Book Title: Pathik 1989 Vol 29 Ank 07
Author(s): K K Shastri and Other
Publisher: Mansingji Barad Smarak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/535342/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sva. mAnasa'gajI bAraDa smAraka TrasTa - saMcAlita varSa 28 muM: aMka 7 me saM. 2046 sana 1990 eprila taMtrI-maMDaLa : che. kekA. zAstrI che. nA. ke. bhaTTI che. sau. bhAratI bahena zelata [itihAsa purAtattvanuM eka mAtra gujarAtI mAsika] Adya taMtrI : sva, mAnasaMgajI bAraDa IrSA samAjamAM aneka aniSTA jovA maLe che, dA. ta. niMdA dveSa adekhAi I ItyAdi. AvAM aniSTA vyakti parivAra ke samAjane khUba nukasAna pahoMcADanArAM sAbita thAya che. ISa e samAjanuM sauthI moTuM aniSTa che, IrSA eTale adekhAI, bIjAnI sArI sthiti dekhI na khamavAthI thatI dveSanI lAgaNI. keTalAka le ke pena.nAthI vadhAre zaktizALI ane buddhimAna vyakti enI satata IrSA kare che, emanA vize jAtajAtanI vicitra vAta upajAvI kADhI emanI pratibhA jhAMkhI pADavA satata prayAsa karatA rahe che. vaLI AvA IrSALu loko haMmezAM pitAnA pratispardhIonA de zodhatA ja hoya che ane e rIte A Atmasa teSa meLave che. kharI rIte te IrSA karanAra ane IrSA sAMbhaLanAra e baMne deSita che. IrSALu khoTuM bole che, sAMbhaLanAra vyakti paNa jUThANuM sAMbhaLe che tethI e asatyane svIkAre che ane e rIte jANe ajANye paNa pApana hissedAra bane che. I e meTuM dUSaNa che. ISALu IrSA dvArA potAnAM vicAra-mAnyatAone vahetI kare che. AvA mANaso sAmanA rAI jevaDA doSane khIlA jevaDA banAvIne enI IrSA karavAmAM AnaMda anubhave che. IrSALu mANasa sAmA mANasanA kuTuMbamAM Aga cAMpe che, kuTuMbane chinnabhinna karI nAkhe che, kuTuMbanA AnaMda-ullAsane haNe che, tethI AvA IrSALu mANasethI hamezAM jAgrata rahevuM joIe. eo vAraMvAra UlaTa-sulaTa vAto upajAvI kADhe che, satyane asatyamAM pheravI nAkhe che, tethI IrSALu vyakti para kadApi vizvAsa mUkavA joIe nahi, AvI vyaktiothI haMmezAM sAvadhAna rIte potAnuM kArya karavuM joIe. eka bAbata spaSTa che ke sajajane hamezAM niSThAthI kAma karatA hoya che. jyAre IrSALu loko potAne ahe' sa'toSavA mATe kAvAdAvA karyA kare che. juvAnoe haMmezAM AvA durjananI vicitra vAtothI bharamAvuM" joIe nahi. mIThuM bolanAra ane khuzAmata karanAra vyaktiothI paNa sAvaceta rahevuM joIe. game tevI pariristhiti uddabhave ema chatAM uzkerAI javuM na joIe, IrSA samAjanuM moTu' pradUSaNa che. A pradUSaNane dUra karavAnuM kaThina he.vA chatAM azaka te nathI ja. keTalAka mANase samAjamAM khoTI aphavAo paNa phelAve che, keTalIka vAra niMdA karyA kare che tethI e vyakti samAja ane 23STrane vinAza netaratA hoya che, ApaNe e paNa bhUlavuM na joIe ke IrSA aneka rIte ahitakArI hovA chatAM je enA dvArA harIphAI thAya te vyakti vikAsa sAdhI zake che. IrSA cittanI evI vRtti che ke je durguNamaka hovA chatAM koI vAra sad guNAtmaka paNa bane che. vallabhavidyAnagara-388 120 - (De.) maganabhAI Ara. paTela For Private and Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anusaMdhAna pachI 2 uparanuM cAlu ] lipime vevAra halAI sakAjete. heDI barakI bhAsAje vikAsame piMDha ja ADA acetA i lagadho ve. muMbaIthI aciMdhala zrI pravINacaMdra rUpArela e ke siMdhIjI paNa piMDhajI lipi kaDAM vaI ? arebika haNe apanA ayo. marAThI piMDhajI lipi kaDAM Aya? inI paNa DevanAgarI lipi apanA a, taDe kacchI ke lipi na ve te kIM kacchI bhAsA siTI natI vane. siMdhI bhAsAte paNa siMdhI grAmajIvana ke. ema. ke. jeTalI, siMdhI vArtA che. nArAyaNabhArathI, siMdhI lekajIvana ne saMgIta . govadhanabhArathI, siMdhI-kacchI bhAsAH eka tulanAte De. satIza rAyaDAnA nibadha rajU zyA vA. lekhakake hina seminArame bhAga bina I lage ka siMdhI ne kacchI bhAsA beya bheNuM aMi. beya I je samajIne bhariye merI hale te vaDe kama thiI sake. kacchIme hANe gadya ta pa biI korA khAsA kama thaI reyA aMka se paNa Diseme Aye. chelle DI kaMDalA-Dasano lAbha Dime Avyo che. bhuja-370001 - dhanajIbhAI bhAnuzAlI, kaDaka baMgAlI kaccha : ItihAsa ane saMskRti vadhu zuddhio lITI azuddha sunira-1974-78 aMka, saM. 1990 ehamadI, 1362 rAyanuM sUryamaMdira kerAnuM zivamaMdira suveniyara-1977-78 aMka, saM, 1980 ehamadI, 1762 kerAnuM zivamaMdira karAyanuM suryamaMdira jAhera sUcanA kacchaH itihAsa ane saMskRti graMtharUpe pragaTa thayela che. jenuM prApti sthAna : zrImatI madhubahena kaMsArA e-13-7, rAmezvarama epArTamenTasa, premacaMdanagara roDa jodhapura TekarA, rAjapatha kalaba sAme, amadAvAda-380015 mUlya rU.10 - TapAla kharcanA 2-2/- maLI rU.12/- mokalavAthI nakala bhupesTathI mokalavAmAM Avaze. For Private and Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir siMdhI- kacchI seminAra kacchI bhAsA je vikAsa lAya De varethI baeNra dhImA paNa Tuka jeDA nakkara kama thiI reyA aMI te mathe hikaDe choga hevara ADipurame vadhAre uge ! tA 3-3-90 se pa-3-90 naMI AhirameM bhArata sarakAra je mAnava-saMzAdhana maMtrAlayane upakrame siMdhI-kacchI bhAsAje rASTriya seminArajI goThavaNa kareme AvaI vaI. aDipurajI siMdholeja sosAyaTIne zrI kacchI sAhitya sabhA-bhuja vA hina seminArajA yajamAna. jaDe siMdhIbhAsI zrI lakhamI khilANI vA DAyarekTara ne bhA gaja gajakaMdha vA DAyarekTara ha ta pelAM vya vare me nariye heDe hikaDe seminAra karame Ave che, paNa hina Teme uDIne DisAMdhe vo ka kacchI bhAsA je vikAsa lAya kacchI mADuM kaDaDAnuM acI pUgA vA ! rASTriya sarakArane siMdhI salAkAra baDajA upaparamukha Do. ema. ke jeTalI (dilhI) ADipura, lejisa be ja zrI hari dariyANI dilagIrI, kavi zrI huMdarAja dukhAyala', De harIza vAsavI (gadhIdhAma), De govardhana mArathI (muMbaI), pritama vAsavANa, ku, kRSNANa bhaMbhANI (ADipura), De, satIza rAyaDA (dilhI), hiMdI maMtraNAlayajA ejayu. InspekaTara zrI jagadIza nI (dilhI) vagere siMdhImAvara ta vidhavAna AyA . jaDe kacchI sAhityasabhA tarapha thI vraja gajakaMdha, zrI dhanajI bhAnuzAlI "kaDaka baMgAlI, zrI mAdhava jozI - "azka' (nA. sarovara), zrI jayaMtI jezI, "zabAba (bhuja, mAhitI niyAmaka zrI umarasI paramAra, zrI zivAbhImA ke bAroTa (bhuja), De. visanajI nAgaDA (muMbaI), kavi zrI meghabiMdu (muMbaI), kacchanA mAvAra zrI ane zrImatI pravINacaMdra zAha (muMbaI), zrI maNilAla gAlA (muMbaI), zrI madhubhAI prA. bhaTTa (gAMdhInagara), zrI caMdrasena memA (muMbaI), zrI nArAyaNa dezI kaparAyala' vigoDI), zrI prANagiri gosvAmI (bhuja), zrImatI haMsAbeNa ema viSNava (bhuja), zrI kalyANajI sAvalA (muMbai) I. kacchI bhAsAjA dhagA bhAvara hubhase merA pyA vA. Dije hina seminAra tolANI phAunDezana Iko ta biIyuM saMsthAuM, baMne sAhityasaMsthAe be Teke ne sAtha milya che. jillA udyoga kendra-bhuja tarapha kacchajI hastalAje dAvaka namUne haTa paNa rame Ave che, mAhitI khAte AkAzavANI, bhuja tarapha paNa sevA Dineme Avai vaI. siMdhI saMtazrI lIlAzA dharamasArameM miNIje utArepathIjI bairI khAsI vevasthA goThavaNI vaI ja telANI phAunDezananI prelipha lejaje e, vI thiyeTarajI sagavaDa vyavasthA AsAnI kare Dine che. hinI Diye kacchI bhAsAme "kacchaje lekajIvana te zrI umarasa paramArane pepara, kacchI vArtA zrI vraja gajakaMdha pepara, kacchI gIta-saMgIta zrI zivAjI bAroTane barake pepara, kaccha-hastakalA ne hunnara udyoga zrI maNilAla gAlA pepara raju yA toM lage ka kacchI ke lipi nAMya ta kure thaze ? hI miDe haNe be vakhatariyuM gAliyuM che. kacchIjI piMDhajI lipi bhale na ve paNa gujarAtI kaDevanAgarI [ anusaMdhAna paDI ? upara cAlu ] For Private and Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Si | Ai taLI : sva. mAnasama9 bAraDa taMtrI-maMDaLa() vArSika lavAjama : dezamAM rU.30/ pAke. kA. zAstrI () videzamAM rU. 111/- ghaTaka rU. 3/pathika pratyeka aMgrejI mahanAnI 15 mI tArIkhe prasiddha thAya | 2, De. nAgajIbhAI bhaTTI, 3. De. bhAratIbahena zelata che. pachInA 15 divasamAM aMka na varSa ra0muMautra, saM. 2046 eprila, sana 190[aMka 9 me maLe te sthAnika posTa ophisa- | mAM likhita phariyAda karavI ane anuma enI nakala ane mokalAvI. , pathika sarvopayogI vicArabhAvanA ane jJAnanuM mAsika che. upaniSackAlIna ziSa(pUrNa) che. kAMtilAla ra. dave 8 jIvanane UrdhvagAmI banAvatAM abhyAsapUrNa ane ziSTa sAhityika sAmAjika sudhAre ane zrI vikeza suNo caMdra paMDayA 11 lakhAne svIkAravAmAM Ave che karasanadAsa mULajI ' . 