Atmanand Prakash Pustak 006 Ank 09

Author(s): Motichand Oghavji Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 2

આત્માન પ્રકાશ
ગુહસ્થાવાસમાં કેવળજ્ઞાન,
---- કાઝ
---– (ગતાંક સાતમાન પૃષ્ઠ પર થી શરૂ.)
– –– અમારા દર્શનનું નામ વશેષિક દર્શન છે. અમારું દર્શન નિયાયિક દર્શનને ઘણે ભાગે મળતું છે. અમારા દર્શનના આચાર્ય કણ મુનિ છે. અમારા દર્શનને વેષ નયાયિક દર્શનના જે છે. કાપતિવૃત્તિ ગ્રહણ કરી રસ્તામાં પડેલા ખાના દાણા ભેગા કરી ગ્રહણ કરતા હતા, તે ઉપરથી અમારા આચાર્યનું કશુઃ નામ પડેલું છે. અમારા દર્શનિ શંકરના ભક્ત છે. અમારું દર્શન નિયાયિક પડે દેવતાને માને છે. અમારા દર્શનના અને નયાયિક દર્શનના તત્વમાં ભેદ છે. અમારા દર્શનમાં દ્રવ્ય-ગુણ, કર્મ, સામા ન્ય, વિશેષ અને સમવાય એ છ તત્વ માનવામાં આવે છે.
પિલું દ્રવ્ય તત્વ–પૃથ્વી, જળ, તેજ, વાયુ, આકાશ, કાળ, દિશા, આત્મા અને મને એમ નવ પ્રકારે છે.
બીજું તવ-ગુણ, સ્પર્શ, રસ, રૂપ, ગંધ, શબ્દ, સંખ્યા વિભાગ, સચોગ, પરિમાણ, પૃથકત્વ, પરત્વ, અપરત્વ, બુદ્ધિ, સુખ, દુ:ખ, ઇચ્છા, ધર્મ અધર્મ, પ્રયત્ન, સંસ્કાર, દ્વેષ, સ્નેહ, ગુરૂત્વ, દ્રવ્યવ, અને વેગ મળી પચ્ચીશ પ્રકારે છે.
ત્રીજું કર્મતત્વ-ઉક્ષેપ, અવક્ષેપ, આકુંચન, પ્રસારણ અને ગમન એમ પાંચ પ્રકારે છે.
ચોથું સામાન્યતત્વ–પર અને અપર એમ બે પ્રકારે છે. પાંચમુ વિશેષતત્વ-નિત્યદ્રવ્યવૃત્તિ અને અંત્ય બે પ્રકારે છે.
છઠું સમવાયતત્વ–આધારાધેય ભૂત એવા અયુતસિદ્ધ ભાવેને જે સંબંધ અત્ર પ્રત્યયને હેતુ તે સમવાય કહેવાય છે.
અમારા દર્શનમાં પ્રમાણ પ્રત્યક્ષ અને લગિક એ રીતે બે મનાય છે. સૃષ્ટિના પદાર્થનું પૃથક્કરણ કરી તેમની ઉત્પત્તિ સ્થીતિ