Book Title: Mandal Prakaran
Author(s): Chaturvijay Muni
Publisher: Jain Atmanand Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022037/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * AtmAnaMda granthamAlA ratna (73) mNddlprkrnn| -+3+ saMpAdaka muni caturavijaya. >38+ prakAzikA zrI jaina AtmAnaMda sabhA. bhAvanagara, * Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIAtmAnanda-grantharatnamAlA-trisaptatitamaM ratnam (73) r a n ~ ~ ~ ~ -~ -01 -.-.- -.- paNDita-zrIvinayakuzalaviracitaM svopajJavRttisametaM mnnddlprkrnnm| saMpAdakaH municturvijyH| prakAzayitrIbhAvanagarasthA zrIjaina-AtmAnandasabhA / -- -- vIrasaMvat 2448 AtmasaMvat 27 vaaraannkaaH| vikramasaMvat 1978 nistasaMvat 1922 / Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- -- - -- -- --- - --- - - - idaM pustakaM bhAvanagarastha lallubhAI-tanUja-gulAbacandreNa svakIya "Ananda prInTIMga presa" nAmni mudraNAlaye mudritam / - o -o -" wrwww 8-98 - - - - - * AAA-AASAS bhAvanagarIya-zrI jaina AtmAnandasabhAkAryAdhikAriNA gAMdhI tribhuvanadAsAtmajena vallabhadAsena prkaashitm| -- - - - - - -- - - Sarvv Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // nyAyAM bhonidhi-zrImadvijayAnandasUriH // janma 1893. Anada mITIMga presa bhAvanagara svarga 1952. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha nivedanam / idaM hi candrasUryAdimaNDalagatAnekavaktavyatApradhAnaM sAnvarthAbhidheyAbhidhAnaM navanavatigAthAparimitaM maNDalaprakaraNaM nAma prakaraNaM sAMpratakAlInamandamatInAmekatra maNDalavicArasArajijJAsUnAM bhavyasattvAnAM tadavabodhAya svasmRtaye ca jIvAjIvAbhigamAdisUtragAthAbhiH vRhadcchagaganAGgaNadinamaNizrImanmunicandrasUriviracitasamagramaNDalavicArakulakagAthAbhiH pRthakTathagAgamaprakIrNakagataviprakIrNabhUtamaNDalavicAralezAdhAraviracitanavInagAthAbhizca zrImatA paNDitavinayakuzalena saGkalitamityasya prakaraNasya prAntagAthAvyAkhyAnataH prakaTameva / asya prakaraNasyopari vAcakavargasya sukhAvabodhAya jinAgama-upAGga--prakaraNAdigatamaNDalavicArAnusaraNazIlA'tIvasphuTataravyAkhyAnA anenaiva paNDitapravareNa khopajJA vRttirapi likhitetyasya prazastigatadvitIyakAvyena sphuTamevAvasIyate / khopajJavRttiyutasyAsya prakaraNasya vinirmAtA kadA katamaM mahImaNDalaM maNDayAmAsa? iti jijJAsAyAM jAtAyAM prastutaprakaraNasya prazastigatena"gurutamatapagaNapuSkarasUryAH zrIvijayasenasUrIndrAH / zrImadakabbaranaravaravihitaprabalapramodA ye // 1 // teSAM zizunA vRttiH khopajJA vyaraci vinayakuzalena / mUlatrANAhapure karabANarasendu 1652 mitavarSe // 2 // " Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ityanena kAvyadvayena tathA zrImanmahendrasUriviracitavicArasapta tikAmakaraNavRttigatena 66 zrItapagaNagaganAGgaNasUrazrIvijayadevasUrINAm / viniyogAd vRttiriyaM vinirmitA vinayakuzalena // 1 // " ityetatkAvyena ca zrImadvijayasena sUrizrIvijayadevasUryoH samAnakAlavartitvena vikramAyadvipaJcAzadadhikaSoDazazatAbdayAM maNDalamakaravRttiviracitatvena ca zrImato vinayakuzalasya sattAsamayo'pi nivivAdaM vikramIya saptadazazatAbdayAmeva nizrIyate / anantaroktagranthavyatirikto jyotizcakravicAranAmA granthaH zrImatA vinayakuzalena kRto'stIti zrUyate paraM na samAsAdi / asya prakaraNasya mudraNe dravyasAhAyyaM bhAvanagaravAstavyazrImAlijJAtIya - zreSThi- mANikyacandra - tanUja - ujamasI iti nAmnA kRtam / tadasyaitatkAryaM prazaMsArham / etasya saMzodhanasamaye pravartaka zrImatkAntivijayapustakasaMgrahAdve navye anatizuddhe pustake samupalabdhe / yadyapyanantaroditapustakadvitayAdhAreNa sAvadhAnatayA saMzodhanamakAri tathApyatra dRSTidoSeNa vacanAzuddhiravaziSTA bhavettatra saMzodhya vAcanIyaM dhIdhanairiti prArthayate-- saccaraNAjacaJcarIkaH caturavijayaH / Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // aham // nyAyAmbhonidhizrImadvijayAnandasUribhyo namaH / zrImad-vinayakuzalaviracitasvopajJavRttisaGkalitaM mnnddlprkrnnm| -*OKzrImadvIrajinaM natvA, nityAnityArthadezakam / maNDalAdivicArasya, kurve vRttiM subodhikAm // 1 // anyatra grantheSu vistarAbhihitAn candrAdimaNDalAdivicArAnavezyAtra saMkSepeNa tadvicArAbhidhitsayA maNDalaprakaraNAbhidhAnasya granthasyemAmAdyAM gAthAmAha--- paNamitra vIrajiNiMda, bhavamaMDalabhamaNadukkhaparimukaM / caMdAimaMDalAI-vivAralavamuddharissAmi // 1 // paNamiH / zrIvIrajinendraM 'praNamya' natvA, kiMlakSaNaM vIram ? bhavamaNDalabhramaNasya yaduHkhaM tena parimuktaM-rahitaM, candrAdimaNDalAdivicAralezamuddariSyAmi, jIvAbhigamAdyAgamAditi zeSaH / iha candrAdayaH paJca-candra 1 sUrya 2 graha 3 nakSatra 4 tArakA 5 rUpAH, te Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) vinayakuzalaviracitaM carIdibhedena dvidhA / tatra carANAM maNDalAdivarUpamiha vakSya iti // 1 // atra pUrva tAvatsA dvIpadvayasamudradvayagatacandrasUryANAM saGkhyAmAha sasiraviNo do cauro, bAra ducattA visattarI akamA / jaMbUlavaNoprAisu, paMcasu ThANesu nAyavyA // 2 // sasira / zazino raSayazca dvau catvAro dvAdaza dvicatvAriMzad dvisaptatirnambUprabhRtipvardhatRtIyadvIpepu lavaNakAlodadhyoH samudrayozca paJcasu sthAneSu jJAtavyAH / bhAvanA yathA-dvau candrau dvau sUryo jambUdvIpe, evaM catvAro lavaNasamudre, dvAdaza dhAtakIkhaNDe, dvicatvAriMzatkAlodadhau, dvisaptatiH puSkarArdha iti // 2 // atha nikhile naraloke candrasUryANAM sarvAgramAha battIsasayaM caMdA, battIsasayaM ca sUrizrA sayayaM / samaseNIe savva, mANusakhitte paribhamaMti // 3 // battIsa / dvAtriMzadadhikaM zataM candrA dvAtriMzadadhikaM zataM sUryAzca 'satataM' nirantaraM aperadhyAhArAtsarve'pi manuSyaloke 'samazreNyA' jambUdvIpagatameroH paritaH patayA paribhramanti // 3 // atha candrasUryANAM kiyantyaH paMktayaH kathaM ca saMsthitAH ? ityAha-- cattAri apaMtIyo, caMdAicANa maNualogammi / chAvaTThI chAvaTThI, hoI ikkikiyA pNtii|| 4 // cattA / iha manuSyaloke candrAdityAdInAM catasraH patayo bhavanti, - - 1 AdinA sthirabhedo graahyH| Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM mnnddlprkrnnm| (3) tadyathA-ve paMktI candrANAM he ca sUryANAmekAntarite / ekaikA ca paMktirbhavati SaTSaSTiSaTSaSTicandrasUryasaGkhyA / tadbhAvanA caivam-ekaH kila sUryo jambUdvIpe merodakSiNabhAge cAraM caran vartate eka uttarabhAge / tathA ekazcandramA meroH pUrvabhAge eko'parabhAge / tatra yo merodakSiNabhAge sUryazAraM caran vartate tatsamazreNivyavasthitau hau dakSiNabhAge eva sUryau lavaNasamudre, SaDU dhAtakIkhaNDe, ekaviMzatiH kAlode, SaTtriMzadabhyantarapuSkarAI ityasyAM sUryapaMktau SaTSaSTiH suuryaaH| tathA yo meroruttarabhAge sUryazcAraM caran vartate tasyApi samazreNyA vyavasthitau dvau sUryau uttarabhAge lavaNasamudre, SaD dhAtakIkhaNDe, ekaviMzatiH kAlode, SaTtriMzadabhyantarapuSkarAH ityasyAmapi sUryapaMktau sarvasaGkhyayA SaTSaSTiH sUryAH / tathA yo meroH kila pUrvabhAge cAraM caran vartate candrastatsamazreNivyavasthitau pUrvabhAge dvau candramasau lavaNe, SaD dhAtakIkhaNDe, ekaviMzatiH kAlode, SaTtriMzadabhyantarapuSkarA. ityasyAM candrapaMktau sarvasaGkhyayA SaTSaSTizcandramasaH / evaM yo meroraparabhAge candramAstanmUlAyAmapi paMktau SaTSaSTizcandramaso veditavyAH / sthApanA'ye vilokyA // 4 // atha nakSatrANAM paMktikharUpamAha chappannaM paMtIo, naksattANaM tu maNualogammi / chAvaTThI chAvaTThI, hoI ikkikiyA paMtI // 5 // chappanna / nakSatrANAM manuSyaloke sarvasaGkhyayA SaTpaJcAzatpaGgayo bhavanti / ekaikA ca paMktirbhavati SaTSaSTiSaTSaSTinakSatraparimANA ityarthaH / tathAhi-kilAsmina jambUdvIpe dakSiNato'DhabhAge ekasya zazinaH pari Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayakuzalaviracitaM vArabhUtAnyabhijidAdInyaSTAviMzatisaGkhyAkAni nakSatrANi krameNa vyavasthitAni cAraM caranti / uttarato'pyaIbhAge dvitIyamya zazinaH parivArabhRtAnyaSTAviMzatisaGkhyAkAnyabhijidAdInyeva nakSatrANi krameNa vyavasthitAni / tatra dakSiNato'rdhabhAge yadabhinannakSatraM tatsamazreNivyavasthite he abhijinnakSatre lavaNasamudre, SaD dhAtakIkhaNDe, ekaviMzatiH kAlode, ghaTtriMzadabhyantarapuSkarArdhe iti sarvasaGkhyayA SaTSaSTirabhijinnakSatrANi paMktyA vyavasthitAni / evaM zravaNAdInyapi dakSiNato'IbhAge paGktayA vyavasthitAni SaTSaSTisaGkhyAkAni SaTSaSTisaGkhyAkAni bhAvanIyAni / tathottarato'pya bhAge yadabhijinnakSatraM tatsamazreNivyavasthite uttarabhAge eva he abhijinnakSatre lavaNasamudre, SaD dhAtakIkhaNDe, ekaviMzatiH kAlode, SaTtriMzadabhyantarapuSkarAr3heM / evaM zravaNAdInAM sarvanakSatrANAM patayo'pi pratyekaM SaTSaSTisaGkhyAkA veditavyA iti bhavanti sarvasaGkhyayA SaTpaJcAzatsaGkhyA nakSatrANAM patayaH / ekaikA ca paMktiH SaTSaSTisaGkhayeti / kiJca jambUdvIpe yasmindine yadazcinyAdinakSatraM dakSiNAIbhAge ekasya candrasya paribhogyaM bhavati tasminneva dine tatsamazreNisthasya dvitIyamya candrasyottarArddhabhAge tannAmakameva nakSatraM paribhogyaM bhavati / evaM sarvasmin dvIpe samudre caikanAmakanakSatre eva candrAH sUryAzca samakaM bhavanti // 5 // atha grahANAM paMktisvarUpamAha- . chAvattaraM gahANaM, paMtisayaM hoi maNualogammi / . chAvahi a chAvaTThi a, hoI ikikiyA paMtI // 6 // chAvattaraM0 / grahANAmaGgArakaprabhRtInAM sarvasaGkhyayA manuSyaloke Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam / (5) SaTsaptataM paMktizataM SaTsaptatyadhikaM paMktizataM bhavati, ekaikA ca paMktirbhavati SaTSaSTiH SaTSaSTiH / atrApIyaM bhAvanA - jambUdvIpe dakSiNArddhabhAge ekasya zazinaH parivArabhUtA aGgArakaprabhRtaya evAnye'STAzItirgrahAH / tatra dakSiNato'rddhabhAge yo'GgArakanAmA grahastatsama zreNivyavasthitau dakSiNabhAge eva dvAvaGgArakau lavaNasamudre, SaD dhAtakIkhaNDe, ekaviMzatiH kAlode, SaTtriMzadabhyantarapuSkarArddha iti, evaM zeSA apa saptAzItigrahAH paMktyA vyavasthitAH pratyekaM SaTSaSTirveditavyAH / evamuttarato'pyarddhabhAge pUrvoktadakSiNapaMktisamazreNisthAnAmaGgArakaprabhRtInAmaSTAzItegrahANAM paMktayaH SaTSaSTisaGkhyA bhAvanIyA iti bhavati sarvasaGkhyayA grahANAM SaTsaptataM paMktizatam / ekaikA ca paMktiH SaTSaSTisaMkhyAketi / punaruktaM jIvAbhigame -- "chAvaTThI piDagAI, caMdAiccANa maNualogammi | do caMdrA do sUrA, ya hoMti ikkikkae pise // 1 // chAvaTTI piDagAI, nakkhattANaM tu maNualogammi / chappaNNaM nakkhattA, hoMti ikkikkae pise || 2 || chAvaTTI piDagAI, mahaggahANaM tu maNualogammi / chAvattaraM gahasayaM, hoi u ikkie pise || 2 || " ' piTakAni ' iti, atra candrAdityacatuSkaM saparivAraM piTakAkAraM piTakamucyate, ayamartho hAribhadrayAM jIvAbhigamalaghuvRttau / kiJcAtra prathamaM nakSatragAthA nakSatrANAM candrAdibhogyatvenoktA, grahA na candrAdibhogyA iti jJApanAya vyutkramaH || 6 || athaiteSAM candrAdInAM bhramaNasvarUpamAha , ma " 1 ' SaTsaptati' ityapi / 2 dvau candramasau dvAvAdityau itirUpam, na tu candracatuSkamAdityacatuSkamiti / Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) vinayakuzalaviracitaM te meru paDiaDatA, payAhiNAvattamaMDalA savve / aNavaDiajogehi, caMdA sUrA gahagaNA ya // 7 // te merU0 / 'te' pUrvoktA naralokavartinaH sarve candrAH sarve sUryAH sarve grahagaNAH sarvANi nakSatrANi dhruvAdivarna sarve tArakAzca jambUdvIpagatamamumeva merumanu-lakSIkRtya pradakSiNAvarttamaNDalAH santo nityamahorAtraM paribhramanti, na tu kSaNamAtraM kvApi kadApi tiSThanti / gAthottarArddhana vizeSamAha-'aNavaTThia' tti / candrAH sUryA grahagaNAzca 'anavasthitayogaiH' pratidinaM pRthak pRthak maNDalaiH paribhramanti, tena candrAdityagrahANAM maNDalAnyanavasthitAni, yathAyogamanyasminnanyasminmaNDale teSAM saMcariSNutvAt / cakArAnnakSatratArakANAM maNDalAnyavasthitAni jJeyAni, pratidinaM teSveva ninanijamaNDaleSu saMcaraNAt / tathA dhruvapArzvavarttinastArA dhruvameva parivarttayanti na merum / dhruvAzcatvAro jambUdvIpe jJeyAH; yaduktaM "namiUNa sajala" abhidhalaghukSetrasamAsaprAntagAthAyA vRttau zrIharibhadrasUribhiryathA--" iha merozcaturdizaM catvAro dhruvatArA mantavyAH, tatparivAratArakAstu teSAmeva tArakANAM caturNA samantAtparibhramanti na tu meroH prAdakSiNyena " iti // 5 // atha jambUdvIpe candrAdInAM cArakSetraviSkambhamAnamAha dIve asiisaMyaM jo-aNANa tIsahia tinni saya lavaNe / khittaM paNasayadasahia, bhAgA aDayAla igasaTTA // 8 // dIve0 / 'dvIpe ' jambUdvIpe candrayoH sUryozca / kSetraM' cArakSetraM viSkambhato'zItyadhikaM zataM 180 yojanAnAm , lavaNe ca triMza Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM mnnddlprkrnnm| (7) dadhikAni trINi zatAni yojanAnAM 330, ubhayormIlane dazAdhikAni paJcazatAni yojanAnAmaSTacatvAriMzaccaikaSaSTibhAgA yojanasya 51046 / nakSatrANAmapi cArakSetrametadeva, sarvAbhyantarasarvabAhyamaNDalayoH parasparaM dazAdhikapaJcazatayojanapramANAntarAlasyoktatvAt / grahaNAM tArakANAM ca cArakSetraviSkambhamAnaM vyaktyA