________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તી. જે
મહારાજ
આ
લવ આચાર્યશ્રી વિજયકસ્તુરસૂરિજી સીયત અનેન પતિ સીધૈર્——જે વડે કરીને તરાય તે તી અર્થાત તરવાનું સાધન, તીની વ્યાખ્યા બહુ જ પ્રસિદ્ધ અને પ્રચલિત છે. સ્થાવર અને જંગમ એમ એ પ્રકારના તીથ શાસ્ત્રોમાં વર્ણવ્યાં છે. ચતુર્વિધ સધ જંગમ તી કહેવાય છે અને કલ્યાણક ભૂમિયા, કવળજ્ઞાન, નિર્વાણભૂમિયા અથા તારથાપન ભૂમિયા સ્થાવર તીર્થ કહેવાય છે. આ બંને પ્રકારના તીર્થોં સ્થાપન કરવામાં તીથંકરા અનતરથી અને પરંપરથી કારણભૂત હાય છૅ. કેવળજ્ઞાન થયા પછી સઘળા યતી કરે। જંગમ તીની સ્થાપના કરે છે અને નિર્વાણ પામ્યા પછી જંગમ તીર્થ સ્થાવર તીની સ્થાપના કરે છે. ત્યારપછી કલ્યાણક તથા સ્થાપનાભૂમિયા સ્થાવર તીર્થ તરીકે પ્રસિદ્ધિમાં આવે છે અને તે પ્રભુની હયાતી પછીના તરવાની ભાવનાવાળા ભવ્ય જીવોને સંસારમાંથી તરવાનું અદ્વિતીય સાધન ગણાય છે. અનાદિ કાળથી કપાય-વિષયરૂપ અનુશ્રોત-પ્રવાહમાં સડાતા વાને પ્રતિશ્રોત-સામે પૂરે તરીને સ’સારથી બહાર નીકળવામાં થાવર તી અસાધારણ સહાયક થાય છે.
તી સ્પેનની આવશ્યકતા
પ્રત્યેક ગામમાં સ્થાપનાતી હાય છે, અને તેના દર્શન-પૂજન કરીને અનેક ગ્રામવારિયા ભાવનાનુસાર લાભ લે છે, છતાં તેમને પણ વિશિષ્ટ ભાવશુદ્ઘિદ્વારા વિશિષ્ટ ફળ મેળવવાને તીથકરાની કલ્યાણકભૂમિ, સામાન્ય કેવળ એની કેવળજ્ઞાન, યા નિર્વાણભૂમિ અને વિશુદ્ધતર સ્થાપના ભૂમિયાની સ્પનાની અનિવાર્ય આવશ્યકતા ખરી. ભાવનાની મંદતા, શ્રદ્ધાની શિથિલતા, ક્ષેાભની તીવ્રતા અને વસ્તુસ્થિતિની અણુજાણુતાના અંગે, પ્રતિમા બધે ય સરખી જ છે, ‘ મન ચંગા તો કથરોટમાં ગંગા વિગેરે વિગેરે વિચારેને આધીન થઈને પવિત્ર ભૂમિયાની ઉપેક્ષા કરવાથી સર્વોત્કૃષ્ટ લાભથી વચિત રહી જવાય છે. સ્થાવર તીની અનાવશ્યકતાને વિચાર લાવ્યા પહેલાં તી સ્પનાના વાસ્તવિક હેતુ જાણવાની અત્યંત આવશ્યકતા છે.
તી સ્પર્શનના હેતુ
જેમ અનેક ઉપચાર કરીને ક`ટાળી ગયેલા રાગી માસ રોગમુકત થવાને કાઇ સારા વૈદ્ય કે ડાકટરની દવા કરતા હેાય અને તેમે તેને સલાહ આપે કે તમારે સારા હવા-પાણીવાળા સ્થળે રહેવાની જરૂર છે, માટે તમે 'ગિની, આમૂળ કે દાર્જિલિંગ જાએ. આ પ્રમાણે વૈદ્ય-ડાકટરની સમ્મતિથી ખીમાર સારા હવા-પાણીવાળા સ્થળે જઇને રહેવાથી, અને કુપથ્ય ટાળવાપૂર્વક દવાના ઉપચાર કરવાથી રાગથી મુકત થાય છે, તેવી જ રીતે ભાવ રેગી જીવાને ધન્વંતરી વૈદ્ય સમાન મહાપુરુષ ભાવ-રાગથી મુકત થવાને માટે અનેક ચરમશરીરિયે!–પુરુષોત્તમાના પુનિત દેહાના સ્પર્શીથી અત્યંત પવિત્ર થયેલી-પરમ શુદ્ધ વાતાવરણવાળી અને પરમ બાવદ્ધિના કારણભૂત તી ભૂમિ ચે)ની સ્પના કરવાની સલાહ આપે છે. તદનુસાર ભાવ રાગી ઝવે। અસમ્યગ્ જ્ઞાન–ક્રિયારૂપ કથ્થ ટાળીને સમ્યગ્ જ્ઞાન—ક્રિયારૂપ પથ્યસેવનપૂર્વક પૂર્ણ શ્રદ્ધાથી પ્રભુની આજ્ઞારૂપ ઔષધોપચારદ્વારા તીથભૂમિની સ્પના કરીને ભાવ રોગથી મુકત થાય છે.
For Private And Personal Use Only
