Book Title: Yog Vivek Battrishi Ek Parishilan
Author(s): Chandraguptasuri
Publisher: Anekant Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023224/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAmahopAdhyAya zrImadyazovijayajI mahArAjA viracita yoga viveka batrIzI eka parizIlanA :saMkalana: pU.A.bha.zrI.vi. candragupta sU.ma. tprakAzakaH zrI anekAnta prakAzana jena rIlijIyasa TrasTa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAmahopAdhyAya zrImadyazovijayajI mahArAjAviracita tri-triziT' prakaraNAntargata yogaviveka batrIzI-eka parizIlana, : parizIlana : pU. paramazAsanaprabhAvaka pUjyapAda sva.A.bha.zrI.vi. rAmacandra nAma paTAlaMkAra pU. sva. A. bha. zrI vi. muticandrasU. ma. sA. nA ziSyaratna pU. sva. A. bha. zrI. vi. amaragumasU. ma. sA. nA ziSyaratna pU. A. bha. zrI. vi. candragumasU. ma. zrI aneka prANIne rIlITa - - - - - : Arthika sahakAra : eka satruhastha zAntinagara : muMbaI-vAlakezvara Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogaviveka batrIzI-eka parizIlana - 19 : prakAzana : AvRtti - prathama nakala - 1000 zrI anekAnta prakAzana- jaina rIlIjIyasa TrasTa zA. sUryakAnta caturalAla mu. po. murabADa (ji. ThANe) mukuMdabhAI Ara. zAha pa, navaratna phlekS navA vikAsagRha mArga pAlaDI- amadAvAda-7 prAptisthAna : rajanIkAMta epha. vorA 655, sAcApIra sTrITa, puNe kaeNmpa, puNe - 411001. vi. saM. 2059 vijayakara kAMtilAla jhaverI premavardhaka phleTsa navA vikAsagRha mArga-pAlaDI amadAvAda- 380007 jatInabhAi hemacaMda zAha 'komala' chAparIyAzerI : mahIdharapurA surata - 395003 : Arthika sahakAra : eka sagRhastha zAntinagara : muMbaI-vAlakezvara mudraNa vyavasthA : kumAra 203, kenTa TAvara, TI. pI. esa. roDa naM. 51, borIvalI (vesTa), muMbaI-400 092. phona : 31078540 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parizIlananI pUrve. anantopakArI devAdhideva zrI vItarAgaparamAtmAnA paramatAraka zAsananI e vizeSatA che ke je, mokSanI sAthe ApaNA AtmAno yoga karAvI Ape che. A paramatAraka zAsanane choDIne bIjo koI ja yoga nathI. Aja sudhI yoganuM nirUpaNa mAtra jainadarzane ja karyuM che ane bIjAM darzanoe e karyuM nathI evuM nathI. parantu bIjA darzanakAroe karelA yoganirUpaNamAM ane zrI jainazAsane karelA e nirUpaNamAM ghaNuM moTuM antara che. e samajAvavA mATe granthakAraparamarSioe aneka rIte judI judI dRSTie yoganuM svarUpa te te granthothI varNavyuM che. enA adhyayanAdi dvArA mumukSu AtmAo yoganA vAstavika svarUpane sArI rIte samajI zake che. A yogaviveka' batrIzImAM sAmAnya rIte IcchAyoga, zAstrayoga ane sAmarthyayoga : A traNa yoganuM svarUpa varNavyuM che. yogadRSTi samuccaya' granthanA AdhAre varNana karatI vakhate zarUAtamAM ja granthakArazrIe IcchAyoganA viSayamAM khUba ja mahattvanI vAta karI che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'nirmAna e vidhIyate' A pramANe jaNAvIne yoganI sAdhanA mATenI anivArya yogyatA jaNAvI che. game teTalA ApaNe buddhizALI hoIe ane asAdhAraNa ApaNI pratibhA hoya, toya IcchAyoganA prasaMge paNa dharmanI pravRtti niSkapaTabhAve ja karavAnI che. anyathA IcchAyoganI paNa prApti zakya nahIM bane. sAmAnya rIte IcchAnA abhAvane chupAvavA mATe zaktinA abhAvane AgaLa karIne mAyA karavAnI zarUAta thatI hoya che. kAma karavuM na hoya tyAre 'IcchA nathI' ema kahevAnA badale 'zakti nathI' ema kahIne AraMbhelI mAyA AtmAne IcchAyogathI paNa dUra rAkhe che. dareka yoganI yogyatA nirvyAjatAsvarUpa che. A batrIzInA prathama zlokathI e spaSTapaNe samajAvyuM che ke vyAja(mAyA) sAthe karAyela dharma yogAbhAsasvarUpa che. IcchAyoganuM svarUpa varNavIne cothA zlokathI zAstra-yoganuM varNana karyuM che. enuM mukhya bIja apramattatA che. vikthAdi pramAdanA parihAra vinA zAstrayoganI ArAdhanA zakya nathI. pAMcamA zlokathI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmarthyayoganuM svarUpa varNavatAM pratibhAzAnanuM nirUpaNa karyuM che. tammarAprajJAdi svarUpe anya darzanakAroe svIkArela prAtijajJAnathI sAmarthyayoga prApta thAya che. dharmasanyAsa ane yogasanyAsa bhedathI sAmarthyayoga be prakArano che. tAttvika ane atAttvika svarUpe be prakArano dharmasanyAsayoga che, je anukrame zapathreNImAM ane pravrayAkALamAM hoya che... ItyAdinuM nirUpaNa karIne yogamAtranA tAttvika ane atAttvika bhedanuM nirUpaNa karyuM che. koI paNa nayanI apekSAe AtmAne mokSanI sAthe joDI Ape che te tAtvika yoga che ane je tevA prakAranA phaLane prApta karAvato nathI, paraMtu yogane ucitaveSAdinA kAraNe yoga jevo jaNAya che te atAttvika yoga che. vyavahAra ane nizcayanayanI apekSAe anukrame apunarbandhakAdi AtmAne ane cAritravanta AtmAne tAtvika yoga hoya che. tema ja atAtvika yoga sabandhakAdi jIvone hoya che. tAtvika ane atAtvika bhedathI jema yoganA be prakAra che tema sAnubandha Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niranubaMdha ane sAva - anAzrava bhedathI paNa yoganA be prakAra che, jenuM svarUpa sattaramA ane aDhAramA zlokamAM varNavyuM che. tyArabAda yoganA adhikArI tarIke yogIjanonA prakAronuM varNana karAyuM che. phulayogI, gotrayogI, pravRttacakrayogI ane niSpannayogI-A cAra prakAranA yogI janonuM varNana ahIM spaSTapaNe karyuM che. e prasaMge IcchA, pravRtti, svairya ane siddhi : A cAra prakAranA yogane AzrayIne ahiMsA, satya vagere yamonuM svarUpa paNa varNavyuM che. ante avacakayogatrayanuM varNana karI A batrIzI pUrNa karI che. 'yogabindu' ane 'yogadRSTi samuccaya'mAMnA keTalAka padArthone laIne racAyelI A batrIzInA adhyayanathI yogavivekanA jJAnane prApta karavA dvArA tene prApta karI ApaNe sau paramAnaMdanA pAtra banI rahIe e ja ekanI eka sadA mATenI zubhAbhilASA.... A.vi. candraguptasUri Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha prArabhyate yogavivekadvAtriMzikA | adhyAtmAdi yoganA prakArone varNavIne tenA avAntara bhedone jaNAvavA dvArA yogano viveka(pRthaktA) jaNAvAya che-- icchAM zAstraM ca sAmarthyamAzritya trividho'pyayam / gIyate yogazAstrajJairnirvyAjaM yo vidhIyate / / 19 -1 // 'yogazAstranA jJAtAoe IcchA, zAstra ane sAmarthyane AzrayIne traNa prakArano yoga varNavyo che, je niSkapaTabhAve vihita che.''-A pramANe prathama zlokano artha che. Azaya e che ke A pUrve aDhAramI batrIzIthI adhyAtmAdi pAMca prakAranA yoganuM varNana karyuM che. A batrIzIthI yoganA bIjA bhedonuM nirUpaNa karAya che. bIjI rIte yoganA aneka bhedonuM e rIte varNana karavAthI yoganuM vivikhta jJAna thAya che. asaMkIrNa svarUpe tenuM jJAna thavAthI yoganuM suspaSTajJAna thAya che. yogazAstranA jJAtAoe IcchA, zAstra ane sAmarthyane AzrayIne IcchAyoga, zAstrayoga ane sAmarthyayoga : A traNa yoga varNavyA che. mAtra zarata eTalI ja che ke te niSkapaTabhAve ArAdhAya. kapaTabhAve jo yoganuM vidhAna (AcaraNa) karavAmAM Ave to te yogAbhAsasvarUpa hovAthI tenI gaNanA ja thatI nathI. 6 kahevAnuM tAtparya e che ke mokSasAdhaka asakhya yoganA prakArone IcchAyogAdi traNa prakAramAM samAvIne yogazAstranA reporHx0x0x0x0x03 KOTO KOTOK Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANakAroe yoganuM varNana karyuM che. e yoganI ArAdhanA niSkapaTabhAve thAya to ja te yogarUpa manAya che. anyathA paTabhAve(mAyApUrvaka) karelA yogo vastutaH yogAbhAsa che. tethI tenI koI gaNatarI ja karAtI nathI. arthA mokSanI sAdhanAmAM tenuM koI ja mUlya nathI. zrI vItarAgaparamAtmAnA zAsanamAM sAmAnya rIte Rju ane jaDa, kAju ane prAza tema ja vakra ane jaDa : ema traNa prakAranA jIvo che. temAM vaka jIvone dharmArAdhanA duSkara che. kAraNa ke mAyAnI adhikatAthI evA jIvo dharmanI ArAdhanA saraLatAthI karI zakatA nathI. pagamAM zalya hoya to mArgagamana keTaluM duSkara bane che-eno ApaNane pUrato anubhava che. parantu mokSanI sAdhanAmAM mAyAnuM zalya hoya to zuM thAya eno vicAra paNa ApaNe karyo che ke kema ? eno javAba ApavAnuM paNa ApaNA mATe duSkara che. kaIkeTalI ya jAtinI mAyA che. karavuM nathI' enA badale thatuM nathI' - AvA adhyavasAyathI mAyAnI zarUAta thAya che. e pragaTa na thAya ane sarvadA pracchanna banI rahe e mATe anavaratapaNe ApaNane mAyAno Azraya karavo paDe che. A batrIzInA prAraMbhamAM ja rivyajaM je vidhIvate kahIne khUba ja mArmika rIte yoganA arthIonuM dhyAna doravAmAM AvyuM che. atyAra sudhI yogane yogAbhAsa banAvIne ArAdhyo hovAthI mokSasAdhaka yoganI prApti ApaNane thaI nahIM. yogane yogAbhAsa banAvavAmAM jo koI mukhya kAraNa hoya to te mAyA-paTane choDIne bIjuM Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI ja nathI. yoganA AraMbhakALathI ja mumukSu AtmAoe mAyAnA parihAra mATe prayatnapUrvaka dhyAna ApavuM joIe. anyathA yoganA AraMbhamAM ja yogAbhAsano AraMbha thaze. 