Alankar Kaustubh

Author(s): Visheshwar Pt, Shivdutt Pt
Publisher: Tukaram Javaji

Page 431

विषयः ।
रूपकम्
अपह्नुति:
श्लेषः
मूलकारिकाः ।
कारिकाः ।
बुद्धिर्निश्चयभिन्ना तामाचख्युः ससंदेहम् । उक्ते विशेषधर्मे प्रकृतस्य भवेदनुक्ते च ॥ २० ॥
निदर्शना
समासोक्तिः—
तद्रूपकं स्वभेदः स्यादुपमानोपमेययोर्यत्र । आरोप्याः शाब्दाश्चेत्कथयन्ति समस्तवस्तुविषयं तत् ॥ २१ ॥ एककदेशविवर्ति श्रीतार्थत्वे तु सा द्वे । निरवयवं तु तदुक्तं यद्येकारोपसाधकं नान्यत् ॥ २२ ॥ मालारूपकमुक्तं त्वेकस्मिन्भूयसां यदारोपः । अन्यारोपाभावप्रयोजकस्य त्वभावस्य ॥२३॥ प्रतियोगी परकीयारोपो यस्तत्परम्परितम् । तच्च श्लेषभिदाभ्यामारोपनिमित्तशब्दस्य ॥ २४ ॥
प्रकृतं निषिध्य भिन्नात्मतया प्रोक्तावपहुतिः कथिता ।
२४१
उभयविशेष्यान्वितयोरेकेन प्रोक्तिरर्थयोः श्लेषः ॥ २५ ॥
२५२
यत्र प्रकारवाचकपदमात्रं व्यङ्गयवाच्यसामान्यम् । तच्छक्तेरप्रकृतार्थोक्तिः सोक्ता समासोक्तिः ॥ ९६ ॥
अप्रस्तुतप्रशंसा–
अप्रस्तुतप्रशंसा प्रकृतप्रतिपत्तिरेतया यत्र ।
कार्ये हेतौ व्याप्यव्यापकयोरन्यगीः समेतस्य ॥ २८ ॥
पृष्ठे
अतिशयोक्तिः
२०२
उपमापर्यवसन्नो यत्रार्थोऽन्योन्यमन्वयानर्हः ।
यच्च क्रियया कारणकार्यान्वयधीर्निदर्शना सोक्ता ॥ २७ ॥
२६८
अप्रकृतेन निगीर्णे साध्यवसानाश्रयात्प्रकृते । प्रकृतस्यान्यत्वोक्तौ यद्येवं स्यात्तथापत्तौ ॥ २९ ॥
२३५
२६२
२७७