zAstreSu nopalabhyata iti // 8 // atha jambUdvIpe candrayoH sUryayozca saMkhyAjJApanapUrvakaM pratyekaM kati maNDalAni bhavantItyAhaiha dIve duni ravI, duni acaMdA sayA payAsaMti / culasIsayamegesi, maMDalamannasi pannarasa // 6 // ... iha dive0 / ' iha ' asmin jambUdvIpe dvau sUryoM dvau ca candrau sadA prakAzayataH / tatra 'egesiM'ti prathamoddiSTayo ravyozcaturazItyadhikaM zataM maNDalAni bhavanti / 'annesiM'ti pazcAduddiSTayozcandrayoH paJcadazasaMkhyAkAni bhavanti / nakSatramaNDalAni cASTau santi, tatvarUpaM nakSatrAdhikAre bhAvayipyate // 9 // atha sUryamaNDalAnAM mithazcandramaNDalAnAM cAntarANi kiyatpramANAnItyAha do joaNaMtarAI, sUrANa sasINa paMcatIsA ya / . tIsamigasaTThibhAgA, cauro tassattabhAgA ya // 10 // do noaNaM0 / sUryasambandhinAM maNDalAnAmantarANi he yojane yojanadvayapramANAnItyarthaH, evaMvidhAnyantarANi sUryayoruyazItyadhikazatasaMkhyAkAni bhavanti / candrasambandhinAM maNDalAnAmantarANi paJcatriMzadyojanAni triMzaccaikayojanasyaikaSaSTibhAgA ekasyaikaSaSTibhAgasya saptabhAgAH Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) vinayakuzalaviracitaM kriyante tAdRzAzcatvAro bhAgAzca 3530 4, evaMvidhAnyantarANi candrayozcaturdaza / tena jambUdvIpe dvayoH sUryayozcandrayozca dakSiNottarAyaNe kurvatoH pratidinabhramikSetralakSaNAni nijabimbapramANaviSkambhAni maNDalAni yathAkramaM sUryayoH 184 candrayoH paJcadaza 15 bhavanti / teSAM maNDalAnAmantarAlasahitAnAM viSkambhakSetramAnam-510 46 / tathAhi-sUryasya caturazItyadhikaM zataM maNDalAnAm, antarANi tryazItyadhikaM zatam 183, eSAM viSkambhamAnaM he dve yojane, te ca tryazItyadhikazatena guNyete jAtAni SaTpaSTayadhikAni trINi zatAni 366 / ye ca sUryasambandhino'STacatvAriMzadekaSaSTibhAgAH 46 te caturazItyadhikena zatena guNyante jAtAnyaSTAzItizatAni dvAtriMzadadhikAni 8832, teSAM yojanAnayanAtha ekaSaSTayA bhAge hRte labdhaM catuzcatvAriMzaM yojanazataM zeSA aSTacatvAriMzacaikaSaSTibhAgA yojanasya 14 446, etatpUrvarAzau kSiptaM jAtaM ca yathoktamAnam 51046 / candrasya tu maNDalaviSkambhaH SaTpaJcAzadekaSaSTiH bhAgA yojanasya , te 5 paJcadazaguNitA jAtAH 840, teSAM yojanAnayanArthamekaSaSTibhAgaharaNe labdhAH 13 zeSAH 47 sthitAH / maNDalAntarANAM ca pratyekaM viSkambhamAnaM paJcatriMzadyojanAni triMzadekaSaSTibhAgA yojanasyaikasyaikaSaSTibhAgasya ca saptadhA chinnasya catvAro bhAgAH 35304, paJcatriMzacaturdazaguNitA jAtAni . 490 yojanAni, triMzadbhAgAzcaturdazaguNitA jAtAH 420, saptadhA chinnasya catvAro bhAgAzcaturdazaguNitA jAtAH ghaTpaJcAzat , te saptabhirhatA labdhA aSTAvekaSaSTibhAgAH, te ca catuzzataviMzatau kSiptA jAtAH 428 te ekaSaSTyA hRtA labdhAni yojanAni sapta zeSa eka ekaSaSTibhAgaH Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam / (9) sthitaH 71, pUrvoktAni yojanAni 13 tathA 490 tathA 7, sarveSAM mIlane jAtAni yojanAni 510, zeSabhAgAH 1 tathA 47, ubhayomIlane 46 sthitA iti / idaM cArakSetracakravAlaviSkambhamAnam // 10 // atha kati maNDalAni dvIpe kati ca niSadhe lavaNe ca kati sUryacandrayorbhavantIti gAthAdvayenAha-- saMtatamaMtarameyaM, ravINa paNasaTTimaMDalA dIve / tattha bisaTThI nisaDhe, tinni a bAhAi tasseva // 11 // caMdANaM nisaDhe vi a, maMDala paNa guruvaesi dIsaMti / sesAI maMDalAI, doNha vi jalahissa majjhammi // 12 // .. saMtata0 / 'saMtataM ' sarvakAlaM 'etat ' pUrvoktaM sUryayozcandrayozca madhye pravizatorbahirnigacchatozca maNDalAnAM paramparamantaraM jJeyam / tatra ravyoH paJcaSaSTimaNDalAni jambUdvIpe / tatrApi dvASaSTiM niSadhaparvate trINi ca tasya bAhAyAm , idaM tu zrImunicandrasUribhiruktam / samavAyAGgavRttau triSaSTisthAne-"jambUdvIpasya paryantime'zItyuttare yojanazate paJcaSaSTirbhavanti, tatra niSadhaparvate nIlavatparvate ca triSaSTiH sUryodayAH sUryamaNDalAnItyarthaH, tadanye tu dve jagatyAM, zeSANi tu lavaNe" ityuktamasti / saGgrahaNIvRttAdAvapi-"triSaSTitriSaSTimaNDalAni niSadhanIlavatoH, dve ve harivarSakoTyAdau / " tatastattvaM sarvavidvedyam // 11 // tathA-caMdA / candrayorniSadhanIlavantaparvata eva paJca maNDalAni gurUpadeze dRzyante, zeSANi maNDalAni dvayorapi jaladhau 119 sUryasya daza 10 candrasya ca bhvnti| tatrApyayaM vizeSaH-1-2-3-4-5-11-12-1314-15 etAni candramaNDalAni sUryasyApi sAdhAraNAni / SaSTha 6 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) vinayakuzalaviracitaM saptama 7 aSTama ( navama 9 dazama 10 rUpANi punazcandrasyaiva bhavanti, na jAtucidapi teSu sUryaH samAyAti / candrasya 15 maNDalAnAmantarANi caturdaza bhavanti / tatra caturSu sarvAbhyantareSu caturSu sarvabAhyamaNDalAntareSu ca sUryasya pratyekaM dvAdaza maNDalAni bhavanti / madhyavartiSu SaTsu candramaNDalAntareSu sUryamaNDalAni trayodaza trayodaza bhavanti // 12 // atha maNDalaniSpattikharUpamAha ravidugabhamaNavasAo, niphajaha maMDalaM ihaM egaM / taM puNa maMDalasarisaM, ti maMDalaM vuccai tahAhi // 13 // ravidu0 / ravidvikabhramaNavazAnnippadyate maNDalamihaikam / tatpunarvRttAkAratayA maNDalasadRzamiti hetorvyavahAreNa maNDalamucyate na tu nizcayena / tathAhIti sAkSAddarzane // 13 // tamevArthaM gAthAdvayenAhagirinisaDhanIlavaMtesu uggayANaM khINa kakkammi / paDhamAu ceva samayA, osaraNeNaM jo bhamaNaM // 14 // to no nicchayakhavaM, nipphajai maMDalaM diNayarANaM / caMdANa vi evaM citra, nicchayo maMDalAbhAvo // 15 // girini0 / niSadhanIlavannAnnogiryoruparyudgatayo ravyoH 'karke' karkasaMkrAntiprathamadine prathamasamayAdevArabhya zanaizzanairapasaraNena yataH kAraNAdramaNam // 14 // to no / 'to' iti tataH kAraNAt 'nizcayarUpaM maNDalaM na nippadyate' paripUrNavRttAkAratayA maNDalanippattinizcayato dinakarayorna bhavatItyarthaH / candrayorapyevameva nizcayato maNDalA Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam / ( 11 ) bhAvastathaiva vakratayA paribhramaNAt || 15 || atha candrasUryayormaNDalasthAnAdUrddhamadhazva saMkramaNaniSedhamAha--- rayaNiradiNayarANaM, uDDhe a a a saMkamo natthi / maMDalasaMkamaNaM puNa, sabbhaMtarabAhiraM tiriyaM // 16 // rayANaara0 / 'rajanikaradinakarayoH ' candrAdityayoH samabhUtalAdazItyadhikASTAzatayojanebhyazcandrasya paripUrNASTazatayojanebhyaH sUryasya ca ' UrDe ' Urddhadeze ' saMkramaH saJcaraNam / tathA pUrvoktayojanebhyo 'ghava saMkramo nAsti, tathAjagatsvAbhAvyAt / tiryakpunarmaNDaleSu saMkramaNaM bhavet, kiMviziSTamityAha - 'sAbhyantarabAhyaM' sahAbhyantaraM bAhyaM yasya yena vA tatsAbhyantarabAhyam, kimuktaMbhavati - sarvAbhyantarAnmaNDalAtparatastAvanmaNDaleSu saMkramaNaM yAvatsarvabAhyamaNDalam, sarvabAhyAcca maNDalA - darvAku maNDaleSu tAvatsaMkramaNaM yAvatsarvAbhyantaramiti / idaM vimAnApekSaM na tu tanmadhyavarttisurApekSam, te tu nandIzvaradvIpabhagavatsamavasaraNAdipvAyAnti // 16 // atha candrayoH sUryayozca sarvamaNDalasthayormitho viSkambhAntaramAha d sasisasi raviravi aMtara, majjhe igalakkha tisayaso / sAhi dusayaripaNa caya, vahi lakkho chasayasahio // 17 // sasi0 / ' madhye ' iti sarvAbhyantare maNDale vartamAnayoH zazinoH samazreNyA parasparamantaraM jambUdvIpe'zItyadhike zate yojanAnAM madhye pravezAt SaSTyadhikazatatrayayojanonaM lakSam, aGkato yathA - 99640 / tatparidhiH yojanAni 315089 kiJcidadhikAni, yataH 99640 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) vinayakuzalaviracitaM aGkAnAM vargakaraNe dazaguNe ca 99281296000 etadakAnAM karaNIkaraNe sarvAbhyantaramaNDalasya paridhiH 315089 bhavati / tato dvitIyAdicandramaNDaleSu viSkambhasya 'caya' iti vRddhiryojanAnAM dvAsaptatirekapaJcAzadekaSaSTibhAgAstatsAptikazcaikabhAgo'pi, yathA-yojanAni 725 // etadrAzeH paridhiryonanAni 230147, yato dvisaptatiyojanAnyekaSaSTayA guNyante 4392, ekapaJcAzati kSipte jAtaM 4443, tacca saptaguNitamekena yutaM 31102, tacca vargitaM dazaguNitaM ca yathA9673344040, etasya karaNIkaraNe AgataM 98353, zeSAkAH 31431 sthitAstaina kiJcitprayojanam / tata ekaSaSTiH saptaguNitA jAtAH 427 taiH kRtvA labdhAnAM bhAgahAre yojanAni 230173 / ayaM parirayo yadi candrasya prathamAdimaNDalapariraye kSipyate tadA yathottaraM dvitIyAdimaNDalaparirayamAgacchati / viSkambhavRddhyAnayanopAyazcAyam-candramaNDalAntaraM paJcatriMzadyojanAni triMzadekaSaSTibhAgAzcatvArazca sAptikA bhAgA iti, atra dvayoH pArzvayorapekSayA yojanAnAM dviguNane saptatiyojanAni 70, tathA triMzadbhAgAnAM dviguNatve SaSTirekaSaSTibhAgAH, tathA sAptikAzcatvAro bhAgAste dviguNitA aSTau, taiH saptabhire (ka e) kaSaSTibhAgaH, sarve ekaSaSTistairekaM yojanam , tacca yojanarAzimadhye kSiptamekasaptatiH, sAptikazcaikabhAgaH sthitaH / candravimAnaM tu SaTpaJcAzadbhAgamitam , tadviguNatve dvAdazottaraM zataM 112, ekaSaSTayA bhAgairekaM yojanaM zeSA ekapaJcAzadbhAgAH, tadyojanamekasaptatau kSiptaM jAtaM pUrvoktamAnam 72 113 / etaccaturdazaguNitaM jAtamekonaviMzatyuttaraM sahasraM . . " dviguNite " ityapi / Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam / ( 13 ) yojanAnAM 1019 zeSA bhAgAH 5 tacca yadA candraprathamamaNDalavikambhe 99640 yojanarUpe kSipyante tadA sarvabAhye maNDale yocandrayormitho'ntaraM yojanAni 10065945 / tatparidhiyojanAni 318315 kiJcidunAni // tathA sarvAbhyantare maNDale dvayoH sUryayormitho'ntaraM yojanAni 99640, tatparidhiyojanAni 315089 kiJcidadhikAni / dvitIyAdisUryamaNDaleSu pratimaNDale viSkambhavRddhiryojanAni 535 / tatparidhiyojanAni 1736 yataH paJca ekaSaSTyA guNitAH paJcatriMzatsahitAzca 340, te vargitA dazaguNitAzca jAtAH 1156000, etadaGkAnAM karaNIkaraNe 1075 AgatAH, zeSAH 375 sthitAH, AgatAnAM 61 bhAgaharaNe 17 / ayaM parirayo yadi suyasya prathamAdimaNDalapariraye kSipyate tadA dvitIyAdisUryamaNDalaparidhipramANamAgacchati / atrApi viSkambhavRddhayAnayanopAyo yathA - sUryasya maNDalAntaraM yojanedve, tadviguNatve catvAri, sUryavimAnaM tvaSTacatvAriMzadbhAgamitam, tadviguNaM SaNNavatirbhAgAH, teSAmekaSaSTyA bhAgairekaM yojanaM, taccaturSu kSiptaM jAtaM yojanapaJcakaM zeSAH paJcatriMzadbhAgAH 535 etacca tryazItyadhikazatena guNyate jAtaM yojanAnAM viMzatyuttaraM sahasram 1020, tacca sarvAbhyantaramaNDalaviSkambhe 99640 rUpe mIlyate tadA sarvabAhye maNDale dvayoH sUryayormitho'ntaraM 100660 bhavati / tatparidhiyojanAni 318315 | candrayoriva sarvAbhyantare sarvabAhye ca maNDale sUryayorapyabAdhApramANamavaseyam | navaraM candrasya sUryApekSayA SoDazabhirekaSaSTibhAgairnyUnamantaram, yata eko'pi candro'STAve kaSaSTibhAgAna sUryAdabhyantaramAkrAmati, evamaparo'pi tatsama zreNisthaH, tataH SoDazabhiH Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) vinayakuzalaviracitaM bhAMganyUnatA // 17 // atha sarvAbhyantaraparidhiM sarvabAhyaparidhiM ca vRttAvuktamapi sUtramadhye gAthAdvayenAha-- tinneva sayasahassA, pannarasa havaMti joannshssaa| eguNanaumA parihI, abhaMtaramaMDale tesiM // 18 // lakkhatigaM aTThArasasahasA, tinni saya pNcdsahiaa| parihIi joSaNAI, bAhirae maMDale huMti // 16 // tinneva / trINi lakSANi paJcadazasahasrANi ekonanavatyadhikAni 315089 yojanAnAM sarvAbhyantare maNDale paridhiH 'tayoH' candrayoH sUryayozca // 18 // lakkha0 / lakSatrikamaSTAdazasahasrANi paJcadazAdhikAni trINi zatAni yojanAnAM 318315 sarvabAhye maNDale paridhiriti // 19 // atha candrasya sarvamaNDaleSu pratimuhUrta gatipramANamAha-- sAhiapaNasahasatihuttarAI, sasiNo muhutta gai majjhe / bAvannahiyA sA bahi, paimaMDala pauNacauvuDDI // 20 // sAhi0 / 'majjhe' iti sarvAbhyantare maNDale vartamAnasya jambUdvIpe ekaikasminmuhUrte paJcasahasrANi trisaptatyadhikAni sAdhikAni yojanAnAM gatirbhavati, aGkato yathA-5073,7744 / 'saiva' sarvAbhyantaramaNDalagatiDhipaJcAzadyojanAdhikA kRtA satI sarvabahirmaNDale candrasyaikaikamuhUrtagatirjAyate, atra kiyadbhAgAnAM nyUnatvaM jAtam , aGkato yathA-5125.1919 / pratimaNDalaM ca kiJcidUnapAdonacaturyojanavRdiH kriyate etAvatA pUrNa yojanatrikaM paJcapaJcAzadadhikAH SaNNavatizatabhAgAzcetyarthaH 3,655 / etaccaturdazaguNitaM dvApaJcAzat // 20 // atha sUryasya sarvamaNDaleSu pratimuhUrta gatipramANamAha Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam / (15) majjhi duvannigavannA, sayA ya cauvannasaMjutrA bAhiM / sUrassa va aTThArasa, saTTIbhAgANamiha buDDI // 21 // majjhi0 / sarvamadhyamaNDale vartamAnasya jambUdvIpasatkasUryasya tu dvipaJcAzacchatAnyekapaJcAzadadhikAni yojanAnAmiti yogaH, ekaikasmimuhUrte gatiretAvatI bhavati 5291, ye coparitanAMzAH sUtre stokatvAnnokAste candrasUryayormuhUrtavartanAvasare cintayipyante / yA ca sarvamadhyamaNDale muhUrtagatiH sUryasya saiva catuSpaJcAzadyojanasaMyutA kRtA satI sarvabAhyamaNDale pratimuhUrtaM gatirjAyate, yathA - 1309 // atra pratimaNDalaM kiJcidUnAnAmaSTAdazaSaSTibhAgAnAM vRddhi:, yato'STAdazAnAM tryazItyadhikazataguNane 3294 jAyante teSAM SaSTyA bhAgahAre