Book Title: Pathik 1991 Vol 31 Ank 04
Author(s): K K Shastri and Other
Publisher: Mansingji Barad Smarak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/535364/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir varSa 31 muM aMka 4 the saM. 2047 sana 1991 jAnyuArI sva. mAnasaMgajI bAraDa smAraka TrasTa - saMcAlita taMtrI-maMDaLa : pra. kekA. zAstrI hai. nA. ke. bhaTTa De, sau. bhAratI bahena zelata [ itihAsa-purAtattvanuM eka mAtra gujarAtI mAsika ] Adya taMtrI : rava. mAnasaMgajI bAraDa indrAsamA samaghazasalyadhuM taparyayastu caragniva iva | brahmadviSe kavyAde gheracakSase zreSa dhattamanavArya kimIdine ! (Rveda. 7-104-2, atharva, 8-4-2) [he indra ane somadeva ! tame baMne, pApakarmamAM lipta thayelA pApIone barAbara dhikkAre. agni para mUkela hAMDInI jema anyane duHkha ApanAra vyaktine tame tapAvo. nAstika, mAMsAhArI, kara divALI ane sarvabhakSA vyakti para tame niraMtara tamAro khophabhAva rAkho. ] duHkhada avasAna mAtra dasa divasanA gALAmAM traNa mahAnubhAva vidvAnonAM avasAna gujarAtI vidrasamAjane kAramAM dhA ApI gayAM che gujarAtanA avaitanika raMgabhUminA prANarUpa kavi-sarjaka lekhaka ane nATayalekhaka abhinayaniSNAta bhAI jasavaMta ThAkara, gujarAtI sAhitya pariSadanA upapramukha ane ucca koTinA viveyaka (mIThIbAI kaoNleja, pArlA-muMbaInA bhUtapUrva AcArya zrI amRtalAla yAjJika ane chelle gujarAtI sAhitya pariSadanA bhUtapUrva pramukha, aneka eNvorDa ane caMdrakAnA vijetA, zikSaNajagatanA to ucca koTinA zikSaNakAra kavisarjaka lekhaka vAddha AcArya jhINAbhAI desAI 'sneharazmi', A traNa agrima keTinA gujarAtI sArasvatone ApaNe gumAvyA che A ghA varSo sudhI na rujhAya evA che. parakRpA Lu prabhu emanA AtmAne pitAnA caraNomAM zAzvata zAMti Ape evI prArthanA. - taMtrI For Private and Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir With Best Compliments From VXL INDIA (LTD.) (SAURASHTRA CHEMICALS) PORBANDER MANUFACTURERS OF BASIC CHEMICALS SODA ASH LIGHT : Used by Housewives/Dhobis and other Weaker Sections of the Society as also by Industries like Detergents, Silicate, Soap, Textiles, Aluminium, Dyes etc, : Used by Ultramarine Blue. Bichromato and Glass Industries. SODA ASH DENSE SODA BICARB : Used for Tanning, Printing. Jaggery etc. CAUSTIC SODA (LYE): Used in Manufacture of Wood Pulp, Soap, Chemicel Intermediates, Dyes, Cosmetics, Bleaching. Dyeing & Printing, Textiles, Petroleum Refining. Aluminium Manufacture, Oil Extraction, Paint and Varnish, Mercerizing Cotton, TELEPHONES : 21735, 36 & 37 TELEGRAM : SAUKEM TELEX : 0166-201 FAX : 0286-21431 ALWAYS BUY THE BEST AND THE FIRST 'THREE LIONS BRAND' PRODCTS. For Private and Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAbhAra- svIkAre 1. amadAvAda : gaI kAla ane Aja (sacitra) - che. zrI mukuda rAvaLa; pra purAtatva tuM, gujarAta rAjaya, paMcAyatana bhavana -5 me mALa bhadra, amadAvAda-380001; krAuna 8 pejI pR. 8 + 20 + 23; 1989; ki cha pelI nathI. citrAnAM zIrSaka 24, kiMtu 21 pAnAMmAM bakhe eTale kara +22ma pAne ra ane 23 mA pAne 1 maLI 45 ci aMdara, mukhapRSTha upara traNa daravAjAnuM bahuraMgI ane chelA mukhapRSTha upara lAla zAhImAM sIdI saiyadanI masijadanI kalAmaya jALI, ema 47 citrothI samRddha A pustikA amadAvAdanAM zilpa-sthApatyanI eka darzanIya sapratirUpa banI rahI che. prathamanAM 1-18 pRSThamAM 'amadAvAdaH gaIkAla ane Aje e zIrSaka nIce amadAvAdanI aitihAsika pArzvabhUmine paricaya ApatAM bhadrano killo (4) mAtara bhavAnI vAva (asAravA) (7) "ahamadazAhanI masjida (bhaka"(7) saiyada AlamanI masijada (khAnapura (8) traNa daravAjA (bhadra sAme(8) rANI siprInI masijada (AsteDiyA 18 rANI rUpamatInI majida (mirajApura)() "sarakheja) kAMkariyA 10) dariyAkhanane ghummaTa (zAhI paga)(12) "AjhamakhAna-mujhimakhAnnI masjida ane kamara', 12) saiddha esamAnanI mAjida ane kabara12) "sIdI bazIranI masjida (sAraMgapura daravAjA bahAra) (3) "mukhAjhikhAnanI majida (dhIkAMTA' (13) "acutabIbI majida (dudhezvara)'(14) lave sTezana paranA mIna rA' (1) " killAnI dIvAla" (14) zAhaAlamAne re - (5) mahamanI majida (sAraMgapura)'(15) bAbA lUlanI majida (jamAlapura daravAjA bahAra)(16) AjhamakhAnanI sarAI (bhadra'16) "zAhI mahela (zAhIbAga' (16) valaMdA kabrastAna kAMkariyA)(17) svAminArAyaNanuM maMdira (kAlupurI" ane "haThIsiMganuM (jena) madira di9hI daravAjA bahAra) - (18) ATalAM sthApatya vize prAva etihAsika vigate ApavAmAM AvI che. A pachI citrasaMpuTa chapAye che temAM uparanIcenA blo mAM tenuM te sthAna ane sthApatya gaI kAla'nuM ane "a" nuM e rIte ApavAmAM Avela che. AnAthI Aje UbheluM che te sthApatya pahelAM ThevuM hatuM ane Aje ene tarata khyAla Ave che, paricaya-vibhAgamAM te te sthAnane ItihAsa paNa che eTale enA baMdhAvanAe nA vidhyamAM mAhitI sulabha che. nAnI, paNa bhAre zrama purvaka taiyAra karavA badala purAtatvakhAtAnA niyAmakazrI mukuMdabhAI dhanyavAdane pAtra che. 2, lekanATaya-bhavAI (sacitra) - le che. kRSNakAMta kaDakiyA, pra ema pI jaDiyA, kAryakArI kula saciva, gujarAta yunivarsiTI, amadAvAda-38006; DemI 8 peja pR 10 + 172, 1999; 4i rU. 2 1/ 92 jeTalAM peTA-zIrSakamAM nimAyelA le kana Ta' divA 'bhavAi' uparano A pra tha atyAra sudhInA jANavAmAM AvelA bhavAI vize ane bhavAInA e go vize lakhAyelA vIseka graMthamAM eka AdhakArI tadane hAthe lakhAIne bahAra AvyuM che. A graMtha gujarAta yunivarsiTIe prasiddha kare che. kahevAnI jarUra nathI ke lakhAyA pachI yuni, kAra vadi vidvAna para makAnI cALaNImAM caLAIne bahAra Avela che. khAsa jarUra jaNa I che tyAM bhajavAtA vezenAM citro paNa ApavAmAM AvyAM che. lekhaka A viSayanA UMDANamAM UtaryA che e bhavAI : lekanATa" "bhavAInuM sAhitya bhavAInuM paDuM-maMDaLa' 'bhajavaNInI bhinnatA vagere zIrSakavALAM te te peTa khaDAmAM jovA maLe che. "bha dIne kAraNe lokasaMgItamAM eo UMDA UtaryA che. TUMkamAM kahevuM hoya te "bhavAInAM AMtarika tema ba ha upakaraNAdimAM emaNe pUrI sapaSTatA karI che. atyAra sudhImAM bhavAi ne lagatA >> mAM A graMtha e navI bhAta pADanAra che. A graMthanuM prakAzana karIne guja yuni. e A viSaye jijJA suone bhAthuM pUruM pADavAnuM sugya kArya karyuM che. lekhaka ane prakAzaka yunivarsiTI dhanyavAdane pAtra che. - taMtrI For Private and Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vide 'pAMcaka' pratyeka aMgrejI mahina nAnI 15 mI tArIkhe prasiddha thAya che, pachInA 15 divasamAM ke na maLe te sthAnika posTa ophisamAM likhita phariyAda karavI ane enI nakala ane meLavI. che pathika' sarvopayogI vicArabhAvanA ane jJAnanuM mAsika che. jIvanane UdhvagAmI anAvatAM abhyAsapUrNa ane ziSTa sAhityika lakhANane svIkAravAmAM Ave che, * prasiddha thaI gayelI kRtine krurI prasiddha karavA mATe na mokalavAnI lekhakoe kALajI rAkhavI. 0 kRti sArA akSare zAhIthI ane kAgaLanI eka ja bAjue lakhelI DhAvI joie. kRtimAM kaI anya bhASAnAM avataraNa mUkavAM hoya te enA gujarAtI tarajumo ApavA jarUrI che. 0 kRtimAMnA vicAronI javAbadArI lekhakanI raheze. 0 patrika'- prasaddha thatI kRti enA vicAro-AbhaprAya sAthe taMtrI saslamana che ema na samajhavuM. O asvIkR kRti pAchI meLavvA jarUrI TikiTo AvI haze te tarata parata karAze. 0 namUnAnA aMkanI nakala mATe 3-50 nI TikiTo mokalavI. ma.e. DrAphaTa patra lekhe pathika kAryAlaya, madhuvana, elisa baja amadAvAda-380006 pathi www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Apa tatrI : sva. mAnasa'gajI bAraDa taMtrI-ma`DaLa( ) vArSika lavAjama : dezamAM rU.30/preA.ke. kA. zAstrI ( ) videzamAM rU. 111/-,chUTaka chu. 42. DaoN. nAgaDabhAI bhaTTI, 3. DaoN. va 30 ] pauSa, saM. 2047: jAnyu., anukrama sAbhAra svIkAra bhAratIya rAjavazeAnI paraparA vaheArAonA ItihAsa (eka hastaprata) pAraDI tAlukAnA AdivAsIonAM deva-devIe mAunTa Abu ane gujarAta makarasa'krAMtinuM dezavaividhye Rtuka AjhAdInA vIra sainika (satyakathA) zailabAI mAtAjI kaccha : ItihAsa ane sAMskRti (pAdaTIpA) zrI For Private and Personal Use Only bhAratIbahena razelata sane 1993 [ cyaMka 4 pUrI ra taMtrI krarasiddha cUDAsamAM 3 DaoN. ema. jI. kurezI 9 DaoN. jI.je. desAi 13 ane preA. zrI. ena. jozI zrI hasamukha gyAsa 19 zrI dIpaka jagata 23 DaoN. jayakumAra zukala 22 zrI vIrabhadrasiMhajI sAla kI 24 zrI ThAkarasI pu. s MsArA 105 vinati vArSika grAhakoe potAnuM ke peAtAnI saMsthA koleja yA zALAnuM lavAjama rU. 30/- jI na mekalyuM. Dropa tA satvara ma.e.thI mekalI ApavA krArdika vinaMti. saranAmAmAM gALa vartulamAM paDelA eka kayA mAtrathI grAhaka nuM kahe che. e mAsa pahelAM lavAjama maLatu grISTha che. agAunAM lavAjama eka ke ekathI vadhu varSAnAM bAkI che tee! paNa saveLA mokalI ApavA kRpA kare. AMka hAthamAM Ave che gALAmAM lavAjama mokalo ApanAre AvA vartulane dhyAnamAM na levA vAta. 'pathika'nA AzrayadAta. rU. 3001/-nI ane Ata sahAyaka rU. 301/-thI thAya che. bheTa tarIke paNa rakamo svIkAravAmAM Ave che. sva. zrI, mAnasagabhAInA aMte 'pathika'nA cAhakone 'pathika kAryAlaya'nA nAmanA ma.e. ke DrAphTathI mokalI ApavA vinati, A chellI be prakAranI tema, 50 thI laI AvatI vadhu bheTanI rakama anAmata ja rahe che ane enu mAtra 5Aja ja vaparAya che, jAnyuArI/1991 1 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir itihAsa eka acche zikSaka, mArgadarzaka che. atItanI eka AkhI peDhI jIvananI pAyAnI traNa bAbatene AdhAre bharyuM bharyuM jIvI gaI : 1. bhUtakALanuM gaurava 2. vartamAnanI pIDA 3. bhaviSyanuM svapna sAMpratamAM jIvatA ApaNA sau upara AvanArI peDhInI anAgata javAbadArI che. ApaNe itihAsa pAsethI mana-buddhinI AMkha khulI rAkhI kaMI bhaNI zakIe ? kAna khullA rAkhI itihAsa pAsethI mArgadarzana meLavI zakIe ? jIvI zakIe? A dizAnA prayatno karIe to AvanAro samaya ujajavaLa che. saujanyaH ekasela InDasTrIjha, li. ki dara rUvAparI roDa, bhAvanagara-364001 phona : 2522-23-24 = =- -- -- -- --- jAnyuArI 191 kAkA v -- pathika For Private and Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra bhAratIya rAjava'zAnI para parA zrI. karNasahu gA. cUDAsamAM [ 'pacika'-julAI-1990 nA kramamAM virATsa'za (pR. 3-7 mAM) chapAyA hatA. bo cUDAsamAe bhAratIya rAjavazeAnI paraMparA bhAre zramapUrvaka taiyAra karI che te amane mekalI ApI hatI. amAre mATe paNa e abhyAsanA viSaya hoI e vicAraNAmAM rAkhI hatI. ene chApavA jevuM svarUpa ApavAmAM vilA thayA che, vacce eNkaTo.-nave.-Dise.nA aMka dIpotsavAMka ane enI pUrtirUpe chapAyA tethI vadhu vilaba thayA, have jAnyu.