Atmanand Prakash Pustak 051 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 4

પણ માનવતા
Eccess! લેખક :–મુનિશ્રી મહાપ્રભવિજ્યજી મહારાજ सात्विकः सुकृती दानी, राजसो विषयी भ्रमी ।
तामसः पातकी लोमी, सात्विकोऽमीषु सत्तमः ॥ જગતના પ્રવાહમાં ફરતા અનેક જતુઓ જન્મે છે અને મરે છે. સંસારભરમાં નજર નાખતાં ક્ષણ વાર પણ જન્મ-મરણનું કાર્ય બંધ રહેતું હેય તેમ જણાતું નથી. અનેક જાતિ, અનેક યોનિ, અનેક સ્થાન અનેક કલમાં અનેક આત્માઓ જન્મે છે. જીવે છે અને મારે છે. સંસારનો એ સનાતન ક્રમ છે. એ કાઈને બનાવેલ નથી અને એને કોઈ પણ અટકાવી શકે તેમ પણ નથી.
એ જન્મ-મરણના ફેરામાં ફસાએલા અને ભ્રમમાં લીન બનેલા પામર જીવડાઓને ભાન નથી હોતું કે અમે કયાંથી આવ્યા? કયાં જઈશું ? કેવી રીતે જીવવું જોઈએ? જગતમાં જન્મેલા એકેન્દ્રિય અને કીડા માખી આદિ શુદ્ર જંતુઓ અને પશુઓને પોતાની દશાનું ભાન ન હોય અને જેમ તેમ જીવન પૂરું કરી નાખે, વસ્તુતત્વને વિવેક ન કરી શકે, એના માટે કશું શેચવા જેવું નથી; કારણ કે એમને એ જાતિની વિચારણુ આવે એ જાતિના સંયોગ નથી અને એવા અંગો સાંપડે એ સંભવ નથી,
પરંતુ જેઓ મનુષ્યપણું પામેલા છે, કાંઈક બુદ્ધિ મળી છે, સારું નરસું પારખી શકે છે. એવામાં પણ પિતાની માન્યતાના ઘમંડમાં અંધ બની જઈ, આ જાતિને વિચાર લેશમાત્ર ન કરે એ એમના માટે બહુ જ વિચારવા જેવી વાત ગણાય. આથી જ આ સુંદર મનુષ્યજીવન પામનારા પુન્યવંતા જીવતા જીવનની કઈ દશા થાય છે, એ તપાસ કરવા જેવી છે.
મનુષ્યપણામ આવ્યા પછી બાલપણું રમતમાં. યુવાવસ્થા વિષયમાં અને વૃદ્ધાવસ્થા દીનતામાં પસાર થાય તે એથી અવસ્થા જેને મરણ અવસ્થા કહેવામાં આવે છે, એ અવસ્થા ભયંકર બને તેમાં આશ્ચર્ય નથી. સાથે એ પણ સમજી રાખવાનું છે કે જગતમાં છવાશે તે વૃદ્ધાવસ્થા આવશે, પણ વૃદ્ધાવસ્થા આવ્યા વિના પણ ઉપડી જવાય તે મનના મનોરથ માર્યા જાય. પ્રાણીઓ આશા ભલે અંત વગરની રાખે, પણ યમરાજાને કારમો પંજો ક્યારે પડશે તેની ખબર નથી. પાપમાં પાવરધા બનને વિષયના સાધનોની પાછળ પાગલ બનેલા મદાંધ જીવડાઓએ સમજી રાખવું જોઈએ કે અભિમાન ટકી શકતું નથી. યમરાજાની સાથે મિત્રતા અત્યાર સુધી કઈ કરી શક્યું નથી. મૃત્યુ કયાર આવશે એ તો નક્કી છે ને? આ વાત યાદ કરવા જેવી નથી ? શું મૃત્યુને આપણે યાદ નહિં કરીએ એટલે એ ભૂલી જશે? વિચારો તે ખરા? ક્યારે મરવું છે ? જગતમાં અનેક કામકાજની નોંધપોથી રાખનારાની પોથીમાં ભરવાનું કામ કયાં નધેિલું હોય છે? પણ આવે છે કે નહિ? ભલભલાની કરામત ત્યાં ચાલતી નથી. બળીઆ ગળી આ થઈ જાય છે. બુદ્ધિવાનની બુદ્ધિ બુટ્ટી બની જાય છે. એ અવસરે કશું ચાલતું નથી. આ અવસર આપણું માથે આવશે ત્યારે શું કરીશું એ વિચારવા જેવું છે કે નહિ? જે વિચારવા લાયક ગણુતું હોય તે કયારે વિચારવું છે? આ બધી વાત નકામી નથી. જીવનને નકામે માર્ગે દરવનારને આવી વિચારણા કદાચ ન ગમે, પણ એ વિચારણા લાવ્યા વિના જીવનનો જે ઊલટો રાહ લેવાઈ રહ્યો છે તે સીધે થાય તેમ નથી.
[ ૯૮ ]e