________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ, બાગવટ જ્ઞાતિના મુકદમણી સંઘપતિ માડણની સ્ત્રી કમલાદેને પુત્ર સંધપતિ ધરણાક જેણે શત્રુંજયાદિ તીર્થોની યાત્રા કરી હતી, અજારી, પિંડવાડા, સાલેર (સારંગપુર) આદિ સ્થાનોએ જિનમંદિર બંધાવ્યાં, જીર્ણોદ્ધાર કરાવ્યા, તેમજ દુષ્કાળના સમયમાં અન્નક્ષેત્રો મંડાવી ઘણું પરોપકાર કર્યા, જેન સંઘની ઘણી સેવાભક્તિ કરી, ધરણાકને બે પુત્રો, સં. જાજ્ઞા અને જાવડા; તેમજ પિતાના મોટાભાઈ રત્નાશાહના કુટુંબનું પણ વર્ણન છે. ત્યારપછી લખે છે. ___“ त्रैलोक्यदीपकाभियानः श्रोचतुर्मुखयुगादीश्वरविहार: कारित: प्रतिष्ठित: श्रीबृहत्तपागच्छे श्रीजगच्चन्द्रसूरि श्री देवेंद्रसूरिसंताने श्रीमत् श्रीदेवसुंदरसूरिपट्टप्रभाकर परमगुरू सुविहित पुरंदर गच्छाधिराज श्रीसामसुंदरसूरिभिः”
આ લેખ ઘણું જ મહેનતે ઉતારી લીધું હતું, છતાં યે અમુક પંક્તિઓ ન ઊકેલી શકાઈ. તે ત્યાર પછી ઘણા સમયે શ્રીમાન જિનવિજયજીના લેખ સંગ્રહ ભાગ બીજાના આધારે સુધારી લીધી.
આ ભવ્ય વિશાલ મંદિર જે સર જેમ્સ ફર્ગ્યુસનના મન ઉપર જે અસર થઈ તે આપણે તેના શબ્દોમાં જ જોઈએ.
“ આ સ્તંભોનો વનનો અંદરનો ભાગ જોવાથી જે દેખાવ દૃષ્ટિગોચર થાય છે તે તેના એક મંડપના દશ્ય ઉપરથી જણાય છે, પરંતુ સ્તંભની આવી ગોઠવણીથી અજવાળાના આડકતરા માર્ગને લીધે તથા અજવાળુ આવવાના દ્વારોને રચનાને લીધે ગમે તેવા દશ્યમાં પણ એ ચિતાર બરાબર ઉતારી શકાય તેમ નથી. વળી તીર્થકરોની પ્રતિમાઓવાળી દેવકુલિકાઓની સંખ્યા ઉપથી પણ આશ્ચર્ય લાગે છે. મધ્યમાં આવેલા બાર દેવગૃહે ઉપરાંત અંદરના ભાગની આજુબાજુએ આવેલી ૮૬ દેવકુલિકાઓ છે અને તેમનાં મુખભાગો ઉપર કોતરકામ કાઢેલાં છે. છેલ્લે આ વિદ્વાન લખે છે -
આ બધા ઉપરથી મન ઉપર ઘણું સારી અસર થાય તેમ છે. ખરેખર આવી સારી અસર કરે એવું તથા સ્તંભોની સુંદર ગોઠવણી વિશે સૂચના કરે એવું હિંદુસ્તાનમાં બીજું એક પણ દેવાલય નથી.”
» ગોઠવણીની ઉત્તમતા ઉપરાંત બીજી જાણવાલાયક બાબત એ છે કે તેણે રાકેલી ૪૮૦૦૦ ૨, ૬, એટલે કે મધ્યકાલીન યુરોપીય દેવળની જેટલી છે અને કારીગરી તથા સુંદરતામાં તો તેમને કરતાં પણ ચઢે “તેમ છે.”
(શ્રીમાન જિનવિયજીને લેખસંગ્રહ ભા. ૨ ) આજે પણ રાણકપુરજીના મદિરના દર્શન કરવાથી દર્શકોને અતી આફ્લાદ ઉત્પન્ન કરાવે છે.
મંદિરના બાંધકામમાં મજબૂત એવા પથ્થરનો ઉપયોગ થયો છે કે સે કડે વર્ષ થવા છતાયે તે પથ્થરે ઘસાયા નથી. પ્રાય: ત્રીસ બત્રીસ પગથિયા ચઢી આપણે મંદિરની
9. History of India & Eastern Architecture P.P. 241-2
For Private And Personal Use Only
