Jain Thoughts And Prayers English Gujarati

Author(s): Kanti V Mardia
Publisher: Yorkshire Jain Foundation
Catalog link: https://jainqq.org/explore/007274/1

Page #1

JAIN THOUGHTS AND PRAYERS
English-Gujarati
JAIN THOUGHTS AND PRAYERS - K. V. MARDIA 2017
>YORKSHIRE
FOUNDATION
PROFESSOR KANTI V. MARDIA
THE YORKSHIRE JAIN FOUNDATION
www.yjf.org.uk
www.yjf.org.uk

Page #2

JAIN THOUGHTS AND PRAYERS
DESCOCH
(The Sacred Pitcher: Kalash)
THE YORKSHIRE JAIN FOUNDATION (YJF) 14 ANCASTER ROAD, LEEDS LS16 5HH, UK.
Launched on 1 July 2017 at JAINA 2017, USA, 30 YJF Anniversary Celebration Author: PROFESSOR KANTI V. MARDIA Gujarati Translation: HIRAL SHAH
www.yjf.org.uk

Page #3

JAIN THOUGHTS AND PRAYERS
Professor K.V. Mardia
ISBN 0 9520144 0 8
То
First Edition
25th April 1992 Mahavir Jayanti, Launched by Dr. Paul Marett (English-Hindi Edition)
HEMANT
Second Edition
15th April 2007, 20th YJF Anniversary (English-Hindi Edition)
PREETI
Third Edition
30th June 2017, 30th YJF Anniversary (English-Gujarati Edition)
MA
Launched at the 2017 JAINA CONVENTION, USA
www.yjf.org.uk
www.ysf.org.uk

Page #4

જૈન વિચાર અને પ્રાર્થનાઓ
Abode of the Liberated Souls
Right Faith Right Conduct Right Knowledge
Three
Heaven - Human
Deslinies
Animal
Hell
Non Violence
નાસાં થાકange પરસ્પરોપગ્રહો જીવાનામ્ of all Beings
Mutual Assistance અ a Eags
Mahaavira Swami, the 24" Tirthankara (Svetambara image from Sirohi, Raj.)
Leeds, UK.
www.yjf.org.uk
www.yjf.org.uk

Page #5

temal austerity thcluding diet and stress cockton and right knowledge lead to the g and then eliminate kaahayos by reflecting with pure mind, speech and body on their forgiveness, pride with unity, decet with straightforwardness a 3. Kayswater the roots of the tree of th
ole comparts and space-time in woltional a
gh, Mike Dect and d
activities a
sa
oss and greed
Four Principles of Kashaya
KV. Mard)
ya Doctrine
The Four Principles of Kashaya Doctrine launched at the Leeds (UK) temple in October 2016.
www.yjf.org.uk
INSPIRING QUOTATIONS
"Science without religion is lame, Religion without science is blind."
Einstein (1940)
"... a person who is religiously enlightened appears to me to be one who has, to the best of his ability, liberated himself from the fetters of his selfish desires...." Einstein (1940)
(Jain "Person who has conquered himself /herself.")
Kashaaya (Destructive Emotions) - Anger + Greed + Ego + Deceit = 'AGED' = Ageing agents.
************
"The Worldly Hope men set their Hearts upon Turn Ashes-or it prospers: and anon, Like Snow upon the Desert's dusty Face Lighting a little Hour or two - is gone."
Omar Khayyam (Tr. FitzGerald)
www.yjf.org.uk

Page #6

"Freedom from destructive emotions in reality is the true enlightenment.
(Kashaaya Mukti kill Muktirev)."
Situations
Karmic
force
lines
Karmic
matter
Volitional activities
Karmons
Soul
Situation and volitional activities with karmic force lines from Mardia (1990, 2016).
www.yjf.org.uk
FOUR PRINCIPLES OF KASHAYA DOCTRINE
DOCTRINE 1: Kashayas water the roots of the rebirth
tree.
DOCTRINE 2: Liberating oneself in this rare human birth from kashayas is the only way to Moksha.
DOCTRINE 3: Karmons, karmic components, karmic soul colours and volitional activities all contribute to kashayas.
DOCTRINE 4A: Study with still mind and Jainness the destructive nature of kashayas.
DOCTRINE 4B: Overcome anger with forgiveness, pride with humility, deceit with straightforwardness and greed with contentment.
DOCTRINE 4C: The austerities of observing the five vows and exercising the four noble truths lead to the Akashaya-state.
Mardia's plate of 2016 updated
www.yjf.org.uk

