Book Title: Sardarni Vani Part 03
Author(s): Kumarpal Desai
Publisher: Sardar Vallabhbhai Patel 125mi Janma Jayanti Ujavani Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034296/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saradAranI vANI saMkalana kumArapALa desAI kamizanara zrI, yuvaka sevA ane sAMskRti pravRttio ane sabhyasaciva saradAra vallabhabhAI paTela 125mI janmajayaMtI ujavaNI samiti, gujarAta rAjya, gAMdhInagara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sardar Ni Vani - 3 Edited by Kumarpal Desai prathama AvRtti : 19-6-2001 prakAzaka : kamizanarazrI, yuvaka sevA ane sAMskRti pravRttio ane sabhya saciva saradAra vallabhabhAI paTela 125mI janmajayaMtI ujavaNI samiti, bloka naM. 11, trIjo mALa, DaoN. jIvarAja mahetA bhavana, gujarAta rAjya, gAMdhInagara- 382010 - * nivedana * saradAra vallabhabhAI paTelanI 125mI janmajayaMtInA upakrame gujarAta rAjyanI ujavaNI samitie saradArazrInuM jIvana ane temanA vicAro AjanA samAjane prApta thAya ane emAMthI samAja preraNA meLave tevo Azaya rAkhI anekavidha, graMtho-pustakonuM Ayojana karyuM. AmAM saradAra vallabhabhAI paTelanuM jIvanacaritra, aMjalirUpe lakhAyelAM kAvyono saMgraha temanA vyaktitvane darzAvatA aMgrejI lekhonA anuvAdanuM pustaka temaja emanA spaSTa ane AgavA vicAro darzAvatI pustikA prakAzita karavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM. e saMdarbhamAM A pustikAo prakAzita thaI rahI che. A pustikAomAM saradArazrInA vyavasthApaka, sarakArI phoTo lItho presa, amadAvAda - Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * nivedana * vicAro darzAvavAmAM AvyA che. ene judAM judAM zIrSako ApIne emaNe karelI mukhya vAtane upasAvavAmAM AvI che. AmAMthI navabhAratanA ghaDavaiyA evA zrI saradAra vallabhabhAI paTelanI vicArasaraNIno Alekha maLI raheze. A pustikAo nAnA kadanI hovAthI vyakti khIssAmAM rAkhI zakaze tema ja skUla, kaoNleja ane jAgRta nAgarikone e upayogI banaze evI zraddhA che. saradAra vallabhabhAI paTela 125mI janmajayaMtI ujavaNI samiti, gujarAta rAjya, gAMdhInagara anukrama 1. strIonI zakti 2. ATalo bheda 3. anokhuM saMgaThana 4. ahiMsaka saMgaThana pATIdArone saMyamano mahimA cetananI jhALa prajAno haka 5. 6. 7. 8. 9. rAjAzAhIno virodha 10. saMyama e hathiyAra 11. vAdano vivAda nahIM rAjakoTanI sthiti 12. 13. kAThiyAvADanI kasoTI 14. hindanuM apamAna 15. khuzAmata che rAjadroha 16. aitihAsika kSaNa 17. thAmaNAnI grAmazALA 5 ka gar P 14 15 COTTON 2 2 2 2 16 17 18 19 20 21 2 23 24 25 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . anukrama * 18. keLavaNIno artha 19. udyoga karIe 20. sAcuM zikSaNa 21. rAjakumAronuM zikSaNa 22. zaheranuM RNa 23. kRtrima zAMti 24. kasoTIno samaya 25. bodA rUpiyA nIkaLI jAya 26. kUtarAnA mote na maravuM 27. bIkaNa lUMTArA 28. vasamA vakhatano sAmano 29. AnuM nAma svarAjya 30. havA, pANI ne kapaDAM 31. svarga ane naraka 32. navo rAjA cUMTI kADho 33. saMpa karo 34. AkarA kara 35. prajAno vizvAsa 9 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 anukrama * 36. rAjadharma 37. poka pADo 38. prajAnI sArvabhauma sattA 39. AzIrvAda Apo 40. aMdheranA sAkSI nahIM 41. sajIvana karIzuM 42. kAjaLano cAMllo 43. sAco gRhastha 44. kheDUto mANasa bane 45. prajAno dharma 46. navajuvAnone 47. satyAgrahanI Teka 48. yunivarsiTIno pAka 49. kAyaratAno kaTTara zatru 50. manuSyatvanI bhAvanA 51. svayaMsevakone para. zarIranI zakti 53. kalaMka dhoye ja chUTako 3 44 45 4 47 49 50 51 para 53 54 55 56 57 58 59 GO 1 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * anukrama * 54. UMca-nIca nahIM 55. zikSaka mAlika 56. vizvayuddha vakhate 57. to phoDI lo 58. ApaNA dAktaro 59. ApaNo dharma 60. nakazo eka raMgano 61. huM to sipAI chuM kara. ApaNI sabhyatA 63. khAdInI philasUphI 64. gujarAtane oLakhAvyo 65. vizvavaMdanIya gAMdhIjI uka. laDAIno hetu 67. jelamAM raMgabheda 68. gAMdhIjInuM mahAjana pha9 bhikhArI na banAvazo. 70. lIMbaDInA hijaratIone 71. kayA khetaranuM khoDIbAruM ? 32. briTanano pracAra - strIonI zakti | svarAjya Avaze tyAre strIonA praznano ukela thaI jaze, e mAnyatA barobara nathI. kharI vAta to e che ke strIone padabhraSTa karavAmAM AvI che; tene yogya sthAne besADavAmAM Avaze tyAre svarAja maLaze. strIne potAmAM AtmavizvAsa Ave, e potAnuM yogya sthAna meLave e jarUranuM che. evA sudhArA kAyadAthI thayA nathI, thavAnA nathI. duniyAmAM koI jagyAe nathI eTalI strIone dhArAsabhAmAM besavAno adhikAra ApaNA dezamAM maLyo che. paNa e to khokhuM che. nATakanA rAjA sAphA paherIne bese evuM che. briTiza pArlamenTamAM cAraso-pAMcaso sabhAsadomAM strIonI jeTalI saMkhyA che tenA karatAM muMbaI dhArAsabhAmAM vadhAre che. dasa-paMdara varasamAM strIomAM je jAgRti AvI che teno yaza mahAtmA gAMdhIne ghaTe che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATalo bheda | duniyAnA majUro eka thAya e eka suMdara Adarza che. mane game to kharuM. paNa mane svapnAM kaMI gamatAM nathI. jAgrata avasthAmAM AvIe chIe tyAre svapnAM jUThAM lAge che. tethI mane to eka vastu game che. Ajano ApaNo zo dharma che ? AvatI kAle koI ApaNane madada karanAra che. tethI Aje besI rahIe to Aja bagaDavAnI ane kAla to bagaDavAnI ja che. Ama mUA vinA svarge nathI javAtuM. eka navajavAna bhAIe magarUbIthI kahyuM ke huM kaoNmyunisTa chuM. jo kaoNmyunijhamamAMthI hiMsAnI bhAvanA choDI devAmAM Ave to sAmyavAda ane gAMdhIvAdamAM phera nathI. - 10 ] | zramajIvIonuM kalyANa to icchuM chuM ke zramajIvIonuM kalyANa thAya. paNa ApaNe ene sAcA mArga para caDAvavo rahyo. ane sAco mArga to e rahyo ke pote pagabhara thavuM. saMghabaLa, satya, ahiMsA vagere koMgresanA siddhAMtonuM sevana eNe karavuM joIe . Aje ApaNA majUra hiMsAne mArge potAnI saMgaThanazaktino upayoga karavA jAya to eka ja divasamAM bhAMgI jAya. jeTalA mANasoe amadAvAdamAM gAMdhIjInA | saMgaThanano abhyAsa karyo che, temaNe joyuM che ane kabUla kare che ke e anokhuM che. vIsa varasathI amadAvAdamAM majUronuM kAma cAle che. pAMcaso to enA pratinidhi che. cAlIsa | hajAra kAyamanA sabhyo che. enuM davAkhAnuM, zALA, sAmAjika kAma vagere suMdara cAle che AvuM saMgaThana duniyAmAM nathI. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ahiMsaka saMgaThana jagatano annadAtA kheDUta che. e na pedA karato hoya to ApaNe zaheramAM rahenAra bhUkhe marIe. je jagatanuM zoSaNa kare che e kAyara lekhAya che. enI zaktinuM ene bhAna karAvavuM joIe. e ja pramANe majUrone paNa svAzrayano pATha zIkhavavo joIe. kArakhAnAMnA majUro bhale TreDa yuniyanamAM dAkhala thAya, paNa enA dhyeyamAM, sAdhanamAM koIne zaMkA na paDavI joIe. zuddha ane zAMtimaya' - e mATe potAnA manamAM pAThAphera rAkhavAmAM Ave te barAbara nathI. koI vakhate koI majUra vIpharyA to kArakhAnAnA menejara, mAlikane mArI zake, paNa emAMthI ene je veThavuM paDe che eno to jene anubhava thayo hoya te jANe che. ahiMsaka saMgaThanamAM ApaNI kharI zakti rahI che. 12 - pATIdArone tamane khabara che ke huM jAtajAtanA vADAnI bahAra nIkaLI gayelo mANasa chuM. eTale komI mANasa tarIke tame mAruM svAgata karI zako ema nathI. mulakanAM baMdhana toDavAnI khAtara jJAtinAM baMdhananI bahAra nIkaLavuM joIe.... tame badhA nAnAmoTA rojagAramAM paDyA cho. nokarI pasaMda nathI karI e sArI vAta che. kAraNa | hindustAnamAM kahevata che ke, uttama khetI, madhyama | vepAra, kaniSTha nokarI. moTA moTA amaladAra paNa Akhare nokara che. tame nokaranuM pada na svIkAryuM ane nokarIno moha choDI nAnAmoTA vepAramAM paDyA cho emAM | kaMI gumAvyuM nathI. kaniSTha manAtI nokarIne hindustAnamAM Aje uttama mAnI che, jyAre khetI uttama che tene adhama mAnavAmAM Ave che. kAraNa ke kheDUta ajJAna dazA bhogave che. sau enA tarapha tiraskArathI jue che. na 13 - Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamano mahimA game teTaluM dhana buddhithI prApta karIe paNa damaDI sAthe AvatI nathI. mANasa janme che tyAre mUThI vALIne Ave che, paNa jAya che tyAre ughADe hAthe jAya che. jo kaMI sAruM kAma karato jAya to pAchaLa suvAsa mUkato jAya che. garIba mANasone sahAya