Book Title: Atmanand Prakash Pustak 051 Ank 07 Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar View full book textPage 7
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A 6 દિ સંસારદાવાનળ સ્તુતિ અને પાદપૂર્તિ છે લેખક–એ. હીરાલાલ રસિકદાસ કાપડિયા M. A. (ગતાંક પૃષ્ઠ ૯૦ થી શરૂ ) પ્રષ-આ સ્તુતિને અંગે ભિન્ન ભિન્ન પ્રધાષ અસ્તિત્વમાં આવ્યા છે. તેમને એક એના કર્તાને અંગેને છે. હમણાં થોડા વખત ઉપર પ્રસિદ્ધ થએલા એક પુસ્તકમાં નીચે મુજબની મતલબની હકીકત છપાઈ છે – પ્રસ્તુત સ્તુતિના ચતુર્થ પદ્યનું આદ્ય ચરણ રચાતાં એના પ્રણેતા હરિભદ્રસૂરિની જીભ બંધ થઈ ગઈ. એથી બાકીનાં ત્રણ ચરણે એ પ્રણેતાના હૃદયના અભિપ્રાય મુજબ સંઘ રચી આ સ્તુતિ પૂર્ણ કરી. આ જાતને ઉલેખ એવી રીતે રજૂ થયેલ છે કે જાણે આ બ્રહ્મવાકય હેય. ખરી રીતે તે આવું વિલક્ષણ વિધાન કરતી વેળા એને અંગે જે કંઇ પૂરા હેય તે રજૂ થ ઘટે અને એની વિશ્વાસનીયતા વિષે ઈસાર થવું ઘટે. ગમે તેમ પણ હજી એ ઉપર્યુક્ત પુસ્તકના લેખક કે અન્ય કોઈ આ વિધાન સૌથી પ્રથમ કોણે કર્યું છે તે સૂચવશે તે આનંદ થશે. બીજે પ્રલ એ છે કે “ઝંકારારાવસારા ” થી શરૂ થતે ભાગ ગુરુ સિવાયના જને પ્રતિક્રમણ કરતી વેળા મેટેથી ઉચ્ચારે છે અને તેમ કરવું સકારણ છે. આ અંગે તપાસ કરતાં ઉપાધ્યાય વીરવિજયજીએ રચેલી પ્રશ્નોત્તર-ચિન્તામણિ જોતાં એમ જણાય છે કે કોઈક મિથાદષ્ટિ અંતર સાધુ વગેરેને ઉપદ્રવ કરવાની બુદ્ધિથી વસતિમાં રહ્યો હોય તે એ અંતર મહાપુરુષે રચેલા ‘ઝંકારારાવસારા” ઈત્યાદિ અક્ષરાનુયોગને ઊંચે સ્વરે શ્રાવકે દ્વારા બેલાને સાંભળી એ સ્થાનમાંથી નાસી જાય. “ઝંકારારાવસારા” એ ઠેકાણે ભમરાઓના સમુદાયના શબ્દનું વર્ણન છે. એ ઉત્કર્ષને હેત હોવાથી એટલે સુધી જ (ગુએ) બોલવું, નહિ કે ચારે કે. ત્રીજો પ્રાણ એ છે કે સ્ત્રીઓને “નમોડ વર્ધમાના”—થી શરૂ થતી ત્રણ પદની સ્તુતિ તેમજ છંદની દષ્ટિએ એની સાથે સમાનતા ધરાવનારી “વિરાષ્ટોત્તર) થી શરૂ થતી રાતિ બલવાને અધિકાર નથી, કેમકે આ તે પુળ્ય(પૂર્વ)ના અંશરૂપ છે. આથી સ્ત્રીવર્ગ ઉપર્યુક્ત આ બે સ્તુતિને બદલે સંસારાવાનલથી સ્તુતિનાં પહેલાં ત્રણ પદ્યો અને સંપૂર્ણ સ્તુતિ અનુક્રમે બેલે એવી પ્રથા દાખલ થયેલી જોવાય છે. આ સંબંધમાં પાંચ પ્રશ્નો ઉદ્દભવે છે – (૧) “મોડતુ વર્ષાના' થી શરૂ થતી સ્તુતિ પૂર્વના ભાગરૂપ છે એમ કહેવા માટે સબળ અને પ્રાચીન પૂરા શે છે? (૨) આ રસ્તુતિનું સૂચન હેમ હનુશાસનની પર વૃત્તિ કરતાં પ્રાચીન ઈ કૃતિમાં છે ખરું ? ૧ જુઓ વિવિધ-પ્રશ્નોત્તર (૫. ૮૬-૮૭). અહીં મૂળ પાઠ અપાયેલો છે. ©[ ૧૦૧ ] - - - - For Private And Personal Use OnlyPage Navigation
1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