Page #7

CONTENTS
PREFACE REFERENCES
xiii-xix
xviii
1 - JAIN THOUGHTS
1-18
THE ESSENCE OF JAINISM FOUR NOBLE TRUTHS LETTERS BETWEEN MAHATMA GANDHI AND RAYCHANDBHAI* JAIN MEDITATION TWELVE REFLECTIONS
2 - PRAYERS IN ROMANIZED SCRIPT
AND TRANSLATION
NAMOKAAR MANTRA CHATTAARI MANGALAM MAITRI BHAAVNU (GUJARATI) MAHAAVIR AARATI AADINAATH AARATI MANGAL DIVO AARATI OF PANCHA PARMESTHIS KSAMAAPANAA BAARAH BHAAVANAA
www.yjf.org.uk
www.yjf.org.uk

Page #8

પ્રસ્તાવના
3 – જૈન વિચાર
જૈન ધર્મનું જૈનતત્ત્વ
જૈનધર્મનો સાર ટૂંકમાં નીચે જણાવ્યા પ્રમાણે
વ્યક્ત કરી શકાય છે.
જૈન ધર્મનાં સ્વતઃ સિદ્ધ સૂત્રઃ
ચાર સ્વતઃ સિદ્ધ સૂત્રોનાં પ્રેરણાસ્રોતઃ
મહાત્મા ગાંધી અને શ્રીમદ રાજચંદ્ર વચ્ચેનો
પત્રવ્યવહાર
જૈન ધ્યાન
ધ્યાનઃ મુખ્ય કર્તવ્ય સૂચિ
બાર ભાવના
4 - પ્રાર્થનાઓ
લોકાર મહામંત્ર
ચત્તારિ મંગલમૂ
મૈત્રીભાવનું
મહાવીર સ્વામીની આરતી
ઋષભસ્વામીની આરતી
મંગળ દીવો
પંચ પરમેષ્ઠી આરતી
બાર ભાવના
માપના
For Private & crwonal Use Only www.yjf.org.uk
50 60-82 60
૭૦૪
D. Free = 2 0 0 0 6 F G x 8
PREFACE
We are delighted that this third edition of the booklet is released on the 30° YJF Anniversary at the 19th Biennial
Jaina Convention 2017 on “Jainism and Science" in
Edison, New Jersey, USA. Various events took place in this last decade which are detailed on the YJF website.
The first edition was compiled by the Yorkshire Jain Foundation (YJF) in 1990. The second edition was published in 2007 on the 20 YJF Anniversary. Both of these editions have English and Hindi, while this new edition has English and Gujarati. The first two editions of the booklet have been immensely useful for the YJF and various other organizations. In fact, the second edition can now be downloaded free from the following site: http://www.yjf.org.uk/page6.htm
Further, the Four Noble Truths have been rendered into a song album Atam Ajar Amar Hai for which the video version is available on the following site with English translation of the lyrics:
(xiii)
For Privile & Personal Use Only www.yj.org.uk

Page #9

Song 1: Atam Ajar Amar Hai: https://www.youtube.com/watch?v=p-mnxheBHNI
Song 2: Mana Karma Bandha Bandhe: https://www.youtube.com/watch?v=-feHdDtOcqM
The following excerpts from the Introduction in the first edition give the background as well as the aims of the booklet.
The main objectives of the Foundation are the promotion of Jain values and thoughts including the assessment of Jain ideas in modern physical, psychology, logic, neuroscience and contemporary thoughts. In particular, the objectives are
I. To promote religious and educational activities related to Jainism and to develop better understanding of Jain values in modern context.
2. To provide and promote academic and cultural interchanges and cooperation internationally.
(xiv)
www.yjf.org.uk
3. To foster interaction, dialogue and communication with Jain organizations throughout the world.
4. To make rituals/scriptures more transparent with emphasis on their interpretation relative to contemporary thoughts.
*****
Excerpts from the first edition
1. The Background
The Yorkshire Jain Foundation under the name of Leeds Jain Group was formally established in April 1987 on the Mahavir Jayanti. The main objectives of the Group are the promotion of Jain values and thoughts. This is the first direct publication of the Foundation and it is hoped that others will follow. For example, the Group contributed to the Commentary on the manuscript of Mardia K.V. (1990), The Scientific Foundations of Jainism. The Foundation also hopes to maintain a library on Jainism and comparative religions.
(xv)
www.yjf.org.uk