19-1 IcchAyoganuM nirUpaNa karAya checikiirssoH zrutazAstrasya, jJAnino'pi pramAdinaH / kAlAdivikalo yoga, icchAyoga udAhRtaH // 19-2 // AgamamAM jaNAvelA arthane karavAnI IcchAvALA jJAnI evA paNa pramAdIno kAlAdithI vikala je yoga che tene IcchAyoga kahevAya che." A pramANe bIjA lokano akSarArtha che. eno Azaya e che ke zrutazAstra eTale zrutAgama; ane zrutAgamano artha kRtArtha thAya che. kAraNa ke arthate (te) tamane arthad jenA vaDe tattva adhigata thAya che tene artha kahevAya che. AvI vyutpattithI artha ane Agama baMne samAnArthaka che. e mujaba zrutazAstrane arvAd AgamamAM jenuM vidhAna karAyuM che te dhRtArthane karavAnI IcchAne dharanArA evA jJAnIono je kAlAdithI vila yoga(dharmavyApAra) che, tene IcchAyoga kahevAya che. tAtparya e che ke AgamamAM vidhAna karelA anuSThAnane karavAnI IcchA hoya ane te anuSThAna kaI rIte karavAnuM che, kyAre karavAnuM che ane e mATe kyA dravyAdinI apekSA che.. vagerenuM jJAna hoya to paNa evA jJAnIne visthA-nidrAdi Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramAdane laIne te anuSThAna te rIte karavAnuM zakya banatuM nathI. tethI te te anuSThAno kALa, dravya ke kSetra vagerenI upekSA karIne thatAM hoya che. tevA prakAranA kSayopazamanA abhAve zrI arihantaparamAtmAnI AjJA mujaba kAlAdithI avikala anuSThAna thatuM nathI. parantu niSkapaTabhAve, te anuSThAna zrI vItarAgaparamAtmAnA vacana anusAra karavAnI IcchA hovAthI kAlAdithI vikala(asaMpUrNa) paNa anuSThAna teo kare che. evA jJAnI pramAdIno caityavandanAdidharmavyApArasvarUpa yoga IcchAyoga kahevAya che. e vikala anuSThAnamAM IcchAnuM ja prAdhAnya hovAthI tene IcchAyoga kahevAya che. ahIM samajI levuM joIe ke pramAdAdinA kAraNe jJAnIo paNa jyAre te te anuSThAno zAstrAnusAra karI zakatA nathI tyAre koI paNa jAtinI mAyA sevyA vinA utkaTa IcchAthI karAtAM te te caityavandanAdi anuSThAno IcchAyoganA kahevAya che. karavAyogya anuSThAnanuM jJAna hovuM joIe, tene anukULa kSayopazamano abhAva hoya, vithAdi pramAdano avarodha hoya ane anuSThAnasambandhI prabaLa IcchA hoya tyAre IcchAyoganI prApti thatI hoya che. ajJAnathI, majethI, sAmarthya hovA chatAM gatAnugatike karAtAM vikala anuSThAno IcchAyoganI maryAdAmAM AvatAM nathI. ahIM yAda rAkhavuM joIe ke yoganA bhedo varNavavAnuM ahIM tAtparya che. yogAbhAsanuM varNana karavAnuM tAtparya na hovAthI sAkSAt ke paramparAe mokSanI sAdhakatAno ja vicAra karIne yogasvarUpa samajavuM joIe. ||19-2 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara jaNAvyA mujaba mukhya karma(kArya-anuSThAna) IcchAyoga hovAthI tenuM aDga paNa IcchAyoga che-te jaNAvAya che sAGgamapyekakaM karma, pratipanne pramAdinaH / natvecchAyogata iti, zravaNAdatra majjati // 19 - 3 || "lAMbA kALa sudhI cAle evA pradhAna(uttama) kArya karavAmAM tatpara bananArA pramAdavALA jIvonuM thoDuM avila paNa koI karma(kArya-anuSThAna), 'IcchAyogathI namaskAra karIne'-A pramANe vacana hovAthI IcchAyogamAM samAya che. arthAr e karma paNa IcchAyoganuM manAya che.''-A pramANe trIjA zlokano artha che. enuM tAtparya e che ke 'zrIyogadRSTi samuccaya'nA prAraMbhamAM ja granthakArazrIe 'natvecchAyo toDayona yozizamAMM ninottamam... ItyAdino ullekha karI granthanA AraMbhe maGgala tarIke IcchAyogane AzrayIne maGgala karyuM che (ISTadevatAne namaskAra karyo che.)-ema jaNAvyuM che. enI pAchaLano Azaya e che ke grantharacanAsvarUpa pradhAna kAryano Adara karyA pachI lAMbA kALa sudhI cAlanArA kArya vakhate pramAdano saMbhava hovAthI pramAdavALAnuM e anuSThAna IcchAyoganuM che. tethI tenuM ajJabhUta namaskArAtmaka maGgala svarUpa anuSThAna paNa IcchAyoganuM che. anyathA vAgnamaskAramAtrasvarUpa e maMgalarUpa anuSThAna vizuddha-zAstrayogAdi svarUpa thaI zake che. kAraNa ke atyanta alpakAlIna e renorror renown 5 191221(c)1$r@ Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuSThAna che. apramattapaNe thaI zakanAruM e karma hovA chatAM. IcchAyoganA adhikArI yogadRSTisamuccayanA kartA bhagavAna zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAje prakaraNanA AraMbhe nasvecchAcoLatoDayom....ItyAdi vacana dvArA tene IcchAyoganuM varNavyuM che, te; upara jaNAvyA mujaba avila paNa anuSThAna IcchAyoganuM hovAthI mRSAvAdano parityAga karavA mATe ane sarvatra ucita ja pravRtti karavI joIe e jaNAvavA mATe che. anyathA avila anuSThAnane IcchAyoganuM varNavavAno koI ja artha nathI. avikala-anuSThAnamAtra, jo zAstrayogAdisvarUpa ja hoya ane te atyanta alpakAlIna hovAthI karI zakAtuM hoya to ene IcchAyoganuM varNavavAthI mRSAvAdano prasaMga Ave. tema ja tene IcchAyoganuM na varNavIe toya te azakya na hovAthI te karavAmAM aucityano bhaMga paNa nathI... e samajI zakAya che. tema ja upara jaNAvyA mujaba avikala evA ajJabhUta e anuSThAnane IcchAyoganuM varNavavAthI mRSAvAdano parihAra thAya che. ane IcchAyoganA adhikArIe te mujaba ja anuSThAna karyuM hovAthI aucityapUrvaka ja eno AraMbha che-e paNa samajI zakAya che. yadyapi alpakAlIna vAgnamaskArAdisvarUpa avikala anuSThAnane IcchAyoganuM anuSThAna mAnavAnI AvazyakatA nathI. kAraNa ke te vila nathI. parantu vAgyoganamaskAra svarUpa prakRta anuSThAna IcchAyogathI thayeluM che. kAraNa ke prox 111161 prereroyenoyoter ener Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIrghakAlIna grantharacanA svarUpa anuSThAna IcchAyoganuM che ane ISTadevatAnamaskAra(stava)svarUpa maMgala tenA paryAya(alga)bhUta che. tethI IcchAyogathI janya e anuSThAna IcchAyoganuM che, ema kahevAmAM koI doSa nathI-e vicAravuM joIe. I19-zA zAstrayoganuM nirUpaNa karAya cheythaashktyprmttsy, tIvrazraddhAvabodhataH / zAstrayogastvakhaMDArAdhanAdupadizyate // 19-4 // . "tIvra zraddhA ane avabodhanA kAraNe pramAdathI rahita evA AtmAnI, zaktinA atikramaNa vinA je akhaMDapaNe ArAdhanA thAya che te vacanAnuSThAnane laIne zAstrayoga jaNAvAya che arthAt te anuSThAna zAstrayoganuM varNavAya che."-A pramANe cothA zlokano artha che. eno Azaya e che ke tevA prakAranA mithyAtvAdi mohanIya vagere karmanA apagamathI AtmAne nirmalatara zraddhA ane avabodhanI prApti thAya che. zrI jinezvaradevonA pravacana pratye je AstikSya ('che' evI Dha mAnyatA) che, tene zraddhA kahevAya che ane tattvaparicchedasvarUpa avabodha che. e tIvra zraddhA ane avabodhanA kAraNe vikathA ke nidrAdi pramAdathI rahita evA AtmAo, potAnI zaktino samagrapaNe upayoga karI arthAt potAnI zaktinuM atikramaNa karyA vinA te te anuSThAno akhaMDapaNe ArAdhe che. temanAM te te kAlAdithI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avikala anuSThAnathI zAsvayoga siddha bane che. tIvra zraddhA ane avabodha, zaktino samagra rIte upayoga, vikaLyAdi pramAdano parihAra ane kAlAdisApekSa akhaMDa ArAdhanAne AzrayIne zAstrayogano vicAra karavo joIe. dRDhazraddhA, atyanta spaSTa bodha, apratimavIrSollAsa, pramAdano abhAva ane kAlAdino Agraha : A zAstrayoganAM mukhya sAdhano che. zrI vItarAgaparamAtmAnA paramatAraka vacanane anusarI te te doSothI rahita akhaMDita anuSThAno zAstrayoganAM che. 19-4 sAmarthyayoganuM varNana karAya che zAstreNa darzitopAyaH, phalaparyavasAyinA / tadatikrAntaviSayaH, sAmarthyAkhyo'tizaktitaH // 19-5 // "mokSasvarUpa phaLa sudhInuM varNana karanArA zAstra vaDe jeno upAya jaNAvAyo che ane zaktinI prabaLatAnA kAraNe je zAstrano viSaya banato nathI, te sAmarthyayoga che."-e pramANe pAMcamA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke sAmAnya rIte zAstro mokSasvarUpa antima phaLanI prAptinA upAyonuM varNana karatAM hoya che. tethI zAstra phalaparyavasAyI hoya che. phalaparyavasAyI evA zAstra vaDe sAmAnyathI sAmarthyayogano upAya cAritra vagere varNavAyo che. je paNa thoDAghaNA vizeSa hetuonuM varNana zAstramAM upalabdha che te dvAramAtrane jaNAvavA vaDe te te vizeSa hetuonuM dizAsUcana Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtra che. AthI samajI zakAya che ke zAstra laparyavasAyI hovA chatAM phaLanA upAyonuM varNana sAmAnyathI ja kare che. A rIte sAmarthyayoga laparyavasAyI evA zAstrano viSaya che ane tenI zakti prabaLa hovAthI te zAstranA viSayathI atikrAnta che. zAstrathI sAmarthyayoganI zakti adhika che, te spaSTa che. zAstrathI sAmarthyayoganI prApti thAya che ane sAmarthyayogathI kaivalyanI prApti thAya che. ||19-5|| sAmarthyayoga zAstrAtikrAntaviSayavALo che : tenuM samarthana karAya che - zAstrAdeva na budhyante, sarvathA siddhihetavaH / anyathA zravaNAdeva, sarvajJatvaM prasajyate // 19-6 // "mokSanAM kAraNono badhI rIte bodha zAstrathI ja thato nathI. anyathA zAstrathI ja teno bodha thAya to zAstranA jJAtAne sarvajJa mAnavAno prasaMga Avaze.''