________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સુખી કેમ થવાય ?
૧૩
તેની જનતાને પ્રતીતિ કરાવવા જડાત્મક સંપત્તિ તથા સ્વાધીનતાના સંબંધને નિયમ વસ્તુઓ બનાવીને અજ્ઞાનીઓની પ્રશંસા સાંભ નથી. ધન વગર પણ સ્વાધીનતા મેળવી શકાય ળીને મિથ્યાભિમાનથી ફેલાય છે. અને પિતાનું છે. ધન હોય કે ન હોય પણ જેને સાચી કિંમતી જીવન, બંગલામેટર આદિ જડ સમજણ છે તે જ વાધીનતા મેળવવાને વસ્તુઓ તથા નોકર-ચાકર આદિને સ્વાધીન અધિકારી છે અને તાત્વિક દૃષ્ટિથી સુખી પણ કરી દે છે જેથી પોતે સ્વતંત્રપણે જીવી હોઈ શકે છે માટે સ્વાધીનતા મેળવવા સાચી પણ શકતો નથી કારણ કે બાગ-બંગલા સમજણની જરૂરત છે પણ કેવળ ધનની નથી. આદિ નાશ પામવાથી તથા નોકર-ચાકર નાશી સમજણ વગરનો માનવી પોતાની પાસે મમતા જવાથી પરાધીનતા તેના પ્રાણ હરણ કરી લે છે. કરવાનું સાધન ન હોય તે ઘણું જ દુઃખ મનાવે હાથ-પગ, આંખ-કાન આદિ કુદરતી સાધનો છે અને અનેક પ્રકારનાં કષ્ટ વેઠીને પણ ધનડાવા છતાં પણ ધનવાન લલા-બહેરા-આંધળા સંપત્તિ, બાગ-બંગલા આદિ મેળવે છે. પછી બનીને અપંગ માણસોની પંક્તિમાં ભળે છે. તેની મમતા કરીને પોતે પોતાને સુખી માને છતાં પોતાને સુખી હોવાનો દાવો કરે છે તે છે. સૂક્ષ્મ દષ્ટિથી વિચાર કરતાં જણાય છે કેતેમની બુદ્ધિની નબળાઈ જ સૂચવે છે. ધનના સંસારમાં અણજાણ માનવીએાએ મમતામાં મદથી પૂજ્ય–સેવ્ય તથા માનનીય મહાપુરુષે સુખ માન્યું છે. બાગ-બંગલા આદિ ભલેને અથવા તો ગુણવાન-ડાહ્યા સજજન પુરુષોને પિતાના ઉપયોગમાં ન જ આવતા હોય તો પણ ભેટે થાય છે તેમનું ઉચિત ન જાળવવું, દુઃખી માનવીના મનમાં મારાપણાની બુદ્ધિ થવા માત્રમાણસની દશા આંખેથી જેવા છતાં પણ થી જ પોતાને સુખી માને છે, નહિં તો બીજાની આંધળા માણસોની જેમ અસર ન થવી, પાસે અઢળક ધન-સંપત્તિ તથા દિગલિક દુઃખીઆઓને સાદ સાંભળવા કાન કામ આપી સુખના સાધને હોય છે તેને જેવાથી કે સાંભશકે નહિં, આપદગ્રસ્તને આશ્વાસન આપવા ળવાથી અથવા તો બીજાની માલીકીની વસ્તુનો જીભ કામ કરી શકે નહિં, ઘેરથી દુકાને જવું ઉપભોગ કરવાથી માનવી પોતાને સુખી માનતો હોય તે પગ કામ આપે નહિં, વાહનની નથી, કારણ કે તે જાણે છે કે આ વસ્તુ મારી જરૂરત પડે, એક માઈલ પણ ચાલી શકાય નથી પણ પારકી છે. ભલે, અત્યારે આ વસ્તુ હું નહિં તેમ જ પાશેર વજન પણ ઊંચકી શકાય વાપરું છું પણ આવતી કાલે એને માલીક નહિં એટલે મજૂરની પણ જરૂરત પડે -આ જ્યારે માંગશે ત્યારે મારે તેની વસ્તુ પાછી પ્રમાણે અપંગ દશા ભોગવતા ધનવાન પરાધીન આપવી પડશે. આ પ્રમાણે મમતાનો અભાવ પણે જીવન ગાળવા છતાં પણ પિતાને સુખી હેવાથી વસ્તુ વાપરવા છતાં પણ પિતાની વસ્તુ હેવાનો ડોળ કરીને નરી મૂર્ખાઈ જ જાહેર જેટલું સુખ માનતો નથી. તે વસ્તુ સારી બને કરે છે. ધનના મદમાં વિવેક નષ્ટ થવાથી કે નષ્ટ થાય તેના માટે હર્ષ-શોક કરતો નથી. અવિવેકીપણુને લઈને આહાર-વિહાર તથા જે માનવી સાચી સમજણપૂર્વક વિચાર કરે વ્યવહારમાં અવ્યવસ્થિત થવાથી વેંકટર–વકીલ તો પોતાની પાસે હોય કે બીજાની પાસે હોય તથા સત્તાધીશોની આગળ નમીને ચાલવું પડે પણ પિગલિક વસ્તુ માત્ર પારકી છે. આત્મા છે અને તેમના કહ્યા પ્રમાણે વતીને તેમની તેનો માલીક–સ્વામી હોઈ શકતી જ નથી, છતાં તાબેદારી ઉઠાવવી પડે છે માટે જ સ્વાધીનતા તેમાં મારાપણાની બુદ્ધિ રાખવી તે અજ્ઞાનતા મેળવવાને ધનની ખાસ જરૂરત નથી. ધન- જ છે. મેહઘેલા માનવી માને છે કે-આ વસ્તુ
For Private And Personal Use Only