Page #10

2. The Booklet
The main emphasis in Jainism is on the simple principle that you - and only you are responsible for every aspect of your life. You score negative or positive points through your activities which in turn affect your future; your present life is partly due to your past scores. There is neither a Creator God nor any external power to intervene in this process.
The Group meets once a month. The meeting begins with a few prayers followed by open discussions on Jain values and contemporary thoughts. In particular, the younger members participate actively in these discussions.
We have divided the booklet into two parts:
(a) Jain thoughts in English and Hindi (b) Prayers.
The prayers in Romanized script appear face to face with English translation. Prayers in the original script (Devanaagari) can be found in the last section. It is to (xvi)
www.yjf.org.uk
be noted that the "Aaraties" of Aadinaath and Mahaavira highlight their biographical accounts so that we can reflect upon their qualities. We have translated the Aaraties, so that their real spirit may be captured. Furthermore, the prayers enable one to reach the inner higher self. Diacritical marks have been excluded from this edition as proper pronunciation of Indian words needs some instruction, specially for prayers.
The third edition follows the same pattern as in the second edition, except that this edition now replaces the Hindi version with the Gujarati version.
Excerpts from the second edition
We have now added the Hindi translation of every section on "English Thoughts", for which, we are grateful to Dr. N.L. Jain of Jain Center, Rewa (India). In addition, we have also added one Aarati "Panch-Parmesthi" which is commonly used by the Digambars. We have also added the "Baarah Bhaavanaayen" - "Twelve Reflections" in this edition which are very popular, and these highlight the guidelines in practice.
(xvii)
www.yjf.org.uk

Page #11

3. Acknowledgements
Two main events took place during this intervening period:
1. The YJF, in spite of having only a few member
families, made a donation of a laptop and accessories to Muni Nandighosh Vijayji, who is one of the very few Jain monks involved in writing and promoting scientific aspects of Jainism.
We are pleased that this publication has been funded by Mardia Punya Trust. Our thanks go to Dr. Chandra, Pujya Chitrabhanu, Professor P.S. Jaini, and the Academy of Vedic Heritage for allowing us to use their material in the text. We are also grateful to Dr. Duli Chandra Jain, Vinodbhai Kapashi, Dr. Paul Marett and Dr. Natubhai Shah for their helpful comments. Thanks are also due to Dr. N.L. Jain, for his kind help in preparing this second edition.
2. The main Pratisthaa of our Mandir took place on 7th
October, 2001, where there was a great participation by the Jain Community from Leicester, London and Manchester
Dr. L.M. Singhvi, the former Jain and Vedic Scholar, India's former High Commissioner in UK was the Chief Guest. The ceremony was performed and conducted by Shri Jayaishbhai, Jain Samaj, Europe. The architect of the Mandir is Mr. Rajesh Sampura.
For this third edition we are grateful to Hiral Shah for the Gujarati translation, and to Milan Shah, Rajasvee Shah and Viral Shah for their help in preparing this edition.
It is hoped that other groups may find this book useful. and when any material is reproduced, due acknowledgement to this source will be most welcome.
This booklet deals with some of above main topies. For further details, a list of references is given below.
(xviii)
Kanti Mardia 3rd April 2017
(xix)
For Private & Personal use only www.yjf.org.uk
www.yjf.org.uk

