Book Title: Jain Vivah Vidhi Tatha Sharda Pujan Vidhi
Author(s): Saubhagyavijay, Muktivijay
Publisher: Nandishwar Dwip
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020399/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaina vivAha vidhi tathA zAradA pUjana vidhi lekhaka muni saubhAgyavijayajI ma. sA. ha hindI anuvAdaka muni muktivijayajI ma. sA. prakAzaka :zrI nandIzvara dIpa sTezana roDa, jAlora 22334 vikrama saMvata 2055 For Private and Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - prastAvanA 'AcAraH paramo dharmaH' isa niyamAnusAra prathama apane AcAra ko zuddha banAnA yaha hara eka jaina zrAvaka kA khAsa kartavya hai| binA AcAra zuddhi ke gRhastha dharma nahIM jhalaka uThatA isIliye jaina AcArya vardhamAnasUri ne apane AcAra dinakara graMtha meM gRhasthoM ke garbhAdhAna Adi 16 saMskAra batAye haiM unameM 14 vAM saMskAra vivAha vidhi bhI zAmila hai, prakRta pustaka meM vivAha vidhi kA acchI taraha bayAna kiyA gayA hai, isameM likhe mutAbika jaina maMtroM se vivAha kI kriyA karAnI cAhiye isakA pracAra jaina samAja meM bahutAyata se honA jarUrI hai| Ajakala jahAM dekhate haiM, vahAM jyAdAtara brAhmaNa logoM kI vidhi se tamAma vivAha zAdI kI kriyA karAI jAtI hai magara dhArmika dRSTi se to jaina zailI se hI honI cAhiye kAraNa ki prAcIna AcAryoM ne jo vidhi batAI hai usakA matalaba yaha nahIM ki graMthoM meM par3I rahe balki usakA yathA samaya upayoga karanA cAhiye / yaha vivAha vidhi mUla saMskRta bhASA meM hai usakA gujarAtI bhASAMtara karAkara bahuta arse pahale 'jaina vivAha vidhi' tathA 'jaina lagna vidhi' isa nAma se choTI sI pustakeM gujarAtI mahAzayoM ne chapavAI thI ve pustakeM tamAma pharokta ho cukIM aba ve kisI bukaselara ke yahAM nahIM miltii| ina pustakoM kI Ajakala mAravAr3a meM puchatAcha hone lagI hai For Private and Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir isaliye isa gujarAtI pustaka kA hindI meM anuvAda kara prastuta pustaka maineM taiyAra kI hai| isa pustaka meM lagna ke zurU ke dina se lekara Akhira taka tamAma vidhi maya maMtroM meM dI gaI hai / isameM meM koI-koI vidhi kahIM-kahIM nahIM karAI jAtI hai jaisA ki 'mAtRkA sthApana' karanA tathA varakanyA ko 'abhiSeka' karAnA gujarAta meM rivAja hai aura mAravAr3a meM nahIM hai to isake liye yahIM samajhanA cAhiye ki jahA~ jaisA rivAja ho usa mutAbika vidhi karAkara zeSa vidhi chor3a deve, pustaka likhane vAle kA pharja hai ki jitanI vidhi ho utanI pUrI likhe binA adhUrI nahIM chor3a sakatA kAraNa ki pustaka vahIM likhI jAtI hai jo Ama pablika ke liye upayogI ho, maineM isa khyAla se sarva sAdhAraNa ke liye isakA anuvAda kiyA hai, AzA hai kriyA kAraka mahAzaya jisa-jisa prAnta meM jaisA rivAja ho usa mutAbika isameM se alaga-alaga chAMTakara kriyA karAte rheNge| isa 'jaina vivAha vidhi' pustaka ke pIche jaina zAradA pUjana kI vidhi bhI dI gaI hai so isake mutAbika vidhi karAnA jaina samAja ke liye ucita hai / ityalaM sujJeSu / OM zAMtiH / tA. 10-6-31 mu. kavarAr3A. (mAravAr3a) -- lekhaka muni saubhAgyavijaya - For Private and Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org deveM / || OM arhaM namaH / / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina vivAha vidhi vivAha sambandha (sagAI) vara aura kanyA kA vivAha saMbaMdha nizcaya karane ke bAda usake viSaya meM lekha lagna ke muhUrta pahale karanA cAhiye aura vaha lekha kanyA pakSa ke baDere puruSa ko cAhiye ki vara ke pakSa ke baDere puruSa ko svajana jAti ke rUbarU kuMkuma ke chaTi DAlakara cAvala supArI aura durvA (dharo) se pUjana kara zrIphala tathA rUpaye ke sAtha arpaNa kare aura usa vakta vivAha vidhi kAraka (vivAha kI vidhi karAne vAlA) nIce likhe mujaba zuddha maMtra par3he / OM arhaM parama saubhAgyAya paramasukhAya paramabhogAya paramadharmAya paramayazaseparamasaMtAnAya bhogopabhogAntarAyavyavacchedAya amuka nAmnI kanyA amukagotrAM amukanAmne varAya amukagotrAya dadAti prati gRhANa ahaM OM / isa mujaba bolakara hamezA ke rivAja mujaba pAna supArI sabako vara ke pakSa vAloM kA pharja hai ki kanyA ke liye acche