-A pramANe chaThThA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke mokSanA kAraNabhUta yogo asakhya che, e badhA badhI rIte zAstrathI ja jaNAtA nathI. kAraNa ke zAstranuM eTaluM sAmarthya nathI. zAstrathI ja jo e badhA siddhihetuo jaNAya to zAstranA jJAtAo sarvaza ja thaI jAya. arthAt teo badhAmAM sarvajJatva mAnavAno prasaMga Avaze. capi zAstrathI ja badhA ya siddhihetuone jANavA XOXOXOXOXOXOXOXOXOX Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatAMya sarvajJatvanI siddhine karI ApanAra utkRSTahetubhUta jJAna na hovAthI zAstranA jJAtAone sarvajJa mAnavAno prasaMga nahIM Ave. parantu zAstrathI ja saghaLAya siddhihetuonuM jJAna thatuM hoya to sarvajJatvanI siddhinA upadhAyaka utkRSTahetubhUta jJAna paNa thavuM ja joIe ane tethI mAtra zAstranA jJAtAne sarvajJa mAnavAno prasaMga che ja. yadyapi sarva siddhihetuonuM zAstrathI jJAna thavA chatAM e mujaba sarvahecopAdeyanI nivRtti ane pravRtti svarUpa AcaraNarUpa cAritranI prApti thayelI na hovAthI ja mAtra zAstrajJAtAone vize sarvajJatva mAnavAno prasaMga nahIM Ave. parantu sarvasiddhihetuonA jJAnathI heyopAdeyanA upalaMbha svarUpAcaraNAtmaka cAritramAM vilaMba thavAnuM koI ja kAraNa nathI. tethI mAtra zAstrajJAtAone sarvajJa mAnavAno prasaMga che ja. Azaya e che ke heyanI nivRtti ane upAdeyanI pravRtti svarUpa cAritra che. sarvasiddhihetuonuM jJAna zAstrathI ja thatuM hoya to cAritranI utpattimAM vilaMba thavAnuM koI ja kAraNa nathI. jJAnanA pratibhAsita viSayo ja AcaraNanA viSaya hoya che. jJAna saMvAdI pravRttinuM janaka hoya che. e apekSAe jJAnamAM jeTalI zeyanI varSanA che, teTalI cAritranI vartanA che. jJeyane kRtino viSaya banAvavAthI upalaMbha thato hoya che. heyanI nivRtti, upAdeyanI pravRtti ane tadbhinna jJeyanI upekSA vastuta: jJeyano upalaMbha che, tadAtmaka AcaraNa svarUpa cAritra che ane e cAritra sarvajJatAnI siddhinuM upadhAyaka 1616161616161616112211 11616161616161 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. enA abhAvamAM sarvajJatAnI prApti thatI nathI. zAstrathI ja jo badhAya siddhihetuonuM jJAna thaI jAya to tevA prakAranA cAritranI prAptimAM vilaMbanuM koI ja kAraNa nahi hovAthI mAtra zAstrajJAtAomAM sarvajJatva mAnavAno prasagna Avaze. | sarvasiddhihetuonuM jJAna zAstrathI ja thatuM hovA chatAM sAyikabhAvanuM cAritra nahi hovAthI sarvajJatvano prasajJa yadyapi Avato nathI. paraMtu jyAM jyAM sarvasidhi-upAyanuM jJAna che, tyAM tyAM sarvajJatva che-A pramANe sarvajJatvanuM vyApya sarvasidhi-upAyanuM jJAna hovAthI zAstrathI ja jo sarvasidhyAyanuM jJAna thatuM hoya to mAtra zAstrajJAtAomAM sarvajJatva mAnavuM ja paDaze. kAraNa ke jyAM vyApya (dhUmAdi) hoya tyAM vyApaka (vahina vagere) hoya ja e spaSTa che. A viSayane jaNAvatAM yogadRSTi samuccaya' mAM pharamAvyuM che ke-sididha nAmanA padanI samprAptinA hetuvizeSa samyagdarzana vagere, paramArthathI ahIM lokamAM yogIo vaDe sarvaprakAre ja zAstrathI ja jANI zakAtA nathI. kAraNa ke tenA anansa prakAro che. zAstrathI ja vinA vilaMbe phaLa ApavAdi badhA prakAre mokSaprAptihetuonuM jJAna thavAthI kevalajJAnanI jema sAkSAtkAra thavAnA kAraNe zrotA evA yogIne sarvajJapaNAnI siddhi thaze. ane tethI zAstrazravaNa vakhate mokSapadanI prAptino prasadga Avaze. kAraNa ke ayogikevalitvanA sadbhAvanuM jJAna te vakhate zAstrazravaNathI ja thayeluM haze. I19 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara jaNAvelA prasidgane ISTApattithI nivArI nahi zakAya, enuM kAraNa jaNAvAya che prAtibhajJAnagamyastatsAmarthyAkhyo'yamiSyate / aruNodayakalpaM hi, prAcyaM tatkevalArkataH // 19-7 // "tethI prAtijajJAnathI jaNAto A sAmarthya nAmano yoga kahevAya che. kevalajJAnasvarUpa sUryanA pUrvakALamAM thanAra aruNodayajevo A sAmarthyayoga che."-A pramANe sAtamA zlono akSarArtha che. kahevAno Azaya e che ke sAmarthya yoganuM svarUpa zAsvAtIta che. tenuM varNana jo zAstro kare to upara jaNAvyA mujaba te te zAstranA zravaNakALamAM zrotAone mokSanI prAptino prasaMga Avaze. e prasaMga ISTa ja cheema kahI zakAya evuM nathI, kAraNa ke ema banatuM nathI. tethI sAmarthyayogane zAstrathI gamya mAnatA nathI, paraMtu prAtibhajJAnathI gamya manAya che. | sarvajJapaNAno kAraNabhUta e yoga mArgAnusArI prakRSTa vicArano ja viSaya che, vANIno te viSaya nathI. kAraNa ke kSapabreNInA kALamAM thanAra dharmavyApAra mAtra svAnubhavathI ja vedya(gamya) che. prAtijajJAnathI gamya sAmarthyayoga kSakazreNInA kALamAM hovAthI te zAstrathI gamya nathI paraMtu svAnubhava(prAtijJAnAtmaka anubhava)thI gamya bane che. yadyapi prAtijajJAnathI gamya sAmarthyayoga zAstrathI gamya nathI : e kahevAnuM ucita nathI. kAraNa ke prAtijajJAna paNa zrutajJAnavizeSa svarUpa che. anyathA ene zrutajJAnathI Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : atirikta mAnavAmAM Ave to chaThuM jJAna mAnavAno prasaMga Avaze arthAr jJAna pAMca che : e vAkyano virodha Avaze. tethI sAmarthyayogamAM zAstrAtikrAntaviSayatva che (zAstramAM sarva prakAre tenuM varNana nathI.)-e pramANe kahevAnuM ucita nathI. parantu prAtibhajJAna zrutajJAnasvarUpa na hovAthI tenAthI gamya sAmarthyayoga zAstrAtikrAntagocara che-ema kahevAmAM koI doSa nathI. '"prAtibhajJAna zrutajJAnasvarUpa na hoya to chaThThA jJAnane mAnavAno prasaMga Avaze" A pramANe nahIM kahevuM joIe. kAraNa ke te prAtibhajJAna kevalajJAnasvarUpa sUryanI pUrvakALamAM thatuM hovAthI aruNoya(lAla AbhA) jevuM che. arthAt zrutajJAna ane kevalajJAnanI vacce thanAruM e jJAna hovAthI teno samAveza ubhayamAM zakya che. 19-gA aruNodayajevuM prAtibhajJAna chaThThuM jJAna nathI-e spaSTa karAya che-- rAtrerdinAdapi pRthag, yathA no vAruNodayaH / zrutAcca kevalajJAnAt, tathedamapi bhAvyatAm // 19-8 // "jema aruNodaya rAtri ane divasathI pRthak (atirikta) athavA apRthak(anatirikta) nathI, tema kevalajJAnathI ke zrutajJAnathI A prAtibhajJAna pRthak ke apRthak nathI-e vicAravuM joIe.'-A pramANe AThamA zlokano artha che. eno Azaya spaSTa che ke aruNodaya rAta ane divasanA ante ane zarUAtamAM thAya che, te jema rAta ane Connorror 13 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divasathI atirikta nathI tema ja bannethI anatirikta paNa nathI. kAraNa ke tene rAta-divasa svarUpa mAnavAnuM zakya nathI. rAta ane divasanI pUrve ke pachI thanAra aruNodayane te baMnenA aMzasvarUpa mAnavAnuM zakya nathI. tethI tene rAta ke divasathI pRthake apRtha mAnI zakAya ema nathI. evI ja rIte prAtijajJAnanA viSayamAM paNa samajI levuM joIe. kRpazreNInA kALamAM ja thanAra e kSayopazamabhAvavALuM jJAna hovAthI zrutajJAnasvarUpa hovA chatAM tattvathI te zrutasvarUpe saMvyavahArya nathI. tema ja saghaLAMya dravya ane paryAyane grahaNa karatuM na hovAthI ane kSAyopathamika hovAthI sAyika evA kevalajJAnathI bhinna che. Ama chatAM zrutajJAnanA ane ane kevalajJAnanI pUrvenI avasthAmAM vyavasthita hovAthI prAtijJAnane zrutajJAna ane kevalajJAnathI abhinna manAya che. kAraNa ke prAtibhajJAna zrutajJAnanuM kArya che ane kevalajJAnanuM kAraNa che. tethI upacArathI tene te banne svarUpa manAya che, atirikta nathI mAnyuM, jethI prAtijJAnane matijJAnAdithI atirikta chaThThA jJAna svarUpe mAnavAno prasaDjha nahIM Ave. I19-8 sAmarthyayogane jaNAvanAra prAtijJAna che. e vAta anyadarzanakAroe paNa mAnI che, te jaNAvAya che- RtambharAdibhiH zabdairvAcyametatparairapi / iSyate gamakatvaM cAmuSya vyAso'pi yajjagau // 19-9 // Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "A prAtibhajJAnane sAmarthyayoganA jJApaka tarIke anyadarzanakAroe RtambarAprajJA ItyAdi nAme ichyuM che. AthI ja maharSi vyAse paNa kahyuM che ke-(je glo.naM. 10mAM jaNAvAze.)''-A pramANe navamA zlokano artha che. kahevAno Azaya spaSTa che ke pAtaJjalAdie sAmarthyayoganA jJApaka tarIke A prAtibhajJAnane RtambharAprajJA vagere nAmathI jaNAvyuM che. mokSanA sAdhanabhUta tattvajJAnanI prApti pUrve prApta thanArI e prajJA che. dareka darzanakAroe evI avasthAvizeSanuM varNana judI judI rIte karyuM che. AtmAnA zuddha svarUpano AvirbhAvaka sAmarthyayoga che ane tenuM jJApaka prAtibhajJAna che. jene anyadarzanakAroe RtambharAprajJA, tArakzAna vagere zabdo dvArA varNavyuM che. sAmarthyayogane jaNAvavAnuM sAmarthya prAtibhajJAnAdimAM ja manAya che. 519-95 maharSi vyAse je varNavyuM che te jaNAvAya che-- AgamenAnumAnena, dhyAnAbhyAsarasena ca / tridhA prazpayan prajJAM, mate yogamuttamam ||61-20nA 'AgamathI, anumAnathI ane dhyAnAbhyAsanA rasathI : ema traNa prakAre prajJAno upayoga karanAra uttama evA yogane prApta kare che.'' A pramANe dazamA zlokano akSarArtha che. kahevAno Azaya e che ke sAmarthyayoganA gamaka-jJApaka tarIke RtaMbharAprajJA svarUpe prAtibhajJAnanuM vyAsamaharSie varNana karyuM merroronsorex 1500-700chuM, Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. A zlothI vyAsamaharSie e prajJAnuM tenA phaLanA varNana dvArA varNana karyuM che. eno Azaya e che ke AgamanA upayogathI, tyAra pachI anumAnanA upayogathI ane ane dhyAnAbhyAsanA rasanA upayogathI je AtmAo potAnI prajJAno upayoga-vyApAra(kAryAnvita) kare che, tene