________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રાવકની કરણીનું રહસ્ય.
એમ વિરૂદ્ધવિરૂદ્ધવિચારો એક એકથી ક્ષીણ કરી શાંત પડાવે, તેજ શાસ્ત્રો કહેવાય છે. કુવિચારની ધારાને તેડી સુવિચારની ધારાને પ્રવર્તાવવામાંજ શાસ્ત્રોનું શાઋત્વ રહેલું છે. સર્વથા સાત્વિક વિચાર અને અભેદ ભાવનામાં જે રીતે હૃદય ગરક થઈ રહે તેમ કરવામાંજ શાસ્ત્રના શ્રવણનો ઉપયોગ છે.
આ પ્રસંગમાં એક જિજ્ઞાસુ ગૃહસ્થ પિતાના સંયમી ગુરૂને પ્રશ્ન કર્યો હતે કે-“ભગવાન ! અમે ગૃહસ્થાવાસમાં પડેલા જન વ્યવહાર માગમાં દેડયા કરીએ છીએ. અમારી મવૃત્તિ વ્યવહારના અનુચિત વિચારોથી દબાઈ જાય છે, તે અમને શાસ્ત્ર શ્રવણ કરવાથી જોઈએ તેવા લાભ મળી શકતા નથી. કુટેલા પાત્ર જેવા અમારા હદયમાં શાસ્ત્રોપદેશ ટકી શકતો નથી. તે તેને ઉપાય કૃપા કરી બતાવો. જિજ્ઞાસુના આ પ્રશ્ન ઉપરથી ગુરૂએ કહ્યું કે-“ભદ્ર! તમારા પ્રશ્ન
ગ્ય છે. તેના સમાધાનમાં કહેવાનું કે તમારું વિચારવાળું મન વ્યવહારના કર્તાવ્યને લઈને ગમે ત્યાં ઉંડે પણ પક્ષી જેમ પોતાના માળામાં આવ્યા વિના શાંતિ પામતું નથી, તેમ ધર્મની ઉત્તમ ભાવનાના આનંદ ભવનમાં જ વિરામ લેવાને તુરત તેને પાછું વાળી લાવવું. જ્ઞાની અને અજ્ઞાનીમાં એજ ફેર છે કે જ્ઞાની ગમે ત્યાં હોય, ગમે તે કરે પણ તે ધર્મના પવિત્ર શિખરની દષ્ટિથી ચુકત નથી. અને અજ્ઞાની વારંવાર ચુકી જઈ પ્રયાસ કરી પાછી તે દષ્ટિ પ્રાપ્ત કરે છે. ”મહાત્માના આ વચન સાંભળી તે જિજ્ઞાસુના હૃદયને પરમ સંતોષ પ્રાપ્ત થયો હતો.
શાસ્ત્ર શ્રવણને આ મહિમા જાણું પ્રત્યેક શ્રાવકે તેને અભ્યાસ રાખવાનો છે. અને તેથી જ વિપકારી ભગવાન તીર્થકરેએ શ્રાવકની સાતમી કરણી તરીકે શાસ્ત્રના શ્રવણનો વિચાર કરવા ઉપદેર્યું છે. શાસ્ત્રના શ્રવણને સતત અભ્યાસી શ્રાવક પિતાની ધાર્મિક અને વ્યવહારિક-ઉભય સ્થિતિની ઉન્નતિ મેળવી શકે છે, એટલું જ નહીં પણ છેવટે પરમ પદને અધિકારી થઈ શકે છે.
આહંત આગમમાં એક સ્થળે એટલે સુધી લખેલું છે કે, “સંસારના નિત્ય વ્યવહારમાં અનેક પ્રકારની પ્રકૃતિએના સંસર્ગમાં આવવું પડે છે. તે પ્રસંગે ચંચળતાને ધારણ કરનારી મનોવૃત્તિ પિતાના યોગ્ય કર્તવ્યને ભુલી જઈ છતર માર્ગે દોડી જાય છે, તેવી મનોવૃત્તિને જે શાસ્ત્ર શ્રવણને યોગ હોય તે તે કદિ પણ વિપથ ગામિની થતી નથી. શાસ્ત્ર શ્રવણના સંસ્કારથી અંકિત થયેલું હૃદય એવું કુશળ બની જાય છે કે તેવા હૃદયવાળે મનુષ્ય પોતાના વ્યવહારિક કાર્ય જેટલે જ સંબંધ રાખી પિતાના મુખ્ય નિશ્ચયમાં વિક્ષેપ થવા દેતો નથી. તે શુભ નિશ્ચયને વિરોધી એવા વિચારમાં દેરાઈ જતું નથી પણ પિતાના શુભ વિચારમાં અન્ય જને દોરાય તેમ કરવાને યત્ન રાખે છે. તે આહાર, વિહાર, વિચાર, વાંચન, સંગતિ અને વ્યવહાર આદિ સર્વ વાતેમાં મનોવૃત્તિને નિયમિત રાખે છે. કોઈ સ્થાને અતિ–આગ્રહ કે અનાદરની બુદ્ધિ રાખતા નથી.
For Private And Personal Use Only