Page #12

REFERENCES Dundas, P. "The Jains". Routledge, 2 edition 2002. Hynson, C. "Discover Jainism". Institute of Jainology, London, 2006. Jain, P.S. "Essential of Jainism". Jain Center of Greater Boston, 1984. Jaini, P.S. "Jain Path of Purification". Berkeley, 1979 (Reprinted by Motilal Banarsidass). Mardia, K.V. "The Scientific Foundations of Jainism" (SFJ). Motilal Banarsidass, Delhi, 1999, 2016, 2nd Edition. Mardia, K.V. "Jain Dharma ki Vigyanik Adharshila". Hindi edition of the SFJ. Parsvanath Institute, Varanasi, 2004. Mardia, K.V. "Jain Dharmani Vigyanik Adharshila". Gujarati edition of the SFJ. L.D. Bhartya Sanskriti Vidhyamandir, Ahmedabad, 2011. Mardia, K.V. "Jain Thoughts and Prayers". 2" edition (English-Hindi) http://www.yjf.org.uk/page.htm, 2007. Mardia, K.V. and Rankin A.D. "Living Jainism - An Ethical Science". Mantra Books, USA, 2013. Marett, P. "Jainism Explained" Jain Samaj Publication, Leicester, 1985.
(xx)
ENGLISH SECTION
For Private & Personal use only www.yjf.org.uk
www.yjf.org.uk

Page #13

1 - JAIN THOUGHTS
THE ESSENCE OF JAINISM
knowledge, perception, bliss and energy. The contaminants are called karmic matter. Each of our actions from past to present affect karmic matter, which in turn determines our future.
3. Reincarnation
Jainism is derived from the word "Jina' which means a person who has conquered himself or herself and Jainism is equivalent to the quality of "Jainness". Jains believe that the religion was founded by Rishabha (Aadinaath) and is extremely ancient. The last Tirthankara (spiritual path-maker) of twenty-four was Mahavira (599-527 B.C.); the twenty-third was Paarsva (872-772 B.C.). The essence of Jainism is as follows:
The cycle of birth and death continues until the soul achieves Perfection. The form of each reincarnation is determined by the level of accumulated karmic matter which may be raised or lowered. Broadly speaking, a good life leads to the lowering of the level of karmic matter.
1. Self-Conquest
4. Consciousness
Each person is the architect of his/her own fate. Each individual has the potential to reach the highest spiritual level by self-improvement. There is no single supreme power, every thing exists within the self-regulatory laws of the universe.
All the living things from microscopic life to human have consciousness in differing degrees. Even plants have consciousness. All are governed by the same natural laws.
5. Reverence for Life and Non-violence
2. Karmic Matter
It is regarded as a natural law that the soul is contaminated and therefore, does not have absolute
By practising reverence for all life in thought, speech and deed, we improve our spiritual status. This, in turn, influences the level of karmic matter. Bad deeds lead to a strong bond of karmic matter
www.yjf.org.uk
www.yjf.org.uk

Page #14

with the soul whereas good deeds lead to a weaker bond.
The following figure presents a hierarchy of life. As corollary to this precept, vegetarianism (with additional dietary restrictions) becomes a way to self-conquest. Alcohol is also forbidden not only because it is believed to contain millions of microorganisms, but also because it breeds passion - the number one enemy of self-conquest.
6. The Three Jewels
The Jain teaching is summarized in the so-called three jewels of Jainism:
Right Faith,
Right Knowledge,
Right Conduct.
The belief in self-regulatory universe, soul and karmic matter constitutes Right Faith. This comprehension with non-absolutism is Right Knowledge. Their consequent practice leading to self-conquest is Right Conduct.
3
www.yjf.org.uk
ī
Humans
Animals
Roots
Plants
Minerals/Water 7Air/Fire
Micro-organisas Insentient objects
10
10
4x10
5
-1
2x10
-1
3x10
-1
1072
-3
10 -4
5x10
-4
10
Perfect Souls
Spiritually Higher
Average Man Criminals
five-sensed
four-sensed three-sensed
two-sensed
one-sensed (concentrated) one-sensed
Subtle
micro-organisms
The life-axis giving the degree of the soul's purity for different beings (see Mardia, 1990, 2016).
4
www.yjf.org.uk