-phebru.mAM e vyavasthita rIte Avaze. eka rIte A bhulAyele viSaya che, e uddeze ja paurANika va zAvalIo e zAkathI eprila-'90 nA 'thika'mAM (pR. 15-23 ane 2-11,13) zrI ek jI. pArjiTaranA enthiyanTa InDiyana hisTorikala TreDizana (1922)'mAMthI amArA vivecana sAthe sUryacaMdravaMza ane peTAzAkhAmAnI vAvalI AApavAmAM AvI hatI. A vaMzAvalI sAthe rAkhatAM zrI cuDAsamAe ApelI cAlIe samajhavAnI vadhu saraLatA thaze. va'jJAvalIone sAMprata sasrAbdI sudhI lAva ne emaNe cha vizrAmA nIce prayatna karyAM che, jenA samAdara karatAM mAnada thAyuM che. -taMtrI } 2 kazyapa 3 vivasvAna 4 vaivasvata vizrAma 1 kRtayuga [ saptarSi ] visa'.pU. 12144 thI 8244 : kula varSa 3900 cha RSe : (1) mATe, (ra) agni, (3) trirA, (4) vase, (5) pulastya, (6) pula, (7) kratu sUryavaza : zAkhA 1 zAkhA 2 vyavaza : zAkhA 1 zAkhA 2 zAkhA 3 zAkhA 4 1 marIci 1 atri 5 ikSvAku 6 vikRkSi cha thazA 8 dAyAta 9 pura jaya 10 anenA 11 3 12 vizvaratha 13 caMdra 14 yuvanAma 15 avastha 16 bRhadaya 17 phevalAvya 18 dRDhAma pathika mithi www.kobatirth.org niSi sanmAti 3 sudha videha mana mAdhava udAvasu 2 caMdra-sAma 4 puravA pUmaDu 6 nava Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 7 yayAti (1) 8 yayAti (2) huM yati (3) 10 yayAti (4) 11 yayAti (5) jAnyuArI 1991 For Private and Personal Use Only kSetrava kazyapa kAzIrAja vijaya jaratu va ajana kuzaLa suza miSa Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yAtraka namasya 19 harSa suketu 12 yayAti (6) rASTravIra 20 sUdAna 25 vikuMbha pura(1) 22 varNava 23 kuzAzva devarAta koSTA sahastrajita purUAra) 24 senajita sadeva satyajita puru(3) 25 yuvanAzva svAhita heThaya puru(4) dIrghatamAM 26 mAMdhAtA bRhadratha citraratha dharma 27 aMbarISa pura(5) 28 yauvanAva 29 pRthu zucibadhu kuMta janame 30 trizaMku mahAvIra vAnasvAti samAnI prAcinhAna dhanvatari 31 harizcaMdra mahiSmAne * ajaya 32 rahita 33 hArIta mRDa67 bhadrasena pravIra 34 caMpaka. kRtavIrya 2pa sudeva saMskRti 'citraratha meda 36 vijaya sahastrArjuna 37 marudhuM cArupAda 38 vRka-bharata jayadevaja 39 asita duSTa ke zazabiMdu tAla dha vizrAma 2 zretAyuga vi.sa.pU 8244 thI 5944 kula varSa 2300 yA mithilA zAkAmya purI pratiSThAnapurI mAhiSmatI draprastha kAzI giridhvaja mathurAyaduvaMza yaduzAkhA puravaMza kSatra vasuvaMza 40 sagara 14 hasava 24 pRthuzravA haihayavaMza 24 bahumAna 19(kRSa) 41 asamaMjasa bRhadratha kara aMzumAna 15 mAru 25 dharma 25 saMthAti 20 vasu 43 dilIpa 44 bhagIratha 16 pratidhaka 26 uzane 26 ahati 20jadUtu(ra) 45 zrutana ra7 bAcaka 46 nAbha-nAbhAga 17 kIrtiragha ra8 bhajita rarIti rara bRhadratha avaka ra9 jayAmagha 28 teya 47 siMdhu, 18 devamIDha 48 ayutAyu 49 RtuparNa 19 vibudha 30 vidarbha ra8 ratinAbha jAnyuArI 1991 23 mUlavAhana 24 sau veva pathika For Private and Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 50 sakAma 20 mahIka paNa mudAsa para adbhuka 21 kAtirAja 13 nArIkavaca 22 mahAsamA 54 dAya 55 piDa 56 vizvasaha pacha khAMga [58 dI'bAhu] 59 23 60 aja 61 dazaratha 63 kuza 64 adhi 65 niSAda huM nabha 67 pu DarI 68 kSemadhanvA 69 devAnika 30 hIna 71 pariyAtra 72 vathasthala 23 23 rAmA 73 vajranAbha 34 khagaNu 71 sugama 76 vikRti 77 hiraNyanAbha 24 harAmA 25 zidhvaja3 78 puSpama 59 dhruva pathika kuzara dara rAmacaMdra (sItA- 26 dharmadhvaja 4ra zakuni rmilA)(mAMDavI zrutakIrti) ziradhvaja kIrti dhvaja ZH www.kobatirth.org 32 anAja 33 Uja jaMtu 34 purujita 35 ariSTanemi 32 kuti 33 di 34 nivRti 37 zrutAyu 38 sUryodha 39 citratha 40 kSemAdhi 41 samaya 35 dazA 36 vyAmA 42 satyatha 43 upaguru 37 jImUta 38 vikRta 43 karAya 27 kRtadhvaja 28 kezidhvaja 29 bhAnumAna 44 devarAta 30 zatadyumna 31 ci 39 bhImaratha 40 navaratha 41 dazaratha vizrAma 3 dvAparayuga * mahAbhArata-prasaganA samaya sudhI vi.sa. 1944 thI 3044 ra900 kulava 41 matinAra 45 devakSama 4 madhu 48 vI 48 tanu 49 purUhAtra 50 Aya padma sAvarka tAlaja 1 30 sArvabhauna 31 jayasena 32 arvAcIna 33 ariha(1) rUpa mahAsAma para samAna 13 viduratha Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 34 aAdhana 36 devA tathi 37 ajamIDha(1) 38 kSa 39 arihA(2) 40 vastI jara ta zuM 43 pratina 44 zempa 45 duSyaMta xt bharata jaNa maLyuM 48 bRhakSetra 49 sitAkSa 10 ajamIDha(3) 51 samaja para sA~varaNu 53 rAja 54 mahaMtu 55 suca jAnyuArI/1991 kSetravA For Private and Personal Use Only 25 yadu 31 *** 26 sana 27 sutra 28 calana 29 kruti 3. uricara 31 ca 32 kuzAgra 33 ma 34 para tapa 35 sumiMtra sumitra 36 suda na 37 pumANu 38 uparicara(ra) 32 13. 4 matsya Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 44 varvata 54 zara paDa viMdurathI 55 bhajamAna 56 zini pa7 sArvabhauma 58 jayasena 4 subhASaNa 80 saMdhi 81 sudarzana 82 anavarNa 93 zIdhra 84 maru. 85 pRthusena 86 amadroNa 87 mahAzvAna 88 vizvabAhu 89 prasenajita 90 takSaka 41 Urja 57 svayaMbhaja 58 vika 59 devamIDha 47 zruva 48 jaya 49 vijaya 50 Rtu 51 vItahavya para ti 59 aAdhana 60 sabha 6 dilIpa 62 pratApa 63 saMtanu 64 vicitravIrya 42 bRhadratha 60 vasudeva ka bRhadabala 53 bahulAdha 1 zrIkRSNa nIlarAja yudhiSThira 43 jarAsaMdha vizrAma 4 mahAbhArata prasaMganA samayathI bauddhakAla yudhi. sa. 1 thI 1lpara vi.sa. pU. 3044 thI 192 kula varSa 15ra ayodhyA mithilA zAkAzyapurI dvArakA-zeNita Idrakastha rAyakAla kozala giritraja 91 bRhadabala bRhadratha 54 bahulA 6 zrIkRSNa yudhiSThira 36-0-0 (purapaMza zAkhA) vasuvaMza 92 bRhatsAnuM pratimA 6ra aniruddha 67 abhimanyu 43 jarAsaMdha 93 rakSepa supratIka 63, vajanAbha 68 parIkSita 60-00 54 sahadeva 84 vatsapAla 64 pratipAda 69 janamejaya 84-3-13 45 citraratha 5 pratizarmA azvasena 5 subAhu 70 zatAnIka 82-8-2 = dvitIya rAma 96 devakara zakarAja 66 zAMtisena cho sahajjAnIka 88-2-8 47 duSTazalya 87 sahadeva 67 satyasena 72 azvameghaja 8111-27 7 haiyAti 48 ugrasena 98 bRhasthava 68 suSaNa 73 asImakRSNa 75-7-18 7ra sAva bhIma 9 tharasena 99 bhAnurane bahuja 69 goviMdabhara 74 nimicaM* 75-2-14 74 jayasena 50 bhuvanapati 100 supratIka 70 sUryamalla 75 citraratha 78*721 74 mahIbhIma 51 rUcaka 101 bharUdeva rahUgaNa 71 zAMtivana 76 hIratha 78-7-2075 dakSAnana 5ra sukhadeva 102 munazepa 'kara sayAjaya daSTimAna 69-5-6 76 hAzAnaMda 5: zuciraya 103 kuzInara kRtaM jaya 73 vizvavarAha 78 sujana 65-177 devaka 54 parvatasena 104 aMtarikSa 74 kheMgAra 79 sunItha 64-6-4 78 mAM vara 55 medhAvI 105 suvarNa 75 harirAja 80 nRcakSu 62-014 79 kAtyAyana 56 senagIrI 16 amitrajita 76 sIma 81 sUkhInala 5-10-1 80 nimi paNa bhImadeva 107 bRhadvAja 77 bhIma 82 pariva 4ra-11-2 81 duSyata 58 pUrNa malla 18 dhama rAja 78 bheja 83 sunA 18-18 82 sudha 59 karavI 109 mRta'jaya - rAgaMjaya 79 rAjamAcikya 84 meghANI 5-8-10 83 hArIta 6 jayapAla jAnyuArI/1991 For Private and Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 110 rAjaya 80 mahIpAla 85 nRpa jaya 5-10-10 84 bharata 61 azvamedhaja 111 saMjaya 81 bhadagala 86 durva 50-8-21 85 virocana 62 kurudana 11ra zakayavardhana bRhadava 82 mUlarAja 87 nimi 47-9-20 8 ajamIDha 6 senavIra 113 ke dhAjita 88 bRhadratha 45-11-23 87 saMvaraNa ke vIramAla 114 atulavikrama 83 mahIpAla 89 sudAsa 44-8-7 88 sUdhavA 65 ripujya 115 prasenajita zAkaye 84 zilAjita 60 zatAnIka 40 10-8 89 parIkSita 1 prota1). 11 zuka 85 jhejha ' 91 durdamana 50-11-8 90 bhImasena 2 ) (2) 117 surathI 86 de 9ra bahira 39-9-0 91 pradIpana 3 , (3) 118 (mitra) zuddhodhana 87 cUpacaMdra 93 daMDa paNa 40-10-25 92 kSemaka 4 caMDaprota (nAgavaMza) 88 dugarakhya 94 nimi 5 saprota 89 vizvavarAha 95 kSemaka 58-58' naravAhana 1 zizunAga 90 mularAja 1 vizravA 17.29 zatAnIka 2 kokavarga 91 kaharAja 2 paruSeNa 4ra8:21 3 kSemadhamAM 92 geviMdamala 3 vIrasena para-107 4 kSejita gaumatabuddha 93 AnaMda 4 anaMgazAyI47-83 96 udayana pabiMbisAra vikama 5 kaliyugaH baudhakAlathI vi.saM. 1 sudhI, yudhi-saM. 152 thI 3044 caMdravaMza vizrAva udayanavaMza rAjyakAla paramAra nAgavaMza purapura Idraprastha ujajaina pATaliputra 94 cAmuMDa 5 harijita 35-2-11 6 puruSasethI 44-2-22 uke. pRthvI 6.ajAtazatru 7 sukhapAla 30-ra-21 1 muMja 95 sarvaleha 8 kata 42-9-24 2 baDiyAdarAja uya-udAsIna 9 sajajana 32-2-14 3 jigA. 4 jamAI mahAnaMdI kapha durgakhya 10 amacUra 21-3-16 " pa. naMdra na haze 11 amIpAla 22-11-25 6. badhAyela 1, naMdivardhana 97 zAlivAhana para dazaratha 25-4-12 7, bhariya 2. ugrasenanA ha8 vikamabhoja 13 varasAla 31-8-11 8. keca 3. pasukanaMda 99 mahIpAla 14 vIrasahA 47-0-14 9. manamaya 4. pAMDu kamati 10. mAnadhrupadra 5. bhUpAlAnaMda 100 kheMgAra 1 vIramakAra 35-10-8 11. vatsarAja 6. ratnapAlanaMda 11 devaratha 2 ajitasiMha 27-7-19 12. vaMsa 7. viSNu 12 vyApAla 3 sarvadatta 28-3-10 13. patarAja 4 bhuvanapati tpa-4-10 14. ajepata 8 sesiTIkA 103 jagadeva 5 varasena 21-2-3 15. banepata pahApavanaMda-(2) pathika jAnyuArI/ 11 kola vIpati For Private and Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bahIyAla ka hanuSaNakhala ja vibhAI 8 saMvarAja 9 tejapAla 10 mAraka 105 anaMgapAla 1 pralanI 1ra zarUmana lai lejarAja 13 jIvapleka ja harirAya paNa dharmasena 15 vIrasena(2) 18 aMbarISa 16 AdityaMta maramara-ThaNuM 40-8-ka 16. pAna 9 dhanano 26-4-ka 10 parAya - ukela mayavaMza 18. peharava 1 caMdragupta 17-ra 10 18 gaMgApAla 28-11-10 19 ratanapAla 37-7-21 20 dhanatapAsa 42-5-10 21 rAghavapAla 8-11-13 22 samarapAla 6 saguNa 23 rAyapAla 7 zAlizaka 26-10-29 24 vipAla 8 sAmadharmA 35-2-10 25 amarapala 9 zatadhama 23-11-23 26 jelapAla - 10 bRhadratha paramAra vaMza paramAra vaMza nAgavaMza Idraprastha ujajana pATaliputra 32 rAmapAla 1. zuM gamitra 33 nakhapAla 2. yuddhamatra uja dharaNIdhara dhuMdhumAra 42-4-24 2 maharSi 35 dhIaDa 4-2-29 36 dhIrasena 3 manasvI 50-10-19 4 mahAyudha 30-3-8 1 devabhUti ka7 lamaNasena pa phuranAtha 28-5-25 38 kAmasena 6 jIvanarAja 45-2-5 39 usulavA 7 rana 47-4-28 2 sahadeva 40 Idrona 8 ArIlaka para-10-8 (kanakasena) * 8 rAjapAla 36-0-0 1 zatruNa - 41 vAsudeva : 109 aviNa >> umasana anirUddha 112 jayasiMha 113 sAMbhaLa 114 menDamalla 4ra bhatRhari 1. mahaMtapAla 1-14-0 42 sudarzana 43 zAtakarNi 115 lasarAja 43 vikramAditya mahAvikrama 93-0-0 44 zAlivAhana - pAdaTIpa 1. atri RSi trASipatnI anasayA-pravara: "atrinA traNa putra thayAH caMdra dattAtreya ane vIsA, emAM caMdra kSatriya ane dattAtreya tathA durvAsAe brahmakarma svIkAryuM', durvAsA-tra cahAbhArataprasaMga sudhInA samaya parvata prasiddha rahyuM che. dattAtreyanA nAmathI te kaNa ajANa che ? (apUrNa) pathika For Private and Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vaherAone ItihAsanA eka hastaprata] . emajI. karelI zrI e. e. e phekI jevA prakhara vidvAne muMbaInI senTrala lAIbrerInI arabI-phArasI hastapratonuM eka keTaloga taiyAra karyuM che temAM arabI hastapratomAM "rasAlatuda-jumagjha jhAhiraha li phite bahatila bAhirahamene ulekha karyo che, arthAta "prajavalita vahe paMthanA lekane ujajavaLa ahevAla." A hastaprata arabImAM che; vacce kyAMka kyAMka ene phArasI anuvAda che, kavAMka nathI. enA lahiyAnuM nAma munazI hAjI salAhuddIna arAI che. enA kartAnuM nAma maLatuM nathI, paNa hastapratama e pitAne vaherA kemanA eka sabhya tarIke oLakhAve che. taduparAMta kartAnA pitAne kAlamAM je vaherAonA bujharga dharmagura hatA temanuM nAma melAnA jhanuddIna hatuM ane lekhaka emanA nAma pachI "khudA emane dIrdhAyuSa ape" ema lakhe che. A hastapratanI racanAne samaya, je kyAMya ulikhita nathI, te uparyukta vigata uparathI nakkI thaI zake che. A hastaprata "mirAte sikaMdarI" nAmanI phArasI hastaprata sAthe baMdhAyela che. "mirAte sika darI" ane vahorAonA A ItihAsane lahiye eka ja che. lahiyA hAjI sAhaddIna arAI lakhe che ke basa sAhebanA AdezathI meM li. sa. 1264-I. sa. 1849 mAM amadAvAnA kAjI sAheba, kAjI husena vada hAjI mahamada sAleha sAhebanA makAnamAM besIne "mirAte sikaMdarI'nI A hastapratanI saMpUrNa nakala karI. hi. sa. 1245, saphara mahinAnI sAtamI tArIkhe lahiyAe A hastaprata pUrI karI." eTale eka ja varSamAM eNe A baMne hastapratanI nakala karI. A uparathI ema kahI zakAya ke majakura lahiyAe majakura ItihAsanI e ja varSe amadAvAdamAM ja nakala karI devI joIearabI ibAratanI nakala karavAmAM lahiyAe joIe teTalI ekasAI rAkhI nathI. Aje boDarA"nuM bahuvacana "bavAhira" karavAmAM Ave che. A hastapratamAM enuM bahuvana baharaha karavAmAM AvyuM che. arabI bhASAmAM bahuvacana baMne rIte zakaya che, paNa hAla bAhira" vadhAre pracalita che. A hastapratane jarUrI phakarAonuM gujarAtI bhASAMtara nIce pramANe che : satyanA paMthe cAlatA, hiMdamAM vasatA vahe nAme oLakhAtA lekine A ahevAla che, e le ke kevA che, emanuM mULa karyA che ane emane A anupama lahAva-eTale ke IslAma dharma-karI rIte maLe ene AmAM ghoDe ahevAla che. huM pote paNa e paikI eka chuM. A paMthanA lake bAi ane AMtara daSTie satyanA sIdhe paMthe cAlanArA hoya che. haMmeza namAjha paDha che, rAjA rAkhe che. IbAdata kare che, (kitAba (kurAna) ane sunnata pramANe varte che, A baMnenA niyamonuM kadI ulaMdhana karatA nathI ane ene I paNa aMza jato karatA nathI. "e mAM eka "hAdI' eTale ke dharmaguru hoya che, je emane haMmeza satkAryo karavA prere che. ane asatya tathA pApathI roke che. vaherAo emanA Adeza ane niSedhane custapaNe vaza thAya che, kadI emane anAdara karatA nathI, jANe ke "hAdI' sAhebanuM emanA upara eka prakAranuM rAjya cAle che. emanI eka AcAra-saMhitA