________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પાંચ
સ* કા * ૨ : : સ સંગ
અનુ : અ ક્યા સી, B. A.
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૨૫૪ થી શરૂ). માન, અન્ન, જળ વિગેરે ઉપર્યુક્ત દસ વસ્તુઓ સારી હોય તે સત્સંગનું કામ કરે છે. તેને (ાનિર્દેશ કરી ચૂકયા છીયે. જે વસ્તુઓથી આપણું અંતઃકરણમાં રહેલા દુષ્ટ વિચારેને નાશ થઇને સદ્વિચારની ઉત્પત્તિ થાય છે અને ચિત્તવૃતિની ગતિ ભગવાન તરફ થવા લાગે છે તે વિષય સ્વરૂપ પરમાત્માની સાથે આપણે સંબંધ કરાવવાના કારણેને લઈને સત છે અને તેનો રસ સત્સંગ છે. એટલા માટે બની શકે ત્યાં સુધી જવાના, સાંભળવાના, ચર્ચા કરવાના, ખાવાપીવાના, વાંચવા લખવાના વિષે તથા આજીવિકાનું કાર્ય, વાતાવરણ તથા ઉપાસના પદ્ધતિ સઘળા એવા હેવા જોઈએ કે જે આપણું ચારિત્ર સુધારવામાં સહાયતા કરનાર છે. જેવી રીતે કુસંગથી બુદ્ધિ રાજસી, તામસી બને છે તેવી જ રીતે સત્સંગથી બુદ્ધિ ધીમે ધીમે તમગુણ તથા રજોગુણથી પર થઈને સાત્વિક બને છે. સાત્વિક બુદ્ધિ સાચો નિર્ણય કરે છે અને તેના પ્રભાવથી માણસ પોતાના સાત્ત્વિક કર્તવ્ય પર આરૂઢ થઈ જાય છે. મનુષ્યની તામસાકૃત બાહ્ય ચક્ષુ સત્સંગના પ્રકાશવડે ખુલે છે અને સત્સંગના બળવડે જ તે આગળ વધવાનો પ્રયાસ કરી શકે છે.
હવે જુઓ એ સત્સંગથી શું થાય છે?
(૧) ભગવચર્ચા, ભગવદ્ગણનામકીર્તન, ભગવદ્ગણનામશ્રવણ અને ભગવચિંતનમાં મન જોડાય છે.
(૨) ભગવાનના ગુણ, પ્રભાવ, રહસ્ય અને પ્રેમની વાતો સાંભળવાથી તથા ભજન કરવાથી વિષયાસક્તિ-ભેગકામનાને નાશ થાય છે અને ભગવાનમાં અનુરાગ તથા ભગવત્રાપ્તિની ઈચ્છા થાય છે.
(૩) અંતઃકરણમાં રહેલા કામ વિગેરે સમસ્ત શત્રુઓને નાશ થાય છે અને નિર્ભયતા વગેરે દૈવી સંપત્તિના ગુણોની ઉત્પત્તિ તથા વૃદ્ધિ થાય છે.
(૪) અનુકૂળતા, પ્રતિકૂળતા, રાગદ્વેષ, મમતા, અહંકાર તથા અજ્ઞાનનો નાશ થાય છે. (૫) કુદરતી રીતે જ તન-મન-ધનથી સંસારના જીવોની સેવા થાય છે.
(૬) ભગવાનનું તત્ત્વજ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે અને પછી સનાતન દિવ્ય આનંદ તથા પરમશાંતિ તથા પ્રેમની પ્રાપ્તિ થાય છે.
(૭) પરમ મધુર, પરમ આત્મીય અનંત સૌંદર્ય માધુર્યના સાગર ભગવાનની પરમ સેવા પાસે અન્ય વસ્તુઓ પણ તુચ્છ જણાવા લાગે છે.
શ્રીમદ્ ભાગવતમાં ભગવાન પોતે કહે છે કે – હે ઉદ્ધવ ! બીજા બધા અંગેનું નિવારણ કરનાર સતસંગની દ્વારા હું જેટલો વશ થાઉં છું
For Private And Personal Use Only
