Atmanand Prakash Pustak 032 Ank 11

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

૨૪૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. આદિને સર્વથા નાશ થાય છે, ઈચ્છાશકિત પાછી વ્યવસ્થિત રૂપમાં આવી જાય છે. ઈચ્છાશકિત વ્યવસ્થિત થતાં ભૂત-પ્રેત આદિ અદ્રશ્ય થઈ જાય છે.
મૃત્યુ બાદ આત્માનું અસ્તિત્વ કાયમ કેમ રહે છે એ પ્રશ્નને અર્થાત્ આત્માના અમરત્વને આપણે હવે વિચાર કરીએ. અતીન્દ્રિય દ્રશ્યના અભ્યાસમાં જે વિદ્વાનોએ પિતાનું સમસ્ત જીવન વ્યતીત કર્યું છે તેમણે આત્મા સત્ય અને અમર હોવાની અનેકશઃ ઘેષણુ કરી છે. આત્માનું ચેતનાયુકત અસ્તિત્વ ભૌતિક દ્રવ્યથી પર રીતે પણ સંભાવ્ય છે એ આત્મસ્વરૂપના જ્ઞાતાઓને સ્પષ્ટ મત છે. મી. હડસન જે આત્માના અમરત્વના સિદ્ધાન્તના પ્રખર હિમાયતી છે તેમણે “A Scientific Demonstration of future life” (ભાવી જીવનને વૈજ્ઞાનિક સિદ્ધાન્ત) નામક પુસ્તકની પ્રસ્તાવનામાં આત્માનાં અમરત્વ આદિ નિદર્શક વિચારો વ્યક્ત કર્યા છે. એ વિચારો અત્યંત મનનીય હોવાથી આ નીચે આપ્યા છે –
“મનુષ્યની માનસિક રચનાનું જ પૃથકકરણ કરીને મેં ભાવી જીવનનાં અસ્તિત્વને નિર્ણય કરી લીધો છે. મનુષ્યનું શારીરિક, બુદ્ધિવિષયક અને આધ્યાત્મિક સ્વરૂપ જ એવું છે કે ભાવિ જીવન મનુષ્ય માટે અશક્ય છે એ નિર્ણય તર્ક રહિત થઈ પડે છે. મનુષ્યનાં ભાવી જીવનનો વિચાર વૈજ્ઞાનિક દષ્ટિએ વિચારતાં પણ સર્વથા ગ્રાહ્ય લાગે છે. ભાવી જીવનનાં અસ્તિત્વને ઈન્કાર પ્રતિપાદ્ય થઈ શકતો નથી.”
મી. હડસન આત્માનાં અમરત્વ સંબંધી પોતાનાં ઉપરોક્ત પુસ્તકના અંતભાગમાં જણાવે છે કે –
“મનુષ્યનાં ચિત્તની કઈ શક્તિ, વૃત્તિ કે રચના એવી નથી જેને કઈ ને કેઈ ઉપયોગ કે ઉદ્દેશ ન હોય. મનુષ્યને બે પ્રકારનાં મન છે. શરીરશાસ્ત્ર, શસ્ત્રવિદ્યા તેમજ માનસશાસ્ત્રની દૃષ્ટિએ મનુષ્યનાં બને મનેનું અસ્તિત્વ સિદ્ધ થયું છે. આમાંનું એક ચિત્ત શરીર ક્ષીણ પામતાં શક્તિરહિત થતું જાય છે, બીજું મન શરીર દુર્બળ થતાં બળવાન બનતું જાય છે. મસ્તિષ્કની કાર્યશકિત વિરામ પામતાં આ મન વિશેષ બળવાન બને છે. મૃત્યુ વખતે તે તેની શકિત આશ્ચર્યકારી રીતે વધી જાય છે. આથી મૃત્યુને પરિણામે આ બીજાં મનને વિનાશ નથી થતો એ નિશ્ચય સાહજિક રીતે થઈ શકે છે. આ બીજું મન એક અદ્વિતીય શકિત છે અને તેને મૃત્યુથી નાશ થતો નથી. એ બીજા મનને માટે એક જીવનમાં જે કાર્ય અધુરૂં રહ્યું હોય તે કાર્ય