0 prasiddha thaI gayelI kRtine pharI prasiddha karavA mATe na mekalavAnI paurANika vaMzAvalIo , ke. kA. zAstrI 15 lekhake e kALajI rAkhavI. kRti sArA akSare zAhIthI ane kaccha : ItihAsa saMskRti(pUrNa) zrI. ThAkarasI pu. kaMsArA 1-8 rAgaLanI eka ja bAjue lakhelI hovI joIe. kRtimAM koI anya bhASAnAM avataraNa mUkayAM hoya vinati te enA gujarAtI tarajame vArSika grAhakoe pitAnuM ke pitAnI saMsthA koleja ke Apavo jarUrI che. 0 kRtimAMnA vicAronI zALAnuM lavAjama rU. 30/- hajI ne kahyuM hoya te ma.e.thI mekalI ApavA hArdika vinaMti. saranAmAmAM goLa javAbadArI lekhakanI raheze. | , "pathikamAM prasiddha thatI kRti vartulamAM pahela aMke kayA mAsathI grAhaka thayAnuM kahe. enA vicAro-abhiprAya sAthe che, e mAsa pahelAM lavAjama maLavuM abhISTa che, taMtrI sahamata che ema na samajhavuM, agAunAM lavAjama eka ke ekathI vadhu varSonAM bAkI che teo paNa * asvIta kRti pAchI meLava saveLA mokalI ApavA kRpA kare. aMka hAthamAM Ave e gALAmAM lavAjama mokalI ApanAre AvA vartAlane dhyAnamAM na levA vinaMti. 1 jarUrI TikiTa AvI ha. te tarata parata karAze, pathikanA AzrayadAtA rU. 1001/-thI ane AjIvana sahAyaka 0 namanAnA aMkanI nakala mATe | 2, 301/-thI thavAya che. bheTa tarIke paNa rakama svIkAravAmAM -50nI TikiTa mekalavI. Ave che. sva. zrI. mAnasaMgajIbhAInA ane "pathika'nA cAhakone ma.o. DrAphaTa patra lekho pathika kAryAlayanA nAmanA ma.o. ke DrAphaTathI mokalI ApavA vinaMti. pathika kAryAlaya, madhuvana, elisa A cheTalI be prakAranI tema rU. 50 thI laI AvatI vadhu bheTanI brija amadAvAda-380006 | rakama anAmata ja rahe che ane enuM mAtra vyAja ja vaparAya che. eprila/1990 For Private and Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zuka (anu. pA. 24 thI) mahAbhAratayuddha pUrve ane pachInA samakAlIna (pR. 144-49) pIro videha ane vibhinna AcAryo 9ra vicitravIrya ' ' kRSNadvaipAyana vyAsa 93 dhRtarASTra bahulA yudhiSThira ! kRtakSaNa bhUrijhavA vagere 95 abhimanyu upaveza parIkSitana azvapati kekaya Ayoda, pataMcava, aNa, - prAcIna zAla 87 janamejaya-3 uddAlaka, veda, upamanyu, radAyana prAcInagara 98 zatAnIka janaka-ugrasena kaheDa, vaMdI, yAjJavala vAjasaneya la9 azvameghadatta pravAhaNa-paMcAlane vetaketu, aSTAvaka 100 adhisImakRSNa yAjJavalpa(ba vAhane putra). Asuri, madhuka janaka-janadeva janaka-dharmaja paMcazikha cUDa-bhAgavitti asurAyaNa, yAska janaki-AyapUrNa satyakAma-jabAla ApanuM lavAjana na me kahyuM heya te tAkIde mokalaze. eprila/1990 pathika For Private and Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAbhAratayuddha pUrve ane pachInA samakAlIna yajurvedanA sAmavedanA atharvavedanA sADanA zaMpAyana sumag. jaimini samatu-jaimini savA-jaimini kabaMdha che pazya, devadarza 96 ikramamati, vASTrala meSa, yAjJavalkaya pasAra, mapheya satyazravA yAjJavalakatha, brahmarAti tittira karma-mini milAdava vagere 9 hatyahita pauSipaMDa, jAti, zaunaka 99 satyathI raudhavAyana, mAdhyadina, legAkSikami, kAva vagere kuzatI, lAMgali zAka, vAkkali, yAjJavalakathA rANAyanIya, Di- zApUrNa putra, parAzara, bhAravitti vagere pannagAri, saizi- zyAmAyani raya, vastra, zatabalAka Asuri, AlaMbi muMjakeza AsurAyaNa pataMjali' (pR. 331) - havethI ekabara jAnyuArI eprila ane julAithI, AmAMnA keI eka mAsathI grAhaka thavAya che. pathika eprila/19 For Private and Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - bhAga 2 avana RSionI varSonupUrvI (pR 191-2) AMgiraso vasi bIjAM kula vasiSTha , vasiSTha vasiSTha, (bRhaspati) 5 - uzanA-zukra 6 zaMTha, marka, AMvAna prabhAkara-Atreya varuNa 30 31 32 33 Urva Rcika auva' jamadagni, ajIgarta, Apava-vANi dattAtreya, durvAsA-Atreya (2) vizvaratha (vizvAmitra) madhucchaMda, bASabha, raNa, aSTaka, kati (ke ko), gAlava vizvAmitra zunaHseva-devarAta-vizvAmitra 24 rAma, zunazepa 40 - ami aurva, vAtahavya (karama5) ucadhya, bRhaspati, atharvanidhi-1 saMvata ApavA dIrghatamA, bharadvAja, zaradAna vizvAmitra (zakuMtalAne pitA), ka-kAzyapa, agatya . (ane pAmudrA) kakSivAna-1 * eprila 1990 papi For Private and Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir athavA uzi ja vidathI-bharadvAja (bharatanA dattaka) garga, nara urukSaya, saMskRti jigyA che kI. zreSThabhAja bharadvAja' (ajamIDha sAthe) karavA , medhAtithi-kAravA atharvanidhi-ra zAMDilya-kAzyapa mAtha, : kara (vadhu) 63 ( didAsa) pAyu, zaradAna-2, serikAya vasiSTha 64 mitrAya) pApa-devadAsa 5 maitreya, atadana- divodAsa pracetA anAnata-pajhepi, vAlamIki vibhANuka-kAzyapa, arcanAnA-Atreya vaSyazRMga-kAzyapa, raMbhakAzyapa, zyAvAzva-Atreya adhigu-Atreya kakSivAnajiya sumitra vAjhayA vasiSTha (sudAsa sAthe) - zakti, zatayAta vizvAtri' (sudAsa sAthe, * nikuvanAzyapa vAmadeva parAkara-zAya, suvarcA te eprila/19* For Private and Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 85386522 1 R Ca 15 5 } (7 tr ra . rI dara 93 ev vAni zaunaDha iMdro zaunaka vaMza pAyana poravA 40 uca 41 dIdhuM tamAM kakSivAna 43 duSyaMta 44 bharata 46 vithI-bharadvAja 47 vitatha www.kobatirth.org gRhaya kRpa, droNu anyatyAmA, zaila girase (aMgirA) 39 zira 40 bRhaspati saMva 41 bhara Aja 46. vithI--bharadrAja Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (sagara) parAzara sAgara 'jAnU'' kRSNa dvaipAyana vyAsa su bhUriSavA vagere vaizAla - ejhila/ha 38 kAma 39 avIkSita 41 matta For Private and Personal Use Only gabhAMDaDha-kAzyapa raMgIjanya za kha, likhita, kaeNTharIka, mAnya-pAMcAla asita-kAzyapa, vighnakSeta (jAskaya -1) agniveza (?) sita-devala, dhaumya, yAja, badhA kAmA kSemaza, 'jaimini', sumatu pU. AnavA (pR163) 41 li 43 aMga vagera 2 3 4 6 paciDha Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - kAza eka pira Agirase (. 164) 40 divovAsa-2 40 ucazya 40 bRhaspati 1 4 pratardana 41 sagara , 41 dIrghatamA 46 bharadvAja 42 varlsa kara asamaMja 43 alaka 43 aMzumAna - 43 duSyata 44 bharata 4pa vidathI 6 paurANika manu vaivasvata vikAsa (9. 8). 2 mana Tauvata -1 IphavAku, 2 nAbhAdiSTha, 2 zaryAti, 2 bhAga, ane ilA(putrI) 2 IvA - 3 vikRkSi zazAda ane 3 nimi 3 vikRkSizazAka - adhyAne rAjavaMza - 3 nimi - videhane rAjavaMza 3 nAbhAneriTha - zAlIne rAjavaMza 3 zaryAti-Anarta rAjavaMza 2 nabhAga - bhAgane rAjavaMza 2 ilA(putrI)-suna(puruSa) thI 3 purUravAne ala rAjavaMza 3 purUravA - 4 Ayu ane 4 amAvasu (kAnyakubdha) 4 Ayu - panAhuSa - 6 satravRddha raMbha rAji ane anenA 5 nahuSa - 6 yati ane 6 yayAti ' da yati (6) 6 yayAti - 7 yadu, 7 turvasu, 7 dUdhu cha anuM ane 7 pUru 7 yadu - 8 sahastrajita ane 8 ke, 8 sahaajita - haihayavaMza ( 8 kAbu - yAdane vaMza cha tuva yu - tuM basune vaMza 7 duhyuM - gAMdhArane dravaMza cha ana - Anava 7 Anava - 26 uzanara ane 26 titikSa 26 uzInara - paMjAbane rAjavaMza 26 titikSa- pUrvIya rAjavaMza 6 kSatravRddha - (vRddhazarmA) kAzIne rAjavaMza 6 raMbha (9) 6 rAji- rAjeya kSatriye 6 anenA - kSatradharmAne rAjavaMza 4 amAvasu - kAnyakubdhane rAjavaMza zAyatene rAjavaMza (pR. 7-8) ke zaryAti anukrame vaMzane AnartamAna-varevata zaryAtine sukanyA nAmanI putrI hatI, je vayavana bhArgavane paraNI hatI. A vaMzanA pAMca rAjavI jANavAmAM AvyA che, jemAMnA moDenA chevA revatanI putrI revatI vasudevaputra balarAmane paraNAvI hatI. uparane revata peDhInAmA-vaMzAvalI pramANe ume Ave, jyAre eprila/19w For Private and Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vasudeva yaduvaMzamAM hara mAM che. Ama vacce 45 jeTalI paDhI khUTe che. Ano artha e thAya ke saurASTranA ThAravatInA asala sthAne AvelI kuzasthalImAM rAjya karI gayelA zAryAnA aMdAje 85 jeTalA rAjavIonAM nAma purANamAM kayAMya sacavAyelAM nathI. "revatIne vAta karI kahyo che. A kakudhI che rAjA heya, jene paMcajane nAmanA asuroe parAbhava karI kuzasthalIne, utricchanna karI nAkhelI. zrIkRSNa mathurA cheDI, saurASTranA vAyavya khUNe AvI, kuzasthalInA sthAne ThAravatI (pazcima sAgaranA bhAratavarSamAM AvanArA dvArasthAnanI dvArakA) vasAvI AbAda karelI. ' virahavazeno phAMTa (bhAgavata pramANe) (mR. 95) 63 svaramAnA 64 siradhvaja ane kuzadhvaja 64 siradhvajane mULavaMza kuzadhvajane dharmaja, dharmavajane kRtadhvaja ane mitaja kRtadhvajane zidhvaja mitadhvajano, khAkiya 1. sakAzya(kezyAne rAjA A nabhAgane phATe (pR. 98) manane eka putra "nabhAga" ke "nAbhAge 4nAbhAganA anukrame vaMzane aMbarISa-virUpa-pUSadazvarathItara ' ahIMthI rathItara kSatriya-brAhmaNa purUravA elane vaMza (9ra04) purUravA - pratiSThAnane alavaza ane kAzIne alavaza pratiSThAnanA alavaMza-pora mAda turvasue hue ane A paura-bharatavaMzIo (hastinApuranA, jemAM 1 bharata (mAjamA) ane ra dimI (Ama be phAMTA) vAvo-haiye ane yAdava (jemAM hinA vItietra vagere tAla che; A hemenA vIDihotrA zAtavaM bhajavaMza avaMtivaMza ane tulikeravaMza, A pAMce "tAla jaMgha" kahevAtA hatA. vIti hetranA anukrame anaMta amitrakarSaNa) yAda-vaidarbho ane cedine vaMza (jenA upara vasu para vijaya meLave che. varSa zAkhAmAM mAdhavavaMzamAMthI sAtvanavaMza, sAtvatavaMzamAM 1 aMdhakabhAja, 2 mArtikAvatanA bheje ane 3 vRSNuie. aMdhakonA vaMzamAM. 