________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથજી તીર્થ.
હા,
૨૧૩
પણ કલ્પના છે કે “શિરપુરનું આ મંદિર લગભગ એક હજાર વર્ષ જૂનું હોવું જોઈએ.’ પદ્માવતી દેવીના કથન પ્રમાણે સં. ૧૧૪૨ માં રાજાએ આ મંદિર બંધાવ્યું છે. તે જોતાં શિલ્પશાસ્ત્રીઓનું સ્વતંત્ર અનુમાન અને પદ્માવતી દેવીનું કથન બંને પરસ્પર મળી રહે છે. ઘણાખરા યાત્રાળુઓને આ બહારના મંદિરની ખબર જ હોતી નથી, તેથી અત્યારે જ્યાં અંતરિક્ષપાશ્વનાથ ભગવાન બિરાજે છે ત્યાં જ દર્શન કરીને પાછા ફરે છે, પરંતુ પ્રત્યેક યાત્રાળુઓએ બહાર બગીચામાં આવેલા મંદિરને જોવા જવા જેવું છે.
પદ્માવતીદેવીએ જે જણાવ્યું છે કે ગુજરાત દેશના કર્ણરાજાએ જેમને “માલધારી બિરુદ આપ્યું હતું અને દેવીની જેમને સહાય છે એવા સર્વશાસ્ત્રવિશારદ શ્રી અભયદેવસૂરિ કે જેઓ ખંભાતથી સંઘ લઈને કુલપાકજીતીર્થના માણિકદેવની યાત્રા કરવા માટે નીકળ્યા હતા અને દેવગિરિ(દોલતાબાદ)માં આવ્યા હતા તેમની પાસે મંત્રી મોકલીને વિનંતિ કરીને રાજાએ શિરપુરમાં તેમને પધરાવ્યા હતા. અને તેમના (મંત્રાદિ) પ્રભાવથી પ્રતિમાઓ આકાશમાંથી ઉતરીને પિતાની મેળે ચાલીને સાથે બંધાવેલા મંદિરમાં પ્રવેશ કર્યો હતે” આ વાત પણ સંગત થાય છે. વિશેષાવશ્યભાષ્યવૃત્તિ, અનુયોગદ્વારસૂત્રવૃત્તિ આદિ ગ્રંથોના કર્તા, તથા સિદ્ધરાજ જયસિંહની રાજસભામાં ( અણહિલપુર પાટણ) પણ જે મહાવિદ્વાન તરીકે ગણાતા હતા તે સુપ્રસિદ્ધ આચાર્યપ્રવરશ્રી માલધારી હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજીનાં માલધારી શ્રી અભયદેવસૂરિજી ગુરુ થતા હતા. માલધારી શ્રી હેમ ચંદ્રસૂરિજીના ટીકા આદિ ગ્રંથની જૈન પરંપરામાં એક સરખી પ્રશંસા થતી આવી છે. તેમણે એ ગ્રંથની પ્રશસ્તિઓમાં તેમના ગુરુશ્રી અભયદેવસૂરિજીનું જે વર્ણન કર્યું છે, તથા કેટલાક સમય પછી થયેલા માલધારી શ્રી રાજશેખરસૂરિજીએ (સં. ૧૩૮૭ માં) રચેલી પ્રાકૃતિદ્વયાશ્રયવૃત્તિમાં તથા અન્ય ગ્રંથમાં જે વર્ણન જોવામાં આવે છે તે જોતાં શ્રી અભયદેવસૂરિજીની મહાન શાસનપ્રભાવકતાને ખ્યાલ સહેજે આવી શકે તેમ છે. ગુજરાતના કર્ણરાજાએ તેમને તીવ્ર મલપરિષહ જોઈને “માલધારી” બિરુદ આપ્યાની વાત ઘણાયે પ્રાચીન ગ્રંથોમાં વર્ણવેલી છે. આ કર્ણરાજા સિદ્ધરાજ જયસિંહને પિતા થતા હતા. એટલે વિક્રમની બારમી સદીના લગભગ પૂર્વાર્ધની આ બધી વાત છે. એટલે સં. ૧૧૪૨ માં
આ મંદિર ઈટ. ચુને, માટી વગેરેને ઉપયોગ કર્યા સિવાય જ બાંધવામાં આવ્યું છે, એ એક મોટી ખૂબી અને વિશિષ્ટતા છે. આ મંદિરની દ્વારશાખની ઉપર એક લેખ લખેલો છે, પણ કંઈક ઘસાયેલ હોવાથી તેમજ લિપિ ન ઉકલવાથી કંઈ સમજી શકાતું નથી. વાંચવા માટે ઘણાય સંશોધકોએ પ્રયત્ન કર્યા પણ હજુ સુધી સફળતા મળી નથી.
૧૦ આ તીર્થ નિઝામરોટના નલગેડા જીલ્લામાં આવેલું છે. અને તેમાંની મૂતિ* ભરતચકવર્તીએ ભરાવ્યાનું કહેવાય છે. વિશેષ માટે જુઓ જિનપ્રભસૂરિના વિવિધતીર્થકલ્પમાં માણિક સ્વામિકલ્પ વગેરે.
११ श्रीगुर्जरेश्वरो दृष्टा तीवं मलपरीषहम् । श्रीकर्णो बिरुदं यस्य मलधारी व्यघोषयत् ॥ (વિક્રમ સં. ૧૩૮૭ માં માલધારી રાજશેખરસૂરિરચિત પ્રાકૃત દયાશ્રયવૃત્તિની પ્રશસ્તિ )
For Private And Personal Use Only
