________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૩૭
મનનું રહસ્ય અને તેનુ નિયંત્રણ,
લાગે છે, જ્યારે બુદ્ધિ બહારના ઢક્ષ્ચાનુ અવલાકન કરે છે ત્યારે તે સ્વયમેવ તેનામાં વિભિન્નતાનું નિરૂપણ કરે છે, ત્યારે સંકલ્પનું પ્રભુત્વ થાય છે.
જ્યારે સંકલ્પને અદ્ભુત રીતે વિકાસ થાય છે ત્યારે તે કઇપણ રીતે લાભદાયક નથી થતા; તેનાથી કેવળ ગેરલાભ થાય છે. સાંસારિક વિષયે પર ક્ષણભર વિચાર કરવા છોડી દો, એ સંકલ્પથી છુટકારો મેળવવા માટે વધારે શ્રમની આવશ્યકતા નથો. બધા સંકલ્પાના વિરોધથી મન નષ્ટ થઇ જશે. હાથ માં રહેલા ખીલેલાં એક ફુલને મસળી નાંખવામાં સ્હેજ પ્રયત્નની આવશ્યકતા રહેલી છે, પરંતુ સંકલ્પને હઠાવવામાં એટલા પ્રયત્નની પણ આવશ્યકતા નથી હૈાતી. વિચારને વશ કરવાથી સંકલ્પ નષ્ટ થઈ જશે. આંતરિક સંકલ્પથી ખાદ્ય સંકલ્પાને નાશ કરશે તેમજ શુદ્ધ મનવડે અશુદ્ધ મનનેા નાશ કરી અને આત્મજ્ઞાનમાં દૃઢતાપૂર્વક વિશ્રામ કરો.
એક તરફ પ્રકૃતિ છે અને બીજી તરફ આત્મા છે. મન એ અન્ને વચ્ચે પુલ બાંધે છે. એ પુલને ઓળંગી જાએ-એટલે મનને વશ કરશ. તમે ઇશ્વર સાક્ષાત્કાર કરશે.
મન જ તમને ઇશ્વરથી અલગ કરે છે, તમારી અને ઇશ્વરની વચમાં મનની જ દીવાલ ઉભી છે. પ્રણવના ચિંતન અથવા ભક્તિદ્વારા એ દીવાલને તેાડી નાખા, પછી તમને ઇશ્વરનો સાક્ષાત્કાર થશે.
ચક્ષુ, કાન અને વાણી એ ત્રણે મનને અહિર્મુખ કરે છે અને મનુષ્યને પુરેપુરા સાંસારક મનાવે છે. સાધનાને ઉદ્દેશ મનને અતઃ પ્રેક્ષદ્વારા અંત મુખ કરવાના છે અને આપણાં અંતઃકરણમાં સત્યને અનુભવ કરાવવાના છે. એ ઇન્દ્રિયાને અધ કરી દો. ત્યારે તમે મનને વશ કરી શકે છે। અને માનસિક શક્તિને બહાર પ્રવાાહત થતા રોકી શકે છે. એ ઇન્દ્રિયેા મનને ઉદ્ધૃત બનાવવાનું પ્રધાન કારણ છે. એને વશીભૂત કરવાથી અંતર્મુખ શક્તિ એકત્રિત અને છે.
દરેક મનુષ્યની અંદર એક એવી શકિત રહેલી છે કે જેનાથી તે તેની ઇચ્છાનુસાર દેવી પ્રવાહને રોકી શકે છે અથવા ખેાલી શકે છે. એ આપણું મનશકિત અથવા વિચાર પ્રયાગદ્વારા કરી શકીએ છીએ. ચિંતન કરી કે તમે ઇશ્વર છે, તમે ઇશ્વર સ્વરૂપ થઇ જશે. તમારી જાતને મૂખ ધારા, તમે મૂખ મની જશે. જો તમે રાજસિક હશે તેા તમે ભગવાનથી બહુ જ દૂર છે. તમે પેાતે તમારી જાતને ભગવાનથી દૂર રાખી છે. જો તમે સાત્વિક હશે તે તમે તમારી જાતને દૈવી અંતઃપ્રવાહની તરફ મુકત કરી છે. આધ્યાત્મિક જીવન આપણને અનન્તની સાથે જોડી દે છે. ઇશ્વરમાં તમને પ્રત્યેક વસ્તુની પ્રાપ્તિ
For Private And Personal Use Only
