Atmanand Prakash Pustak 040 Ank 02

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

: સાચું જીવન ::
૩૭
તેને ચિરસ્થાયી રાખી શક્તા નથી, કારણ કે છે; કારણ કે બન્ને ભિન્ન સ્વરૂપ છે. એક સંગ વિખરાઈ જવાના સ્વભાવવાળો કણસમૂહ વિખ- સ્વરૂપ છે અને બીજો વિયોગ સ્વરૂપ છે. જન્મથી રાઈ જ જવાને, તેમ જ જડમાં રમનાર બાળજીવ બચવાનો ઉપાય સર્વથા જડ સંસારનો ત્યાગ પરમાણુ સમૂહના અનેક આકાર બનાવી શકે કરવો અને મોતથી બચવા માટે જડ સંસારને ખરો, પણ રાખી શકે નહિ; કારણ કે પરમાણુ છૂટથી ઉપયોગ કરવો પડે છે; કારણ કે જડ સમૂહ વિખરાઈ જવાના સ્વભાવવાળે છે. સંસારથી આત્માને છૂટા ન થવા દેવાને માટે જન્મ-મરણનો કાયદો જડ-ચેતનમય આ
જડને પુષ્ટ બનાવવાં પડે છે. દેહથી જીવને છૂટે
ન થવા દેવાને જડ વસ્તુઓને પુષ્કળ ઉપગ ખા સંસારને લાગુ પડે છે. બધી દુનિયા
કરે પડે છે, જેથી કરીને જડ સંસાર બળવાન જન્મે છે અને મારે છે. જન્મમરણમાંથી જડ
બનવાથી જન્મથી બચી શકાતું નથી અને વારંપણ બચી શકતું નથી. દુનિયા ક્ષણિક છે એટલે
વાર જન્મ ધારણ કરવા પડે છે. તેમ જ મતથી જન્મમરણવાળી છે. દરેક ક્ષણમાં જન્મમરણ
બચવા જતાં વધારે ને વધારે મોતને આધીન રહેલાં છે. જે ક્ષણમાં જન્મ છે તે જ ક્ષણમાં
થવું પડે છે. છતાં અનાદિ કાળના અભ્યાસથી મરણ પણ છે અને જે ક્ષણમાં મરણ છે તે જ
બેધશૂન્ય છ મતથી જ બચવા પ્રયત્ન ક્ષણમાં જન્મ પણ છે.
કરતાં નજર આવે છે, પણ મેતથી કેવી રીતે જન્મ-મરણ એટલે સંગ-વિયેગ. સંગ બચી શકાય છે તેની પૂરેપૂરી માહિતી ન તે જન્મ અને વિગ તે મરણ. બધા મેતથી હોવાથી ઈચ્છિત વસ્તુ મેળવી શકતા નથી અને ભય પામે છે પણ જન્મથી કોઈપણ ભય પામતું જેમને માહિતી છે તેઓ પણ મોહના દબાણથી નથી. મતથી બચવા માટે બધા અનેક ઉપાયો મોતને જ પુષ્ટ બનાવે છે-છૂટવાને બદલે વધારે કરે છે, પણ જન્મથી બચવા માટે કઈ પણ બંધનમાં પડે છે. ઉપાય કરતું નથી. આ ઉપરથી એમ જણાઈ આવે છે કે સંસારનો વિગ ન થવા દેવા સંસારમાં માનવજીવનમાં અવતરીને સાચા જીવ માત્રનો પ્રયત્ન છે, પણ સંસારનો સંયોગ જીવનની ઓળખાણ કરવી અને મેતથી મુકાન થવા દેવા કેઈનો પણ પ્રયત્ન નથી. તીર્થકર વાને મહાપુરુષોના માર્ગનું અવલોકન કરવું આદિ મહાપુરુષોનો પ્રયત્ન સંસારનો સંયોગ અને અનાદિ કાળથી આત્મા મરી જાય છે તે ન થવા દેવા માટે જ હતો, પણ મતથી ગેરસમજ–અજ્ઞાનતાને ખસેડીને જડ સંસારના બચવા માટે નહિ. તેમને જન્મનો ભય હતો સંગવિયેગથી આત્માને છોડાવવા પ્રયત્ન પણ મરણને ભય નહોતો. સંપૂર્ણ મરણની કરે એ જ ખાસ કર્તવ્ય જણાય છે. પ્રબળ તે તેમને ઈચ્છા હતી; કારણ કે સંપૂર્ણ મરણ તે પુન્યની સહાય હોય તો આ બધું બનવું કાંઈ મુક્તિ અને અપૂર્ણ મરણ તે સંસાર. જન્મથી અશક્ય નથી. બચવાનો અને મરણથી બચવાના ઉપાય ભિન્ન