kapar3e va jevara bheje aura paraspara AmaMtraNa dekara apanI haisiyata ke mutAbike saMbaMdhiyoM ko jimAkara unakA satkAra kareM / For Private and Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaina vivAha vidhi lagna nizcaya lagna ke kucha roja pahale donoM pakSa ke saMbaMdhI ikaTThe hokara jyotiSazAstrI ko bulAveM aura usake pAsa lagna likhAkara usa para kuMkuma ke chAMTe phUla pAna supArI zrIphala paisA vagairaha se pUjA kare aura jyotiSI kA acchA satkAra kare (isa prasaMga para mAMgalika gur3a beMcA jAtA hai, aura vara ko peharAmaNI bhI dI jAtI hai) / .... mAtR kA sthApana lagna ke pAMca yA sAta roja pahale zubha muhurta meM vara aura kanyA ke vahAM mAtR kA sthApana yAni kuladevI kI sthApanA karanI cAhiye / bAda usakI pUjA kara vara athavA kanyA ko pATa para biThAkara unakI mAtA, unake lalATa meM tilaka kareM cAvala bhI usa para lagAve aura hAtha pAvaM ke kuMkuMma chiDaka kara zrIphala, pAna, supArI tathA rUpaye se khobA (aMjali) bharA de aura cAra suhAgina striyAM tilakakara pIThI kI mAliza kara akSata se vadhAtI hai / jinako pAna supArI dekara unakA sammAna kiyA jAtA hai| yahAM para kore zarAbalo me javAre bone kA bhI adhikAra hai / mAtRkA sthApanA ke dina se lagAkara lagna ke dina taka hamezA sugandha tela aura pIThI lagAkara vara ko snAna karAveM tathA usako jina maMdira meM deva pujA bhI karAte rhe| maNDapa kA muharta maMDapa kA muhurta yaha vedikA kA khAsa muhurta hai| usakI vidhi AcAra dinakara grantha me nahIM lekina zrI AdinAtha caritra meM vivAha For Private and Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaina vivAha vidhi maMDapa kA varNana hai aura usa maMDapa ke bhItara jo vedikA (cavaDI) hotI hai usakI sthApanA vidhi AcAra dinakara granthaM meM hai, lagna yA mahotsava ke mauke para maMDapa kA muhurta kiyA jAtA hai / vara ke ghara para maMDapa kA muhurta nahIM hotA, jahAM lagna hone kA ho vahAM vedikA pratiSThA mujhaba karane meM koI harja mAluma nahIM hotA hai, agara lagna ke dina hI maMDapa kA muhurta kiyA jAye to jyAdA behatara hogA / cavarI bAMdhane lAyaka 6-8 yA 10 hAtha samacorasa jamIna pasanda kara usako zuddha karAveM aura usake bIca meM vedikA banAve, usake cAroM tarapha tIna-tIna bAMsa khar3e kara usameM sone ke, cAMdI ke, tAMbe ke aura miTTI ke sAtha-sAtha choTe bar3e ghar3e eka dusare ke upara rakhane caahiye| usake cAro tarapha Upara bandha lekara kapar3e se yA lakar3e se toraNa bAMdhe, aura dakSiNa tarapha azoka vRkSa (azokApallavakA toraNa bAMdhe) / vedikA ke madhya bhAga meM agni sthApanA ke liye aise trikoNAkAra agnikuMDa banAve / bAda vara kanyA ko dakSiNa dvAra se praveza karavAkara bAyIM (DAbI) aura dAhinI (jimaNI) tarapha purva dizA sammukha paTTe para biThAveM yAni bhItara praveza karate bAyI tarapha vara aura dAhinI tarapha kanyA biThAve / usa vakta vivAha vidhi kAraka nIce mujaba samAna taiyAra rkheN| cavarIkA sAmAna zuddha jala kA kalaza, zrIphala 3, candana, akSata, supArI, puSpa, madhu (shhd)| - For Private and Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra (6 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaina vivAha vidhi homa kA sAmAna samI (khejar3I), pIpalA, ketha, indrajava bIlI, Ama inameM se jo mile usakA kASTa isake sivAya ghI supArI jau aura tila / vedikA pratiSThA maMtra OM namaH kSetradevatAyai zivAyai kSAM kSIM kSaM kSau kSaH isa vivAha maMDape Agaccha 2 iha bali paribhogaM gRhANa 2 bhogaM dehi 2 sukhaM dehi yazo dehi santatiM dehi Rddhi dehi vRddhi dehi sarvasamIhitaM dehi 2 svAhA / yaha maMtra bola kara caMdana puSpa Adi vedi ke cAro tarapha phikavAveM bAda kriyAkAraka kanyA ke pitA vagairaha ke hAtha meM caMdana, puSpAdi rakhavAkara nIce mujaba toraNa car3hAne kA maMtra par3heM / toraNa kA maMtra OM hrIM zrI namaH dvArazriye sarvapujite sarvamAnite sarvapradhAne iha toraNa sthA sarvasamIhitaM dehi 2 svAhA / yaha maMtra paDhakara caMdana, puSpAdi toraNa para DAlakara use bArasAkha para baMdhAveM / For Private and Personal Use Only isake bAda cadaMrUvA bAMdha kara usa para vAMsI supar3e meM sapheda kapar3A