labdhAni catuSpaJcAzadyojanAnIti // 21 // athAdhikArAnnakSatrANAM pratimuhUrta gatipramANamAha paNa saha sadusayasAhitra, paragaTTI joNArA majjhi gaI / caupannahiyA sA bahimaMDalae hoi rikkhANaM // 22 // paNasa 'majjhi' ti sarvAbhyantare maNDale vartamAnAnAM nakSatrANAmekaikamuhUrte gatiH paJcasahasrANi dve zate paJcaSaSTizca sAdhikA yojanAnAM 526138 / sA ca sarvAbhyantaramaNDalagatizcatuSpaJcAzadyojanAdhikA kriyate tadA sarvabAhye maNDale vartamAnAnAM nakSatrANAM pratimuhUrtaM gatiH yathA--1319 / atra pratimaNDalavRddhiH samyag na jJAyate, yato maNDalAnAmantaraM sarvatra tulyaM nAsti // 22 // atha maNDalabhramimuhUrta jJApanapUrvakaM pUrvoktamapi candrAdimuhUrtagatiparimANaM karaNagAthAbhirvivakSuH prathamaM candrasyAha 16368 21890 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 16 ) vinayakuzala viracitaM bAva puruvA, tevIsaM sagA ya bodhavvA / do ceva ikvIsA, o purA tesi bodhavva // 23 // , bAvaTTi. / candrasyaikaikamaNDale bhramikAlaH 'dvASaSTiH pUrNarUpANi pUrNA dvASaSTirmuhUrtA ityarthaH, trayoviMzatiraMzAzcaikasya muhUrttasyaikaviMzatya - dhikazatadvayabhAgarUpA boddhavyAH 6233 etAvatkAlapramANaM candrasyaikaikamaNDale paribhramato lagati / atrAMzasvarUpaM sUtreNaivAha - ' cheo 'ti chedo - vibhajanAGkaH punaH ' teSAM ' muhUrtAnAmekaviMzatyadhikazatadvaya rUpo boddhavyaH // 23 // 1 eeNaya bhaivvo, maMDalarAsI havija jaM laddhaM sA somamuttagaI, tahiM tahiM maMDale nimA || 24 // eeNa0 / ' etena ca ' anantaroktarAzinA dvASaSTimuhUrtAdirUpeNa maNDalaparidhirA zirbhaktavyaH, bhakte sati bhavedyallabdhaM sA somasyaikaikamuhUrte gatirbhavati tasmin tasmin maNDale niyamAt / bhAvanA yathAsavarNanArthaM dvASaSTimuhUrtA ekaviMzatyadhikazatadvayaguNAH kriyante, jAtaM 13702, uparitanAMzAstrayoviMzatiH kSipyante jAtAni trayodazasaha - srANi paJcaviMzatyadhikAni saptazatAni 13725, candrasya sarvAbhyantaramaNDalaparidhiryojanAni 315.089 rUpaH so'pi 221 guNaH kriyate jAtaH SaTko navakaH SaTkastrikazcatuSkaH SaTkaH SaTko navakatheti 69634669, asya rAzeH pUrvoktena trayodazasahasrapaJcaviMzatyadhikasaptazatapramitAGkena 13725 bhAgahAre labdhAni yojanAni 5073 aMzAH upa eSA candrasyAbhyantaramaNDale muhUrtagatiH / dvitIye 13725 7744 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam / (17) candramaNDale paridhiryojanAni 315319, so'pi 221 guNito jAtaH SaTko navakaH SaTko'STakaH paJcakazcatuSko navako navakazceti 69685499, asya rAzeH pUrvoktena 13725 rAzinA bhAge labdhAni yojanAni 507731658, eSA dvitIye maNDale candrasyaikaikamuhUrte gatiH / evaM maNDale maNDale paridhivRddhyA pUrvapUrvApekSayA muhUrttagatipramANaM pratimaNDalaM kiJcidUnapAdonacaturyojanavRddhyA tAvanneyaM yAvatsarvaH bAhyaM maNDalam / tatra ca paridhiyojanAni 318315, ayamapi 221 guNito jAtaH saptakaH zUnyaM trikazcatuSkaH saptakaH SaTka ekakaH paJcakazceti 70347615, asya rAzeH 13725 bhAge labdhAni yojanAni 6125,160, etAvatI sarvabAhye maNDale candrasya pratimuhUtrta gatiH // 24 // atha sUryasya muhUrttagatikaraNamAha maMDalaparirayarAsI, saTThI bhaiammi hoi jaM laddhaM / sA sUramuhuttagaI, tahiM tahiM maMDale nimA // 25 // maMDalaparira0 / sUryasya maNDalaparidhirAziH SaSTyA 60 bhajyate, bhakte sati yallabdhaM bhavati sA sUryasyakaikamuhUrtagatirbhavati tatra tatra maNDale niyamAt / atra maNDalaparirayarAzeH SaSTayA bhAgakathanAnmaNDalabhramikAlasya SaSTimuhUrtapramANatA jJeyA / bhAvanA yathA-sUryasya sarvAbhyantare maNDale paridhiH 315089, tasya maNDalabhramimuhUrtAGkena SaSTayA 60 bhAge labdhAni 525128, eSA sarvAbhyantare maNDale sUryasya pratimuhUrta gatiH / pUrvaparidhau saptadazaprakSepe'nte SaTkaH samAyAti, tena paJcatriMzatpaSTibhAgAnAM paridherAdhikatAyAzca saMmIlane ekaM yojanaM bhavati, tatpra Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) vinayakuzalaviracitaM kSepe saptakaH syAd, evamanyatrApi yojyam, tato dvitIyamaNDale paridhiH 315107, tasya SaSTyA bhAge labdhAni yojanAni 5251, eSA dvitIyamaNDale sUryasya pratimuhUrta gatiH / evaM sarvAbhyantarAdvahirniSkrAmataH sUryasya maNDale maNDale pUrvapUrvAnantaramuhUrtagatipramANApekSayA kiJcidUnA aSTAdaza SaSTibhAgAH pravardhamAnAstAvadvaktavyA yAvatsarvabA - hyamaNDalam / tatra paridhiH 318315, tasya SaSTyA bhAge labdhAni yojanAni 5305 etAvatI sarvavAye maNDale sUryasya pratimuhUrta gatiH / yathA yathA bahirniSkrAmatozcandrasUryayorgatirvardhate tathA tathA madhye pravizatostenaiva prakAreNa hIyata ityavaseyam // 25 // atha sarvanakSatrANAM gAthAdvayena muhUrtagatikaraNamAhaegUNasaruvA, sattahiM zrahigA u tini sasayA / tibheva ya sattaTTA, chetra purA tesi bodhavvo / 26 // eeNaya bhaivvo, maMDalarAsI havija jaM laddhaM / sAhoi muhuttagaI, rikkhANaM maMDale niyamA || 27 || egUNasa0 / nakSatrANAM maNDalabhramikAla : ' ekonaSaSTirUpANi pUrNA ekonaSaSTimuhUrtA ityarthaH, saptAdhikAni punastrINyaMzazatAni ekasya muhUrtasya saptaSaSTyadhikazatatrayabhAgarUpANi 1937, iyatA kAlena nakSatraM khaM khaM maNDalaM bhramyA pUrayati / aMzasvarUpaM sUtreNaivAha - chedaH punaH 'teSAM ' muhUrtAnAM saptaSaSTyadhikAni trINyeva zatAni boddhavyaH // 26 // ee0 / ' etena ca ' anantaroktarAzinaikonaSaSTimuhUrtAdirUpeNa nakSatramaNDalarAzirbhaktavyaH, tatkaraNe yalubdhaM sA bhavati pratimuhUrta gatirna - kSatrANAM maNDale maNDale niyamAt / bhAvanA yathA -- ekonaSaSTirmuhUrtA: ---- Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam / savarNanArtha saptaSaSTayadhikazatatrayaguNAH kriyante jAtaM 21653, uparitanAnAmaMzAnAM ca kSepe jAtAnyekaviMzatisahasrANi navazatAni SaSTayadhikAni 21960, sarvAbhyantare nakSatramaNDale paridhiH315089, sa ca 367 guNaH kriyate-ekaka ekakaH paJcakaH SaTkastrikaH saptakaH SaTkaH SaTkastrikazceti 115637663, asya pUrveNa 21960 bhAge labdhAni yojanAni paJcasahasrANi paJcaSaSTayadhike dve ca zate ekasya yojanasya caikaviMzatisahasrANi SaSTayadhikAni navazatAni bhAgAH kriyante tatsabaMndhino'STAdazasahasrANi triSaSTayadhike dve ca zate bhAgAH 526536413, etAvatI pratimuhUrta sarvAbhyantare maNDale vartamAnAnAmabhinidAdidvAdazanakSatrANAM gatiH / evaM tRtIyAdicandramaNDalAnAM paridhipramANaM paribhAvya tattanmaNDalasthazeSanakSatrANAmapi pratimuhUrta gatipramANamavasAtavyam , yataH prathame candramaNDale'bhijit 1 zravaNa 2dhaniSThA 3 zatatArakA 4 pUrvabhAdrapada 5 uttarabhAdrapada 6 revatI. 7azvinI 8 bharaNI 9 pUrvaphAlgunI 10 uttaraphAlgunI 11 khAti12 nakSatrANi bhavanti 1, tRtIye candramaNDale punarvasu 1 maghA 2Dhe nakSatre 2, SaSThe candramaNDale kRttikA 3, saptame candramaNDale rohiNIcitre he 4, aSTame candramaNDale vizAkhA 5, dazame candramaNDale anurAdhA 6, ekAdazame candramaNDale jyeSThA 7, paJcadaze candramaNDale mRgazIrSa 1 ArdrA 2 pupya 3 azleSA 4 hasta 5 mUla6 pUrvASADhA 7 uttarASADhA - aSTau santi, zeSeSu dvitIyacaturthapaJcamanavamahAdazatrayodazacaturdazasaMkhyeSu saptasu candramaNDaleSu nakSatrANi na santi / tatrAntime nakSatramaNDale paridhiH 318315, eSo'pi Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 20 ) vinayakuzalaviracitaM 1 367 guNo jAtaM - ekaka ekakaH SaTko'STako dvika ekakaH SaTkaH zUnyaM paJcakaceti 116821609, asya pUrvoktena 21960 bhAge labdhAni yojanAni - 1319 eSA bAhye maNDale mRgazira:prabhRtInAmaSTAnAM nakSatrANAM pratimuhUrtaM gatiH / grahANAM tArakANAM ca maNDalamAnabhramikAlamAnamuhUrtagatimAnAdikaM vArttamAnikazAstreSu na dRzyate / kiJca candraH sAdhikairdvASaSTyA muhUrtermaNDalaM pUrayati, sUryo'pi SaSTyA muhUrtermaNDalaM pUrayati, nakSatraM sAdhikerekonaSaSTyA muhUrtermaNDalaM bhramaNena pUrayati / tatazcandrebhyaH sUryAH zIghragatayaH, tebhyo nakSatrANi zIghragatIni / grahAstu vakrAtIcAramandagatito na niyatagatayastena na teSAM gatiprarUpaNoktA / yataH-" caMdehiM sigghayarA, sUrA sUrehiM huMti NakkhattA / aNiayagaipatthANA, havaMti sesA gahA savve // 1 // " // 27 // atha sarvAbhyantare maNDale vartamAne sUrye udayAstAntaraM dinamAnaM cAha-make udayatthaMtara, cauNavaisa issapaNasayachavIsA | bAyAla saTTibhAgA, diNaM ca (ta) aTThArasamuhuttaM // 28 // majjhe. / sarvAbhyantare maNDale vartamAnasya sUryasya karkAdyadine udayAstAntaraM caturNavatisahasrANi paJcazatAni SaTviMzatyadhikAni yojanAnAM dvicatvAriMzatSaSTibhAgAzca 94526 | 'tadA tasmindisSTAdazamuhUrta dinamAnaM bhavatItizeSaH // 28 // atha pratimaNDalaM kiyaddinamAnaM hIyate ? sarvabAhye maNDale ca gate sUrye kiyaddinamAna sAvazeSaM tiSThati ? ityAha--- 61365 pamaMDala dihANI, duha muhuttegasaTTibhAgANaM | yaM bAra muhuttaM, diNaM nisA tassa. vivarIyA // 26 // Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam / ( 21 ) pai0 / pratimaNDalaM dvayormuhatkaSaSTibhAgayordinasya hAnirbhavati / ayamarthaH-ekasya muhUrttasyaikaSaSTibhAgAH kriyante tatsambandhinau dvau bhAga hIyete / 'aMte' iti sarvabAhyamaNDale vartamAne sUrye dvAdazamuhUrta dinaM bhavati / atra trairAzikakaraNaM jJeyam - yadyazItyadhikazatadinaiH * muhUrtAnAM hAnistadaikaikena dinena kA hAniH ? iti, rAzitrayanyAso yathA - 183 - 6-1 madhyo'ntyaguNaH kriyate, ekena guNitaM tadeva bhavati jAtAH SaTU, AdinA ca bhAgAprAptau SaDekaSaSTiguNAH kriyante jAtAH 366, te tryazItyadhikazatena bhajyante labdhau dvau muhatkaSaSTibhAgau, etau karkAtprabhRti pratidinaM hIyete, makarAtprabhRti pratidinaM varddhate / yacca bhagavatyAmekAdaze zata ekAdazo dezake - ekasya muhUrttasya dvAviMzatyadhikaM zataM bhAgAH kriyante tAdRzAzcatvAro bhAgA hAnau vRddhau coktAH, atraikapaSTikau dvau bhAgau, ubhayornA'rthabhedaH / etAvatA kiJcidUnaM palacatuSkaM jAtaM, yathA palAni 3 akSarANi 56 ekAkSarasya - bhAgAH 13, yataH 182 dinaiH SaNmuhUrtA varddhante pratimuhUrtta palAni 120, tAni ca SaDguNAni 720, tAni tryazItyadhikena zatena bhajyante labdhAni trINi 3 palAni, zeSaM 171, tAni bhAgA'prAptau SaSTacakSaraguNitAni 10260, te'GkAH 183 bhaktA labdhA 56 varNAH, zeSA ekasyAkSarasya dvAdaza bhAgAzca / tathA 'nisA tassa vivarIa ' tti nizA-rAtrirdinAdviparItA jJeyA, ko'rthaH ? yadA dinamAnamaSTAdazamuhUrtaM tadA nizA dvAdazamuhUrtA, yadA dinaM dvAdazamuhUrtaM tadA nizASTAdazamuhUrtA / atrApi hAnivRddhI dinavajjJeye // 29 // atha sarvabAhye maNDale tathA prathamavarjasarvamaNDaleSu sUryasyodayAstAntarayojanasaMkhyAmAha-- 183 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 22 ) vinayakuzalaviracitaM udayatthaMtara bAhiM, sahasA tesaTThi chasaya tesaTTA | taha igasasiparivAre, rikkhaDavIsADasIi gahA // 30 // uda0 / 'bAhiM ' iti sarvabAhye maNDale sUryasyodayAstAntaraM triSa-STisahasrANi SaTzatAni triSaSTyadhikAni yojanAnAM 63663 / atra sUtre'nuktApi dvAtriMzattamagAthAvRttau karaNena vakSyamANA prathamamaNDalApekSayA pratidinamudayAstAntarahAniH sAdhikaM dvisaptatizataM yojanAnAM 17210 244 / pUrvapazvimayozca tadarthaM sAdhikA SaDazItiryojanAnAM jJeyA / sarvatra dinArddhayojanaiH sUrya udayAstamanayordazyata iti gAthA - pUrvArddha: ' taha iga' tti / tathaikasya zazinaH parivAre rukSANi - nakSatrANyabhijidAdInyaSTAviMzatiH / aSTAzItigrahA maGgalAdayaH, tannAmAni candraprajJatyAdibhyo jJeyAni // 30 // atha tArakasaMkhyAmAha chAvadvisahassAI, sayAI nava paMcahattarI a tahA / igasasiyo parivAre, tArAgaNakoDikoDI || 31 // chAva0 / ekasya zazinaH parivAre tArakANAM saMbandhinInAM koTAkoTInAM SaTSaSTisahasrANi navazatAni paJcasaptatizca, aGkato yathA66975 zU0 14 / etacca graha 88 nakSatra 28 tArakarAzitrikaM naralokagatadvAtriMzadadhikazatacandraiH 132 guNitametadbhavati, yathA--- ikkArasa ya sahassA, chappi asolA mahaggahANaM tu 11616 / chacca sayA channauA, nakkhattA tinni a sahassA 3696 // 1 // aTThAsI lakkhA, cAlIsa sahassa maNualogammi / sattaya sayA aNUNA, tArAgaNakoDikoDINaM // 2 // " tathA samayakSetravartini dvIpe samudre yAvantazcandrAstadaGkarAzinaikacandrasainyAGke guNite tattadvIpasamudra 66 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam / ( 23 ) varttigrahAdisaMkhyA svayaM jJeyA, yatrakAdvAvadhAryA / atra tArakANAM bahutvAtkSetrasya stokatvAcca kecitkoTAkoTiriti : saMjJAntaraM manyante / kecicca tArakavimAnAnyutsedhAGgalapramANena manyante / kiJcaitatsainyaM sUryasyApi sAdhAraNam, candrasyeva tatsainyasya sUryo'pyadhipa iti, yaduktaM jIvAbhigame jyotiSkoddeze - " egamegassa NaM bhaMte ! caMdimasUriassa caMdimasUriassa kevaio parivAro pannatto ? " tti sUtram / asya vRttyekadezo yathA- 'ekaikasya bhadanta ! candrasUryasya candrasUryasya' anena ca padena yathA nakSatrAdInAM candraH khAmI tathA sUryasyApi tasyApIndratvAditi khyApayati / yadvA samavAyAGgavRttAvaSTAzItisthAnake'pyayamevAbhiprAyo'sti tena candrasUryau grahebhyo bhinnau tau grahAdhipau jJeyau // 31 // nAmAni jambUdvIpe lavaNAbdhau. candrasUryAH 2 4 grahAH dhAtakIkhaNDe. 