che, eka paraMparA che, vaherAo ene anusare che. "jyAre eka hAdInuM avasAna thAya che tyAre tarata bIjA "hAdI' sAheba nimAya che. je sajajatA ane gyatA dharAvatA hoya te hadI svargasthanA saMtAnamAMthI nimAya che ane je emanA jAnyuArI 1991 For Private and Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sagA sabaMdhIo karatAM caDiyAtI pAtratA dharAvatA DhAya to emanA saMtAna sivAya anyate paNa hAdI banAvAya che. eka vakhata 'hAdI' sAhebanI varaNI thaI jAya to vaheArA bhAIe emanA Adeza pramANe vartavA tatpara DAya che ane emanu' Adhipatya svIkArI le che, saheja paNu AnAkAnI karyAM vagara, A emanA eka sarastA che. "vaheArA le! IslAma sivAyanA dharmamAM mAnatA hatA, pazu yamanathI sata puruSa khaMbhAta padhAryA, skhalana ane pApa sAme emane khudAnu` rakSaNa vanamAM e sa MpUrNa anukaraNIya hatA, abdullAha nAmanA eka prApta hatu. vANI ane "khaMbhAtamAM kAkA keLA ane emanAM patnI phAkI lIne abdullAha sAheba e vakhate maLyA ke jyAre e potAnA khetaramAM kAma karatAM hatAM. kAkA kelAe pUchayuM : mApa koNa che ane kayAMthI padhAryA che !" emaNe kahyuM : 'hu arabastAnathI Avye chuM ane mAre pANI pIvu che, kAkAe kahyuM : 'kUvA te che, paNa enu` pANI sukAI gayuM che.' emaNe kahyu'; karyA che e kUvA ? emane tyAM laI javAmAM AvyA. emaNe pUchyu ke jo A kUvo chalakAyara tA tame tamArA dharma tyAgI mArA dharma aMgIkAra karaze ?' emaNe kahyu' : hA.' abdulA sAhebe kUvAmAM tIra mAryuM, je nIcenA paththaramAM jaIne vasyuM' ane kUvAmAM pANI UchaLavA mAMDayu, DhAkA oNlAka ane emanAM patnIzrI tyAMta tyAM ja musalamAna thayAM. tyAra bAda maulA abdullAha vastInA aMdaranA bhAgamAM gayA. tyAM emaNe camatkAro dekhADavA. eka vidvAna (mahaMta) joDe emanI mulAkAta thaI. maulA abdullAhe evI asarakAraka rajUAta karI ke emanA manane zAMti maLa, emaNe paNa IslAma 'gIkAra karyo. tyAra bAda ee khaMbhAta padhAryA. tyAMnA eka maMdiramAM leADhAnA hAthI kAMI paNa jatanA TekA vagara havAmAM laTakatA hatA. emaNe e hAthIte potAnI zaktithI nIce utAryAM. A camatkArathI TAkA aAyA ane traNA lokae mUrtionI pUjAne badale khudAnI ibAdatanA raste svIkAryo. "siddharAjapa jesIMga nAmane tyAnA rAjA A vAta sAMbhaLIne stabdha thaI gayA. siddharAje kahyuM; jethI zaktithI AdikAlathI havAmAM aghdhara laTakatA e mahAkAya hAthIne kANe pADavo?' 'lAe kahyuM, thaMbanathI koI sata padhAryAM che, e emanA dharmanA prayAra kare che.' rAjAe gusse thaIne emane pakaDavA eka lazkara mekakS'. jyAre lazkara emane pakaDavA gayu tyAre emanI AsapAsa eka moTo khADo banI gayA, jemAM agninI jvALAo hatI. lazkara mATe e eLa Mgavu azakaya hatuM. rAjAne khabara ApI. rAjAe AvIne vina'tI karI ke ApanI pAse pahoMcavAno mArga karI, Ape ApaNe carcA karIe. jo Apa satyapatha haze| tA ame Apanu anukaraNa karIzu'' tyArabAda agnikaDA paDyo. tyArabAda rAjAe kahyuM : "he sata puruSa, amArA dharma prAcIna che, tamArI vAna amane navI lAge che, tamArI pAse tamArA satya ane amArA asatyatA kAI purAvA hoya te| Ape.' saMta puruSe kahyuM he rAjA, Apa A bhavya ane moTI mUrtine bhajo che, A mUrti vANIhIna che. Apa ene je pAkArA che te e sAMbhaLI zakatI nathI. e ApanA lAbhAlAbha mATe javAbadAra nathI, paNa huM eka mahAna khudAne sajado karuM chu', mane enAthI hameza kalyADunI apekSA che, enA sivAya kAithI hu haratA nathI, e hu'meza jIvatA rahenAra che. hu ene jyAre paNa pekaruM chuM te e mane sAMbhaLe che ane javAba Ape che, eNe ja mane camatkArika zakti ApI che, jo kacchuM te tamArI A mUrtine tamArI bhASAmAM mAlatI karI zakuM chuM, e pote ja kholIne Apane kahero mArA patha satya che, jo A mA dharma 'gIkAra karavAnI khAtrI Ape! teA bhApanI A smRti ne bhAlatI karu`', rAjA e mATe sahamata 1 patrika jAnyuArI/1991 1. For Private and Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thayo. mUrtie belIne saMtapuruSanA pakSe sAkSI pUrI. rAjA ane emanI sAthe AvelA emanA sahIoe A badhuM sAMbhaLyuM ane joyuM. rAjAe pitAnI janeI kApI nAkhI ane emanI sAthenA lokoe paNa evuM kahevAya che ke e divase kapAyelI jaienuM vajana lagabhaga 260 ratala thayuM. tyAra bAda khaMbhAtamAM dUra dUra sudhI IslAmane phelAvo thaze temaja AkhAya gujarAtamAM paNa sirAja jezIga masalamAna thaze ane bhAramala paNa. sauprathama masalamAna thanAra e ja hatA, amArA maulAnA ane hAdI saphaddIna emanA ja vaMzaja che. e ja emanA yazasvI ja che. vAra bAda emanA suputra maulA yAkubanA hAthamAM sattA AvI. tyArabAda emanA suputra mullA IzvAka thayA, emaNe ja emane ucheryA hatA. tyArabAda zeThe samaya sattA (gAdI) emanA vaMzajo ane sagAomAM rahI ane thoDo samaya emanA vaMzajo sivAyanA leke hAdI' banyA, eTale sudhI ke hAlanA amArA saiyadanA maulAnA saiphuddIna hAdI thayA. khudA emane kayAmata sudhInuM dIrdhAyuSa ape. Aje ame te emane anusarIe chIe, dharmanI bAbatamAM eethI ja amArA mArgadarzaka che. A rIte gujarAtamAM islAmane udaya maulA abdullAhanA hAthe hi. sa. 450mAM thaye, khaMbhAtamAM ja emanI kabara che. eozrI yamananA mAlika bana mAlika hamAvInA ziSya hatA. e hibatullAha bina sA zirAjhInA ziSya hatA. zIrAjhI sAhebe emanA yazasvI pUrvajo pAsethI jJAna prApta kareluM ane A silasile cheka ujharate salamAna zAsI (2. i.) sudhI pahoce che, jemanA vize sUlullAha (sa. a. va.) pharamAvyuM ke salamAna ane "ahale ti' pIkI eka che." ahIM anuvA pUre thAya che. tyAra bAda hastamatamAM hajharata salamAna phArasI (6.da.)nI prazaMsAmAM eka be phakarA che. e vAtane joke hAla A lekhane saMbaMdha nathI. aMte lekhaka kahe che ke "kharIda-vecANa karanArane eTale ke vepAra karanArane gujarAtanA loko vaherA' kahe che. vaherA kahevaDAvavA mATe bIjuM paNa kAraNe che, paNa sauthI jANItA ane vikreta kAraNa te A ja che." A hastapratathI vaherAo aMge pracalita vArtAone Teke sAMpaDe che. taduparAMta emanA hAdI" vize thoDuMka jANavAnuM maLe che, khaMbhAtamAM Avela daI belAI abdullAhanI kabara uparanA lekhamAM muetanasikatA AdezathI. eo ahIM AvyA chevAnuM lakhyuM che. suratanasira vamanane rAjA hatA. enA itihAsane lagatI be-eka arabI hastakatA mubaInA senTrala lAibrerImAM che, je vAMcI zakAI nathI, kadAca enA abhyAsathI vadhu vigata prakAmAM Ave. A lekhamAM alajiriyAne paNuM ulekha che. AphrikAnA kSettaranA dezane musalamAna sAmrAhaka rIta "gAba' tarIke oLakhe che, jemAM alAjeriyAno samAveza thAya che ane "mariyA malAI zabda vadhAre pracalita jovA maLe che, paNa e be hAMkatA jevA pachI AgaLa vAta karI zakAya. pAdaTIpa (1) mULa arabI hastapratamAM A ja pramANe che, paNa enI nIce lakhelA pharasI anuvAdamAM eTale vadhAre karavAmAM AvyuM che ke kUvAnuM pANI khAruM hatuM te abdullAha sAhebe mIThuM karI batAvyuM, (2) A badhA ja prasaMge karIma mahaMmada mAstara "mahAgujarAtanA musalamAnAmAM varNavyA che. juo . 135-136, paNa koI pramANa ApyuM nathI. emaNe mAtra eTaluM ja lakhyuM che ke "ziyAenI daDha mAnyatA paNa cheka akAraNe te nA ja heya." (3) zrI karIma mahamada mAstare kAkA ekalA ane kAkI ekalI ema nAma ApyAM che, (mahAgujarAtanA musalamAne 5 136). jAnyuAra/1996 For Private and Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir _) eka ghaIzrInuM nAma mahamadaalI hatuM ema mAstara lakhe che. pR. 33, "Abe dosara nAmanA graMthanA lekhaka zekha mahaMmada ikarAme emanuM nAma mahaMmada ApyuM che. (Abe kasara, bIjI AkRti, pR. 369-70). (5) mULa arabI hastapratamAM siddhAra jezIga' lakhyuM che tethI vidvAna keTega-lekhakazrI phejhI sAheba ene "saradAra jezIMga' vAce che (juo keTalega, pR. 8), paNa mArA namra abhiprAya mujaba ene sihArAja" vAMcavuM joIe. (6) zekha muhammada IkarAmana maMtavaya pramANe dAI dho abadullAha athavA muhammade 20 varSa sudhI brAhmaNa tarIke siddharAjanA rasoIyA tarIke kAma karyuM hatuM. ane gupta rIte islAmane pracAra che. siddharAjane jANa thatAM emane jIvatA saLagAvI devAno Adeza apAya, paNa pakaDAya e pahelAM ja e avasAna pAmyA ane emanI lAza lene Dhagale banI gaI. (Abe kesara, pR. 30) ikarAma sAheba ema paNa lakhe che ke keTalAka lekonA maMtavya pramANe siddharAja musalamAna te thaye, paNa pAchaLathI e hiMdu thai gayA hatA. emaNe baMne vAte vize koI havAle Apyo nathI. () zekha IrAmanA kahevA pramANe siddharAjanA bhAramala ane tADamala nAmanA be pradhAne musalamAna thayA. karIma mahamada mAstara bhAramalane koI sAmaMta mAne che, kemake bhAramala nAmane siddharAjane koI pradhAna hatA nahi. A bhAramalanI kabara kheDA jillAnA umareTha gAmamAM ziyA vaherAonA kabrastAnamAM levAnuM kahevAya che, bhAramala aTakatA vaherAo saurASTramAM janAM rAjyamAM che. (8) malAI abdullAha sAhebanI kabara khaMbhAtamAM che. emanI kabara upara arabImAM eka katao che. A kataone phoTo mane De. rAmajIbhAI sAvaliyAe(je.je. vidyAbhavana) Apo. tyAra bAda ame keTalAka mitro khaMbhAta jaIne joI paNa AvyA. e katabAnA arabI lakhANune bhAvArtha A pramANe che: "A kabara pavitra dAI malAI abdulahanI che, je musatanasiranA hukamathI sau prathama ahIM dharmapracArArthe padhAryA, emaNe alajiriyAnA dAIne Adeza Ape. emanA prayatnane lIdhe ane emane sAthI malAI ahamadanA prayatnone kAraNe, khudAe hiMdanA 2/3 jeTalA lokone mArgadarzana apAvyuM. e baMne siddharAja jezIMganA samayamAM ahIM padhAryA. siddharAje emanI vAta svIkArI ane musalabhAna thayuM. A ghaTanA hiM, sa. 465 athavA 487 thI hi.sa. 536 vaccenI che, ethI meharamanA pahelA divase maraNa pAmyA." maLa hastapratamAM hisa, 460 che, jyAre katabAmAM hi.sa. 465 I. sa. 107re che. e kAMI meTe taphAvata nathI. (hajharata pIra mahaMmadazAhanI lAIbrerImAM "alamuganI' nAmanI eka arabI hastaprata che. enA lekhaka jagavikhyAta vidvAna malAnA mahammada tAhira paTaNI (nya 98 6 hi.sa.) che. emAM eo potAne vorA eTale ke arAjila hindI' athAta "vaherA eTale ke bhAratIya vepArI' tarIke oLakhAve che. aulAnA mahamada tAhira custa sunnI hatA ane akabarane sAtha laI emaNe ziyA viruddha caLavaLa relI. chevaTe Ama jatI vakhate ujajainamAM emane zahIda karavAmAM AvyA. 10) melAI abdullAhanA hAthe saharAja musalamAna thayo, paNa zekha ikarAma lakhe che ke evuM hevAmAM Ave che ke siddharAjanuM maraNa thayuM te gupta rIte ene daphana karyo ane evuM jAhera karavAmAM gAma ke devI devatAe enI lozana lai gayA. "ane sara'mAM zekha ikarAme ema kahevA mATe havAle ApyuM nathI. - nAM miharAja vizenI A vAta samakAlIna sAhityamAM kaSaya maLatI nathI -taMtrI! jAnyuArI/1991 piyika For Private and Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org pAraDI tAlukAnA AdivAsIonAM deva-devIe 2. DumalAva 3. bhAladA 4. raeNhiNA pa. pariyA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir DA. jI.je. desAI ane preA khI. ena, dezI [A abhyAsamAM pAraDI tAlukAmAM vasatA AdivAsIonAM deva-devIe vize ja mAhitI ekatra karavAmAM AvI che, teyA e samAjanI utpatti, emanA pUrvajonA ItihAsa, Arthika sAmAjika ane rAjakIya bAbato vize khAsa mAhitI ApavAmAM AvI nathI. AdivAsIo paikI jee doDiyA jAtinA che tenAM 144 kuLa mAnavAmAM Ave che.. A lekhanI sAmagrI mATe AdivAsI vastIvALAM nAnAM meTAM 16 gAmonI mulAkAta levAmAM mAvI hatI temaja e samAjanAM AgevAna strI--puruSo pAsethI emAM deva-devIo vize mAhitI meLavavAmAM AvI hatI. pAraDI tAlukAnAM 81 gAmo paikI je gAmAnI mulAkAta levAmAM AvI teonAM nAma nIce pramANe che : 1. paramAsA 6. taramAliyA 7. maLI 8, kheralAva 9. zabaDI: 10. vAghachIpA 11. pAraDI 12. nAnI tabADI 13. krikaralA 14. zIya 15. gavAya 16. sukheza dhoDiyA jAti : A AdivAsI pAtAnI utpatti vize keTalIka pracalita lokathA va ve che te mujaba potAnI jAtine e 1500 thI 2000 varSa prAcIna mAne che ane rAjapUta garAsiyA va`zAMthI emanA pUrvajo UtarI AvyA hatA evI mAnyatA dharAve che, mahArASTranA dhULiyA jilAnA jaMgala--vistAramAM potAnA pUrvajoe sau-prathama vasAhata sthApI hAvAthI e AMDayA' ke dhADiyA' kahevAyA evA mata paNa pracalita che.7 dhADiyA samAjamAM rUAi peTA jAti nathI, paraMtu jIvaM judAM kuLA che. eka ja kuLamAM lagna karavAno niSedha mAnavAmAM Ave che. A kuLAnAM nAme pathI jANavA maLe che