bichAkara sAthiyA kare / suhAgina striyoM se taiyAra kI huI bar3iyA Adi rakhI jAtI hai aura usa vakta maMDapa ke muhurta karane vAle ko supArI vagairaha dI jAtI hai / Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaina vivAha vidhi gRha zAMti isa bAta kA purNa dhyAna rakhanA cAhiye ki lagna ho vahAM taka sAta smaraNa aura gRhazAMti kA pATha hamezA karAte rahe zAyada hamezA na bana sake to lagna ke dina to avazya hI pATha karAveM / lagna ke samaya se pahale vara ko tela, pIThI kI mAliza karAne ke sAtha snAna karAkara zarIra ko aMgoche se poMcha kara kapar3e, gahane pahanAkara lalATa me kuMkuma kA tilaka kara ghor3e para biThAveM / usake pIche usakI bahana ko biThAkara luMga utAre aura Dhola, nagAr3A, tAzA Adi bAje gIta nAca vagairaha lavAjame ke sAtha varaghor3A cale / rAste me 'jaina maMdira ho vara ko darzana karAte cale / rAste meM kriyA kAraka nIce mujaba maMtra bolatA cleN| / varaghor3e meM maMtrapATha OM aha~ Adimo'rhan, Adimo nRpaH, Adimo dAtA, Adimo niyantA, Adimo gurUH, AdimaH zreSThaH, AdimaH kartA, Adimo bhartA, Adimo jayI, AdimoH nayI, AdimaH zilpI, Adimo vidvAn, Adimo jalpAkaH, AdimaH zAstA, Adimo raudraH, AdimaH saumyaH, AdimaH kAmyaH, AdimaH karUNyaH, Adimo vanyaH, AdimaH stutyaH, Adimo jJeyaH, Adimo dhyeyaH, Adimo bhoktA, AdimaH soDhA, Adima eka, Adimo'neka, AdimaH karmavAn, Adimo'karmA, Adimo dharma vit, Adimo'nuSTheyaH, Adimo'nuSThatA, AdimaH sahajaH, Adimo dazAvAm, AdimaH sakalatraH, Adimo niSkalatraH, Adimo vivoDhA, AdimaH, khyApakaH, Adimo jJApakaH, Adimo viduraH, AdimaH kuzalaH Adimo vejJAnika AdimaH sevyaH, Adimo For Private and Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaina vivAha vidhi " gamyaH, Adimo vimRzyaH, Adimo vima, surAsuranaroragapraNataH prAptavimalakevalo yo gIyate sakala prANigaNahitaH dayAluH aparApekSaH, parAtmA paraM jyotiH paraM brahma, paramaizvaryabhAkU paraMparaH, parAparo'paraparaH, jagaduttamaH sarvagaH sarvavit, sarvajita savIryaH, sarvaprazasyaH sarvavandyaH sarvapUjyaH, sarvAtmA, asaMsAraH, avyayaH avAryavIryaH, zrIsazrayaH, zreyaH saMzrayaH, vizvAzyAyahRt, saMzayahRt, vizvasAraH, nirajanaH, nirmamaH, niSkalaMkaH, niSpApaH, nirmanAH, nirvacAH, nirdehaH, niHsaMzayaH, nirAdhAraH, niravadhipramANaprameyapramAtA, jIvAjIvAzravasaMvarabaSTa nirjarAmokSaprakAzakaH, sa eva bhagavAn zAMti karotu tuSTiM karotu puSTiM karotu vRRRi karotu sukhaM karotu zriyaM karotu lakSmI karotu arha OM / isa taraha maMtra bolate jaba varaghor3A kanyA ke vahAM A pahuMce usake pahale hI kanyA ko mAtRgRha ( kanyA kI mAtA kA ghara) meM snAna karAkara kapar3e aura gahane pahanA kara taiyAra rakheM / idhara vara ke Ane para usako ghara ke daravAje ke agADI paTTe para khaDA rakhe bAda meM kanyA kI mAtA vahAM Akara ardhyapradAna kareM / isake bAda jheraNA ghU~sarA iMDIpIDI vagairaha lekara vara ko poMkhe poche vara ke praveza karate dAhinI ( jImaNI) tarapha zarAba yAnI koDAye meM aMgArA lUMNa athavA kapAsiye yA cAvala DAla kara usake Upara dUsarA zarAba (koDAyA) UMdhA rakhakara usake molI lapeTa kara rakhe vara usako dAhine pAvaM se dabAtA huA bhItara praveza kare usa vakta kanyA kI mAtA vara ke gale meM lAla kapaDA tathA varamAlA DAle aura vara ko ghara ke bhItara le jAkara pUrva sanmukha kanyA kI bAyI tarapha maMce para biThAve, vahAM para dhUpa zurU rakhe aba hastamilApa ke muhurta kI derI ho to utanI vakta kriyA kAraka nIce mujaba maMgalika stotra paDheM / For Private and Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra jaina vivAha vidhi www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maMgalam stotra maMgalam bhagavAn vIro, maMgalam gautamaH prabhuH / maMgalam sthUlI bhadrAdyAH, jaina dharmo'stu maMgalam ||1|| nAbheyAdyA jinA: sarve, bharatAdyAzca cakriNaH / kurvantu maMgala sarve, viSNavaH prativiSNavaH / / 2 / / nAbhi siddhArthabhUpAdyA, jinAnAM pitaraH same / pAlitAkhaNDa sAmrAjyAH janayantu jaya mama || 3 || marudevI trizalAdyA, vikhyAtA jinamAtaraH / trijagajjanitAnandA, maMgalAya bhavantu meM || 4 || zrIpuMDarIkendrabhUti - pramukhA gaNadhAriNaH / zrutakevalino'pIha maMgalAni dizantu meM ||5|| brAhmIcaMdanabAlAdyAH, mahAsatyo mahattarAH / akhaMDazIlalIlADhayA, yacchantu mama maMgalam ||6|| cakrezvarI siddhAyikA, mukhyAH zAsanadevatAH / samyagdRzaM vighnaharA, racayaMtu jayazriyam // 7 / / karpAdiM mAtaMgamukhyA, yakSA vikhyAtavikramaH / jaina vighnaharA nityaM dizantu maMgalAni me ||8|| hastamilApa ke muhurta ke Ane para kriyA kAraka vara kanyA ke hAtha meM kaMkaNaDorA bAMdhe caMdana tathA khejaDI kA lepa kare aura dono ke gale meM varamAlA DAla cheDA bAMdha vara ke hAtha para kanyA kA hAtha rakhanA usa hasta sapuTa meM kanyA kA pitA cAMdI kA sikkA rakhe aura usa vakta kriyAkAraka nIce mujaba maMtra paDhe / For Private and Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 10 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaina vivAha vidhi hastamilApa kA maMtra OM arhaM AtmAsi jove'si samakAlo'si samacitto'si sasamakarmA'si samAzrayo'si samadeho'si samakriyo'si samasnoho'si samaceSTito'si samAbhilASo'sti sameccho'si samapramodo'si samaviSAdo'si samAvastho'si samanimitto'si samavacA asi samakSuttRSNo'si samagayo'si samAgamo'si samavihAro'si samaviSayo'si samazabdo'si samarUpo'si samaraso'si samagaMdho'si samasparzo'si samendriyo 'si samAzrayo'si samasaMvaro'si samabaMdho'si samanirjaro'si tadehI ekatvamidAnIM ahaM OM / yaha bolane ke bAda saMpuTa kiye hue vara aura kanyA ke hAthoM para vara ke mAtA pitA dUdha aura jala kI dhAra dilAte haiM aura jaldI hI hAtha chuTe karAte haiM, vara kanyA ke mAtA pitA vara kanyA ke pAsa svastivAcana (yAnI pAnI ke loTe para zrIphala para rakha kara usakI pUjA) karAte hai / bAsa kI cavarI banAkara usameM miTTI ke raMge hue vara baheDe eka dUsare para rakhe, maMDapa ke muhurta ke adhikAra meM pestara diye hue vedipratiSThA kA maMtra paDha kara cAroM dizA meM akSata (cAvala) phikavAveM, toraNa pratiSThA kA maMtra paDhakara dakSiNa tarapha toraNa baMdhAve, vara kanyA ko usa dvAra se cavarI meM praveza karAkara bAyIM va dAhinI tarapha biThAveM cavarI ke bIca meM agnikuMDa banAkara kriyAkAraka nIce mujaba maMtra paDhe / For Private and Personal Use Only agni sthApanA kA maMtra OM hrIM hrIM hrIM haH namo'gnaye namo bRhadbhAnave namo'nantatejase namo'nantavIryAya namo'naMtaguNAya namo hiraNyatejase namaH chAgavAhanAya Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaina vivAha vidhi namo havyAzanAya atra kuMDe Agaccha 2 avatara 2 tiSTha 2 svAhAH / yaha maMtra bola kara agnikone meM agni thApana kare pIche kriyA kAraka uttara sanmukha baiTha kara nIce mujaba maMtra bolatA huA ghI guDa tila supArI vagairaha kA homa kare / homa kA maMtra OM aha~ OM agne prasannaH sAvadhAno bhavatavA'yamavasaraH, tadAhAraya indraM yama nairRtaM, varUNaM vAyuM kuberaM IzAnaM nAgaM brahmANaM lokapAlAna, grahAMzca sUrya soma maMgala budha gurU zani rAhu ketUna, surAMzca asura suparNa vidyudagni dvIpodadhi digvAyu stanitakumArAn / bhuvanapatIna bhUtapizAcayakSarAkSasa kinnara kiM purUSmahoragagaMdharvAn vyaMtarAna, caMdrArkagraha nakSatratArakAna jyotiSkAn, saudharmezAna sanatkumAramAhendra brahmalAtaka zukrasahastrArA''nataprANatA''raNA'cyutapraive yakAnuttarabhavAn vaimaanikaan| indrasAmAnikapArSadyaprAyastrizllokapAlAnIkaprakIrNakalA - kAntikAbhiyogikabhedabhinnAn caturnikAyAnapi sabhAryAn sAyudhabalavAhanAn svasvopalakSitacihyanU apsarasazca parigRhItAparigRhItabhedabhinnAH sa sakhIkAH sadAsIkAH sAbharaNA rUcakavAsino dikkumArikAzca / sarvAH samudranadI giryAkaravanadevatAH, tadetAn sarvAn sarvAzca idamarthya pAdyamAcamanIyaM baliM carUM hutaM nyastaM grAhya 2 svayaM gRhANa 2 svAhA aha~ OM / isa taraha homa kara kriyAkAraka kanyA ke sAmane baiThakara nIce diyA huA maMtra paDhatA huA DAbha ke agrabhAga se tIrthajala se vara kanyA ko abhiSeka kraaveN| For Private and Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaina vivAha vidhi pahale abhiSeka kA maMtra OM arha idamAsanamadhyAsInau svAdhyAsInau sthitI susthitau tadastu vAM sanAtanaH saMgamaH arha OM / yaha maMtra bolakara kriyAkAraka hAtha meM dharo cAvala lekara