________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મનનું રહસ્ય અને તેનું નિયંત્રણ. પ્રાપ્તિદ્વારા મૂળ કારણ અવિદ્યાને નાશ કરવામાં આવે તે અભિમાન, રાગ-દ્વેષ કર્મ, શરીર, ધર્મ, અધમ, સુખ, દુઃખની બધી શ્રખલાઓ નષ્ટ થઈ જવાની. એની અંદર એક શૃંખલા બીજી પર અવલંબિત છે. જ્ઞાન પ્રાપ્ત થતાં એ બધે સંબંધ તુટી જશે.
આત્માનુભવની પ્રાપ્તિ માટે મનદ્વારા જ તેની શુધ્ધતા અને સ્થિર છે માટે અથાક પરિશ્રમ કરવું પડશે. કેવળ ઈચ્છાશકિત જ એને વશ કરી શકે છે અને ચંચળતાને રોકી શકે છે.
મન ઉપર જે આત્માની છાયા છે તે જ્યાં સુધી મન સ્થિર નથી થતું ત્યાં સુધી દેખી શકાતી નથી. જેવી રીતે ક્ષુબ્ધ સમુદ્રની સપાટી ઉપર ચન્દ્રમાનું પ્રતિબિંબ નથી દેખાતું તેવી રીતે તે દેખી શકાતી નથી.
જે મનુષ્ય પાસે વિવેક તથા દૃઢ ઇચ્છાશકિત હોય છે તે સહેલાઈથી માયાને દૂર કરીને આત્માનુભવ કરી શકે છે. વિવેક તથા ઈચ્છા એ બે શકિતઓ વડે મન વશ કરી શકાય છે.
જે દર્પણ મેલું હોય છે તે હે સ્પષ્ટ દેખાતું નથી, તેવી રીતે જે મન મેલું હોય છે તે આત્માને જોઈ શકાતું નથી, કામ, ક્રોધ, લોભ વગેરે મળ છે, એ બધાને નિરંતર નિષ્કામ કર્મવેગવડે દૂર કરે.
જુદા જુદા પ્રકારની વાતો કરવી એ પણ એક જાતની ખરાબ ટેવ છે. તે મનને અત્યંત વિચિછન્ન કરે છે. તેનાથી મન બહિર્મુખ થઈ જાય છે અને માણસ આધ્યાત્મિક દષ્ટિથી પડી જાય છે. અઠવાડીઆમાં ઓછામાં ઓછું એક દિવસ માનવ્રતને અભ્યાસ જરૂર કર જોઈએ. વાતચીતમાં ઘણી જ શકિત ક્ષીણ થાય છે.
મન હમેશાં સુખની પાછળ જ લાગ્યું રહે છે. તમે કેરી ખાવી પસંદ કરે છે કેમકે તેનાથી તમને સુખ મળે છે. બધી વસ્તુઓમાં માણસ પિતાના આત્માને જ વધારે ચાહે છે. એ આત્મપ્રિયતા બતાવે છે કે આત્મા આનન્દમય જ છે.
આત્માનુભવ માટે સૂમ, શુદ્ધ અને ઉચ્ચ મન, દઢ ઈચ્છા, ધૈર્ય, સતેષ અને ઉત્સાહની આવશ્યકતા છે. રાજસિક મનમાં બીજાના વિષમાં જેવાથી પ્રવૃત્તિ હોય છે. તે બીજાના ખરાબ અને નિબ્ધ કર્મો યાદ રાખે છે અને તેના સારા કર્મો ભૂલી જાય છે, એ બન્ને પ્રકારની પ્રવૃત્તિઓથી ષની પ્રબલતા થાય છે અને તેને લઈને ઘણે ભાગે મન ક્ષુબ્ધ થાય છે.
જ્યારે તમારું મન બીજાના દો જેવા ચાહે ત્યારે તેના સારા ગુણોનું મરણ કશે. તેના સારા સ્વભાવ તરફ જુએ. એ બે રીતથી તમારામાં પ્રેમની વૃદ્ધિ
For Private And Personal Use Only