karato jAya to ene koI ne koI yAda kare che. jagata anAdi kALathI cAlatuM AvyuM che. temAM ApaNA jIvananAM pacAsa-paMcotera varase e to kaMI hisAbamAM nathI. paNa je mANasa jIvI jANe che eNe janma saphaLa karyo che. mANasamAM aneka iMdriyonuM jJAna che. jAnavarane eka ja iMdriyanuM jJAna che. je potAnI AMkhamAM mela nathI rAkhato, kudRSTi nathI karato, jeNe saMyama karyo che eno AtmA chevaTe IzvaramAM bhaLI jAya che. Aje mahAtmA gAMdhIne sau namaskAra kare che kAraNa teo indriyono saMyama ne dharmanuM pAlana karI jagatane dharmanuM pAlana karavAnuM batAve che. [ 14 | cetananI jhALa paNa tame jANo cho ke, haripurA mahAsabhAe dezI rAjyone potAnA paga upara UbhA rahevAno Adeza Apyo che. te pagabhara thatAM zIkhavAno siddhAMta jagajAhera che. jema paDozI mare ane ApaNe svargamAM na jaI zakIe evuM ja svataMtratAnuM che. svataMtratA jo ApaNe joItI hoya to ApaNe ApaNA paga upara UbhA rahevuM joIe. bevaDI gulAmI haMmezAM kAMI TakI rahevAnI nathI. eka kALa evo paNa hato ke ApaNI mAgaNIo haLavI hatI. Aje ApaNI tAkAta vadhI cUkI che e ja jIbha Aje badalAI gaI che ane have mAgaNIonuM nATaka nahIM, paNa nakkara mAgaNIo ApaNe karI rahyA chIe. AkhA hindamAM Aje cetana pragaTI rahyuM che. e cetananI jhALa tamane paNa lAgI che ane lAgavI ja joIe. je rIte briTiza hindamAM e hathiyArano upayoga thaI rahyo che, tema tame paNa tamArI sthiti samajI lo ane e hathiyArano upayoga karo. na 15 - Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na prajAno haka | rAjA game tevo hoya paNa tene padabhraSTa karavA ApaNe beThA nathI. ene padabhraSTa karavAno ApaNe vicAra paNa karatA nathI. ApaNe je mAgIe chIe te to sattAnI maryAdA mAgIe chIe. bhavAInI pAchaLa, gAnArIonAM nakharAM pAchaLa ane vezyAo nacAvavA pAchaLa rAjA jo lakhalUMTa kharca kare, ane kheDUto bhUkhe mare to tevuM rAjya jIve nahIM... rAjAnA e badhA dahADA jatA rahyA. dezI rAjyomAM badhe jAgRti phelAI rahI che. sAce ja dezI rAjyanA kheDUto bhAre bhoLA che. keTalAka to rAjAone Izvarano avatAra mAne che. tyAre prazna e thAya che ke rAjA pApI ke Izvara pApI ? kharuM jotAM to rAjA TrasTI che. bApadAdAno haka e bhogave che eTale jyAre rAjA nAlAyaka thAya tyAre tene padabhraSTa karavAno prajAne dareka dezamAM haka hoya che. paNa ApaNA dezamAM ja ApaNA bApadAdAoe ApaNane kaMIka bahu vaphAdAra banAvyA. eTale ApaNe hajI risAI rahyA chIe. na rAjAzAhIno virodha rAjyanI sAthe laDavuM na paDe evI rIte kAma thatuM hoya to laDavuM nahIM. jo svamAna sAcavIne mAgyuM maLatuM hoya to te meLavavAmAM harakata nathI; huM to page paNa paDuM. koI kArabhArI sAme ApaNe vAMdho nathI. ApaNe hindIne kADhIne aMgrejane lAvavo paNa nathI. aMgrejane lAvavAno mane zokha nathI. kema ke jANIbUjIne aMgrejane notaravo e ApaghAta ja che. koI vyakti sAme ApaNI veravRtti nathI. ApaNI takarAra saMsthA sAme che, prathA sAme che. eno nAza thAya e ApaNI mAgaNI che. ApaNe ekahaththu sattA dharAvatA rAjAne enI maryAdA batAvavI joIe. ThAkara ane ThAkora banne eka ja che. e jyAM sudhI maMdira bahAra na nIkaLe tyAM sudhI pUjA karavA lAyaka che. paNa A to prathA ja evI che ke, game tevI vyakti paNa temAM ApoApa ja bagaDI jAya. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | saMyama e hathiyAra ApaNe ApaNuM hathiyAra vicArI levuM che, vicArI lIdhuM che. gALo e ApaNuM hathiyAra nathI. saMyama sevanArAo ja prajAne jIta apAvI zake che, tiraskAra karanArAo nahIM apAvI zake. ApaNI A pavitra laDatamAM je je paDyA che temAM jo hiMsA, verajhera ke kAMI evuM jAgaze to te ApaNuM duzmana thaze ane ApaNI nAmozI karaze. tamArA kArabhArI upara ke tamane lAThI mAranAra polIsa upara paNa vera nahIM rAkhazo. emano to UlaTo tamAre AbhAra mAnavo joIe ke emaNe ja tamane vahelA jAgrata karyA. nahIM to tame kyAre jAgavAnA hatA ? rAjya prajA para lAThImAra calAvIne potAnA hAthe du:khane notaryuM che. paNa ApaNI A laData to evI che ke, emAM bIjA koIne duHkhI karyA sivAya ApaNe jeTaluM vadhAre duHkha veThIe teTalI ApaNI siddhi vahelI che. eTale tame koI upara vera nahIM rAkhajo, koI upara roSa na karazo. enA dilamAMya parivartana jAgaze ane e koIka divasa sudharaze. - 18 - vAdano vivAda nahIM ! duniyA AkhImAM javAbadAra rAjataMtro che ane ahIM ApaNI dazA kevI che ? dezI rAjyo to prajAzarIra upara gaDagUmaDanI mAphaka pazupAca vahyA kare tevAM banI rahyAM che. tame kAThiyAvADanA mAthAnA mugaTa kahevAo cho. paNa mAthAnA mugaTa-pAghaDImAMthI durgaMdha mAratI hoya to te pheMkI do. evI gaMdhAtI pAghaDI karatAM ughADuM mAthuM zuM khoTuM ? ApaNe ApaNA hakanuM rakSaNa karavA taiyAra thavuM joIe. ane uddAmavAda ane madhyamavAda e vaLI badhuM zuM ? dezI rAjyomAM to eka ja vAda hoya - rAja ApaNA hAthamAM Ave. tyAra pachI vAdanI vAto karIzuM. atyAre to e vAdanI vAto baMne vAdanI ghAtaka che. sattA Avaze tyAre enuM vicArIzuM. rAjyakharcanI bAbatamAM sAdhananA pramANamAM kharca karIzuM. prajAnA pratinidhio bajeTa kare ane | vahIvaTa paNa ApaNe pote ja karavAnA chIe. eTale sAthe maLIne ja kAma karavuM joIe. pakSanI jamAvaTano atyAre avakAza nathI. na 19 ] Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | rAjakoTanI sthiti | | hindamAM dezI rAjyo asaMkhya che ane e rAjyomAM aMdhAdhUMdhI cAlI rahI che. rAjakoTamAM cAlatI aMdhAdhUMdhI tyAMnI prajA mATe asahya banI che. rAjakoTamAM lAkhAjIrAja nAmavaMtA mahArAjA thaI gayA. rAjakoTanA hAlanA rAjavIne to zuM kahIe ? devatAnA dIkarA e badhAya kolasA ! rAjakoTanA sadgata lAkhAjIrAja to chaDecoka gAMdhIjIne bolAvatA, temane potAnA siMhAsane besADatA, ane temane mAnapatra ApatA. mane paNa eka vakhata tyAM laI gayA hatA. yuvakoe paMDita javAharalAla naherune rAja koTa bolAvyA tyAre lAkhAjIrAje temanuM sanmAna karyuM hatuM. bIjo koI rAjA hoya te to jelamAM pUre. tyAre temaNe AvI vyaktione potAnA mahemAno banAvyA hatA. paraMtu Aje to rAjakoTamAM pravartatI sthiti aMdherI nagarI ne gaMDu rAjA' jevI che, ne tethI rAjakoTanI prajA trAsI gaI che. - 20 | kAThiyAvADanI kasoTI AkhA kAThiyAvADanI kasoTIno samaya che... kAThiyAvADanI prajAne to ATalo ja saMdeza ApI zakAya ke, ame ane AkhuM hindustAna tamArI paDakhe chIe, paraMtu tame tamAruM khamIra batAvI Apo. rAjakoTanI ane AsapAsanAM gAmaDAMonI prajAne jAgrata karI do. tene jaNAvo ke aMdherInagarI ne gabaragaMDu rAjAnA kArabhAranA divaso cAlI gayA che. rAjAone bAjue besADIne, temane sAliyANuM ApIne ApaNe rAjya karavuM joIe. | dIvAna nImavAno prajAne adhikAra che. dIvAnano | dIkaro, mitra ke sago dIvAna thaI zake e vastu have cAle nahIM. prajAno zo dharma che te samajavAno vakhata Avyo che. kAThiyAvADa tenuM pANI batAvaze to AkhuM hinda tenI sAthe ja che. 21 ] Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | hindanuM apamAna | bahAra to vaDodarA rAjya eka sAruM rAjya kahevAya che ane kahevAya che ke prajA saMtoSI che. jo teo ema jANe ke prajAnA asaMtoSanI vAta sAcI che to ema ja pUche ke loko jAgatA kema nathI ? teo ema ja samaje ke vaDodarAnI prajA kAyara che. tame e vAta paNa yAda rAkhajo ke tamArI kAyaratAno bojo bIjA paDozIo upara paNa paDe che ane tenI asara bIjAo upara paNa thAya che. te mATe tamAre majabUta banavuM joIe ane ema thAya to paDozIonuM kAma saraLa banI jAya. e samajI levuM joIe ke have kAyaratA nahIM cAle. tamArAmAM laDavuM paDe to te mATenI dRDhatA hovI joIe. tamArAmAM zakti na hoya to yAda rAkhajo ke huM apamAnanI baradAsta karI levA taiyAra nathI. huM tamAro chuM; chatAM koMgresano paNa eka adano sipAI che. koMgresamAM mAruM je sthAna che te huM bhUlI zakato nathI ane tethI mAruM apamAna eTale hindanuM apamAna che. | 22 | na khuzAmata che rAjadroha } jo rAjya na mAne to laDavuM paNa paDe. ane jhaTapaTa sIdhI rIte pATo caDI jAya ema huM mAnato paNa nathI. te mATe rAjyane cIta khavaDAvavI joIe. A duniyAmAM UMdhA nAkhyA vinA koI mAnatuM nathI. jenI pAse sattA che te vInavyAthI koIe choDI nathI. e to kAna pakaDIne kheMcI levI joIe; kAraNa ke e ApaNI milakata che. tame khuzAmata choDI dejo. tenA jevo jherI roga nathI. khuzAmata e rAjadroha che. rAjyanI prajAne jo koI duHkhI karanAra hoya | to te khuzAmatiyAo che. rAjA varasamAM daza mahinA paradezamAM raheto hoya to tyAM tene bicArAne kharI khabara kyAMthI paDe ? A rAjyamAM je amaladAro che te paNa bahAranA che; eTale temane kharI vAta kahe paNa koNa ? kahe che ke zrImaMtanI tabiyata sArI nathI rahetI ane A dezamAM anukULa havA nathI maLatI. duniyAmAM evo koI deza nathI joyo ke jeno rAjA paMdara-vIsa varSa paradezamAM paDyo rahe ane prajA tenI baradAsta kare. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na etihAsika kSaNa - ApaNe eka ja vastu karavAnI che ane te e ke koInI hiMsA na karavI, koIne kaSTa thAya tevuM na karavuM paNa svamAnanA rakSaNa khAtara badhuM kaSTa sahana karavuM. Aje jiMdagInI to kAMI kiMmata nathI. vimAnamAM goLA bharIne ghaNAye vimAnIo jiMdagIne khissAmAM laIne jAya che. hajAro jiMdagIne potAnA hAthamAM laIne phare che. ApaNe paNa - jyAre ApaNe gulAma chIe ane ApaNI hastI upara humalo thAya tyAre - zo javAba Apavo ? A samaye tame koI evI AzA na rAkhatA ke kaoNMgresa pAchaLathI Akho vakhata doravaNI Ape. darekanI potAnI e pharaja che ke teNe laDAInA khullA medAnamAM AvI javuM joIe. mane to cokhkhAM cihna jaNAya che ke laDAI lAdavAmAM AvI rahI che. have pharI ApaNe maLIe ke na paNa maLIe. paNa hindanA Adhunika itihAsanA ghaDataranI javAbadArI ApaNe adA karavAnI che. - 24 thAmaNAnI grAmazALA gAMdhIjI hindustAnamAM AvyA tyArathI kahe che ke atyAranuM zikSaNa e kuzikSaNa che. e ApaNA hAthapaga bhAMgI nAkhe che. mana nabaLuM pADI nAkhe che. paradezI zikSaNa sarakAre eTalA khAtara dAkhala kareluM ke kArakuno pedA thAya, nokarI karI ane enuM rAjya calAvI Ape. ethI na ApaNuM zikSaNa rahyuM, na enuM pUruM AvyuM. gAMdhIjIe svarAjyanI laData pahelI upADI tyAre pahelo pokAra e uThAvyo ke A zALAo e gulAmakhAnAM che. zALAo ne kaoNlejo temaNe khAlI karAvI. gUjarAta vidyApIThanI sthApanA thaI. e vidyArthIomAM aneka ratno hatAM, emAMnA eka babalabhAI che. emaNe tamArA gAmamAM (thAmaNImAM) potAnuM vitta reDavA mAMDyuM. AvI suMdara jagA ane ATalI sagavaDa koI prAthamika zALAne nathI . na 2pa | Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keLavaNIno artha | Aje je keLavaNI ApavAmAM Ave che e popaTanA jevI che. emAM vidyArthInA dilano ane zarIrano ekatAra nathI thato, nathI eno mAnasika ke zArIrika vikAsa thato. keLavaNI evI hovI joIe ke vidyArthInuM mana khIle, enuM zarIra khIle, enA AtmAno vikAsa thAya. jo gharanuM vAtAvaraNa anukULa na hoya to zALAmAM jeTaluM bhaNe eTaluM ghera jAya tyAre rAtre bhUlIne Ave. | zikSaNano hetu zALA ane gAma ekabIjAne pUraka bane, bannene ekatAra karanAra hovo joIe. zArIrika ane mAnasika keLavaNI sAthesAthe apAya evuM hovuM joIe. gAmaDAM Aje je prakAranAM che e prakAranAM rahe to na bALakone zikSaNa ApI zakAya, na gAmanA lokone ApI zakAya. udyoga karIe ! bALako udyoga kare emAM uttejana ApavuM hoya to ApaNe paNa udyoga karavo joIe. strIo ane puruSo saue hAthapagano upayoga karavo joIe. 'navaro beTho nakhkhoda vALe." ApaNuM kapaDuM ApaNe bahArathI nathI lAvavuM evI pratijJA karazo to tame jeTaluM banAvazo eTaluM paherazo. to gAmanI punarcanA karI zakazo. Aje duniyA to eka prakAranA pralayamAM paDelI che. hindustAna laDAImAM saMDovAyuM che. A badhI laDAInI mULa jaDa A moTAM moTAM | kArakhAnAM che. kArakhAnAmAM DhagalAbaMdha sAmAna pedA karavo ane pachI ene nabhAvavA lazkara rAkhavuM ! saMcAmAM anAja daLAvo-khaMDAvo cho emAM sattva baLI jAya che. e to baLI gayeluM khAo cho, - 2 - Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na sAcuM zikSaNa - ApaNe navA jamAnAne anukULa thavuM joIe. chokarAne bhaNAvIe ne chokarIne na bhaNAvIe to e to kajoDuM thAya. baMne duHkhI thAya. eka paNa kajiyo korTa-kacerIe, umareTha, naDiyAda jAya to e A zALAne DAgha lAgyo ema mAnajo. gAmamAM koI corI karato nahIM hovo joIe. corI kare to tarata khabara paDavI joIe ane eno ilAja levo joIe. tamArA potAnAmAM je nabaLAI haze tenI chApa chokarAM upara paDyA vagara rahevAnI nathI. gAMdhIjI to AvyA tyArathI kahe che ke huM kahuM te kAma gAma kare to svarAjya to tyAM AvIne paDeluM ja che. dArU pInAra na hoya to pIThuM AvavAnuM nathI. corI karanAra na hoya to polIsa ke jamAdAranI jarUra nathI. kajiyA na ka, kaoNraTe na jAo to munasapha kacerInI jarUra nathI. tame tamAruM kapaDuM banAvI lo to svarAjya to tamAre tyAM AvIne paDeluM ja che. - 28 ] na rAjakumAronuM zikSaNa jamanAlAlajIe tamane jayapuranI paristhitino kaMIka khyAla Apyo. dezI rAjyo badhAM lagabhaga | jayapura jevAM ja che. keTalAMka enAthI vadhAre kharAba che. A badhAnI jaDa paradezI rAjya che. ene jaDamULathI na ukheDIe tyAM sudhI dezI rAjyomAM sudhArAne kaMI avakAza nathI. kAraNa ke jema ApaNe gulAma chIe ema rAjAmahArAjA paNa gulAma che. temanA karatAM ApaNe ochA gulAma chIe. ApaNe ApaNAM bALakone icchIe evuM zikSaNa ApI zakIe chIe, paNa teo to potAnAM bALakone pote icche tevuM zikSaNa paNa nathI ApI zakatA.. vidyArthIne mANasamAMthI jAnavara banAvavo hoya to rAjakumAra kaoNlejamAM mokalavo ane jAnavaramAMye gadheDo banAvavo hoya to vilAyata mokalavo. rAjakumAra bALaka hoya che tyArathI tene zikSaNa ApavA mATe eka aMgrejane tenI sAthe rAkhavAmAM Ave che. joke rAja kumArane rAja to ahIM karavAnuM [ 29 ] Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaheranuM RNa ApaNA dezamAM nAgarika bhAvanA bahu ochI che. ApaNI nadIo juo. AvAM khIcokhIca bharelAM zaheranI nadIo AvI na hoya. zaherIo je rIte nadIno upayoga kare che e zobhe evuM nathI. Aje yuropamAM pulo bAMdhe che ne bhAMge che. bhale bhAMgatA hoya paNa emaNe bAMdhyA kevI sArI bhAvanAthI ! ApaNAmAM A badhI ebo kyAMthI AvI enAM kAraNomAM na jatAM ene ApaNe kADhavI joIe. gulAma prajA eTale ukaraDo. eTale gulAmIne kUdI javAnA pula karavA joIe. je zahe2mAM vasIe chIe ane svaccha rAkhavA vagerenuM RNa adA na karIe to je moTAM kAma karavAnAM che te nahIM karI zakIe. 30 kRtrima zAMti chellAM pacAsa varSathI prajA kRtrima zAMtithI TevAyelI che. tethI tene azAMtithI na DaratAM zIkhavavAnuM rahe che. khoTI aphavA rokavI joIe, ane lokone samajAvavuM joIe ke jo salAmatI joItI hoya to gAmegAma jAte ja baMdobasta karI levo paDaze. ApasaApasanAM verajhera bhUlI javAM joIe. UMcanIcanA bheda, spRzyaaspRzya evA aneka jAtanA bheda choDI devA joIe. lokoe have eka bApanI prajA banIne rahevuM joIe. hindustAnamAM pahelAM jema svarAja hatuM badhA kajiyA grAmapaMcAyata mAraphate cUkavAtA ne gAmaDAnA vaDIlo gAmanI prajAne potAnI pAMkhamAM laIne besatA ne temane sAcavatA, e je sthiti hatI te sthiti lAvavI joIze... paNa tame sarakAra sAme moM phADIne jozo to emAM kaMI nahIM vaLe. 31 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kasoTIno samaya A vakhata ApaNI kasoTIno Avyo che. zAne mATe ApaNe jIvIe chIe ? ApaNAM evAM kyAMthI dhanyabhAgya ke ApaNI kiMmata karAvI hasate moDhe cAlyA jaIe ? Aje to lakSmI cAMllo karavA AvI che ema tame mAnajo. A vakhate hiMmatathI gAmegAma bhaTakIe ne pharaja adA karIe to gujarAtamAM svarAja UbhuM thaze. atyAre ja vakhata Avyo che, jyAre svarAjanAM muLa pAkAM naMkhAvAnAM che, e vastu samajI lejo. ne nahIM samajo to varSonAM karelA kAmo eLe javAnAM che ne prAMtanI du:khada sthiti thavAnI che. eTale Aje ahIMthI saMkalpa karIne javAnuM che. laDAInI bharatImAM loko jAya che ne ? A to prAMtanI salAmatInI bharatI che. ema to koMgresamAM dAkhala thayA tyArathI ja bharatImAM dAkhala thayelA chIe. paNa laDAI nahIM hoya tyAM sudhI lazkara paDyAM paDyAM khAya che ne vakhata Avya laDAImAM jAya che, tema have evo vakhata Avyo che ne ApaNI kharI kasoTI thavAnI che. emAMthI bahAra nIkaLAya to kharuM. - 32 - - bodA rUpiyA nIkaLI jAya mahIkAMThAnA bAraiyA loko, lUMTa karavA jatAM pahelAM mahIsAgaranuM pANI pIe che ne pratijJA le che. paNa ApaNI pAse to evuM pANI pIvAnuMye nathI, eno vicAra karajo. tamArA jillAmAM jaIne kAryakaronI sabhA meLavIne nirNaya karajo ke AmAMthI bodA rUpiyA hoya te nIkaLI jAya. aMdaranuM vAtAvaraNa sApha karazo to bahAra enI asara thavAnI che. pachI tame gAmegAma lokone maLo ne bhaya dUra