Atmanand Prakash Pustak 011 Ank 08

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 4

૧ર
જેની પ્રાચીનઅર્વાચીન સ્થિતિ,
કરી એ છીએ, પરંતુ સૂક્ષ્મદ્રષ્ટિએ જોતાં આપણે આપણે હાથેજ આપણે અધઃપાત કરીએ છીએ. જ્યારે સંપની શૃંખલા શિથિલ પડવા માંડે છે, ત્યારે અનેક જાતના વ્યસને વેગથી આવી પડે છે.
પૂર્વની કુટુંબભાવના ઉચ્ચ હતી, તે ભાવનાના બલથી કુટુંબીઓ સંપની શીતલ છાયામાં રહી અનેક જાતના લાભો મેળવી શકતા હતા. સર્વે સ્વાર્થવૃત્તિને, ત્યાગ કરી સ્વાર્પણમાં જ આનંદ માનતા એને પરસ્પર સહાય કરવામાં જીવનની સાર્થકતા સમજતા હતા. તે સમયે “હું અને મારું એ વાત તદન નિર્મલ જેવી હતી“સંસારમાં સુખશાંતિ છે કે નહી? અને તે સંસાર ઉચ્ચ દશાવાળે કેવી રીતે થાય?” તેને માટે કુટુંબિઓ ક્ષણે ક્ષણે વિચારતા અને તેને માટે તન, મન અને ધનથી પ્રયત્ન કરતાં હતા આજકાલ એ વિચાર ણપણે રહે છે. લોકોને આજે પશુ સંસારની ઉચ્ચ દશા ગમે છે અને સંસારના સુખ મેળવવાની તેઓ અતિ તૃષ્ણ રાખે છે, પરંતુ તેમની ભેદબુદ્ધિમાં સંસારની ઊચ્ચ દશાના ખરા ઉપાયો આવી શકતા નથી. સ્વાર્થની અંધતાથી તેમની આંતરદ્રષ્ટિ આવૃત થઈ ગયેલી હોય છે. તેમના હદયના ઉંડા પ્રદેશમાં “હું” અને “મારું” એ બે મેહક મને જાપ થયા કરે છે, જેથી તેમને સંસારની ઊચ્ચતાની સામગ્રી મળી શકતી નથી.
ભૂતકાલની જૈનપ્રજામાં સ્ત્રીઓની અવસ્થા ઊચ્ચ પ્રકારની હતી. અવિભકત કબે માં વસનારી સ્ત્રીઓને લઘુ વયથી જ ગૃહ-શિક્ષણ મલતું હતું. ગૃહિણું, કબિની એ રૂઢ શબ્દની પ્રવૃત્તિ તે કાળે સર્વ રીતે સાર્થક થતી હતી. સ્ત્રીઓ ગૃહમર્યાદા સાચવી શીલના મહાન કિલ્લામાં નિર્ભય થઈ વસતી હતી. સ્ત્રીઓ પરત્વે પુરૂષને માનબુદ્ધ હતી, કોઈપણ રીતે તેમની અવગણના કરવામાં આવતી નહતી; તેમજ સ્ત્રીઓ પર કેઈ જાતની બ્રમાત્મકકલ્પનાઓ થતી ન હતી. ફરવું, હરવું, જનમંડળમાં પોતાની યોગ્યતા પ્રમાણે ભાગ લે એ આદિ વાતમાં સ્ત્રીઓને સંકોચ હત નહીં, પણ તેમની યોગ્યતા એટલામાંજ મનાતી છે. તેઓનું રાજ્ય ગૃહ છે અને તેનીજ તેઓ રાશી છે. સ્ત્રીઓ અને પુરૂષોના વ્યાપાર કુદતથી જેમ જુદા છે, તેમ તદનુકૂલ વ્યવહાર ભાવનામાં પણ માનેલા હતા. સ્ત્રીઓને તેની એગ્યતા મેળવવાને માટે છૂટ હતી, માત્ર મર્યાદાનેજ વિચાર હતા. સ્ત્રીઓ પોતાના કર્તવ્યને સારી રીતે સમજતી, તેથી પુરૂષોને તેમની વચ્ચે આવવાની જરૂર રહેતી નહી.
વર્તમાન કાળે એ વ્યવસ્થા તદન તુટી ગઈ છે. ચાલતી કેળવણું સ્ત્રીઓના હદયમાં જુદી જ ભાવના પ્રગટાવે છે. સુધારાના નવીન પ્રવાહે તેમની મર્યાદા તેડવાને તૈયાર થયા છે. પુરૂષના કર્તવ્યમાં પણ તેમને વચ્ચે પડવાની ઈચ્છા થાય છે. તેમના અશિક્ષિત હૃદયે સ્વંતત્રતા લેવાને આતુર થતા જાય છે. એગ્ય કેળવણીના અભાવે ગૃહ ધર્મના શુદ્ધ માર્ગો તરફ તેમને અરૂચિ ઉત્પન્ન થાય છે. ગૃહ સ્થિતિનો વિચાર