12 kAlode. puSkarArdhe. sarvasaMkhyA.. 42 72 132 176 352 1056 1176 2016 3696 nakSatrANi 56 112 336 tArakakoTi 13395 2679 8037 281295 48222 88407 koTayaH zU0 15 zU0 16 zU0 16 zU0 15 zU0 16 zU0 16 3696 6336 11616 atha candrasUryANAM kena prakAreNa kadA prakAzakSetraM varddhate ? kadA ca hIyate ? tadAha Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) . vinayakuzalaviracitaM . 'tesiM pavisaMtANaM, tAvakkhittaM tu vaDDae niamaa| teNeva kameNa puNo, parihAyai nikkhamaMtANaM // 32 // - tesiM0 / 'teSAM' sUryAcandramasAM sarvabAhyAnmaNDalAdabhyantaraM pravizatAM tApakSetra pratidivasaM krameNa niyamAdAyAmato vardhate / yenaiva krameNa parivardhate tenaiva krameNa sarvAbhyantarAnmaNDalAhahiniSkAmatAM prihiiyte| tathAhi-sarvabAhye maNDale cAraM caratAM sUryAcandramasAM pratyekaM caturNAmapi dazadhA pravibhaktasya jambUdvIpacakravAlasya dvau hau bhAgau tApakSetrasya bhavataH / tataH sUryasyAbhyantaraM pravizataH pratimaNDalaM SaSTayadhikaSaTtriMzacchata 3660 pravibhaktasya jambUdvIpacakravAlasya dvau dvau bhAgau tApakSetrasya vardhate / candramasastu maNDale maNDale pratyekaM paurNamAsIsaMbhave krameNa pratimaNDalaM SaDviMzatiH SaDviMzatirbhAgAH saptaviMzatitamasya ca.bhAgasyaikaH saptabhAgaH 26 / raverabhyantaramaNDalaparidhiH 315.0 89, sa ca 3660 bhakto labdhAH SaDazItiH 86, zeSAH 329, te SaSTiguNitAH 19740, te'pi ca 3660 bhaktA labdhAH paJca / zeSAH 1440 / candrasya tu 86 SaDviMzatyA guNyate 2236, ekasaptabhAgaH SaDazItiguNastadA 86, sa saptadhA bhakto labdhAH 12, te 2236 madhye kSiptAH 2248, paJca bhAgAH SaDviMzatiguNA jAtAH 130, te SaSTayA hRtA labdhau dhau, tau 2248 madhye kSiptau jAtau 2250 / teSAM tApakSetrAkArAstvantaH saMkucitA bahirvistRtAH kalambukApuppasaMsthAnasaMsthitAH, ko'rthaH ? merudizi saMkucitA lavaNadizi vistRtAH / uktaM hi-" tesiM kalaMbuApupphasaMThiA huMti tAvakhittapahA / aMto saMkuiA bAhi vitthaDA caMdasUrANaM // 1 // " ti // 32 // atho Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM mnnddlprkrnnm| (25) kiSTadivase jambUdvIpasya dazabhAgakalpanayakaikasUryasya tApakSetre kiyanto bhAgAH ? ityAha dIvassa ya dasabhAgA, igapAse huMti tini divasassaH / kakassa ya paDhamadiNe, bhAgA puNa duni rayaNIe / 33 / / dIva0 / dvIpasya trayaH dazabhAgA ekaikapAdhai divasasya ' sUryatApakSetrasya karkasaMkrAntiprathamadine bhavanti / ko'rthaH ? dazadhAvibhakte jambUdvIpacakravAle yallabdhaM tAdRzAstrayo bhAgA ekasminpArzve dakSiNataH uttarato vA / tadA rAtreH punardazabhaktau dvau bhAgau bhavataH / divasasatkabhAgatrayayojanAni 9452642, rAtrisaMbandhibhAgadvayayojanAni 63017 48, ubhayormIlane 19754430 / evaM dvitIyasUryasyApi dinaM rAtrizca, sarvamIlane 315089 sarvAbhyantaramaNDalaparidhirjAtaH / atra meru prati navayojanasahasrANi catvAri zatAni SaDazItyadhikAni nava ca daza bhAgA yojanasyetyetatsarvotkRSTadazabhAgatrayarUpaM tApakSetrapramANaM bhavati 9486 / katham ? mandaraparikSepasya kiJcinnyUnatrayoviMzatyuttaraSaTzatAdhikaikatriMzadyojanasahasramAnasya 31623 dazabhirbhAge hRte yallabdhaM tasya triguNatve etasya bhAvAditi / jaghanyadivase tu meruM prati bhAgadvayaM SaDyojanasahasrANi trINi zatAni caturvizatyadhikAni SaT ca dazabhAgAH 63246 // 33 // atha krameNa hIyamAnaM jaghanyadivase yAvatpramANaM tApakSetramavaziSyate tadAha-- * mayarammi dunni bhAgA, divasassa ya huMti tini rayaNIe / evaM nAyavvAo, diNarattIvuTTihANIo // 34 // maya 0 / karkasaMkrAnterdvitIyadinAdArabhya SadbhirmAsairyAvanmakarasaMkrAntyAdya Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) vinayakuzalaviracitaM dinaM tatra paripUrNa eko bhAgo nyUno jAtaH, tena sarvabAhyamaNDale saJcarataH sUryasya dvau bhAgau tApakSetrasambandhinau bhavataH, trayo bhAgA rAtrezcetyavagantavyAH / atra dinasatkabhAgadvayena 63663 yojanAni, rAtrisatkabhAgatrayeNa ca 9549430, dinarAtrimIlane 159157 / evaM hi. tIyasUryasyApi / etadaGkamIlane sarvabAhyamaNDalaparidhirjAtaH 318315 // tathA karkAdyadine 945266. udayAstAntaraM, makarAyadine ca 63. 663 yojanAni, ubhayamIlane 15818937, punara? kate yadbhavati tacca bahirgacchatastulAdyadine / madhye pravizatazca meSAdyadine dvinavatitamamaNDale sUryasyodayAstAntaram 790994 dvayoH sUryayodinarAtryapekSayaitadvAzau caturguNe kRte tanmaNDalaparidhirjAyate, yathA-31637924, tadA paJcadazamuhUrta dinam , paJcadazamuhUrtA rAtrirapi / sADauM dvau bhAgau jambUdvIpacakravAladazabhAgAnAM tApakSetraM bhavati / 'evaM' iti evaM-pUrvoktaprakAreNa dinarAtrivRddhihAnI jJeye / vRddhihAniyojanAni prAguktAni / atra vizeSArthinA bhagavatIpaJcamazatakAdyodezakavRttiravagAhyA udyotAndhakArayantraM cAvalokanIyam / tatsthApanA ceyam // 34 // atha tatraivA'nayoH sUryayoH samuditayoH sUtre eva tApakSetrabhAgAn gAthAdvayenAha iha cha citra dasabhAe, jaMbUdIvassa dunni divasayarA / tAviti dittalesA, abhaMtaramaMDale saMtA // 35 // cattAri adasabhAe, jambUdIvassa dunni divasayarA / . tAviti maMdalesA, bAhirae maMDale saMtA // 36 // . iha 0 / ' iha ' asmin jambUdvIpe SaDeva dazabhAgAna jambUdvIpasya Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam (27) dvau divasakarau sarvAbhyantare santau 'dIptalezyau' bhAkhattejasau tApayataH / ekaikasUryasya bhAgatrayapramitatApakSetrAbhidhAnAt // 35 // cattA0 / tathA caturo dazabhAgAn jambUdvIpamya dvau divasakarau sarvabAhye santau 'mandalejhyau' mandatejasau tApayatastathAjagatsvAbhAvyAt // 36 // atha sarvAbhyantare dazabhAgAnAM madhyAdekaikabhAgasya yojanakaraNaM gAthAdvayenAha--- egArasa aDatIse, vajitu sayAi dIvaparihIe / sesa dasehi vibhatte, je laddhaM taM imaM hoI // 37 // igatIsasahassAI, sayAimaTThAhiyAi~ taha paMca / caupanasahibhAgA, chahi guNaNe aMsacheANaM // 38 // egA0 / ekAdazazatAnyaSTAtriMzadadhikAni 1138 'jambUdvIpaparidheH 316227 varjayitvA' jambUdvIpaparidhimadhyAt 1138 karNyanta ityarthaH, 'zeSe' sarvAbhyantaramaNDalaparidhirUpe 315089 dazabhirbhakte yallabdhaM tad 'idaM' vakSyamANaM bhavati / yataH sarvAbhyantaraM maNDalaM jagatIto'zItyadhikayojanazatenArvAg , tata ubhayoH pArzvayorapekSayA tadakaM dviguNIkRtya 360, tacca vargayitvA dazaguNaM kriyate, tadanu karaNIkaraNe 1138 bhavantIti // 37 // iga0 / ekatriMza sahasrANyaSTAdhikAni paJcazatAni yojanAnAM catuppaJcAzaJca SaSTibhAgA yojanasya / te ca kathaM jAtAH ? ' chahi guNaNe aMsacheANaM ' ti sarvAbhyantaramaNDalaparidhidazamabhAgayojanarAzyA gamanAnantaramavasthitayoraMzacchedarAzyornavakadazarUpayoH SaDbhirguNane jAtAH 54, tato dazasvapi bhAgeSu pratyekaM yojanAnyaMzAzca bhavanti 31508 54, taddazaguNane maNDalaparidhirbhavati / evaM dvitIyAdisarvamaNDaleSu tattannijanijaparidheranu Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) vinayakuzalaviracitaM sAreNa dazabhAgAH svabuddhyA vicAryAH // 38 // athotkRSTadivase jambUdvIpavartino manuSyAH kiyaharataH sUryamudayantaM pazyanti ? iti gAthAhayenAha eassa ya rAsissa ya, tiguNatte jo puNo havai rAsI / kakkaDacAro raviNo, udayatthamaNesu tassaddhA // 39 // sIyAlIsasahassA, do asayA joaNANa tevahA / igavIsasadvibhAgA, kakaDamAimmi piccha narA // 40 // ea0 / 'etasya' anantarokta ( sya ) rAzeH 31508 54 triguNakaraNena yo rAzirbhavati 94526 42 sa raveH karkasaMkrAntyAdyadinasatkazcAro jJeyaH / udayAstasamaye ca ' tassaddha ' tti tasyA tprAtarudgacchan sAyamastamayaMzca sUryo dRzyate // 39 // tadyojanAnyAhasIA0 / saptacatvAriMzatsahasrANi triSaSTayadhike dve ca zate ekaviMzatiSaSTibhAgAzca 47263 11, etAvadyojanebhyo dUrataH sarvAbhyantare maNDale sUryamudayantamastamayantaM ca karkAcadine jambUdvIpasatkapUrvavidehabharatapazcimavidehairAvatAdiSu vAsino narAH pazyanti / yaccehodayamAnaH sUryo bhUmilagno dRzyate tattu dUratvAt / paraM bhUmitaH sarvatroccaimtvena samo vartate / yaduktaM bhagavatyAmaSTamazate'STamoddezake-" jambUdIve NaM bhaMte ! sUriA uggamaNamuhuttaMsi majjhaMtiamuhuttaMsi atthamaNamuhuttaMsi savvattha uccatteNa samA ? haMtA goamA ! " ityAdi // 40 // athotkRSTadivase sUryasya pazcAdagre ca militaM kiyattApakSetraM syAt ? tadAha eaM ceva ya duguNaM, ubho pAsesu tAvakhittaM tu / . eaM ceva ya savvaM, daTThavaM bIaraviNo vi // 41 // eaM0 / 'etada' anantaroktaM tApakSetrapramANaM 47263 33 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam / (29), pazcAdapyetAvadagrato'pyetAvatsUryasyobhayapArthAbhyAM kRtvA dviguNaM bhavati 94526 44 karkasya prthmdine| tathaitadeva sarva pUrvoktasvarUpaM jambRdvIpavartidvitIyaraverapi draSTavyam / / 41 // atha kAMdyadinavarjazeSadivaseSu pratidivasaM tenasaH kA hAniH ? makarAtkA vRddhirvA ? dvAtriMzattamagAthAvRttI karaNenoktApi sAkSAdakSareNAha- jaMbUdIve paidiNamubho pAsesu tAvakhittassa / chAsIi joSaNAI, ahiAI vuDDihANIsu / / 42 / / jaMbU0 / jambUdvIpe sUryasya pUrvAparayorekaikapAdhai tApakSetrasya sAdhikAni SaDazItiH SaDazItiryojanAni karkAddhAnau makarAcca vRddhau-bhavanti / yataruyazItyadhikena dinazatena dazabhAgIkRtasya sarvAbhyantaramaNDalaparidheraSTottarapaJcazatasamadhikaikatriMzatsahasrapramita eko dazabhAgabhAgo hIyate vardhate ca tadaikaikena dinena kA hAnirvRddhirvA ? atra trairaashiknyaasH183| 31508 / 1 / ekenAntyena guNito madhyarAzistadeva bhavati / tato madhya Ayena bhajyate labdhaM ca dvisaptataM zataM, zeSA dvAtriMzasthitAH, te ca SaSTiguNitAH 1920, catuSpaJcAzacca SaSTibhAgA mIlitAH 1974 bhavanti, te'pi 183 bhaktA labdhA daza 10 zeSAH 144, dvisaptatyadhikazatasya cAI SaDazItiryojanAni (6 5 13, ukto'pyayamartho dazamabhAgavibhajanArthamuktaH / candrasyApyeSa rAziH 3150854 caturdazavibhakto ve sahasra sADhe ca dve zate saptatriMzacca SaSTibhAgAH 2250 34 // 42 // atha manuSyalokacArizeSasUryANAM vaktavyatAmAha evaM sesaravINa ya, payAsakhittaM dasaMsakappaNayA / tA neaM jA caramo, pukkharadIvaDbhANu tti // 42 // . Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) vinayakuzalaviracitaM evaM 0 / 'evaM' amunA prakAreNa zeSaravINAmapi naralokavartijambUvarjahIpadvayasamudradvayacakravAladazAMzakalpanayA dazabhAgavibhajanayA prakAzakSetra - yojanapramANaM khakhadvIpasamudramadhyabAhyaparidhInAmanusAreNa tAvajjJeyaM yAvatpuSkarArddhe caramabhAnurekaikapaMktigataSaTSaSTitamaH sUrya iti, paraM teSA - bhantarAlasUryANAM naizvayikasthAnaM parasparamantaraM ca zAstrepvadarzanAdyojanAdimitirna likhitA / jIvAbhigame lavaNodavaktavyatAyAM dvitIyakhaNDe jambUdvIpagatasamazreNipratibaddho dakSiNataH sUryaH zikhAyAmabhyantaraM cAraM carati, dvitIyaH zikhAyAH parataH / evamuttarato'pi zikhAyA ArataH parataH sUryau / candracatuSkamapyevameva // 43 // atha puSkarArddha caramabhAnoH kiyA~stejaH prastarastadAha lakkhehi egavIsAi sAiregehiM pukkharaddhammi / udae picchaMti narA, sUraM ukkosa divase // 44 // lakkhe . / sAtirekairekaviMzatilakSayojanaiH sarvAntimaM sUryamupalakSaNAzcandramapyudayantamastamayantaM ca sarvAbhyantare maNDale utkRSTe'STAdazamuhUrtte divase puSkarArddha manujAH pazyanti / tatra paridhirevam - "egA joaNa - koDI, bAyAlIsaM havaMti lakkhAI / tIsaM ceva sahassA, do ceva sayA auNavannA // 1 // " 14230249 itiparidherdazabhAgAH kriyante tAdRzaH sArddhabhAgastejaHprasaraH 2134537 bhavati / pravacanasAroddhAravRttigatASTAzItyadhikazatatamendriyaviSayavicAra 188 dvAre" igavIsaM khalu lakkhA, cautIsaM caiva taha sahassAI / paMca ya sa - yAI bhaNiA, sattattIsAi airitA // 1 // ii nayaNavisayamANaM, pukkharadIvaDUDhavAsiNo maNuA / puvveNa ya avareNa ya, pihaM pihaM taha di Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam / ( 31 ) kiTTe // 2 // " utkRSTadivase etAvadyeojanata uditaM pazyanti, taMtratAvatkSetraparidhisadbhAvAt / paramidaM sarvAbhyantaramaNDalaM mAnuSottarAdarvAk saMbhavati, yena zeSamaNDalAnAmavakAzo dazottarapaJcazatayojanAntarvilokyata iti, tenoktatejaHprasaraH katicitsahasrairnyUno jJeyaH / navaramiyAn vizeSa :- jambUdvIpagatasUryayordakSiNottarayoH karaprasarebhyo lavaNasamudragata-candrasUryANAM dakSiNottarayoH karaprasaraH stokaH, pUrvapazcimayozca bhUyAn, kSetrasya paridhibAhulyAt / dhAtakIkhaNDe ca SaNNAM SaNNAM paMktigatasUryANAmuttarottaraM dakSiNottarayostejaH prasaraH stokaH pUrvapazcimayozca vardhate / evaM kAlode puSkarArddhe'pi pUrvapazcimayoratibahulo vardhata iti sthitiH / paraM yo yaH sUryo yatra yatra carati tadadhovAsino janAstameva sUrya pazyanti nAnyaM tathAjagatsvAbhAvyAdvyavasthAbhaGgadoSaprasaGgAcca / evaM candragrahAdInAmapi vyavasthA bhAvanIyA // 44 // atha teSAM ravINAM dazabhAgAdisvarUpamAha 9 savvaparihIya evaM sacce vizra bhANuNo dasaMsatigaM / tAvaMtukkosadiNe, jahannae duni u dasase // 45 // savva. / lavaNadhAtakIkAlodapuSkarArddheSu sarvaparidhInAM ' evaM ' amunA prakAreNa