________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિશ્વવાત્સલ્ય વિશ્વના સર્વશ્રેષ્ઠ શબ્દમાં વિશ્વ વાત્સલ્યનું સ્થાન કેઈ અનેખું છે. એ ભવ્ય શબ્દના ગમાં પ્રભુતાની પ્રબળ ત પ્રકાશી રહી છે. પ્રભુતાનું વિરાટ સ્વરૂપ વિશ્વાત્સલ્યના પ્રકાશથી વિકસેલું હૈયું, સુંદર અને સ્પષ્ટ રીતે અવકી શકે છે અને વિશ્વ વાત્સત્યના પ્રકાશ દ્વારા પ્રભુતાના ઉન્નત શિખર સુધી પહોંચવાની અખૂટ શક્તિ એ પવિત્ર હૈયાને સહજ રીતે પ્રાપ્ત થાય છે. - વિશ્વ વાત્સલ્યના દિવ્ય પ્રકાશથી રક્ષિત બનેલા માનવીથી કામ, ક્રોધ, માન, માયા, લભ અને મેહરૂપ અન્ધકાર તો સદા દૂર જ રહે છે, વિશ્વ વાત્સલ્યને આ કે અલૌકિક પ્રભાવ છે !
વિશ્વ વાત્સલ્યની મેહક સૌરભ વિશ્વના સઘળા મનને પ્રાપ્ત થવી સુલભ નથી, એને મેળવવા અને કેળવવા માટે અનેક પ્રકારે આત્મભેગ આપવા પડે છે, સંસ્કાર-જન્ય વાસનાઓને સમૂળી ઉખેડવી પડે છે અને નૂતન નિમિત્તથી ઉદ્ભવતી કામનાઓને નિર્દય રીતે સળગાવવી પડે છે આવી કઠોર સાધનાને અન્ને જ સાધકનું હૈયું વિશ્વવાત્સલ્યને આધિન બને છે! આ પુનિતપળ જ માનવને એક વિશુદ્ધ પારદર્શક દષ્ટિ સમપે છે--જે વિશુદ્ધ દષ્ટિદ્વારા એ માનવ, વિશ્વના સઘળા પદાર્થોને, તેના મૂળ સ્વરૂપે, સુગમ રીતે, નીરખે છે ! જગતને કૂર અને વિકટ જણાતા પદાથે એને મન સામ્ય ને સરલ ભાસે છે. ઘણી વાર તે જગતની વિચિત્ર વિસંવાદિતાને જોઈ, એનું કરૂણાપૂર્ણ નયનયુગલ માત્ર કૃપાનું કિરણ જ ફેકે છે. એ કૃપાનું કિરણ એમ સૂચવે છે –જગત જેનામાં વિસંવાદિતા અને એકાન્ત જુએ છે, તેનામાં જ સુસંગતતા અને અનેકાન્ત છે.
પણ, જગત એના આ ઊંડા અભાવને સંપૂર્ણ રીતે સમજી શકતું નથી એની આ અનેકાન્તની દિવ્ય દષ્ટિને પામી શકતું નથી; આથી જગત એને ભાવનાઘેલ ગણે-જગતને અજાણુ માને અને પિતાની શ્રેણિમાંથી એને બાકાત કરવાનો પ્રયત્ન કરે, છતાં એ મહામાનવ તો જગત પ્રત્યે એક મધુર સિમત કરી, પોતાની કરૂણુઝરતી આંખોમાંથી અમૃતધારા જ વિશ્વવાત્સલ્યપૂર્ણ ભવ્ય હૃદયમાં અહિંસાની ભવિહાણી ભરતી આવે છે એ ભરતી હિંસાના તાપથી સંતપ્ત બનેલા વિશ્વને, પિતાના જીવનકાળ સુધી, શાન્તિની મધુર લહેર આપી, અન્ત અનન્તમાં વિરાજે છે!
જે યુગમાં આવા વિશ્વ વાત્સલ્યભાવના-પૂર્ણ મહામાનવ ન અવતરે, વિધવાત્સલ્યની અમૃતધારા વહેતી ન કરે, એની ભરતી ન આવે અને શાન્તિની મધુર લહેરો ન લહેરાય તે યુગ હિંસા અને અશાતિની મહાજવાળા ભણી ઘસડાઈ જાય છે ! હિંસા અને અશાન્તિની જ્વાળા ભણું જતા યુગને અટકાવનાર કઈ હોય તે તે છેવિશ્વ વાત્સલ્ય!
(મારા વિચારોની ટૂંકી નોંધ પિથીમાંથી. )
ચંદ્રપ્રભસાગર,
For Private And Personal Use Only
