________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સર્વજ્ઞનું સ્વરૂપ.
૧૭૮ પરમાત્મા વિશુદ્ધ આત્મા છે. પરમાત્માની ચેતના સંપૂર્ણ વિશુદ્ધ છે. સર્વજ્ઞતારૂપ શક્તિ એ પરમાત્માની અનંત ચેતનાની સાક્ષીરૂપ છે. પરમાત્મા સર્વ પ્રકારની અશુદ્ધિથી સાવ મુક્ત છે. પરમાત્માનું જ્ઞાન અનંત છે. પરમાત્માનાં જ્ઞાનમાં અનંતતાએ જ વાસ કરેલો છે. પરમાત્માનું સંપૂર્ણ સર્વજ્ઞત્વ સમય અને સ્થાનથી કઈ રીતે મર્યાદિત નથી. પરમાત્માની સર્વજ્ઞતા–પરમાત્માને વિચારપ્રદેશ સર્વથા અનંત છે
પરમાત્મા સ્થાનાવગાહનની દ્રષ્ટિએ અનંત નથી એવાં મંતવ્યથી, પમા ભાની પવિત્રતા કે પરિપૂર્ણતામાં જરાએ ઉણપ નથી આવતી. પરિપૂર્ણતા અને પવિત્રતાને સ્થાનાવગાહન સાથે કશોયે સંબંધ ન હોય. પવિત્રતા અને પરિપૂર્ણતાને સ્થાનાવગાહન સાથે કંઈ પણ સંબંધ છે એમ માની લઈએ તે ભીમકાય મનુષ્યોમાં વિશેષ પવિત્રતા અને વિશેષ પરિપૂર્ણતા છે કે હાય) એમ સ્વીકારવું પડે. ભીમકાય મનુષ્યમાં ભીમકાયત્વને કારણે જ પવિત્રતા સંભવી શકતી નથી. પવિત્રતા કર્મોની મુક્તિ ઉપર જ નિર્ભર રહે છે. પાપોરૂપ અશુદ્ધ દશામાંથી મુક્ત થતાં જ પરિપૂર્ણતા પ્રાપ્ત થાય છે. પાપ રૂપી અશુદ્ધિને ખંખેરી નાખ્યા વિના પરિપૂર્ણતા પ્રાપ્ત ન થઈ શકે, વિશ્વના કર્તારૂપ મનાતા ઈશ્વરમાં પરિપૂર્ણતા ન હોઈ શકે. તેનામાં સર્વજ્ઞત્વ પણ ન હોઈ શકે. વિશ્વના કર્તા ગણાતા પરમાત્માને સર્વજ્ઞ મનાય છે એ એક પ્રકારની અતિશયોક્તિ રૂપ છે. વિશ્વના કન્નુરૂપ મનાતા ઈશ્વરમાં સર્વજ્ઞતાનું અસ્તિત્વ સંભવાતીત છે. આથી એ ઈશ્વરમાં સર્વજ્ઞતાનાં અસ્તિત્વની માન્યતાને વિચારશીલ મનુષ્યોએ સત્વર તિલાંજલિ આપવી ઘટે છે.
સર્વજ્ઞતા અને પરમ સુખ એ પરમાત્મા (કર્મથી સર્વથા મુક્ત થયેલ આત્મા) ના બે વિશિષ્ટ ગુણ છે. સવજ્ઞત્વ અને પરમ સુખ એ વસ્તુતઃ આત્માના નૈસર્ગિક ગુણ છે. આથી એ ગુણો પરમાત્મામાં સાહજિક રીતે વિદ્યમાન જ હોય એ નિઃશંક છે.
આત્મામાં વિશુદ્ધ ચેતના છે. જ્ઞાન પ્રાપ્તિ એ વિશુદ્ધ ચેતનાનું મુખ્ય કાર્ય છે. કુદરતની સર્વ વસ્તુઓ ય હોવાથી સર્વ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવું એ આત્માથી શક્ય જ છે એમાં કશેયે શક નથી. ચેતના એ આત્માનું સ્વરૂપ હોવાથી અને સર્વ વસ્તુઓની સેયતાને કારણે, સંપૂર્ણ સર્વજ્ઞત્વ એ પ્રત્યેક આત્માનું તાત્ત્વિક સ્વરૂપ છે એમ સંદેહરહિતપણે કહી શકાય.
દ્રવ્યના સાહજીક ગુણોને આવિર્ભાવ પ્રત્યેક દ્રવ્યમાં થાય છે. આથી જે વસ્તુ
For Private And Personal Use Only