ke A lAkA potAnI jAtimAM paNa ucca-nIca evA va`bheda pADe che. sthaLatapAsa daramyAna jaNAyu` che ke A samAjamAM je deva-devIonI. pUjA thAya che te badhAM deva-devIonAM sthAno kAI. madiramAM ja hoya evu` nathI, sAmAnya rIte gAmanA pAdare lImaDA pIpaLA vA mahuDo AmalI sIsama 3 sAbhaLAnA vRkSa nIce sthAnaka heAya che. A deva-devIonI mUta" ke AkAra paNa sthAnika rahenArA kuMbhAra ke suthAre mATI ke lAkaDAmAMthI banAvela manuSyanA jevI mukhAkRti hoya che athavA mATInA ghaDA para nAnA nAnA gaMgaLIthI khADA pADelA hoya ke lALamAM AMkhanA AAra pADelA hoya che. dhaNI jagyAe mAtra kuratI aNuvaDa paththara ke lAkaDAnA TukaDA para sIMdUra lagADI pUjA mATe mUrti UbhI karI devAmAM Ave che. dIvA pUjAnu mukhya sAdhana che. naivedya ke bhAgamAM pADI bakarAM yA bharadhAnuM mAsa ane dArU dvAya che. A prajA mATe bhAge dareka deva-dezIne aSazrahAthI ja mAnatI hAya che. dareka deva-devImAM agamya zakti che : enAmAM bharakhI javAnI, kadarUpA karI devAnI, . khImAra pADI devAnI, dhArelala kAryamAM bAdhArUpa banavAnI, bALako na thavA devAnI, khaLImA bheguM kareluM anAja laI javAnI ane khetImAM pAka nAza karavAtI vagere zakti rahelI hovAnuM manAya che, tethI evAM deva-devIonI khIka AdivAsIemAM ghara karI gayelI hoya che. mA prakAranAM Dara ane zika jAnyuArI 1991 ' For Private and Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMdhazraddhAne kAraNe ja A leke aneka jAtanA vahemanuM saMgrahasthAna banI gayAM che. koI paNa rogacALe ke Apatti revA devAnI bAdhA le che. A kArya deva-devInA dUta tarIke bhagata-bhagatANI kare che. gata ke bhagatANInuM kAma karanAra varga emanI jAtinAM ja mANasa hoya che. e DuMgara navaDAve, DuMgara upara dava (Aga lagADe, mAtAne bhAra kADhe tathA pitAnAM pazuo mATe bAdhA le che. teo pADA bakare ke mara bali tarIke caDAve che. Ama manuSya ane pazu banenI Apatti dUra karavA bAdhA (mAnatA) rAkhavAmAM Ave che. dharmanA paraMparAgata svarUpamAM enI vArasAgata zraddhA e emanAM aparivartita mUla ane pratInuM sAruM udAharaNa che. sthaLatapAsa dvArA keTalAMka mukhya ane prasaMgocita deza-devIonAM sthAna pUjAvidhi mAnyatA vagerenI mAhitI meLavavAmAM AvI je nIce mujaba che : (1) baramadeva zrAva) brahmA tarIke pUjAtA A devanuM sthAna pIpaLo sImaLe ke sIsamanA jhADa nIce hoya che. enuM mukhya maMdira pAraDI gAmamAM rASTriya dhorI mArga upara mAmalatadAra kacerI pAse AveluM che. e uparAMta tAlukAmAM bIjA be jANItA maMdira che eka bagavADA gAmamAM ane bIjuM balIThA gAmamAM bAkInAM nAnAM nAnAM maMdira vagaranAM sthAna AkhA tAlukAmAM 40 thI 50 jeTalAM che. A devanI agatyanI bAdhAo mAnatAo pUjAvidhi vagere mATe pAraDInA madira AkhA tAlukAnI AdivAsI praja Ave che. Aso vada bArasane divajhe A devanI pUjA thAya che, meLe bharAya che, lIdhelI bAdhAo (mAnatAe) mukAya che ane bIjI bAdhAo levAya che. khAsa karIne govALiyA A devane savizeSa mAne che. baLada gAya bhesanA zI gaDAne geru lagADe che, maMdira nALiyera-sI dUra-cekhA phUla vagere cAve che. hAlamAM keTalAka mAdamAM A mUrti mukelI jaNAya che, paraMtu dUranA jaMgalAvatAranAM gAmAmAM mATIno AkAta athavA lAkaDAmAMthI banAvela brahmadevanI pUjA thAya che. (1) salAbAI lAlabAI ke zItaLA devI, A devInuM mukhya maMdira valasADa jillAnA valasADa tAlukAne maLI gAme Avela che. bIja madada pAraDI tAlukAnA bagavADA gAme AvezuM che. A davAnA upAsanA zrAvaNa suda sAtamanA divase thAya che. dakSiNa gujarAta yunivaTInA saMsthA "sanTara kAra phAyara sTaDIjha taraphathI "davA Adelana' nAmanuM pustaka pragaTa thayuM che, jenA lekhaka DAvaDa hADamana sana 1922 nA navambaramAM susta jillAnA AdivAsIomAM "devA Adena' nAmathI pragaTelA sAmUhika cetanAnuM varNana karyuM che. gAMdhIyugamAM AdivAsIomAM dhArmika mAnyatAo sAthe rAjakIya jAta ane manana badalAyelA mijAjanuM A pustakamAM varNana karavAmAM AvyuM che, DeviDa hADi mananA mata anusAra A davA salAbAI tarIke jANItI banI hatI. e mULa dhANA jilAnA pAlaghara vistAbhAva AvA hatA5 ane tyAMthI vApI damaNa pAraDI dharamapura vAMsadA unAI sAnagaha thaIne khyA jA jANItA banI hatI. vadhumAM hArDimana lakhe che ke alAbAI derI zItaLAnI devA tarAka ubhA kamAna pAra vistAranA AdivAsI be vAste samAjasudhAraNA mATenuM paribaLa banAM tathA ANe DAmanA phaka mATe bhUta-rAkSasa-DAkaNavadyA jevI mAnyatA uparanA humalA tarIke kAma karyuM. bAjI bAju bADelI tathA jalAlapora tAlukAmAM gAvAnA sAthIdAra tarIke rASTriya kAryamAM sahAyaka banI. A devA hAlamAM zItaLA devI tarIke ane baLiyA deva (bApA) tarIke baMne nAmathI pUjAya che. devInI pUjA je divase thAya te divase pAchalA divasanuM rAdheluM TADhuM khAvAne rivAja che. jAnyuArI/1m For Private and Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir savAbAI athavA zItaLAmAtAnI mATInI mUrti banAvavAmAM Ave che tenA para TIMDorAMnA velA caDAvavAmAM Ave che. keTalAMka lImaDAnAM pAna paNa caDAve che, kAraNa ke bALakane jayAre zItaLA Ave che tyAre TIMDAMne rasa ane lImaDAnAM pAnane upayoga karavAmAM Ave che. baLiyA bApA namI jAya eTale zarIra upara haLadara lagADavAmAM Ave che. devInI aneka bAdhA rAkhavAmAM Ave che. bAdhA mUkavA ke maMdira jAya che tyAM naivedhamAM kesa kAgaLa, bhUrA (vAdaLA) dorA, haLadara gAMTha, nALiyera tacA kaMku caDAve che, sAta dhAna (sAta prakAranuM anAja) suraNa TIMDera Adu vagere paNa caDAvavAmAM Ave che. A rogane bhega bananAra bALaka ke moTI uMmaranI vyakti' chekaTaranI davAne jarA paNa upayoga karatAM nathI. bhagata bhagatANI pAse zItaLAnA dANA jevaDAvavAmAM Ave che ane emanI sUcanA mujaba bAdhA rAkhavAmAM Ave che. jarUra jaNAya te maraghAne bali paNa caDAve che. (3) bAyAdevI : A devInuM mukhya maMdira dharamapura tAlukAmAM viravala gAmamAM che. enA mukhya pUjArI (bhagata) ditiyA bApA eka vRddha AdivAsI hatA. A ditiyA bApA paNa bAyAdevIne rIjhavavA mATenA mAdhyamarUpe pUjatA hatA tethI AdivAsIo prathama pUjA darzana vagere vitiyA bApAnA sthAnakanAM kare che, tyArapachI bAyAdevIne pUje che. pAraDI tAlukAmAM bAyAdevInAM nAnAM moTAM gAzare 20 jeTalAM maMdira che temAM paravAsA gAmamAM mukhya maMdira che. bAyAdevInAM maMdiramAM rAtahamaNa-sItA ane hanumAnajInI mUrti hoya che. A prakAranI mUrtivALAM maMdiranAM sthAnakane bAyAdevI' zA mATe kahevAmAM Ave che enI DhoIne mAhitI nathI. A devInI pUjA kArtika sudi agiyArasa tathA rAmanavamI gautra kRdi noma)ne divase khAsa thAya che. A divase daramyAna meLo bharAya che ane naivedya dharAvAya che. pahelI vevamAM bharavAne bali caDAvavAmAM Avate, paNa have leDA maMdiramAM nALiyera caDAve che ane ghera jaIne mara vadhere che. meLA daramyAna rAmAyaNa bhAgavata ane nAnI moTI kathAnuM Ayojana karavAmAM Ave che. (4) pAdaravI : A devInAM sthAna dareka gAmamAM eka karatAM vadhu jagyAe eka ja gAmamAM heya che. A devInuM maMdira nathI, paraMtu paththara ke lAkaDAmAMthI devI banAvIne dareka gAmane pAdare padharAvela hoya che. A devI gAmanA rakSaka tarIke heAya che. gAmamAM duzmana na Ave. rogacALe na Ave ke kudaratI Aphata na Ave e mATe A devI pUjAya che. enAM pUjA naivedya vagerene vidhi kAI paNa sArA divase thAya che, gAmanA koI paNa sAmuhika kArya vakhate pAdaredevIne pUjavAmAM Ave che. A devIthI jyAre gAmanuM rakSaNa na thAya ane koIka bhayaMkara rAga gAmamAM lAgu paDI jAya te eka viziSTa prakAranI vidhi badhA devone rIjhavavAnA thAya che. e che "devIne bhAra utAra" A vidhimAM devInI pratIkAtmaka mUrti banAvI ane lAkaDAnA rathama sthApavAmAM Ave che, jene devAne, tha' kahevAmAM Ave che. gAmanAM badhAM leke pitAnAM vAjitre laIne bhegAM thAya, dareka pitAne gherathI anAja maravuM bakaruM phaLa nALiyera vagere game te eka-be vastu sAthe laIne Ave ane gAmanA mukhya mArgothA strI-puruSa-bALa nAcatAM kudatA, vAjiMtra vagADatAM devIne rathane laIne gAmathI dUra nadI ke kAtara sudhI jAya, tyAM je kAMI sAthe lAvyAM hoya te devIne bali tarIke caDAve, rasoI banAve. ane sAthe besIne jame. devInA rathane tyAM ja mukI Ave, pachI ghera pAchA jAva. Ama devIne ratha kAhavAthI gAma pavitra thayuM gaNAya. nyuArI/1991 For Private and Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (5) khetarapALa (nAgadeva) A devanuM sthAna dareka divAsI pAnA khetaramAM ubhuM kare che. mATInA nAnA nAnA koI paNa prakAranA AkAra banAvI ene mahuDA sIsama ke anya jhADanA thaDa pAse mUkavAmAM Ave che. zrAvaNa suda pAMcamane divase khetarapALanI 'nAgadeva tarIke pUjA karavAmAM Ave che. A deva khetaranA rakhevALa tarIke hoya che. e khetaramAM paDelA jIva jaMtu uMdara vagere prANIone zikAra karI kheDUtanuM vAveluM anAja bacAve che. dara varase prathama varasAda thAya tyAre ane ropaNI tathA vAvaNInA samaye khetarapALanA sthAnake cekhA rAMdhavAmAM Ave, nALiyera-sIMdUrathI enI pUjA karavAmAM Ave, pachI ja khetInAM kAma zarU thAya che. (6) kaNasarI (naherI) devIH A devInI pUjA khetImAM vadhu anAja Uge e mATe thAya che. devInuM sthAna AdivAsIo pita-pitAne khetaramAM rAkhe che. anAjanA leTamAMthI nAnA-moTA AkAranI mUrti banAvI khaLImAM padharAve che. anAjanAM kaNasalAM ke kUMDAM parathI kaNasarI" zabda bane che. khetaramAM pAka taiyAra thAya eTale bhagatane bolAvIne AgalA varSanI kanaDerI devInuM visarjana karI navI matio padharAve che. e vakhate maraghAne bali caDAve che. jeTalA prakAranuM anAja pALyuM hoya te badhAMmAMthI thoDuM the laIne khetaramAM ja rAMdhe che ane saMgalihAlAone belAvIne jamaNa Ape che. A devInI sthApanA khaLInI pAse thayA pachI khaLImAM javAne mukhya mArga che te mArga para najIkamAM AvatA jhADa sAthe ghAsanuM devuM badhivAmAM Ave che. deraDAnI vacce mATIne ghaDo bAMdhavAmAM Ave che. emAM sAta dhAna (sAta prakAranuM anAja) ane upara nALiyera mUkavAmAM Ave che. rastA para rAkhathI traNa paTTA pADe che, jethI bhUta-palIta-kaNu vagere rAtre AvIne pAkeluM anAja bharakhI na jAya. kaNasarI devI khetInA pAkanuM rakSaNa kare che tethI khUba zraddhApUrvaka enI pUjA thAya che. (7) bALa deva (bALakanA deva): A devanuM mukhya sthAna pAraDI gAmamAM pAraDI kaeNleja pAse AveluM che. bIjAM nAnAM moTAM sthAne Azare 6 thI 7 jeTalAM che. pAraDInA deva samagra tAlukAmAM prakhyAta che. dareka ravivAra ane guruvAre A sthaLe asaMkhya zraddhALu leke Ave che. je strIne bALakanA janma pachI bALaka marI jatAM hoya, bIjA kAraNasara bALakane janma thatuM na hoya te A devanI bAdhA rAkhavAmAM Ave che. e uparAMta strI ke bALaka najarAI jAya, emanA upara koI bhUta-pizAca ke DAkaNanI najara paDe, sakhata mAMgI ane ke zarIrane vikAsa na thAya tyAre paNa A devanI bAdhA rAkhavAmAM Ave che. A devanA sthAnake bhagata athavA bhagatANI bese che. e daIne dhuNAbe, dANA Ape ane vanaspatinI davA Ape. A deva pratye AdivAsIo sivAyanA savarNo paNa zraddhA rAkhe che, enA pUjAvidhinA niyamonuM pAlana kare che.. (8) hanumAnadevaH A devanuM sthAna bAyAdevI(rAma-lakSmaNa-sItAjInA maMdiranI sAthe heya che, paraMtu e sivAya lagabhaga dareka gAmamAM hanumAnadevanI mUrti hoya che. tAlukAmAM Azare 65 thI vadhu hanumAnadevanAM sthAnaka che temAM pAraDI gAmamAM DuMgarI phaLiyA khAte moTA hanumAnadevanuM maMdira TekarI upara AveluM che. hanumAna -jayaMtI vakhate temaja dara zanivAre loke hanumAnadevane tela aDada ane sIMdura caDAve che tathA nALiyera vadhe che. keTalAka gAmomAM paththaranA AkAra vagaranA devanI sthApanA paNa lee karelI che. khAsa karIne bIjA deva-devIonI bAdhA mAnatA ke pUjAvidhi pachI paNa duHkha na maTe tyAre bhagatane mAdhyama banAvI hanumAnadevane rIjhavavA enI bAdhA rAkhavAmAM Ave che. hanumAnadeva AdivAsIone rakSA deva gaNAya che. jAnyuArI/ pathika For Private and Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prasa'gAcita deva-devIe : 1. kheAkhalImAtA: A mAtAnuM mukhya maMdira pAraDI gAmamAM nagara paMcAyata pAse che. AkhA tAlukAnA leke ahI darzana karavA Ave che. A deva udharasa-zaradI dUra kare che. enI bAdhA levAthI game teTalI moTI udharasa hAya tApaNu dUra thaI jAya che evI mAnyatA che. varSamAM game tyAre enI pUjA thAya che. vaizAkha suda trIja (akhAtrIja)nA divase ahI meLA bharAya che. 2. TiTiyu deva : pazuomAM rAga na Ave enA A khAsa de che, A denuM koI nizcita sthAna nathI, pazupAlana tathA khetI karanAra kheDUto A devate mAne che, baLadune nAtha paherAvI prathama vAr khetInA kAmamAM levAnI zarUAta thAya tyAre A devanI pUjA thAya che. khetImAM kAma ApatAM pazuone rAgacALA lAgu paDe ke e marI jatAM hoya tyAre enI bAdhA rAkhavAmAM Ave ja puruSA bAvA rAkhe tyAre vALa-mUcha kapAve che ane chANavALA bhUmalA (marelI mAchalI) khAvAmAM Ave che, 3. melA deva (jaLadevI :) A devInuM mukhya sthAnaka pAraDI gAmamAM mukhya bajAramAM bhilADavAlA baeNnkanI pAse che. e uparAMta nAnAM-moTAM sthAnaka Azare 8 thI 10 jeTalA che. jaLadevI tarIke devInAM svarUpamAM ane metrakSA deva tarIke devanAM svarUpamAM enI pUjA thAya che. A devane khAsa karIne dukALa paDe, varasAda aniyamita khate tyAre pUjava:mAM bhAve che. enI pazu khAdhA rAkhavAmAM Ave che. je di agiyArasane divase nALiyera sI dUra ane phulAvI enI pUjA karavAmAM Ave che. jyAre varasAda bilakula na paDe tyAre lAkaDAnA pATalA upara mehulA devanI mATInI mUrti sthApI gAmamAM pheravavAmAM Ave che. A pATalA UMcakIne cAlanAra strIonAM mAthAM para pANI reDavAnA rivAja che. mehulAne navaDAvI, enI ArAdhanA karI rIjhavavAthI varasAda paDe che evI mAnyatA AdivAsIo dharAve che, A prasaMge varasAdanAM lokagIta paNa gavAya che. dA.ta. 