karo. gAmegAma bhaTakatA raho ne nirbhayatAnuM vAtAvaraNa pedA karo. e to je sAco rUpiyo haze teno raNakAra vAgavAno che ne bodo haze teno vAgavAno nathI. ghaNI vakhata mANasa akhADAnI vAta kare che. zuM amadAvAdamAM akhADA nahotA ? paNa nirbaLa dekhAtA mANasano AtmA baLavAna haze to teno avAja duniyAne cheDe pahoMcavAno che. Aje duniyAnA lazkaranA badhA senApatiomAM hindustAnanA senApati mahAtmA gAMdhIno deha nirbaLamAM nirbaLa che paNa teno raNakAra | duniyAne cheDe pahoMce che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kUtarAnA mote na maravuM baMdUkavALo to baMdUka tAke che. emAM ene nizAnanI phikara che. ApaNe zAnI phikara ? ApaNe jo ahiMsAtmaka hoIe to ApaNA upara nizAna bharavAnI javAbadArI bIjA upara Ave che. bApue ghaNI vAra samajAvyuM che paNa ApaNe to ahiMsA-hiMsAnI carcAmAM paDI jaIe chIe. mAranAro koNa che je maraNiyo hoya tene ? bApu to ThokI ThokIne kahe che ke maratAM na AvaDe to mAratAMye AvaDe che ke nahIM ? kaMI nahIM to mAratAM mAratAM to maro. kUtarAnA mote maravA karatAM mAratAM mAratAM to maro. e vastu kaoNMgresamaeNnoe prajAne samajAvavAnI jarUra che. jyAM jyAM kajiyA hoya tyAM tyAM paMca nImI patAvI do. gAmamAM koI bhUkhe maratuM hoya ne tenI pAse kaMI ja sAdhana nahIM hoya to gAme teno baMdobasta koI paNa rIte karI Apavo joIe, joIe to kaMI kAma ApIne. 34 bIkaNa lUMTArA mArA potAnA anubhavanI eka vAta kahuM. bAbara devA bahAravaTe nIkaLyo tyAre ANaMda tAlukAnA ne AjubAjunA pradezanA gAmegAmanA loko dahADo AthamatAM badhA gharamAM pesI jAya ne dahADo Uge tyAre bahAra nIkaLe. pelo bahAravaTiyo cALIsa-pacAsa mANasa laIne dhoLe dahADe phare. koInI mIThAI lUMTe, bALakone mIThAI vaheMcI de, koIne mAravo hoya tene mArI jAya; polIsa pote paNa Dare. teo bahArathI thANAne tALuM marAvI de ne aMdara sAMkaLa caDAve ne khATalA nIce sUI jAya. paNa je divase ame gayA te divasathI te nATho. e ja pramANe gujarAta prAMtika samitinA sabhyoe pharavAnuM che. kAraNa lUMTArA bIkaNa raiyatamAM poSAya paNa raiyata rUThI hoya to te nahIM nabhI zake. gAmamAM paMco sthApI eTale vAtAvaraNa sApha karI saMgaThana karo. 35 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vasamA vakhatano sAmano banAvo to bhayaMkara paNa banavAnA hoya paNa ethI DaravuM na joIe. atyAre to samaya evo che ke kaoNMgresavALAoe gAmegAma pharI khoTI vAto phelAvA na devI. ApaNe koI jAtanI gabharAmaNa karavAnI nathI. ApaNAM chAparAM upara koI bombano kharca kare ema nathI. ApaNe bhAjIpAlA para jIvI zakIe ema chIe. sUko pAtaLo roTalo khAI jIvI zakIe ema chIe. dANo saMgharI rAkho. koI bhUkhyo na rahe. bhUkhamaro uddhaga pedA kare che. bhUkhyAne udhama Apo ane roTalo Apo. dareka gAma potAnI cokInI vyavasthA kare. gAmanuM paMca nImI gAmanA kajiyA emAM patAvavA joIe. atyAre tamAruM badhAnuM kartavya e che, mAre saMdezo e che ke vasamo vakhata AvavAno che, mATe UMcanIcanA, komavarganA bheda bhUlI jaI saMgaThana pAkuM karo ane cokInI pUrI taiyArI karo. asAdhAraNa vakhatamAM ApaNe pote ja ApaNA polIsa cokIdAra. 1. AnuM nAma svarAjaya ! amadAvAdamAM lAkho majUro che. atyAre to rAtapALI baMdha thaI kAraNa kolasA maLatA nathI. haju to khoLa bALe che, lAkaDAM bALe che. paNa te paNa lAvavAnAM sAdhana baMdha thaze tyAre milo baMdha thaze. tyAre gAMdhIjIne yAda karazo ke e to vIsa varasathI kahe che ke reMTiyo kAMto. ApaNA pUrvajoe gharamAM beThAM kAMtavAnuM zodhyuM yaMtramAMthI to A rAkSasI vidyA pedA thaI. gAma pote svAzrayI bane ane salAmatI mATe paNa bIjAnA tarapha jovuM na paDe enuM nAma svarAjya racanAtmaka kAryakramanuM kendra reMTiyo che. evI sthiti na AvavI joIe ke ATalo badho kapAsa pAke ne kApaDanI bUma paDe. DahApaNanI vAta to e che ke dareka gAma potAnA pUrato kapAsa saMghare. cokhkhA dUdhanI jema darijhanamAMthI tamane cokhkhI vAto maLaze. ekalI khAdInI vAta nathI paNa khAdInI AsapAsa svarAja nI racanA che. gAmano kusaMpa maTADavAno che, kajiyo samAvavAnA che, gAmanI AsapAsa rakSaNano baMdobasta karavAno che. na 33 ] [ 36 ] Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ havA, pANI ne kapaDAM sArAmAM sAruM jIvana gALavuM hoya to pahelAM to ApaNe vicAra karavo joIe ke sauthI vadhAre agatyanI vastu jIvavA mATe kaI che ? e che havA. enA upara koIno kAbU nathI. sarakArano kAbU paNa nahIM cAle. dariyAkAMThe sArAmAM sArI havA hoya che. evI halakI havA hoya che jethI phephsAM paNa sArAM thaI jAya. AthI evI jagyAe loko Arogyabhavana banAve che. bIjuM joIe pANI. jyAM khADo khodo tyAM pANI. e bhagavAnanI kSisa che. enA upara koIno kAbU nathI. bhagavAnano kAbU che. eno upakAra mAnavo joIe ke, eNe AvI sarasa havA ne pANI ApyAM. sUkopAko roTalo maLe to hindustAnanA gAmaDAnA lokone bahu saMtoSa che. e sArI vAta che. je loko mAchalAM khAnAra che ene mATe to dariyAmAM Dhagalo paDelAM che. pachI bAkI rahe che paheravAnAM kapaDAM. to ene mATe ApaNe hAtha calAvavo joIe. 38 svarga ane naraka tamane havA maphata maLe, pANI maphata maLe; to anAja ane kapaDuM pedA karI lo. jarUriyAta karatAM vadhAre vastu vAparavI e sAruM nathI. huM jouM chuM ke tamArI strIo ochAmAM ochuM kapaDuM vApare che. e bahu sArI vAta che. gAma svaccha rAkhavuM joIe. gAmamAM cIMtharAM nahIM paDelAM hovAM joIe. DhoranA podaLA game tyAM paDelA na hovA joIe. gojuM na hovuM joIe. paradezI pAse moTAmAM moTI vastu zIkhavAnI hoya to te svacchatA che. eka mahinAmAM meM zAMti bhogavI. ahIM loko udyamI che. khulle bAraNe sUI rahevAya che. corI nathI. ATalA badhA bhalA sajjana loko che, to thoDuMka vadhAre svaccha rahetAM zIkhI lo, tamArI jarUriyAtanI vastu pedA karatAM zIkhI lo. mANasa pote ja potAnI AsapAsa svarga ke naraka banAvI zake che. 39 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navo rAjA cUMTI kADho ! rAja koTanI prajAne paNa Aje huM khullI rIte kahI rahyo chuM ke tamArI mAgaNIo sAcI che ane te meLavavAno tamane adhikAra che. temano rAjA e to ramavAnuM ramakaDuM che. te paNa Aje to haTha laIne beTho che ke mAre goro dIvAna nathI joIto. chellA paMdara divasathI rAjakoTamAM koInuM rAjya nathI, rAjAe dIvAnane kADhI mUkyo che ane dIvAna jato nathI, kAraNa ke te goro che. prajAne paNa have konuM mAnavuM tenI samajaNa paDatI nathI. dIvAna rAjAne kahe che ke huM nahIM jAuM to tame zuM karavAnA cho? Ama jo rAjAne ramakaDuM banAvI dIdho hoya, dIvAnane kADhavAnI sattA na hoya to rAjA zuM kAmano ? AthI huM have rAjakoTanI prajAne saMdezo ApavAno chuM ane dasa divasanI noTisa ApI kahevAno chuM ke jo tamAre tyAM koInI sattA na hoya to tamArAmAMthI koI navo rAjA cUMTI kADho. 0 | saMpa karo AjathI dasa varSa para rAsa tathA bAraDolInA lokone paNa e ja kaheto hato ke tame Darazo nahIM. tamArAmAM jo saMpa haze to tamArI jamIno to bAraNAM ThokatI pAchI AvavAnI che; chatAM temAM paNa keTalAka sIdhA na rahyA. jo sIdhA rahyA hota to dasa mahinAmAM ja jamIno temane pAchI maLI hota. Aje e ja jamIna bAraNuM ThokatI temanI pAse AvIne kahe che ke jamIna laI lo. AvA vacamAM AvanArA bIjA dezomAM hoya to to lokoe kyAranAye goLI bhegA karI nAkhyA hota. hajI sudhI moTe bhAge rAjadroha karanArA koIe svArtha mATe rAjadroha nathI karyo. svArtha khAtara rAjadroha karanArAoe narakanA khADA pUryA che. tame yAda rAkhajo ke jo prajAmAM saMpa haze to lIdhelI milakata pAchI ApyA vinA rAjyano chUTako nathI. - 41 ] Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkarA kara purANakALamAM bhATacAraNo hatA, paNa Aje te nathI. AjanA jamAnAmAM temanI jagyA keTalAMka chApAMe lIdhI che. dAkhalA tarIke vaDodarAnA sayAjJavanaye chApyuM ke mANasA rAjya pAse vaDodarA pramANe vighoTI paddhati sarakAre dAkhala karAvI. A vAtathI lokomAM gerasamaja UbhI thaI che. Ano artha e nathI ke vaDodarAmAM jamInamahesUla vadhAre nathI, A to jenI pAse hakka na hoya, sattA na hoya ane game tema paisA ugharAvI khAto hoya evA eka rajavADAne vaDodarAno dAkhalo ApI vighoTI dara kabUla karAvavAmAM te rajavADAnI prajA khuzI hoya ane meM tema karAvyuM hoya to temAM vaDodarA rAjyanI tArIpha nathI. huM to kahuM chuM ke briTiza karatAM ApaNe tyAM mahesUla vadhAre