Book Title: Agamsar
Author(s): Rasiklal C Sheth
Publisher: Natwarlal C Sheth

View full book text
Previous | Next

Page 383
________________ ૩૬૨ ] [ આગમસાર ૧૫૯૦ કલમે (કાન) બતાવી છે અને ૨૦ માં ઉદ્દેશામાં પ્રાયશ્ચિત આવવાની વિધિ બતાવી છે. મૂળ ૮૧૫ ગાથા છે. વ્યાખ્યા :- નિશીથભાષ્ય ગાથા ૬૯ માં “નિશીથ” ને અર્થ “અપ્રકાશ” કરેલ છે. “અપ્રકાશ” એટલે “કાળથી” રાત્રિના સમય, અને “ક્ષેત્રથી” જનસમુદાયથી અલિપ્ત એવું “એકાંત નિર્જન સ્થાન.” સાધકના વિશુદ્ધ આચાર-- પાલનમાં જિનાજ્ઞાનું અતિક્રમણ કરવાથી જે પ્રાયશ્ચિત આવે તેનું વિધાન આ સૂત્રમાં કરેલ હોવાથી, આનું અધ્યયન અનધિકારીને કે જાહેરસભામાં કરાવવામાં આવતું નહિ, પણ ૩ વર્ષના દીક્ષિત અને ગાંભીર્ય આદિ ગુણાવાળા ૧૬ વર્ષ થી વધુ વયવાળા સુપાત્ર અધિકારી સાધુને જ રાત્રિના સમયે, એકાંતમાં કરાવવામાં આવતું તેથી “નિશીથ” સૂત્ર એવું સાર્થક નામ આપેલ છે. જે અનધિકારી છે તેને જે સૂત્ર ભણાવવાને નિષેઘ છે, તેમજ જનસમુદાયવાળા સ્થાનમાં પણ ભણવાનો નિષેધ છે, અને ફકત સ્વાધ્યાય ભૂમિમાં જ જે પઠનીય છે તેને “નિશીથ' સૂત્ર સાર્થક રીતે કહેલ છે. પર્યાયવાચી નામો નિશીથના પર્યાયવાચી નામે “આચાર” “અ” “લિકા” “પ્રક૫” વિગેરે કહ્યા છે. પ્રાયશ્ચિતને સંબંધ આચારધર્મ સાથે છે. તેથી આનું નામ “આચાર” કહ્યું છે, આચારાંગ સૂત્રના પાંચ અગ્ર છે–ચાર આચારચૂલાઓ અને પાંચમું “નિશીથ તેથી આને “અગ્ર” કે “ચુલિકા કહ્યું છે, નિશીથની રચના નવમાપૂર્વ આચાર પ્રાભૂતમાંથી કરવામાં આવી છે. તેથી આનુ નામ “પ્રકલ્પ” છે, અગ્ર અને ચૂલા કે ચૂલિકાને અર્થ “અગ્રભાગ” અર્થાત્ “શીખર છે. જે બંનેમાં સમાન છે.

Loading...

Page Navigation
1 ... 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438