________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
કડા વાક મરિચીના જીવનનનું સત્યાનાશ વાળી ભવ બગડવાનો પ્રસંગ મો થાય! ધર્મ એ તે દીધું! આમાં લેશમાત્ર અતિશયોક્તિ નથી જ. એ જ એક બે લાનો પ્રશ્ન નહીં પણ ભવભવને પ્રશ્નમરિચીના જીવે ખુદ મહાવીરના ભવમાં આ વાત એમાં જે ઘાલમેલ કરવામાં આવે-ઊંધા ચત્તા પાટા સ્વયં સ્વીકારી એટલું જ નહીં, પણ એવું પુનઃ બંધાવાય એ તો ચોરાશીના ચક્કરમાં હડસેલી મૂકે અન્ય આત્માઓથી ન બનવા પામે એ સારુ પિતાને અને તે પણ સંખ્યાબંધ આત્માઓને ! બાળ છે પટ્ટશિષ્યને ઉદ્દેશી, ડિડિમનાદે જણાવ્યું કે- અને મધ્યમ આત્માઓ તે શ્રદ્ધાના જોર પર જીવતાં
મયં મા ઉમા૫ અર્થાત સમયમાત્ર પ્રમાદ હોય છે. ગુરુ પરનો પ્રેમ એમને તત્વની ઊંડી વિચાકરીશ નહીં. ઉપલક દ્રષ્ટિએ નિહાળતાં વાકયમાં નથી રણમાં અવગાહન કરવા દેતો નથી કિવા એ અંગે જણાતી આંટીઘૂંટી કે નથી તે દેખાતે પોતાના જોઈતની ઉલટ યા સમજશક્તિના અભાવે તે મતને આગ્રહ ! ઘડીભર એમ પણ લાગે કે સમાન એ માં પડતાં નથી ! મીયાંના ચાંદે ચાંદ જેવું એમનું નજર રાખી ઉભાવમાં ધર્મ દાખવી, નિ; પક્ષપાત- આચરણ હેય છે. એટલે ગુરુની ભૂલ, ગુરુને તે પણું બતાવ્યું !
પાડે છે પણ એ સાથે એ ગુરુના ભરોસે રહેનાર પણ સૂકમ દૃષ્ટિથી વિચારતાં આ કથનમાં ભારી આ પ્રકારના સંખ્યાબંધ ભકતોના જીવન પણ દોષ સમાયેલો છે એમ હરકોઇને કબૂલ કર્યા વિના ખારા બનાવે છે. ધર્મના ઓથા હેઠળ અધર્મનું ચાલે તેમ નથી જ. સુવર્ણ સાથે પિત્તળની સરખા- પાન કરાવી એમણે ભવભ્રમણના વલમાં હડસેલી મણી કરવી કે આંબા સાથે લીમડાની તુલના કરવી મૂકે છે. આ જાતને પ્રમાદ નાનેસને ન લેખાય. એ જેમ મૂMઈજારી વાત છે તેમ અહીં પણ એક જ ભૂલ અને ખેલ ખલાસ તે આનું નામ. “રજનું બન્યું છે. કયાં નિવૃત્તિપ્રધાન વીતરાગ દર્શન અને ગજ' તે આનું નામ. ઝેરનું એકાદ ટીપું પણ પ્રાણ કયાં પ્રવૃત્તિપ્રધાન, આરંભ-સમારંભભર્યો ત્રિદંડી હરણ કરનાર નિવડે છે એ કણ નથી જાણતું ? વેશ ! ઉભયમાં ઘેડા-ગધેડા જેટલું અંતર ! અરે એ જ સ્થિતિ ઉત્સવપરૂપ અંગે નિર્દિષ્ટ કરાયેલી ઉલયના પરિણામ જ જૂદા ! પ્રાજ્ઞ એની તુલનામાં છે. પ્રવચન એવું હોવું જોઈએ કે જેથી હજારો - હાથ જ ન નાંખે. આવા પ્રસંગે બન્નેમાં “ધર્મ' ભાઓ બોધ પામે અને સન્માર્ગે ચઢી આત્મકલ્યાણ છે એમ કહી નાંખવું એ બાલિશતા છે અને એ સાધે. કદાચ આત્માઓમાં દુર્લભાધીપણાથી એ સાથે એક સાચી વસ્તુને બીજી બેટી વસ્તુ સાથે જાતને રંગ ન બેસે તો વાંધો નહીં. પ્રવચનકારને તે સરખાવી એના મૂલ્યને ઉતારી પાડનારી ઉતાવળ જરૂર લાભ થાય છે જ; પણ જે જાતના પ્રવચનથી પણ છે. એવી રીતે “ગોળ-ખળ ’ને એક વદનાર આત્માઓના કલ્યાણને બદલે કેવળ પતન અને
ટકે શેર ખાજા અને ટકે શેર ભાજી' વાળા ગડુ અધઃપતનના શ્રી ગણેશાય થતાં હોય કિંવા જેના રાજાની ઉપમા ઘટે! એ અંધેરી નગરીની કવિતા દ્વારા કેવલ ઉન્માર્ગના આંધણ મૂકાતા હોય ત્યાં લગભગ જૂની પેઢીના દરેક ગુજરાતીના મગજમાં સાચો સંત હરગીજ પુરુષાર્થ ન કરે, મૌન રહેવાનું તાજી જ હશે. સમજુ પુરુષો એવા રાજાના રાજ્યમાં પસંદ કરે. કદાચ શરૂઆત કરી હોય તો, ત્યાંથી વસવાનું પસંદ ન જ કરે અને જે કાઈ રહ્યા એને પાછો ફરે. ઉત્સવપ્રરૂપણુ એ તે ભવભવના ફેરા કેવી કપરી કસોટીમાંથી પસાર થવું પડયું એ અહીં વધારવાની અતિ દારૂણ માયાજાળ. એમાં ફસાયા વર્ણવવાની જરૂર નથી. જ્યાં વસ્તુ પરત્વેને વિવેક પછી છૂટવાના ફાંફાં! એક ભવના મૃત્યુથી પણ એને અભરાઈ પર ચઢાવાય, પદાર્થના સાચા મૂલ્યાંકન છેડે ન છૂટે ! એ તો પથ્થરની નાવ જેવી ચીજ ! એ ન થાય, ત્યાં જિંદગી હોડમાં મૂકવાની પળ આવે! નાવ પોતે બે અને આશ્રય લેનારને પણ ડૂબાડે !
For Private And Personal Use Only
