Atmanand Prakash Pustak 006 Ank 09

Author(s): Motichand Oghavji Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

સ્ત્રી કેળવણીની આવશયકતા, ભવિષ્યની પ્રજાની ઉન્નતિનું મૂળ સ્ત્રી કેળવણી હેઈને તેની આવશ્ય ક્તા છે. લઘુ વયના બાળક બાળકને પ્રથમ શિક્ષણ માતાનું છે, અને તે ગૃહ શિક્ષણ કહેવામાં આવે છે, જે માતાએથી જ મળી શકે છે. અનેક સ્કુલોમાં અનેક વરસે તક શિક્ષણ લેવામાં આવે, પણ માતા તરફના ( ગૃહ શિક્ષણ ) શીક્ષણની જે અસર થાય છે તે કદાપિ બીજી રીતે અનાયાસે થતી નથી. જેવું વર્તન માતાઓ કરે છે, તેવું તેમના બચ્ચાઓનાં કુમળા હૃદયમાં પ્રતિબિંબ પડે છે. જે આખી ઉમર તક ભૂલી જવાતું નથી. સદ્દવર્તી ન પ્રાપ્ત થવું તે કેળવણી પ્રાપ્ત કરવામાં સમાયેલું છે. માતા સદ્દવર્તનવાળી અને સુશિક્ષીત હોય તેના સંતાને પણ તેવા નિવડે છે. તીર્થકર ગણધરાદિની માતાએ પણ તેવા ઉંચા શીક્ષણથીજ જગતની માતા અને વીર પુરૂની માતા તરીકે પ્રસિદ્ધ થયેલ છે. અને તેટલા માટે ઇંદ્રાદિક દેવતા પણ નમે રત્નકુક્ષિધારી એમ કહી ભગવાનની માતાને નમસ્કાર કરે છે, અને વિનંતી કરે છે કે હે માતા ! તમેએ આવા પુત્ર રત્નને જન્મ ન આ હેત તે અમારું શું થાત! આપના પુત્ર રત્નના અવલંબનથી આ ભવસમુદ્ર અનેક પ્રાણીઓ તરી જશે માટે હે માતા! તમોને ધન્ય છે. આ ઉપરથી એમ સિદ્ધ થાય છે કે ભવિષ્યની પ્રજાની ઉન્નતિને મુખ્ય આધાર સ્ત્રી કેળવણી ઉપર રહેલો છે.
વળી પ્રાચીન કાળમાં એટલે આપણા પ્રથમ તિર્થંકર શ્રીમ રૂષભદેવ ભગવાને તેમની પ્રિય પુત્રીઓ બ્રાહ્મીને જમણા હાથથી અઢાર લિપિ, અને સુંદરીને ડાબા હાથથી ગણીત શાસ્ત્ર વિગેરેનું સારું શિક્ષણ આપી સ્ત્રી કેળવણીને શરૂઆતથી જ દુનિયા ઉપર દાખલો બેસાડે છે.
તેજ વખતથી ચાલતા આવતા રિવાજને અનુસરી પ્રજા પાળ રાજાએ પિતાની પુત્રી મયણાસુંદરી વિગેરેને લઘુ વયથી જ તૈતિક અને ધાર્મિક શિક્ષણ આપ્યું હતું. જેનું પરિણામ એવું આ વ્યું હતું કે તેણે પતિ સેવા બજાવવા ઉપરાંત પિતાના પિતાને