Atmanand Prakash Pustak 032 Ank 11

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

*. જા
4 kb)
કે
અનાચારના અવશેષે. ભગવાન મહાવીર અને ગૌતમબુદ્ધના ધર્મપ્રચાર સાથે જ ભારતવર્ષના ઈતિહાસની ઉષા પ્રકટતી જણાય છે. સૂર્ય અને ચંદ્રની બેલડી સમા એ સમર્થ રાજકુંવર જાણે કે રાત્રીના યુગવ્યાપી અંધકારને એકલે હાથે ઉલેચી રહ્યા છે. અઢી હજાર વર્ષ પહેલાં–શ્રી મહાવીર અને બુદ્ધદેવના ઉદય પૂર્વેની પરિસ્થિતિનું જેવું જોઈએ તેવું સ્પષ્ટ ચિત્ર હજી કોઇએ આલેખ્યું નથી. જે કંઈ છૂટાંછવાયાં ઉલ્લેખ મળે છે તે ઉપરથી રાત્રીના દુઃસ્વપ્ન જેવી જ દશા પ્રવર્તતી હોવી જોઈએ.
મસ્તિષ્કરૂપી ભૌતિક દ્રવ્યમાંથી ચેતના-અંતર્તાનની નિષ્પત્તિ થાય છે એવી કલ્પના સર્વથા અસત્ય છે. એ કલ્પનાને ત્યાગ કરી ચેતનાને જ સત્ય ગણવામાં જીવનનું પરમ શ્રેય છે. ચેતનાનું કાર્ય ભૌતિક પદાર્થોનાં કાર્યથી તદ્દન વિભિન્ન છે. ચેતનાનું રહસ્ય બરાબર સમજનારને પૂર્વજીવન અને ભાવી જીવનની પ્રતીતિ થઈ શકે છે. ચેતનાનો સિદ્ધાન્ત યથાયોગ્ય રીતે સમજાય તે આત્માનાં અમરત્વને નિશ્ચય થાય છે. મહાત્ પુરૂને પૂર્વ જન્મનાં સંસ્મરણની શક્યતા એ આત્માના અમરત્વના સિદ્ધાન્તના એક આનુષંગિક સિદ્ધાન્ત Corollary ) રૂપ છે એમ નિશ્ચયપૂર્વક કહી શકાય. પૂર્વજન્મનાં સંસ્મરણથી કેટલીકવાર અમુક વૃત્તિઓમાં પરિવર્તન શક્ય બને છે. આત્માનું યથાર્થ અન્વીક્ષણ જેમનાથી થઈ શકે એવા મહાપુરુષોથી પૂર્વજન્મનું સંસ્મરણ જરાયે દુષ્કર નથી.
મહાન તીર્થકરનાં પવિત્ર જીવનનો યથાયોગ્ય અભ્યાસ થાય તે પૂર્વજન્મનાં અંતર્શાનની પ્રાપ્તિ સામાન્ય રીતે વિચારતાં મનુષ્ય માટે શક્ય છે, એમ સ્પષ્ટ રીતે જણાય છે. પૂર્વજન્મનું સંસ્મરણ પ્રબોધનભાવથી પણ કેટલીકવાર થઈ શકે છે. પ્રબોધનભાવનું આ મહત્ત્વ ખાસ વિચારવા જેવું છે.
(ચાલુ)