nIce mujaba vara kanyA ke dono pakSa (mAtA kA pakSa tathA pitA kA pakSa) ke gotra AdikA nAma bolanA aura AzIrvAda dekara vara kanyA ko dharo cokheM se bNdhaaveN| OM namo'rhatsiddhAcAryopAdhyAyasarvasAdhubhyaH OM arha amukagotrIyaH iyatpravaraH amukajJAtIya amukavaMzIyaH prapautraH-pautraH-putraH amuka pradauhitraH amukadohitraH amukamAtrIyaH amukanAma / varaH / (isameM vara kA gotra vaMza Adi batAyA hai|) aba kanyA ke gotra vaMza Adi kA maMtra par3hiye - amuka gotrIyA iyatpravarA amukajJAtIyA amukavaMzIyA amuka prapautrI amuka pautrI amuka putrI amuka pradauhitrI amuka dohitro amuka mAtrIyA amuka nAmnI varyA (kanyA) / tadetayorvaryAvararyAnibiDo vivAhasaMbaMdho'tu zAMtirastu tuSTirastu puSTirastu dhRtirastu buddhirastu dhanasatAnavRddhirastu arha AUM| pIche vara aura kanyA ke pAsa gaMdha puSpa aura naivedya se agni ko pUjA karAve tathA usame vrIhi pAna supArI DalavAve / usake bAda kriyAkAraka nIce darja kiyA huA matra paDhakara kanyA ko agAr3I rakhakara vara ke hAtha para kanyA kA hAtha rakhavA kara vara aura kanyA donoM ko agni kI pahalI pradakSiNA dilAve / For Private and Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra jaina vivAha vidhi www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 13 pahale phere kA maMtra OM arhaM anAdi vizvaM anAdirAtmA anAdi kAlaH anAdikarma anAdisaMbadhaH, dehinAM dehAnugatAnAM krodhAhaMkAra chadmalobhaiH saMjvalana pratyAkhyAnA pratyAkhyAnantAnubandhibhiH zabdarUparasaM gadhasparze ricchA'nicchAparisaMkalataiH sambandho'nubadhaH saMyogaH sugamaH sukRtaH svanuSThitaH suprAptaH sulabdho dravyabhAvavizeSeNa arhaM OM / tadastu vAM siddhapratyakSaM kevalipratyakSaM caturnikAyadevapratyakSaM vivAhavidhAnAgnipratyakSaM nAgapratyakSaM naranAropratyakSaM nRpapratyakSaM janapratyakSaM gurUpratyakSaM mAtRpratyakSaM pitRpratyakSaM mAtRpakSapratyakSaM pitRpakSapratyakSaM jJAtisvajanapratyakSa sabaMdhaH sukRtaH sadanuSThitaH suprAptaH susaMbaddha susaMgataH / phira vrIhi (bagaira chIle cAvala) supArI vagairaha agni meM DAlakara nIce mujaba maMtra paDhatA huA dUsarI pradakSiNA dilAveM / For Private and Personal Use Only dUsare phere kA maMtra OM arha karmA'sti mohanIyamasti dIrghasthityasti nibiDamasti ducchedyamasti aSTAvizatiprakRtyasti krodho'sti mAno'sti mAyA'sti lobho'sti sajvalano'sti pratyAkhyAnAvaraNo'sti apratyAkhyA nAvaraNo'sti anaMtAnubaMdhyasti catuzcaturvidho 'sti hAsyamasti ratirasti aratirasti bhayamasti jugupsA'sti zoko'sti puMvedo'sti strIvedo'sti napuMsakevedo'sti mizramasti sAmyaktvamasti saptatikoTAkoTisAgara sthityasti ahaM / tadastu vA nikAcita nibiDabaddhamohanIyakarmodayakRtaH snehaH Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaina vivAha vidhi sukRto'stu svanuSThito'stu susaMbaddho'stu AbhavamakSayo'stu / phira supArI vagairaha agni meM DAla kara tIsarI pradakSiNA dilAve / (tIsare phere kA maMtra OM aha~ karmAsti vedanIyamasti sAtamasti asAtamasti suvedya sAtaM durvedyamasAtaM suvargaNAzravaNaM sAtaM durvagraNAzravaNamasAta zubhapudgaladarzanaM sAtaM duHpudgaladazainama sAtaM zubhaSaTrasAsvAdana sAtaM azubhaSaTrasAsvAdanama sAtaM zubhagaMdhAghrANaM sAtaM azubhagadhAghrANama sAtaM zubhapudgalasparzanaM sAtaM azubhapudgalasparzanama sAtaM sarva sukhakRt sAtaM, sarva duHkhakRda sAtaM arha OM / tadastu vAM sAtavedanIyaM mAbhUdasAtavedanIyam / (cauthe phere kA maMtra OM arha sahajo'sti svAbhAvo'sti saMmbadhosti pratibaddho'sti mohanIyamasti vedanIyamasti nAmAsti gotramasti Ayurasti heturarasti Azravabaddhamasti kriyAbaddhamasti kAyabaddhamasti tadasti sAMsArika saMbaMdhaH ahaM AUM| aba kanyA kA pitA dAhine hAtha meM tila java DAbha dharo aura jala dekara kriyAkAraka maMtra paDhe / adya amuka varSa ayane Rtau mAse pakSe tithau vAsare nakSatre yoge karaNe muhUte pUrvakarmasaMkaMdhAnubaddhAM vastragaMdhamAlyAlaMkRtAM For Private and Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaina vivAha vidhi svarNarUpyamaNibhUSaNabhUSitAM kanyAM dadAtyayaM pratigRNhIya / / yaha maMtra kriyAkAraka paDha rahe taba kanyA kA pitA apane hAtha meM rakhe