________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
કાયાને કાબુમાં રાખવા સાવધાન રહેવું એનું નામ યથાર્થ સંયમ કહેવાય છે. તેમાં જેટલે પ્રમાદ કે અનાદર કે ઢીલાશ તેટલી સ્વગુણરક્ષારૂપ અહિંસામાં ખામી રહે છે. જે સ્વગુણુરક્ષા કરી ન શકે તે બીજાને ગુણ પમાડવા શી રીતે સમર્થ થઈ શકે ? જે સભાગી જનો દેહગેહાદિક જડ વસ્તુઓ પરની મમતા તજી, વૈરાગ્યનો. આશ્રય લઈ, નિર્મળ દર્શન, જ્ઞાન અને ચારિત્રનું નિરતિચાર પણે પાલન કરે છે તે સાધુજનો સંયમ બળ વડે સ્વપરનું ભારે હિત સાધી શકે છે. થોડી ઉપાધિ ઉપગરથી સંયમયાત્રાને નિર્વાહ કરી શકનાર કેઈને બોજારૂપ થયા વગર પોતે આનંદમાં મગ્ન રહી શકે છે અને સમજ પૂર્વક શક્તિ અનુસારે તેનું અનુકરણ કરનાર બીજા ભાઈ બહેનો પણ યથાશક્તિ સંયમનું પાલન કરવાવડે જાતે સુખી થઈ પોતાની હાલી પ્રજાને પણ સન્માર્ગદર્શક બની સુખી કરી શકે છે. શાસ્ત્રોકત બાહ્યાભ્યતર તપ વડે સંયમની રક્ષા ને વૃદ્ધિ થઈ શકે છે. તપ વડે કર્મ—મળનું શોધન થાય છે. તપ કરતાં ધ્યાન બગડે નહીં, ઈન્દ્રિય ક્ષીણ થાય નહીં અને ધર્મવ્યવસાય અટકે નહીં તો તે કલ્યાણ સાધી શકે છે. સમતા સહિત તપ કરતાં કઠણ કર્મને પણ ક્ષય થાય છે. એ રીતે અહિંસા સંયમ અને તપલક્ષણ મહા મંગળમય ધર્મ જરૂર આદરવા યોગ્ય છે.
ઈતિશમૂ. –
- જીવનની સાર્થક્તા. આપણે કોઈને પૂછીએ કે “મારું જીવન સાર્થક કેવી રીતે થાય?” તેના ઉ. તરમાં જુદી જુદી જીવન-ભાવનાવાળા મનુષ્ય તરફથી જુદા જુદા પ્રતિપાદન કરવામાં આવશે. આપણે જુદા જુદા ધર્મ-સંપ્રદાયના એવા કેટલાક દષ્ટિબિંદુઓ આજે તપાસીએ:
એક જેને મતાવલંબીને ઉપરોક્ત પ્રશ્ન કરીએ તે તેના ઉત્તરમાં તે કાંઈક નીચેના ભાવવાળે ઉત્તર આપશે. “ભાઈ, આ દુનિયામાં પ્રાણીમાત્ર પોતાના કર્મને ભંગ કરવા માટે આવે છે. કેઈ જાતના રાગ-દ્વેષ વિના, સમભાવે, અવિકારી ચિત્તે, શુભાશુભ કર્મોને ઉદય વેદી લેવો, અને નવા ભાવ-કર્મ ન ઉપજાવતા ઉઢયાધિન દ્રવ્યકર્મને પ્રશાંતવૃત્તિથી ભેગવી લેવા. આ સંસાર એક પ્રકાન્ડ ભીષણ કારાવાસ છે, તેમાં સુખ-દુ:ખની કલ્પના ન કરતાં, બને તેટલી ધીરજથી સર્વ પ્રકારની શાતા-અશાતાવાળી ઘટનાઓ સમાહીત ચિત્તે વેદી લેવી, અને તે પ્રકારે પાછલા કર્મોને ગદ્વારા સત્વહીન કરી નાખવા. નવા કર્મો ને બાંધવા અને જુનાને અવિકાર ભાવે ભેગવી લેવા, એ મનુષ્ય-જીવનની સાર્થકતા છે. બાકી તે આ સંસારમાં કઈ કેઇનું નથી. પ્રાણી માત્રને પોતપોતાનું સંભાળી લેવાનું છે, કઈ કઈને સહાયક નથી તેમજ બાધક નથી.”
For Private And Personal Use Only