uttamayoganI prApti thAya che. rAgAdithI rahita evA AptapuruSanA vacanane Agama kahevAya che, je zAstrasvarUpe prasiddha che. atIndriya padArthonA astitvanI sididha mATe e eka ja ApaNA mATe sAdhana che. zAstrasiddha te te padArthanI siddhinI dRDhatA mATe anumAna che. liphTa(dhUmAdi)jJAnathI thanAra liggI(agni vagere)nA jJAnane anumAna kahevAya che. zAstrathI jANelA(zAstrazravaNa dvArA jANelA) arthone anumAnathI grahaNa karavAnA kAraNe jJAnamAM dRDhatA Ave che. anumAnathI arthagrahaNa karavAnA kAraNe AgamathI jANelA arthanI upapatti thAya che. A rIte Agama ane anumAnathI grahaNa karelA arthanI didrakSA(jovAnI IcchA)ne laIne te arthanA vAraMvAra satata anuzIlana svarUpa dhyAnAbhyAsanA rasathI tammarAprajJA prApta thAya che, jeno viSaya Agama(zruta) ane anumAnanA viSayathI judo che-e samajI zakAya che. AgamathI, anumAnathI ane dhyAnAbhyAsanA rasathI buddhino upayoga karavAthI zreSTha yoganI-sAmarthyayoganI prApti thAya che. matijJAnAdinA kSayopazamAdinA kAraNe maLelI prajJAno upara Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaNAvyA mujaba traNa rIte upayoga karavAthI uttama yoganI prApti thAya che. eka rIte vicAravAthI samajAze ke prajJAno e ja upayoga che. zAstranI vAtono svIkAra karI ane anumAnathI enI dRDha pratIti karI tene sAkSAt karavA satata tenA dhyAnano rasa keLavavo joIe. A rIte prajJAno traNa prakAre upayoga karavAthI uttama evA yoganI prApti thAya che, je sarvotkRSTa-sAmarthyayogasvarUpa che. 19-1nA upara jaNAvelA sAmarthyayoganA prakAra jaNAvAya che- dvidhA'yaM dharmasannyAsayogasannyAsasaMjJitaH / / kSAyopazamikA dharmA, yogAH kAyAdikarma tu // 19-11 // dharmasaMnyAsanAmavALo ane yogasanyAsanAmavALo sAmarthyayoga be prakArano che. dharmasaMnyAsamAMno dharma lAyopathamika che ane yogasaMnyAsaghaTaka yoga kAyAdinA vyApAra(pravRtti) svarUpa che. A pramANe agiyAramI gAthAno sAmAnya artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke sAmarthyayoga be prakArano che. ekanuM nAma dharmasanyAsa che ane bIjAnuM nAma yogasaMnyAsa che. zlokamAMnA 'sanyAsonAkSatti:' -A padano artha karatAM TIkAmAM pharamAvyuM che ke dharmasaMnyAsa ane yogasaMnyAsa saMjJA jene thaI che te sAmarthyayoga che. je jaNAya che te saMjJA che.'-A arthanI apekSAe saMjJA zabdano artha tenuM (padArtha-sAmarthyayoganuM) svarUpa thAya che. parantu ooooo to or O nategoroscottoo Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjJA zabdano artha ahIM nAma nathI. AthI samajI zakAze ke dharmasaMnyAsasvarUpa ane yogasaMnyAsasvarUpa : A be svarUpanA bhedathI te te svarUpavALA sAmarthyayoganuM daividhya che. dharmasanyAsasvarUpa sAmarthyayoga ane yogasanyAsasvarUpa sAmarthyayoga : A be prakArano sAmarthyayoga che. temAM je dharmono sanyAsa che, te dharmo kSayopazamabhAvathI utpanna thayelA che. kSamA vagere dharmo cAritramohanIyakarmanA kSayopazamathI prApta thAya che. te kSamA, mukti(IcchAno abhAva), RjutA vagere dharmono dharmasanyAsayogamAM sanyAsa hoya che. 'mUkI devuM tene nyAsa kahevAya che. ane sArI rIte mUkI devuM tene sanyAsa kahevAya che. "ekvAra mUkI(choDI) dIdhA pachI pharI pAchuM tenuM grahaNa na karavuM te sanyAsa che. kSamAdi dharmono kSayopazamabhAva Aja sudhI anekavAra thayo hato. teno tyAga paNa anekavAra thayo. paraMtu tene pharI pAchA grahaNa kya. tethI dharmasanyAsayoganI prApti thaI nahIM. dharmasanyAsayogamAM kSayopazamabhAvanA kSamA, mukti ane RjutAdi dharmono sanyAsa thAya che. te badhA dharmo kSAyikabhAve pariNamatA hovAthI pharI pAcho te dharmono nyAsa karavAno prasaMga Avato nathI. kAyA ane vacanAdinA vyApAra(karma-kriyA-pravRtti)ne ahIM yogasanyAsayogamAM yoga kahevAya che. kAyayogAdino tyAga kyA pachI pharIthI tenuM grahaNa karavuM paDatuM na hovAthI te vakhate yogano sanyAsa thAya che, je yoganirodhanI avasthA Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpe prasiddha che. yogasanyAsayoganA phaLasvarUpe paramapada prApta thAya che. tethI azarIrIpaNAmAM kAyAdikarmano sarvathA abhAva thAya che. 19-11 upara jaNAvelA dharmasanyAsAdi yoga kyAre hoya chete jaNAvAya chedvitiiyaapuurvkrnne, prathamastAttviko bhavet / / AyojyakaraNAvaM, dvitIya iti tadvidaH // 19-12 // prathama-dharmasanyAsayoga bIjA apUrvakaraNa vakhate tAttvika rIte hoya che ane bIjo yogasanyAsayoga AyojyakaraNa pachI tAttvika rIte hoya che e pramANe sAmarthyayoganA jANakAro kahe che."-A pramANe bAramA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke sAmarthyayogamAM prathama je dharmasaMnyAsa svarUpa sAmarthyayoga che te dvitIya apUrvakaraNa vakhate tAtvika rIte hoya che. AtmAno zuddhapariNAmavizeSa apUrvakaraNa che. rAgadveSanA tIvra pariNAma svarUpa granthinA bhedano kAraNabhUta AtmapariNAma(adhyavasAya) prathama apUrvakaraNa che. te pariNAma vakhate tAvika rIte dharmasaMnyAsayoga prApta thato na hovAthI ahIM dvitIya apUrvakaraNanuM grahaNa karyuM che. prathama apUrvakaraNano vyavaccheda kyuM che. kAraNa ke pahelA apUrvakaraNamAM tAttvika sAmarthyayoganI siddhi thatI nathI. zlokamAM 'ditI' padanuM upAdAna karyuM na hota to sAmAnyathI apUrva Oritteronterator Organts rotesterto Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNamAtramAM tAttvika sAmarthyayoganI siddhi mAnavAno prasaMga Avata. yadyapi prathama apUrvakaraNamAM tevA prakAranA sAmarthyayoganI prApti thatI na hovAthI tene apUrvakaraNa kahevuM nA joIe, parantu anAdikALathI prApta nahIM thayelA evA granthibheda, samyagdarzananI prApti vagere apUrvaphaLane AzrayIne te pramANe tyAM apUrvakaraNanA nirUpaNamAM kahevAmAM AvyuM che. prathama apUrvakaraNa pradhAna che. bIjuM apUrvakaraNa pradhAnatama che. tethI te mujaba te baMnneno upanyAsa karyo che. pAnapUrvIe te cAru arthAt suMdara che. dvitIya apUrvakaraNa suMdara che. enI apekSAe prathama apUrvaraNa ochuM suMdara che e pramANe AgamanA jANakAro jaNAve che. te tethI spaSTa che ke, tevA prakAranI antaHkoTAkoTi sAgaropamanI AsapAsanI karmasthitinuM sakhyAta sAgaropama pramANa atikrama thaye chate prApta thanArA bIjA A apUrvakaraNamAM prathama dharmasanyAsasvarUpa yoga tAtvika rIte prApta thAya che. chaThA-sAtamA guNasthAnake je karmasthiti hoya che, te sthiti sakhyAta sAgaropama jeTalI ochI thAya tyAre A bIjuM apUrvakaraNa hoya che. ane temAM prathama dharmasaMnyAsasvarUpa sAmarthyayoga tAttvika hoya che. kAraNa ke e samaye zapabreNIno AraMbha karanAra yogIne kSayopazamabhAvanA kSamA vagere dharmonI nivRtti thAya che. atAttvika(apAramArthika) evo dharmasaMnyAsayoga to Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrajyAkALamAM paNa hoya che. kAraNa ke te samaye pravRttisvarUpa (sAvadyapravRttisvarUpa) dharmono saMnyAsa hoya che. pravrajyA daramyAna pUjA dAnAdi dharmono tyAga karavAno hoya che. tethI pravrajyA jJAnayoganI pratipatti(svIkAra) svarUpa che. caturthaguNasthAnakAdi mATe vihita paNa evI pravRtti svarUpa dharmono, chaThThA guNasthAnakAdi mATe te niSiddha hovAthI tyAga karavo paDe che. AthI ja e pravrajyAno adhikArI bhavirata manAya che. rAga, pravRttinuM kAraNa che ane vairAgya nivRttinuM kAraNa che. nivRtti vakhate pravRttisvarUpa dharmono tyAga hoya ja : e samajI zakAya che. pravrajyAnA adhikArI tarIke bhaviraktanuM varNana karatAM pharamAvyuM che ke-AryadezamAM janmelA, viziSTa jAti ane kuLavALA, lagabhaga kSINa thayelA karmamalavALA, nirmaLabuddhivALA, 'manuSyapaNuM durlabha che, janma-maraNanuM kAraNa che, puNyathI prApta sampatti caMcaLa che, viSayo du:khanA kAraNa che, saMyoganA ante viyoga che, pratyeka kSaNe maraNa che (AyuSya kSINa thAya che), bhavAntaramAM bhayaMkara vipAka che.''A pramANe saMsAranI nirguNatAnA jJAnavALA, tethI ja tenAthI virakta thayelA, atyantamanda kaSAyavALA, alpa(nahivat) hAsya rati vagere nokaSAyavALA, kRtajJa, vinayavALA, dIkSA levAnI bhAvanA pUrve paNa rAjA mantrI vagerethI mAnya banelA, gurvAdikano droha nahIM karanArA, akSata aGgavALA, zraddhAvanta ane sAmethI potAnI meLe dIkSA levA mATe AvelA jIvo 21 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravrajyAnA adhikArI che. je jIvo evA nathI, teo jJAnayoganI ArAdhanA karI zakatA nathI ane je jIvo AvA che teo jJAnayoganI ArAdhanA karatA nathI evuM nathI arthAt karatA hoya che. Agama zrI sarvajJabhagavantonA vacana svarUpa che. tethI tyAM A vAta jaNAvI nathI-evuM nathI. kevalajJAna vaDe, acintavIryanA kAraNe bhavopagrAhI kama tatkAlamAM kSaya pAme te rIte vyavasthita karI te karmono kSaya karavAnA vyApArane(AtmAnA prayatnavizeSane) AyojyakaraNa kahevAya che. tenuM phaLa zailezI-avasthA che. AyojyakaraNa pachI yogasanyAsasvarUpa yoganI prApti thAya che e pramANe tenA jANakAro kahe che. zailaizI-avasthAmAM kAyA, vacana ane mananA yogono sanyAsa thavAthI ayoga nAmanA sarvasanyAsa svarUpa sarvottama yoganI prApti thAya che. ItyAdi barAbara samajI levuM joIe. 19-12aa. yogasAmAnyanA bheda jaNAvAya chetaattviko'taattvikshceti, sAmAnyena dvidhApyayam / tAttviko vAstavo'nyastu, tadAbhAsaH prakIrtitaH // 19-13 // sAmAnyathI A yoga tAttvika ane atAttvika ema be prakAre paNa manAya che. tAtvikyoga vAstavika hoya che ane atAttvikyoga to yogAbhAsasvarUpa kahevAya che." A pramANe teramA zlokano sAmAnya artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke sAmAnyathI eTale ke yoganA adhyAtmAdi Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSabhedonI vivakSA na karIe to yogasAmAnyanA tAtvika ane atAtvika: AvA be bheda che arthAt tAtvika ane atAttvika bhedathI yoga be prakArano paNa manAya che. tAtvikyoga koI paNa nayane AzrayIne sAkSAt ke paramparAe AtmAne mokSanI sAthe joDI ApavA svarUpa phaLavALo hovAthI te vAstavika che. paraMtu tAtvikyogane choDIne je bIjo atAttvikyoga che, te koI paNa nayanI apekSAe mokSanI sAthe AtmAne joDI ApanAro na hovAthI vAstavika nathI. yogane ucita veSAdinA kAraNe yoganI jema pratIta thato hovAthI te yogAbhAsa, yoga tarIke varNavAya che, paramArthathI to te yoga nathI. 