hue tila vagairaha vara kanyA ke jur3e hue hAtha meM rakhe / yahAM para vararAjA ko cAhiye ki 'pratigRhAmi pratigRhItA' aisA bole| kriyAkAraka kahatA hai ki 'supratigRhItA'stu zAMtirastu tuSTirastu puSTirastu Rddhirastu vRddhirastu dhnsNtaanvRddhirstu| isake bAda kanyA kA hAtha nIce vara kA hAtha Upara isa taraha rakhAkara unake pAsa cAvala kA havana karAve aura vara ko agADI kanyA ko pIche isa tarIke se cauthI pradakSiNA dilAve / pIche vara ko dAhinI tarapha aura kanyA kI bAyIM tarapha biThAkara kriyAkAraka apane hAtha me DAbha dharo cAvala aura vAsakhepa lekara maMtra pddhe| yenAnuSTAnenA''dyo'rhan zukrAdidevakoTiparivRto bhogAya saMsArijIvavyavahAramArgasaMdarzanAya sunaMdA sumaMgale paryaNaiSIt jJAtamajJAtaM vA tdnusstthaanmnusstthitmstu| ____ yaha maMtra paDhakara vara kanyA ke mastaka para vAsakhepa DAle pIche kanyA kA pitA jaba tila DAbha aura jala hAtha meM lekara vara ke hAtha me dekara nIce mujaba paDhe - 'sudAya dadAmi, pratigRhANa' vara kahatA hai - 'pratigRhAmi parigRhAmi pratigRhItaM parigRhItam' kriyAkAraka kahatA hai ki - 'supratigRhItamastu suparigRhItamastu' / bAda kriyAkAraka nIce diyA huA maMtra paDhakara vara kanyA ke mastaka para DAbha ke agra bhAga se tIrthajala chiDake / For Private and Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - jaina vivAha vidhi AkhirI abhiSeka maMtra vadhUvarau vAM pUrvakarmAnubandhena nibiDena nikAcitabaddhena anupavartanIyena apAtanIyena anupAyena azleSeNa avazyabhogyena vivAhaH pratibaMdho babhUva tadastu akhaMDito'kSayo nirapAyo nirvyAbAdhaH sukhado'stu zAMtirastu tuSTirastu puSTirastu Rddhirastu vRddhirastu dhanasantAnavRddhirastu / yahAM para rivAja mujaba kriyAkAraka cAvala ke sAta Dhera (Dhagale) karA kara una para eka eka paisA pAna supArI rakhavA kara pUjA karAtA hai aura pIche vara kA hAtha kanyA ke pAMva ko cubhAkara kanyA ke pAMva se sAtoM Dhera ko gavA detA hai, usake bAda uttara dizA meM dhUva ke tAre tarapha kaMku ke chAMTe tathA cAvala nakhA kara darzana karAte haiN| bAda mAtRgRha (kanyA kA ghara) meM kuladeva kI pUjA karAkara nIce mujaba maMtra paDhe / anuSThito vAM vivAho vatsau samasnehI samabhogau samAyuSI, samadharmo samaduHkhasukhau samazatrumitrI samaguNadoSau samavADanaH kAyau samAcArau samaguNI bhavatAm / yahAM para vara kanyA ke hAtha chuTe karane kI vidhi zAstra meM batalAI hai isaliye kanyA ke pitA ke kahane para kriyA kAraka nIce kA maMtra paDhe / hAtha chuDAne kA maMtra OM ahaM jIvastva karmaNA baddhaH jJAnAvaraNena baddhaH darzanAvaraNena baddhaH vedanIyena baddhaH mohanIyena baddhaH AyuSA baddhaH nAmnA baddhaH gotreNa baddhaH antarAyeNa baddhaH prakRtyA baddhaH sthityA baddhaH rasena baddhaH pradezena baddhaH / For Private and Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaina vivAha vidhi __ tadastu te mokSo guNasthAnArohakrameNa aha~ OM / muktayoH karayorastu vAM snehasaMbandho'khaDitaH / aisA maMtra bolate hAtha alaga karane cAhiye isa vakta jamAi ko dAyaje meM mutAbika haisiyata ke bheTa karanI cAhiye, pIche vara kanyA ko vApasa cavarI meM le jAkara kriyA kAraka nIce mujaba AzISa de / AzIrvAda pUrva yugAdibhagavAna vidhinaiva yena; vizvasya kAryakRtaye kila paryaNaiSIt / bhAryAdvayaM tadamunA vidhinA'sti yugmaM, etatsukAmaparibhogaphalAnubaMdhi / / 1 / / yaha zloka par3ha kara kapaDe kI gAMTha choDakara nIce mujaba AzISa vacana khe| "vatsau labdhaviSayau bhavatAm" yahAM para vara kanyA ko kaMsAra (lApasI) jimAne kA rivAja hai, usake bAda donoM pakSa kI (vara tathA kanyA pakSa kI) suhAgina striyoM ke pAsa kaMku kA tilaka aura cAvala se badhAkara akhaMDa suhAga kA AzIrvAda dilAkara khuzI manAI jAtI hai / itanI tamAma vidhi hone ke bAda nIce mujaba kSamA prArthanA kare - AjJAhInaM, kriyAhInaM, maMtrahInaM ca yatkRtam / tatsarvaM kRpayA deva! kSamasva paramezvara ! / / 1 / / yaha bolakara cavarI ke kuMkuma ke chAMTe dilAkara ca vila se baMdhAkara vara kanyA ko gAje bAje ke sAtha vidA kare, vara ke vahAM vara kI mAtA vathA kara bhItara praveza karAve / For Private and Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 