che. Aje to briTiza hindanA kheDUtonI paNa mAgaNI che ke pacAsa TakA ghaTADo. vaDodarA rAjya to eno dhaDo levAno che. - 42 - prajAno vizvAsa | Aje keTalAMka rAjyo potAnI salAmatI mATe evAM bhaDakI gayAM che ke temaNe imArato amerikA ane iMgleDa jevA yuropanA dezamAM rAkhelI che. paNa chellA nAsabhAganA vakhatamAM temanI te milakato paNa cAlI gaI che. temaNe samajavuM joIe ke temanI salAmatI nAsabhAga karavAmAM nathI paNa prajAnA prema ane vizvAsamAM rahelI che ane te mATe kharo upAya prajAne javAbadAra rAjataMtra ApavAno che. have prajAne phAve tema rAjya calAvavAnI bhUkha jAgI che. tame badhA ahIMthI nizcaya karIne jajo ke prajAmaMDaLanI mAgaNIno ApaNe svIkAra karAvavAno che, amala karAvavAno che. mahArAjA ane ApaNI vacceno saMbaMdha hato tevo rahe evI tame prArthanA karajo. rAjyanI salAmatI to prajAnA vizvAsa para che. na 43 - Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ poka pADo | rAjadharma | rAjakoTamAM dhArAsabhA hatI. e dhArAsabhAmAM majUrapakSa hato. rAjakoTano ThAkora ane e vakhatano bALaka tyAre e majUrapakSa vacce besavA mAgato hato. AvA sonA jevA chokarAne tenI AsapAsa pharI vaLelI keTalIka vyaktioe avaLI keLavaNI ApIne kALA kathIra jevo banAvI mUkyo che, ane tenI avadazA karI che. rAja kuTuMbamAM janmyA eTale rAjA ema mAnavuM nahIM. vAtAvaraNa sAruM hoya, sAcuM zikSaNa maLyuM hoya, ane rAjadharma zIkhavavAmAM Avyo hoya to 'rAjA'. paNa rAjakoTano ThAkora to prajAnuM moM ja joto nathI. prajAe jyAre ATalo pokAra pADyo ke "ThAkoranAM to darzana ja nathI thatAM" tyAre vaLI hamaNAM hamaNAM te prajAne jotAM zIkhyo che. AjanA rAjA gAdIe beThA tyAre rAjanI silake aDatAlIsa lAkha rUpiyA hatA; ane hamaNAM rAjyamAM pariSada bharAI te vakhate ATha hajAra rUpiyA ja rahyA che ! vIsa lAkhanI to jamIno paNa vecI nAkhI che ! Ajano rAjA e to bilakula nirdoSa hato. Aje to ene paisA ane bATalI joIe che. enA potAnA lokoe ja enA bhUMDA hAla karyA che. pariSadanA maMtrI zrI DhebarabhAIe pAMca lekha namUnamAM lakhyA hatA ane mokalyA hatA ane mane kahyuM ke rasto batAvo. meM temane kahyuM ke have lekha lakhe dahADo nahIM vaLe. meM pUchavuM, tame prajAnI nADI parIkSA karI che ? bAkI huM koI ejansIne arajI karavAmAM mAnato nathI. Aje badhA rAjAo mAne che ke ApaNe sArvabhauma sattAne maLIe to kAMI thaze. Aje te badhA te sattAnI sAme joIne beThA che ke have zuM karavuM. karavAnuM zuM hoya ? poka pADo. - 44 - Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na prajAnI sArvabhauma sattA - kharI sArvabhauma sattA e kAMI uparanI sarakAra nathI, paNa kharI sArvabhauma sattA e to tamArI prajA che. tame bIjI AzA rAkhatA ho to tamAro badho hisAba khoTo paDavAno che. hamaNAM muMbaImAM keTalAka bhegA maLyA ane sArvabhauma sattAne vacce paDavA jaNAvyuM. paNa e sattA rAjakoTamAM zuM karavAnI hatI ? zuM rAja koTamAM lazkara utAravAnI che ? koI paraNAvanAra gore koInuM ghara calAvI ApyAnuM jANyuM che ? e to lagna karAvI Ape. resiDenTa hoya te to gAdIe besADIne mAthe mugaTa mUkI Ape, paNa rAja zI rIte calAvI Ape ! rAja koTane to tenA kArabhArI paNa vaphAdAra nathI maLyA. Aje to gAdIonI taLenuM paDa badhuM UdhaIthI khavAI gayuM che. AzIrvAda Apo ! huM rAja koTa AvavAno chuM ema jANatAM 'bhAIzAba, tame emane rAja koTa nA AvavA detA' evA kAgaLo ane tAro gAMdhIjIne maLyA. gAMdhIjIe mane pUchayuM ke A badhuM zuM che ? tyAre meM kahyuM ke, meM to rAjakoTanI prajAne vacana ApyuM che ne zrI DhebarabhAI to pariSadanA sekreTarI che ane kAThiyAvADa prajA pariSadanA sukAna mATe mane mokalanAra paNa tame ja hatA. mArA sekreTarI para prahAra thAya e to mArA para prahAra thayA barAbara che. temAM to mArI ijjata ane AbarU para hAtha naMkhAyA jevuM che ane te huM baradAsta karavA taiyAra nathI. mane gAMdhIjIe kahyuM ke tuM tyAM ja Iza ane tane manAIhukama maLaze to zuM karaze ? meM kahyuM ke, rAjakoTanI jelamAM mane pacAvavA jeTalI jagyA ja nathI ane jo pacAve to to tethI rAja koTanuM ane kAThiyAvADanuM kokaDuM UkalI javAnuM che. mane to tame AzIrvAda Apo eTale basa che. na 47 ] Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdheranA sAkSI nahIM prajAne paNa huM e ja kaheto hato ke dIvAna kone nImavo e sattA ApaNe meLavavAnI vAta che. e vastu to anAdi kALathI cAlatI AvelI vastu che ke rAjAne jo rAjya karatAM na AvaDatuM hoya to tene padabhraSTa karavo. pachI paNa meM e ja vAta kahI hatI. jyAre navA dIvAna AvyA ane te badhI gadhdhAmastI calAvatA hatA tyAre bhAdaraNamAMthI meM kahyuM hatuM ke prajAe have potAno rAjA cUMTI levo paDaze. jyAre e vAta kahI tyAre rAjyamAM eka kamiTI nimAI. koMgresano to TharAva che ke te rAjAo sAthe mitrAcArIno saMbaMdha rAkhavA icche che. paNa jo rAjyamAM aMdhera calAvavuM hoya to koMgresa e Tagara Tagara joI rahevA mATe sAkSI banavAnI nathI, kAraNa briTiza hindranI prajA ane rAjasthAnonI prajA e eka ane avibhAjya che. - 48 ] sajIvana karIzuM | Aje TAusamAM eka DahApaNabharyo lekha Avyo che. te lakhe che ke, A to kevaLa mithyA laData che ane paisAnI barabAdI thAya che. Aje ekAeka TAmIne dayA chUTI AvI che. sAta varSa jyAre aMdhera kArabhArathI prajA kacaDAI rahI hatI tyAre kAMI na sUjhavuM, paNa have jyAre nAka dabAyuM tyAre tenI e badhI DahApaNabharI salAha zarU thaI. atyAre zI evI garaja AvI che ke dayA khAvA nIkaLI paDyA cho ? rUpiyA pAcasonA dIvAnane badale rUpiyA pacIsasono dIvAna bolAvAyo tyAre kema kAMI nA lakhAyuM ? AkhA muMbaI ilAkAnuM taMtra calAvavA rUpiyA pAcasono pradhAna che ane khAbociyA jeTalA rAjakoTanuM taMtra calAvavA rUpiyA pacIsasonA pagArathI botera varSanA buDhAne bolAvavAmAM Ave che tyAre kema kAMI bolAtuM nathI ? amAre evA gharaDA baLadane gADI nathI ApavI. amAre to hAlanA aMdhera rAjyakArabhArano bhukko karI nAkhavo che ane tenI pharI racanA karI tene sajIvana karavuM che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAjaLano cAMllo A laData e to rAjAnA dilanuM parivartana karavAnI che, ane e tyAre thaze ke jyAre cunaMdA mANaso Ahuti ApavA taiyAra thaze. rAjakoTanuM bAlavRddha dareka prajAjana Aje samajI gayuM che ke A rAjyamAM raiyata thaIne rahevuM tenA karatAM maravuM e vadhAre sAruM che. rAjakoTano avAja to Aje hindustAnanI pelI pAra pahoMcavA mAMDaco che. koI dIvAnanI tAkAta nathI ke te prajAnI marajI viruddha kAMI karI zake. A vakhate samAdhAnI paNa koNa kare ? huM koIne paNa cAMllo karavA jevo joto nathI. mAre to A rAjAne kaMkuno cAMllo karavo che, paNa tene kAjaLano joIto hoya tyAM huM zuM karI zakuM ? huM to tene ijjata ApavA Avyo chuM. bAkI bahAranA e to bahAranA ja rahevAnA che. 1917nI sAlathI Aja sudhInI badhI laDatomAM mane amaladAro bahArano ja kahetA hatA. paNa e badhAya cAlI gayA ane A paNa e pramANe cAlI javAnA che. 50 sAco gRhastha ahIM to evA mANaso mArI najare meM joyA che ke je pheriyAno dhaMdho karatA ane atalasagajiyANI, kinakhAba tathA lokhaMDano gaja laIne ghera ghera gAmaDe gAmaDe pharatA, te Aje karoDapati banI gayA che. teo DigrI vagaranA hatA. temaNe duniyAnI DigrI lIdhI hatI; parizrama uThAvyo hato. kudarate dareka mANasamAM cetanano chAMTo nAkhelo hoya che. teno vikAsa kare to mANasa pragati sAdhI zake che. sAco gRhastha te kahevAya je eka viSayamAM pUrepUruM jJAna meLave. dareka vidyArthIe paNa koI eka viSayamAM paripUrNa jJAna meLavavuM joIe. bAkInA viSayamAM apUrNa hoya to cAle. paNa badhA viSayamAM apUrNa rahe to te A duniyAmAM na cAle. 51 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kheDUto mANasa bane | huM kheDUta chuM, kheDUtonAM duHkha dUra karavA rAtadivasa mathuM chuM. paNa huM kheDUtone anItino pATha nathI zIkhavato. je rAjya kheDUtane devAmAMthI mukta karavA mAge teNe mahesUla ghaTADavuM joIe ne kheDUtathI jhIlI zakAya eTaluM ja rAkhavuM joIe. te rAjya kheDUtane zarAba nahIM pAya. zarAbathI kheDUtanuM eTaluM patana thAya che ke tenI Avakano moTo bhAga te emAM nAkhe che. emAM rAjyanI zobhA nathI. huM icchuM chuM ke kheDUta devAmAMthI mukta thAya, paNa vadhAre to e icchuM chuM ke kheDUta kheDUta bane, mANasa bane, jAnavaranI dazAmAMthI | mukta