________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
વૃદ્ધાવસ્થા આવ્યા પહેલાં જ જ્ઞાનમુખ થઈ જાય જવાબદાર બનાવે છે, પરંતુ તે રીતે તેના દુઃખાને છે તે જ ધન્ય છે.
નાશ ન થતાં દિવસાનુદિવસ તેની વૃદ્ધિ થાય છે. જ્યારે મનુષ્ય પોતાના કોઈ પ્રકારના અનુભવથી
છે. આધુનિક મનોવિજ્ઞાને મનુષ્યોની આ જાતની મને કોઈ સિદ્ધાંત પર પહોંચી જાય છે ત્યારે સંસારના
વૃત્તિને સારી રીતે અભ્યાસ કર્યો છે. એ પ્રવૃત્તિને લાભની ખાતર સૌની સમક્ષ તે રાખવું જોઈએ. જે
આરોપ (Introjection)ની પ્રવૃત્તિ કહેવામાં આવે છે. મનુષ્યની એવી બુદ્ધિ હોય છે કે મારાં દુઃખેથી જ્યારે આપણું મન વધારે વિક્ષિપ્ત હોય ત્યારે બીજાને લાભ થાય તે દુઃખમાં રહીને પણ કદાપિ આપણે બાહ્ય જગતની ચિંતા તજી દેવી જોઈએ અને ઉદ્વિગ્ન થતો નથી. વાસ્તવિક રીતે જીવનનું પ્રથમ પિતાની ઉપર જ વિચાર કરવો જોઈએ. સંસારની અને મૈલિક સત્ય એ છે કે-સા કોઈ પણ વ્યક્તિ કઈ પણ પરિસ્થિતિ સ્થાયી નથી “એ પણ નહિ પિતાના જ સુખની ચિંતા કરે છે તે તે કદિ પણ રહે' એ વિચારો અભ્યાસ કરે યોગ્ય છે. પ્રત્યેક સુખી રહી શક્તો નથી. એક અંગ્રેજ લેખકે કહ્યું પરિસ્થિતિ પરિવર્તનશીલ છે તો પછી ઉદ્વિગ્ન છે તેમ સાચું સુખ બીજાને સુખી બનાવવાથી જ બનવું કે રહેવું એ મૂર્ખતા છે. માણસ ઉદ્વિગ્નતાથી પ્રાપ્ત કરી શકાય છે. મનુષ્ય પિતાની જીવનની ઘટ પિતાની જાતને નુકશાન જ કરે છે, તેનાથી તેને નાઓ તરફ હમેશાં સાક્ષીભાવ રાખવો જોઈએ. કશે લાભ થતું નથી. ઘટનાઓને કોઈ ચોક્કસ પ્રકાર ઘટિત કરવાનું હમણાંની જ વાત છે કે કોઈ લેખકનું મન કોઈ મનુષ્યના હાથમાં નથી અને જે મનુષ્ય બાહ્ય ઘટન્ટ પ્રકારની ઘટનાઓથી સુબ્ધ થઈ ગયું અને એ નાઓ પર પિતાનાં સુખને નિર્ભર કરી દે છે. તે સ્થિતિ કેટલોક સમય રહીએ સ્થિતિમાં તેને ન હંમેશાં દુઃખી જ રહે છે. એ ઘટનાઓ પ્રત્યે પોતાનો નિદ્રા સારી આવતી, ન સ્વપ્ના સારા આવતા. એ કે ભાવ રાખવો એટલું જ મનુષ્યના હાથમાં છે. દિવસમાં પોતાના એક બૌદ્ધ ભિક્ષુક મિત્રને મળપિતાની રૂખ પ્રમાણે જ મનુષ્ય કોઈ ધટનાથી માન. વાનો સુયોગ થશે. તેની સાથે ધર્મની પ્રશસિત સિક કલેશ અથવા પ્રસન્નતા પ્રાપ્ત કરે છે અને જે મૈત્રી ભાવના ઉપર વાતચીત થઈ. તેણે વાતવાતમાં મનુષ્ય ઘટનાઓ પ્રત્યે સંપૂર્ણ સાક્ષીભાવે રાખે છે કહ્યું કે પિતાના એક પરિચિત માણસને સૂતા પછી તે સઘળી જાતની ઘટનાઓમાં શાંતચિત્ત રહે છે. ઘણું જ ખરાબ સ્વપ્ન આવ્યા કરતા હતા. તે
કેટલાય લેક અંધ બનીને ધનની પાછળ પડી. માણસ એ સ્વપ્નોથી એટલો બધો તંગ થઈ ગયો જાય છે અને કેટલાય લોકે પદ-લેલુપતામાં પોતાની કે તે સૂવાથી જ ડરવા લાગ્યો એ મહાશયને મૈત્રો જાતને ગુમાવે છે. જ્યારે મનુષ્ય કોઈ પ્રકારના વ્યવ
ભાવનાનો અભ્યાસ કરવાનું કહેવામાં આવ્યું. એ સાયમાં લાગી જાય છે ત્યારે તેનામાં આત્મનિરી
અભ્યાસ કરતાવેંત તેનાં સઘળા ખરાબ સ્વપ્ન નષ્ટ ક્ષણની શક્તિ નથી રહેતી. એ રીતે તે અનેક થઈ ગયા અને તેને સુખે નિદ્રા આવવા લાગી. માનસિક કષ્ટ ભોગવ્યા કરે છે અને તેનાથી મુક્ત પેલા લેખકને જે વખતે ઉપર્યુક્ત બધી વાત થવા અસમર્થ રહે છે. આવા મનુષ્યો પિતાના કહેવામાં આવી ત્યારે તેનું ચિત્ત શાંત થઈ ગયું. માનસિક કલેશનું કારણ પિતાની અંદર શોધવાને મંત્રી ભાવનાનો એક વિશેષ ગુણ એ છે કે જ્યાં સુધી બદલે બાહ્ય જગતમાં શોધે છે. તે પોતાના દોષ મનુષ્ય એ ભાવનાથી ભાવિત રહે છે ત્યાં સુધી કોઈ
ધી કાઢીને તેનું નિવારણ કરવાને બદલે બીજામાં પણ મનુષ્ય તેને કોઈ જાતની હાનિ પહોંચાડી દે શોધે છે, પિતાના માનસિક દુઃા માટે બીજાને શકતા નથી. સૈ માણસ તેના હિતચિંતક બની
For Private And Personal Use Only
