________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ નાશ કરવા કહે છે. કોઈ ધર્મ અધર્મને અને કોઈ પાપને નાશ કરવા કહે છે આ બધાને ભાવાર્થ વિચારતાં આત્મા સિવાય જે કાંઈ. આત્માની સાથે રહેલું છે અને જેનાથી જ સુખ-દુઃખ ભેગવતાં વારંવાર જન્મ-મરણ કરે છે તેને નાશ કરે, તે (જડ-મલીન) તવને આત્માથી અલગ કરવું તેમજ બધા ધર્મવાળાઓ કહે છે. આ પ્રમાણે કર્તવ્ય ધર્મ પણ આત્માને એક જ છે.
સાધન એકતા - આત્માને મેલ વગર તેના નિર્મળ આકારમાં સ્વરૂપમાં પ્રકટ કરે તે માટે વ્રત, તપ અને ધ્યાનાદિ સાધને બતાવવામાં આવ્યાં છે. આ શુદ્ધ આત્મ સ્વરૂપ પ્રકટ કરવાનાં સાધનોનું જ્ઞાન કરવું તે જ્ઞાન છે. તેના ઉપર શ્રદ્ધા કરવી તે સાચી શ્રદ્ધા છે અને તે જ્ઞાન તથા શ્રદ્ધા પ્રમાણે ક્રિયા કરવી-વર્તન કરવું તે ચારિત્રરૂપ મોક્ષને માર્ગ તે આ પ્રમાણે જેઓએ તત્વને શુદ્ધ બુદ્ધિથી જાણ્યું છે, તે મેરૂની માફક દઢ-નિશ્ચલ મનવાળાને મોક્ષના માર્ગમાં-સાધનમાં ભ્રાંતિ કયાંથી હોય ? એવા મહાત્માઓ, તત્વમાર્ગથી ભ્રષ્ટથઈ આમતેમ ભટકતા ફરનારને કૃપાની લાગણીથી વારે છે–મનાઈ કરે છે કે ભાઈ! એ માર્ગ મોક્ષને માર્ગ નથી; એ સાધન આત્માને પ્રગટ કરનારાં નથી; તમે આ રસ્તે આવે, આ વ્યાપક દર્શન છે; સર્વ દર્શનેને તેમાં સમાવેશ થઈ જાય છે.
મેક્ષની એકતા-પુંડરીકમુનિ! મેક્ષ પણ એક જ છે. પૂર્વોક્ત સાધનો વડે જે શુદ્ધ સત્ત્વ-પવિત્ર આત્મા પ્રગટ થાય છે, તે અવિચળ છે, નિત્ય છે, સિદ્ધ છે, સુંદર છે, અનંત જ્ઞાન, અનંતદર્શન, અનંત આનંદ, અનંત વીય અરૂપ-અમૂત્તે ઈત્યાદિ સ્વભાવવાળા પોતાના સ્વરૂપમાં રહેવું તે મોક્ષનું લક્ષણ છે. અર્થાત અનંતજ્ઞાન, અનંતદર્શન, અનંત આનંદ, અનંતવીર્યવાળે અમૂર્ત સ્વરૂપ આત્મા પોતાના સ્વરૂપમાં રહે તે મેક્ષ છે.
આ આત્માની સ્થિતિને કઈ સંસિદ્ધ કહે, કેઈ નિવૃત્તિ કહે, કોઈ શાંતિ કહે, કઈ શિવ કહે, કેઈ અક્ષય કહે, કેઈ અવ્યવ કહે, કેઈ અમૃત કહે, કેઈ બ્રહ્મ કહે, કેઈ નિર્વાણ કહે. એ બધા શબ્દોમાં ભેદ છે પણ વાત તો એકની એક જ છે એ સર્વ મેક્ષને જ કહેવાવાળા શબ્દ છે.
આ હકીકત સાંભળીને પુંડરીકના મનનું સારૂં સમાધાન થયું. ગુરૂશ્રીએ જણાવ્યું કે આ સર્વ બાબતોનું સમાધાન બારમાં દૃષ્ટિવાદ અંગના અભ્યાસથી મળશે. પુંડરીક મુનિએ અનુક્રમે તે દષ્ટિવાદનો અભ્યાસ કર્યો. તે ગીતાર્થ થયા એટલે ગુરૂશ્રીએ તેમને આચાર્ય પદે સ્થાપન કર્યા.
For Private And Personal Use Only