1 mathurAnA karo ane 2 aMdhaka kuhAomAM ane gAMdhArAmAMthI vAyavya sarahadanI pazcimanA rAjavaMza AnamAM uzIna ane titikSuo (jemAM 26 uzanarane 27 zivivaMza (paMjAbanA javaze). 26 titikSao-aMga raMga ane kaliMganA rAjavaMza bharata (AjamI)mAM bhArate (AjamI) ane uttara pAMcAla (jenA saMjo ane semake, jyAre bhArate (AjamIDhA)mAMthI kurUo ke kauravo. A enA kuruo-kauravo mukhya zAkhA) ane vAsa (dinA). mukhya zAkhAnA kauravo ane pAMDave, jyAre 2 vAsanI zAkhAmAM bRhadrathA(magadhanA, cetio, kauzabInuM rAjaya, karUnuM rAjaya ane matsyanuM virATanuM) rAjaya eprila/1990 For Private and Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upaniSatkAlIna ziSa [gatAMka pA. 8 thI cAlu) De.kAMtilAla je. dave pitAnI kuMvArI mAtAnA kalaMkanI vAta AcArya samakSa chupAvyA vagara kahI detA satyakAmanI tyapriyatA ane nikhAlasatA ja ene brAhmaNatvanA ucca pade bArUDha karI jJAnane adhikArI banAve che (chI. u5, 4-4-jI. dInahIna AcArya kava pAse apamAnita thaIne paNa ziSyabhAve sUtA jAnakRti pautrAyaNa (chAM. Upa. 4-2-4) ke pitAnI vidyAnI apUrNatAne svIkAra karI parA vivA mATe Atura zikhya nArada (i. upa 7-13) jevA ziSyamAM nircAja namratAnAM darzana thAya che, te keTalAka kissAomAM zikhyAnI dhIrajanI kasoTI kare tevA AcAryonA AdezanA pAlanamAM tarakAlIna ziSyAnI akhUTa sahanazIlatA vidyAnurAgitA ane AcArya pratyenI pUjya bhAvanAnAM ja darzana thAya che (cho. kepa 4ja-12 ane 8-7-3 thI 15). kaTha upaniSada(1-3-4)mAM AcArya vAjazravA dvArA taddana nakAmI gAyanA dakSiNa ApatI joIne pote emanI karelI garbhita niMdAthI AcArya evA pitAnuM kApanAjana banatA ane kaDavuM satya saMbhaLAvI devAnI hiMmatanI kiMmata cUkatA zA batraddhALu nAcakatAnA daSTAMtamAM enI satyAprayatA ane dharmapriyatAna darzana thAya che." bhAcArya pratye bhAre bhAra zraddhAbhAkta dharAvatA hovA chatAM tatkAlIna ziSya kazI bAMdhachoDa karyA vinA satyane ja savAra gaNutA jaNAya che. A ja kAraNe AcAryo prabodhelA upadezamAM ziSyane agatanA be na thAya to tarata ja e be ca kA uDAvatA jovA maLe che (bU, u5. 4-5-14). upaniSatkAlamAM Adarza javAna ziSyanI bAbatamAM samAjanI apekSAnuM eka suMdara zabdacitra tai. upa.(2-8-4)mA prApta thAya che. tadanusAra sAdhu sadAcArI), vedAbhyAsI, ucca AzAvALo, daDha nizcayavALe, baLavAna ane AdhyAtmikatA-saMpanna juvAna e kAlane Adarza vidyArthI hatA. ta. u5.(1-4-1)mAM prApta thatI ziSyanA svamukhe abhivyakta thayelI A prArthanAmAM tatkAlIna ziSyonI ucca AkAMkSAnAM darzana thAya che, jemAM zikhya kAmanA kare che: "he mane medhAthI baliSTha kare. huM amRta(brahmajJAnIne dhAraNa karyuM. mArI jiddavA atyaMta madhurabhASiNI bane. huM bahuzrata thAuM. Apa mArA brahmajJAnanI rakSA karo. mArAM vastro, gAya A pazuo, apAnAdine nitya lAvanAra vadhAranAra ane dIrSa kAla parvata nibhAvanAra lakSmI mAre mATe lAvI Ape. brahmacArIo niSkapaTa ane saMyameMdriya thAo. huM lekamAM vaza thA. pAttavAnamAM huM agraNI thAuM. mane brahmacArIe prApta thAo. mane darzana de. Apa mane prApta thAo." yuvakonI jema upanikAlamAM kanyAo paNa upanayana saMkArathI dIkSiA thaI, brahmacaryanuM pAlana karI zikSaNa meLavatI. vidyAbhyAsanI samApti bAda kama karanArI kanyAe "bhavavAha" tarIke eLakhAtI, jyAre brahmaci tana arthe AjIvana naiSThika brahmacaryanuM pAlana karanAra kanyAe "brahmavAdinI tarIke oLakhAtI. prAcIna upaniSadanA abhyAsanA AdhAre ema kahI zakAya ke vidyAbhyAsa mATe paripakava gaNuM zakAya teTalI vaye ziSya upanayana-saMskArathI dIkSita thaI AcAryakuLamAM jate. alabatta, vidyAprApti mATe vaya kaI rIte baMdhanarUpa na hatI. AcArya kuzavAsanI samayamaryAdA vize paNa kaMI jatA na - hatI. zikSaNa vidhipura sara ja ApI zakAya evI anivAryatA paNa jovA maLatI nathI. brahmacaryAzramanI sAthe sAthe gRhasthAzramamAM paNa zikSaNanuM adhyayana tema adhyApana karavAmAM kazo ja sakriya jevA pathika eprila/19 For Private and Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org maLatA nathI,cha, zaMkAzIla ke asaMskArI ziSyAne bAda karatAM tamAma jijJAsue mATe AcAryanAM dvAra khullAM rahetAM. brahmajijJAsueAnI pAtratA athavA enA brAhmaNatvanI kaseTI janmanA AdhAre nahi, paNa guNu karma ane vANInA AdhAre thatI. AthI ja teA rAya-2 ke untra-nIca strI-puruSa ke anya kAI paNa prakAranA bhedabhAva sivAya saOte vidyAbhyAsanA adhikAra prApta hatA, Ama upaniSatkAlamAM zikSaNakSetre saMkucitatA ane jaDatAnA sthAne svataMtra niSpakSa ane mukta vAtAvaraNanAM dana thAya che; pariNAme paravatI kAlamAM mAtra jAtinA kAraNe vidyAva`cita rahelA karNo ane ekalAne badale upaniSatkAlamAM satyakAma jAbAle ane gAgI -maitreyInAM samuta dRSTAMta upalabdha thAya che. The. sa MskRta vibhAga, saradAra paTela yunivarsiTI, vallabhavidyAnagara-388120 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAdaTIpa 1. paTela ma. ca, kRta upaniSad-jAti, bhA. 2, pR. 47 parathI uddhRta 2. chAM, upa. 6-12-2 3. jue chAM. u5, 8-11-3, prazna. upa. 1-2, chAM. upU. 4-4-5 ane 4-10-4, 4. hai. upa. 1-11-2 5. chAM. upa, 8-1pa-1. sarakhAve! zikSaNazAstrI spensaranA mata H zikSaNathI kaI divasa kAI mANusa mahAna thatA nathI. je mahAna thaI gayA te jIvananA saMskArathI thayA che. 6. juo yamasmRti ; purAkalye tu nArINAM mAMjIbandhanamiSyate / adhyApana' ca vaidyAnAM sAvitrIvAcana' tathA // sthApanA tA. 11-10-27 alabatta, A nirdeza paravatI kAlanA che chatAM emAM 'purAkalpa' zabda dvArA prAcIna kAlanI ja vAta kahevAI che. atha veda(11-5-18)mAM paNa kanyAe~nA brahmacaryavratanI vAta kahevAI cheH brahmaco zaiva phranyA 'yuvAna' vindate patim / 7. chAM upa. 5-12-24, pR. 35, 2-4-6 thI 12 ane 4-2-3, 4-3-12, 4-3-18 thI 21 vagere phAna : 553291/558350 dhI barADA siTI ko-opareTiva eMnka, li. ji. phsi : 'sthAvasAhata, rAvapurA, vaDAdarA-390001 zAkhAe H 1. saradvArabhavana, jyubilI bAga pAse, Te, na'. 541824 2. paththarageTa pAse, Te. na. 541931 3. tega'ja, carcaMnI sAme, na'. 329364 4. saradAra chAtrAlaya, kArelIbAga, ke, naM. 64812 dareka prakAranuM baeNnkrioNMga kAmaDhAja karavAmAM Ave che. menejaraH kAMtibhAI DI. paTela pramukha : kIkAbhAI paTela eprila/1990 * maMtrI : ca'drakAMtabhAI cu. paTela For Private and Personal Use Only pathika Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAmAjika sudhAre ane karasanadAsa mULajI [19mA saikAnA pUrvArdha zrI vikeza suzIlacaMdra paMDayA I. sa1818 mAM gujarAta upara briTiza zAsananI sthApanA thayA bAda gujarAtamAM navI sAmAjika cetanAne ugamakAla zarU thaze. briTiza zAsae vikasAvela vahIvaTI ane kAnUnI saMsthAo temaja vyakti svAtaMtrayanAM mUlya upara racAyelA vicArone pariNAme gujarAtamAM eka na madhyama varga utpanna thayela. A navA bauddhika madhyama varge gujarAtamAM ghara karI gayelAM vahema aMdhazraddhA temaja sAmAjika aniSTo ane kurivAjo sAme jhuMbeza uThAvI. durgArAma mahetAjI, kavi narmada, mahIpatarAma rUparAma ane kavi dalapatarAma jevA saMniSTha sudhArake samAjasudhArAnA vAukabanyA, A sau samAjasudhArakomAM je koI mahAna agresara hoya te e karasanadAma mULajI (18321871) hatA. eo sAcA artha mAM yugapalaTAnuM saMtAna hatA. emanA pUrvaje mULa saurASTranA hatA, paNa saurASTranA bIjA aneka kapoLa vaNikanI jema eo muMbaImAM sthAyI thayA hatA ane Ama karasanadAsane janma paNa muMbaImAM 1932 nA julAImAM thayele. karasanadAsa tejasvI vidyArthI hatA. 1853 mAM ee 21 varSanI uMmare erisTana kaoNlejamAM joDAyA ane zarUAtathI ja A kaeNlejanI bauddhika pravRttio sAthe saMkaLAyA. koleja-kAlathI ja eo "rAsta gophatAra" nAmanA sAmayikamAM lekho lakhatA. A uparAMta eo buddhivardhaka hiMdu sabhA", sAthe paNa ghaniSTha rIte saMkaLAyA. 