________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મનનું રહસ્ય અને તેનું નિયંત્રણ.
૧૩૯
જેટલા વ્યક્તિગત મન છે તેટલા પ્રકારની આધ્યાત્મિક સાધનાઓ પણ છે. જે એક મન માટે ઉપગી છે તે બીજા મન માટે ઉપયોગી નથી હોતી. એક મનુષ્યને માટે રાજયોગ સહેલે થઈ શકે છે તે બીજા મનુષ્યને માટે જ્ઞાન
ગ સહેલે હોય છે. એક પ્રકારનું તપ એક મનને અનુકૂળ હોય છે તો બીજા પ્રકારનું તપ બીજા મનને અનુકૂળ હોય છે.
મનનો વારતવિક દોષ કામના છે. કામવાસનાગને માટે આકર્ષણ સાથી માટે દેષ છે. એ બંધનનું કારણ બને છે. ઈશ્વર-ચિંતન બધી કામવાસનાઓને નાશ કરે છે. ઈશ્વર શુદ્ધ સ્વરૂપ છે. ઈશ્વરમાં કામના નથી હોતી. સોરું ને જાપ કરે. ‘શુદ્ધિોરિમ' મંત્રને જાપ કરો. બધી કામનાઓ અદ્રશ્ય થઈ જશે.
એટલે કેષ ભયાનક છે એટલે જ બલ્ક વિશેષ રાગ ભયાનક છે. જ્યાં રાગ હોય છે ત્યાં શ્રેષ પણ હોય છે જ. રાગ દ્વેષનું બીજું રૂપ છે, એ બને એક જ વસ્તુની બે અવસ્થા છે. બન્ને સમાનાર્થી છે.
કેટલાય મનુષ્યનું મન તમારી ઉપર રાગથી લાગેલું હોય છે અને કેટલાયનું દ્વેષથી. ભય અને ષદ્વારા રાવણનું મન હંમેશાં શ્રીરામ ઉપર લાગ્યું રહેતું હતું, તે સદા દ્રઢતાપૂર્વક શ્રીરામનું ચિંતન કરવા છતાં પ્રત્યેક વસ્તુમાં અને પ્રત્યેક સ્થાનમાં શ્રીરામને જેતો હતે. એવી જ રીતે કંસનું મન શ્રી કૃષ્ણમાં લાગ્યું રહેતું હતું એ પણ એક પ્રકારની (વૈરભકિત) ભકિત છે. કોઈ પણ પ્રકારે તેનું મન પ્રભુમાં લાગ્યું રહેતું હતું.
ક્ષુબ્ધ થઈ જવું એ મનની નબળાઈ છે. જે આપણે સહેલાઈથી ક્ષુબ્ધ થઈ જઈએ છીએ તે આપણે હાથે અનેકોનું ખરાબ થઈ જાય છે. ધર્ય, તિતિક્ષા, સહનશીલતા, કરૂણા, દયા, પ્રેમ, આમભાવ વગેરે દ્વારા એ નબળાઈને દૂર કરવી જોઈએ.
અનાવશ્યક તર્ક ન કરે. તર્કથી શત્રુતા, ઉત્તિજીત ભાવ તથા શકિતને વિનાશ થાય છે. પ્રત્યેક મનુષ્યને પિતાની પરામશશકિત, વિચારદ્રષ્ટિ, ભાવ, ધારણા, વિશ્વાસ તથા નિશ્ચય હેય છે. બીજાની વિચારદષ્ટિને બદલી નાંખવાનું કામ કઠિન છે. બીજાને જબરદરતીથી પિતાના વિચારોને અનુકૂળ બનાવી લેવાને યત્ન ન કરે. જ્યારે તમે સાધના કરતા હો ત્યારે તમે અધ્યયન દ્વારા શાસ્ત્રોમાંથી જ્ઞાન અને તથ્યનું સંકલન કરતા હો ત્યારે જ્યાં સુધી તમારા વિચાર દઢ અને સ્થિર ન થઈ જાય ત્યાં સુધી બીજાની સાથે તર્ક ન કરે.
અષ્ટસિદ્ધિઓની શામાટે ચિંતા કરે છે? તે તદન વ્યર્થ છે. જે તે પ્રગટ થવાની હોય તે પણ તેને કઠોરતાપૂર્વક દૂર હઠાવે. તે તે તમને ભ્રમમાં નાખી દેશે
For Private And Personal Use Only
