________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૪
શ્રી આત્માન દ પ્રા
ગાળી શકશે. તેમણે આનંદના આવેશમાં પોતાના એક મિત્રને પત્ર લખી મોકલ્યો કે “હવે હું હમેશની માથાકૂટમાંથી છૂટો થયે છું. હવે મને દશગણા પૈસા મળે તે પણ હું કામ કરીશ નહી.” પાંચ પંદર દિવસ વીત્યા પછી જ્યારે તેને બેઠા બેઠા સમય પસાર કરવાનું આકરું લાગવા માંડયું અને જ્યારે તેને માલુમ પડ્યું કે કામ કર્યા વિના આલસ્યપૂર્ણ જીવન અત્યંત દુ:ખદાયી થઈ પડે છે, ત્યારે તેણે ફરીવાર પોતાના તેજ મિત્રને દીલ્મીરી સાથે લખ્યું કે “ભાઈ ! હું મૂર્ખતાથી એમ માનતો હતો કે કામ ન કરવામાં જ આનંદ રહેલે છે; પરંતુ હકીકત તદ્દન ઉટી છે. હવે મને સ્પષ્ટ જણાય છે કે મારું પૂર્વ જીવન ઘણું જ ઉત્તમ અને સુખપૂર્ણ હતું. જેટલું અધિક કામ કરવું પડતું હતું તેટલું જ અધિક સુખ મળતું હતું” સારાંશ એ છે કે પગ પર પગ ચડાવી બેસી રહેવું તે મનુષ્યના દેહધર્મની વિરૂદ્ધ છે. મનુષ્યનું મન એક ઘંટી સમાન છે. જ્યાં લગી ઘંટીમાં ઘઉં નાખીએ છીએ ત્યાં સુધી તે ઘઉને પીસીને લોટ બનાવ છે, પરંતુ જ્યારે તેની અંદર ઘઉ નાખવામાં નથી આવતા ત્યારે તે પોતે પોતાને પીસીને ક્ષીણ બનાવી મૂકે છે. એક તત્વજ્ઞાનીનું નીચેનું કથન પુરેપુરૂં મનન કરવા ગ્ય છે. “ઘણુજ ચેડા મનુષ્ય લાભ વશ બનીને જુગારી યાને શરાબી બને છે. તેઓમાં અધિકાંશ એવા મનુષ્ય હાય છે કે જે કોઈ પણ કાર્ય નહિ હોવાથી કેવળ સમય વિતાડવા ખાતરજ જુગાર ખેલે છે યાને શરાબી બને છે.”
જ્યારે એટલું તો નિવિવાદ સિદ્ધ છે કે કાંઈ પણ કાર્ય ન કરવું અથવા આલસ્ય પૂર્ણ જીવન વિતાડવું એ દેહધર્મની વિરૂદ્ધ છે, ત્યારે આપણું એ કર્તવ્ય છે કે આપણે કઈને કઈ સારે વ્યવસાય આપણું માટે પસંદ કરે જોઈએ એ વ્યવસાય આપણું મન, ઇચ્છા, કાર્યશક્તિ અને સ્વભાવને અનુકુળ હોવા જોઈએ. સ્વાભાવિક પ્રવૃત્તિને પ્રતિકૂળ વ્યવસાય કરવાથી કદિ પણ સફળતા મળી શકતી નથી. વિચારવા જેવી વાત છે કે જે મનુષ્યને જન્મસિદ્ધ ચિત્રકાર બનાવી મોકલવામાં આવ્યો હોય છે તેને કેઈ કારણવશાત્ તેના પિતા વિશ્વવિદ્યાલયની ડિગ્રી યુક્ત બનાવવા ચાહે તો તે કદિ પણ શક્ય છે ખરું ? એક તરફ પ્રોફેસર સાહેબ સાહિત્ય વિષયક મોટી મોટી વાત સમજાવતા હોય છે, ત્યારે બીજી તરફ ઉક્ત વિદ્યાથી પ્રોફેસર સાહેબની ભિન્ન ભિન્ન અવસ્થાઓ અને હિલચાલનું ચિત્ર પોતાના મનમાં દેરતો હોય છે. મનુષ્ય-જીવન અસફલ બનવાનાં બે કારણ છે. પહેલું એ છે કે તે કઈ કઈ વખત પોતાની કાર્ય–શક્તિ વિરૂદ્ધ વ્યવસાયમાં પ્રવૃત્ત બની જાય છે. બીજુ કારણ એ છે કે મનુષ્ય વ્યવસાય કુશળ બન્યા વગરજ પાતાના કાર્યો શરૂ કરી દે છે, પરંતુ જ્યાં સુધી કાર્ય કુશળતા અને કામચલાઉ અનુભવ ન મેળવ્યા
For Private And Personal Use Only