18 jaina vivAha vidhi isa taraha Upara dI huI vidhi ke sAtha lagna ochava karate itanA dhyAna rahanA cAhiye ki jahA taka bana sake jina maMdira meM aTThAI mahotsava kare agara itanA na bana sake to kama se kama eka pUjA to avazya hI paDhAve | // iti jaina lagna vidhi samApta // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private and Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaina vivAha vidhi jaina zAradA pUjana vidhi acche muhUrta meM acche coghaDIye me naye copaDe ko bAjoTha para pUrva yA uttara dizA tarapha sthApana kare pAsa meM ghI kA dIpaka tathA agarabattI rakhe bAda pUjA karane vAlA apane dAhine hAtha meM molI bAMdha kara naI kalama lekara nIce mujaba naye copaDe meM likhanA zurU kreN| "zrI paramAtmane namaH zrIgurubhyo namaH zrIsarasvatyai namaH zrI gautamasvAmi kI labdhi hoijo zrIkezarIyAjI kA bhaMDAra bharapUra hoijo zrI bharatacakravartI kI Rddhi hoijo zrIbAhubalI kA bala hoijo zrI abhayakumAra kI buddhi hoijo zrIkayavannAzeTha kA saubhAgya hoijo zrISTa nAzAlibhadra kI sampatti hoijo" itanA likhane ke bAda navIna varSe navIna mahinA tithi vAra tArIkha vagairaha likhane ke bAda usake nIce eka se nau taka nIce mutAbika 'zrI' akSara deharI ke AkAra meM likhe / zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI For Private and Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaina vivAha vidhi dhyAna rahe ki agara copaDA choTA ho to 5 yA 7 hI zrI karanA usake bAda usake nIce svastika (sAthIyA) kaMku se kare aura usa para nAgaravaila kA pAna supArI ilAyacI labaMga rUpA nANA vagairaha rakhe bAda copaDe ke AsapAsa phiratI jala kI dhArA dekara vAsakhepa cAvala puSpa kI kusumAMjali hAtha meM le kara nIce mujaba zloka bolatA huA caDhAve / maMgalaM bhagavAna vIro, maMgala gautama prabhu / maMgalaM sthUlI bhadrAdyA, jaina dharmo'stu maMgalaM / / 1 / / phira paMcaparameSThI stavana paDhe - paMcaparameSThi stavana sva.zriyaM zrImadarhantaH, siddhAH siddhipurIpadam / AcAryAH paMcadhAcAraM, vAcakA vAcanAM varAm / / 1 / / sAdhavaH siddhisAhAya; vitanvantu vivekinAm / maMgalAnAM ca sarveSA-mAdyaM bhavati maMgalaM / / 2 / / arhamityakSaraM mAyA-bIjaM ca praNavAkSaram / enaM nAnAsvarUpaM ca, dhyeyaM dhyAyanti yoginaH / / 3 / / hRtpadmaSoDazadala-sthApitaM SoDazAkSaram / parameSThistuterbIjaM, dhyAyedakSaradaM mudA / / 4 / / maMtraNAmAdimaM maMtra, taMtra vidhnaughanigrahe / ye smaranti sadaivanaM, te bhavanti jinaprabhAH / / 5 / / isake bAda nIce diyA huA maMtra bolate jAnA aura hara eka dravya se zAradA pUjana karate jAnA / For Private and Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaina vivAha vidhi matra OM hIM zrIM bhagavatyai kevalajJAnasvarUpArya lokalokaprakAzikAyai sarasvatyai jalaM samarpayAmi svAhA / iti jalapUjA / isI taraha Age maMtra bolate jAnA aura 'jala samarpayAmi' kI jagaha jo dravya caDhAnA ho usakA nAma lekara pUjA karate jAnA tAtparya yaha huA ki jala pUjA karane ke bAda caMdana-puSpa-dhUpa, dIpa-akSata (cAvala) naivedya (zakkara yA miThAI) phala ina aSTa dravya kA nAma bolakara pUjA karanA bAda donoM hAtha joDakara nIce darja kiyA huA stotra paDhe / sarasvatI stotra (dutavilaMbita chanda) kalamarAlavihagamavAhanA, sitdukuulvibhuussnnlepnaa| praNatabhUmirUhAmRtasAriNI, pravaradehaprabhAbharadhAriNiI / / 1 / / amRtapUrNakamaMDaludhAriNI, tridazadAnavamAnavasevitA / bhagavatI paramaiva sarasvatI, mama punAtu sadA nayanAmbudam / / 2 / / jinapatiprathitAkhilavADaMyI, gnndhraannmNddpnrtkii| gurUmukhAmbujakhelanahaMsikA, vijayate jagati zrutadevatA / / 3 / / amRtadIdhitibimbasamAnanAM, trijagatIjananimitamAnanAm / navarasAmRtavIcisarasvatI, pramutidaH praNamAmi sarasvatIm / / 4 / / vitataketakapatravilocane, vihitasaMsRtiduSkRtamocane / dhavanapakSavihaMgamalAchite, jaya sarasvati! pUritavAMchite / / 5 / / bhavadanugrahalezataraDiMtA-staducitaM pravadanti vipazcitaH / nRpasabhAsu yata- kamalAbalA, kucarakalAlalanAni vitanvate / / 6 / / gatadhanA api hi tvadanugrahAta, kalitakomalavAkyasudhormayaH / For Private and Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaina vivAha vidhi cakitabAlakuraMgavilocanA, janamanAMsi harantitarAM narAH / / 7 / / karasaroruhakhelanacaMcalA, tava vibhAti varA japamAlikA / zrutapayotidhimadhyavikasvaro, jvalataraMgakadAgrahasAgrahA / / 8 / / dviradakesarimAribhujaMgamA'sahanataskararAjarUjAM bhayam / tava guNAvaligAnataraMgiNAM, na bhavinAM bhavati zrutadevate / / 6 / / OM hrIM klI lbI tataH zrIM tadanu hasakala hImathoe~ namo'nte / lakSaM sAkSAjjapedyaH karasamavidhinA sattapA brahmacArI / niryAntI candrabimbAtkalayati manasA tvA jagaccandrikAmA / so'tyartha vahikuMDe vihitaghRtahutiH syAdRzAMsena vidvAn / / 10 / / re re lakSaNakAvyanATakakathAcampUsamAlokane, kvAyAsaM vitanoSi bAliza ! muthA kiM namravakrAmbujaH / bhakatyA''rAdhayamaMtrarAjamahasA tenAnizaM bhAratI, yena tvaM kavitAvitAnasavitA dvaitaprabuddhAyase / / 11 / / caMcaccandramukhI prasiddhamahimA svAcchandyarAjyapradA nAyAsena surAsurezvaragaNairabhyarthitA bhaktitaH / devI saMstutavaibhavA malayajAlepAMgaratnadyutiH sA mAM pAtu sarasvatI bhagavatI trailokyasaMjIvinI / / 12 / / stavanametadanekaguNAnviMta, paThati yo bhavikaH pramanAH prge| sa sahasA madhurairvacanAmRtai-nUpagaNAnapi rabjayati sphuTam / / 13 / / ___isake bAda AratI utAranA hai phira nIce mujaba gautama svAmI kA stotra pddhnaa| gautama svAmI kA aSTaka zrIindrabhUtiM vasubhUtiputraM, pRthvIbhavaM gautamagotraratnam / For Private and Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaina vivAha vidhi stuvanti devAsuramAnavendrAH, sa gautamo yacchatu vAchitaM meM / / 1 / / zrI vardhamAnatripadImavApya, muhUrtamAtreNa kRtAni yena / aMgAni pUrvANi caturdazApi, sa gautamo yacchatu vAMchitaM me / / 2 zrI vIranAthena purA praNItaM, maMtraM mahAnandasukhAya yasya / dhyAyantyamI sUrivarAH samagrAH, sa gautamo yacchatu vAMchitaM me // 3 yasyAbhidhAna munayo'pi sarve, gRhanti bhikSAbhramaNasyakAle / miSTAnnapAnAmbarapUrNakAmAH, sa gautamo yacchatu vAMchitaM me / / 4 aSTApadAdrI gagane svazaktyA, yayau jinAnAM padavandanAya / nizamya tIrthAtizayaM surebhyaH, sa gautamo yacchatu vAMchitaM me / / 5 tripaMcasaMkhyAzatatApasAnAM, tapaH kRzAnAmapunarbhavAya / akSINalabdhyA paramAnnadAtA, sa gautamo yacchatu vAMchitaM me / / 6 sadakSiNaM bhojanamevadeyaM, sAdharmikaM saMghasaparyayeti kaivalyavastraM pradadau munInAM, sa gautamo yacchatu vAMchitaM me // 7 zivaM gate bhartari vIranAthe, yugapradhAnatvamihaiva matvA / paTTAbhiSeko vidadhe surendraiH, sa gautamo yacchatu vAMchitaM me / / 8 trailokyabIjaM parameSThibIjaM, saMjJAtrabIjaM jinarAjabIjamaM / yannAmacoktaM vidadhAti siddhiM, sa gautamo yacchatu vAMchitaM me / / zrI gautamasyASTakamAdareNa, prabodhakAle munipuMgavA ye| paThanti te bhUripadaM sadaivA-naMdaM labhante sutarAM krameNa / / 10 isa taraha gautamasvAmI kA saMskRta stotra bolanA cAhiye athavA isake badale nIce diyA huA bhASA stotra bhI paDha sakate haiM / aMguThe amRta vase, labdhi taNo bhaMDAra / teM gurU gautama samariye, vaMchita phala dAtAra / / 1 / / prabhuvacane tripadI lahI, sUtra race teNI vAra / yaude pUrvamA race, lokAloka vicAra / / 2 / / For Private and Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - __ jaina vivAha vidhi bhagavatI sUtre kara namI, baMbhI lipi jayakAra / loka lokottara sukha bhaNI, bhASA lipi aDhAra / / 3 / / vIraprabhu sukhiyA thayA, dIvAlI dina sAra / antamuhUrta tatkSaNe, sukhiyo sahu saMsAra / / 4 / / kevalajJAna lahe tadA, zrI gautama gaNadhAra / suranara harakha dharI prabhu, kare abhiSeka uddhAra / / 5 / / suranara paraSadA Agale, bhASe zrIzrutanANa / nANa thakI jaba jANiye, dravyadika coThoNa / / 6 / / te zrutajJAnane pUjiye, dIpa dhUpa manohAra / vIra Agama avicala rahI varasa ekavIsa hajAra / / 7 / / / / iti zrI zAradA pUjana vidhi sampUrNa / / IIM / % 3D R20.. mudraka - prakAza oNphaseTa, jAlora 8 32506 san 2000 * 1000 prati For Private and Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir PRAKASH PRINTERS , JALORE Ph. 2506 Serving Jin Shasan 16 147297 gyanmandir@kobatirth.org For Private and Personal Use Only