________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શિવપદપાન
૧૩૭ ૬ પ્રમત્તગુણસ્થાન–અનગરના મહાવ્રતને ધારણ કરનાર આત્મા પણ કંઈક પ્રમાદના બંધનથી પૂર્ણ મુક્ત નહિં થયેલ એવા મુનિ જેનું આ ગુણસ્થાન છે. જે અંતર્મુહૂર્તથી વધારે પ્રમાદી રહે તે અહીંથી પતન થાય છે.
- ૭ અપ્રમત્ત ગુણસ્થાન–પ્રમાદ-બંધનથી મુક્ત થયેલ મહામુનિ રાજેનું આ સાતમું સ્થાન છે. સાધ્વી મહારાજ આ ગુણસ્થાને વર્તતા હોય તે તેને પણ મન:પર્યવજ્ઞાન પ્રાપ્ત થવાનું દ્વાર ખુલ્લું થાય છે. દેવાયું પણ ક્ષય થઈ જાય છે. ઉપરના બંને ગુણસ્થાન અનગાર મહાત્માઓ માટેના છે.
૮ અપૂર્વકરણ અથવા નિવૃત્તિ બાદરકરણ-એટલે અધ્યવસાય. આત્માના પરિણામ, મોહનીયકર્મને ઉપશમાવવાને અથવા ક્ષય કરવાને, પહેલાં નહિં પ્રાપ્ત થયેલો એવો અધ્યવસાય (અપૂર્વ ) આ સ્થાનમાં પ્રાપ્ત થાય છે. અહિંથી જ ઉપશમ અને ક્ષપકશ્રેણી મંડાય છે. અપૂર્વ આત્મગુણની પ્રાપ્તિ આત્માને અહિં પ્રાપ્ત થાય છે.
૯ અનિવૃત્તિ બાદરશ્રેણી–ઉપરના ગુણસ્થાન કરતાં અહિં આત્માને અધિક ઉજવલ આત્મ પરિણામ પ્રગટે છે અને તેથી મેહને ઉશમ યા ક્ષય થવા માંડે છે. આ સ્થાનમાં ક્ષપક અને ઉપશમ શ્રેણીઓ હોય છે. ઉપશમ એટલે દબાવવું જેમ અગ્નિ ઉપર રાખ નાંખી ઢાંકી દઈએ તે. ક્ષણ એટલે સમૂળગે નાશ કરવે. રાખથી ઢાંકેલે અગ્નિ કારણવશાત્ રાખ ખસી જતાં જેમ પાછો અગ્નિ પ્રદીપ્ત થાય છે પરંતુ લાઈ ગયેલો નાશ પામેલો અગ્નિ ફરી પ્રદીપ્ત થતો નથી તેમ આઠમું તથા નવમું પગથીયું ઉત્કૃષ્ટ ચારિત્રની પ્રાપ્તિ માટે અહિં આત્મા ચારિત્રની વિશુદ્ધિ કરે છે.
૧૦ સૂમસં૫રાય શ્રેણ–આ સોપાનમાં મેહનીય કમને ઉપશમ અથવા ક્ષય થતાં થતાં બધું મેહનીય કર્મ ઉપશાંત ચા ક્ષીણ થાય છે. માત્ર લોભને સૂક્ષ્મ અંશ રહે છે–
૧૧ ઉપશાંત મેહગુણસ્થાન–આગલા સ્થાનમાં મોહને ઉપશમ જ કરે, જેણે પ્રારંભ કર્યો છે, તેને સંપૂર્ણ માહ ઉપશાંત થયેથી આ ગુણસ્થાન પ્રાપ્ત થયું કહેવાય અહિં જે મહિને જરાપણ ફટક લાગે તે અધઃપતન થાય છે. અહીં આત્માને બહુ જ સંભાળ રાખવી પડે છે.
૧૨ ક્ષીણમેહ–અગાઉ જેણે મેહનીય કર્મને ક્ષય આરંભ્યો છે તેને સંપૂર્ણ મેહ ક્ષય થાય ત્યારે આ ગુણનું રથાન પ્રાપ્ત થયું કહેવાય છે કે
ત્યાંથી બીલકુલ નીચે પડવાનું હોતું જ નથી અને કેવળજ્ઞાન, કેવળદર્શનની સંપૂર્ણ તૈયારી હોય છે.
૧૩ સાગકેવળી–ગ એટલે શરીર વગેરેને વ્યાપાર. અહીં ચાર ઘનપતી જ્ઞાનાવરણીય, દર્શનાવરણીય, મેહનીય અને અંતરાય કર્મને
For Private And Personal Use Only