19-13 tAtvikyoga kone hoya che, te jaNAvAya cheapunrbndhksyaayN, vyavahAreNa tAttvikaH / adhyAtmabhAvanArUpo, nizcayenottarasya tu // 19-14 // tAtvika adhyAtma ane bhAvanA svarUpa yoga vyavahAranayathI apunarbandhadazAne pAmelA AtmAne hoya che ane nizcayanayathI te cAritrasampanna AtmAne ja hoya che."A pramANe caudamA zlokano artha che. eno Azaya spaSTa che ke kAraNamAM kAryano upacAra karavA svarUpa vyavahArathI adhyAtma ane bhAvanA svarUpa yoga (tAttvikyoga), apunabaMdhUkadazAne pAmelA AtmAone hoya che. je jIvo have pachI mithyAtvamohanIyakarmanI utkRSTa OOO tooooooo S & Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthiti athavA utkRSTasano baMdha karavAnA nathI evA jIvone apunarbandhaka kahevAya che. vyavahAranayanI apekSAe kAraNamAM kAryano upacAra thato hovAthI yoganA kAraNane yoga mAnavAmAM Ave che. tethI adhyAtma ane bhAvanA svarUpa tAtvikyoga apunarbandhadazAmAM paNa mAnavAmAM Ave che. tema ja upalakSaNathI samyagdaSTi AtmAne paNa te hoya che-e samajI levuM joIe. nizcayanayanI apekSAe kAraNamAM kAryano upacAra thato na hovAthI tAttvika rIte adhyAtmAdiyoga cAritrasampanna AtmAone ja hoya che, apunarbandhakAdine te hoto nathI. ahIM A zlothI adhyAtma ane bhAvanA yoga tAttvika rIte kone hoya che, te jaNAvyuM che. dhyAnAdi yoga aMge have pachI jaNAvAze. 19-14. - atAtvika adhyAtmAdi yoga kone hoya che te jaNAvAya che- sakRdAvartanAdInAmatAttvika udAhRtaH / pratyapAyaphalaprAyastathAveSAdimAtrataH // 19-15 // "sakRdAvartanAdika jIvone adhyAtma ane bhAvanA svarUpa yoga vyavahArathI ane nizcayathI atAtvika hoya che. tevA prakAranA veSAdimAtra ja hovAthI evA atAtvika yoganuM phaLa prAyaH anartha che."-A pramANe paMdaramA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke je jIvo haju mithyAtva Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohanIya karmanI utkRSTa sthitino ekavAra bandha karavAnA che temane samRdAvartana(samRdbandhaka) kahevAya che. tema ja tevA prakAranI utkRSTasthitino bandha be vAra karavAnA che temane dvirAvartana kahevAya che. zlokamAMnA savAvartanAvInAm nA jJAti padathI dvirAvartana (dvirbandhaka) jIvo ane trirAvartanAdi jIvono saMgraha karAya che. e samRdbandhaka ane dvirbandhakAdi jIvone vyavahArathI tema ja nizcayathI atAttvika yoga hoya che. kAraNa ke te jIvonA pariNAma azuddha hoya che. tethI samRdbandhakAdi jIvone adhyAtma ane bhAvanA svarUpa yoga atAttvika hoya che. e atAttvika yoganuM phaLa prAye karI anartha hoya che. koI jIvavizeSane tenuM tevA prakAranuM aniSTa-anarthasvarUpa phaLa koI vAra na paNa prApta thAya. parantu moTA bhAge atAttvikayoga anarthaprada ja che. atAttviyoga vakhate, tevA prakAranA(tAttvikayogane anukULa) bhAvathI sArabhUta adhyAtma ane bhAvanA yogavALA yogI janone ucita evo veSa tema ja tevI kriyA ane bhASA hoya che. arthAt mAtra bAhya veSa, kriyA vagere hoya che; parantu koI paNa prakAranI tevI zraddhA hotI nathI. bAhya dRSTie yogI janonuM svarUpa, temanI kAcika ceSTA ane vacananI pravRtti atAttviyogavALA AtmAomAM jovA maLe parantu Antarika evI koI zraddhA temanAmAM hotI nathI, jethI bahulatayA e AtmAone anarthanI ja prApti thatI hoya che. tathAbhavyatvanI 1661611616115 25 ma Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTatAe koI vAra AvA atAttvika yoganI pravRttithI te jIvavizeSane pratyAya-anarthanI prApti thatI nathI. tethI zlomAM prAyaH padanuM utpAdana karyuM che. ItyAdi barAbara samajI levuM joIe. 19-1pa dhyAnAdiyoga kone hoya che te jaNAvAya cheshuddhypeksso yathAyogaM, cAritravata eva ca / / hanta dhyAnAdiko yogastAttvikaH pravijRmbhate // 19-16 // "yogane anusarI uttarottara zuddhinI apekSAe cAritravALA ja AtmAone pAramArthika dhyAna vagere yogano AvirbhAva thAya che." A pramANe soLamA zlokano artha che. Azaya e che ke te te avasthAnA adhyavasAya mujaba uttarottara thatI pariNAmanI zuddhine laIne pravartatA cAritravALA AtmAone ja pAramArthika eka ja svarUpavALo dhyAna, samatA ane vRttisaMkSaya svarUpa yoga prApta thAya che. cAritravana AtmAone choDIne bIjA avirativALA AtmAone dhyAnAdisvarUpa tAttvikyoganI prApti thatI nathI. dhyAnAdisvarUpa tAtvikyoga cAritravALAne ja hoya che, bIjAone nahIM- A niyama che. ItyAdi spaSTa che. yogabindumAM zlo.naM. 371nuM ahIM thoDuM anusandhAna karavuM joIe. zudhyakSa yathAyo nA sthAne zudhyakSa yathottara Avo pATha tyAM che. Ama joIe to baMnenuM tAtparya eka che je, te zlokane jovAthI samajI zakAze. 19-16 ororatoronot 2015) a resotorecoronter Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakArAntare yogasAmAnyanA bheda jaNAvAya cheapaayaabhaavbhaavaabhyaaN, sAnubandho'parazca saH / nirupakramakarmaivA'pAyo yogasya bAdhakam / / 19 - 17 // "apAyanA asadbhAva ane sadbhAvane laIne anukrame sAnubandha ane niranubandha : e be prakArano yoga che. yoganuM bAdhaka evuM nirupakrama karma ja ahIM apAya che.''-A pramANe sattaramA zlokano artha che. eno Azaya spaSTa ja che ke apAyathI rahita yoga sAnubandha che ane apAyathI sahita yoga niranubandha che. A rIte yoganA sApAya ane nirapAya A be bheda che. ahIM nirupakramakoTinuM cAritramohanIyakarma apAya che. vizeSa prakAranA anuSThAnane karavA chatAM paNa je karmano uccheda thato nathI athavA je karmanA, phaLane ApavAnA sAmarthyano nAza thaI zakato nathI, evA karmane nirupakrama karma kahevAya che. evA prakAranA nirupakrama cAritramohanIyakarma svarUpa apAyane laIne yoga niranubandha bane che. kAraNa ke e karma yoganuM bAdhaka bane che. 19-1aa S prakArAntarathI yoganA bhedo jaNAvAya che-- bahujanmAntarakaraH, sApAyasyaiva sAzravaH / anAzravastvekajanmA, tattvAGgavyavahArataH / / 19 - 18 // '"apAya(nirupakrama cAritramohanIyarsa)vALA AtmAne ja ghaNA bIjA janmone karanAro sAzravayoga hoya che. pornoxox 200 pre Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizcayanayane prApta karAvanArA vyavahAranayanI apekSAe eka janmavALo anAzravayoga che." A pramANe aDhAramA zlokano artha che. kahevAno bhAva e che ke yoganA sApAya ane nirapAya jema be bheda che tema sAzrava ane anAzrava : A paNa be bheda che. cAritramohanIyasvarUpa nirupakramakarmavALA(sApAyayogavALA) AtmAne ja sADhavayoga hoya che. sAmavayoga deva, manuSya vagere aneka janmonI prApti karAvanAro bane che. kAraNa ke nirupakrama(upakamarahita)karma, avazya bhogavavAM paDe che, jethI enA kAraNe vAraMvAra janamavuM paDe che. A rIte sADhavayoga vartamAna janmane choDIne bIjA deva ke manuSya vagere aneka janmonuM kAraNa bane che. anAthavayoga to vartamAna eka manuSyajanmavALo ja hoya che arthA e janmane choDIne bIjA janmanuM, e anAvayoga kAraNa thato nathI, yadyapi ayogakevalIguNasthAnakanI pUrve sarvasaMvarabhAva na hovAthI Azravano abhAva nathI. tethI e vakhate vartamAna janmamAM anAzravayogano saMbhava nathI, paraMtu nizcayanayane prApta karAvanAra tattvADmasvarUpa vyavahAranayane AzrayIne anAzravayoganuM nirUpaNa ahIM che, tethI koI doSa nathI. kAraNa ke tattvAlgabhUta(nizcayaprApaka) vyavahAranaya, kaSAyapratyayika(kaSAyanA kAraNe) karmabandhasvarUpa ja Azravane svIkAre che. tethI yogAdipratyayika alpakALa pramANa Azrava hovA chatAM anAzravatva mAnavAmAM koI doSa nathI, jyAM Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSAyapratyayika karmabandha thAya che, tyAM tAdRza vyavahAranayane AzrayIne Azravatva manAya che, anyatra nahIM. A viSayane varNavatAM yogabindumAM pharamAvyuM che ke"bandhanuM kAraNa hovAthI Azrava bandhasvarUpa che. (kAraNamAM kAryano upacAra karavAthI-e artha thAya che.) je kAraNathI e badhe sAmparAyika(SAyapratyayika) mukhya-vAstavika