1853 mAM emaNe mAtra 22 varSanI uMmare "vidhavA-putaMlagna" zIrSaka nIce nibaMdha lakhyo. A nibaMdhamAM emaNe strI-puruSanA samAna adhikAranI ghoSaNA karI ane vidhavAnI atyaMta lAcAra paristhitinuM varNana karyuM. emaNe dalIla karI ke "je puruSo emanI patnInA avasAna pachI bIjI trIjI ke cethI vAra lagna karI zakatA hoya to bAra-cauda varSanI bALavidhavAne lagna karavAne ane jIvana jIvavAne koI ja adhikAra nahi?" A vakhate karasanadAsanAM mAtA mRtyu pAmyAM hovAthI, ane bApe bIjA lagna karyA hovAthI juvAna karasanadAsa emanAM mAtAnAM vidhavA kAkIne ghera rahetA hatA, paNa karasanadAsanAM kamanasIbe karasanadAse saMtADI rAkhele A nibaMdha kAkInA hAthe caDI gaye ane kAkIe karasanadAsane gharanI bahAra hAMkI kADhayA.3 Ama acAnaka hakAlapaTTI thavAthI karasanadAsane nokarI karavI paDI, paraMtu nokarInI sAthe sAthe emaNe muMbaIthI prasiddha thatA "satyaprakAza" sAmayikamAM sudhArAnA lekha lakhavA mAMDyA. 1855 mAM e enA taMtrI paNa banyA. karasanadAse strI-puruSanAM kaDAM, bALalagna, vidhavA uparanA atyAcAra, paradezagamana, jJAti dvArA thatAM zeSazu vagere viSayo upara ghaNA lekha lakhyA hatA ane vyaktigata rIte tathA saMsthAo dvArA A kurivAjo sAme jhuMbeza paNa zarU karI hatI. Ama chatAM paNa sudhAraka tarIkenI kArakirdInA sitAja25 je koI prasaMga hoya te e 1861 ne "mahArAja lAyabala kesa' hato. valabha-saMpradAyanA kaI dharmaguruonI kyAMka kayAMka jovAmAM AvatI anItimAMthI A kesa ujavyo hato. e saMpradAyanA koI kaI dharmaguruonI emanA sevake--anuyAyIo uparanI pakaDa kapI na zakAya teTalI majabUta hatI. eoe anuyAyIo uparanI sattA jamAvavA temaja TakAvI rAkhavA emanI jJAtio tema mahAjane dvArA jALa bichAvI hatI. bhATiyA ane kaLa vANiyA jevA vepArIo upara e rItasaranA eprila/1990 pathika For Private and Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karaverA nAkhatA. e mahArAjo emanA sevakAne dharmanuM jJAna ApavAne badale te ja emanu' naitika dhAraNa ucca khanAvavAne khadale amanacamana karatA, eTalu' ja nahi, strIo sAthe chUTathI vyabhicAra karatA. narmada ane karasanadAsa mULajIe AvA mahArAjonAM A pAkhaDAne jAhera karyAM. emanI upara vera levA have evA mahArAjoe madinA daravAjA baMdha karI dIdhA ane nahera karyuM. huM jyAM sudhI amArA sevakaeN karasanadAsane zikSA nahi kare tyAMsudhI emanA bhagavAnanAM darzIna nahi thavA daIe.'' A samaye emaNe kA mAM laDavA mATe rU. 6,000 nu eka krUDa paNa eka' karyuM', paNa karasanadAse namatuM na jokhAM "gulAmI khata' nAmanA lekha dvArA evA mahArAjo sAme sajjaDa prahArI karyAM. emanA jJAtipaMce karasanadAsane nyAta bahAra karyAM, para'tu e aNanama rahyA. bhA, 1859 mAM emaNe "mahArAjone jIlama' nAmanA lekhamAM lakhyu ke "zuM julamanI vAta !! vAMcanAra bhAIo, tamArI dolata AvI rIte lUTI levAmAM Ave te tethI tamane krodha nAhu caDe? aksAsa ! aphaeNsesa ! zuM jIlama ! zuM julama ! zuM mahArAja ! zu' tenA kArabhAra ! zuM tene mahimA! zuM tenuM DahApaNu ! zuM tenuM madira 1 zuM tenI lAyakI! zuM tenI lIlA ane zuM tenI caturAI ! ! AvA julamI mahArAjonI sattA tADI pADavAne zu vaiSNavAmAM daivata nathI? zuM vaiSNavAmAM rAma nathI! zuM vaiSNavAmAM pANI nathI ja karasanadAse emanA tIkhA tamatamatA lekhA dvArA muMbaImAMnA evA mahArAjonA duSTAcArI ane pAkhaDAnI pUrepUrI jhATakaNI kADhI, paNa enu kAI pariNAma na AvyuM'. chevaTe emaNe 1860 nA sapTembaramAM emane ItihAsa-prasiddha lekha "hiMdune asala dharama aMte hAlanA pAkhaMDI mate' prasiddha karyo. A vedhaka lekhamAM eee evA mahArAjonI pApalIlAne temaja vyabhicArane khullAM pADA hatAM:1 "ararara ! A kevu pAkhaMDa, A kevA DhoMga ane A kevI raMgAi !! ame jadunAthajI mahArAjane pUchIe chaie ke kahAvedamAM, kaDA purANamAM ane samRtImAM lakhIU che ke mahArAjane athavA dha gurune pAtAnI paraNelI stro bhogave e pahelAM sAMpavI... ararara, A lakhatAM hamArI kalama cAlatI nathI. kramAne atIze kaTALA ane dhrujArI chUTe che......tamArA vaDIlee be'lA lAkonI AMkhamAM dhula chAMTIne AgalA kIdhA che. tene dekhatA karavA mAMgA che! ke dharmanu` mATu' abhimAna dharIne bhAlA leAkeAne vadhAre ThagavA mAMge che?''6 jadunAthajI mahArAje A lekhane javAba akhabArI yuddhanI khe na ApyA. emaNe adAlatI yuddha zarU karyuM. pAtAnA vakIla mAraphata 33 varSanA bahubhASI ane catura dharmaguru jadunAthajIe karasanadAsane nATisa mAlAthI ke uparyuMkta lakhANa mATe jAheramAM mAphI mAgeA. 29 varSanA karasanadAsa kAcI mATInA naheAtA. emanAM vicArA ane vyaktitva ghaDAI cUkelAM hatAM. emaNe paDakAra jhIlI lIdhe ane jadunAthajI mahArAje karasanadAsa para rU. 50,000 te badanakSInA dAvA mAMDayo, Abha itihAsaprasiddha mahArAja lAyabala kresa" zarU thaye," paNa hajI tA enI sunAvaNI thAya e pahelAM emAMthI eka navA gA phUTatho. mahArAjone evI ga Mdha AvI gaI hatI ke mubaImAM vasatA 10,000 bhATiyAethI keTalAka ematI sAme adAlatamAM evA purAvA rajU karaze ke mahArAjone vyabhicArI tarIke sAbita kare. evA saMdehathI agamacetI vAparIne jadunAthajI ane muMbaimAMnA khIjA mahArAjoe bhATiyAenI eka khAnagI sabhA khelAvI. A sabhAmAM evA TharAva 12 eprila/1990 pathika For Private and Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pasAra thayA ke je kaMI paNa bhATiyA hazo viruddha jukhAnI Aze tene tarata ja nyAta hAra karavAmAM Avaze, AAthI karasanadAse mahArAje sAme adAlatamAM phariyAda karI ke emaNe jJAtipa ca dvArA AvA TharAva pasAra karAvIne purAvAne dakhAvavAnI ane nyAyamAM rukAvaTa lAvavAnI Aziza karI che. ATiyA kAnspirI (kAvatarA) kresa'' tarIke jANItA banevA A kesane cukAdo 11-12-1961ne divase AvyA. sara josepha ArnolDa nAmanA briTiza nyAyAdhIze mahArAjo temaja emanA bhATiyA anuyAyIone gunegAra TharAvIne emane! daMDa karyAM. mahArAja lAyabala kaisa 25-1-1862 ne divase zarU thayA. A kesa daramyAna karasanadAsa upara emanA duzmaneAe humalA karavAnA paNa prayAsa karyAM hatA. kesamAM vAdI-prativAdIe emanI jubAnI raMgIna rIte ApatA hAi adAlatamAM bhAre bhIDa jAmatI. mu`baI IlAkAnAM lagabhaga badhAM ja akhabAra A kesanI sunAvaNI daramyAna ene vize kAMI ne kAMI ullekha karatAM, ghaNI vigatA' purAvAe sAthe adAlatamAM prakAzamAM AvI. mubaInI grAnTa mephila kolejamAMthI bahAra paDelA e suvikhyAta DokaTaroe tA evI jubAnI ApI ke usta mahArAja paramiyA ane siphilisa rAga mATe emanI sAravAra letA hatA. A be TaoNkaTarI e bhAu dAjI ane dhIrajarAma dalapatarAma A uparAMta kavi nA~, magaLadAsa nathubhAI, lakhamIdAsa khImajI ane DaoN. jahona vilsana jevA agragaNya lekAe paNa karasanadAsanI tarapheNamAM sAkSI ApI. mahArAja lAyabala kesano cukAdA 22-4-1862 ne divase apAyA temAM karasanadAsa nirdoSa sAnita thayA. karasanadAsane A kesa laDavAmAM rU. 13000 nA kharce thayA hatA temAMthI kADhe ukta mahArAja pAsethI emane rU. 11,500 apAvaDAvyA. Ama karasanadAse kheMcelI rakamamAMthI moTA bhAganI rakama emane maLI gaI, paraMtu A bahu mahattvanuM na hatuM. A kesamAM je je muddA bahAra AvyA te mahattvanA hatA. A kaise muMbaI IlAkAmAM je rIte abhUtapUrva prajAkIya utsAha jAgrata karyo te mahattvanuM hatuM. mA kesanuM janajAgRtiviSayaka ane keLavaNIviSayaka mUlya vizeSa hatuM. sAmAnyamAM sAmAnya mANaso paNa mA kaeNsanI vigate jANavA Atura banyA hatA. A kesamAMthI eka mahattvanA muddo phalita thayA, jenI e jamAnAnA lADDAe cIvaTapUrvaka noMdha lIdhI hAya ema lAgatuM nathI, paraMtu enu aitihAsika mahatva Aje 120 varSa bAda joI zakAya che. A muddo e vAta uparathI upasthita thayA ke jadunAthajI