Page #15

Delusive State of Human Beings The Parable of Honey-drops (Madhu Bindu).
(Miniature 18 century, Leeds Collection; for details see the article of Mardia 2001 in Jain Spirit.)
5
www.yjf.org.uk
FOUR NOBLE TRUTHS*
TRUTH 1: "The soul exists in contamination with karmic matter and it longs to be purified.'
TRUTH 2: 'Living beings differ due to the varying density and types of karmic matter."
TRUTH 3: "The karmic bondage leads the soul through the states of existences (cycles).'
TRUTH 4A: 'Karmic fusion is due to perverted views, nonrestraint, carelessness, passions and activities.!
TRUTH 4B: "Violence to oneself and others results in the formation of the heaviest new karmic matter, whereas helping others towards moksha with positive non-violence results into the lightest new karmic matter."
TRUTH 4C: 'Austerity forms the karmic shield against new karmons as well as setting the decaying process in the old karmic matter.
*See Mardia (1990, 2016)
6
www.yjf.org.uk

Page #16

SOURCES OF FOUR NOBLE TRUTHS
w kurs
where
araying
eld again
Mae wis carce , Pass
were
erled
TRUTH 1: Jiva ity ... karma-sanyukatah.
(Pancaastikaaya-Saara) TRUTH 2: Naaraka-tiryan-manusyaa-devaa ity naamsanyutaah prakrtayah. (Pancaastikaaya-Saara)
the karma
leads the
du
due to the
w
dy for
Karmie fusion
differ Theme the
es in the old kar
TRUTH 3: Parinaamaat karma karmano bhavati gatisu gatih.
(Pancaastikaaya-Saara)
matter
activities
maller.
For Noble Truth
TRUTH 4A: Mithyaadarsana-avirati-pramaadakasaaya-yogaah bandhahetavah. (Tattvaartha-sutra)
te cake
SESSO al Pather Puri
RA
TRUTH 4B: .... Praanighaatena... saptamam narkam gatah.... Ahimsaayaah phalam sarvam, kimnyatah kaamdaiva sah.
(Yogasaastra)
K. Mardia (19901.
TRUTH 4C: Tapsaa nirjaraa ca.
(Tattvaartha-sutra)
The Four Noble Truths plate, launched at the YJF
on 25th September 2011.
www.yjf.org.uk
www.yjf.org.uk

Page #17

LETTERS BETWEEN MAHATMA GANDHI AND RAYCHANDBHAI*
To highlight the spirit and essence of Jainism, we quote one of a pointed question, posed by Mahatma Gandhi to Raychandbhai together with his answer. Raychandbhai is regarded as one of the greatest Jain personalities of this century; Gandhi mentions that "Three persons have influenced me deeply: Tolstoy, Ruskin and Raychandbhai: Tolstoy through one of his books,...., and Raychandbhai through personal contact."
GANDHI
If a snake is about to bite me, should I allow myself to be bitten or should I kill it, supposing that that is the only way in which I can save myself? (Oct. 20, 1894)
*Translation from Jaini, P.S.(1979)
9
www.yjf.org.uk
RAYCHANDBHAI
One hesitates to advise you that you should let the snake bite you. Nevertheless, how can it be right for you, if you have realized that the body is perishable, to kill, for protecting a body which has no real value to you, a creature which clings to its own life with great attachment?
For anyone who desires his spiritual welfare, the best course is to let his body perish in such circumstances. But how should a person who does not desire spiritual welfare behave? My only reply to such a question is, how can I advise such a person that he should pass through hell and similar worlds, that is, that he should kill the snake? If the person lacks the development of a noble character, one may advise him to kill the snake, but we should wish that neither you nor I will even dream of being such a person.
10
www.yjf.org.uk