'uttara varahe dakSiNlR varaheA-cAre dizare sevalA.' 4. sAtamukhI mAtAH A deva-devIonuM sthAna mATe bhAge dareka AdivAsI petAnA gharamAM rAkhe che. gharanA pUjAsthAnamAM nAnuM dheADiyuM banAvI emAM sAta devIonI mUti vALuM paMcatra mUke che, A sAta daivI A che: 1. agAsI mAtA, 2. aMbA mAtA, 3. mahAkALI mAtA (marI mAtA), 4. bhavAnI mAtA, pa. mahezvarI mAtA, 6. mahAlakSmI mAtA, cha. melaDI (jogaNI) devI. A paddhatithI sAta devIne eka ja sthAne mukavAnuM kAraNa e che ke A dareka devInuM mULa bhaugolika sthAna valasADa jillAmAM nathI ane dUra dUranA devInAM sthAnAe niyamita jaI zakAya nahi tethI leke saptamukhI citra ke chApo gpasAvIne pUjA-darzIna mATe gharamAM rAkhe che. upasaMhAra ; pAraDI tAlukAnAM gAmeAmAM sthaLatapAsa karatAM ja!NyuM che ke AdivAsInAM pracalita deva-devIo uparAMta bIjA aneka nAnA moTA devAnI pUjA ahIMnI prazna kare che. bhagavAna zaMkaranAM maMdira have gAme gAma banavA lAgyAM che tema ja judI judI mAtAnA maMdirA ane sthAna sthapAtAM jAya che. ahIM ! AdivAsIonAM deva-devIo age je vigatA meLavavAmAM AvI te uparathI nIcenAM tAraNa nIkaLI zake ema che : (1) A tAlukAnA samagra AdivAsI samAja custa hiMdudharmAMnA jaNAya che. (2) hiMdudharmAMnAM badhAM deva-devIomAM zraddhA dharAve che ane judA judA devAnI mUrtipUjAmAM pazu mAne che. (3) Adhunika sudharelA samAja emanAM prAcIna deva-devIone judAM judAM nAmathI pUjA thaye che. dA.ta. kharamadevane brahmA, DiravAdene civa, mahAlakhamIte mahAlakSmI vagere nAmathI pUje che. pathika jAnyuArI/1991 For Private and Personal Use Only 17 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (4) A samAja keTalIka aMdhazraddhA ane bhagata-bhUvAmAM mAne che enA pramANamAM bahu ochA ghaTADo thaye che ane junI paraMparA mAnyatA vagere cAlu ja rahI che. ahIMne AdivAsI samAja kuMbhAre banAvelA mArTInA maMdiranA junA ghummaTe gharama rAkhe che ane ene paNa 'baramadeva' tarIke pUje che. uparAMta gheDAnA AkAranI nAnI pratimAone devatAnA vAhana tarIke pUje che, vAghane paNa pUje che. (5) A samAja bhagata-bhagatANIne Azraya le che. zraddhApUrvaka mAnatA mAne che temaja maMtra taMtra dorA dhAgA vageremAM zraddhA dharAve. (6) vartamAna AdivAsI samAja dhIme dhIme bIjI jAtinA loko sAthe saMparkamAM AvavAthI bIja saMpradAya tarapha mahA dharAvate thayuM che, (7) vartamAna AdivAsI samAja kaI paNa jAtanI laghutAgraMthi vinA pitAnI jAti vize garva anubhave che. emaNe potAnI jUnI rUDhio hajI cAlu rAkhI che. baMdhAraNIya adhikAranA lAbha meLavI A samAja rAjakIya ane sAmAjika jAgRti anubhavato thayuM che. pariNAme eonI dhArmika paristhitimAM paNa keTalAka pheraphAra thayA che. (8) pitAnI AgavI saMskRti ane sabhyatA jALavI rAkhavA AdivAsI samAje vidhamIonAM ke bIjA koI paNa prakAranAM pralobhana choDI devAnI jarUra che. pitAnI purANI rIta-rasama ane AdivAsI asmitA TakAvI rAkhavAnI hAlamAM khUba jarUra UbhI thaI che. A dizAmAM sakriya banI kAmagIrI karavA parama pUjaya akhaMDAnaMdajI mahArAjanI dekharekha heThaLa sanAtana sevA saMgha-pAraDInI racanA thaI che.7 pAdaTIpa: 1 daLavI mohanabhAI bI, gheDiyA jAtine ItihAsa-1976, pR. 17 2 ejana, pR. 3. 3 ejana, pR. 3 4 dhaDiyA AIDenTiphAI, le. yazIbanI eNnDa rIjhavI, esa. eca, ema. bI.Ara prakAzikA, dilhI, 1985, pR. 9 5 DeviDa hADamana, degI adalena, senTara phora soziyala sTaDIjha, surata, 1986, pR. 19 6 ejana, pR. 41 7 paTela ramaNabhAI devAbhAInI rUbarU mulAkAta, gAma DumalAva, tA. pAraDI sthApanA tA. 11-10-27 phena 553291/papa8350 dhI baraDA sITI ke-opareTiva benka, li. raji. oNphisaH saMsthAvasAhata, rAvapurA, vaDodarA-390001 zAkhAo: 1. saradArabhavana, jyubilI bAga pAse, Te. naM. 541824 2. paththarageTa pAse, Te. naM. 54171 3. phategaMja, carcanI sAme, Te. naM. 329764 4. saradAra chAtrAlaya, kArelIbAga, Te. naM. 24812 5. jakAtanAkA pAse, Tena. 328349. dareka prakAranuM baeNnkiMga kAmakAja karavAmAM Ave che. menejara kAMtibhAI DI. paTela , maMtrI caMdrakAMtabhAI cu. paTela pramukha: kI kabhAI paTela jAnyuArI/1991 For Private and Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAunTa Abu ane gujarAta zrI hasamukha nyAsa AMtararASTriya hilasTezana tarIke suprasiddha Abu parvata gujarAta rAjyathI lagabhaga 25-30 di. mI. dUra hovA chatAM Aje e rAjasthAna rAjyanA eka bhAga che, paraMtu eka samaya eve paNa hatA ke e gujarAtane bhAga hatA. AnI pAchaLa lAMbI rAjkIya kathA che. e TUMkamAM joIe. mA. AjI bhUtapUrva" zirAhI rAjyanA sainya-daSTie mahattvapUrNa bhAga hatA. bhUtakALamAM enuM adhipatya badalAyA karatu, arthAt kayAreka e bhAravADane hissA khatI rahetu to kayAreka gujarAtanA 1 paraMtu aMgrejone Azru paryaMta havA khAvAnA sthaLa tarIke pasaMda paDatAM I. sa. 1917mAM ee ene zirAhI rAjya pAsethI bhADA-paTTe lIdhu. tyArathI bhArata svata Mtra thayuM tyAMsudhI e a Mgrejone adhIna rahyuM. tA. 5-8-1947 nA rAja bhArata sarakAre Abu parvata punaH zirahI rAne sAMpatAM e rAjakIya khaTapaTa(?)nuM dhAma banI rahyuM. pUve nedhyuM ema tA. 5-8-47 nA roja Ayu ziAhIne pAchu se(pAtAM gujarAte Ane sakhata viSa karyo. gujarAtanA dAvA pramANe bhUtakALamAM Akhu gujarAtamAM hatuM, gujarAtanA rAjAeAnu enA para zAsana cAlatu ane sauthI mahattvanI dalIla e hatI ke egujarAtIbhASI hatuM! sva. kanaiyAlAla munazIe 'mA gujarAta'nI yojanA rajU karI, A yeAjanA anusAra zirA temaja rAjapUtAnA ejansInA gujarAtI bhASA-bhASI pradezeA, jevAM ke vAsavADA Du Mgarapura pAlanapura ane IDara rAjyane gujarAtamAM meLavI 'mahAgujarAta'nI racanA karavAmAM Ave. nave. 1947 mAM saradAra vallabhabhAI paTela samakSa A yojanA rajU karAi. sthAnIya lokanetAonA vidhanA kAraNe DuMgarapura ane vAMsavAya yathAvat rakhAyAM, paNa ziAhIne pazcima bhArata ane gujarAta ejansImAM rakhAtAM Achu gujarAtana eka hissA banI rahyuM. mArca, 1948 mAM rAjapUtAnAnAM dakSiNa ane dakSiNu-pUrva bhAgamAM Avela rAjyane meLavI saMyukta rAjasthAna' nAmanuM eka navuM rAjya anAvavAnI yAjanA bhArata sarakAranA vicArAdhIna hatI. A daramyAna bhArata sarakAre pazcima bhArata ane gujarAta ejansI-targata AvelAM rAjyAne mubaI rAjyamAM bheLavI devAnA nirNaya lIdhe, AthI have prazna e upasthita thayA ke cirAhAne mubaI rAjyamAM bheLavavuM ke saMyukta rAjasthAnamAM mA a Mgeno vATAghATa karavA sAru bhArata sarakAranA tatkAlIna dezI rAjyAnA sAyatra zrI vI. pI. menane rAjasthAna pradeza kIngresanA adhyakSa ane ziAhI rAjya ejansInA kAUnsala-salAhakAra zrI gokaLabhAi bhaTTane dilhI lAvyA. tyAM ( dilhomAM ) vATAghATa-vicAravimarza daramyAna zrI bhaTTe zAhIne koI rAjyamAM na bheLavatAM hAla pUratu` keMdrazAsita rAkhavAnA abhiprAya-mata darzA. A daramyAna tA. 18-4-'48 nA rAja sayukta rAjasthAnanuM uddadhATana karavA paM. naheru pura AvyA tyAre lAkoe ane sthAnika netAoe zaraddhAne rAjasthAnamAM ja bheLavavAnI joradAra mAgaNI emanI (pa. naherunI ) samakSa rajU karatAM paDitajIe zrI menanane eka patra lakhI jaNAvyuM, IcchA yukta karI ke zaradIne gujarAtamAM bheLavavA sAme laikAmAM tIvra rAma haiAI janatAnI IcchAne mAna pathika jAnyuArI/1991 19 For Private and Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ApavuM.' arthAt zireDIne gujarAtamAM na bheLavavuM. AA javAba ApatA zrImenane (tA. 22-4-4) zrI naherune lakhyuM ke "zAhInA prazna lekA sAthe vyApaka vicAra-vima karela che ane dareka muddAne dhyAnamAM rAkhIne ja aMte gujarAtamAM bheLavavAnA nirNaya lIdhela che." chevaTe zrI gokuLabhAI bhaTTa dvArA apAyela mata anusAra tA. 8-11-'48 nA rAja zireAhInuM prazAsana dra sarakAre lIdhuM te zrIbhaTTane enA prathama prazAsaka banAvavAmAM AvyA, paraMtu, tA. 21-12-'38 nA rAja rAjapUtAnAnA rIjinala kamiznara zrI ke. pI. pillAIe keMdra sarakArane eka ripITa mAlI spaSTa jaNAzru ke zirohInA prazAsakazrIe sa MkhyAbaMdha ucca adhikArIne manasvI rIte emanA padethI dUra karyAM che, eTaluM ja nahiM, lokomAM asatoSa paNa vadhI rahyo haI rAjyamAM zAMti ne vyavasthA jALavavA zizuddhAne keMdra sarakAre kAM to potAnA sIdhA zAsana nIce tatkAla levuM athavA paDezanA keI rAjyamAM bheLavI devuM ucita gaNAze." A riporTanA AdhAre bhArata sarakAre tA. 5-1'-49 nA rAja zirAhI rAjyane potAnA taraphathI keMdra sarakAra vatI vahIvaTa calAvavA muMbai sarakArane sAMpyuM. ahIM e yAda rahe ke A samaye gujarAta 6i-bhASI muMbaI rAjyanuM ja eka aMga hatuM. Ama, Achu gujarAtamAM lakhyuM kahI zakAya. para`tu zirAhInA lokoe bhArata sarakAranA A pagalAnA sakhata virAdha karyAM. tA. 1-4-49nA rAja ziAhI jillA kongresa samitie eka prastAva (rAva) pasAra karI zireADIne tatkAla rAjasthAnamAM bheLavavAnI mAgaNI karI, paraMtu saradAra paTele eenI koI paravA karyA vinA cirahI-vibhAjananA makkama nirSIya lIdho. zrI vI. pI. menane zrI gokuLabhAI bhaTTa temaja anya sthAnIya netAone dilhI teDAvI sarakAranA nirNayanI jANa karI. A netAoe prAra bharmA tA ene virAdha karyAM, lAkamAMdelananI dhamakI paNa dIdhI, pazu aMte samajAvaTathI eee ene svIkArI lIdhe! saradArazrInI ceAjanAnusAra jAnyuArI, 50 mAM bhArata sarakAra zirohInu` vabhAjana karI, Achu paryaMta ane delavADA prAMtanAM 89 gAmAne suI rAjyamAM ane bAkInAM bhAgane rAjasthAnamAM bheLavI dIdhuM. bhArata sarakAranA uparyukta niyathI ziAhI rAjayamAM vyApaka jana-AMdalanane zarU thayuM ane A daramyAna ja saradArazrInuM avasAna thayuM. bhArata sarakAre vadhatA jatA lAka-AMdAvanane dhyAnamAM laI AMdalanakArIone vibhAjananA niya para puna: vicAra karavA"nI khAtarI ApatAM AMdolana sameTAyu' ane 'tataH rAjya-punargaThana-AyAganI bhalAmaNanA AdhAre tA. 1-11-56 nA rAja mAunTa Apu temaja delavADA prAMtanAM badhAM gAme muMbaI (gujarAta) rAjyamAMthI laI punaH rAjasthAnamAM bheLavI devAyAM. Ama tyArathI Abu parvata pazu rAjasthAnanA eka hissA banI rahela che. noMdha: nava bhAgamAM prasiddha "gujarAtanA rAjakIya ane sAMskRtika itihAsa''mAM AnA vize kaMI ja carcA thayela nathI ! ke. hAIkUla, jAmakaMDoraNA-36 1455 jAnyuArI/1991 For Private and Personal Use Only pathika Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ka makarasaMkrAMtinuM dezavize Rtuparva zrI. dIpaka jagatApa makarasaMkrAti athavA uttarAyaNanuM parva jatumAM AvI rahelA parivartananI chaDI pokAre che. sUryanI uttara goLArdha taraphanI gati nimite A parva UjavavAmAM Ave che. 14 mI jAnyuArIe UjavavAmAM AvatA A parva daramyAna deve potAnI lAMbI nidrA bAda jAgrata thatA hovAnI mAnyatAne pagale A divase lake dAnapuNya kare che. bhAratanI saMskRti ane enA tahevAra haMmezAM vividhatAsabhara rahyA che. dara varSe 14 mI jAnyuArIe Avato