mahArAje kATa te evI arajI karI ke pote lAkho lokonA dhArmika ane AdhyAtmika vaDA hoI peAtAne adAlatamAM jubAnI ApavA mATe pharaja pADavAmAM na Ave, paraMtu briTiza ke "gabrAhmaNa prAMtapAlaka"nA Adarzane varelI nahAtI. muMbaInI hAIkrATa (e samaye e 'suprIma kATa'" tarIke meLakhAtI) enA cukAdAmAM A vAtane phADa pADatAM kahyuM ke "kAI paNa vyakti game teTalI UMcI hoya, eno darajjo game teTale meAbhAvALA hoya chatAM patyu kevaDAnI vyAvahArika praNAlIone jALavavAnI kAya vAhImAMthI ane mukti na maLI zake." mahArAja lAyakhala aese evI saiddhAMtika praNAlI UbhI karI ke kAyadAnI dRSTie sau kAI hiMdIe sarakhA che. mAtra "hiMdI" ja eTalA mATe ke ra'gadveSazanA bhayaMkara jagathI pIDAtA briTiza zAsakA hiMdIone emanI samAna ke samakakSa gaNutA na hatA. mAiTa bila'' jevA dhArAonA TekAmAM ane hiMdIone eka halakI jAta' tarIke gaNIne emane anyAya karatA kAyadA sAme hiMdIAne bhaviSyamAM laData ApavAnI hatI. Ama chatAM paNa mahArAja lAyabala krese 19 mA saikAnA madhyabhAgamAM pathika eprila/1990 13 For Private and Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org je rIte "gabrAhmaNapratipAla'nA saikAmDa jUnA siddhAMtane TA bhAge te jamAnAnI dRSTiee navuM hatu.. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahArAja lAyabala kesamAM karasanadAsanA vijaya emanA vyaktigata vitya ja naheAtA, e navA vikasatA jatAM sAmAjika mUlyAMkananA vijaya hatA. karasanadAsanuM jIvana ane emaNe laDelA mahArAja lAyabala kesa 19 mA saikAnA samAjasudhArAnA delananuM mahattvanuM aMga hatAM. karasanadAse dharmaguruo ke emanI nyAta sAme kadI paNa namatuM na jokhyuM, na te| emaNe narmadanI jema sudhArAnA vicAra pheravyA. emaNe eka vAra kahyuM hatuM ke "mahArAjo sAthe mAre kAI aMgata vera nathI." A vastusthiti bhutAve che ke emanI laDAI vyaktigata nahi, paNa mUlyo ane siddhatAnI laDAI hatI, 28 oNgasTa, 1871 te divase 39 mA varSe lImaDImAM emanu avasAna thayuM enA ceDA divasa pahelAM emaNe je kahyuM hatu. te atyaMta sUcaka hatu'. ebhaNe kahyuM hatuM ke "huM dhArUM chuM ke me mArA echA jJAnavALA dezI bhAIe pratye mArI pharaja bajAvI che, tema karavAmAM meM koIne mArA duzmana karyAM haiAya te tema karavAno mAro hetu na hatA. sAru ane parApakArI kAma karatAM tema thayu' e mATe paramezvara pAse huM jJAna ane dayA mAguM chuM.'' karasanadAsa mULajI 19 mA raukAnA samAjasudhArAnA eka sAcA pratIkarUpa hatA. * pATIpa 1. Ara. ela. rAvaLa, seziyA-rilijiyasa ripha muvamenTsa ina gujarAta yuriMga dha nAITIntha sencarI' (dilhI, 1987), pR. 256 2. vadhu vigata mATe jIe, mahIpatarAma rUparAma, uttama DhALa karasanadAsa mULajI-caritra (a' vAda, 1877); khI. ena. motIvAthA, 'karasanadAsa mULajI, (baiMmbe, 1935) 3. makaraMda mahetA ane acyuta yAjJika, 'karasanadAsa mULajI jIvana-teSa' ('vAda, 1873), pR 134. ejana, pR. 22-~2 3 5. "mahArAja lAyabala kesa tathA tenI sAthe sabaMdha rAkhanAra bhATIyA kenspirasI kesane ripeTa" athavA hevAla, bIjI AvRtti (muMbaI, 1879), upayukta graMthamAMthI A avataraNa levAmAM AvyuM che, 6. ejana 14 7. makaraMda mahetA, 'mahArAjA lAyabala Dresa : e sTaDI ta seziyala ceInja Ina vesTarna InDiyA Ina dha nAITIntha sencurI, InDo-InDiyana kalcara,' vA. 19, na. 4, jAnyuArI, 5-71, pR. 26-39 eprila/1990 For Private and Personal Use Only pathika Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paurANika va zAvalIe ke. kA. zAsI yuraipIya vidvAna ApaNA dezamAM AvyA ane pauruSa vidyAenA abhyAsa karI emAM niSNAta paNa banyA tyAre vaidika sa MhitAethI laI mahAbhArata-rAmAyaNa-purANAnA viSayamAM kahetA rahyA ke emAM AvatI badhI ja hakIkate manAta che, e loko ja ApaNe tyAM sthapAyelAM madyAvidyAlayAmAM prophesarA thayA ane emaNe bhAratIya vidyAthI one taiyAra karyAM tethI emanA gra MthA ane emanA dvArA maLelA zikSaNanA prabhAvamAM ApaNA navA vidvAne AvyA ane emanI ja dRSTithI jotA thayA. A navA vidvAnonA lakhelA maMthA ane lekhomAM ApaNane Aja divasa sudhI e jovA-anubhavavA maLe che. jarA meDethI AvelA yurApIya vidvAno pUrvagrahathI mukta paNu AvyA ane svata MtratAthI vi cAratA thayA. AvA vidvAnone hAthe thayelA sazodhanagraMthAmAM ApaNane navI vicArasaraNInAM darzana thavA lAgyAM. AvA eka prayatnanA phalasvarUpe bhAratIya prAcInatama rAjavaze ane RSionA viSayamAM kalakattAnI hAIkorTanA bhUtapUrva nyAyamUti ek. I. pATire je mahattvanuM sa`zAdhana enthiyanTa InDiyana hisTArikala TreDizana' (1922) zIrSIka graMthamAM ApyuM che tenA niceDa ApavAnA A prayatna che. vaizvika sahitA brAhmaNA AraNyakA upaniSadA mahAbhArata-rAmAyaNu ane purANAdi sAhityamAM lAMbA samayanA gALAmAM anuzrutie vikasatI rahI hatI teemAMthI hajArAtI sakhyAmAM nAnAM mAM kathAnaka sagrahAyelo jovA maLyAM che. anuzrutie eTale ke kiMvadaMtIenaMtakathA uparathI Ava kathAnaka cAIne saMgRhIta thayelAM hoI emAM asvAbhAvika camatkArika vRttAMtA paNa ThekaThekAvuM ekanA eka kathAnakanAM ekathI vadhu judAM judAM svarUpe paNa apAyelA jovA maLe che. AmAMthI zuddha itihAsa tAravA bhAre vikaTa che, Ama chatAM paNa e mazakaya nathI. A rIte jovAnA prayatnamAM zrI, pA iTarane paNa naiSipAtra prayatna che. uparanA graMthanI pUrve 'purANu TeksTa oNpha kali eIja' (1912) paNa Ave ja mahattvanA prayatna che. zrI, pArjiTare A kheu graMthAmAM mahAbhArata-rAmAyaNa ane mahattvanAM purAvAmAM apAyelI rAjayarAnI yazAvalIone niSTha abhyAsa karI banI zake teTalI cokhkhI karI ApavAnA prayatna karyAM che. e karavAnI sAthe samakAlamAM thayelA RSione sAcavI ApavAne prayatna paNa karyo che. vaidika sAhityamAM paNa rAjavIe ane RSie tedhAyelA che teonA meLa paNa paurANika va zAvaLI sAthe meLavavAnA emanA zubha prayatna che. emaNe e prakAranI para`parA anuzrutieAnI batAvI che H 1. kSatriyAnI para parAnI ane 2. brAhmaNonI paraparAnI, ee kSatriyAnI paraMparAne vadhu vizvasanIya kahe che. jyAre brAhmaNonI paraparAne ochAmAM ochI vizvasanIya kahe che. brAhmaNNAnI para'parA e hakIkatamAM to 'tapara parA' che, emane eneA khyAla nathI ema nathI, paNa naSTa thaI gayelI para parAnu purANAdi sAhityamAM soMkalana karanArA dhrAhmaNa vijJAne ja hatA evuM zrI. pAja taratuM ma Mtavya sthira thayeluM hArda emaNe A pAchalI par parAne 'brAhmaNapara'parA' kahI che. ApaNe tyAM AmAMthI sattva tAravavu che tethI vaMzAvalIviSayaka emanAM tAraNa ja ahI rajU karavAnA eka nAnA prayatna karavAmAM Avyo che. pRthi eprila/1990 For Private and Personal Use Only 15 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vazAvalI 'zAvalInA rUpamAM hAla rata-rAmAyaNu-harivaMza uparAMta vAyu-brahmAMDa--matsya - brahma-viSNu-bhAgavata- padma-dhUma"-mArka "Deya-varADa-bRhanAradIya-agni-garuDa-agni-bhaviSya e purANA sAtheAsAtha zatapatha brAhmaNa vagere brAhmaNugraMthAnI paNa sahAya laI rajU karI che. nAmeAnI samAnatA, nAmAnAM pAThAMtarI vikRti bhrAMtio vageremAMthI zuddha ke zuddhakalpa nAmo tAravavAnuM bhAre vikaTa krAya emaNe karyuM che. emanA viziSTa prayatna tA judA judA rAjavIonI anya vazeAnA rAjavIe ane RSio sAthenI samakAmInatA zodhI kADhIne vaMzAvalIenA ThAThAmAM Apela che e che. emaNe rAjavIo nirapavAda rIte siddha kalA che tevAM nAmeAnI AgaLa-karI me batAvyA che, je rAjavIe suprasiddha che temanAM nAma pachI " phUdaDI karI e batAvyA che. je * AgaLa jatAM pahelA kAThAmAM judA judA vazeAnI samAMtara yAdIe ApavAmAM AvI che. ke Iza vacce aTakI paDatA hoya ane pachInI jagyA kArI paDatI hoya tyAM navA rAjavaMza zarU thatA hAya tA evAone samAvavAnA pazu prayatna jovA maLaze. pahelA keDo mahAbhArata-yuddha sudhInA rAjavaMzanA che. khIjA koThAmAM upara 15 ja anusa dhAnamAM porave ane vidyA tayA anya noMdhapAtra rAjA pauravava'zanA chellA 100 mA adhisImakRSNa sudhInA sakakArlona RSao ApavAmAM AvyA che. RSiparaMparAmAM bhAre muzkelI mULa nAma ane gAtranAmanI che. ApaNe 'vAsanna' 'vizvAmitra 'saradvAja' 'gaMga' vagere AdhanAmAM joie to aneka peDhImAnA rAjavIonA samakAlamAM A nAme jovA maLatAM hoya che, jenA Arbha vaidika saMhitAvI jAvA maLe che. brA, poTare samakAlIna tranAma sAthe mULanAma paNu nakkI karavAnA prabatna karyA che eno khyA. A khIA kAMThAthI saraLatAthI Avaze. trIjA kAThAmAM RRSaonI AnupUrvA ApI che. kAThAnA krAmaka cyu ke ApavAmAM AvyA che te rAjavazenA 1 aMkavALA kAThImAMnA akrAnA kramanA che. AnAthI te te aMkanA rAjavIonA samakAlanA RSi kAtyu hatA e saraLatAthI samajhI zakAze. traNe krodha pUrA thatA goyu rAjavAno Acho khyAla ApavAmAM AvyA che, te te nAmanI AgaLanA eka rAjavIonA hoya to e 1 aMkavALA kAMThAnA samajhavA ane RRAonAM nAmAnA AgaLanA che te 3 AMkavALA kAhAnA samajhavA, rAjava zeAmAMnA te te rAjavI ke kAThAonA jhAryae kayA samayanAM thayA e kahevuM bhAre vikaTa che, zrI, pApa Tare peDhInAmAmAM te te rAjAnA sararAza rAjyakAla batAvatAM vadhumAM vadhu 18 varSanA ane echAmAM ochA 12 varSanA hAvAnA mata batAvyA (4. 