manAya che tethI Azravano sAmparAyika karmabandha svarUpa artha saMgata che." (yo.bi. 376) "A pramANe jema kaSAyavALA AtmAne sAvayoga hoya che, tema caramazarIrI (tadbhavamuktigAmI)ne kaSAyano dazamA sUkSmasamparAyaguNasthAnakanA anta vigama thavAthI yogapratyayika be samayavALo vedanIya karmano alpakAlIna Azrava hovA chatAM anAzravayoga manAya che." (yo.bi. 377) "nizcayathI arthA nizcayopalakSita(nizcayaprApaka)vyavahArathI ahIM yoganA nirUpaNane viSe sarvatra vyavahAranayane AzrayIne anAzravatyAdi zabdono artha karavAmAM Avyo che. nizcaya ane vyavahAra bane nayo abhipreta arthane jaNAvanArA che. nizcayanayathI ayogI kevalIparamAtmAne anAzravayoga hoya che ane nizcayanA kAraNabhUta vyavahAranayane AzrayIne kaSAyarahita AtmAne anAzrava yoga hoya che." (yobi. 378). yogabiMdunA 378mA zlokamAM nizcaye ahIM tutIyA vibhaktino artha upalakSaNa che. tethI "nizcayenopakSitAtkAravyavahAra:'-A pramANe anvaya samajavo. eno Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha upara jaNAvyo che. ahIM batrIzInA sAzra... vagere pAThanA sthAne yogabindumAM lAva... vagere pATha che. _I19-18 A rIte sA2va ane anAthava svarUpe yoganA be prakAranuM varNana karIne have zAstrIya rIte yoganuM adhikAritva ane anadhikAritva svarUpe yoganA be prakAra jaNAvavAnI bhAvanAthI kahevAya cheshaastrennaadhiiyte cAyaM, nAsidhairgotrayoginAm / .. siddherniSpannayogasya, noddezaH pazyakasya yat // 19-19 // "gotrayogIone yogathI sAdhya evA phaLanI siddhi thatI na hovAthI yoganAM zAstro vaDe yoganuM adhyayana thatuM nathI. tema ja niSpannayogIone phaLanI sididha thayelI hovAthI e rIte yoganuM adhyayana thatuM nathI, kAraNa ke jeoe jANavAyogya jANI lIdhuM che temane upadeza hoto nathI."A pramANe ogaNIsamA zlokano artha che. eno Azaya spaSTa che ke jeo gotramAtrathI ja yogI che, parantu yoganI sAthe jemane kazo ja saMbaMdha nathI-evA yogIone govayogI kahevAya che. AvA mAtra gotranA kAraNe yogI thayelA jIvo, temanuM mana malina hovAthI, yogathI sAdhya evA phaLane prApta karI zaktA nathI. tethI tevA prakAranI phaLanI asiddhidhanA kAraNe yogazAstrathI yoganuM adhyayana temane karAvAtuM nathI. jemane phaLa maLavAnuM nathI temane sAdhana Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApavAno koI artha nathI-e samajI zakAya che. mAtra gotrathI yogIonuM mana malina hovAthI yoganuM phaLa pAmavAnI zakyatA ja temane nathI. AvI ja rIte jemane sAmarthyayogathI ja kAryanI (vivakSita phaLanI) siddhi thaI gaI che, evA niSpannayogIone paNa zAstrathI yoganuM adhyayana karAvavAnuM rahetuM nathI. asadgAnuSThAnanA pravAhanA darzanathI jemane yoganI siddhi thaI che-evA siddhayogIone ahIM niSpannayogIo kahevAya che. temane kArya siddha hovAthI kAraNanI AvazyaktA nathI. kAraNa ke pazyakane arthAt potAnI meLe vedya(jANavAyogya)ne jeNe jANI lIdhuM che tene uddeza nathI arthA sa-asahnA kartavyAkartavyano upadeza apAto nathI. AthI e vAtane jaNAvatAM zrI AcArAgasUtramAM paNa jaNAvyuM che ke Dalo pAsANa nalthi arthAt svataH je viditavedya (jANavAyogya jeNe jANI lIdhuM che te) che, tene upadeza nathI. 19-19lA zAstrathI jene yoganuM adhyayana karAvAya che, te jaNAvAya che kulapravRttacakrANAM, zAstrAt tattadupakriyA / yogAcAryairvinirdiSTaM, tallakSaNamidaM punaH // 19-20 // "yogazAstrathI kulayogIone tema ja pravRttacakra yogIone te te upakAra(yoganI sididha svarUpa upakAra) Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. yogAcAryoe te yogIonuM lakSaNa A pramANe (AgaLanA zlokamAM jaNAvavAmAM Avaze te) jaNAvyuM che." A pramANe vIsamA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke jemanAM lakSaNo have pachI jaNAvavAmAM Avaze te kulayogI ane pravRttacaka yogIone yogazAstranA adhyayanathI judI judI rIte prasiddha evA yoganI siddhi svarUpa upakAra thAya che. vyavahAra-nizcaya, sApAya-anayAya, sAva-anAzrava ane IcchAdi sthAnAdi tema ja prItyAdi svarUpe yoga prasiddha che. e yogonI siddhi, kulayogIone tema ja pravRttayogI(pravRttacakyogI)one ja yogazAstranA abhyAsathI thAya che. temanA mATe yogasambandhI upadeza che. yogadRSTisamuccayamAM(209) e vAtane jaNAvatAM pharamAvyuM che ke "A yogazAstranA adhikArI kulayogI ane pravRttacaka yogIo ja che. bIjA yogIo tenA adhikArI nathI. kAraNa ke te bIjA yogIomAMnA gotrayogIne siddhidhano saMbhava nathI ane niSpannayogIne siddhi prApta thayelI che. yoganuM pratipAdana-nirUpaNa karanArA AcAryabhagavantoe kulayogI vagere yogIonuM lakSaNa nIce jaNAvyA mujaba varNavyuM che. 19-2 kulayogIonuM svarUpa(lakSaNo jaNAvAya cheye yoginAM kule jAtAstaddharmAnugatAzca ye / kulayogina ucyante, gotravanto'pi nA'pare // 19-21 // pornooooon o pretooooo Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jeo yogIonA kuLamAM janmyA che, tema ja jeo temanA dharmanI pravRttine karanArA che, temane kulayogI kahevAya che. bIjA gotravanto paNa, kulayogI kahevAtA nathI."-A pramANe ekvIsamA zlokano akSarArtha che. eno Azaya e che ke jeo yogIjanonA kuLamAM janma pAmyA che, tema ja jeo svabhAvathI tevA na hovA chatAM yogIjanonA dharmanuM anusaraNa kare che, temane kulayogI kahevAya che. dravyathI ane bhAvathI teo kulayogI che. gotravanto arthAt sAmAnyathI karmanI apekSAe bhavya hovA chatAM jeo yogIjanonA dharmanuM anusaraNa karatA nathI, teone kulayogI tarIke mAnatA nathI. A zlokanI TIkAmAM vapUmimavyA sapi...A pATha che, tenA sthAne yogadRSTisamuccayamAM zlo.naM. 210nI TIkAmAM bhUmivyA vi.Avo pATha che. arthathI banne eka che. I19-21nA kulayogInAM vizeSa lakSaNo jaNAvAya chesrvtraadvessinnshcaite, gurudevadvijapriyAH / dayAlavo vinItAzca, bodhavanto jitendriyAH // 19-22 // sarvatra cheSarahita, gurudeva ane dvija jene priya che evA, dayALu, vinIta, bodhavanta ane jitendriya kuLayogIo hoya che." A pramANe bAvIsamA zlokano artha che. eno Azaya spaSTa che ke kulayogIone kyAMya paNa dveSa hoto nathI. kAraNa ke koI paNa sthAne temane tevA prakArano Agraha protorrororotore O storstoreoroterto Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoto nathI. mukhyapaNe-dveSanuM kAraNa Agraha hoya che. ApaNI IcchA mujaba ja thavuM joIe evo Agraha na hoya to kyAre ya koI paNa sthAne dveSa nahi thAya. kulayogIne tevA prakArano Agraha na hovAthI sarvatra adveSa ja hoya che. dharmanA prabhAvathI potAnA AcAra mujaba kulayogIne gurudeva ane brAhmaNa priya hoya che. dharmapriya hovAthI, dharmanA prarUpaka guru, dharmamAM sahAyaka deva ane dharmakriyAmAM tatpara dija-brAhmaNa, priya bane e samajI zakAya che. potapotAnA AcAranuM ullaMghana karyA vinA gurnAdi dharmamAM sthira hovAthI kulayogIne teo priya bane che. kulayogIo svabhAvathI ja kliSTa pApakarmathI rahita hovAthI dayALu hoya che. liSTa pApakarmanA yoge mANasane dayAno pariNAma Avato nathI. bIjAne game teTaluM duHkha paDe topaNa potAne duHkha AvavuM nA joIe-' Avo pariNAma kliSTa pApakarmanA udayathI Avato hoya che, jethI AtmAno pariNAma dayAhIna bane che. kulayogI evA hotA nathI. potAne duHkha bhogavavuM paDe toya bIjAne duHkha nahi ApavAnA pariNAma sAthe bIjAnA duHkhane dUra karavAnA pariNAmavALA teo hoya che. - kulayogIo kuzalAnubandhI bhavyAtmA hovAthI vinIta hoya che. sAmAnya rIte vizeSe karI karmane AtmAthI je dUra kare che, tene vinaya kahevAya che. evA vinayathI sampanna AtmAne vinIta kahevAya che. uttarottara kuzalanA anubandhI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavyAtmAo svabhAvathI ja karmanI nirjarAne karanArA hovAthI vinIta hoya che-e spaSTa che. rAga-dveSanI tIvra pariNati svarUpa granthino bheda karavAthI phulayogIo bodhavALA hoya che. mithyAtvanI mantratAdine laIne AtmAne bodha prApta thato hoya che. jJAnAvaraNIyakarmano viziSTa kSayopazama hoya topaNa jo tevA prakAranI mithyAtvanI mantratA vagere na hoya to jJAna bodhasvarUpe pariNamatuM nathI. mitrA tArA... vagere ATha dRSTiomAM tRNAgni, gomayAgni... vagere svarUpa jevuM te te bodhanuM svarUpa varNavyuM che. jJAnamAM ane bodhamAM je phaka che-te samajI levo joIe. cAritranA kAraNe phulayogIo jitendriya hoya che. sAmAnya rIte AtmAnI upara lAgelA karmasamUhane je khAlI kare che tene cAritra kahevAya che. sarvasAvadyayogathI virAma pAmavA svarUpa cAritra prasiddha che. aMzata: paNa evA cAritranI prApti mATe Indriyone jItavAnuM Avazyaka che. phulayogIo cAritravanta hovAthI jitendriya hoya che. Indriyone jItavAthI ja kharI rIte yoganI zarUAta thatI hoya che. kulayogIonuM svarUpa vicArIe to teo jitendriya hoya ja : e samajI zakAya. 