pataMgotsava samagra dezamAM hoMzabhera UjavAya che. (I.sa. pramANe te e prativarSa 12 mI e, pachI 13 mI e ane have 14mI jAnyuArIe hoya che.) A divase leke prAta:kALe vahelA UThI, snAna karI zarIra topa lagADe che, divase sUryanuM pUjana kare che. agnimAM tala homavAne paNa rivAja che. e pUrvajone paNa artha Ape che. A divase samagra bhAratabharamAM talane ja uga thavA pAchaLanI eka mAnyatA evI paNa che ke enAthI pApane nAza thAya che. strIo khAsa vastrAlaMkAra dhAraNa kare che. A divase zeraDI mUkavAne rivAja paNa che. enAthI dAMta sApha thAya che. e divase nAgaravelanAM pAna, kaMku, nALiyera tathA anya masAlA ane vastranuM dAna pitAnI mAtAo putrIne athavA te emanI jJAtinI anya strIone kare che. vaLI brAhmaNane dAna ApavAne paNa rivAja che. brAhmaNane ghaDo gALa tala na senuM rUpuM tathA kapaDAnuM temaja gAya ane ghaDAnuM dAna paNa yajamAna potAnI zakti mujaba Ape che. A divase keTalAka loko upavAsa kare che ane anya loke sArI vAnagIo banAve che. A divase abhadra bhASaNa karavAnI temaja ghAsa kApavAnI ke pAna teDavAnI temaja gAya gheTI ke bakarIne dehavAnI paNa manAI hoya che. jadA judA prAMtamAM A parva judAM judAM rItarivAjo sAthe UjavAya che. gujarAta ane rAjasthAnamAM e sarva pUjana pitRtarpaNa ane tala sAthe musadAna karavAne ke brahmabhojana karAvIne emane dakSiNAmAM kAcI khIcaDI ke sIdhA sAthe e kuMbhamAM talanA lADu dakSiNa tathA phaLaphaLAdi AvapAne ziracche che. maMdiramAM devadarzana karA gAyanuM pUjana kare che. gRhastha pitAnI navI paraNelI dIkarIne uttarAyaNanuM dAna Ape che temAM kuMDI gaLI ke moTuM vAsaNa Ave che, jemAM sAkara goLa ke khAreka bhare che. rAjasthAnamAM 'sughaTa' ke "mahArASTramAM "mAMgalika" nimitte paraNelI dIkarIne A ja pramANe dAna apAya che. saurASTramAM khIsara (saMrakSaNa divasane ghasAro echA thavAne divasa) parva ujavAya. gAya baLadone nadIe laI jaI navarAve, paje, hAra paherave, alaMkArethI zaNagAre ane pachI deDaspardhA jAya. aba madrAsa tAmiLanADu kerala vagere dakSiNa bhAratamAM A divase khIra banAvI idra vagere devane dharAvAya, gAyanuM pUjana thAya. tamiLanuM navuM varasa A divase zarU thAya che. emane A tahevAra pagaLa'ne nAme jANIto che. baMgALamAM A divase rAcaracIlA upara ghAsanI derIe bAMdhavAmAM Ave che. enAthI khetIne pAka khUba Utare evI kAmanA karavAmAM Ave che. e divase leke gaMgAnI zAkhA hugalI nadImAM [anusaMdhAna pA. 23 nIce] pathika jAnyuArI/1991 For Private and Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org AjhAdInA vIra sainika [satyaghaDhanA] DaoN. jayakumAra ra. zukala 'hiM'da cheDA'nI laData zarU thAya e pahelAM ja briTiza sarakAre dezabharamAMthI hajAro kongresI netAnI ekAeka dharapakaDa karI laieene jelanA saLiyA pAchaLa dhakelI dIdhA. have zu karavu. enI vimAsaNamAM paDelA zAMta ane kaM katavyamUDha leAkAnAM TALAMe para lAThIo vIMjhane tathA goLIbArA karIne sarakAre dezanA yauvanane paDakAryuM. emAMthI kSaya kara dAvAnaLa bhabhakI UThayo. bhArata mAtAnI muktinA AkharI yajJamAM aneka dUdhamala juvAnonAM balidAna devAyAM, hiMsA-mahiMsAnA bheda thoDA samaya mATe bhulAI gayA, "kareMge yA mareMge"nI gAMdhIjInI AkharI hAkala samagra dezanA juvAnanA curumaMtra banI gaI. briTiza sarakAra sAme kAI paNa rIte laDI levAnA gupta saMdezA juvAnene maLavA lAgyA. A latamAM amadAvAde keTalAka zUravIrA pedA karyAM hatA. sva. cheTubhAI purANInuM gupta krAMtikArI maMDaLa samasta gujarAtamAM vyApeluM hatu. saradAra bhagatasiMha, caMdrazekhara AjhAda, bahu}zvara datta vagere eenA ArAdhya devA-samAna hatA. amadAvAdanA keTalAka marajIvA juvAne hathiyAro meLavavAnA kAmamAM lAgI gayA. eee AsapAsanA pradeze!mAMthI gupta rIte zastro kharIdavA mAMDayAM; khAsa karIne dezI rAjyomAMthI hathiyArA vecAtAM maLI zakatAM. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amadAvAdanA keTalAka bhUgabha-kAya karAe sarakAranA sAmane! karavA mATe zastro kharIdI bhegAM karavAnI yojanA ghaDI. A rIte zastro kharIdI lAvavA mATe eka vyAyAmavIranI pasaMdagI karavAmAM ArthI. amadAvAdathI e vyAyAmavIra ekalA traNeka hajAra rUpiyA laIne lIMbaDI rAjya tarapha rivAlvara kharIdavA gayA. potAnI pAro paNa eka rivAlvara ane thADAM kAratUsa hatAM. akhADAnI tAlImathI e juvAnanuM zarIra kasAyeluM hatuM. e svabhAve bahAdura ane sAhasika hatA, lIMbaDI gAmanI bhAgALe pAMca mANaso nirvAzcata sthaLe riAvara vecavA hAjara thaI gayA hatA. agAuthI nakkI karelI nizanIethI ene eLakhI levAmAM Avyo. e pAMce mANaso pAse baMdUka bhAlA vagere hathiyArA hatAM. dezanI mAjhAdInI laData sAthe eene kai levAdevA nahAtA, eene mATe tA paisA paDAvI letrAnA kaMI suMdara avasara prApta thayA hatA. RR 'tame amadAvAdathI AvyA che ?? hA.' vyAyAmavIre javAba ApyA. 'jayaMtIbhAIe mekayA che ?' *hIM.' paisA lAvyA che ?' vecanArAoe prazna karyAM. 'hA.' juvAne TUMkAmAM patADhyuM. dasa hajAra rUpiyA thaze, paradezI banAvaTanI UMcI jAtanI rivezavara che.' ame dezanI AjhAdI mATenuM kAma karIe chIe, eTalA badhA rUpiyA kayAMthI lAvIe ?' vyAyAmavIre kahyuM, amAre to paisA joie. AjhAdI sAthe amAre zu ?' AjhAdIne na jANanAra dhananA lAsiyA ANye. ApIzu.. paNa rivezavara kharAbara cAle che e tapAsI levI paDaze.' ema kahI e vyAyAmavIre jAnyuArI/1991 pathi For Private and Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vizrvara dvAthamAM lIdhI ane emAM cha kAratusa bharyAM. eka jhADa para gALIbAra karyAM ane rivAlvara sArI che enI khAtarI karI lIdhI. eTalAmAM pelA pAMca mANase e cAle, rUpiyA kADhA' kahIne e rivAhavara ane e svAta'tryavIra pAsenA traNa hajAra rUpiyA jhUTavI vaivAnA prayAsa karyAM. tarata ja e svAta'tryavIre nIDaratAthI eene 'haeNnDjha apa' karAvI daI eka jaNa para gALIbAra karyAM. ene kapALamAM IjA karIne nIce pADI dIdho. bAkInA cAre mANasA gabharAI gayA ane tIce paDelA sAthIne laine nAsI gayA. vadhu gALIbAra karavAnI jarUra na rahI, sthaLethI traNeka mAIlanI majala jhaDapathI, lagabhaga doDatAM, kApIte e vAyAmavIre relave sTezanethI gADI pakaDI ane e UMcI jAtanI jamana banAvaTanI vizrvara laI amadAvAda AvI gayA. enI pAsenA traNa hajAra rUpiyA ane rivara potAnA netAne seAMpI dIdhuM. eNe peAtAnI pAse emAMthI thoDA rUpiyA paNa na rAkhyA. "emane nathI yazaH prAptinI mahecchA, nathI khurazIne meha, emane nathI banavu' pradhAna, nathI ana ke sattAnI lAlaca; e tA laDathA'tA, mA-bheAmanI mukti kAje, emaNe nA'tuM jANyuM ke emane patha zI Ata khaDI hatI !" e svAtaMtryavIra te mAhartAsaha solakI, AjhAdInA muka sainika' maTIne pote zikSaka banyA hatA. The. 5, ratnApArka vibhAga-3, ghATaloDiyA roDa, amadAvAda-380061 [anusa'dhAna pA, 21] snAna kare che. bhAratabharamAMthI ahI. lagabhaga lAkha loDhA tyAM snAna mATe UmaTI Ave che, sAgarIpanA uttara taraphanA kinAre e divase meLA bharAya che te eka pakhavADiyu cAle che, e divase rastethI paNa samudranu pUjana thAya che. grahaNane divase kAzImAM snAnano mahimA che, rAmanavamIe ayeAdhyAnAnathI puNya prApta thavAnu manAya che. e divasathI mAdha-meLA paNa zarU thAya che. A meLe allAhAbAdamAM bharAya che ane e eka mAsa sudhI cAle che. AMdhrapradezamAM kheDUtA makarasakrAMti parva'ne kRSiSa tarIke Ujave che. A parvanA divase pazudhanane kSaNagAre che. kapALe cAMllA kare che. 'uttarapradezamAM' raMgALI, mahArASTramAM 'milanadivasa' p`jALamAM 'lAhUDI' vagere dareka prAMtA vividha rIte ApanI ujavaNI kare che. A pa kuMvArI kanyAo mATe vrata dhAraNa karavAvALu che. mahArASTramAM ekakhIjAte talagoLa ApIne kholAya che: "tIla mULa yA mANi goDa gopa kholA!" talamAM mIThAza che. badhAM sAthe prema rahe enI nizAnIrUpe talageALanA lADu ke talasAMkaLI ekbIjA te vahe...cavAnA rivAja che. mahAbhAratanI kathA anusAra ema kahevAya che ke bhISmane IcchAmRtyunuM varadAna maLeluM hatu ane kurukSetranA yuddhamAM kauravapAMDavAnA pitAmaha bhISma kauravonA pakSe laDatAM laDatAM ghAyala thaIne bANazayyA para paDe che tyAre ee svargImAM praveza mATe bharasaMkrAMtinA divase ja pAtAnu mRtyu thAya evI IcchAthI mRtyune rokI rAkhe che ane makarasakrAtinA divase ja detyAga kare che. The. sI-3, vaDiyA paeNlesa, phresTa kAlAnI, rAjapIpaLA-393145 pathika jAnyuArI/1991 For Private and Personal Use Only 23 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lAMbAI mAtAjI zrI. vIrabhadrasiMla solakI balAMbAI mAtAjInuM sthAnaka sAMgola gAmanI hadamAM AveluM hatuM. A sthAnaka mahI nadInA kinArA upara ghaNAM varSothI UbhuM hatuM, paraMtu hAlamAM "vaNAkaberI tharmala pAvara sTezana" thayuM tene mATe joItI jamInamAM A jagyA paNa saMpAdita karI levAmAM AvI tethI have gAmaleke A sthAnaka jenA mATe mahattavanuM hatuM te ThAronA sAtha-sahakArathI bIjI jagyAe batAvI rahyA che. A banAvathI "lAMbaI mAtAjInA sthAnakano etihAsika prasaMga yAda karavAnI taka maLI. sAMgela kheDA jillAnA ThAsarA tAlukAmAM sevAliyA relave sTezanethI cAra mAIlanA aMtare mahI nadIne kinAre AveluM eka nAnuM gAma che. sAMgela gAmanI sthApanA vize evuM kahevAya che ke I. sa. 1501 mAM jesaMgajI (rAvaLA selaMkI) ThAkora ahIM gAdI sthApI hatI. A jesaMgajI godharA zAkhAnA solaMkIonI sejitrAnI gAdInA vArasadAra hatA. sejitrAnI gAdI I. sa. 1489 mAM mahamUda begaDAe bhAMgatAM tyAMnA ThAra vAgaNadevajI (jetasaMgajha) tathA emanA bhAI surAjIe bahAravaTuM kheDI begaDAne herAna-parezAna karI mUkayo. e baMne bhAIo te bahAravaTAmAM kAma AvyA, paraMtu emanA putrae laData cAlu rAkhI. Akhare thAkIne begaDAe samAdhAna karyuM ane A samAdhAna thayAthI vAgaNadevajInA moTA putra jesaMgajIe sagila vasAvI ahIM gAdI rathApI jesaMgajInI trIjI peDhIe ratanajI thayA. A ratanajInA bIjA putra agarasaMgajI (agrasena) hatA. ratanajInA moTA putra vAvajI gAdIe beThA hatA. vAghajI pachI e enA putra sabaLasaMgajI ane pachI emanA putra arajaNajI sAMgelanI gAdIe beThA, paraMtu e nirva za rahevAthI agarasaMgajInA putra abherAjajI gAdIe beThA. eene cAMdAjI saMghatAnacha ane surAjI nAme traNa putro hatA. diIne eka kuMvarIbA hatAM, enuM nAma rAjakuMvarabA hatuM, emanAM lagna I.sa. 1680 (I.sa. 1924)mAM udepuranA mahArANAne tyAM thayAM. A prasaMge eka cAra-cAraNI jAcavA (bhAgavA) AvyAM. kaMIka apamAnajanaka prasaMga banatAM cAraNe pitAnI kaTArI peTamAM mArI tyAM ja jIva ApI dI, cAraNI pitAnA pati pAchaLa satI thaI. patinI citA para besatAM eNe ThAkorane zApa Avyo : kAgaDA vAsa leze nahi, bhAgoLe ziyALa bolaze nahi, cAraNa jAcaze nahi." zApa sAMbhaLatAM ja badhA ThAkare gabharAI gayA. eo upara TuM saMkaTa AvyuM. "kAgaDAvAsa leze nahi ane artha te koI putra-saMtAna raheze nahi e tha, dIkarInA dIkarAne paNa vAsa ApavAne hakka hoya che, e paNa nahi rahe e thayo. ThAkora bAIne page paDayA. ghaNI ja kAkaludI karI. mAphI mAgI. dayA karavA vinaMtI karI. cheTalI ghaDIe bAIne dayA AvI ane zApanuM nivAraNa batAvyuM jAo, mArA pAra (sthAna) tamArA moTA putranA ane tamArI putrInA moTA putranA bALamevALA utarAvazo te tamArI vaza cAlato raheze. je varSa pachI A zApa nirmaLa tharo." joke cAdajI te aputra ja maraNa pAmyA. emanA pachI emanA nAnA bhAI sulatAnajIne gAdIe besADavAmAM AvyA. A pachI cAraNa bAI "lAMbAInA sthAnaka upara emanA vArasadAro bALamevALa utarAvavA lAgyA hatA. Aje ghaNAM varSo pachI paNa sagila senApura(tA, ThAsarA jI. kheDA) dharI TIMbA(tA. godharA ji. paMcamahAla) vejalapura(tA. sAvalI, cha, vaDodarA) vagere gAmanA rAvaLajI ThAkAro potAnA moTA putra ane putrIonA moTA putrane bALamevALA A pAre AvI utarAve che, ke, 17, dayALabAga resAyaTI,mAMjalapura, vaDodarA-390011 24 jAnyuArI 191 : pathika For Private and Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kaccha : ItihAsa ane saMskRti pariziSTa 2 : sudhArA-vadhArA : pATIpa pR. 2. A pahelAM kacchane vistAra raNasahita 4pa 12 co. ki. mI. gaNAta. ba. jaMgI, khArI rohara, bhadresara tathA lakhapatanAM jUnAM baMdaro hajI astitvamAM che, paNa mahatvanAM cAlu baMdara nathI. pR. 3. I. sa. 1981 nI vastI-gaNatarI pramANe kula vastI 10,49,589, kula gAma 96. tAlukAvAra