thAya. kheDUto para zAhukAranA devAnA Dhaga khaDakAyA che. ghaNA zAhukAroe nItinyAya choDI na karavA jevA kAmo karyA che... zAhukAranI jagA rAjya levI joIe. je vyAje bIjA pAse dhirAvavAnI icchA rAkhe e vyAje teNe kheDUtane nANAM dhIravAM joIe. kheDUtane devAmAMthI mukta karavo e rAjyano dharma che. emAM virodha na karavo e zAhukArono dharma che. - para | prajAno dharma | have prajAnA dharma viSe paNa be zabdo kahuM. prajA rAjyanI ja bhUlo joyA kare tethI kaMI nahIM vaLe. teNe potAno dharma paNa pALavo joIe. rAjapIpaLAmAM bhaNelA hoya temaNe rAjya choDIne na bhAgatAM ahIM rahI prajAnI sevA karavI joIe. badhA ja hodA zodhe to prajAnI sevAnuM kAma koNa kare ? Aje lokonA udyama tUTI gayA che, hajAro bekAra che. A rAjyamAM ATalo badho kapAsa pAke che ne bahAra cAlyo jAya che. emAMthI loko kapaDuM na banAve ne paradezathI kApaDa Ave to tamArI bekArI kema bhAMge ? grAmaudyogo sajIvana karavA mATe mahAsabhA jevA prayatno kare che tevA lokasabhA ane rAjya karavA joIe. kheDUto devAmAMthI mukta thaze paNa temane poSaNa pUratuM nahIM | maLatuM hoya to temane pAchuM devuM thayA vinA rahevAnuM nathI. kheDUtane khetI uparAMta bIjA puravaNI dhaMdhAnI Avaka nahIM hoya to enuM poSaNa thavAnuM nathI. [ 53 ] Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na navajuvAnone - navajuvAno ahIM sArI saMkhyAmAM hAjara che. prajAnI sevAnI temane hoMza che. paNa te ekalA tamAzA jovA na Ave. bhASaNa karatAM zIkhavA na Ave. sevAne khAtara sevA karatAM zIkhavAnI dhagaza hovI joIe. sevAdharma kaThaNa che, kAMTAnI pathArI para sUvA jevA che. sattAmAM jeTalo moha che, paDavAnAM jokhamo che teTalAM levAnI sattAmAM paNa paDelAM che. thoDo tyAga karanArane hindustAnamAM loko pUje che. ethI to lAkho pAkhaMDIo pUjAya che. bhagavuM paheryuM eTale bhoLo hindu ane sAdhu mAne che. bhagavAdhArI eTalA sAdhu nathI. tema dhoLI TopI ne dhoLuM kuDatuM paheryuM eTale gAMdhIno mANasa nathI thaI jato. thoDuM bhASaNa karatAM AvaDe, chApAMmAM lakhatAM AvaDe eTale netA thAya evo khyAla jo navajuvAnomAM hoya to te bhUlabharelo che. pagathiye pagathiye caDavuM joIe. satyAgrahanI Teka pratijJAno A dezamAM anAdi kALathI mahimA che. vacana mATe ja rAmacaMdrajI rAjapATa choDI nIkaLelA. chItAbhAI (bAraDolI satyAgraha vakhate gAma choDI gAyakavADI hadamAM vasanAra) pAse rAjapATa na hatuM, paNa kheDUtane jamIna choDavI rAjapATa choDavA karatAM vadhAre kaThaNa paDe che. A be bhAre pratijJAnuM pAlana thayuM che e mATe Izvarano AbhAra jeTalo mAnIe teTalo ocho che. e Teka pALavAmAM chItAbhAInI bhakti ane zraddhA kAma lAgyAM hatAM. mahAsabhA pAse koDInI paNa madada levAnI eNe nA pADI ane tamArA gAmamAM AvIne emaNe tamArA hRdaya upara sAmrAjya meLavyuM. AvA mANasa jyAM vase tyAM bhagavAnano vAsa che. AvuM kaDaka pratijJApAlana karanArA mANaso ApaNane svarAja apAvavAnA che. evAnI tapazcaryAthI ApaNI zakti vadhelI che. svarAjano itihAsa jyAre lakhAze tyAre rASTrapatino ratha hAMkanAra ane sAta sAta varSanAM bahAravaTAM lenAra chItA paTelanuM nAma sonerI akSare lakhAze. - 54 ] Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na yunivarsiTIno pAka - yunivarsiTIno kabajo levo e kAMI moTI vastu nathI. jeo dezI rAjya tathA briTiza hindranI prajA. mATe svAtaMtra icche che tene e moTI vAta nathI. chatAM ApaNe kIDIne vege badhuM calAvIe e na cAle. jo ApaNe ghoDAvege calAvavuM hoya to cAritryavALA mANaso joIe. yunivarsiTInA keTalAkane jyAre arajIo karatA jouM chuM tyAre mane jaNAya che ke, temanAmAM teja nathI, dilamAM hiMmata ane sAhasa nathI. enA abhAvathI mane ghaNuM duHkha thAya che. yunivarsiTIno pAka ATalo saDelo kema che ? tenAmAM teja kema nathI ? svarAja bhogavavAno tenAmAM utsAha kema nathI ? je abhaNa mANasomAM teja jouM chuM te paNa temanAmAM kema nathI dekhAtuM ? jo dilamAM sAhasa ane kuzaLatA hoya to A vastu muzkela nathI. keTalAka kahe che ke tame navA mANasa kema nathI letA ? paNa huM to mArA sAthIone rojano roja kahyAM karuM chuM ke mANaso lAvo. na kAyaratAno kaTTara zatru } jo mANaso khunI mANasone saMgharatA hoya, Azraya ApatA hoya athavA temanA pratye sahAnubhUti dharAvatA hoya to e paNa enA jeTalA ja bhayaMkara che. evA mANasonI paNa jokhamadArI sarakhI ja che. enI sAthe mitrAcArI kyAM sudhI rAkhI zakAya, te ApaNe vicArI levAnuM che. sApanA daramAM kyAM sudhI mAthuM mUkavuM enuM jokhama vicArI levuM joIe. huM kAyaratAno kaTTara zatru chuM. kAyara mANasono huM sAtha karavA kadI taiyAra na thAuM. rAjyanI ane sattAvALAonI evI icchA hoya che ke AvA prasaMgo bhulAI jAya to sAruM. paNa Ama bhInuM saMkelI meLa bAMdhavA jatAM bhaviSyamAM vadhAre moTuM gAbaDuM paDavAno saMbhava che. eTale gunegArone pakaDI kAvataruM karanAra tattvone zodhI kADhavAM joIe. AvI Aphatone kAyamane mATe miTAvavI temAM rAjyanuM hita che. rAjya potAno dharma bajAve ke na bajAve paNa ApaNe to ApaNuM kartavya bajAvavA taiyAra rahevAnuM che. ApaNe samajapUrvaka kAma karavAnuM che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UMca-nIca nahIM khAvA roTalo joIe e ApaNe pedA karIe chIe, zaheranA mANaso nathI pedA karatA. paNa ApaNe ApaNI bevakUphIthI khAvA pAmatA nathI. tame kaho cho ke A gAmamAM so reMTiyA cAle che. keTalA reMTiyA cAle che e prazna nathI. paNa te A gAmane kapaDuM pUruM pADe che ? ApaNe cAra vastunI jarUra che : havA, pANI, roTalo ne kapaDuM. be vastu bhagavAne maphata ApI che. ane roTalo gharamAM ghaDAya che tema kapaDuM ApaNA gharamAM banavuM joIe. ApaNA gAmanI aMdara ugho bhAMgI gayA che e pAchA sajIvana karavA joIe. enI sAthe nAnAbhAI akSarajJAna Ape, ane ema IzvaranuM jJAna maLe. mANasamAM eka cinagArI paDI che. ene jagatanuM jJAna ane jagatanA sarajanahAranuM jJAna thavuM joIe. enuM jJAna thAya to eka mANasa UMco ane eka nIco nahIM lAge. pa zikSaka mAlika je zikSaNa tamane ahIM ApavAmAM Ave che temAM otaprota thaI jAo to tamArAmAM krAMti thavI joIe. gAmaDAmAM jyAM gaMdakI, mela, bhaya, khaTapaTa che tyAM jaIne e badhAmAM krAMti karo e AzA che. vadhayojanA e khAlI carakho calAvavo e nathI. eka kALa hato jyAre gAmaDe gAmaDe nirakSara bAIo te calAvatI. carakhAnI pAchaLa mAnasika krAMti karavAnI che. e nahIM thAya to A badhuM bhulAI jaze. vahemI mANasa vahemathI mALA pheravyA kare paNa emAMthI phaLa na maLe evuM thAya. paradezI sarakAre potAnuM rAjya zAMtithI cAle e mATe zikSakane gauNa sthAna ApyuM ane kaoNnsTebalane gAmano mAlika banAvyo. pahelAM zikSaka e gAmanA hRdayano mAlika hato. gAmanA kajiyA patAvato. vahemIno vahema dUra karato. bekAra mANasane mArga batAvato. bALakane jJAna Apato. e mAna jatuM rahyuM ane kaoNnsTebalane mAna maLyuM ane zikSakane gauNa sthAna maLyuM. paka Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyatvanI bhAvanA zikSakoe koI paNa prakAranuM vyasana nahIM rAkhavuM joIe. ghaNA zikSako aDadhI bIDI pIne aDadhuM ThUMThuM | kAnamAM khose che. vyasana e dhanikonA pAkhaMDa che. durbaLa mANasonAM lakSaNa che. jene mATalAM ghaDavAnAM nathI paNa mANasa ghaDavAnAM che ane koI paNa prakAranuM vyasana na hovuM joIe. jo bahAdura zikSaka hoya to gAmaDAmAM corI lUMTa na thAya. Aje gAmaDAmAM eTalI khaTapaTa hoya che. ke ghaNI vAra gAmanAM mANaso lUMTa karAve che. zikSako emAM beparavA hoya che. bahAdura zikSaka hoya to lUMTa karAvanArane paNa pakaDIne Apaze. Aje navI racanA thAya che, e keLavaNInI ja racanA thAya che ema nathI. AkhA rASTranI navI racanA thaI rahI che. bALako hAthapaga calAvatA nathI tethI e bhaNI rahe che tyAre enAthI kaMI thatuM nathI. bALakamAM bacapaNathI manuSyatvanI bhAvanA jAgrata thAya ema thavuM joIe. svayaMsevakone koI paNa saMjogomAM tamArA dilamAM bhaya na pravezavo joIe. jyAre mANasa bhayabhIta dazAmAM AvI jAya che tyAre e mANasa maTI pazunI dazAmAM AvI jAya che. tethI svayaMsevakano prathama guNa nIDaratAno che. bIjo guNa hukama uThAvatAM AvaDavuM e che. je mANasa sIdho ja netA banI jAya che e koI ne koI divasa gabaDI jAya che. ethI tame juo ke iMglaMDanA moTA moTA rAja kuTuM banA ane rAja gAdIe besanAra prathama vahANa upara ke khANomAM kAma karI tAlIma le che. ApaNAmAM evI mAnyatA peThI che ke mahenatanuM, zramanuM kAma karavuM emAM khAnadAnI nathI. e eka | prakArano cALo ApaNA lokomAM peTho che. e nathI hindustAnanI saMskRti, nathI pazcimanI. potAnI aMgata sevA koInI pAse na karAvavI joIe. svayaMsevake potAnA hAthapaga cAle tyAM sudhI bIjA pAse sevA na levI joIe. [ 60 . Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIranI zakti svayaMsevaka ane svayaMsevikAe potAnuM zarIra majabUta banAvavuM joIe. je pote zarIre majabUta nathI e bIjAnI sevA nathI karI zakatA. sarakAra to baMdUkanI tAlIma Ape che ane jyAM mokale tyAM jIvane jokhame javuM paDe che. hukama na uThAve to ene sajA thAya che. te paNa e dezanI khAtara nahIM paNa peTane khAtara kare che. jyAre tame to sau samajapUrvaka rASTrane khAtara karo cho to te mATe vadhu taiyArI karavI joIe. tAlImano artha e ja ce ke AkarAmAM AkarA hukama apamAna lAge topaNa uThAvI zake ane pachI vinayathI potAne je kahevuM hoya te kahe. kavAyata upayogI vastu che. je mANasanA be paga sIdhA nathI paDatA e zuM sevA karavAnA ? paNa enI pAchaLa je zikSaNa che te samajo to jIvananuM bhAthuM che. kara kalaMka dhoye ja chUTako muMbaI dhanikonuM nagara kahevAya che. jyAM thoDAka dhaniko taMdurastIne vAMdho AvavA dIdhA vagara dArU pI zakavAno dAvo karatA hoya paNa hajAro garIba majUro dArUnI latamAM paDI khuvAra thatA hoya, temanAM bALabaccAM ne strIonI barabAdI thatI hoya tyAM evI dhananI nagarInuM zuM bhUSaNa ? sAcuM dhana Aje ja tame muMbaInI garIba, tavaMgara, AkhI Alame pahelavahelI vAra saMgraha karyuM che. ATalA divasa ApaNAmAMnA sukhI lokoe kadIye nahotuM vicAryuM ke ApaNAM bALako kyAMthI bhaNe che. videzI sarakAra raiyatanA karano paiso bIje veDaphI raiyatane dArU pAI tenI Avaka karatI ane vadhArye jatI hatI, ane ApaNA garIba vargonI e Arthika ane naitika pAyamAlI para ApaNI keLavaNI cAlatI.... 1920nI sAlathI ApaNe samajyA hatA ke A kalaMka dhoye ja chUTako che. 13 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvayuddha vakhate | laDAI be zaktio vacce cAle che. eka zaktinuM jarmanImAMthI pratibiMba paDe che, e nAjhijhama, ane bIjI zakti phrAnsa ane briTana, e impIriyalijhama. e be zakti vacce laDAI che. emAM hindustAnane ene pUchyA vagara saMDovyuM che. hindustAna svataMtra hota to kadAca amerikAnI jema nirNaya karata. hindustAna uparanI saltanate jAhera karyuM che ke hindustAna laDAImAM sAmela che. jarmana rAjya athavA e prakAranI zaktinI duniyA upara jamAvaTa thAya e icchanIya nathI. briTiza zAhIvAda ane jarmana nAjhijhama e bemAMthI hindustAnane kaMI pasaMdagI karavA jevuM nathI. A be zakti laDatI hoya emAM potAnA sAmrAjyanI sattA majabUta karI hindustAnanI gulAmI kAyama karavAnI hoya to emAM sAtha ApavAmAM sAra nathI. na to phoDI lo | jarmanInI jIta thaze to koI zAMtithI duniyAmAM nahIM rahI zake ema kahe che. paNa hindustAnane kAyamane mATe gulAma rAkhavuM hoya to e be zakti laDI le e ja sAruM che. pachI hindustAnane paNa potAnI svataMtratA mATe laDavApaNuM nahIM rahe, ame pUchIe chIe ke dareka dezane potAno AtmanirNaya, potAnuM baMdhAraNa karavAno adhikAra raheze ke emAM dakhala karazo, to eno sIdho javAba nathI ApatA. atyAre gALA cAve che. AzA rAkhelI sIdhA javAbanI; paNa e to kahe che ke tamAre tyAM keTalA pakSa che ? hindu, musalamAna, pArasI, harijana ane e badhA eka thAya toya amArA aMgreja che. ame e badhAnA vAlI chIe. tame badhAnA vAlI ho to phoDI lo. 1 kapa ] Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNA dAktaro dAktarI lAina levAmAM eka sAmAnya AkarSaNa rahe che ke ahIM A mizanarIo che to huM kema dAktara thaIne sevA na karuM ? paNa lobha gUMgaLAvI nAkhe che ane kuTuMbano bhAra dabAvI de che. ApaNI pAse sattA hoya to evo kAyado karavo joIe ke dAktara thavA bahAra na javA devA. karoDo rUpiyA emAM paradeza jAya che. dAktaroe bheLA thaI A vicArI levuM joIe. pote potAnuM maMDaLa karI ApaNA dezamAM ja dAktarI vidyAnA moTA moTA prayogo karavA joIe. yuropamAM je dAktaro che emAM moTo bhAga zokhanI khAtara dAktarI kare che, dhana kamAvAnI khAtara nahIM. eka mitre mane vAta karI ke potAne maTADyuM tyAre teNe dAktarane pAMcaso pAunDano ceka Apyo. paNa dAktare so rAkhI bAkI pAchA ApyA. ApaNo dharma jo rAjA sArI rIte rAja karato hoya, te prajAno vAlI hoya, prajAno te sAco sevaka hoya to ApaNe kaMI bolavApaNuM na rahe. paNa game tevA sArA rAjA chatAM e rAjyamAM na rahe, varasamAM cha mahinA to paradeza ja rahetA hoya ne prajAnA hajAro rUpiyA paradeza kharacAtA hoya, paradezamAM milakata vasAvAtI hoya ane cha mahinA dezamAM Ave tyAreye traNa mahinA to dilhI, simalAmAM jAya ne bAkInA traNa mahinA rAjyamAM rahe, tyAre mahelamAM beThA beThA A bhIla lokone hukama maLe ke rAjA zikAra karavAno che, hokATo karavA taiyAra rahejo, ne jo vAgha vacce Ave ane prANaghAtaka humalo kare toye vAghane rAjA sivAya koI mArI na zake, to ApaNo dharma che ke ApaNe rAjAne rAjadharma zIkhavavo joIe. na zIkhavIe to prajAdharma bhUlIe ane rAjadrohI banIe. ApaNe koInI khuzAmata karavI nathI. ka Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - huM to sipAI chuM ! je netA banyo tene nIce paDavAno Dara rahe che. paNa huM to sipAI chuM. ApaNA dezamAM eka netA che. eno huM sipAI chuM. enI sevA karuM chuM. eno hukama uThAvavAnI bane teTalI koziza karuM chuM. topabaMdUkathI maravuM saheluM che. paNa ApaNe kaMI bhUla to nathI karatA, koInuM buruM to nathI icchatA, e roja vicAratA rahevuM, sAvadha rahevuM e muzkela nakazo eka raMgano | lAlapILA raMgo che tene badale hindustAnano nakazo eka raMgano banAvavo che. ane eka hindustAna thaze to ja svarAja maLavAnuM che. tethI rAjAoe potAnuM sthAna samajI levuM joIe. mArI to rAjAone eka ja apIla che, vinaMtI che ke tame A prajAne kocavavAnuM kAma choDI do ne duniyAmAM hAMsI karAvavAnuM choDI do. paradeza tamAre javuM hoya to mahAjananI rajA laIne jAva. tamAre e mATe keTalA paisA joIe che ? sAthe koNa koNa AvavAnA che ? e badhI vastu prajAe jANavI joIe. hA, rAjA potAnI tabiyata ThIka na hoya, mAMdagI hoya to bhale cikitsA karAvavA jAya. paNa A to eka phaMda che ke dara varase paradeza javuM. huM sAMbhaLuM chuM ke je gAdIe nathI besavAnA te kuMvarane mATe trIsathI cALIsa lAkhano moTo mahela baMdhAya che. e mahela sAcavaze koNa ? tene hajAra bArIbAraNAM che. tene vALavA jhUDavA keTalA mANaso joIze ane te kyAMthI lAvaze ? te badho bhAra rAjapIpaLAnI prajA mAthe ? -[ 18 ] mAnapatramAM lakhyuM che ke meM kheDUtonI sevA karI. paNa kheDUta hoIne kheDUtanI sevA karI temAM zI moTI vAta ? kheDUtone meM eka ja pATha zIkhavyo ke ApaNe jagatanA annadAtA chIe. ApaNe koIthI DaravAnuM na hoya. Dara rAkho to eka Izvarano rAkho. Izvara AgaLa saune javAba Apavo paDaze. paNa sAco parasevo pADIne mahenata karanAra kheDUtane zo javAba ApavAno che ? Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNI sabhyatA maravuM saheluM che paNa bojo upADavo kaThaNa che. ApaNA netAonAM jIvana juo. mahAtmA gAMdhI javAharalAlajI, rAjendrabAbu keTalI kAbeliyatathI kAma kare che. eno vicAra karavo joIe. A zarIra paMcamahAbhUtanuM baneluM che. mATI thoDI gharaDI thAya che; paNa aMdaranI cinagArI te ja rahevI joIe. gAMdhIjInuM zarIra kamajora che paNa teo duniyAbharamAM sauthI vadhAre tAkAtavALA che. ApaNe uMmarano nahIM paNa kAmano vicAra karavo joIe. majUrono, zramajIvIono jamAno che. temano udaya thaI rahyo che. raziyAmAM dhanikone khatama karyA. gAMdhIvAdamAM ane emAM eTalo ja pharaka che ke eka premathI kAma le che, bIjo talavArathI le che. duniyAmAM sauthI mahAna vyakti mahAtmA gAMdhI salAha Ape che ke talavArano rasto jAnavarano che, manuSyano nathI. teo kahe che ke koIne mAravo pITavo nahIM. koI mAre to zAMtithI sahana karI levuM. A hindustAnanI sabhyatA che, saMskRti che. -[ 30 ] khAdInI philasuphI | zuM duniyAmAM ApaNe ja eTalA nirmAlya chIe ke ApaNA dezanI mukti mATe bhoga ApavA nathI icchatA, jyAre bIjA dezo pArakA mulakane mATe paNa laDe che ? keTalAka kahe che ke gAMdhIjI to reMTiyAnI vAta kare che. to e to kaMI navAInI vAta nathI karatA. AvyA | tyAranA kahe che. vIsa varasathI vAvaTAnI pUjA karI emAM zAnuM citra che ? topa baMdUkanuM ke talavAranuM che ? emAM reMTiyo rAkhyo che, e na joyuM ? gAMdhIjI AvyA te pahelAM to chatrIsa jAtanI pAghaDIo hatI. emaNe sapheda khAdInI TopI dAkhala karI. pradhAnamaMDaLo thayAM tyAre e ane enI pAchaLano yuniphaoNrma na joyo ? jema baMdUka dhAraNa karanAra sipAI potAnA pozAka pAchaLanI philasUphI oLakhe che, tema satyAgrahIe paNa potAnI khAdI pAchaLanI philasUphI samajavI joIe. khAdI paheravAnI sAthe reMTiyo kAMtyA vinA e nahIM samajAya. 