jambUdrIpanyAyena sarve'pi bhAnavaH ' dazAMzatrikam' iti trIn dazabhAgAn karkasthA yugapatsarvAbhyantaramaNDale saJcaranta utkRSTadi case tApayanti, tadA dinamAnamaSTAdazamuhUrttam, rAtrirdvAdazamuhUrtA / jaghanyadivase samakaM sarvabAhyamaNDalasthA makare dvau dazabhAgau tApayanti, tadA dinamAnaM dvAdazamuhUrta, rAtriraSTAdazamuhUrtA / sarveSAM sUryANAM caturazItyadhikazatamaNDaleSu pratyekaM SaSTyA muhUrtereva samakaM paribhramaNAt // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 32 ) vinayakuzalaviracitaM 45 // atha teSAmapi sUryANAM cArakSetrataH saJcaratAM kiyaddinaistApakSetra vardhate hIyate ca ? ityAha evaM ca sai dasaMse, tesiM pasaMtanIharaMtANaM / 6 hAya tesIsaeNa divasA aNukramaso || 46 // evaM 0 / ' evaM ' pUrvoktaprakAre sati teSAM sUryANAM makare sarvabAhyAnmaNDalAnmadhye pravizatAM karke ca sarvAbhyantarAdvahirnissaratAM divasAnAM tryazItyadhikazatenAnukramaza ekako dazAMzo vardhate hIyate ca / vRddhihAniyojanasaMkhyA dazamabhAgayojanasaMkhyA ca tattadvIpasamudrANAM madhyabAhyaparidhyanusAreNa vAcyA // 46 // atha jambUdvIpAdanyaravINAM maNDalasaMkhyA maNDalAntarapramANaM cArakSetraviSkambhamAnaM cAha savvesi pi ravINaM, savvesiM maMDalANa annunnaM dojo aMtarAlaM, paMcasayadahuttaro cAro // 47 // savve0 / sarveSAM ravINAM caturazItyadhikazatasaMkhyAnAM maNDalAnAmantaraM pratyekaM dve yojane, cArakSetrAviSkambhastu dazottarANi paJcazatayojanAni jJeyAni / aSTacatvAriMzadekaSaSTibhAgAstu stokatvAnnoktAH / athavA prathamamaNDalasyAntyamaNDalasya vA cArAbhAvAdaSTacatvAriMzannoktAH, jambUdvIpAdhikAre coktAH paramArthastveka eva // 47 // atha zeSacandrANAM cArakSetra mAnAdikharUpamAha igasasativannA, caMdA paMcanavasiyAI / 2 ahiM bhAgehi jo amahiyaM maNDalaM sasiNo ||48 || iga0 / jambUdvIpacandrANAmapi pratyekaM maNDalAni paJcadazaiva teSAM maNDalAnAM bhUmirantaraM ca sAtirekANi paJcatriMzadyojanAni 35 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM mnnddlprkrnnm| (33) etasmin caturdazaguNe kRte samastaM cArakSetraM navAdhikapaJcazatayojanamitaM tripaJcAzaccaikaSaSTibhAgayutaM 509 53, yataH kAraNAdaSTabhirbhAgairadhikaM sUryabimbAccandrabimbaM SaTpaJcAzadbhAgamAnatvAt / atrApi vimAnAkrAntabhUmeragaNanAdaSTacatvAriMzadbhAgAnAmakathane'pi pUrvoktena saha na virodhaH // 48 // atha sarveSu kSetreSu dikcatuSkanirNayasvarUpaM gAthAyugalenAhajassa jo Aicco, udei sA tassa hoi puvvAdisA / / jattha vi a atthamaI, avaradisA sA u nAyavvA // 46 // dAhiNapAsammi a dAhiNA u vAmeNa uttarA hoi| eAo tAvadisA, savvesiM uttaro merU // 50 // jassa0 / yasya lokasya yataH sthAnAdAditya udayameti-daggocaramAyAti tasya lokasya saiva pUrvadig jJeyA / tathA yatra sthAne sUryo'stameti adRzyatAyogAtsA -- aparA' pazcimA ca jJAtavyA // 49 // dAhi / udayamAnasUryAbhimukhasatastasya lokasya dakSiNapArzve dakSiNA bhavati vAmapArzve tUttarA / bhAvanA yathA-pUrvavidehAnAM lokAnAM yA pazcimA sA bharatasambandhinAM pUrvA, bharate yA pazcimA sA pazcimavideheSu pUrvA, pazcimavideheSu yA pazcimA sA airAvate pUrvA, airAvate yA pazcimA sA pUrvavideheSu pUrvetyAdi / sUkSmekSikayA yaugalikakSetravarSadharAdiSu sarvatra pUrvAdayo dizo vicAryAH / yato jambUdvIpaprajJaptyAm-"jaMbuddIve NaM bhaMte! sUriA udINapAINamuggaccha pAINadAhiNamAgacchaMti ? 1 pAINadAhiNamuggaccha dAhiNapaDINamAgacchaMti ? 2 dAhiNapaDINamuggaccha paDINaudINamAgacchaMti? 3 paDINaudINamuggaccha Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) vinayakuzalaviracitaM udINapAINamAgacchaMti ? 4 haMtA goamA ! / " ityAdi, kAkA praznaH / tathA tApayatIti tApaH-sUryastadAzritA dika tApadika, etAH pUrvoktAstApadizo'vagantavyAH, sUryaprabhavA ityarthaH / kSetradizastu merurucakaprabhavA bhavanti, rucakA api merusarvamadhyasthitA aSTau pradezAH samabhUtalasthAne gostanAkArAH / tatra catasro dvipradezAdayo dvayuttarAH zakaToDIsaMsthAnA mahAdizaH pUrvAdyAH, catasra evaikapradezAH, muktAvalInimA vidizaH, dve ca catuSpradezAtmike UrdhvAdhodizAviti / tena jambUdvIpajagatyAM vijayanAmadvAri pUrvA dika, evaM vaijayantadvAri dakSiNA, jayantadvAri pazcimA, aparAjite uttarA / evaM ca sarvatra dvIpe jagatIdvArANyetannAmAnyeva santIti kSetradinirNayaH / atha tApadigapekSayA 'sarveSAM ' karmAkarmabhUmijajanAnAM meruH 'autaraH' utarasyAm , lavaNodadhAtakIkhaNDakAlodapuSkarAIpvanenaiva krameNa jambUdvIpasUryavaddigvibhAgo jJeyaH, sarveSAM samakaM saJcaraNAt / etatkathanena sUryasya merusamantAccatasRSu(dikSu)gatiruktA / tatazca ye manyante sUryaH samudraM pravizya pAtAle gatvA punaH pUrvasamudre udetIti tanmatamapAstam // 50 // atha sUryasya dizaH sAmAnyenAha piDhe punyA puro, abarA valae bhamaMtasUrassa / dAhiNakarammi merU, vAmakare hoi lavaNohI // 51 // piDhe / meruM paritaH pradakSiNAvartena sUryasya bhramataH pRSThe pRSThe pUrvA dik, purataH 'aparA' iti pazcimA / sUryasya dakSiNahaste meruH, vAmakare lavaNodadhirbhavati / etAH sUryadizo na tu janAnAm , janAnAM sUryApekSayA * -- Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam / (35) dizo bhavantItyuktam // 51 // atha SaTsu dikSu jambUdvIpagata sUryayoH karaprasAraM gAthASaTkenAha - sagacattasahasa dusaI, tevaTThA tahigavIsa sasA / puvyAvarakarapasaro, kakke sUrA bahuttara || 52 // saga0 / karkAdyadine yojanAnAM saptacatvAriMzatsahasrANi dve ca zate triSaSTyadhike ekaviMzatizca SaSTibhAgAH 47263 3 etAvAnsUryAtpUrvasyAmetAvAneva sUryAdaparasyAM karaprasaraH / idaM tu pUrvamuktamapi SadikaraprasArAdhikArAtpunaH kathitam ' ahuttarao ' tti athottarato merudizi karasara ucyate // 52 // tadAha asiisaUNa sahassA, paNayAlIsAha jammao dIve / siisa lavadi, tittIsasahassa satibhAgA || 53 || asi. / sarvAbhyantare maNDale vartamAnasya sUryasya dvIpAntarjagatIto'zItyadhikayojanazatapravezAttadUnaH 180 paJcacatvAriMzatsahasrANi karaprasaraH, etAvatA catuzcatvAriMzatsahasrANi viMzatyadhikAnyaSTau zatAni 44820 meruM yAvatkaraprasaraH / merumadhyabhAgastharucakapradezaM yAvatkaraprasaraH sUryasyAsti paraM tatrAvakAzAbhAvAnmervvantanna pravizati / yadyapi maNDalasamazreNermerorviSkambho yojana dazasahasrAtmako na labhyate kintu kiJcinnyUnastathApi vyavahAreNaitAvAn grAhyaH / ' aha jammao ' ti atha yAmyataH - lavaNadizi dvIpasambandhyazItyadhikaM zataM 180, lavaNe ca trayastriMzatsahasrANi ' satibhAga ' tti sahasratRtIyAMzayutAni yojanAni 33333, azItyadhikazatamIlane jAtaH 33513 kara Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 36 ) vinayakuzalaviracitaM prasaraH / evametatsama zreNisthasya dvitIyaraverapi karaprasaro bhAvyaH // 53 // atha tataH pratidinaM hIyamAno makare yAvAnavazipyate tadAha-igatIsa sahasaDasayaigatIsA taha ya tIsa sahaMsA / mayare ravirassI, puvvavare graha udI // 54 // iga. / sarvAbhyantarAnmaNDalAdvahirniSkrAman sUryaH krameNa pUrvAparAbhyAM pratidinaM SaDazItyA SaDazItyA yojanaiH karaprasarato hIyamAnairmakare sarvabAhyamaNDalamAgacchati / tatra caikatriMzatsahasrANyaSTau zatAnyekatriMzadadhikAni triMzacca SaSTibhAgA yojanasya 31831, etAvatpramANo makarAdyadine pUrvasyAmaparasyAM ca karaprasaro bhavati, pUrvAparamIlane taddinodayAstAntaraM jAtaM 63663 / athodIcyAm // 54 // tadAha lavaNe tisaI tIsA, dIve paNacattasahasa graha jamme / lavaNammi jo atigaM, satibhAga sahassa tittIsA // 55 // "lava 0 / sarvabAhye maNDale sUryo lavaNasamudre triMzadyojanAdhikAM trizatIM yAti, tena lavaNasambandhIni trINi zatAni triMzadadhikAni 330, dvIpe ca paJcacatvAriMzatsahasrANi 45000, ubhayamIlane 45330, uttarasyAM karaprasaraH / ' aha jamme ' tti atha yAmye - lavaNadizi traya - striMzatsahasrANi yojanasya tRtIyAMzayutayojanatrayAdhikAni 33003 karaprasaraH || 15 || atha yAmyottarayoH sarvadA sarvAgramAha paidiNamavi jammuttara, asattarisahasa sahasataiyaMso / uDDhaha guNavIsasayA, ThA puvvAvarA rassI || 56 // pai0 / sarvasaMkrAntiSu pratidinaM yAmyottarayoH karaprasaramIlane'STasaptatisahasrAH sahasratRtIyAMzazca 783333 / apizabdaH sarvadApyetA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam / (37) vatpramANasthiratvasUcakaH / tatho dhazca mIlane ekonaviMzatizatAni, samavAyAGge'pyekonaviMzatisthAne tathoktatvAt / tathA pUrvasyAmaparasyAM ca 'rave razmayaH' sUryakiraNAni sarvadineSvavasthitAH, sarvamaNDaleSu hAnivRddhisadbhAvAt // 56 // athodhistejaHprasaraH pRthaktvamAha mayarammi vi kakammi vi, hiTThA aTThArajoaNasayAI / jotraNa sayaM ca u8, ravikara evaM chasu disAsu // 57 // maya0 / 'makare' iti dakSiNAyanasarvadineSu -- karke' ityuttarAyaNasarvadineSu ca sUryAdadho'STAdazayojanazatAni tejHprsrH| yataH sUryAdadho'STayojanazataiH samabhUtalam , samabhUtalApekSayA yojanasahasramadhogrAmAH, te hi jambUdvIpAparavideheSu merorArabhya jagatyabhimukhaM dvicatvAriMzadyojanasahajaiH krameNa kSetrasyAtinimnIbhavanAdantimavijayadvayapradeze manti / uktaM hi laghukSetrasamAse-"joaNasayadasagaMte, samadharaNIo ahe ahogAmA / bAyAlIsasahassehiM gaMtuM merussa pacchimao // 1 // " tatraivASTAdazazatAni, anyatra yathAsaMbhavam / ayaM cAdhaHkaraprasaro jambUdvIpagatasUryayoreva / anye sUryAstvadho'STazatAnyeva tapanti, kSetrasya samatvAditi / Urdhva tu sarveSAM zatamekaM karaprasaraH, yaduktaM bhagavatyAmaSTamazate'STamoddezake-" jaMbuddIve dIve NaM bhaMte ! kevaiaM khittaM uDDhe taveMti kevaiaM khittaM aho taveMti kevaiaM khittaM tiriraM taveMti ? goamA ! egaM joaNasayaM uDDhaM taveMti heTThA aTThArasajoaNasayAI taveti / " ityAdi / 'evaM ' amunA prakAreNa SaTsu dikSu ravikaraprasaraH // 57 // atha gAthAdvikena divasarAtristhAnAnyAha Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayakuzalaviracitaM jayA jaMbUmaMdaranagAu puvvAvareNa hoi diNaM / taraNI netrA, naraloe dAhiNuttara || 58 // uttaradAhi puNa, divase puvvAvareNa kira rayaNI / bhaNiamiNaM paMcamasayapaDhamudde se bhagavaI || 5 || . ( 38 ) ja0 | yadA jambUdvIpamadhyavartimandarAdreH pUrvasyAmaparasyAM ca mAnuSAdriM yAvatsarvatra sambaddhaM dinaM bhavati tadA sakale naroke rAtrikSiNottarayorjJeyA || 18 || utta0 / yadA cottaradakSiNayoH punardvAbhyAM sUryAbhyAM divasaH syAttadA pUrvasyAmaparasyAM ca ' kila' nizcitaM sarvatra sambaddhA mAnuSottaraM yAvadrAtrirbhavati, jAtyekavacanam, iti bhaNitaM dinarAtrikharUpaM paJcamazatakaprathamoddezake bhagavatyAH, tadAlApakacA - yam - " jayA NaM bhaMte ! jaMbuddIve dIve dAhiNaDDhe divaso bhavati tayA NaM - uttaraDDhe divase bhavai ?, jayA NaM dAhiNaDDhauttaraDDhe vi divaso bhavai tayA NaM puracchimapacacchime NaM rAI bhavai ? jayA NaM bhaMte ! lavaNasamudde dAhiNaDDhe divase bhavai tathA NaM uttaraDDhe divaso bhavai ? jayA NaM dAhiNaDDhauttaraDDhe divaso bhavai tayA NaM puracchimapaccacchime NaM rAI bhavai ?, jayA NaM bhaMte! dhAyaisaMDe dIve dAhiNaDDhe divase bhavai tayA NaM uttaraDDhe vi divaso bhavai ?, jayA NaM dhAyaisaMDe dAhiNaDDhauttaraDDhe divase bhavai tayA NaM puracchimapaccacchime NaM rAI bhavaI ?, haMtA goyamA ! | evaM kAloe vi pukkharaDDhe vi / " ityAdi, kAkvA uddeko'vagAhyaH // 59 // atha pratidvIpaM pratisamudraM kati divasAH . kati rAtrayazca bhavanti ? ityAha Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam / * dIvasamuddesu sayA, ravippamANA ya vAsarA hu~ti / rayaNIu caMdasaMkhA, samaseNIe maNualoe // 60 // dIva0 / naralokavartisAIdvayadvIpe samudradvaye ca yAvantaH sUryAstAvanto vAsarA bhavanti / bhAvanA yathA-jambudvIpe merorubhayataH samazreNyA dvau vAsarau, evaM lavaNe ekaikapAdhai ubhaya(dvaya)saMbhavAccatvAraH, dhAtakIkhaNDe dvAdaza, kAlode dvicatvAriMzat , puSkarADhe dvAsaptatiH, evaM sarve'pi dvAtriMzadadhikaM zataM vAsarAH sambaddhA samazreNyA bhavanti, sarveSAM sUryANAM samakaM calanAt SaSTyA muhUtaireva maNDalapUraNAcca / teSAM muhUrtagatimAnAdikaM maNDalaparidheH SaSTibhAgahArairbodhyam / tathA candrapramANA rAtrayo'pi dvAtriMzadadhikaM zatam / teSAM muhUrtagatimAnAdikaM sAdhikadvASaSTimuhUrte jJeyam // 60 // atha yadA karkasaGkAntau bharate'STAdazamuhUrtta dinamAnaM tadA pazcimavidehairAvatapUrva videhAdiSviyanmAnamutAnyathA ? iti praznasyottaraM gAthAdvayenAha pucavidehe sese, muhuttatigi vAsare nirikkhaMti / bharahanarA udayaMtaM, sUraM kakassa paDhamadiNe // 61 // bharahe vi muhuttatige, sese pacchimavidehamaNutrA vi / - . eravae vi a evaM, teNa diNaM savvo tullaM // 62 // puvva0 / pUrvavidehakSetre muhUrttatrikapramANadine sati koye dine sUryamudayantaM ' bharatanarAH ' bharatakSetravAsino janAH pazyanti // 61 // bhara0 / bharatakSetre'pi muhUrtatrikapramANe 'zeSe' avazipyamANe dine sati karkAye dine pazcimavidehamanuSyAH sUryamudayantaM pazyanti / ' evaM ' amunA prakAreNa pazcimavidehakSetre muhUrtatrike sati airAvatavAsino narA Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) vinayakuzalaviracitaM