gAmanI saMkhyAH (1) bhUja (khAvaDA sahita) 134, (2) muMdrA 62, (3) mAMDavI 95. (4) abaDAsA-162, (5) lakhapata-10, (4) nakhatrANa-141, (7) rApara-110, (8) bhacA3-81, (9) aMjAra-80, y, 5. kacchanA meTA raNa(uttara)mAM surakhAbanagara (ajAyabapakSI-kUlemingonI vasAhata) tathA nAnA raNapUrva)mAM ghuDakhara" (veDA tathA gadheDAnA mizra AkAranAM vicitra pazu) mATe vikhyAta che. pR. 14. nAnI rAyaNa gAmethI mAMDavInA che. pulina vasA purAtana haDappIya avazeSo maLyA che. e uparAMta tyAMthI hAlamAM (I. sa. 1990) purAtana rAyaNa gAmathI thoDe dUra guNiyAsara tathA desalapura (mAlI) nAme gAmaDAMo najIkamAM Avela TIMbA e parathI haDappIya saMskRtinA avaze tathA bIjA avazeSa mahayA che. guNiyA sara pAsethI pASANayugane "megAlitha eka maLela che ane evA traNa megAvitha kerA gAmanA pAdaramAM paNa jaNAyA che. nAnI rAyaNamAMthI vizeSamAM prAcIna paTarInA namUnA paNa maLyA che. eka avazeSamAM kaI jAnavara pAchaLa eka ghoDesavAra bhAlA sahitane AlekhAya che. bIjAmAM eka pakSIyugala, trIjAmAM be paga vALIne beThelA mANasanuM citra che. phUpAMdaDIvALuM mATInuM (pakavela) sIla tathA pakavela mATInI alaMkAra banAvavAnI DAI paNa maLela che. pR. 37. zrI jemsa bajesa-kRta ItihAsamAM pUaza" i. sa. 1350 mAM mRtyu pAmyA hatA ane enI rANIe siMdhamAMthI lAkhAjIne I. sa. 150 mAM belAvIne padadhiragaDhanI gAdI para sthApita karela hatA ema jaNAvela che. jAma lAkhAjIthI jAma hamIrajI sudhInA rAjAonA zAsanakAlano samaya paNa I. sa. 1350 thI I. sa. 1548 sudhIne batAvela che. pR. 59. a. mahamUda begaDAe navarAtra-utsava baMdha karAvela tethI eka hiMdu sevake enuM khUna karyuM hatuM ema mirane sikaMdarI' jaNAve che. enuM mRtyu thoDA mAsanI bImArI bAda amadAvAdamAM thayela ema zrI. zaM. ha. desAInA eka lekhamAM jaNAvela che, jyAre eNe cAMpanenI jIta (I. sa. 1484) bAda cAMpAneramAM navI rAjadhAnI rAkhela tyAM thayela hatuM ema pAvAgaDhane ItihAsa jaNAve che. ba, mahamUda begaDAnA maMtrI gadA zAhe Abu para tI thakaranuM biMba karAvyuM hatuM. khImA zAha dAnezvarI kahevAta. ka. I. sa. 1476 mAM mahamUde dAvara-ula-mulkane IslAmano pracAra karavA mATe saurASTra tathA kacchamAM me karyo hato. eNe e pradezanA cheDA tathA bIjA rAjapUto para trAsa gujAryo hato tethI DeDAee ene mArI nAkhyuM hatuM. tyAra pachI e dAvalazA pIra tarIke A pradezamAM vikhyAta banela che. pariziSTa | pathika [ 105 For Private and Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 106 ] pathika [ kaccha : itihAsa ane saMskRti ha. zrI jemsa areMsanA itihAsa pramANe hamIranuM zAsana (I. sa, 1525 thI 1548) lagI ane enA pitA bhImajInuM zAsana (I. sa. 1510 thI 1parapa sudhI) hovAnu jaNAvAyuM che, paNu 'muhuNeAta naisInI khyAta' mukha khegArajI emanA pitAnA (hamIrajInA) khUna vakhate sagIra hatA ane rAvalajInA pitA lAkhAjIe emane (kheMgArajIne) khaseDIne emano (hamIranI) gardI para sthApita karyA hatA, tethI hamIrajInu... zAsana I. sa. 1525 thI 1548 sudhI hovAnuM zakaya nathI, chuM. jAma hamIrajInA kArabhArI bhUdhara zAherApara mukAme mahumuda begaDAne maLIne najarANuM dharyuM" hatu. hamIrajInI anaurasa putrI kramAbAIne mahamUda begaDA sAthe paraNAnI hatI ane bahumUta megaDo kramAbAI tathA enA bhAI aliyAjIne potAnI sAthe amadAvAda laI gayA hate ema mizate sika'darI' jaNAve che. pR. 6ra. . I. sa, 1520-26 nA arasAmAM siMdhanA jAma jite zAha husaine harAvIne nasADI mUkI siMdha Rje karIne mAragaNa vazenI tyAM sthApanA karI hatI. eNe jAma kAja kacchamAM nAsI AvIne mAzraya pAmela tethI jhArA para caDAI karI hatI. ji gujarAtamAM nAsI gayA hatA. ba. si'dhanA amIrI bAkImAna tathA gAjIkhAna vacce vArasA aMge takarAra ane yuddha thayela temAM rAva khegArajIe bAkIkhAnane madada karela. pAchaLathI samAdhAna thatAM bAkIkhAnane si MdhanA je pradeza maLela temAMthI rAyamAbajAra'nA pradeza eNe ple gAjIne bheTa ApyA hatA. 4. mAra jAnIe. AragaNu vaMzanA chellA zAsaka hatA ane ene I. sa. 1592 nA arasAmAM kambare harAvIne siSa kabaje karyu hatu. hai, I. sa. 1536-37 nA arasAmAM bahAdUrazAhanuM mRtyu thayA bAda enA bhAI latIphakhAnatA putra muhammadazAha 2 jo gAdIe AvyA. enuM khUna thayA bAda I. sa. 1553 mAM sattAdhArI amIrAe ahamadazAha 1 lAnA vaMzajane 'ahamadazAha 3 jo' nAmathI gAdIe besADyo. enuM i. sa. 1560 mAM khUna thatAM sattAdhArI amIrAe ahamadazAha 1lAnA khIMjA vaMzajane 'mujhaphpharazAha 3 jo' nAmathI gAdIe besADayo. e gujarAtane chellA sulatAna hatA. pR. 64. A, mAMDavImAM zrI saruMdaravara maMdiramAM I.sa. 1651 nA zilAlekha che te mujaba e madiranI pratiSThA mAdha sudi 5 nA rAja mAMDavInA mahAjananA sabhya zeH jogIdAsa, zeTha maMgaladAsa tathA jesara roDhanI hAjarImAM zrIvallabhAcAryajInA khInna putra viThThalanAthajI gusAMIjInA prathama putra giridharajInA trIjA kumAra gosvAmI gopInAthajI urphe dIkSitajI mahArAja(e vakhate u. va. 17)nA hAthe thaI hatI. 'pathika,' julAI-oNgasTa, I.sa. 1937 nA khAsa aMkamAM DaeN. hariprasAda zAstrIne lekha) 6. kacchamAM jamInanA aghATa vecANanAM khatAmAM 'adhATa hamIrA vAra' lakhavAnI prathA jAma puMarA'nA samayamAM hamIra sumarAe madada karala enI yAdamAM cAlu thaI hovAnu` keTalAka ItihAsalekhake jaNAve che, paNa A mAnyatA AdhArabhUta nathI. puMarA'nA zAsana vakhate hamIra sumarAnu' astitva nathI. saMbhAvanA evI che ke hamIrajInA khUna khuda jAmarAvale kacchane pradeza kkhaje karyA, ane hamIrajInA putra kheMgArajIe harAvIne chaeN. sa, 1540 nA arasAmAM kacchamAMthI tageDI mUkela ane kacchane pradeza pAcho kabaje karyo tyAre jUnA vakhatathI jamInanA kabajedArInA mAlikIhaka kheMgArajIe kabUla rAkhyA tyArathI khatAmAM 'alATa hIrA vAra'lakhAtuM Avatu e vadhu sa Mbhavita che. For Private and Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathika pariziSTa ] T17 ba. mAMDavImAM Avela TopaNasara taLAva rAva kheMgArajI 1 lAnA samayamAM mAMDavInA bhATiyA paNa zeThe baMdhAvyuM hatuM. emanI putra trIkamadAsa rAva bhAramalajInA samayamAM mAMDavInA nagarazeTha hatA. pR. 6pa, amujhapharazAha 3 jA (156 0 thI 1578)nI chApavALI seMkaDo karIe kacchamAMthI maLela che. vizeSamAM sulatAna mahamada bina latIpha(I. sa. 1536-1554)nA tathA kacchanA zavanA nAmavALA trAMbAnA sikkA (dokaDA) kacchamAMthI maLela che. (hisTarI opha gujarAta, le che. kemiseriyata) pR. 65. ba. kacchamAM kheMgArajInA pUrvajo "jama' kahevAtA ane jAmazAhI (rAva bhAramalajInA vakhatathI calaNI banela, rAva bhAramalajInI chApavALI kAronI jagAe) kerInuM calaNa vyApaka hatuM ema ghINodhara jAgIramAM sacavAyelA aMgiyA (nakhatrANA tAlukA) gAmanA tAmrapatra (I. sa. 1514 esa vadi 9) tathA e ja gAma aMgenAM khata (mAgha sudi pa, I. sa. 1525) parathI jaNAya che. tAmrapatramAM aMgiyA gAma jAmazAhI kerI 32000 mAM rabAro ratnA vageree jADA hApA harabhamANI pAsethI kharIdela hatuM. A parAvA parathI kacchamAM rAva bhAramalajInA vakhatathI dilhInA bAdazAha jahAMgIranA rAjyazAsana vakhate ja pahelavahelo (sikkA pADavAnA) chUTa maLela hatI ema kahI zakAya ema nathI. kadAca jahAMgIre rAjyane sikkA pADavAnuM cAlu rAkhavAnI chUTa ApI haze. ('pathika', julAI aMka, 1974). pra. 66. jAmanagaranA jAma raNamalajIne mRtyu bAda enA putra sagIra sattAjIne gAdI parathI uThADI makIne ene kAke rAyasaMgajI karachanA tamAcIjInI madadathI jAmanagaranI gAdI para caDI beThe (I. sa. 166ra nA arasAmAM). mirAte alagIrA pramANe raNamalajInI vadhavA taraphathI phariyAda thatA bAdazAhanA hukamathI jUnAgaDhanA hAkeme rAyasaMgajIe yuddhamAM karAvI mArI nAkhAne jAmanagara kabaje karyuM ane lattAjIne jAma tarIke sthApita karyo. e vakhata rAyasaMgajIne sagIra putra tamAcI kacchamAM rAjyanA AzrayamAM rahyo hato, hA vakhata bAda I. sa. 1675 nA arasAmAM tamAcI, jAmanagara rAjya sAme bahAravaTuM kheDIne tathA karachanI madadathI jAmanagaranI gAdI meLavI hatA. jAma tamAcI salAe kacha rAjayana a u5kAranA balAmAM jAmanagara rAjyanuM bAlaMbhA gAma bheTa ApyuM hatuM. thoDA varSa bAda tamAcI 1 lAnA vArasa rAyasaMgajI (jAma tamAcInA putra lAkhAchA meTA putra)na enA nAnA bhAI haLajIe mArI nAkhIne jAmanagaranI gAdI pacAvI pADI. rAyasaMhajInA putra tamAcI sagIra hotAM kacchamAM Azrita tarIke rahetA hatA. kacchanA rAva prAgamalajIne eka raNa rastanAba haLavadanA rAya jazaMvatAsaMhanA putrI tathA pratA pAsa kanAM bahana thAya. tamAcI amanA ja thAya. pratApasiMha pitAnI putrI amadAvAdanA mukhA zerabala dakhAnane paraNAvIne enI pAsenA senAnI madadathI haroLajIne harAvIne jAmanagaranI gAdo tamAcIjI jAne apAvI hatI (I.sa. 1707). kAvAjInA vaza kI sothI meTAmorabIne gAdIe beThA. bIjA vaMzajo kaTAriyA lAkaDiyA vADhavA vagere gAmanA jAgIradAra. lAkaDavA jAgIradAra jADejA devAjIe I. sa. 1760mAM pIranI daragAha pAse minAre baMdhAvyA. pR. 1, mahAtmA saMta mekaNa saurASTramAMthI kacchamAM AvyA tyAra pahelAM vAgane jaMgI gAme gheDA vakhate rahela hatA ane ahIM "akhADo' sthApyA hatA. pR. 73. I. sa. 1782 nI sAla bAdanI saMdhithI amadAvAdano vahIvaTa gAyakavADane se pAtha' hato. pezvAne khaMDaNI bharavAnI rahetI hatI. For Private and Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18] pathika [ karacha ItihAsa ane saMskRti pR. 5. mahArAva lakhapatajInA samayamAM rAmasiMga mAlamanA prayAsathI mAMDavImAM lekhaka gALavAnuM tathA te pe banAvavAnuM kArakhAnuM sthapAyuM hatuM. kahevAya che ke I. sa. 1884 sudhI kaMsArA neNasI vIrajI tathA manajI tulasIdAsa topa DhALavAnuM kAma karatA hatA. padhu gulamadAra nAme vikhyAta golaMdAja jamAdAra phatemAmada pAse nokarImAM hatA. bIje nAmacIna golaMdAja Aje havAladAra hatA. enA vize ukta : " bhUja bhaDAla, bhiDala nAkA, mAdhu nALa aja bela vaMkA." pR. 76. a. mahArAva goDajInA vakhatamAM muMdrAvALA mirjhA amIrabeganuM varcasa hatuM. muMdrAmAM enI vADImAM bahu mIThuM pANI hatuM. gAmamAM kUvAo badhA khArAzavALA pANIvAvALA hatA tethI mIThuM pANI bharavA mATe zaheranI strIone nadI khUMdIne mirajhAnI vADI eTale dUra javuM paDatuM. enI parathI mudrA mATe nIcenI lekti pracalita bano : "muMdrA gAma mirajhAM (vAva) pANuM, dIkarI dejo evuM jANI." ba. mahArAva goDajInA vakhatamAM mAMDavImAM vahANe bAMdhavAne jahAjavADo pUrasamAM cAlu hato. saMkhyAbaMdha vahANe baMdhAyAM hatAM. te pR. 77. a, gulAmazAha I. sa. 1772 mAM mRtyu pAme, enA putra sArAje I. sa. 1775 mAM kaccha para caDAI karI, paNa bhUjanI lazkarI tAkAta jotAM e kaMthakoTa tarapha gayA ane tyAMnA garAsadAranI putrIne paraNane siMdha pALe gaye. tyArabAda siMdhanA vachara mIra bIjare I. sa. 1777 nA arasAmAM kacha para caDAI karI tyAre ene mirajhAM kurabege harAvyo hato. ba. banavA joga che ke gAyakvADa dAmAe kaccha para caDAI karI hoya ane ene prasanna karI, pAcho kADhavA mATe bhAyAtanI kanyA paraNAvavAmAM AvI hoya ene paraNAvela kanyAnuM nAma "IbA' hovAnuM bakSI kahAnadAse "AmacArata'mAM jaNAvela che. A samayamAM marAThA sorASTra tathA bIje caDAIo karatA ane rAja ke garAsadAranI kanyAo mAga paNa karatA ema kahevAya che. 5. 7. a, jamAdAra phatemAmade eka caDAI vakhate jamanagaranA kabaje karyuM , paNa samAdhAna thatAM daDanI rakama nakkI thayela tamAMthI ramumuka rakama rokaDA tathA bIjI 9tAvo bharavAnI ane khaMDaNInI rAma vadhumAM dara varSe bhAravA ema TharAvavAmAM AvyuM hatuM. eka vakheta gADaLanA madadamAM paDadharI mukAme jAmanagaranA sainya sAthe yuddha khelAyela temAM aMte samAdhAna thayuM hatuM. ba. mahArAva rAyadhaNajInAM mAtunI paTarANuM lADakuMvarabA hatAM. goDajInA bIjA rANI amAbAI bhAIjI bAvAnAM mA thatAM pU. 9. I.sa. 1782ne DisembaramAM mesaranA haidaraalInuM mRtyu thayA bAda ene putra TIpu mulatAna sattA para Avele. eNe jamAdAra phatamAmada sAthe maitrI sAvI hatI ane haidarA nAme 0 tApa mAlArane bheTa ApI hatI. karacha tathA masara rAjya (TIpu sulatAnane zAsana) vacce vepArI saMbaMdha sthapAyI hatA, i.sa. 1899 nA DisembaramAM TIpu sulatAna ane aMgrejo vaccenA SaDamAM enI hAra thatAM tathA matyu thayA bAda karacha sAthe vepArI saMbadhe baMdha paDayA hatA. rU8vizeSamAM kampanI sarakAre govadha para pratibaMdha mUkavA kabUla karyuM hatuM, ma, jamAdArane yAdamA saMdira nakasIvALo bhAgya makabaro che, ta, 1814 nA banAvarAvAyA hatA, je bhajamAM pATavADI nAkA bahAra Avela sthApatya tathA sipanA suMdara namUnA tarIke vikhyAta che. For Private and Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTa ! pathika [ 109 9. 