Atmanand Prakash Pustak 011 Ank 08

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 2

૧૯૦
જેનાની પ્રાચીન-અર્વાચીન સ્થિતિ.
જૈનોની પ્રાચીન અને અર્વાચીન સ્થિતિનું દિગ્દર્શન,
તુ
કોઇપણ પ્રજાના વત્તનના પ્રવાહ એક જાતના રહ્યા નથી, કાળચક્રના વેગ અનિવ ચનીય છે. કાળના પ્રભાવથી વિશ્વ ઉપર મેટા ફેરફારો થાય છે. વમાનનુ રૂપ જાણે ભૂત રૂપે થાય છે, ત્યારે અગણિત પરિવર્ત્તના થઈ જાય છે, તથાપિ જે ૬. ત્રિકાળવેત્તાએાએ પ્રતિપાદિત કરેલી હાય, તે વસ્તુને કાળચક્ર ફેરવી શકતું નથી. એતે નિઃસશય છે. જે પ્રથમથી સત્ય તરીકે લખાયુ' હાય અથવા જે તત્ત્વ પા તાની શુદ્ધિથી રિાબાધ રહ્યું હાય, તે ઉપર કાલના વેગ ચાદી શકતા નથી, એવી તે વસ્તુ કઈ છે, એ તત્ત્વ કયું છે ? તેના વિચાર કરવા જોઇએ. સૂક્ષ્મ બુદ્ધિથી વિચાર કરતાં જણાશે કે, તે તત્વ જ્ઞાન છે. ગમે તેટલા પિરવત્ત ના થાય તે પણ જ્ઞાન ક્રિપણ અજ્ઞાન રૂપે એલખાતું નથી. માત્ર તેમાં શુદ્ધિની અપેક્ષા રહે છે, જે શુદ્ધિની અપેક્ષા ન હોય તેા લેાકેાની માન્યતામાં ફેર પડી જાય. કેટલાએક જેને અજ્ઞાન કહેતા હાય, તેને ખીજાએ જ્ઞાન રૂપે એલખે છે અને કેટલાએક જેને જ્ઞાન કહેતા ડાય તેને બીજાએ અજ્ઞાન રૂપે એલખે છે. તથાપિ જે જ્ઞાન વસ્તુ છે, તે એકજ છે. સુત્ર ને લેવુ કહી શકાયજ નહીં અને લેઢાને સુવણૅ કહી શકાયજ નહીં. જે અસત્ય છે, તે સત્ય રૂપે સિદ્ધ થઈ શકતુંજ નથી. પરિણામે સત્ય અને અસત્ય પાતાના શુદ્ધ સ્વરૂપમાં પ્રકાશી નીકળે છે. કાળના ચક્રવડે સર્વને ખાધ થાય છે, પણ સત્ય એકજ નિરાખાધ રહે છે.
એ સત્ય વસ્તુને અવલ'ખીને જગતમાં ધર્મ ભાવનાના પ્રાદુર્ભાવ થયેલે છે, જો કે એ ાં મતભેદ ઘણા હૈ!ય છે, પણુ વસ્તુતાએ સર્વાંમાં સત્યના થોડા ઘણાં અશા રહેલા હેાય છે, એતે નિઃસ‘શય છે. પ્રાચીન અને અર્વાચીન વિદ્યાને એ પેાતાના અનુભવ ઉપરથી સિદ્ધ કર્યું છે કે, જેથી સત્ય વસ્તુનુ યથાર્થ પ્રતિપાદન થતું હાય અને જેમાં ક્રિયામાર્ગ ની પ્રવૃત્તિ નિર્દોષ હાય તેવું સત્ય સવ અંશાથી પરિપૂર્ણ છે. આવું સત્ય ભૂતકાલે કયુ` હતુ` ? અને વમાન કાલે ક્યુ છે ? અને તેમાં કેટલુ પરિવર્ત્તન થયું છે ? એ અત્ર વિચારણીય છે. આ ધર્માંની ભાવનાઓમાં જેમ જૈન એ ધર્મની ભાવના પ્રાચીન સિદ્ધ ઠરી છે તેમ વેદ્ય ધર્મને માટે પણ તેના અનય ટીમે ! પ્રાચિન સિદ્ધ છે એમ કહે છે. હવે તે બંને ધર્મની ભાવનાનુ` તાર1, તેવાં જૈનધમ અપ્રતિમ પ્રમાણેાથી પાતાની પ્રાચીનતા સિદ્ધ કરી શકયે છે. ઉદ્દેશ પ્રાસાદના સમ કર્તાએ વેઢ ધનાજ પ્રમાણેા આપીને જૈનધર્મને આ વિશ્વના આદ્ય ધર્મ તરીકે પ્રતિપાદિત કર્યાં છે અને તેની સર્વ પ્રકારની સત્યતા સિદ્ધ કરી બતાવી છે, તે હવે માત્ર પ્રસ`ગે આદ્ય અને સનાતન આ ત ધર્મ અને