19-225 pravRttacakrayogInuM svarUpa jaNAvAya che-- pravRttacakrAstu punaryamadvayasamAzrayAH / zeSandrayArthino'tyAM, zuzrUSAvizuLa,nvitAH 561-2aa 19x6oxoxore 35 600161 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '"pravRttacakrayogIo to ahiMsAdi(pAMca svarUpa)yamonA prathama be yamone pAmelA hoya che ane buddhinA zuzrUSAdi ATha guNothI yukta evA te yogIo chellA be yamanA atyanta arthI hoya che.'' A pramANe trevIsamA zlokano artha che. kahevAnuM tAtparya e che ke ahiMsA, satya, asteya(acaurya), brahmacarya ane aparigraha svarUpa pAMca cama che. tenA darekanA IcchA, pravRtti, sthiratA ane siddhine AzrayIne cAra cAra prakAra che. arthAr IcchAdi cArane AzrayIne yama cAra prakArano che ane tenA darekanA ahiMsAdi pAMca prakAra che. pravRttacayogIone yamanA cAra prakAramAMthI IcchAyama ane pravRttiyama : A zarUAtanA be prakAranA yamanI prApti thayelI hoya che tema ja chellA be prakAranA arthAt svairyayama ane siddhiyama svarUpa yamanA teo atyanta arthI hoya che. temanI krupAyamAM karAtI yamanI(yamanA sAdhananA viSayamAM karAtI yamanI) pravRttinA kAraNe temane chellA be yamanI atyanta IcchA che-e samajAya che. e chellA be yamane prApta karavAnI IcchAne saphaLa banAvavA mATe A yogIjano buddhinA ATha guNothI yukta hoya che. zuzrUSA(sAMbhaLavAnI tIvra IcchA), zravaNa(yAda rAkhI zakAya te rIte upayogapUrvaka sAMbhaLavuM), sAMbhaLIne teno artha samajavA mATe prayatna karavA svarUpa grahaNa, grahaNa karelA arthane dhArI rAkhavA svarUpa dhAraNA(dhAraNa), viziSTa bodha mAmA (6)rrrrrr Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpa vijJAna, enA viSayanI vicAraNA svarUpa Uha, asa vicAraNAnA parityAga svarUpa apoha ane pAramArthika svarUpanI pratipattisvarUpa tattvano abhiniveza : A ATha buddhiguNo che. enuM svarUpa anyatra 'yogadRSTi eka parizIlana' vagere sthAne varNavyuM che. IcchAdi cAra camonuM svarUpa have pachI varNavAze. (juo zlo.naM. 26-27). 19-235 // pravRttacakrayogInuM svarUpa ja varNavAya che-- AdyAvaJcakayogAptyA, tadanyadvayalAbhinaH / ete'dhikAriNo yogaprayogasyeti tadvidaH || 19 - 24 // '"pahelA avagnayoganI prApti thavAnA kAraNe bIjA ane trIjA avacUkyoganA avazyalAbhavALA A pravRttacakrayogIo yoganI pravRttinA adhikArI che-ema yoganA jANakAro kahe che.'-A pramANe covIsamA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke avazcayoga traNa prakArano che. emAMnA prathama yogAvakhyayoganI prApti pravRttacakrayogIne thayelI hoya che. tenA kAraNe cokkasa ja temane bIjA ane trIjA kriyAvaccaka ane phlAvacaka yoganI prApti thavAnI hoya che. kAraNa ke pravRttacakrayogIne thayelI yogAvacakayoganI prApti cokkasa ja kriyAvatcaka ane phlAvatcaka yoganI prAptine karAvanArI hoya che. tethI vAstavika rIte pravRttacakrayogIne kriyAvaccaka ane phlAvatcaka : A be yoganI prApti thayelI (37) T Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja che. je cokkasa ja thavAnuM che te thayeluM che-ema upacArathI mAnavAnuM prasiddha che. A pravRttacakyogIo IcchAyogAdinA adhikArI che. pravRttacakyogIomAM je yogyatA che, tene laIne teo IcchAyogAdine sArI rIte prApta karI zake che. tethI adhikRta yoganI pravRttinA adhikArI pravRttacakyogI che-ema yoganA jANakAro kahe che. 19-24 pUrve jaNAvelA cAra prakAranA yamane jaNAvAya cheymaashcturvidhaa icchApravRttisthairyasiddhayaH / yogakriyAphalAkhyaM ca, smaryate'vaJcakatrayam // 19-25 // IcchA, pravRtti, svairya ane siddhi svarUpa cAra prakArano yama che. ane yoga, kriyA tema ja phalanA nAmavALo avaccaka yoga traNa prakArano che."-A pramANe pacIsamA zlokano artha che. kahevAno Azaya spaSTa che ke-ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha : A pAMca yama che. tenA darekanA IcchA, pravRtti, dhairya ane siddhi : A cAra prakAra che. tethI pAMca IcchAyama che, pAMca pravRttiyama che, pAMca dhairyayama che ane pAMca sidhiyama che, jenuM svarUpa AgaLanA zlokathI jaNAvavAmAM Avaze. yoga, kyiA ane phalanA nAmavALo avaccakyoga traNa prakArano che. yogAvaccakyoga, yiAvaccakyoga ane phlAvakhyoganuM svarUpa paNa AgaLanA zlokathI varNavAze. judI Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ judI rIte yoganuM svarUpa varNavavAnuM ahIM tAtparya che. tethI prasaMgathI te te yoganuM nirUpaNa karyuM che. 19-2pA. IcchA ane pravRtti yamanuM svarUpa varNavAya che chAvamo yokhrichA, yuvA tatvathAmulA . sa pravRttiyamo yattatpAlanaM zamasaMyutam // 19-26 // "ahiMsAdiyamavALA AtmAonI kathAnA zravaNAdithI thatA AnaMdathI yukata evI je yamanI IcchA, tene IcchAyama kahevAya che ane pravRttiyama tene kahevAya che ke je upazamathI yukta tenuM pAlana che."-A pramANe chavvIsamA zlokano sAmAnyArtha che. kahevAnuM tAtparya e che ke A batrIzInA bIjA zlokamAM jaNAvyA mujaba IcchAyoganA svarUpano vicAra karavAthI samajAze ke sAdhananI vikalatAmAM jyAre vihita anuSThAnanI utkaTa IcchAthI kAlAdithI vikala anuSThAna karavAmAM Ave che tyAre te IcchAyoganuM anuSThAna hoya che. IcchAyama paNa IcchAyogavizeSa che. ahiMsAdi pAMca prakAranA yamasvarUpa mahAvratone je loko sArI rIte ArAdhe che, teonI kathAnA puNyazravaNathI AtmAne parama AnaMda thAya che ane tethI te te mahAtmAonI jema mane paNa te ahiMsAdiyamanI prApti kyAre thaze, kaI rIte thaze.... ItyAdi IcchA, yamanA viSayamAM thAya che. tene IcchAyama' kahevAya che. yoganI tIvra IcchAnI abhivyakti A rIte thatI hoya che. yama-niyamAdi Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTAyoganI sAdhanAmAM yoganA prathama alga svarUpe ahiMsAdi pAMca yamanI prApti thatI hoya che. mahAvratonA nAmathI prasiddha yama, IcchAdinA bhedathI cAra prakArano che. pravRttinA abhAvamAM paNa IcchA keTalI utkaTa hoya che te ApaNe ApaNI dainika AhArAdinI pravRttithI samajI zakIe chIe. e mujaba ja A IcchAyamanuM svarUpa samajI levuM joIe. ApaNe je IcchIe chIe te karI zakatA na hoIe tyAre te vastune pAmelAonI tema ja te vastunI ke tenA sAdhanAdinI sthA(vAta) sAMbhaLavAmAM atyanta prIti thatI hoya che ane tene laIne te viSayanI tIvra spRhA thAya che. evI yamaviSaNiI tIvra spRhAne IcchAyama kahevAya che. te yamo(ahiMsAdi)nuM, krodhAdi kaSAyonA upazamapUrvakanuM je pAlana(pravRtti) che, tene pravRttiyama kahevAya che. ahIM kAlAdithI avikala pAlana ja pravRttiyama tarIke vivakSita che, tethI kAlAdithI vikala evA pAlanathI yukta evA IcchAyamane pravRttiyama kahevAno prasadga nahIM Ave. anyathA pAlanasAmAnyane (vikala-avikala) pravRttima mAnavAmAM Ave to IcchAyamane paNa pravRttima mAnavAno prasadga spaSTa che. yamanA vikala paNa pAlanane pravRttiyama kahevAnuM yogya nathI. kAraNa ke vikalayamanI pravRtti sthaLe tevI sAdhuonI sacceSTAne laIne tyAM pradhAna-zreSTha IcchAyama ja manAya che. zuddhakiyAno jyAM abhAva che paraMtu tAttvika pakSapAta Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (Agraha) che, tyAM dravyakyiA(vikala anuSThAna)nI apekSAe tAtvikapakSapAtane zreSTha manAya che. yogadRSTi samuccaya' mAM zlo.naM. 223 thI pharamAvyuM che ke- tAttvikapakSapAta (kriyAzUnya bhAva) ane bhAvazUnya je kliA (tAtvikapakSapAtarahita kriyA) : e baMnemAM sUrya ane khadyota(khajavo) jeTaluM antara che arthA ghaNo moTo pharaka che. yadyapi saMvigna pAkSika AtmAonuM te te anuSThAna kAlAdithI vikala hovA chatAM temane pravRttacakyogI manAya che, tethI te mujaba temane pravRttiyama che ema mAnavAnuM Avazyaka hovAthI pravRttiyamanI vivakSAmAM pravRttisAmAnyanI vivakSA karavI joIe. anyathA saMvignapAkSikone tevA prakAranA avikala anuSThAnanA abhAve pravRttiyamanA abhAvamAM pravRttacakyogI mAnavAnuM zakya nahIM bane. paraMtu saMvignapAkSikone pravRttacakyogI tarIke varNavAya che, tethI temanA yama(vikala paNa cama)ne pravRttiyama ja kahevAya che. pravRttima mATe yamanuM pAlana zAsvaniyata(zAstrayogAnusArI) ja hovuM joIe evo niyama nathI. vyavahAranayavizeSanI apekSAe e vicAravuM joIe. 19-2jA sthirayamanuM svarU5 varNavAya chestkssyopshmotkrssaadticaaraadicintyaa / rahitA yamasevA tu, tRtIyo yama ucyate // 19-27 // "viziSTa kSayopazamanA utkarSathI aticArAdinI Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cintAthI rahita je zramanuM pAlana che tene trIjo sthirayama kahevAya che.''-A pramANe sattAvIsamA zlokano artha che. eno Azaya spaSTa che ke pravRttiyama ane sthirayama bannemAM yamanuM pAlana to hoya che. parantu cAritramohanIyAdi karmanA viziSTa kSayopazamAdinA kAraNe mahAvratonA pAlanamAM koI paNa aticAra lAgavAno saMbhava raheto na hovAthI jyAre te te aticAronA abhAvano nizcaya thAya che, tyAre te yamanA pAlanane sthirayama kahevAya che. na kSayopazamanA utkarSathI mahAvratonA pAlanamAM aticAra - anAcAra vagereno bhaya na hovAthI aticArAdinI ciMtAthI rahita evI yamanI sevA sthirayamamAM hoya che. pravRttiyamamAM evo kSayopazamano utkarSa na hovAthI aticArAdino bhaya hovAthI aticArAdinI cintA hoya che. tethI tyAM yamonuMmahAvratonuM pAlana aticArAdinI cintAthI rahita hotuM nathI...ItyAdi spaSTa che. 19-27NA siddhiyamanuM svarUpa varNavAya che-- parArthasAdhikA tveSA, siddhiH zuddhAntarAtmanaH / acintyazaktiyogena, caturtho yama ucyate / / 17-28 / / "zuddhamanavALA AtmAnI acittva zaktinA yoge bIjAnA prayojana(kArya)ne sAdhI ApanArI siddhine caturthayama-siddhiyama kahevAya che.''