________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પા
ચ
સ કા ૨
તેટલો યોગ, જ્ઞાન, ધર્મ, સ્વાધ્યાય, તપ, ભાવ, વ્રત, તીર્થ અને નિયમથી નથી થતું.
સત્સગથી ભગવાન પોતે વશ થાય છે તેનાથી વધારે કયી બીજી વસ્તુ કે સાધના હેઈ શકે ?
આ સત્સંગ જે વસ્તુઓ અથવા જે મહાત્મા સહુને પ્રાપ્ત થઈ છે તે પ્રાપ્ત કરવાને પ્રયન દરેક મનુષ્ય કરવો જોઈએ. એ પ્રયત્ન એ જ સાધન છે. સાચે સંત કે મહાત્મા પુરુષ મળી જાય, પછી તે માનવ જીવનની સર્વોપરી સફલતામાં કશો સંદેહ નથી રહેતો, પરંતુ જ્યાં સુધી એવો પુરુષ ન મળે ત્યાંસુધી શ્રદ્ધાપૂર્વક બીજી સસ્તુઓનો, સચ્છાએાને અને સાત્વિક વૃત્તિવાળા શ્રેય સાધકે સંગ કરવો જોઈએ. એવા પ્રકારના સાધકને કે સિદ્ધ મહાપુરુષોને શ્રદ્ધાપૂર્વક રાગ કરવો અને એમના પરમાર્થપૂર્ણ વચનો પ્રેમ તેમજ આદરપૂર્વક સાંભળવા, પછી તે પ્રમાણે પિતાનું જીવન બનાવવાનો પ્રયત્ન કરે તે સત્સંગનું એક શ્રેષ્ઠ સ્વરૂપ છે.
સાચા સપુરુષ અને મહાત્માઓ ઓળખવાનું કામ ખૂબ જ કઠિન છે; કેમ કે આપણે આપણી જે વિષયાસક્ત, કામનાગ્રસ્ત નિશ્ચયાત્મક બુદ્ધિની કસોટી પર કસીને પુરુષો અને મહાત્માઓને મેળવવા ચાહીએ છીએ તે કસોટી પર કસી શકાય એવી વસ્તુ એ મહાપુરુષોમાં હોતી નથી. એ મહાત્માઓમાં કોઈ જાતનો દેષ નહિ હેવા છતાં પણ આપણે આપણી અશ્રદ્ધા તથા તામસાત બુદ્ધિવડે તેઓમાં દોષારોપણ કરી શકીએ છીએ. વસ્તુતઃ બહારના ચિહથી મહાત્મા ઓળખી શકાતા જ નથી કેમ કે ઢેગી માણસ પણ જીવનભર મહાત્મા જેવો બની રહી શકે છે. અને સાચે મહાત્મા પુરુષ પણ જીવનભર છુપે રહી શકે છે. ખરી રીતે તે મહાત્માઓની ઓળખાણ ત્યારે જ થઈ શકે છે કે જ્યારે તેઓ પોતે કૃપા કરીને પોતાની ઓળખાણ કરાવે છે, પરંતુ આપણી અશ્રદ્ધા તેમાં મુખ્ય બાધક બને છે. આપણે મહાત્માઓની કૃપા પ્રાપ્ત કરવાનું મન નથી રાખતા, આપણે તો અશ્રદ્ધાવડે તેઓને આપણું ઇચ્છા-કસોટી ઉપર કરીએ છીએ અને જે આપણી કસોટીથી તેનામાં જરા પણ કસર માલૂમ પડે છે તે મહાત્મા નથી એમ કહીએ છીએ. અનેક મહાત્માઓ તે એવા છુપા રહે છે કે તેઓના મહાત્માપણાની કોઈને ખબર પણ નથી હોતી. એવા કોની પાસે ઘણું કરીને કોઈ જતું પણ નથી. પરંતુ આમ છતાં એટલું તો કહેવું જ જોઈએ કે આજકાલના દંભ પૂર્ણ જગતમાં ખૂબ વિચારીને-સમજીને કોઈને સંતપુરુષ અથવા મહાત્મા માનવા જોઈએ. જેના મન, વચન અને તનમાં સાત્ત્વિકતાનો બોધ હોય અને જેના સંગથી દેવી સંપત્તિ તથા ભગવત્પરાયણતાની વૃદ્ધિ થાય તેને સંગ કરવો એ જ ઉત્તમ છે. પરંતુ ઉપરથી ઉત્તમ દેખાવા છતાં જેના સંગથી આસુરી સંપદા તથા ભગવદ્વિમુખતાની વૃદ્ધિ થાય તેના સંગથી બચવું જોઈએ.
શાસ્ત્રોમાં અનેક સ્થળે સત્પના અને મહાત્માઓના લક્ષણ બતાવવામાં આવેલ છે તેમાંથી કેટલાક અહીં આપવામાં આવે છે.
શ્રીમદ ભાગવતના કત્તા પોતે કહે છે –
જે માણસ પ્રતિકુળતા અને અનુકૂળતામાં શોક તથા હર્ષ નહિં પામતા સહનશીલ હોય છે, દયાળુ હોય છે, પ્રાણીમાત્ર તરફ અકારણ પ્રેમ રાખનાર સહદ્દ છે, જેને મન કેઈ શત્રુ જ નથી, જે શાંતચિત્ત છે, સાધુચરિત જ છે, સાધુતા જ જેનું ભૂષણ છે, જે મને તત્ત્વથી જાણીને અનન્ય
For Private And Personal Use Only
