________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દુખની....બ્રિાન્તિ...
લેખક : મુનિ મહારાજ શ્રી વિનયવિજયજી મહારાજ આ લેખમાં વિનય પિતાને અનુભવસિદ્ધ હકીકતો જ લખશે અને વાંચનાર. પણ ભલામણ કરે છે કે તમારા વિચારના પ્રવાહને વેગની આડે જે જે વિધરૂપ જણાય તેને દાચતથી વધાવી લ્યો. જ્યારે આપણે આપણું ચિત્તની સમતા ગુમાવતા નથી, જ્યારે આપણે આપણું કેદ્રથાનમાં રિયર રહીએ છીએ ત્યારે આભાસમાન થતાં આવરણ અને દૃષ્ટિગોચર થતી ઉપાધિ આનંદમાં બદલાઈ જાય છે. જો કે મનુષ્ય પોતાની જિંદગીને બધે વખત એશઆરામ અને મેજશોખમાં ગાળ્યો હોય તો આખરે તેને બધી ભૂલોના ભોગ થવું જ પડશે. જ્યાં સુધી એવી રીતે ઠાકર ખાય નહિ ત્યાં સુધી તે પોતાની ભૂલોનો ત્યાગ કરશે નહિ અને સારું જીવન ગાળવા પ્રયત્ન પણ કરશે નહિ.
ત્યારે તે એમ જોશે કે મારા આગળના બધા નહિ તે ઘ એ વિચારે મારા જીવનના રસ્તામાં આવી દિવાલોરૂપ હતા ત્યારે જ તે આમથિરતાથી પોતાનું જીવન ગાળતાં શીખશે. કયે આનંદ દુઃખ કે સંકટની પ્રસ્તાવના વિના શરૂ થાય છે ? કયે પ્રકાશ અંધકારને સમૂહ વિના અન્ય સ્થળેથી ઉદય પામે છે ? અને કયું માખણ વલેણ વિન પ્રાપ્ત થાય છે ? અને તેમ જ મુખ, કાયર, ડરપોક મનુષ્ય અંધકાર કે શ્રમના નામ માત્રથી પશુ ડરે છે. ધર્મ ભાવના આપત્તિથી જ ખીલે છે. આત્મથિરતા એ જ આપત્તિ ચિંતા અને દુઃખનો ઉદ્દેશ છે. જડ પદાર્થોમાં આસકિત વધવાથી દુખો અને આપત્તિ આવી પડે છે એ બોધ દુ:ખમાંથી જ મળે છે. જગત એટલા જ માટે દુઃખી છે કે તે ખરા સત્યને સમજાતું નથી. કુંભાર કાચા ઘડાને ટપલથી આળેખ આપે છે ત્યારે અંદરથી આધાર પણ રાખે છે. દુઃખ એ ટપલા છે અને સુખ એ અંદરને આધાર છે.
એક ભલા શેઠને ત્યાં દુષ્ટ નોકર હતા. શેઠ બહાર ગયેલા તે વખતે તેના ઘર પર કઈ મેમાને . આવ્યા. તેણે પેલા ને કરને પૂછયું પણ નોકરે કાંઈ સીધો જવાબ આપ્યો નહિ. થોડીવારે શેઠ ઘેર આવ્યા. મેમાનોની બરદાસ કરી. મેમાનોએ પૂછયું કે આ માણસ કોણ છે ? શેઠે કહ્યું કે એ મારો નકર છે. પેલાએ કહ્યું કે આવા જંગલી ભાણસને નકર શા માટે રાખ્યા છે? શેઠે કહ્યું કે તેવો જાણીને જ તેને રાખેલ છે, કારણ કે તે રોજ મારું પણ ઘણી વાર અપમાન કરે છે અને તેથી મારું અભિમાન ઉતરી જાય છે. એટલા જ માટે એને વધારે પગાર આપીને પણ રાખું છું. આ દષ્ટાંતમાંથી મને બહુ જાણવાનું મળ્યું છે. વાંચનાર પણ જાણે એમ ઇચ્છું છું. મુગળ જેમ કે તમાં બળ આપે છે તે તે નોકર શેઠને આત્મબળ આપતા હતો. વિદા, દુઃખ ને ઉપાધિને ઉપગ આત્મશક્તિ ખીલવવામાં કરે એવો જ બેધ આપણાં શાસ્ત્ર આપણને આપે છે.
એક શેઠને ઘરમાં કુભારજા સ્ત્રી હતી. તે શેઠને ઘણી વાર પજવતી હતી પણ શેઠ સમતાથી સહન કરતા હતા. એક વાર તો ઘણી ગાળો દેવા છતાં પણ શેઠ સમતામાં રહ્યા તે જોઈ પેલી સ્ત્રીએ એઠવાડનું હાંડલું કયું હતું તે લઈ શેઠના ઉપર ઉધું વાળ્યું ત્યારે શેઠ હસીને બેલ્યા કે ઘણી વાર ગાળે તે વરસ્યા પણ ખરે. પેલી શેઠાણને લજજા આવી ને અંતે તે પણ સુધરી. આ જ દષ્ટાંત મહાતનાજીએ સરકાર સાથે કામ લીધું હતું ને તેનું પરિણામ પણ તેવું જ આવ્યું તે
For Private And Personal Use Only