-A pramANe aThThAvIsamA zlokano artha che. enuM tAtparya e che ke je yoganA yogInA maLavA gayA 42 vana Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAnidhyane laIne bIjAne vairatyAga vagerenI prApti thAya che, te yogasvarUpa yamanI siddhine sididhayama kahevAya che. jemano antarAtmA(mana) karmamalanA kSayathI nirmaLa che. te zudhamanavALA yogIjanonA acinyavIyallAsasvarUpa sAmarthyathI bIjAne paNa potAnI siddhi jevI siddhine prApta karAvanArI siddhi svarUpa cothA yamanI prApti thAya che. koI saMyogomAM tevA prakAranI anya kAraNasAmagrIno abhAva hoya to yogIonI sidhithI bIjAne tevI siddhi na paNa maLe e banavAjoga che. eTalAmAtrathI yogIjanane siddhi maLI nathI-ema mAnavAnI bhUla karavI nA joIe. kAraNa ke AvA prasanne yogIjanonI siddhimAM parArthasAdhakatva svarUpa yogyatArUpe che ja. ItyAdi spaSTa che. I19-28 cAra prakAranA IcchAdiyamonuM nirUpaNa karIne have avakhyaka traNa yogonuM svarUpa jaNAvatAM prathama avaccaka yoganuM svarUpa varNavAya che sadbhiH kalyANasampannai darzanAdapi pAvanaiH / tathAdarzanato yoga AdyAvaJcaka ucyate // 19-29 // darzanathI paNa pavitra karanArA evA uttama viziSTa puSyavALA yogIonI sAthe tevA prakAre darzanane AzrayIne je sambandha che tene AdyAvaccaka(yogAvaccaka)yoga kahevAya che."-A pramANe ogaNatrIsamA zlokano artha che. kahevAnuM Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAtparya e che ke yogIjanonA darzana dvArA temanI sAthe ApaNo je sambandha thAya che tene prathama yogAvakhyaka yoga kahevAya che. avakhyaka traNa yogamAM te prathama che. - je yogIjanonA darzanathI yogAvaccakyoganI prApti thAya che, te yogIonuM svarUpa zlokanA pUrvArdhathI varNavyuM che. te yogIjano viziSTapuSyasvarUpa kalyANanA bhAjana hoya che ane temanA darzanamAtra thavAthI paNa teo ApaNA AtmAne pavitra karanArA hoya che. e uttama yogIonAM temane guNI mAnIne je darzana thAya che tevA darzanane AzrayIne temanI sAthe thanArA saMbadhane Agha(prathama) avakhyaka (yogAvaccaka) yoga kahevAya che. avakhyakyoganI zarUAtanI A avasthA che. A avasthAnuM ghaNuM ja mahattva che. ene anurUpa ja AgaLanA yoganI prApti thavAnI che. zarUAtamAM ja yogI sArA maLe, e paNa siddhinuM mukhya adga che, nahi to ApaNane yoganI siddhi meLavavI hoya ane e vakhate mArgadarzaka yogI sArA na maLe to; siddhi to dUra rahI, paNa je siddha che te paNa gumAvavAno vakhata Ave evuM paNa bane! lomAMnuM tathatino yoga...A pada nirantara smaraNIya che. enuM tAtparya e che ke sArA paNa yogIjanonuM darzana temane guNavAna mAnIne thAya to ja yogAvakhyAganI prApti thAya che. uttamamAM uttama vastunuM darzana paNa tene tenI vizeSatAne jANavAthI phaLe che. anyathA tenuM koI ja phaLa prApta thatuM nathI-e samajI zakAya che. jenuM ApaNane kAma Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya ane te ApaNane sAme ja maLI jAya paraMtu temane ApaNe oLakhIe ja nahi to kArya siddha kaI rIte thAya ? yogIjanonI vizeSatAne jANIne temanuM darzana thAya to yogAvaccakyoganI prApti thaI zake che..ItyAdi spaSTa rIte samajI levuM joIe. mAre kriyAvaccakyoganuM svarUpa varNavAya chetessaamev praNAmAdikriyAniyama ityalam / kriyAvaJcakayogaH syAnmahApApakSayodayaH // 19-30 // "sadyogIone ja praNAma vagere karavAnA niyamathI kriyAvaccakyoga sArI rIte(samarthapaNe) thAya che, jenAthI mahApApanA kSayano udaya thAya che." A pramANe trIsamAM zlokano artha che. enuM tAtparya spaSTa che ke yogAvaccaka yoganI prAptithI yogIjanonuM guNavAna tarIke darzana thAya che. tyAra pachI niyamitapaNe temane praNAma karavAnI tema ja temano satkAra karavA vagerenI kriyA karavAthI yiAvaccaka yoganI prApti thAya che. kahevAno Azaya e che ke viziSTapuSyavALA uttama yogInA darzana pachI paNa pramAdAdinA kAraNe athavA to bAhya saMyogonI vicitratAnA kAraNe teozrIne praNAma karavAnuM banatuM nathI. bane to tevo niyama raheto nathI ane tethI evA yogIjanone praNAma karavA vagerethI prApta thanArA phaLathI Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe vazcita rahIe chIe. parantu cokkasapaNe evA yogIjanone praNAma vagere karavAthI te yoganA phaLane ApavA mATe samartha evo kriyAvaccayoga prApta thAya che. 'kriyAvaccakra' zabdanA artha uparathI e samajI zakAya che. A bIjA avaccayogathI mahApApasvarUpa nIcagotrakarmano kSaya thAya che. yoganA arthI jano mATe nIcagotrakarma mahApApasvarUpa che. kAraNa ke e karmanA udayathI jyAM yoganuM nAma paNa sAMbhaLavA na maLe evA nIcakuLamAM janma maLe che. yoganA arthI mATe evA janmane choDIne bIjuM kyuM kharAba che ? je joIe che e ja maLe nahIM ane bIjuM badhuM maLe eno koI artha nathI-ema ja yoganA arthIone thatuM hoya che. yoganI siddhi mATe khUba ja agatyanuM e sAdhana che. enI prAptimAM nIcagotrakarmano udaya pratibandhaka che ane eno kSaya A kriyAvaccaka yogathI thAya che. 19-30nA chellA avascayoganuM svarUpa jaNAvAya che-- phalAvaJcakayogastu, sadbhya eva niyogataH / sAnubandhaphalAvAptirdharmasiddhau satAM matA // 19-31 // '"uttama prakAranA yogIothI ja avazyapaNe uttarottara te te phaLanI prAptine, dharmasiddhine vize lAvabdhayoga tarIke satpuruSoe mAnI che.'-A pramANe ekatrIsamA zlokano artha che. kahevAno Azaya e che ke-je yogIone DAI HOI DUOI CUOI TOI vs Toi don 46 aaghNghNgh Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyAvaccayogane laIne praNAma vagere svarUpa kriyA karI hatI te uttamayogI pAsethI ja sadupadezAdine prApta karavAthI cokkasapaNe je phaLanI uttarottara prApti thAya che te ja phalAvakhyayoga tarIke manAya che. ahIM dharmasiddhinA viSayamAM yogAvascakAdinI upayo- gitA spaSTapaNe vicArI levI joIe. uttamayogIonuM darzana, temane praNAma vagere karavA svarUpa kriyAnuM karaNa ane tyAra bAda temanI ja pAse sadupadezAdinuM zravaNa karavAthI mumukSu AtmAne sAnubandha dharmanI prApti thAya che. te ja phlAvatcakayoga che. uttarottara anukrame viziSTa evA dharmasvarUpa phaLanI prAptine ahIM sAnubandhalAvApti tarIke varNavI che. ekAda be vAra dharmasvarUpa phaLa maLe parantu pachI te na maLe to te niranubaMdha phaLanI prAptine lAvabdhayoga svarUpe varNavI nathI. yoganA phaLane jeo Icche che temanI te IcchAne pUrNa karavA mATe A avascaka traNa yoganuM svarUpa teoe samajI levuM joIe. te te kArya karatI vakhate zarUAta khoTI na thAya, kriyA aTakI na paDe ane te bagaDI na jAya enI kALajI ApaNe cAlu vyavahAramAM barAbara rAkhatA hoIe chIe. evI ja kALajI zrI vItarAgaparamAtmAe upadezelAM anuSThAna karatI vakhate rAkhavAmAM Ave to cokkasa ja siddhi prApta thaze. kriyAno AraMbha khoTo thAya tema ja kriyA aTakI paDe ke bagaDI jAya to zuM thAya enI kalpanA ApaNane che ja, tethI avabdhayogonuM mahattva ApaNe sArI rIte samajI zakIe 101010101010110111018611010101010101 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chIe. 19-31 - " prakaraNArthano upasaMhAra karAya cheitthN yogavivekasya, vijJAnAdhInakalmaSaH / yatamAno yathAzakti, paramAnandamaznute // 19-32 // "A rIte yogavivekanA viziSTajJAnathI jenAM pApa kSINa thayAM che te potAnI zaktinuM atikramaNa karyA vinA yoganI ArAdhanAmAM prayatna karanAra AtmAne paramAnandasvarUpa mokSanI prApti thAya che."-A pramANe batrIsamA zlokano artha che. enuM tAtparya spaSTa che ke A pUrve jaNAvyA mujaba aneka rIte yoganA bheda-prabhedonuM jJAna karAvavA mATe A batrIzImAM e rIte je yogavivekanuM nirUpaNa karAyuM che. e yogavivekanA jJAnathI AtmAnAM pApo kSINa thAya che. AvI hInakalmaSa avasthAmAM potAnI zakti anusAra arthAt potAnI zaktine gopavyA vinA ja yoganI sAdhanAmAM prayatna karavAmAM Ave to cokkasa ja AtmA paramAnaMdasvarUpa mokSane prApta kare che. zlokamAM yatimAno yathAzazi - A trIjuM pada che. je mumukSujanoe nirantara yAda karavuM joIe. yoganI sAdhanAmAM yathAzakti prayatna hoya to mokSanI prAptimAM koI avarodha nathI. artha ane kAmanI prApti mATe je prayatna thAya che teno jene khyAla che, evA AtmAone yathAzakti yatnano artha samajAvavAnI AvazyaktA nathI. ApaNI pAse jeTalI zakti che eTalI badhI ja zaktino upayoga karI yoganI sAdhanAmAM prayatna karavA svarUpa ja ahIM yathAzakti Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yatamAna avasthA che. ane evI avasthAne pAmavA dvArA granthamAM jaNAvyA mujaba ApaNe sau paramAnandanA bhAjana banI rahIe e ja eka zubhAbhilASA. 19-3rA ti zrI trizatrizilA thovivetriziT | analpAnativistAramanalpAnatimedhasAm / vyAkhyAtamupakArAya candraguptena dhImatA // 2 Tota O O Oi % Page #57 -------------------------------------------------------------------------- Page #58 -------------------------------------------------------------------------- _