Atmanand Prakash Pustak 011 Ank 08

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 3

આત્માનંદ પ્રકાશ,
તેને પાળનારી જેને પ્રજાની ભૂત અને વર્તમાન કાળની સ્થિતિ વિશે વિચાર કરવાની આવશ્યકતા છે,
સત્યના સર્વ અંશેથી પરિપૂર્ણ એવા આહંત ધર્મના ઉપાસકોની ભૂતકાળની સ્થિતિ ઉચ્ચ પ્રકારની હતી, એ તે પૂર્વના ઐતિહાસિક લેખોથી સિદ્ધ થાય છે. ભૂતકાળમાં આહંત પ્રજાના ધર્મ અને વ્યવહાર-ઉભય માર્ગ સર્વ પ્રકારે શુદ્ધ હતા. પૂર્વકાળે પ્રત્યેક આહંત વ્યકિત દ્રઢ નિશ્ચયથી ઉચ્ચ જીવન ગાળવાને નિશ્ચય કરતી હતી. અને ઉચ્ચ જીવનના તત્વે શેધી તેને સંપાદન કરવાના ઉપાયે યે જ. તા હતા. જ્યારે માણસ ગૃહસ્થના જીવનમાં આવતા એટલે તત્કાળ ગૃહસ્થ ધર્મને ઉચિત એવા સદ્દગુણ મેળવતે હવે તે સત્ય, સફાચાર, પ્રમાણિકતા, વ્યવહારશુદ્ધિ અને શુદ્ધ નિષ્ઠા વગેરે સદગુણોથી અલંકૃત થઈ ગૃહવ્યવહારના મહા માર્ગને પથિક બનતે હતે તેનામાં શુદ્ધ પ્રેમને ઉલ્લાસ, કુટુંબ વાત્સલ્ય અને ભેગેપભેગની સ્પૃહ રહેતી પરંતુ તે અનાસક્ત પણે વસ્તી પિતાની પ્રવૃત્તિ કર્યા કરતે હતે-એટલે માત્ર રસ્થૂલ ભૂમિકા ઉપર રહીને જ સંસારના કાર્યો કરતો હતે. આર્ય સંસારનું મુખ્ય બંધારણ કુટુંબને લઈને જ છે. કુટુંબની ભાવના ઉપરથીજ ગોત્ર વગેરેની ભાવના ઉમત્ત થઈ છે. કુટુંબ ભાવનાને અર્થે લક્ષમાં રાખવાની બહુ જરૂર છે. એ કુટુંબ ભાવનાના જીવનરૂપ સર્વદા જાગ્રત અને સર્વ પ્રકારનું બળ પ્રેરનાર, સમર્થ શક્તિ પ્રાચીન કાલે જેમાં ઉત્તમ પ્રકારની હતી અને તે અનેક પરાક્રમ કરવામાં જેને મહાન શકિતમાન કરતી હતી. આજે આપણુમાં એ શકિત છેજ નહીં. સાંપ્રતકાળે કુટુંબની ભાવના ઘણીજ શિથિલ જોવામાં આવે છે. એકજ કુટુંબમાં સ્થાને સ્થાને ભેદભાવ જોવામાં આવે છે; કુટુંબને અર્થ માત્ર પતે અને પિતાના સ્ત્રી પુત્રાદિ એટલે જ સમજવામાં આવે છે. તેમાં જે કુટુંબ વિભકત થાય તે પછી વિભકત થયેલા કુટુંબ નાયકના હૃદયમાં મહાન ભેદ પડી જાય છે. એક પિતાના પુત્ર, પુત્રીઓ અને તેમના કુટુંબ-એ સર્વ મલીને એક જ કુટુંબ ગણાવું જોઈએ; છતાં આજકાલ એ ભાવના તદન રહી નથી. વિવાહ સંબંધ જોડાય એટલે તેમના હૃદયમાં કોઈ મહાન્ ભેદભાવ ઊત્પન્ન થાય છે અને તરત સ્વાર્થવૃત્તિ પ્રગટી આવે છે, જે ઉપરથી તે પલ્લવિત થઈને રહેલાં અને શીતલ છાયાને આપી રહેલા કુટુંબવૃક્ષને છિન્ન-ભિન્ન કરી નાંખે છે. પૂર્વ વિદ્વાને લખે છે કે, આર્યજૈન જનમંડલને પાય કુટુંબની એક્તા છે. સાત પેઢીથી પૂર્વજના નાની ચાલતી પેઢી અનેક જા. તના લાભે આપે છે. જેના કુટુંબનું આલંબન પાયે કરીને વ્યાપાર હેય છે, તે વ્યાપ રનો પ્રવાહ જે મુખ્ય પુરૂષના નામથી ચલતે હેય, તેને બીજા કુટુંબિઓએ ટેકે આપ જોઈએ. આપણા પૂર્વજો કુટુંબ તંત્ર કે પ્રકારે ચલાવતા? એ વાતનો વિચાર કરતાં આજે આપણને માલમ પડશે કે, એ ઉત્તમ પદ્ધતીને ક્ષયજ આપણું અધોગતિનું કારણ બન્યું છે. આજે આપણે કુટુંબમાંથી વિભકત થઈ સ્વતંત્ર થવાની પ્રવૃત્તિ