uditaM pazyanti, airAvatepvapi muhUrtatrike pUrva videhamanuSyAzca, tato'gretanakSetre muhUrttatrike dine caTite pAzcAtyakSetre sUryo'stametItyarthaH / yathodayavelAsambandhi muhUrttatrikaM labdhaM tathAstasamayAdarvAgmuhUrttatrikaM labhyate, ataH sarvatra kSetre sarvAbhyantare maNDale vartamAne sUrye'STAdazamuhUrta tulyameva, rAtrizca sarvatra dvAdaza muhUrtA / tadA ca pUrvapazcimavidehabharatairAvateSu caturSu sthAneSu muhUrttatrikaM yAvadivaso yugapatprApyate, paraM pUrvapazcimavidehakSetrayoH sandhyAkAlikaM muhUrttatrikaM bharatairAvatakSetreSu prAbhAtikam , yadA ca bharatairAvate sAyantanaM tadA ca pUrvapazcimavideheSu prAbhAtikamityevamabhyUhyam / karkasaGkrAntyAdyadinavyatiriktazeSeSu dineSu pratimaNDalaM kiJcinnyUnacatuSpalairudayAstamAyAbhyAM hAnivRddhI jJeye // 62 // atha sarvatrASTAdazamuhUrtA rAtriH kathaM syAt ? ityAhajaMbuddIve mayare, rayaNIi muhuttatigi aikaMte / udayai taheva sUro, muhuttatigasesi atthamae // 63 // jaMbu0 / jambUdvIpe sarvAbhyantarAtkrameNa dine hIyamAne sUryo yadA * sarvabAhye maNDale gacchati tadA pUrvavideheSu makarAdyadine rAtrermuharttatrike'tikrAnte sUryo bharate udayameti, tathaiva muhUrttatrike ca zeSe satyevAstameti / tathA bharate rAtrermuhUrttatrike gate sati pazcimavidehakSetre sUryodayaH, avaziSTe rAtrermuhUrttatrike sUryasyAstamayanaM syAt / evamairAvate pUrva videheSvapi bhAvyam / rAtriH sarvatrASTAdazamuhUrtA, yaduktaM bhagavatyAM paJcamazatakaprathamodezake-"jayA NaM bhaMte ! jaMbuddIve dIve dAhiNaDDhe ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavai tayA NaM uttaraDDhe vi ukkosae aTThArasamuhutte divase bhavai ?, jayA NaM dAhiNaDDhe uttaraDDhe ukkosae Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM mnnddlprkrnnm| (41) aTThArasamuhutte divase bhavai tayA NaM jaMbuddIve dIve maMdarassa pavvayassa puracchimapaJcacchime NaM jahanniyA duvAlasamuhuttA rAI bhavai ?, jayA NaM puracchimapaJcacchime NaM aTThArasamuhutte divase tayANaM dAhiNaDDhe uttaraDDhe vi duvAlasamuhuttA rAI bhavai ?, haMtA goamaa!|" evamaSTAdazamuhUrtarAtrerapyAlApako jJeyaH / tato bharatairAvatavidehadvayAdiSu sarvatra dvAdazamuhUrta dinam , dvAdaza caturguNitA aSTacatvAriMzadbhavanti / maNDaleSu bhramikAlaH sUryANAM muhUrtAH SaSTireva, tena dvAdazamuhUrttA rAtrAveva sammAtAH iti sihaM sarvatra dinarAtrimAnaM tulyam / yadA dvAdazamuhUrta dinaM tadA bAhyamaNDaleSu gatatvena sUryayoH karaprasarahAnestAvatkAlamadarzanAttathAjagatkhAbhAbyAditi // 63 ||ath zeSamanuSyaloke dinarAtripramANamAha Naralogammi asese, evaM diNarayaNimANamavi neaM / navaraM bahiyA bahiA, sasisUrANaM gaI sigghA // 64 / / Nara0 / ' evaM ' anena nyAyena zeSe naraloke dinarAtrimAnamapi jambUdvIpavajjJeyam , tatratyapUrva videhapazcimavidehabharatairAvatAdiSu sarvAbhyantaramaNDalacAriSu sUryeSu dinamaSTAdazamuhUrta rAtri dazamuhUrtetyAdikaM tathaiva paribhAvanIyam / yato yeSu dineSu jambUdvIpe madhyabAhyamaNDaleSu sUryau bhavatasteSveva dineSu te'pi sUryAstatratyamadhyabAhyamaNDalejveva bhavanti / uttaracAritvaM dakSiNacAritvaM ca sarveSAM 132 samakaM bhavati, ekanAmakanakSatrarAziSu sarveSAM sUryANAmavasthAnAt / 'navaraM' ityayaM vizeSaH-lavaNAdiSu ye yebhyo bahiH sUryAsteSAM ' gatiH ' calanaM 'zIghrA' zIghratarA jAyate // 64 // atha sarvatra kSetreSu dinarAtrisambandhyaTapraharakAlasvarUpamAha Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (42) vinayakuzalaviracitaM paDhamapaharAikAlA, jaMbuddIvammi dosu pAsasu / labbhaMti egasamayaM, taheva savvattha paraloe // 65 // paDha0 / prathamapraharAdikA udayakAlAdArabhya rAtrezcaturthayAmAntyakAla yAvanmeroH samantAdahorAtrasya sarve kAlAH samakAlaM jambUdvIpe pRthaka pRthaka kSetre labhyante / bhAvanA yathA-- bharate yadA, yataH sthAnAtsUrya udeti tatpAzcAtyAnAM dUratarANAM lokAnAmastakAlaH, udayasthAnAdhovAsinAM janAnAM madhyAhnaH, evaM keSAJcitprathamaH praharaH, keSAJcidvitIyaH praharaH, keSAJcittRtIyaH praharaH, kvacinmadhyarAtraH, kvacitsandhyA, evaM vicAraNayASTapraharasambandhI kAlaH samakaM prApyate / tathaiva naraloke sarvatra jambUdvIpagatameroH samantAt sUryapramANenASTapraharakAlasaMbhAvanaM cintyam // 65 // sUryacandrayoH svarUpamuktvA'tha candrasya kiJcidvizeSamAha keNaM vaDDai caMdo, parihANI hoi keNa cNdss| - keNa sikirahapakkhA, diNe a rattimmi keNudao // 66 // - keNaM0 / kena prakAreNa candraH zuklapakSe vardhate ? 1 kena prakAreNa kRSNapakSe candrasya parihAnirbhavati ? 2 kena prakAreNa zuklapakSo bhavati ? 3 kena prakAreNa kRSNapakSo'pi ? 4 kena prakAreNa kadAcicandrasya rAtrAvudayaH syAt ? 5 kena ca divApyudayo'pi ? 6 // 66 // arthatAn SaT praznAn vivRNvan prathamaM rAhukharUpamAhakiehaM rAhuvimANaM, nicaM caMdeNa hoi avirhiaN| cauraMgulamappattaM, hiTThA caMdassa taM carai // 67 // - kiNhaM 0 / iha dvidhA rAhuH, nityarAhuH parvarAhuzca / tatra yo nityarAhustasya vimAnaM kRSNam , tacca jagatsvAbhAvyAt 'nityaM 'A kAlaM Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM mnnddlprkrnnm| (43) candreNa sArddhamavirahitaM caturbhiraGgulairaprAptaM saccandravimAnasyAdhastAccarati // 67 // atha candrasya vRddhihAnisvarUpamAha bAvaDhi bAvaDiM, divase divase u sukapakkhassa / jaM parivaDDai caMdo, khavei taM ceva kAleNa / / 68 // vAva / dvASaSTibhAgIkRtacandravimAnasya dvau bhAgAvuparitanau sadApyanAvAryasvabhAvatvAttAvapAkRtya zeSAH SaSTibhAgAH paJcadazabhAgaihriyante catvAro labhyante / avayave samudAyopacArAcchuklapakSasya divase divase caturo dvASaSTibhAgAn yAna parivardhate 'kAlena' kRSNapakSeNa punardivase divase tAneva dvASaSTibhAgAna 'kSapayati ' parihApayati / uktaM hi" pannarasAbhAgeNa ya, caMdaM pannarasameva taM varai / pannarasavibhAgeNa ya, teNeva kameNa'vakkamai // 1 // " vyAkhyA-kRSNapakSe pratidivasaM rAhuvimAnaM svakIyena paJcadazabhAgena taM candramiti candravimAnasya paJcadazameva bhAgaM 'vRNoti' AcchAdayati / zuklapakSe punastameva pratidivasaM paJcadazabhAgamAtmIyena paJcadazabhAgena 'vyatikrAmati' muJcatItyarthaH / jIvAbhigamavRttigatamidam // samavAyAGgavRttau tu dviSaSTisthAne-" bAvaDiM bAvaDiM" ityatra candravimAnasyaikatriMzaduttaranava- / zatavibhaktasya 931 eko'zo'vaziSyate, zeSAH pratidivasaM dviSaSTiDhiSaSTivardhante, ekatriMzaduttaranavazatAGkasya paJcadazadinarUpabhAgairhatasya dvASaSTerlabhyamAnatvAt , ekaH zeSaH, tataH paJcadazadinaiH sarve samuditA bhavanti / kRSNapakSe punastathaiva hIyanta iti vyAkhyAtam // 68 // atha tRtIyaM mataM sUryaprajJaptigatamucyate Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (44) vinayakuzalaviracitaM solasabhAge kAUNa uDubaI hAyaettha pannarasaM / tattiyamitte bhAge, puNo vi parivaDDae joNhA // 69 / / sola / SoDazabhAgAn kRtvA uDupatiH ' candraH kRSNapakSe pratidinamekaikaM paJcadazabhAgaM parihApayati, evaM paJcadazadinaiH paJcadazabhAgA bhavanti, eko'nAvRto'vaziSyate / zuklapakSe tvekaikaH paJcadazabhAgo vardhate tena rAkAyAM pUrNAH SoDazabhAgA bhavanti / jyotiSkaraNDake'pItthameva / anena bhaNitatrayAnusAreNa stoko vA ghano vA candra udghATastiSThati, na ca sarvaH kadApi nityarAhuNA candra Abriyate / Aha ca candravimAnasya paJcaikaSaSTibhAgonayojanamAnatvAdAhuvimAnasya grahavimAnatvenArdhayojanamAtratvAcca kathaM sarvAtmanAvaraNasya saMbhavaH ?, ucyate, grahavimAnAnAmuktapramANasya prAyikatvAdAhuvimAnamadhikapramANamapi sNbhaavyte| anye tvAhurladhIyaso'pi rAhuvimAnasyA'tyantabahulena prasarpatA tamisrarazmijAlena mahadapi candravimAnamAbriyate / athavA mahadapi candravimAnamarvAvasthAyinA laghunApi raahuvimaanenaacchaaditmdhstnailokai dRzyata iti // 69 // atha zvetakapNAbhidhe tRtIyacaturthe dvAre Aha---- evaM vaDDai caMdo, parihANI hoi eva caMdassa / kAlo vA joehA vA, teNaNubhAveNa caMdassa // 7 // evaM vi0 / 'itthaM' rAhuvimAnena pratidinaM krameNA'nAvaraNakaraNatazcandraH 'vardhate' vardhamAnaH pratibhAsate, evaM' rAhuvimAnena pratidivasaM krameNAcaraNakaraNataH parihANipratibhAso bhavati / candrasya viSaye 'tenAnubhAvena' tena kAraNena ekaH pakSaH 'kAlaH' kRSNo bhavati yatra candrasya parihANipratibhAsaH, ekastu jyotsnAvAn zuklapakSaH yatra candraviSayA vRddhiH prati Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam 1. (45.) bhaaste| 'kAlo vA joNhA vA' ityatra dvau vAzabdo tulyakakSatAdyotako / atra zvetapakSAtpUrvaM kRSNapakSAkhyAnaM tadvayatyayakAraNaM jIvAbhigame'pi noktam // 70 // atha candrasya kadA rAtrAvudayaH kadA divase'pyudayastadvAradvayaM vyAcikhyAsurgAthASaTkenAha-- sUreNa samaM udao, caMdassa amAvasIdiNe hoi / tesiM maMDalamikaM, rAsI rikkhaM tahikaM ca // 71 // sUreNa / sUryeNa sAI sarvAsvapyamAvAsyAsu prAtazcandrasyodayo bhavati, tasmin dine candrasUryayormaNDalamekaM bhavati, yasminmaNDale sUryastadUrdhvameva candro'pi nijamaNDale carati / tathA tayo rAzirnakSatraM caikameva, yasmin rAzau nakSatre ca sUryastasmiMzcandro'pi // 71 // tataH kiM bhavati ? ityAha tatto paDivayavIyAidiNesu rikkhAibhepramAvahai / ikvikamuhutteNa ya, sUrA piTTe paDai caMdo // 72 // tatto pa0 / 'tataH' tadinAnantaramamAvAsyAtaH pratipadvitIyAdidineSu candro RkSAdInAM bheda-antaramAvahati, nakSatrarAzimaNDalebhyo'ntaraM prAmotItyarthaH, tathA ca pratidinamekaikamuhUrtena sUryAtpRSThe patati // 72 // punaH kiM bhavati? ityAha rAhU vi a paidiahaM, sasiNo ivikabhAgamujjhai a| ia caMdo bIghAiadiNesu, payaDo havai tamhA / / 73 / / rAhU vi0 / rAhurapi pratidivasamekaikaM paJcadazabhAgaM 'ujjhai' tti tyajati, 'iti' amunA prakAreNa candro'pi dvitIyAdiSu dineSu tasmAtprakaTo bhavati / bhAvanA yathA-zuklapratipadyudayastathaiva, amAvAsyAto maNDalAdInAmantaraM jAyate, mandagatitvena sUryAnmuhUrte naikena candraH pRSThe patati, rA Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) vinayakuzalaviracitaM hurapyekaM bhAgaM muJcati, paraM sAyaM sUryakiraNAvRtatvena na tathA samyagdRggocaramAyAti / dvitIyAdine sUryodayAdanUdayena dvitIyabhAgamocanena muhUrttadvikagamyakSetrapRSTapatanena ca sAyaM sUryAduratvAd dRzyate, evaM sarvAsu zeSatithiSu jJeyaM pUrNimAM yAvat / gateH zIghravibhAgastvevam-sarvamandagatizcandraH, tasmAcchIghro raviH, tasmAdgrahAH, tebhyo nakSatrANi, tatastArAH / grahamadhye tu budhAcchukraH zukrAnmaGgalo maGgalAda vRhaspativRhaspateH zaniH zIghra iti saMgrahaNIvRttigatam // 73 // atha pUrNimAyAM yatsyAttadAhasayalo vi sasI disai, rAhuvimukko a pueinnmaadiahe| sUratthamaNe udao, puvve punbuttajuttIe // 74 // sayalo0 / pUrNimAyAM sakalo'pi zazI rAhuvimuktaH san dRzyate / sUryAste pUrvasyAmudayaM prAmoti, 'pUrvoktayuktyA' paJcadazamuhUtaiH sUryAtpRSThe patitatvena // 74 // pUrNimAyAM vizeSamAha sasimarAmiha puriNami, huMti u rAsINa ubhysttmge| bahulapaDivayanisAe, gae muhutte havai udao / / 75 // ___ sasisU0 / sarvAsvapi pUrNimAsu zazisUryau parasparaM saptamarAzau bhavataH, sUryabhogyAtsaptamarAzau candraH, candrabhogyAt saptamarAzau sUryaH / zuklapakSe dinodayasvarUpaM procyAtha sArddhagAthayA kRSNapakSe candrasya rAtrAvudayasvarUpamAha-'bahula' tti kRSNapakSapratipannizAyA muhUrte gate candrasyodayo bhavati // 79 // tataH kiM syAt ? ityAha evaM muhuttavuDDI, bhAgaM cAvaraha paidiNaM rAhU / teNa amAvassAe, hoi tahA jaM purA vuttaM / / 76 // .. evaM mu0 / 'evaM' amunA prakAreNa muhUtrtavRddhirbhavati, yathA kRSNadvitI Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam / (17) yAyAM muhUrtadvaye gate candrodayo yAvadamAvAsyAyAM paJcadazamuhUrttavRddhiH / rAhurapi pratidivasaM paJcadazamekaikaM bhAgamAvRNoti 'tena' kAraNenAmAvAsyAyAM tathAbhavati tatpurA proktaM-sUryeNa samamudayamityAdikaM sarvam / atra kiJcidinamAnApekSayA udayavelAyAH stokatvamadhikatvaM vA cintyam / kiJca rAtreryAvadbhirmuhUrtarudayastAvadbhirmuhUddhitIyadivase'stamayanamapi bhAvyam // 76 // atha parvarAhukharUpamAha sasisUrANaM gahaNaM, saDDativarisADayAlavarisehiM / . ukoso kameNaM, jahanno mAsachakkeNaM // 77 / / ___ sasisU0 / yaH parvarAhuH sa pUrNimArAtrau candravimAnaM tathA'mAvAsyAdine sUryavimAnaM tirodhatte, tasmiMstirohite grahaNamiti rUDhiH / tacca grahaNaM candrasUryayoH krameNotkRSTataH sArddhavarSatrayeNa candrasyASTacatvAriMzadvarSeH sUryasya ca bhavati / jaghanyataH punarubhayormAsaSaTkenaiveti sthitiH||77|| atha grahaNasya punarvizeSamAha- sasiNo vA raviNo vA, jahamA gahaNaM tu hoi egassa / / taiyA taM savvesiM, tANaM neaM maNualoe / 78 // sasiNo0 / yadAkadAcidekasya zazino ravervA grahaNaM bhavati tadA sarveSAM candrANAM sUryANAM ca manuSyaloke samakaM jAyate, ekasya candrasya tadA sarveSAM candANAm , ekasya sUryasya tadA sarveSAM sUryANAM narakSetravartinAM bhavati, yataH sarveSAmapyekanakSatrarAzisthitikatvAtsama