________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૧૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
નામના એક જુના ફારસી ભાષાના ગ્રંથના મુસ્લિમ લેખકે એવી કલ્પના કરી છે કે “ઢ રાજાના નામ ઉપરથી સ્ત્રિાપુર નામ પડયું છે. ” શબ્દને રાજા અર્થ થાય છે. (૪ ) દરા એટલે “ઇલ રાજા'. અને દઢેરાપુર ઉપરથી કાળક્રમે ઘસાઈને ઘરિપુર થયું હોય એમ સ્થાનિક લોકોની સંભાવના છે, પરંતુ સંશોધન કરીને હમણું થિર કર્યું છે કે “એલિચપુરનું મૂળ નામ અચલપુર જ હતું. અચલપુરના કાળક્રમે મઝાપુર, વગેરે અપભ્રંશ થઈને હમણાં એલિચપુર બોલાય છે. આ અચલપુરની ગાદીએ રાજા સં. ૧૧૧૫ માં આવ્યું હતું.’ વિદ (વરાડ)માં વસતા ક્ષત્રિય રાજાઓ ભોજકુળના હતા અને તેથી ચંદ્રવંશીય જ હતા એમ પણ ઇતિહાસકારો જણાવે છે. એટલે સરવાળે ભાવવિજય ગણીએ જણાવેલી બધી વાતે મળી રહે છે.
પદ્યાવતીદેવીએ ભાવવિજયજી ગણીને જે જણાવ્યું છે કે “શ્રીપાળરાજા અંતરિક્ષપાશ્વનાથ ભગવાનને ગાડામાં સ્થાપીને લઈને આવતાં વડના ઝાડ નીચે આવ્યો. ત્યાં પાછું વાળીને જેવાથી પ્રતિમા આકાશમાં અદ્ધર થઇ ગઈ. રાજાએ તે પ્રતિમા પધરાવવા સુંદર મંદિર બંધાવ્યું, પરંતુ “આ પ્રતિમા સ્થાપવાથી આ જિનાલય સાથે મારું નામ પણ કાયમ થઈ જશે.” આ જાતનું રાજાને અભિમાન-કીર્તિલાલસા થવાથી તેમાં ભગવાનનાં પ્રતિમાજી પધાર્યા નહીં ” આ વાત પણ બરાબર મળી રહે છે. અંતરિક્ષજી-શરપુર ગામની પાસે જ બહાર એક બગીચો છે કે જે આપણે જેનમંદિરના જ તાબામાં છે.
તેમાં એક કલાપૂર્ણ અને વિશાળ સુંદર જિનમંદિર છે. અને તેની નજીકમાં જ એક વડનું ઊંચું ઝાડ છે. શિરપુરના લોકો કહે છે કે “આ ઝાડ નીચે પ્રતિમાજી અદ્ધર રહી ગયાં હતાં અને આ મંદિર પ્રતિમાજી પધરાવવા માટે જ રાજાએ બાંધ્યું હતું, પણ રાજાના અભિમાનથી ભગવાન ને પધારવાને લીધે અત્યારે ખાલી છે.” આ વાત બીજી રીતે જોતાં પણ સારી મળી રહે છે. કેટલાક યુરોપિયન અધિકારીઓએ વરાડમાં બધે પ્રવાસ કરીને જાતે જઈને, વરાડનાં શિલ્પ સ્થાપત્ય વિષે લખ્યું છે, તેમજ વરાડના ઈતિહાસકારોએ પણ વરાડનાં શિલ્પકા વિષે લખ્યું છે. તેમણે વરાડ દેશનાં સુંદરતમ અને પ્રાચીનતમ શિલ્પસ્થાપત્યમાં શિરપુર ગામની બહાર બગીચામાં આવેલા ઉપર જણાવેલા આપણા જૈનમંદિરને પણ વર્ણવ્યું છે. સાથે સાથે તેમની શિલ્પશાસ્ત્રના ઐતિહાસિક અભ્યાસને આધારે એ
૮ મહાભારતમાં જણાવ્યું છે કે વિરમમાં ભેજકુળના રાજાઓ વસે છે અને તે બધા ચંદ્રવંશીય છે. મહાભારતમાં ચંદ્રવંશીઓ માટે શબ્દ સર્વત્ર વાપરે છે. (સુરા માતાની પુત્રપરંપરા તે ઐલ એમ તેમનું માનવું છે, શુક્રવાજુના વંશજો તે ફેકવાર આ પ્રમાણે સૂર્યવંશી રાજાઓ માટે મહાભારતમાં ક્યા શબ્દ સર્વત્ર વાપરે છે. આ પેસ્ટ શબ્દ આપણુ ચંદ્રવંશી રાજા શ્રીપાળના ૪ અથવા પત્ર નામના સાથે સરખાવી જોવા જેવો છે.
૯ વરાડના મહાન એતિહાસિક યાદવ માધવ કાળેએ વરાયાં તિહાર નામના તેમના પુરતકમાં આ મંદિરને આપેપર ઉપર સુંદર ફોટો છાપીને સાચે જ આના શિલ્પકામની સુંદરતા અને મહત્તા પ્રકાશિત કરી છે.
For Private And Personal Use Only