182-183). bA. pATare mahApadma naMdanA rAjayAbhiSakayA laI bhAratabuddha sudhInA gALAnA samaya i.pU. 950 (pR.182) ApyA che. ke.ThA aMka 1 mAM dhRtarASTra sudhI 93 aDha ApyA che. saraa rAjyakAla 18 vaSa nA gaNutAM 1674 va Ave, je960 mA maLatA I. pU. 2624nuM varSa manunA rAjyakAlanA Ara bhamatuM Ave. manu anuzrutinuM pAtra che ane sAco AraMbha tA 'ikSvAku'vI thAya che, arthAt ikSvAkuno rAjyakAla mAAra i.pU 2606 AsapAsathI Ave. eka ikSvAkunu' nAma Rgveda(10-860-4)nA dasamA maMDaLamAM jovA maLe che. vaiduka sahitAmAM aneka rAjavIonA nAma maLe che, RgvedanA prAcIna bhAga I.pU. 8000 thI 10000 varSa uparanA hoya te navA bhAga ane pachInI sahitAe I. pU. 2000 sudhI AvI rahe. RgvedranuM dasamuM maDaLa i,pU, 2606 pachItu mAnavu paDe, je yAbhinA aMdAje I.pU. 4000 thI 6000 nA gALAmAM paDe che. A prakAranA gUMcavADAmAMthI mukta thatuM hoya to manunA 13 eprila/1990 pazcima For Private and Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kahevAtA putrethI mahAbhArata yuddha sudhI mAM 93 peDhI saLaMga gaNI che te saLaMga na gaNatAM vacce vacce aneka ThekANe peDhInAme tUTI gayelAM saMbhave. peDhInAmAM saMkalita karanArA vahIvaMcAoe khADA nA batAvatAM peDhI saLaga karI nAkhI che. rAmAyaNamAM A tUTabhAMga cAlu peDhInAmAmAM paNa jovA maLe che. pUru-vaMzamAM paNa vacce 20 thI 43 mAM duSyata vacce rara nAma khaMDita thayelA anubhavAya che. Ama zrI. pAjiITare ApelI samayamaryAdA gaMbhIra vicAra mAgI le che. ahIM te emanI zubhaniSThAvALo prayatna ja batAvyuM che. uparanuM chapAI gayA pachI eka saratacUka dhyAnamAM AvI che. e 93 mAM dhatarASTrane gaNavAnI kahIne, bhArata-vRddhanA samayane dhyAnamAM levAne heI (pR 182) 95 mAM abhimanyu sudhI AvavuM joIe, eTale 36 varSa umerAtAM manunA 2 jayaka:dhanA AraMbhanuM varSa 224+3=26 60 I.pU.nuM thAya. AnAthI kAMI khAsa pheraphAra paDatuM nathI. ApaNI sAme bhAre gUMcavaNa bharela prazna e che ke cheka Rveda saMhitAthI laI tasUtrane samaya sudhImAM vaMzAvalI bomAM AvatA aneka rAjavIeAnAM nAma Ave che. eTaluM kharuM che ke vaidika saMhitAonA samaya pachI brAhmaNa-AraNavake-prAcIna upaniSade --zratasUtranI racanA thaI che. kadAca zatapatha brAhmaNa zrIsUnuM samakAlIna hoya, paraMtu ahIM vedasaMhitAne kAnamAM laI te parivaMzane 53 me ajamoDha jAveda(4-44-6)mAM jovA maLe che, je bhAratayuddha pahelAM 774 varSa upara thayele peDhInAmA pramANe Ave, te manunA astitvane svIkAra karatAM ene uMTala kha = (1-80-16)mAM thayela hoI ane IphanAkuvaMzanA Adyapura IvA mune ulekha Rgvada(10-60-4)mAM thayele hAI (bezaka, gedanAM maDaLa 1 ane 10 pramANamAM mADAnAM gaNAya che eTale i.pU. 2660 thI laI I.pU. 1024 sudhInA gALAmAM kadane vikAsa thaye kahevo paDe.) bhAratayuddhane samaya I. pU. 950 gaNavAmAM Ave to chAMdogya upaniSada(3-1--6)mAM kRSNa devakIputrane nide thayele he I che. upa.ne emanA pachI gaNavuM paDe. zrI. pArjaTara viSNupurANa ane bhAgavatamAM mahApadmAnaMda ane parIkSitanA rAjyAbhiSeka sudhInA gALA ne 105(1015 )ne samaya noMdhIne paNa svIkAryo nathI. nava naMdanAM varSa 80 gayAM che, e hakIkata 100 nAMdhAyAM che, eTale caMdragupta maurya i.pU. 322 mAM gAdIe Avele svIkArAyele hAI parIkSitanA janma sudhIne samaya 1050+322+00=1 472 I.pU. Ave. Ama e samaye aMdAje I.pU. 1500 AsapAsane Ave. cha.3pa.ne samaya paNa A AvI zake, te manune jo kariye tAye IvAku tathA purUravA(baMne 2 aMkanA)ne samaya pramANamAM pAMcase sADA pAMcase vahale jAya, eTale ke aMdAje I.pU. 3000 varSa upara baMne vaMzadharane samaya Ave. travadanAM 1 ane 10ne samaya A pachInAM varSamAM 53 mA ajamaDha sudhInA Azare I.pU 2200 sudhImAM Ave. AnI sAme yAke bo ane tilaka mahArAja naDe che. vAkebI apekane samaya I.pU. 4000 thI 6000 ane tilaka mahArAja 8000 thI 10000 kahe che. A gALAne ukela eka ja rIte zakaya che ke peDhInAmAmAM IvAkavaMzane mATe bhAge nAmo tUTayA vinAno kahyo che, yAdavone pazu lagabhaga e rIte ja, e badhAM nAma vacce rAjavIonAM nAmaTI gayAM che. sUtAe (vahIvaMcAo) paraMparAthI je nAma maLyAM tene, vaccenA khAMcA batAvyA vinA saLaga ja, nAmAvalIo ApI. Ama vasAvalIo tUTaka che ema kahevAmAM kAMI paNa ayukta nathI lAgatuM. pathika eprila/10 For Private and Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Adra pravIra suketu pAhi haihaya mahAbhArata yuddha sudhInA rAjavaMza IslAka vizAlIne videhane pIvo yAda hai 1 manuM menuM mana manuM 2 IvAkuka nAbhAneSThi IvAku IlA-sudyumna 3 vikRkSi-zazAda nimi purUravaka -kAkustha ayu -anenA mithi-janaka bhalaMdanA -yayAtika -yayAti - yAti* vicharA pUru* vilsa udavasu janamejaya-1 krANu sahastrajita yuvanAzva-1 prAcInavAna 10. zrAvasta bRhada naMdivardhana manasya jinavAna zatajita kuvalA prAMzu abhayada dahAzva sudhanvA-dhaMdhu 14 pramoda bahugava 15 -1 saMthAti prajAni ahaMyAti saMhitAzva raudrAzva rUpANI dhamatra akuzAzva -ceya -prasenajita -matinAra -citraratha -yuvanAzva-ra taMsu -zabiMdu -mAMdhAtA pRthuzravA sAja 22 -pusa aMtara -trasadasya mahimAna saMbhUta suyA anaraNaya - bhadrazya* trasada dhatimAne haryazva -2 vasumata(nA) ziya kanaka trivavA sUti -dhyArtha -arjuna -satyavrataviviMza bhalabahiSa trima devarAta khanitra "uMdutha mahAvIrya unA kRtavI eprila 1969 For Private and Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAbhArata yuddha sudhInA rAjavaMza turvasu kAnyakaja kahyuM kAzI Avya-vA. AnaI. puravA* amAvasa nahuSaka - yAtika - yAti kSatra yayAti -yayAti ag enuM lIma sunahotra subhAnuM kalAla kAcanaprabhA dIrghatapA suM jaya setu dhanya suhetra dhanvatari para jaya --aMgAra tumAna-1 mahAzAla gadhAra bhImaratha mahAmanA mahAmanA -januM * sunaha. Ajaka basAkAzva -didAsa-1 --aSTAratha dharma uzInara titikSa zivi bhAnu kuzAzva-zika vRta -kekaya -mAdhi rudratha -vazvAmitra duba eprila/1990 For Private and Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir haha anaMta dama * 1 ? mahAbhAratayuddha sudhInA rAjavaMza (cAlu) Iku vaizAlIne vidahano para yAda 33 -harizcaMdraka jayadhvaja 34 rohita phamakavaca tAlabaMdha 35 harita, caMcu banInetra 36 vijaya parAvRta -vItietra 37 kuruka 38 vRka -karadhama jayAmaka 39 -bAhu(asita) -avIkSita -maruttama -vidarbha sutIka vidarbha-cedi 41 -sagara narizcaMta pratIka 4thabhIma kArika 4ra asamajA cidi 43 -aMzumAna -durthAta 44 dilIpa-1 rASTravana kIrtitha bharataH niti 4pa bhagIrathaka sudhati vidUrathI (bhAThA). 