Page #18

A. MEDITATION: INITIAL CHECK LIST
JAIN MEDITATION*
1.
I adore the three jewels:
Right Faith Right Knowledge Right Conduct
The purpose of the Jain Meditation is to stop the influx of karmons and to shed existing karmic matter so that the true nature of the immortal self is manifested through its qualities of infinite Knowledge, infinite Perception, infinite Bliss and infinite Energy.
2.
I shall have with humility:
Amity for all Appreciation for those above Equanimity for those who cannot hear the teaching Compassion for those below.
For daily meditation, about 20 minutes are recommended with 48 minutes being a maximum.
3.
erythin
Ligh
After a relaxed sitting posture, the first step is to practice breathing (Pranaayaam); inhale, retain the breath, exhale in the ratio of 1:2:1, i.e inhale with a count of 8, then retain the breath with a count of 16 and exhale with a count of 8. This exercise is repeated, say 12 times. Once you are relaxed, you can contemplate your daily life. The following checklist of five 'lower' vows should set up a structure: "Ahimsaa" being the main principle. The aim is to reinforce your identification with your "Higher Self".
I radiate light to everyone and everything
I am Light and only Light can come to me I am Infinite Knowledge Infinite Perception Infinite Bliss Infinite Energy
Know
* Adapted from Chitrabhanu, "Pratikraman Meditation" Divine Knowledge Society, Mumbai.
11
www.yjf.org.uk
www.ysf.org.uk

Page #19

B. MEDITATION: MAIN CHECK LIST 1. POSITIVE NON-VIOLENCE (AHIMSAA)
Was I non-violent? (towards others and toward myself) in thought? in word? in action?
Did I encourage or appreciate violence in others?
Did I impose my thoughts on another?
Did I use my position to manipulate someone (a position
of strength or a position of weakness)?
Did I speak harshly?
Was I selfish, competitive, insecure, fearful?
Did I put any harmful substance into my body (e.g.junk food, excess sugar)?
Did I expose my mind to violence in the form of movies, TV, books, wrong company?
Meditate on anger, pride, and greed.
13
www.yjf.org.uk
2. TRUTHFULNESS (SATYA)
Was I truthful? (toward others and toward myself) in thought? in word? in action?
Did I encourage or appreciate non-truthfulness in another?
Did I exaggerate or distort facts for personal gain?
Did I use flattery or act pretentiously to get what I desire?
Whatever I speak will be the truth, but I need not reveal all the truth.
Truth must not create violence. Meditate on deceit.
3. NON-STEALING (ASTEYA)
Did I steal or take what was not offered to me? in thought? in word? in action?
Did I encourage or appreciate stealing in others?
Did I accept a bribe?
Meditate on insecurity.
14
www.yjf.org.uk

Page #20

4. CELIBACY (BRAHMACHARYA)
Did I practice celibacy? (to stay in my Self) in thought? in word? in action? Was I lustful? (dwell on sensuality) Did I encourage or appreciate lustfulness in others? Did I waste energy on sexual fantasies? Did I use my sexual energies to manipulate others? (e.g. flirting)
Meditate on insincerity. 5. NON-POSSESSIVENESS (APARIGRAHA)
Was I non-acquisitive or non-possessive? in thought? in word? in action? Did I encourage or appreciate acquisition and possessiveness in others? Do I have things around that I am not using - am I collecting or hoarding? Did I buy something today that I do not need? Meditate on greed and jealousy.
Six Colour Stains on Soul (Leshyaas): Black, Blue, Grey, Pink, Yellow, White.
(Early 20 century print, Leeds Collection;
for details see Mardia, 2016)
www.yjf.org.uk
www.yjf.org.uk

Page #21

TWELVE REFLECTIONS
The twelve mental reflections engaged upon are given below. The traditional approach makes them rather negative but Chitrabhanu has stated them in a more positive manner. Here, the two approaches are integrated (see, Mardia 2016). 1. Impermanence: There is impermanence of everything surrounding one but there is unchanging soul beneath the changing body.
2. Helplessness: We are helpless in the face of death but the inner invisible force always lives.
3. Cycle of Rebirth: Liberation from the cycle of rebirth is possible.
4. Aloneness: There is the absolute solitude of each individual as he goes through this cycle and therefore one should achieve dependence only on oneself.
5. Beyond Body: The soul and body are separate and we are more than just corporeal. We must seek the true meaning of life through the existence of the soul.
17
www.yjf.org.uk
6. Impurity: How even the most physically attractive body contains impurity.
7. Karmic Fusion: How karmic influx happens and how to stand apart and watch the inflow.
8. Karmic Shield: How such influx happens and how to close the window when the storm, in the form of the Four Passions, is about to come.
9. Total Karmic Decay: How karmic matter within the soul may be shed so that the soul may be cleaned to move towards permanent reality.
10. Universe: The universe is eternal and uncreated, hence each person is responsible for his own salvation - for there is no God to intervene.
11. Rarity of True-Insight: True-Insight is rarely attained and human embodiment bestows the rare privilege and opportunity to attain moksha.
12. Truth of Jain Path: The truth of the teachings of the Tirthankaras which leads to the goal of eternal peace through understanding one's own true nature.
18
www.yjf.org.uk

