Atmanand Prakash Pustak 042 Ank 12

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

૧૭૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
નથી. વાચક તેને હૃદયમાં જકડી રાખે છે. ધીરે ધીરે તેના નાણે નાશ પામે છે માટે સકલ જ સંસારમાં તેની સાથે એકમય થતે તેને પ્રિય તેના સદુપદે. વ્યાસ વગેરેના મહાયશને જોઈને સમર્થ નિર્દોષ શને અનુસરે છે. એ પ્રમાણે કાયના આ ત્રણ ફળ કાવ્ય કરવાને સ્વસ્થપણે પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. છે. આ સિવાયના અન્ય ફળો અન્યથા સિદ્ધ-ઇતર એ પ્રમાણે કહી વિશ્રેષ્ઠ વાર કીર્તિને જ સાધ્ય છે માટે ન માનવા એમ પ્રભુશ્રી હેમચન્દ્રા- કાવ્યના ફળ તરીકે ગણાવે છે. ચાર્યનું કથન છે.
એ પ્રમાણે કાવ્યના ફળ તરીકે પ્રાચીનોનું મહા કવિ વાગભટ્ટ પિતાના કાવ્યાનુશાસનની મન્તવ્ય જણાવ્યું. હવે નવીનો તે સબન્ધમાં શું ટીકામાં કવિસમયને અનુસરી પૂર્વે દર્શાવેલ ફળને કહે છે તે હવે પછી વિચારીશું. (ચાલુ) જણાવી પિતાને વિચાર દર્શાવતાં જણાવે છે કે
મુનિરાજ શ્રી ધુરન્ધરવિજ્યજી 'वयं तु कीर्तिमेवैकां काव्यहेतुतया मन्यामहे' અમે તે એક કીર્તિને જ કાવ્યના ફળ તરીકે માનીએ સંક્ષિપ્ત ધવચનમાલા છીએ. તેમને આશય આ છે કે બાહ્ય આનન્દ-વિલાસ
લે. આચાર્યશ્રી વિજયસૂરિ પરિભોગ-ઉપગ આદિથી મળી શકે છે. અભ્યત્તર આનન્દ ધર્મપ્રાપ્તિ વગેરેથી થઈ શકે છે. રાગને (ગતાંક પૃષ્ઠ ૧૪૩ થી શરૂ. ) પરિહાર ઔષધથી થાય છે. ચાણક્ય વગેરેના નીતિ- ૪૧. નાના માણસે મોટા પુરુષોનું અનુકરણ શાસ્ત્રના પરિશીલનથી અને અનુભવથી મળે છે. કરે તે ન શોભે. શું કુકડો મોરનું અનુકરણ કરે શાતિ તપ અને સમતાથી થાય છે. સદુપદેશ-સ૬- તે શોભે? અર્થાત ન શોભે. ગુથી મળે છે. અને આ સર્વ કાવ્યથી થતું હોય ૨. સંસારમાં સ્ત્રી, ધન વગેરે પદાર્થોના નિમિત્તે તે પણ કોઈક વખત જ થાય છે; એકાન્ત તો થતું જે સુખ અનુભવાય, તે પરાધીન છે, ક્ષણિક છે, નથી માટે તેના ફળ તરીકે તે ગણાવવા ઊંચિત વિવિધ પ્રકારની વિષયેચ્છાઓથી મલિન બનેલું છે, નથી. કાવ્યથી કાતિ તે અવશ્ય થાય છે. ચિરરથા- માટે જ તે ભયનું કારણ છે; છતાં ખરાબ બુદ્ધિવાળા વિની કીર્તિના સર્જક બે છે. એક તે દેવમન્દિર મનવ્યો તેવા સુખમાં પ્રેમ ધારણ કરે છે. પરંતુ જેવા મન્દિર અને બીજું કાવ્ય. જે માટે કહ્યું છે કે યથાર્થ બુદ્ધિવાળા મનુષ્યો તે સ્વાધીન (પવસ્તુની ' નામ રહે કાં તે ગીતડે ને કાં તે ભીંતડે' તેમ અપેક્ષા વગરના) આધ્યાત્મિક સુખને અનુલાવ કરગીતડે રહેતું નામ લાંબા કાળ સુધી ટકે છે. ભીંતડે વામાં મન રહે છે. કારણ કે આ સુખ નાશ પામતું રહેતાં નામ તે લીંતડા પડતાં ભૂંસાઈ જાય છે. જો નથી એટલે કાયમ રહે છે, ને અર્ધી પ્રક્રિયાનું તલગીતડામાં ન ગુંથાયા હોય તે. જેની પુષ્ટિમાં કહ્યું ભાર પણ તોફાન ટકતું નથી, તથા તે (સુબ)
નિય છે. આ રીતે આ સુખ-સાંસારિક સુખથી અમરતરત્તા-
વિરે મૂસા લર્તિનશ્વરી, વિપરીત છે. કહ્યું છે કે-વાંધીને ફાર્મ સરિ વિષभवति यदसौ संपुषाऽपि प्रणश्यति तत्क्षये। यकालौघमलिनं, भवे भीतिस्थानं तदपि कुम तदलममलं काव्यं कर्तुं यतेन समाहितो, तिस्तत्र रमते ॥ बुधास्तु स्वाधीनेऽक्षयिणि करजगति सकले व्यासादीनां विलोक्य परं यशः॥ णौत्सुक्यरहिते । निलीना मोदन्ते विगलिमया
દેવગૃહ જેવા ગૃહથી થતી કીર્તિ અવિનશ્વર દેથારિમવાનુ છે ? એ નથી થતી, કારણ કે દિગન્ત ફેલાયેલી પુષ્ટ પણ તે ૪૩. સામા માણસ જ્યારે ક્રોધ કરે, તે વખતે