47 nAbhAga devanI vitatha vyomAM 48 aMbarISa* kadhumAna bhuvamenyu 49 siMdhupa vegavAna vRkSatra vikRta 50 ayutAyu -bhImaratha 51 RtupamAM hatI. thavara -subAhu para sarva kAma -tuNabiMdu pa3 sudAsa vidhavA mahAdhAMta 25mIta rA ya 54 mitra karavizAla kAMdAratha kamApadaka pa5 amaka hemacaMdra kala-1 zakuni 56 mataka kIrti rAta pa7 zaratha 58 evaDa-vRddha zarmA saMjaya rerAna 59 vizvasaha-1 sahadeva devakSatra 60 dilIpa-2-kharvAMga zAzva 61 dIrghabAhu svarNamA 62 raghu* pururaza 63 aja janamejaya hiMvarakha purudana 14 -dazaratha -amati(sumati) sIradhvaja jetu ( rA) 2 eprila/1990 kevala vibudha sutra -vIrabAhu caMdra madhujha semadatta pazcima For Private and Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mahAbhArata yuddha sudhInA rAjavaMza(cAlu) kAnyakubaja kahyuM kAzI Ana-vA. turvasu AnAvya-I. trisAnuM aSTaka pracetA lauhi. sUcetA sutA karaMdhama -divodAsa-2 -marutta -buli ja - pratardana vansa - alaka * -duyaMta) - aMga sinnata sunItha dhivAhana ketumAna-2 u. pAMcAla da. pAMcAla dvimI diviratha suketu ajamIDha ajamI dvimADha dhamaketu dharatha - nIla bRhaddha thavInara suzAMti sayA purujInuM dhatimAna citraratha 3 khUhalAnuM bRhakarmA jayadratha vizvajita vibhu satyadhati dakanemi suvibhu satya brampa mugala (brahmaSTha) vadhazva divodAsa mitrabhu pathika senajita cirA puthuSeNu suvarmA sukumAra sArvabhauma dhRSTaketu eprila/1990 For Private and Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jayasena mahAbhAratayuddha sudhInA rAjavaMza(cAlu) IthI vizAlIne vidahano para yAdavo hRha di5 -rAmara bhAnumAna savAna pradyumna-tapukhta -bhIma (sAta) sAvata -aMdhaka 18 atithi Urja vahu sanavaja saMvaraNa 70 nA zakuni +91 nabhA aMjana Rtuti kSemadhanA ariSTanemi parIkSita- vRSNi 74 devAnIka zretAyu janamejaya-2 75 ahIna supArzva 76 paripatra saMjaya vidUratha devamIDhaba 9 dala, bala kSemAri sArvabhauma kotaromA 78 utha anenA 9- vajanAbha mInaratha arAdhI 80 zaMkhana satyaratha mahAbhauma vilemA 81 yuSitAzva upaguru ayutAyu 82 vizvasaha-2 upagupta adhana 83 -hiraNyanAbha svAgata devAtithi 84 pu5 suvarcA rukSa-2 85 vasaMdhi bhImasena 86 sudarzana suta dilIpa abhijita 87 agnivarNa -pratIpa (8 zIdhra vijaya (trAMTe Na) punarvasu 90 prasuta 91 susaMdhi vItahevA -(bhISma) 92 amarSa, sahasvAna dhati vicitravIrya -ugrasena -vasudeva* 93 vidyutavAna bahulAzva -dhRtarASTra-kaMDa -kaMsa* 94 -bRhadUbala -kRta -kora*-pAMDavo ja 95 -brahakSaya -abhimanyu sAMba la sunaya -rAtanu* eprila/1990 For Private and Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Avya-I. mahAbhAratayuddha sudhInA rAjavaMza(cAlu) tuvamu kAnyakUja kahyuM kAzI Avya-vA. ya-soma para-1 mahAparavA veNutra caturaMga yuvana bhaga sUkAsa sahadeva pRthulAla samaka jatu 25 paura para jadUnuM sudhanvA. harSa ga suhetra suratha pavana bhadrazya marathI magadha vasugha vasucaka bRhatakamAM bRhadratha pragraha samara supArzva sumati sannatimAna bRhadratha ruti sanati jIbha puchapavAna mRbhAnuM vibhrAja bRhanmanA satyahita sudhanvA jayadrazya Urja -brahmadatta vizvasena, udana bhadalITe --janamejaya ugrAgRha duratha saMbhava pRthata semya -jarAsaMdha -damaya vizvajita droNa, padaka azvatthAmA g, dhaSTatuM suvIra nRpajaya bahuratha -sahadeva samAdhi -zizupAla - -kRSTaketu -vRSasena 95 (asaMdhAna pA-2 upara) eprila/1990 For Private and Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 24 www.kobatirth.org itihAsa eka acchA zikSaka. mAdaka che. atItanI eka AkhI peDhI jIvananI pAyAnI traNa bAbatone AdhAre bharyuM bharyuM jIvI gaI : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1. bhUtakALanu gaurava ra. vartamAnanI pIDA 3. bhaviSyanuM svapna sAMpratamAM jIvatA ApaNA sau upara AvanArI peDhInI aAgata javAbadArI che. EXCEL ApaNe itihAsa pAsethI mata-buddha-nI AMkha khullI rAkhI kaMI bhaNI zakIe ? kAna khullA rAkhI itihAsa pAsethI mAgadazana meLavI zakIe ? jIvI zakIe ? A dizAnA prayatnA karIe teA AvanAro samaya ujjavaLa che, saujanya : ekasela inDasTrIjha, li 6/ra rUvAparI rAta, bhAvanagara-364001 phona : 2522-3-24 eprila/1990 For Private and Personal Use Only pathika Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org kaccha : itihAsa ane saMskRti lekhaka zrI, ThAkarasI puruSottama ka'sArA nivRtta nyAyAdhIza-kaccha jille ane nivRtta acApa--le kaoNleja, bhUja Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir strI mAnasa gajI bAraDa smAraka TrasTa skula, amadAvA!-380006 For Private and Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pramaza: sva. mAnasaMgajI bAraDa smAraka TrasTa vatI che. kezavarAma kA. zAstrI (TrasTI), madhuvana, elisabrija, amadAvAda-380002 * sarva haka lekhakane svAdhIna ja punarmudraNa prata 100 vi.saM.2046 I.sa. 19 kiMmata rU.11[pazcika, ba, 1989 thI eprila, 1990nA ekamAMthI uddha mahendraprasAda gi. rAvaLa, preraNA mudraNAlaya, rustamaalIno DhALa, mirajApura, amadAvAda-380001 For Private and Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prastAvanA karachane itihAsa jvalaMta ane cetanAmaya che. kacchanI saMskRti ucca prakAranI asmitA dazAvatI (AgavI anerI che. A nibaMdharUpano abhyAsagraMtha nAnI pustikAmAM samAya tevo che. sAmAnya janasamAjane kacchanA prAcIna temaja madhyakAlIna ItihAsa tathA saMskRtine Acho khyAla che ja kalAkonA vAcanamAM ApI zake e uddezathI jema bane tema TUMkANamAM badhI Avazyaka hakIkatanuM Alekhana karavAmAM AveluM che. kacchamAM prAcIna kAlathI sela jAte tathA emanA vaMzajo temaja kacchamAM bahAnA pradeze mAMthI Avela leke tathA emanA vaMzajoe maLIne kacchane itihAsa sarjyo che ane kare che. rAga nI saMskRtinAM sarjana tathA vikAsamAM phALo Ape che. kacchamAM caudamI sadI sudhImAM Aje kacchamAM rahetI ghaNI dAmonI carabI prajAnA pUrvajone vasavATa hato ane kacchI tarIke e gaurava letA. kacchI bhASAne paNa caudamI sadI sudhImAM sAro evo vikAsa thayo hato ane vAgaDa sivAyane pradezamAM e kaccha nI pradhAna belI tarIke pracalita banI hatI. karacha mahArathI ahIM vahetA Avela che ke karachane navA vicAre tathA keTalIka kalAonuM pradAna karyuM che, te kaDachI lekae kaccha bahAnA pradezamAM pitAnAM zau dAnavIratA tathA kalA-kArIgarInuM pradAna karIne pitAnuM nAma rozana kareluM che temaja kacchanuM gaurava vadhAreluM che. koI paNa dezanI sarakRti e dezanA vAsIonAM kAryothI sarjAya che ne vikAsa pAme che. je dezanA vAsI ucca vicAra dharAvatA hoya che ane ene AcAramAM mUkatI heya che, svArtha sAthe paramArthamAvanA, ughama zIlatA, sAhasikatA, kalA tarapha prema, nIDaratA, strIo tathA samAjanA nIcalA varganA te tarapha saMmAnabhAvanA ane AtmIyatAnI bhAvanA dharAvatA hoya te dezanI saMskRti ucca prakAranI, TakI rahe tevA ane sarvanuM kalyANa sAdhanArI he che. bhAratavarSanI saMskRti Akramaka (agressive) nathI, paNa sahibasu ane samanvaya sAdhaka rahelI che. kaccha mAM enuM darzana thAya che, sarve tarapha bhAta e kacchanA vatanIomAM dekhAte bhAraya saMskRtine ucca guNa che. kacchamAM mAtaMga tathA mAmai jevA harijana saMtanuM bahumAna thayela che. kacchanA prAcIna kAlanA ItihAsa Alekhana mATe sAdhano bahu ja ochA pramANamAM che. AjubAjunA pradezanA itihAsanI hakIkata parathI keTalAMka anumAna kAra ( zakI che. pahelI sadIthI caudamI sadI sudhI nA itihAsa mukhyatve karIne daMtakathAo, jUnA samayathI gavAtA duhA tathA anya kAva5racanAo, zilAlekhe, dAna, jUnA samayanA zAsakenA sikA (kacchamAMthI prApta thayela temaja bIja) tathA jUnA prabaMdha vagerenA AdhAre lakhAya che, e ItihAgraMtha tathA anya viSayanA zreche tema lekhe bo varSathI vadhAre samaya pahelAMnA bahu ja ochA haze. janakRtio (local legen.ds) ghaNI vAra camatkAra darzAvatI ane kalpita vAte jaNAvatI hoya che te ItihAsa mATe upayogI satya hakIko sAthe seLabheLa thaI gayela hoya che, eTale sArA anAjamAM sAthe bhaLI gayela kI sApha kare paDe tema, AvI daMtakathAonI cakAsaNuM jarUrI bane che. ahIM ema karavA taTastha rIte namra prayAsa karavAmAM Avela che. For Private and Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karachane itihAsa, kanuM sthApatya tene purAtatva, kacho vepAra-udyoga che. kalA-kArIgarI vagere vize chellAM be varSe dAna ane tathA dezI ItihAsalekha! tathA anya vidvAnoe pustako lakhela che. prAcIna saMskRta graMtha tathA anya bhASAnA graMthamAM, madhyakAlIna phAssI itihAsaaMze temaja anya bhASAnAM pustako tathA pravAsalekhamAM kacchanI bhUgaLa, kaNane lake tathA anya bAbate vize kathAka ullekhe thayA che. bhATa-cAraNe, mIra, leka-sAhityanA lekhake tathA kavioe kacachanAM itihAsa tathA saMskRti sAthe saMbaMdha dharAvatI kRtionuM athavA leka-sAhitAnuM sarjana karela che. kaccha para I. sa. 1816 thI aMgrejonuM varcasa apAyuM tyArathI I. sa. 1835 nI sA daramyAna kepTana maMkamaDe tathA sara elekajhAnDara banase kacchanI rAjadUrI tathA Arthika sthiti ane kacchanAM ItihAsa tathA leka-kathAo vize jAta-abhyAsa karIne pustaka athavA lekha lakhyA hatA. karacha dezano ItihAsa graMtha sva AtmArAma ke davee dAkhIne . sa. 187 mAM pragaTa karela hato. enI