________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન ઐતિહાસિક સાહિત્ય.
૯૫
પ્રતિમા સાથે સબંધ ધરાવનારા સાહીત્યમાં મદીરાના શીલાલેખા, પ્રતિમાએની નીચેના સીંહાસન ઉપરના લેખા, કાયોત્સર્ગસ્થ યા પદ્માસનસ્થ પ્રતિમાની નીચેની પાટલીઓ ઉપરના લેખા, ધાતુની પ્રતિમાની પાછળના લેખા, મદીર કરાવનાર શ્રાવક શ્રાવીકાની યક્ષાદ્રિની મુરતીના લેખા, આચાર્યાદિની પ્રતિમા તથા પાદુકા ઉપરના લેખા, મદીરાના ઘટ વીગેરે વસ્તુએ ઉપરના લેખા ઇત્યાદિ બધી જાતના લેખાના સમાવેશ થાય છે. આ લેખ ભડાલ જ્યાં જ્યાં જૈન મદીર છે, ત્યાં ત્યાં દરેક ઠેકાણે થાડાઘણા પ્રમાણમાં અવશ્ય રહેલુ છે. આપણી અજ્ઞાનતાથી એ વિશાળ સંગ્રહ દિવસે દિવસે નષ્ટ થતુ જાય છે. ઘણા ઠેકાણેના શીલાલેખા ઉપર ચુના કે સીમેટ ચાંટાડી દીધેલાં જોવામાં આવે છે. કેટલેક ઠેકાણે જુના મદીરાના જીર્ણોદ્ધાર કરાવતાં જીના શીલાલેખાને કહાડી નાખી માજુએ મુકી દીધેલા તથા ભાંગી નાંખેલા પણ જોવામાં આવ્યા છે. પ્રતિમાઓના લેખાની પણ આવીજ દુર્દશા કરવામાં આવે છે. આગળની જુની પ્રતિમાએની આજુબાજુ પરિકરા અવશ્ય બનાવવામાં આવતા હતા. પરિકર વગરની પ્રતિમા પુજાતી નહેાતી. એ પરિકરો ઉપર પ્રાય: કરીને અવશ્ય લેખા લખેલા હાય છે. આજકાલ લેાકેાએ આવા પરિકરાને કહાડી નાખવા માંડ્યા છે જે બહુજ નુકસાનકર્તા છે. બે વર્ષ પહેલાં અમે ભાયણીની યાત્રા કરી સખેશ્વર જતા હતા. રસ્તામાં રાંતેજ અને સંખલપુર વીગેરે જુનાં ગામે આવ્યાં. રાંતેજ નુ મંદીર જુનુ અને મેાટુ છે. મુળ મદીરને ફરતી નાની નાની દેવકુલિકાઓ (દહેરીઆ ) છે. તેમની અંદર ફક્ત એકલી પ્રતિમાએજ ખીરાજમાન જોઇ પરિકરના સબંધમાં પુજારીને પુછતાં તેણે એક ભોંયરૂં બતાવ્યુ કે જેની અંદર સંખ્યાબંધ પરિકરા, કાઉસગ્ગીઆએ અને પવાસણેા આડાઅવળા પડ્યાં હતાં, તેમના ઉપર પુષ્કળ ધુળ પડેલી હતી અને તેના લીધે કેટલુંક કાતરકામ દટાઇ ગયું હતું. ધ્યાનપુર્વક જોયું તે દરેક પવાસણા ઉપર લેખા નજરે આવ્યા. લેખે ઘણા જુના અને મહત્વના હતા. બધા ૧૨ મી સદીના અને તેના પહેલાના હતા, ઘણામાં આચાર્યાં નાં નવાં નામેા જોવામાં આવ્યાં. આવી અમુલ્ય સામગ્રીની દુર્દશા જોઇ મનમાં બહુ ખેદ થયા. પુજારીને તેમાંથી એક કાઉસગીયાને મહેર લાવવાનુ કહેવામાં આવતાં તે બધા ઉપર પગ મુકીને ભેા થયા. એકને હલાવવા જતાં બેચાર ગબડી પડવા લાગ્યા. પુજારીને યત્નાપુર્વક લેવાનું કહેતાં કહેવામાં આવ્યુ કે આવા તે ઘણાએ લેતાં મેલતાં ભાંગી ગયા છે અને ભાંગેલા પથરો ભેગા નાંખી દીધા છે. અફ્સાસ આનાથી વધારે શી અવજ્ઞા થવાની હતી ? આવીજ દશા સ ંખલપુરમાં પણ જોવામાં આવી. ત્યાં જીણુ મંદીર ઉખેડી નાખી નવું ખાંધવામાં આવ્યુ છે. પ્રતિમા વિશાળ અને ઘણી લભ્ય છે. શ્રાવકાને પરિકર અને પવાસણ વીષે પુછતાં જવાબ મળ્યો કે પૂજામાં બરાબર પહોંચી નહી વળવાને લીધે તેમજ મહેનત બહુ પડતી હાવાથી પિરકરા વીગેરે બધા કહાડી નાખી એક ઓરડામાં ભરી મૂક્યા છે.
For Private And Personal Use Only