Page #22

2- PRAYERS IN ROMANIZED SCRIPT
AND TRANSLATION
NAMOKAAR MANTRA
(Traditional Praakrta)
Namo arihantaanam Namo siddhaanam Namo ayariaanam Namo uvajhaayanam Namo loye savva saahunam
Eso pancha namukkaaro Savva paava panaasano Mangalaanam cha savvesim Padhamam havai mangalam
19
www.yjf.org.uk
THE FIVE-FOLD SALUTATION HYMN
I bow to the Conquerors of inner enemies
I bow to the Perfect Souls
I bow to the Spiritual Masters
I bow to the Teachers of Mankind
I bow to all the Saints in the world.
These five benedictions
will keep all harm from us. These are the most blessed
of all the benedictions.
20
www.yjf.org.uk

Page #23

CHATTAARI MANGALAM
THE AUSPICIOUS FOUR-FOLD HYMN
Chattaari Mangalam; Arihantaa Mangalam; Siddhaa Mangalam: Saahu Mangalam; Kevali Pannatto Dhammo Mangalam.
The Four are the most auspicious: Conquerors of inner enemies. Perfect souls, Saints, the Holy Law expounded by the Omniscients.
Chattaari Loguttamaa; Arihantaa Loguttamaa Siddhaa Loguttamaa: Saahu Loguttamaa: Kevali Pannatto Dhammo Loguttamaa
The Four are the noblest in the Universe: The Conqueror of inner enemies, The Perfect Souls, the Saints and the Holy Law expounded by the Omniscients.
Chattaari Saranam Pavvajjaami: Arihante Saranam Pavvajjaami: Siddhe Saranam Pavvajjaami; Saahu Saranam Pavvajjaami; Kevali Pannattam Dhammam Saranam Pavvajjaami
I take refuge in the four: I take refuge in the Conquerors of the inner enemies. I take refuge in the Perfect Souls, I take refuge in the Saints, I take refuge in the Holy Law expounded by the Omniscients.
21
22
For Private & Personal use only www.yjf.org.uk
www.yjf.org.uk

Page #24

MAITRI BHAAVNU (GUJARATI)
Maitri bhaavanu pavitra jharanu Muja haiyaamaan vahyaa kare, Shubh thaao aa sakal vishvanun Evi bhaavanaa nitya rahe. Evi ...
THE IMMORTAL SONG OF BROTHERHOOD May the sacred stream of amity flow forever in my
heart, May the universe prosper, such is my cherished desire.
Gunathi bharela gunian dekhi Haiyun maarun nrutya kare, E santo naa charan kamal maan Muja jivananu arghya rahe. Muja ...
May my heart sing with ecstasy at the sight of the
virtuous May my life be an offering at their feet.
Din krur ne dharma vihonaa Dekhi dilamaan dard rahe, Karunaabhini aankhomaanthi Ashruno shubh shrota vahe. Ashruno ...
May my heart bleed at the sight of the wretched, cruel
and the poor And may tears of compassion flow from my eyes.
Maarg bhulelaa jivan pathikane Maarg chindhavaa ubho rahun, Kare upekshaa e maaragani Toye samalaa chitta dharun. Toye ...
May I always be there to show the path to the pathless
wanderers of life, Yet if they should not hearken to me, may I abide
patiently,
Chitrabhaanuni dharmabhaavanaa Haiye sau maanav laave, Ver jheranan paap tajine Mangal gito e gave. Mangal ... Maitribhaavanu ...
May the spirit of goodwill enter into all our hearts, May we sing all together the immortal song of
brotherhood (...of sisterhood...etc.)
23
24
www.yjf.org.uk
www.yjfory uk