prastAvanAmAM bIjI vigate sAthe A pramANe jaNAvela che; kaccha bAbata prathama aMgrejI pustaka sarakAra taraphathI mileniasa inpharmezana kanekaTeDa vitha dha provinsa eNka kara" nAme bahAra paDayu che tathA "ka vRttAMta' nAme eka gujarAtI pustaka mAstara caturbhuja zivajIe chapAvela che; tathA phArabama sAhebe rAsamALA' racatI vakhate lAsavAsI mahArAvazrI desalajI pAsethI keTaluMka vRttAMta mAgela te uparathI mahArAvathIe te keTalAMka jUnAM khaMDerA joI tathA latA mIra vagere pAse keTaluMka vRttAMta eka karI rAsamALAne be bhAga jevI eka khyAtanA paDI metA mAdhavajI zivarAmane hAthe lakhAvela che te metA ema valabhajInI merabAnIthI mArA vAMcavAmAM AvI. temAM je ke paradarzI itihAse sAthe mukAbale karatAM keTaleka taphAvata Ave che te paNa sadarahu be chApela ce paDIo uparAMta kAne lagatuM ghaNuM vRttAMta mArA jevAmAM AvatAM eka pustaka ravA cAra pAMca varSa thayAM chUTachapaTa bIje ThekANethI paNa zodhamAM jArI kate, daramyAna kacchanA ejayukezana inspekaTara ane mahArAozrI kheMgAranA zikSaka mAstara dalapatarAme kacchanI bhUgoLa racavA keTaluMka vRttAMta ekaThuM karela hatuM temAMthI mAro ekaThA karela karatAM kaheluM ke vadhAre mAlama paDayuM mATe te maLavA te gRhasthane vinaMtI karatAM temaNe kaMI paNa aMdeze na lAvI badhuM mane soMpI dIdhuM jethI huM temane AbhArI chuM." zrI. A. ke. davenA ItihAsagraMtha uparAMta zrI jemsa basa tathA zrI dalapatarAma kA. khembare I. sa. 1876 nA arasAmAM kacchanAM ItihAsa tathA sthApatya ane purAtatva saMdhamAM pustaka lakhela che, tyArabAda Aja sudhI mAM ghaNA vidvAnoe aMgrejImAM athavA gujarAtI bhASAmAM kacchanAM ItihAsa-saMskRti vepAra-udyoga kalA-kArIgarI tathA anya viSayane lagatAM pustaka lakhyAM che temaja keTalAke ja javAM sAmayikomAM lekho lakhyA che. AmAMthI keTalAka mArA vAMcavAmAM Avela che. A keTalAka mane upalabdha na hotAM vAMcI zakela nathI, paraMtu meM vAMcela keTalAka ItihAsa che te lekhamAM kyAMka kyAMka samakAlIna ItihAsathI viruddha jaNAtI athavA paraspara virodhI ke kApanika tathA dekhItI rIte khetI heya tevI vigateno samAveza thayela hovAnuM jaNAya che. ghaNI vAra samajaphathI athavA bIjA kAraNesara AvI vigato lakhANamAM AvI jatI hoya che mA leba zodhavAnA prayAsa tarIke A graMtha me lakhela che, jemAM purogAmI mahAnubhAva dekhakonA pradhA thayA temAMthI upayogI For Private and Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaNAyuM te AmAM meM dAkhala karela che ane virodhAbhAsI keTalIka bAbato vize thoDuM vivecana paNa karela che. vidvAna ItihAsalekha che ke rabraka viliyama zera karo 9 m" (sujarAtI bhASAMtara) zrI rAmasiMhajI rAThoDa-ta "kacchanuM saMskRti--darzana, zrI ke.kA.zAstrI kRta-ane kaccha." zrI naredra jozI - kata bhAtIgaLa bhomakA kara" tathA sva. gaurIzaMkara vera-kana " kAcha dezanI junI vArtAo" vagere pustake tathA sva. vrajalAlabhAI chAyAnA "deza patramAM pragaTa thayela lekhe, zrI maheza Thakkare lakhela pustikA kacchanA vikAsakeDI' tathA zrI esa. ema. Thakkara-saMpAdita "A Treatise on salinity Jungles in Kutch" e ripaTa. sva. DuMgara para masI se paTa-"kacchanuM vepArataka tathA sarva. jayarAmadAsa nAgadhI kRta kara ne bRhad ItihAsa' vageremAMthI mane ghaNI upara gI mAhitI prApta thayela che. vizeSamAM zrI prabhulAlabhAI vorA, zrI mAdhava je zI, zrI nuM prasAda ha. desAI, zrI hemarAja-- bhAI zAha, zrI nAgajIbhAI bhaTTI vagere pAsethI pa dAsa paNa che. e mI mAhitI maLela che te sarve vidvAnane A sthaLe AbhAra mAnuM chuM, A graMtha lakhavA mATe preraNA tathA mArgadarzana para 15-mata mahine kamAya padmazrI tathA vidvAna ItihAsa lekhaka ane saMzodhaka po. ke ema che. zAstrI taraphathI maLela che. eTaluM ja nahi, jarUra jaNAI tyAM sudhArA-dhAga sUcava A graMthane ghATa tathA epa ApavAmAM emane ama9ya hisso che. temaja viramacada thI je na bhUle ne e didAra bhAve zrama laine sudhArela che, je upakAra badala e zrI ke. Ara mA teTalo veDe thaze. A graMtha , mAnasaMgajI bAraDa maraka phaDa TrasTa taraphathI parivAra tha da che e "TrasTIo AbhAra mAnuM chuM. aMtamAM IzvarakRpAthI mArI ma ra ra la LI pUro karI, za la chuM e mATe parama-kRpALu paramezvarane abhAra mAnuM chuM pAyAne A zreya mana; ma pa sAthe kaMIka paNa upayogI jaNo te kA thaI gaMgAbajAra, aMjAra-270110 ThAkarasI pu. kaMsArA tA. 1-4-1992 ja For Private and Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anukamaNikA khaMDa 1 le prakaraNa 1 puNya pradeza kAchano paricaya 1. bhUmikA 1, 2. ItihAsa tathA saMskRti vize Adhunika khyAla 1, 3. bhaulika varNana 2 2 prAcIna kAlanA avazeSa 4. pUrva kAla 4, pa, kacchanA prAcIna tathA makAlIna ItihAsanA AdhAra pa, 6. azokanA sAmrAjya vakhate kacchanI sAmAjika rAjakIya tathA sAMskRtika sthiti 3 kSatrapAnuM zAsana 7. kSatrapakalanA lekha 8, 8. giranAranA zilAlekha 8, 9. kAmaka kSatrapa 10 4 gupta tathA maitrakenuM zAsana 10. gupta sAmrAjya 11, 11. gupta zamana sudhInAM kacchanAM bauddha tathA anya dharma sthAne 10, 12. valabhIne maMtranuM sAmrAjya tathA ka7 14, 13. kaccha para siMdhanuM zAsana hatuM ke kema ? 15, 14. valabhInA vaMsa tathA samAkuLanA zAsananI zarUAta vaccenA samaya daramyAna kacchanI rAjakIya paristhiti 19 5 siMdhathI AvelA samA kuLanuM zAsana 21 15. kacchamAM samAvaMzanA zAsananI zarUAta 1, 16 prAcIna nagara pATagaDha nUtarI. tathA geDInI viziSTatA 25, 17. lAkho phulANI tathA pu araja 25, 18. I. sa. 9 5 thI 1147 sudhInI kacchanI rAjakIya sthiti 31 3 6 kacchamAM jADejA kulanA zAsakenI sattAne udaya 19. kacchamAM bhayaMkara bhUkaMpa ane enI asara 35, 20kacchanA jaDejA kuLanI sattAne udaya 36, 21. rA' kanoja tathA sAMvalApara 41 7 kacchanI saMskRtinuM rekhAcitra 41 rara. kacchamAM vasatA vividha jAti tathA dharmanA leka 41, 2, kacchanuM purAtana sthApatya tema zilpakAma 46, 24. dAnavIra jagaDuzAha 48, 25. ajayapAla cauhANa 49, 26. jesala-torala 50, 27. bhImasiMda pratihAra para, 28, vahu paramAra tathA hAjIpIre 50,29, nArAyaNasarovara, rAmavADe tathA piMgalezvara 55, 30, upasaMhAra 55 For Private and Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khaha 2 . 8 caudamI sadIthI seLamI sadI 31. caudamI sadI sudhInA mukhya banAva pa7, 3ra. paMdaramI sadInA aMta sudhInA " banAva 58 haseLamI tathA sattaramI sadI 33 sa kSita khyAla 60, 34. seLamI sadInA mahatvanA banAva 6, 35. sattaramI sadInA mahatvanA banAva 64 ' 10 aDhAramI sadInuM kaccha 31. zarUAtanA mahatvanA banAva 67, 37. aDhAramI sadIne maLyAnakAla 70, , 38, aDhAramI sadIne aMtima kAla kapa 11 ogaNIsamI sadInuM kaccha 39. pahelA be dAyakA 80, 40. ogaNIsamI sadInA aMta sudhInA mahatvanA banAva 86 12 vIsamI sadI 41. pahelAM paMdara varSAnA mahatvanA banAva 93, 42. vIsamI sadInI bIjI pacIsI daramyAnanA mahatvanA banAva 94 13 nUtana yuga 43. mahatvanA banAva 97 44. vIsamI sadImAM vividha kSetre keTalAka ka2chIe khyAti pAmela pariziSTa 1 sAMvalApIra 100, 2. riyANapaTTaNamAMthI maLela suryamUrti 100, 3, kacchamAMthI maLela haDappIya sIle(mudrA)ne ukela 100, 4 siMdhunI zAkhAo 101, 5. madhyakAlIna samayamAM strIone paheraveza 101, 6. sAMpratakAsanA kacchanA mahAna sapUte 11 saMdarbha graMthe zuddhipatra DAM mahatvanAM citra 1 For Private and Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Private and Personal Use Only 5 **-* *spir then 5. vijud pakSa *D he 101915. == [ Bis polI coda 13 bAyaDa *hava Fou ma H 5l{qn psic 5 16;FILE jhara ' ma gu Kcz - viSNu pA 15: Be dhIMgAma expres *12. banna *jaMga @MA+ nu **** saurASTra pathika...khAsa aMka-ccha ke, varSa-4 a'ka 11-12nA mukhapRSTha para chapAyelA blAkanu punarmudraNuM Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eprila 90 Reg.No.GAMC-19 jaDezvara maMdira : aMjAra mudraka prakAzaka ane taMtrI : "pathika kAryAlaya' mATe che. kezavarAma kA. zAstrI, The. madhuvana, elisabrija, amadAvAda-380 006 | tA. 15-4-1990 mudraNasthAna : preraNA mudraNAlaya, rustamaalIne DhALa, mirajApura, amadAvAda-380 001 pU{ : InTaranezanala prinTiMga vaphasa, zAhapura, mALIvADAnI poLa sAme, amadAvAda-380 001 For Private and Personal Use Only