1 31 ] Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | gujarAtane oLakhAvyo | bIjI mArI tamane salAha che. gujarAtamAM ApaNe A yugamAM ghaNAM varasa gAMdhIjIno upadeza sAMbhaLyo. gAMdhIjI e gujarAtane duniyAmAM oLakhAvyo. AkhI duniyAne halAve evI dAMDIkUca karI. eka laMgoTIvALo mANasa sAbaramatIthI nIkaLI suratane kinAre mIThuM banAvavA nIkaLyo. tyAM mIThuM banAvavA dIdhuM hota to zuM jatuM rahevAnuM hatuM ? prathama to amaladAro hasatA hatA ke mIThuM banAvavA nIkaLyA ! paNa tyAM pahoMcatAM pahoMcatAM to AkhI saltanatane DolAvI dIdhI. duniyAmAM badhA mulaka svataMtratA sAcavavA ke meLavavA talavArathI laDAI kare che. hindustAna talavArathI laDavA nathI mAgatuM. e to duniyAno itihAsa che ke talavArathI meLaveluM talavArathI javAnuM. satyathI meLaveluM jatuM nathI. gAMdhIjI kahe che ke hindustAnanI saMskRti judI che. eNe svataMtratA talavArathI na meLavavI. | vizvavaMdanIya gAMdhIjI | gAMdhIjI bahu dUra jUe che. amArI najara eTale nathI pahoMcatI. ame gAMdhIjInA upara bojArUpa nathI thavA mAgatA, aMtarAyarUpa thavA nathI mAgatA. e UDavA mAge che, eTaluM UDavAnI amArAmAM zakti nathI. gAMdhIjI kahe che e eka rasto che. bIjo rasto hathiyArathI mukAbalo karavAno che. paNa trIjo rasto ApaghAtano che. pustako vAMcyA karo ethI kaMI nahIM vaLe. tamArI pAse navajavAnI che, eno upayoga karavAno pUro avakAza che. vizvapremanI bhAvanA sevatA hoIe to ApaNe | iMglaMDane binazarate madada karavI joIe e siddhAMtanI dRSTie sAcuM che. paNa ema karavA jAuM to mAre sAdhu thaIne besI javuM joIe. huM to evo prema | mArA kuTuMbamAM paNa prerI nathI zakato. gAMdhIne choDIne koMgresamAM koIe eTalo vizvaprema keLavyo nathI. tetI ja e vizvavaMdanIya che. [ 73 ] - 32 - Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na jelamAM ye raMgabheda laDAIno hetu | A eka ajaba jevuM che ke duniyAnA pAMcamA bhAganI vastI dharAvanAra dezane AvA dAruNa yuddhamAM vagara pUchaje saMDovyo. tame kaho cho ke amArA hetu zuddha che. tame ucca Adarzo mATe, mahAna siddhAMto mATe laDatA ho to jaNAvo ne ! ame e ja jANavA mAgIe chIe. paNa eno sIdho javAba emaNe na Apyo. ane bolyA temAMthI Akhare e nIkaLyuM ke yuropanI navI racanA khAtara jarmanI ane ame laDIe chIe. yuropa ane amerikAne choDI bAkInA dezo upara sapheda raMganA loko kevI rIte kAbU rAkhI zake enI A laDAI che, evI gaMdha emAMthI nIkaLe che. amArI laDAI to tamArI sAthe cAlatI hatI. have tame pArakA dezo sAthe laDo cho to amAro to chUTo cheDo karo. A hindustAnamAM ATaluM sarakhuM porTugalanuM rAjya che, ene zuM karavA baMdara joIe ? phrAnsane paNa baMdara che. gorA lokoe aMdara aMdara saMtalasa karI potapotAno vepAra hindustAna para jamAvyo che. aMgrejonI bhAvanA Aje kevI che e juo. baramAnA mAjI pradhAna ane enI patnIne goLamejImAM laI gayA. tyAM phulAvIne pheravyo ne Aje ene be varasanI sakhata sajA karI che. ahIM ahamadanagaramAM jarmanone pakaDI rAkhyA che. emane ramavA Tenisa joIe. ane ApaNA lokone pakaDIne sakhata sajA kare che tyAre kevI rIte rAkhe che ? eTalA raMgabheda to ahIM joIe chIe. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - gAMdhIjInuM mahAjana A jamAno evo che ke maMDaLa bAMdhyA vagara pragati nathI karI zakAtI. jUthamAM rahIne pragati karI zakAya che. ekabIjAnAM duHkho na bhAMgI zakIe toya ekabIjAne maLI mana haLavuM karI zakIe. amadAvAdamAM majUra mahAjana che, enA jevuM koI jagAe nathI. ApaNA mulakamAM to prathama kArakhAnuM raNachoDabhAI lAvyA. yuropamAM kArakhAnAMnA mAliko majUronuM lohI pItA, e parathI tyAM mahAjana thayAM. ApaNA mulakamAM saMskRti judI hovAthI mAliko majUrane cUse chatAM lagnaprasaMge, maraNaprasaMge ene tyAM jaI besatA. potAne tyAM lagna hoya to majUrone jamADatA. dhIme dhIme pAzcAtya eba ahIMnA mAlikomAM pesavA lAgI ane majUromAM paNa pesavA mAMDI. eTale gAMdhIjIe ApaNI saMskRtine anukuLa mahAjana sthApyuM. gAMdhIjIe A mahAjana karyuM tethI amadAvAdane ghaNo lAbha thayo che e DAhyA mANaso kabUla kare bhikhArI na banAvazo betraNa divasa upara amadAvAdamAM mArA makAna pAse eka mANasa Avyo hato. eNe eka jhalmo paheryo hato ane tenA upara vepArIo sAme | jAso cItaryo hato. potAnI sAthe e be kheDUtone laI Avyo hato. be mahinA upara eNe mane kAgaLa lakhyo hato ke vepArIo kheDUtonAM duHkha tarapha nathI jotAM eTale temanAM duHkhanivAraNa mATe anazana levAno chuM. meM mAnyuM ke du:khIne khAtara jIva ApavA koI nIkaLyo kharo ! tethI jyAre e mANasa mArI pAse Avyo tyAre meM | pUchyuM ke kema AvyA cho ? to kahe ke A kheDUtonAM du:kha saMbhaLAvavA Avyo chuM. meM javAba Apyo ke huM to mAnato hato ke kheDUtonAM du:kha 2DavA tame kyAranA IzvaranA darabAre pahoMcyA hazo. paNa tame to kheDUtane jAsAciThThI mokalatAM zIkhavo cho, svamAna choDI bhikhArI banAvo cho ane tame to mArA karatAM vadhu tAjA dekhAo cho. [ 73 ] - 3H | Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { lIMbaDInA hijaratIone | rAjAno ApaNe guno nathI karyo. guno karyo hota to huM ja tamane salAha Apata ke mAphI mAgI pAchA jAo. paNa rAjya guno karyo che. "tere maMgana bahota to mere bhUpa bahota', mAre raiyata tarIke rahevuM haze to rAjAonI zI khoTa, ema svamAnI cAraNo kahetA. tamAre lIMbaDIne bhUlI javuM joIe ane ThAkorane lIMbaDInAM khAlI makAno joI ujAgarA thAya evI paristhiti UbhI karavI joIe. lIMbaDIno eka paNa hijaratI sAco haze to e A kAma pAra utAraze. tame to ATalA badhA cho. paNa tamAre tapazcaryA karavAnI taiyArI rAkhavI joIe. e rAjA che eTale taiyatane jeTalA ThoMsA mAre te sahana karavA joIe, e vastuno huM inkAra karuM chuM. potAnA haka, svamAna mATe je bhogavavuM paDe te bhogavavuM. jyAM jamIna maLe tyAM paDI rahevuM. - 38] kayA khetaranuM khoDIbAruM ?L kAThiyAvADamAM ja nahIM paNa aneka dezI rAjyomAM rahevuM e jokhama bhareluM gaNAyuM che, tethI ja varSothI tyAMthI nAselA, bhAgelA sAhasika mANaso Aje jude jude sthaLe karoDapati banyA che. kalakattA, muMbaInA ane bIjAM sthaLonA mAravADIo juo. kAThiyAvADIo tarapha najara nAkho. Ane mATe ApaNAmAM eTaluM teja ane hiMmata hovI joIe koI rAjyane vepArI vagara cAlavAnuM nathI; paNa e vepArI sAco hovo joIe. Aje krAMtino yuga che. hindustAnanI bahAra najara nAkhIe to khabara paDe ke nATakanA nahIM paNa sAcA rAjAo ke je mATe beThelA che temane potAne khabara nathI ke te savAre rAjA haze ke nahIM. eka pachI eka rAjAone rAjapATa khotA ApaNe joI rahyA chIe. bhaviSyamAM eka paNa rAjA haze ke kema te ja prazna che. moTAM rAjya hAtha nIcenAM nAnAM rAjyone gaLI javAnAM che; to lIMbaDI kayA khetaranuM khoDIbAruM ? Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ briTanano pracAra | briTana kahe che ke nAnA nAnA bhulakonI svataMtratA rakSavAnI khAtara ame A yuddha laI beThA chIe; tyAre amerikA ane jagatanA bIjA dezomAM puchAtuM hatuM ke hindranI svataMtratAnuM zuM ? hinda eTale gAMdhI ane hinda eTale koMgresa, e to e loko barobara samaje che. jagatabharanA dezomAM jyAre Avo pracAra thavA mAMDyo tyAre A lokoe judA ju dA peMtarA racyA. hindanA pratinidhione saltanatanA pratinidhie bolAvyA ne kahyuM, 'ame to hindane svataMtratA ApI devA mAMgIe chIe. hinda e to amArA gaLe bAjheluM ghaMTInuM paDa che. paNa zuM karIe ? hinda haju svataMtratAne lAyacaka nathI. svataMtratA prApta karyA pachI hindamAM TheraThera khUnAmarakI, lUMTaphATa, mArAmArI vagere aMdhAdhUMdhIo cAlyA kare, koI koma salAmata na rahe, Ama na thAya e amArI naitika javAbadArI che.' A jAtano pracAra temaNe karavA mAMDyo che tevI racanA paNa karavA mAMDI. - 80 ]