81. jUnAgaDhanA navAba hAmidakhAnanuM mRtyu I.sa. 1811 mAM thayuM tyAre enA vArasA bAbatamAM vAMdho paDyo hato. rAdhanapura begamane putra banAvaTI hato, jyAre rAjapUtANa begamane putra mahobatakhAna narara hatA, e takarAra para kampanI sarakAra vatI kepTana maikamoMe tapAsa calAvI mahAbatakhAna orasa putra hatA, jyAre rAdhanapurI begamano putra banAvaTI hatA, evuM TharAvatAM mahobatakhAnane navALA tarIke rajAbhipaka the hatA. kacchamAM rAyadhaNajInA mRtyu bAda mAnasaMgajI emanA anaurasa saMtAna (putra) hatA, jyAre bhAIjIbAvAnA putra ladhubhA kharA vArasa hatA, evI takarAra mAMDavInA kArabhArI .rarAja tathA keTalAka garAsadAroe uThAvI hatI, paNa ka5nI sarakAra taraphathI kaMI daramyAnagIrI (jUnAgaDha". maphaka) karavAmAM AvI na hatI, kemake jamAdAranA putra tathA jagajIvana mahetAnuM e na jatu; joka rAyadhaNajIe pitAnA vakIla mAraphate kampanI sarakArane patra lakhI mAnasaMgajI pitAne putra tathA vArasa haivAnuM jaNAvyuM hatuM. * pR. 84. rAjakumArI kesarabAe saMgrAmamAM bhAga lIdho hato, eNe aneka jakhamo zIrtha bharI laData daramyA varane viratA batAvI hatI ema a greja ItihAsalekhako jaNAve che. pu. 48. mahArAva desalajInA moTA putra ravAjI paTarANInA putra hatA, jayAre bIjA putra gagubhA nAme hatA te bIjI rANAnA putra cAva. desala gagubhA tarapha vadhu bhAva hatA. emane erAne garAsa ApyA hatA rabAi tathA emanA mAtuzrI sAthe aNabanAva thatA e muMdrA rahevA gayAM hatAM. pachIthI muMdrA mahAjananA pravAsI samAdhAna thayuM hatuM. pR. 89. bapomAM janmela sara thA TApaNa I.sa. 1870 pachI jaMgabAramAM mahatvanA sthAne hatA ane tyAM sutAnA salAhakAra hatA. (I.sa. 1823-1890). pR. 20. mahArAva prAgamalajInA rAsanakAla daramyAna rAjayanI TaMkazALamAM pAMca kerInI kiMmatane cAMdInA pAyA 'chApavA zarU thayuM hatuM , e uparAMta senAnI kArI (25 cAMdInI mArI jeTalI ki matai), sAna eva mAra pavAra kArItA ki matanI) tathA senAnI bahAra (ekase kerInI ki mata) e mAM "vala hatA ane A sikkA calaNamAM paNa mukAyA hatA. mahArAva desalajInA zAnakAla nAnA kaDA(nyAdA 15 kArAnA mata)nA sikko pahelI vAra kacchamAM chapAye hatA ane vaNamAM mukAyA hatA. suvA : laTI 17 maM: 'hA Tela'nI jagAe "hospiTalo vAMcavAnuM pR. 6 i. i.Ta. 187 mAM jamA kayamanA svI nA thai hatI. enuM navuM makAna banAvavA mATe phanDa ekaThuM karavAmAM muMbaInA zarU karAvajI nAyakA mukhya hisso hatA. pAyAvidha I.sa. 1884 mA thaI. jhimane nAnA kuDa 4 sikkA mughala zAsako tathA kacchanA rAjavIonA samayanA sacavAyela che. lAdhanA prAcI temaja arvAcIna sanyanA Adra mo kSatrapa kuaNa gupta dU tathA bALa rAlake mAdA kaMkA tamaja trAMbAnA sikkA saMkhyAbaMdha che, videzanA sikakA paNa che. cAdInA DAyalavALu I., 1885 mAM kacchanA banavu ghADayALa che. kASThane arAvata hAthI (jenI pAlanA TAkaTa bAra paDI che) che. vizvane thapu sulatAna phUtamAmadane bheTa Apela haidarI tapa, eka pAcu bojha tapa, le khaDa TukaDe katI eka goLa tApa, kSatrapa zAsanakAlanA lakhilekho paNa sacavAyA che. 14 jU, .sa. 1877 ne riporTa sAthe kacchanA zikSaNAdhikArI dalapatarAma prA. khakhara kamAla maLela jUnA sikkAnI traNa thelA kacchanA dIvAna maNibhAI jasabhAI samakSa rajU ka2ve che sikkA paNa lujha amamAM sacavAyela che. haDappIya samayano sIle tathA keTalAka avazeSe tyAM sacavAyA che. For Private and Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 110 } pathika [ kaccha : itihAsa ane sAMskRti pR. 92. . I.sa. 1888nA navembaranI 8 mI tArIkha (sa'. 1945 kArataka sudi 5) nA reja navI ja banela sTImara veTarna (vIjaLI' tarIke pa'kAyela) karAMcIthI pahelI ja sakraramAM muMbaI javA mATe UpaDI hatI te uparanI tArIkhe savAre mAMDavI-kAMThe AvI. ahIthI 750 utAru laI e dvArakA gaI. tyAMthI 185 utAru laine pAbaMdara AvI, e vakhate dariyAmAM tAkAta jAgatAM pArabaMdaranA eNDaminisTreTara levIe sTImarane AgaLa nahi vadhavA devA kaeNpTanane salAha ApI, paNa eNe mAnyuM nahi. pArakhaMdarathI eka paNa utArune caDavA devAmAM na AvyA. sTImara tAnamAM AgaLa vadhI, verAvaLa najIka dUrathI dekhAI, paNa verAvaLa ane mAMgarALa vacce dariyAmAM bhayakara taphAna vacce phasAI jaI thADI vAramAM jotajotAmAM DUbI gaI. sTImaramAM kula 1700 (teraseA) utAru hatAM te badhA DUbIne mRtyu pAmyAM. aneka jAnainA mANasA, maeNTrikanI parIkSA ApavA janAra aneka vidyAthIo vagere mRtyu pAmyAM. hAhAkAra pravatI' rahyo. lokakavie gAyuM : "kAsama ! tArI vIjaLI re, madha dariye veraNuM thaI ' a. rijansI kAunsilanA eka sabhya limasi'ha jhAlA hatA. ee mahArAva kheMgArajInA mAmA thatA ane pAchaLathI mahArAva kheMgArajInAM lagna jAlimasichanAM putro gagAbA sAthe thayAM hatA, jemanAthI mahArAva zrI vijayarAjajIno janma thayA hatA. jAlimasiMha rijansI kAunsilamAM bahu vaga dharAvatA ane dIvAna maNuibhAI jasabhAI sAthe emane meLa hatA. rajansI kAunsilanA khIjA sabhyA paikI bhUjanA ravajI hIrAcaMda maDha tathA muMdrAnA zeTha jIvaNudAsa IbhAjI zivajI hatA. pR. 95, navI TaTaMkazALa I.sa. 1928 mAM navuM makAna bAMdhIne emAM stha:pavAmAM AvI hatI. eDavarDa 8 mAnA nAmavALAM cAMdInAM pAMciyA aDhiyA kArI tathA tAMbAne hajI I.sa. 1936 (saM. 1992-93)mAM kacchanI TaMkazALamAM chapAyAM hatAM. calaNamAM nahi AvelI mahArAva zrIvijayarAjajInA nAmavALI kArI 500 nA neTa tathA I.sa. 1948 mAM bahAra paDela 'jayahida' chApanI yAdInI kArI ahI chapAyela hatI. 96. . kacchamAM 'dvArasvatam' saMsthA taraphathI keLavaNIkSetre ghaNAM varSothI pratti cAle che, atyAre kacchamAM 'sArasvatam' tarAM vIsa hAIskUla (mAMDavI muMdrA nakhatrANA abaDAsA lakhapata tathA bhUja tAlukAnAM judAM judAM gAmAmAM) cAle che. nirakSaratAnivAraNa-pravRtti pazu keTalAMka gAmamAM cAle che. ma, tA. 4 me, 1948 nA roja bhArata sa Mdha sarakAra vatI sekreTarI zrI menana tathA mahArAva zrImadasi MhajInI sahI thayela 'marjara egrimenTa'nI nava kalame (Adi kasa) pramANe kaccha rAjyanA vahIvaTa bhArata sarakArane soMpAyo. e sAthe mahArAvanA aMgata adhikArAne mAnya rakhAyA che tathA mahArAva (ane emanA kuTuMbanAM sabhyA)nI aMgata mAlikInI sthAvara jaMgama milakatonI yAdI eozrIe rajU karavI. e milakato paranA emanA haka tathA adhikArA mAnya tathA surakSita rakhAyA che. e milakatA sa MbaMdhamAM DhAI takarAra upasthita thAya teA lavAdathI niveDe levAne raheze. mahArAvazrI tathA emanA kuTuMbanAM sabhyAnA kha arthe vArSika sAliyANAnI rakama emane haptAthI cUkavavAnu harAvavAmAM Avela che (pAchaLathI sAliyANuM anya rAjavIonI jema ja ra thayela che.) ku. zrImatI nAthIbAI dAme,dara ThAkarasI mahilA vizvavidyAlayanA mukhyadAtA zeTha sara viThThaladAsa dAmodara ThAkarasI hatA. emanAM patnI hoDI premalIlA mAM varSo sudhI maheilA vizvavidyAlayanA mukhya sacAlaka (vAIsa-cAnselara)--pade hatAM, For Private and Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pariziSTi ] [ 111 97. A. karacha mAMDavInA jahAjavADAmAM kacchI kArIgaronA hAthe kacchanA e vakhatanA mikenikala IjIniyara kaMsAga jAdavajI buddhInI dekharekha heThaLa karacha rAjya mATe baMdhAyela sTImalenca nAme raMgamatI' I.sa. 1930 nA arasAmAM baMdhAI hatI te vakhate bhAratamAM bhAratIya kArIgaronA hAthe baMdhAyela e pahelI sTImaleca hatI. atyAre e mahatvanA prasaMge kAma Ape che, ba karachamAM bidaDA(mAMDavI tAlu)mAM sArvajanika saMsthA taraphathI AMkhanA tathA anya daradInAM nivAraNa tathA sAravAra arthe hospiTala cAle che. bhArApara(bhUja tAluke)mAM tathA masakA(mAMDavI tAlukomAM kSanivAraNa haripaTa-seniToriyame ghaNAM varSo thayAM sevA Ape che. 98 a. bhUjamAM zeTha DesAbhAI lAlacaMda le keleja tathA zrI je.bI. Thakakara komarsa keleja ghaNAM varSo thayAM sthapAyela che ane vizeSamAM sarakAra taraphathI poliTekanika gayA varasa (1999)thI. cAlu thayela che. bhUjamAM bIjI traNa hAIskUla tathA zeTha DosAbhAI lAlacaMda garlsa hAIskUla vaSo thayAM sevA Ape che. ba. bhUja uparAMta kaMDalA gAMdhIdhAmathI muMbaI mATe era-sarvisanuM vimAna aThavADiyAmAM amuka divasa mATe amadAvAda thaIne jAya che. e mATe eroDroma aMjAra najIka gaLapAdara gAma pAse Avela che. che. aMjAramAM zeTha dharamasI valabhadAsa hAIskUla uparAMta nagarapAlikA hAIskUla tathA zrImatI kaMkubAI garlsa hAIskUla cAle che. varSo pahelAM ahIM zeTha trIkamajI jIvaNadAsa Iglaza skUla hatI. zeTha trIkamajI jIvaNadAsa jIna presa kacchamAM jUnI iniMga phekTarI che tathA eka mAtra jIna presa che. che. mAMDavImAM jUnI ge.ke. hAIrala uparAMta anya traNa hAIskUle tathA eka Asa sAyansa ane komarsa koleja cAle che. AdipuramAM telANI piliTaphInika uparAMta sarakArI InDasTriyala TreIniMga skUla cAle che. kesamAM (bhUja tAlu) jAhera saMsthA taraphathI InDasTriyala TreIniMga skUla cAle che. muMdrAmAM hAIraphala uparAMta TreiniMga koleja pazuM cAle che. - pha. karachamAM I.sa. 1920 thI 1960 daramyAna videza sAthe bahaLe vepAra-saMbaMdha dharAvanAra jaththAbaMdha vepAramAM mukhya ane vikhyAta vepArI tarIke nAmanA dharAvanAra zeTha kalyANajI dhanajI nAme zAha sodAgara thaI gayA, eo keDAya(mAMDavI)nA vatanI hatA. emanI mukhya peDhI mAMDavImAM hatI. kacchamAM bIjAM zaheramAM zAkhAo hatI. : 6. kacchanA mahAna sapUto: (puravaNI) vadhAre kacchanA jUnA dIvAne pIkI mahatvanA dIvAne: (1) ratanajI menajI meDha (1848-1858) tathA (2) valabhajI lAdhA maDha (1865-66). vizeSamAM rAyabahAdura jagajIvana jIvaNa maDha kacchanA mahAna musaddI ane vidvAna hatA, jemAM ghaNuM varSa sudhI jesalameranA dIvAna-pade rahela hatA. karachI prajAkIya pariSadanA pramukho : (1) zeTha mUrajI vallabhadAsa, (2) zeTha lakSmIdAsa terasI, (3) janAba yAkuba husena, (4) De, bihArIlAla aMtANI, (5) zrI, maheraalI. tathA (6) gulAbazaMkara amRtalAla dhoLakiyA. kaccha jillA paMcAyatanA pramukha temaja kacchamAM I.sa. 1920nA arasAthI svadezI tathA rAjakIya pravRttimAM agra bhAga lenAra aMjAranA vatanI zrI kAMtipra' : aMtANI ma. gAMdhIjInA ka7pravAsa (1925) vakhate emanI sAthe rahela hatA. kucha to ja dezavideza, jaya jaya puNya pradeza" (lekhaka kRta "kAMtinI jyota' graMthamAMthI) For Private and Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir SH COS D For Private and Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jAnyuArI '91 Reg. No. GAMC-19 jayAre gujarAtanI dharatI sonuM pakavaze saradAra sarovara yojanA gujarAta mATe kAmadhenunI jema dUjhaNI sAbita thavAnI che, saradAra sarere chejanA athAt 437 varSanuM AyuSa, pratidina rU. 4 karoDanI Avaka, 6 lAkha lAdene kAyamI rojagAra, 131 zahero ane 4,720 gAmaDAMonAM 2,95,00,000 lekenI tRSApti, 25,00,000 lokone siMcAino lAbha, 18 lAkha hekaTara jamInane siMcAI, 4.25 karoDa vRkSanuM vRMdAvana, 500 karoDa yuniTa vIja utpAdana. udyoganA vIja-kApano aMta, matsyodyogathI rUA. 185 karoDano phAyado, kaSi kSetre rUA. 900 karoDano lAbha, 45 TakA khetautpAdanamAM vRddhi, Arogya sudharaze, 2Na aTakaze ane paryAvaraNa madhuvana jevuM banI jaze, naLa sarovara banaze navaluM najharANuM, dhuDakhara, kALiyAre ane ghukhamala rIMchane abhayajIvana, saurASTra banaze sujalAma suphalAma , raNa rokAze, pavitra kinAre pravAsanadhAma banaze, duSkALane guDa bAya, rAjapane Arthika vikAza thaze, visthApitone navajIvana maLaze. gujarAta naMdanavana banaze. saradAra sarovara narmadA nigama li., bleka na', 12, prathama mALa, saradAra bhavana, gAMdhInagara-382010 mudrA prakAzaka ane tatrI : " pathika kAryAlaya ' mATe che. kezavarAma kA. zAstrI, ke. madhuvana, elisabrija, - amadAvAda-38* 006 tA. 15-1-1991 mudraNasthAna : preraNA mudraNAlaya, rustamaalIne DhALa, mirajApura, amadAvAda-380 001 5 : InTaranezanala prinTiga vaphasa, zAhapura, mALIvADAnI poLa sAme, amadAvAda-380 001. For Private and Personal Use Only