zreNivyavasthitatvAcca / na cedaM svamanISayA likhitaM. kintvanuyogadvArajyAdau tathaiva darzanAt , tathA ca tavRciH-" candrasUryoparAgAHrAhugrahaNAni, bahuvacanaM cAtrAItRtIyadvIpasamudravarticandrArkANAM yugapadu Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (48) vinayakuzalaviracitaM parAgabhAvAnmantavyamiti / yacca jIvAbhigamAdAvantaradvIpAdiyaugalikakSetreSu candrArkoparAgAbhAvaH proktastattu tajjayAjanyAsaMbhavastatra jJAyate / yadvA teSAM puNyAnubhAvAda grahaNAdarzanamapi saMbhAvyate paraM na grahaNAsaMbhavaH, tatrApi candrAdityAnAM cAratvena // 78 // atha candrArkAH kadA dakSiNacAriNaH kadottaracAriNazca bhavanti ? ityAha kakAimizrAisu chasu, rAsIsuM dAhiNuttarA kmso| / mAseNa huMti sasiNo, sUrA saMvacchareNa puNo // 79 // kakkA0 / karkAdiSaTsu rAzighu-karka 1 siMha 2 kanyA 3 tulA4 vRzcika 5 dhanurpu 6 vartamAnAzcandrArkA dakSiNacAriNo bhavanti, uttaramaNDalebhyaH krameNa dakSiNamaNDaleSu gacchanti / mRgAdiSaTsu camakara 1 kumbha 2 mIna 3 meSa 4 vRSa 5 mithuneSu 6 vartamAnAzcandrArkA uttaracAriNo bhavanti / bahuvacanamatra sakalacandrArkApekSam, yataH sarve'pi sUryAzcandrA vA dakSiNottaracAriNaH samakAlameva bhavanti, ekarAzyavasthAnAt / tatra vizeSamAha-ekena mAsena candrA dakSiNottaracAriNaH, sUryAH punaH saMvatsareNa dakSiNottaracAriNo bhavanti / atra mAso nakSatramAso grAhyaH, sa ca saptaviMzatirdinAnyekaviMzatisaptaSaSTibhAgAzceti 273 pramANaH, tadardhena 1344 candrasya dakSiNAyanamardaina cottarAyaNam / yatazcandra 1 candra 2 abhivardhita 3 candra 4 abhivardhita 5 nAmAnaH saMvatsarAH 5, te ca triMzadadhikASTAdazazatadinasaMkhye yuge paJca bhavanti / tatraikonaviMzadinamAnAH sahAtriMzadUdvApaSTibhAgAzcandramAsA dvASaSTiH, sAItriMzadinamAnAH sUryamAsAH paSTiH, saptaviMzatidinamAnAH saikaviMzatiH saptaSaSTibhAgA nakSatramAsAH Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam / ( 49 ) saptaSaSTiryuge / tena yuge candrasya dakSiNAyanAni saptaSaSTiH, uttarAyaNAnyapi saptaSaSTiH sarvANi yuge 134 candrAyaNAni / tathA sUryasya yuge dazAyanAni, tatra paJca dakSiNAyanAni paJcaivottarAyaNAni / tryazItyadhikazatadinAnAmekaikamayanaM 183, taddazaguNaM yugaM 1830 dinapramANam / tathA sUryaH sarvAbhyantare maNDale dinamekaM carati, sarvabAhye'pi dinamekam zeSeSu maNDaleSu pravezanirgamAbhyAM dinadvayam, ataH prathamacaramadinanyUnatve sUryasaMvatsare 366 dinAni, sa ca paJcaguNito'STAdazazatAni triMzadadhikAni / yugasya cAdiH zrAvaNasitapratipadi uktaM hi - " sAvaNabahulapaDivae, bAlavakaraNe abhiiinkkhtte| savvattha paDhamasamae, jugassa AI viANAhi // 1 // " sarvatreti bharatairAvatavideheSu bhAvyam / avasarpiNyAM SaNNAmarakANAmapyAdiratraiva / videheSu yadyapyarakANAmabhAvastathApi paJcavatsarAtmakasya yugasya sadbhAvAt / mAsapaJcakavarSapaJcakakharUpaM zrImunicandrasUrikRtakAlazataka - pravacanasAroddhArAdigranthebhyo'vaseyam / dinAdisaMkhyA tu yantrakadvayAdavadhAryA 29 32 62 30 62 31 62 candramAsa. sUryamAsa. nakSatramAsa. 27 60 21 67 67 " 31 121 124 abhivardhita mAsa. 2 30 0 0 RtumAsa. 61 dinasaMkhyA. bhAgAH bhAgakaraNAMkAH paMcamAsanAma. saMkhyA. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (50) 354 12 vinayakuzalaviracitaM 354 | 383 12 44 24 | 282 dinasaMkhyA. 12 44 Agata bhAgasaMkhyA. 62 62 62 62 62 bhAgakaraNakAH tsaraH tatra. candrasaMva- candrasaMva- abhivardhita - candrasaMva- abhivardhita - paMcavarSereko yugaH tsaraH saMvatsaraH tsaraH saMvatsaraH mAma 12 mAsa 12 mAsa 13 mAsa 12 mAsa 13 dina 1830 kiJca sarvabAhyamaNDalasthasya puSyasya bhogaH sUryAcandramasossarvAbhyantaramaNDalasthayoH syAt / tathA sarvAbhyantaramaNDalasthitAbhijidbhogaH sarvabAdhe maNDale tayoH syAdityatrAyanApekSo bhogo na tu maNDalaikatvaM kAraNam / sthAnAGke navamAdhyayanaprAnte'pi - " abhiI savaNa dhaNiTThA, revai asiNI migasiraM pUso / hattho cittA ya tahAM, pacchaMbhAgA Nava havaMti // 1 // " etadavRttiH - ' pacchaMbhAga ' tti pazcAdbhAgacandreNa bhogo yeSAM tAni pazcAdbhAgAni, candro'tikramya yAni bhuGkte STaSThaM dattvetyarthaH / ityAdi dRzyam // 79 // candrasUryayormaNDalAdisvarUpaM prakAzyAtha nakSatratArakayoH svarUpamAha- va maMDalAI, ekkhattANaM jihiM bhaNizraI / do maMDalAI dIve, maMDalachakaM ca lavaNammi // 80 // aTTe0 / aSTAveva maNDalAni nakSatrANAM jinendrairbhaNitAni / tatra dve maNDale jabUdvIpe maNDalaSaTkaM ca lavaNode / yaccandramasassarvAbhyantaramaNDalaM tannakSatrANAmapi sarvAbhyantaraM maNDalam yaccandramasassarvabAhyaM Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM mnnddlprkrnnm| (51) maNDalaM tannakSatrANAmapi sarvabAhyaM maNDalam / yaduktaM jambUdvIpaprajJaptyAm" jambuddIve dIve NaM bhaMte ! kevaiaM ogAhettA nakkhattamaNDalA paNNattA ? goamA ! jaMbuddIve dIve asIisayaM ogAhettA ettha NaM do nakkhattamaNDalA, lavaNasamudde vi tinni tIse joaNasae ogAhettA ettha NaM cha nakkhattamaNDalA pannattA / savvabhaMtarAo NaM NakkhattamaNDalAo kevaie abAhAe savvabAhirae NakkhattamaNDale pannatte ? goamA ! paMcadasuttarajoaNasae abAhAe NakkhattamaNDale pannatte / " iti // 80 // atha keSu keSu maNDaleSu nakSatrANi santi ? iti gAthApaJcakenAha abhii savaNa dhaNiTThA, sayabhisa puvvuttarA ya bhvyaa| revai assiNi bharaNI, puvvuttaraphagguNIo a||1|| taha sAI bArasamA, abhaMtarae u maMDale sasiNo / taie puNavvasu maghA, chaThe puNa kattiA ekA // 2 // rohiNi cittA sattami, visAhiyA hoi aTTame egaa| dasame puNa aNurAhA, egArasame puNo jeTThA / / 83 // migasira addA pusso, assesA taha ya hatthamUlANi / puvvuttarasaDDhAo, imANi aMDa huMti panarasame // 84 // abhi / abhijit 1 zravaNa 2 dhaniSThA 3 zatabhiSak 4 pUrvabhadrapadA 5 uttarabhadrapadA 6 revatI 7 azvinI 8 bharaNI 9 pUrvAphAlgunI 10 uttarAphAlgunI 11 // 81 // taha / tathA khAtirdvAdazaH 12, etAni dvAdaza nakSatrANi candrasya sarvAbhyantare maNDale santi, idaM nakSatramaNDalaM prathamaM sarvAbhyantaram 1 / tRtIye candramaNDale punarvasu Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 52 ) vinayakuzalaviracitaM 1 maghA 2 dve nakSatre, dvitIyaM nakSatramaNDalam / paSThe candramaNDale ekA kRttikA, tRtIyaM nakSatramaNDalametat // 82 // rohi 0 / sarvAbhyantarA - tsaptame candramaNDale rohiNI 1 citre 2 dve, nakSatramaNDalaM caturtham / sarvAbhyantarAdaSTame candramaNDale ekA vizAkhA, nakSatramaNDalaM paJcamam 5 / sarvAbhyantarAnmaDalAtpunardazame'nurAdhA nakSatramaNDalaM SaSTham 6 / ekAdaze candramaNDale jyeSThA nakSatramaNDalaM saptamam 7 // 83 // miga0 / mRgazIrSa 1 ArdrA 2 pupya 3 azleSA 4 hasta 5 mUla 6 pUrvASADhA 7 uttarASADhA 8 etAnyaSTau nakSatrANi sarvabAhye paJcadaze candramaNDale santi, nakSatramaNDalamaSTamam // 84 // atha yeSu candramaNDaleSu nakSatrANi na santi tAnyAha - sesesu maMDalesuM, satsu sasiNo na huMti rikkhANi / suhavaMti tANaM, ava ya maMDalAgi tatra // 85 // sese 0 0 / ' zeSeSu ' dvitIyacaturthapaJcamanavamadvAdazatrayodazacaturdazasaMjJeSu saptasu candramaNDaleSu nakSatrANi na santi / pUrvokteSvaSTasu candramaNDaleSu nakSatrANi santi, 'tataH ' tasmAtkAraNAtteSAmaSTAveva maNDalAni bhavanti // 89 // atha nakSatramaNDalAnAmavasthitatvamAha--- rikkhANi maMDale jAgi jammi vRttANi tANi tattheva / nicaM caraMti caMdAINaM bhogaM taha u ciMti // 86 // rikkhA 0 / yAni nakSatrANi yasminmaNDale uktAni tAni tatraiva ' nityaM ' A kAlaM caranti tattannijaM nijaM maNDalaM tyaktvA nAnyatra maNDale gacchanti / candrAdInAmupabhogyAni, AdizabdAtsUryagrahANAM grahaH / aSTAviMzatinakSatrANAM madhye dvAdaza nakSatrANi sarvAbhyantaramaNDalasthAni Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam / (53) candrasyottareNottarasyAM dizi vyavasthitAni sadA yogaM yuJjanti / yogaH kim ? ucyate, nakSatrasImAvartinA candreNa saha nakSatrANAM saMbandho yogH| aSTau nakSatrANi sarvabAhyamaNDalasthAni candrasya dakSiNasyAM dizi vyavasthitAni sadA yogaM yuJjanti / sarvAbhyantarasarvabAhye nakSatramaNDale tyaktvA zeSANi SaNmadhyamaNDalasthAnyaSTau nakSatrANi kadAciduttarayogIni kadAcidakSiNayogIni kadAcitpramardayogInyapi / pramardamiti ko'rthaH ? teSAM nakSatrANAM madhyena bhUtvA candro vrajati gacchatIti samavAyAGge proktam // 86 // atha kiM nakSatraM kati muhUrtAni candreNa saha carati ? tatra prathamamabhijinnakSatramAha abhiissa caMdajogo, sattaTThIkhaMDiyo ahortto| . te Tuti nava muhuttA, sattAvIsaM kalAo a||87 // abhiissa 0 / abhijinnakSatrasya candreNa saha yogaH saptaSaSTibhAgIkRtamahorAtragamyakSetraM tasyaikaviMzatirbhAgAH kSetrataH, kAlato nava muhUrtA ekasya muhUrttasya ca saptaviMzatiH saptaSaSTibhAgAH / tathAhi-sarveSAmapi nakSatrANAM sImA viSkambhataH pUrvAparatazcandrasya nakSatrabhuktikSetravistAro nakSatreNAhorAtragamyakSetrasya saptaSaSTayA bhAgairbhAjito vibhaktaH samacchedaH prajJaptaH / bhAgAntareNa tu bhajyamAnasya nakSatrasImAviSkambhasya viSamacchedatA bhavati, bhAgAntareNa na vaktuM zakyata ityarthaH / tato nakSatraNAhorAtragamyakSetrasya saptaSaSTibhAgIkRtasyaikaviMzatirbhAgA abhijinnakSatrasya kSetrataH sImA viSkambho bhavati, etAvati kSetre candreNa saha tasya yogo vyapadizyate / tadanu zravaNena saha yogaH, zIghragAmitvenAbhijito'gre gamanAt / tathAsyAmevaikaviMzatau trizanmuhUrttatvAdahorAtrasya triMzatA guNitAyAM Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (54) vinayakuzalaviracitaM jAtAni SaT zatAni triMzadadhikAni 630, teSAM saptaSaSTayA bhAgahAre nava muhUrtAH saptaviMzatizca saptaSaSTibhAgAH 927 // 87 // atha paJcadazamuhUrttayogIni SaNnakSatrANyAha sayabhisayA bharaNIo, addA assesa sAi jiTThA ya / ee channakkhattA, pannarasamuhuttasaMjogA // 88 // saya0 / zatabhiSak 1 bharaNI 2 AH 3 azleSA 4 svAti 6 jyeSThA 6 caitAni SaT nakSatrANi pratyekaM candreNa saha paJcadazamuhUrtasaMyogIni / tathAhi-eteSAM SaNNAM nakSatrANAM pratyekaM saptaSaSTikhaNDIkRtasyAhorAtrasyAhorAtrasya sA strayastriMzadbhAgAn 33 yAvaccandreNa saha yogH| tataH kAlamAnAya muhUrtabhAgakaraNArtha trayastriMzaMtriMzatA guNyate jAtaM 990, arddhastriMzadguNitaH paJcadaza bhavanti, teSAM paJcadazAnAM kSepe jAtaM paJcottaraM sahasraM 1005, etasya saptaSaSTayA bhAgaharaNe labdhAH paJcadazamuhUrtAH 15, tadeSAM kAlasImA // 88 // atha paJcacatvAriMzanmuhUrttayogIni SaNUnakSatrANyAha tinneva uttarAI, puNavvasU rohiNI visAhA ya / ee channakkhattA, paNayAlamuhuttasaMjogA / / 86 // .. tinne / 'tisra uttarA' uttarAphAlgunyaH 1 uttarASADhAH 2 uttarAbhadrapadA 3 zca punarvasuH 4 rAhiNI 5 vizAkhA 6 etAni SaNnakSatrANi pratyekaM candreNa saha paJcacatvAriMzanmuhUrttasaMyogIni bhavanti / tathAhieteSAM saptaSaSTikhaNDIkRtasyAhorAtrasya sambandhinAM bhAgAnAM zatamekamekabhAgasyAr3e yAvaccandreNa sAI kSetrasImAyogaH / tatraiSAM bhAgAnAM muhUrttagatakaraNArtha bhAgazataM bhAgasyaikasyAI 100 triMzatA guNyate jAtAni paJca Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam / (55) dazottarANi trINi sahasrANi 3015, eteSAM saptaSaSTayA bhAgahAre labdhAH paJcacatvAriMzanmuhUrtAstadeSAM kAlasImA // 89 // atha triMzanmuhUrttacandrayogIni paJcadazanakSatrANyAha avasesA nakkhattA, pannarasa havaMti tIsaha muhuttaa| caMdammi esa jogo, NakkhattANaM muNeyavvo // 10 // ava0 / 'avazeSANi' uktatrayodazavyatiriktAni zravaNa 1 dhaniSThA 2 pUrvabhadrapadA 3 revatI 4 azvinI 5 kRttikA 6 mRgaziraH 7 puSya 8 maghA 9 pUrvaphAlgunyaH 10 hasta 11 citrA 12 mUla 13 anurAdhA 14 pUrvASADhA 15 etannAmAni paJcadazApi nakSatrANi candreNa saha pratyekaM triMzanmuhUrttasaMyogIni bhavanti / tathAhi-eteSAM nakSatrANAM pratyekaM paripUrNAnAM saptaSaSTibhAgAnAM kSetrasImAviSkambhaH, te ca triMzadguNitA jAte ve sahasra dazottare, te ca saptaSaSTayA bhAge hRte labdhAstriMzadeva, tadeSAM triMzanmuhUrtAH kAlasImApramANam / sUryasyApi nakSatrayogo gAthAbhirimAbhirjeyaH- " abhii cha cca muhutte, cattAri a kevale ahoratte / sUreNa samaM gacchai, itto sesANa vucchAmi // 1 // sayabhisayA bharaNIo, addA assesa sAi jiTThA ya / vaccaMti muhutekavIsai cha cceva'horatto // 2 // tinneva uttarAI, puNavvasU rohiNI visAhA ya / vaccaMti muhuttatige, ceva vIsaM ahoratte // 3 // avasesA NakkhattA, pannarasa sUraM saha gayA jaMti / bArasa ceva muhutte, terasa puNNe ahoratte // 4 // 90 // atha nakSatrapaTale sarvamadhye kim , upari kim , adhazca kiM nakSatram ? ityAha Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (56) vinayakuzalaviracitaM savvabhaMtara abhiI, mUlaM puNa savvabAhire hoI / savvovariM tu sAI, bharaNI savvassa hiTThimmi // 11 // savva0 / uttarasyAM dizi jagatIto'zItyadhikazate sarvAbhyantare maNDale'bhijinnakSatram / punaH sarvabAhye maNDale dakSiNasyAM dizi mUlaM sadApyavasthitaM carati, tatra maNDale'STau nakSatrANi santi, paraM candramaNDalaM SaTpaJcAdekaSaSTibhAgapramANam , nakSatravimAnaM tu krozamekameva, tato maNDalaviSkambhaprAnte mUlam , zeSANi tanmaNDalasthAnyapi kiccidarvAk saMbhAvyante / evamabhijidapi dvAdazasu sarvAbhyantare jJeyam / UrdhAdhazca caturyojane nakSatrapaTale sarveSAM nakSatrANAmupari khAtinakSatram, sarvebhyo'pi nakSatrebhyo'dhastanaM bharaNI nakSatraM carati // 91 // atha tArakANAM kharUpamAharikkhANa va tArANa vi, maMDalagAiM avaTThiyAi~ syaa|| NeavvAI NavaraM, saMpai apasiddhasaMkhAI // 12 // rikkhA0 / nakSatrANAmiva tArakANAmapi maNDalAni sadApyavasthitAni jJAtavyAni, pratiniyate nije nija eva maNDale saJcaraNAt / na caivamAzaGkanIyameSAM gatirna, yataste'pi pradakSiNayA jambUdvIpagatamekamevAnulakSIkRtya paribhramanti, na ca dakSiNottaragAH / ye dakSiNacAriNo ye cottaracAriNaste sarvadA tathaiva / teSAM maNDalAdisaMkhyA sAMpratInazAstre na dRzyate // 92 // atha bhUmitaH kiyadUdha jyotizcakraM carati tadAha. samabhUtalA u aTThahiM, dasUNajoaNasaehiM Arambha / uvari dasuttarajotraNa, sayammi ciTThanti joisiyA // 13 // Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM mnnddlprkrnnm| . (57) sama0 / samAt-merumadhyasthitApTapradezAtmakarucakasamAnAmRtalAdaSTAbhyo dazonayojanazatebhya Arabhyopari dazottare yojanazate 110 jyotiSkAstiSThanti / tathAhi-" zatAni sapta gatvovaM, yojanAnAM bhuvastalAt / navatiM ca sthitAstArAH, sarvAdhastAnnabhastale // 1 // tArakApaTalAdgatvA, yojanAnAM dazottare / sUryANAM paTalaM tasmAdazItiM zItarociSAm // 2 // catvAri ca tato gatvA, nakSatrapaTalaM sthitam / gatvA tato'pi catvAri, budhAnAM paTalaM bhavet // 3 // zukrANAM ca gurUNAM ca, bhaumAnAM mndsNjnyinaam| trINi trINi ca gatvovaM, krameNa paTalaM sthitam // 4 // " bahutvaM cAtra sarvadvIpasamudravartijyotizcakrApekSaM mantavyam / yantraM cAtrAvadhAryamtArA. | sUryaH | candraH | nakSatra. | budhaH | zukraH | bRhaspatiH maMgalaH | zaniH amISAmaGkAnAM mIlane jAtaM dazottaraM 110 zatam / idaM tUrdhvAdhaHpramANam // 93 // atha tiryaktArakANAM pracAramAha ikkArasajoaNasaya, igavIsikArasAhiyA kamaso / merualogAbAhiM, joisacakaM carai ThAi // 14 // ikkArasa0 / ekAdazayojanazatAnyekaviMzatyadhikAni meroH abAdhAM-antaraM kRtvA, etAvadbhiryojanaimare dUraM vimucyetyarthaH, calaM jyotizcakraM manuSyaloke paribhramati / tathaikAdazayojanazatAnyekAdazAdhikAnyalokAkAzasyA'bAdhayA'calaM jyotizcakraM tiSThati / zeSameruSvapi saMbhAvanetthameva / idaM tu jambRddIpatArakApekSam, candrasUryanakSatrANAM tu Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (58) vinayakuzalaviracitaM jambUdvIpamerutaH 44820 yojanaiH samantAddare paribhramaNam , naitebhyo yojanebhyo'rvAkkadApyAgamanaM bhavati / tArakANAM cAntaraM dvidhA-vyAghAtajaM nirvyAghAtajaM ca / ekaikaM dvidhA-utkRSTaM jaghanyaM ca / ttrotkRsstt| vyAghAte parvatAdiskhalane merumapekSya bhAvanIyam , yathA-merurdazasahasrayojanAtmakaH, tasya cobhayato'bAdhayA pratyekamekaviMzatyadhikAnyekAdazazatAni 1121, tataH sarvamIlane yojanAnAM dvAdazasahasrA dve ca zate dvicatvAriMzadadhike 12242 / jaghanyaM tu niSadhanIlavatkUTAdyapekSam , yathA-niSadhaparvataH khato'pyuccaizcatvAri yojanazatAni, tasya copari paJcayojanazatoccAni kUTAni, tAnyadhazcAyAmaviSkambhAbhyAM paJcayojanazatAni, madhye trINi zatAni paJcasaptatyadhikAni 375, upari cArdhatRtIyAni yojanazatAni 250, eteSAM kUTAnAmuparitanasamazreNipradeze tathAjagatsvAbhAvyAdaSTau yojanAnyubhayato'bAdhayA kRtvA tArAvimAnAni paribhramantIti jaghanyato vyAghAtajamantaraM dve yojanazate paTpaSTayadhike 266 / tathotkRSTaM tu nirvyAghAtajaM krozadvayam , jaghanyaM paJcadhanu:zatAni tAratArayorantaram / uktaM hi saMgrahaNyAm-" tArassa ya tArassa ya, jaMbuddIvammi antaraM guruaM / bArasajoyaNasahasA, dunni sayA ceva bAyAlA // 1 // chAvaTThA do a sayA, jahannameaM tu hoi vAghAe / nivvAghAe gurulahu, dogAu ghaNusayA paMca // 2 // " // 94 // atha lavaNasamudre SoDazayojanasahasroccAyAM zikhAyAM caratAM candrasUryAdijyotiSkANAM kathaM na vyAghAtaH ? tannirvacanamAha joisiavimANAI, savvAiM havaMti phAliamayAI / dagaphAligrAmayA puNa, lavaNe je joisavimANA // 65 // Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam / ( 59 ) joi 0 / iha lavaNasamudravarjeSu zeSeSu dvIpasamudreSu yAni jyotiSkavimAnAni tAni sarvANyapi sAmAnyasphaTikamayAni bhavanti / yAni punarlavaNasamudre zikhAcArINi jyotiSka vimAnAni tAni tathAjagatsvA - bhAvyAdudakasphATanasvabhAvasphATikamayAni, tatasteSAmudakamadhye caratAmudakena na vyAghAtaH, vAri dvidhA bhavati, agrato gamanAntaraM jalaM punarmilati / lavaNazikhA SoDazayojanasahasroccA, jyotiprakANAM cAro navazateSveva / zikhAvyatikarastvevam - vizeSamArgarUpo nIco nIcataro bhUpradezo gotIrthamiva gotIrtham, tacca lavaNodadhau ubhayataH pratyekaM paJca - navatiyojanasahasrAH / tatrAdau jambUdvIpadhAtakIjagatyoH samIpe samabhUbhAgApekSayA uNDatvaM tadupari jalavRddhizca pratyekamaGgulasaMkhyeyabhAgaH, tataH paraM kramAdadha UrdhvaM ca tathAkathaJcitpradezAnAM hAnirvRddhizca yathA paJcanavatisahasrAnte bhUtalApekSayA'dhovagAho yojanasahasram 1000, tadupari jalavRddhizca saptayojanazatAni 700, tataH paraM madhyabhAge dazayo - janasahasrANi rathacakravadvistIrNabhUtasamajalapaTTAdUrdhvaM SoDazayojanasaha - aroyer sahasramekamadho'vagADhA lavaNazikhA vartate, tasyAzcoparyahorAtramadhye dvivAraM kiJcinnyUne he gavyUte jalamadhikamadhikaM pAtAlakalazavAyoH kSobhAdupazamAcca vardhate hIyate ceti / uktaM hi - " paMcANauisahasso, gotitthaM ubhayao vi lavaNassa / joyaNasayANa satta u, udgaparivuDDhi umao va // 1 // dasajoaNasAhassA, lavaNasihA cakkavAlao ruMdA / solasasahassa uccA, sahassamegaM ca ogADhA || 2 || desUNamaddhajoaNa, lavaNasihovari dagaM duve kAle / airegaM airegaM parivaDUDhai hAyae vAki // 3 // " // 95 // atha lavaNazikhAyAM jyotiSkANAmUrdhvaM tejaH prasaraH Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinayakuzalaviracitaM (60) kiyAn ? ityAha- lavaNammi u joisiyA, uDUMlesA havaMti nAyavvA / te paraM joisiyA, ahalesAgA muNezravvA // 66 // " lava 0 / lavaNasamudre yAni jyotiSkavimAnAni tAni tathAjagatsvAbhAvyAcchikhAyAM prAptAnyUrdhvalezyAkAni, zikhAyAmapi sarvatrordhva prakAzo bhavatItyarthaH / tato'nyadvIpasamudreSu candrasUryavimAnAni 'adholezyAkAni ' adhobahulaprakAzAnItyarthaH / ayaM cArthaH prAyo bahUnAmapratItaH, paraM zrIjinabhadragaNikSamAzramaNa viracitavizeSeNavatI granthAllikhito na svamanISayeti / tathA sarveSAM jyotiSkANAM vimAnAnyardhIkRtakapitthaphalAkArANi / sthApanA yathA - mAnaM ceha pramANAGgalena / yojanasyaikaSaSTibhAgA vidhIyante tatra krameNa samavRttatvAccandravimAnAnAmAyAmo vistArazca SaTpaJcAzadbhAgAH, sUryavimAnAnAmaSTacatvAriMzadbhAgAH, grahavimAnAnAM dve gavyUte, krozadvayamiti hRdayam, nakSatravimAnAmekaM krozam, tArAvimAnAnAmardhakrozam / uccatve sarveSAmebhyo'rdham, yathA-candrANAM vimAnAnyuccatve'STAviMzatiH, sUryANAM caturviMzatiH, grahANAM krozam, nakSatrANAmardhakrozam, tArANAM kozacaturthabhAgaH / idaM tArAvimAneSvA - yAmaviSkambhocatvamutkRSTasthitInAmavaseyam / jaghanyasthitInAM tArakANAmAyAmaviSkambhAbhyAM paJcadhanuHzatAni, uccatve'rdhatRtIyadhanuH zatAni / yaduktaM tatvArthabhASye-- "utkRSTAyAstArAyA ardhakrozam, jaghanyAyAH paJcadhanuHzatAni, viSkambhArddhamuccatve bhavanti / " jyotiSkANAM vimAneSu varNavibhAgaH saMgrahaNIvRttivacanAdyathA - " tArAH paJca varNAH, zeSA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savRttikaM maNDalaprakaraNam ( 61 ) zcatvAra uttaptakanakavarNAH santi " || 96 // atha manuSyaloka bahirvartinAM jyotiSkANAM kiJcitsvarUpamAha-- cittaMtaralesAgA, caMdA sUrA vA bAhiM / abhijijoe caMdA, sUrA purA pussajoe / / 97 / cittaM 0 / manuSyalokAdvahirdivasA rAtrayazyAvasthitAH santi, yatacitrAntaralezyAkAzcandrAH sUryAzca / sUryANAmantare candrAcandrANAmantare sUryAH, ko'rthaH ? yatra sthAne divasastatra sarvakAlaM divasa eva, yatra ca rAtristatra sarvadA rAtrireva / tatra yathA candrasUryA avasthatAstathA rAtridivasA apyavasthitAH / tatratyAzcandrA nAtyantaM zItAH sUryAzca nAtyantamuSNarazmayaH / tathAbhijinnakSatrayoge sarve candrAH sarvadA, sUryAH punaH puSyanakSatrayoge santi / tatrAnyAni sarvANi nakSatrANi santi paraM bhogyatvenaite staH / evaM grahanakSatratArakA api sthirA jJeyAH / eSAM vimAnAnAM mAnaM carajyotiSkAdardham, yathA candrANAmaSTAviMzatirekaSaSTibhAgA AyAmo viSkambhava, uccatve caturdazabhAgAH / sUryANAM catuviMzatirekaSaSTibhAgA AyAmo viSkambhava, uccatve dvAdaza bhAgAH / grahANAmekaM krozamuccatve'rdham / nakSatrANAmarddhakrozamuccatve caturthAMzaH / tArANAM krozacaturthIza uccatve'STamAMzaH / sthirANAM jyotiSkANAmAyUMSi carANAM paJcAnAmiva jJeyAni / kiJca sthiracandrasUryANAM pativiSaye bahUni matAni santi tAnyatra granthagauravabhayAnna likhitAni, saMgrahaNIcyAdibhyo jJeyAni // 97 // tava gaNagaya yadiNe sarasUrIsara vijaya se supasAyA / narakhittacAricaMdAiyANa maMDalagamAINaM // 98 // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (62) vinayakuzalaviracitaM eso vidhAraleso, jIvAbhigamAiAgamehito / viNayakusaleNa lihiyo, saraNatthaM saparagAhAhiM // 16 // ||iti maNDalaprakaraNaM sapUrNam // tava / eso0 / svakRtaparakRtagAthAbhiH smRtyarthaM likhito vicAralezo na nUtano vihitaH kintu zrImunicandramUrikatamaNDalakulakameva pratisaMskRtaM jIvAbhigamAdigAthAbhiH katibhiH katibhibhUtanAbhizca / zeSa spaSTam // 98 // 99 // iti maNDalaprakaraNavRttiH saMpUrNA // atha prazastiH / gurutamatapagaNapuSkarasUryAH zrIvijayasenasUrIndrAH / zrImadakabbaranaravaravihitapravalapramodA ye // 1 // teSAM zizunA vRttiH, svopajJA vyaraci vinayakuzalena / mUlatrANAhapure, karavANarasendu 1652 mitavarSe // 2 // viracitavibudhAnandAH, vibudhAH zrIlAbhavijayanAmAnaH / tairetasyAH zodhanasAnidhyamadhAyi suprajJaiH // 3 // yacca viruddhaM kizcidbhavati hi matimAnyatastathApIha / zodhyamanugrahabuddhyA, yeneyaM bhavati supavitrA // 4 // Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAgatapramANAnAM varNakramAnusAri pariziSTam naM.-1 ...51 padyAdyArambhaH . patrAGkAH aTThAsII lakkhA... ...22 abhiI chacca muhutte... abhiI savaNa dhaNihA... ...50 avasesA nakkhattA... ikArasa ya sahassA... ...22 igavIsaM khalu lakkhA ... ...30 iha nayaNavisayamANaM ... ...30 egamegassa NaM bhaMte !... ...23 egA joyaNakoDI... ...30 catvAri ca tato gatvA... ...57 candehiM sigghayarA... chAvaTThA do asayA... chAvaTThI piDagAiM .... " " ... padyAdyArambhaH patrAGkAH jaMbuddIve dIve Ne bhaMte ! ke- ...37 jaMbuddIve dIve NaM bhaMte !... jayA NaM bhaMte ! jaMbuddIve... ...38 ___" " ... .40 joyaNasayadasagate ... ... ...37 tArakApaTalAdgatyA... ... tArassa ya tArassa ya.... tinneva uttarAo... ... ...55 tesiM kalaMbuApuSpha ...24 dasajoyaNasAhassA... ... desUNamaddhajoaNa..... ... paMcANauisahassA......... pannarasAbhAgeNa ya... ... bAvahiM bAvadi... zatAni sapta gatvoz2a zukrANAM ca gurUNAM ca sayabhisayA bharaNiA ... sAvaNabahulapaDivae ...59 ...43 jaMbuddIve NaM bhaMte! sUriA ... 28 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAyAM pramANatvenoddhRtAnAM granthAnAM varNakramAnusAri pariziSTam naM. 2 granthanAmAni patrAGkAH granthanAmAni patrAkA anuyogadvAravRtti. ... ... ...47 bhagavatI.21-26-28-37-38-40 kAlazataka... ... ... ...49 maNDalakulaka. ... ... ...62 candraprajJapti..... ... ... ...22 laghukSetrasamAsa. ... ... ...37 jImbUdvIpaprajJapti. ... ... 33-51 laghukSetrasamAsavRtti ... ... ... 6 jIvAbhigama.. ... ... ... 1 vizeSaNavatI. ... ... 5-23-30-45-48-62 saMgrahaNI. ... ... ... ...58 jIvAbhigamalaghuvRtti. ... ... 5 / saMgrahaNIvRtti. ...9-46-60-61 jIvAbhigamavRtti. ... ... ...43 samavAyAGga. ... ... 37-53 jyotiSkaraNDuka. ... ... ...44 samavAyAGgavRtti. ... 9-23-43 tattvArthabhASya. ... ... ...60 sUryaprajJapti.... ... ... ...43 pravacanasAroddhAra.. ... ... 30-49 sthAnAGga. ... .... ... ...50 - Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apUrva! advitIya !! anupama !!! TIkA sAthe deveMdranarakeMdra prakaraNa. -2000. A prakaraNa pUrvAcArya kRta che. tenA upara TIkA zrImAna municaMdrasUrinI che. A granthamAM Avela viSaya aMga-upAMgamAM paNa upalabhya nathI eTale A graMtharnu mahattva sUtragraMtha jeTalaM ja ane tenI upAdeyatA paNa teTalI ja samajavAnI che. A prakaraNanI eka kopI phakta Dhakkana kaoNlejamAM che. te dhaNI azuddha che. saMzodhake tene ghaNI kALajIpUrvaka zuddha karI cheeTalaM ja nahIM paNa dhaNe ThekANe pATho par3I gayelA hatA tenI pUrti karI tenuM gaurava vadhAryu che. kiMmata mAtra 0-12-0 _A granthanI phakta 500 kopI ja chapAI che. jarura jaNAtI hoya to jaladI lakho zrI jaina AtmAnanda sabhA. The0 AtmAnanda bhavana. bhAvanagara. T REE