________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તત્ત્વાવબોધ છે
લેખક – આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજય કસ્તૂરસૂરિજી મહારાજ (ગતાંક પૃષ્ઠ ૧૯૫ થી ચાલુ)
સુગ તથા કુગ સરખા છે. બાકી ઔદયિકઆત્મા અનાદિ કાળથી પગલિક સુખથી ભાવવાળાને સુગ-કુયોગની અસર થાય છે. પોતાને સુખી માનવાનો અભ્યાસી થઈ ગયે જે વેગ એટલે સંબંધથી આત્મિક સારામાં છે. એટલેં હમેશાં અનફળ પુદગલોના સં- સારે લાભ મળે, સમભાવ-શાંતિ મળે, કાંઈક ગોની ઈચ્છા રાખ્યા કરે છે. આત્માને પ્રતિકૂળ આત્મિક ગુણોનો વિકાસ થાય એવો વેગ મળે પુદ્ગલેને સંગ ગમતો નથી, પણ પ્રતિકૂળ તે સુગ કહેવાય. ભલે પછી બહારને ગ્રહપુદ્ગલેના સંયોગ વગર પાપકર્મની નિર્જરા તીથી-વાર-નક્ષત્રને ગમે તેવો કુગ કેમ ન થઈ શકતી નથી. જે કાળે જેવું ઉદયમાં આવે હાય; કાંઈ પણ કરી શકતો નથી. બહારના ગો તેને આવકાર આપ જ જોઈએ, શાંતિ અને ફક્ત દેહ માટે છે. પૌગલિક વસ્તુઓની અનુક્ષમાને સારી રીતે જાળવવાં. સંસારમાં અજ્ઞાની કુળતા-પ્રતિકૂળતાને માટે છે. શાતા વેદની, યશજીવોએ માનેલા પ્રતિકૂળ પ્રસંગે અને સાથે- કર્મ નામકર્મની માટે ખાસ કરીને સારો દિવસ ગોમાં સમભાવને આશ્રય લે, સંસારમાં દરેક જોવાય છે. અને તે એક વ્યવહાર પૂરતું જ ઠીક આત્માને સ્વામી પોતે જ છે, અર્થાત પોતાના ગણાય. બાકી તો મેહનીયના અનેક પ્રકારના આત્મા ઉપર સ્વામિત્વ પોતાનું જ હોય છે, ઉદયને દબાવનાર પુરુષોનો યોગ સાચી રીતે બીજા આત્માનું હોતું નથી, માટે આપણું સુયોગ કહેવાય છે. તે સિવાયના કેવળ બહારના આત્માને આપણે પોતે જ સમજાવો-બેધ સંગ આત્મોન્નતિના સાધક બની શકતા નથી. આપ, મુંઝાવા દે નહિ, વિષમભાવ થવા ધાર્મિક કાર્યોમાં સુયોગ જેવાને વ્યવહાર છે દેવો નહિ. કેટલેક અંશે એક સરખા કર્મના પણ તે એકાંતે શનિ ઉદય લાવી શકે નહિ. ઉદયવાળા આત્માઓ એક બીજાની સાથે સ્નેહ મોહનો ક્ષય કે ઉપશમ અથવા તો ક્ષયપશમ સંબંધથી અથવા તે શત્રુના સંબંધથી જોડાય કરવાને સમર્થ નથી, માટે સમ્યમ્ જ્ઞાનદ્વારા છે અને લાલ અથવા તે નુકશાન મેળવે છે. સાચું સમજાવી ઉપશમ ભાવને પ્રગટ કરવામાં નેહ સંબંધ કરતાં શત્રુ સંબંધ જીવને અત્યંત નિમિત્ત થાય એવા મહાપુરુષોના વેગની અત્યંત અનિષ્ટ કરવાવાળો હોય છે, માટે શત્રુ સંબંધ આવશ્યકતા છે; કારણ કે જ્યાં સુધી વસ્તુ કોઈની પણ સાથે રાખવો નહિ, હમેશાં સર્વ તત્વને સાચી રીતે સમજીને ઉપશમ તથા જીનું શ્રેય ઈચ્છવું, કલ્યાણની કામના રાખવી; સોપશમ ભાવનાં સુખ-શાંતિ ન મળે ત્યાં સુધી કારણ કે જગતના શ્રેયમાં આપણું શ્રેય સમાયેલું છે. શાતાદની, પૌગલિક સુખની અનુકૂળતા તથા ૨૮
માન, પ્રતિષ્ઠા કે મોટાઈથી સાચી સુખ-શાંતિ ક્ષાયિક તથા ક્ષાપશમિક ભાવવાળાને મળી શકતી નથી, કારણ કે તે અતાત્વિક છે.
For Private And Personal Use Only
