________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જેન ઐતિહાસિક સાહિત્ય. જૈન એતિહાસિક સાહિત્ય.
તેને સંગ્રહવાની અને પ્રકટ કરવાની આપણી ખાસ ફરજ
(લેખક–મુનિરાજશ્રી જિનવિજયજી મહારાજ, પાટણ.)
આપણી પાસે ઐતિહાસિક સાહિત્ય અપરિચિત છે, પરંતુ તે બધું અવ્યવસ્થિત અને છુટું છુટું રહેલું છે, તેને સંકલિત અને એકત્ર કરવાની બહુ આવશ્યકતા છે. જૈન ધર્મનો પ્રાચિન ઇતિહાસ પિતાની ઉજવલ કીર્તિના પ્રતાપે જગના ધાર્મિક ઈતિહાસમાં પ્રથમાસને વિરાજે છે. જૈન ઇતિહાસ શાંત, સમુજજવળ અને પ્રેમપૂર્ણ છે. આપણે પોતાના એ પુરાણ ઇતિહાસને કેટલેક અંશે જાળવી રહ્યા છીએ તે આપણા સૌભાગ્યનું પ્રકર્ષ સૂચવે છે. ભારતના ઈતર ધાર્મિક ઈતિહાસ કરતાં આપણો ઇતિહાસ વધારે ઉપલબ્ધ છે. તેથી આપણે અભિમાન રાખવું ઉચિત છે. પરંતુ હજુસુધી આપણે એ પુરાણું ગૌરવને જગની આગળ સુંદર રૂપમાં મુકી શક્યા નથી, તે બીના આનંદ કરતાં વધારે ખેદકારક અને લજાવનારી છે. આપણું એતિહાસિક સાહિત્ય કેવળ આપણી જ મહત્તા વધારનારૂં છે એમ નથી, પરંતુ સંપૂર્ણ આર્યવૃત્તની શોભા વધારનારું છે. સામાન્ય રીતે વિદેશી વિદ્વાનો ભારતીય વિદ્વાને ઉપર, પોતાના જાતીય ઈતિહાસની ઉપેક્ષા કરવા માટે, દોષારોપણ કરતા આવ્યા છે. પરંતુ આપણા પૂર્વજોની સ્થિતિ તેવી નથી. તેમણે તો બીજા વિષયની માફક આ વિષયને પણ થોડા ઘણુ પ્રમાણમાં અવશ્ય પિપ્યા છે. તેમણે કેવળ સ્વધર્મનાજ ઇતિહાસની નહીં, પરંતુ રાષ્ટ્રીય અને ઇતર ધાર્મિક ઇતિહાસની પણ કેટલાક અંશમાં રક્ષા કરી છે. રાસમાળા અને રાજસ્થાન જેવા મહાન ગ્રંથે આ કથનમાં પ્રમાણ રૂપે છે અને એટલા માટે જ કર્નલ ટેડ જેવા મહાન શોધકે “જેન ધર્મ સાથે સંબંધ ધરાવનારી જુદી જુદી ઐતિહાસિક નનું પરિશ્રમપૂર્વક જે અનવેષણ કરવામાં આવે તો ભારતના પુરાતન ઇતિહાસમાં જે મેટી ન્યુનતા જણાય છે તે ઘણે ભાગે દુર થઈ શકે તેમ છે.” આ ઉલ્લેખ કરી આપણું ગૌરવમાં વધારે કર્યો છે. હાલમાં જે થોડા સમય પહેલાં, હીસ્ટરી ઓફ ઈન્ડીયાના કરતાં પ્રસિદ્ધ ઈતિહાસજ્ઞ મીવીનસેન્ટ એ સ્મીથ એમએ“મેડન રીબુ” નામના માસીકમાં જેને માટે વિચારદર્શક એક લેખ લખીને જણાવે છે કે “ નહીં જાણવામાં આવેલા તથા નહીં શોધાયલા અને કીમતી સાહિત્ય અને જ્ઞાનથી ભરપૂર મોટા અને ઘણું ભંડારે જેના કબજામાં છે અને તે સુરક્ષિત છે. તેમના પુસ્તકે મુખ્યત્વે કરીને ઇતિહાસિક અને અર્ધ ઇતિહાસિક વિષયોથી ભરપૂર છે.” ઇત્યાદિ. પરંતુ આપણે એ વાત ભૂલી જવી નહીં જોઈએ કે આપણું પાસે પૂર્વાચાર્યોની પ્રસાદી છે તેથી કાંઈ આપણે મહાનું કહેવડાવી શકીશું તેમ નથી.
For Private And Personal Use Only