Page #25

MAHAVIR AARATI (Tune: Om Jai Jagdisa Hare)
Om jaya sanmati devaa, swaami jaya snamati devaa, Vir mahaa ativir prabhuji, vardhamaan devaa, Om jaya sanmati devaa.
Trisala ur avataar liyaa, prabhu sur nar harsaaye; swaami surnar harsaaye,
Pandrah maas ratan kundalpur, dhanpati varsaaye; Om jaya sanmati devaa.
Shukla triyodasi cheitraa maas ki, aanand kartaari; swaami aanand kartaari,
Rai Sidhaaratha ghar janmostva, thaath rache bhaari; Om jaaya sanmati devaa.
Tis varsha lo rahe graha mai, bankar brahamchaari;
swaami bankar brahamchaari,
Raj tyaaga kar bhar jovan mai, muni dikshaa dhaari; Om jaya sanmati devaa.
Dvaadash varsha kiyaa tapa durdhar, vidhi
chukchur kiyaa; swaami vidhi chukchur... Jhalke lokaalok gyan mai, sukh bharpur liyaa; Om jaya sanmati devaa.
25
www.yjf.org.uk
Kaartika shyaam amaavas ke din, jaakar moksha basey; swaami jaakar moksha basey.
Parva diwali chalaa tabhise, ghar ghar deep jale; Om jaya sanmati devaa.
Vitraag sarvagya hitaishi, shivmag prakaashi; swaami shivmag prakaashi,
Harihar brahamnaath tumhi ho, jai jaya avinaashi; Om jaya sanmati devaa.
Din-dayaalaa jag-pratipaalaa, sur nar naath jaje; swaami sur nar naath jajen,
Sumran vighna taren ek chin mai, paatak dur bhaje; Om jaya sanmati devaa.
Chor bhil chandaal ubhaare, bhav dukh-haran tuhi; swaami bhav dukh-haran tuhi,
Patit jaan "Shivraam" ubaaro, hai jin sharan gahi;
Om jaya sanmati devaa;
Swaami jaya sanmati devaa.
26
www.yjf.org.uk

Page #26

WORSHIP BY LAMPS OF MAHAVIR
On the fifteenth day of the dark half of the lunar month of
Kaartik (September October), you attained Moksha,
Glory to you the one with highest wisdom, Glory to you the
one with pure soul; Glory to Vardhamaana - the bravest of braves.
This started the Divali festival, with Diva (lamps) lit in
every home.
Your incarnation through Mother Trishala brought joy to
all, and the fifteen months of the incarnation period brought great prosperity to Kundalpur.
You are detached, all knowing, compassionate, a beacon to
the path of Moksha, You hold supreme knowledge, Glory to you - the immortal
one.
On the thirteenth day of the bright half of the lunar
month of Chaitra (March-April), everyone rejoiced, Great festivities took place at King Siddhaartha's (Father) Palace.
The epitome of compassion, you are revered universally, Meditation on your divine qualities, sheds Karmic Matter.
For the first thirty years of your life, you observed celibacy,
then in your prime, you renounced princely comforts, and became a Saadhu.
You uphold the cause of the down-trodden and
underprivileged, you bring bliss to the world. You enlighten your devotee (Shiva Ram) who has taken
refuge in you.
For next twelve years, you observed austerities rigorously,
and conquered your inner enemies,
You acquired the supreme knowledge in which the
Universe was shining, you entered a blissful state.
27
28
www.yjf.org.uk
www.ysf.org.uk

Page #27

AADINAATH AARATI
Jay jay aarati aadi jinandaa
Naabhiraaya marudevi ko nandaa ... jay ...
Paheli aarati poojaa kije
Narabhav paamine lahaavo lije ... jay
Dusri aarati deen dayaalaa
Dhuleva nagarmaan jag ajwaalaa... jay
Tisri aarati tribhuvan devaa
Sur nar indra kare tori sevaa... jay
Chauthi aarati chaugati chure Manvanchit fal shivsukh pure... jay
Panchmi aarati punya upaayaa
Moolchand rikhab gun gaayaa... jay
29
www.yjf.org.uk
WORSHIP BY LAMPS OF AADINAATH
Obeisance to Aadinaath,
Son of King Naabhi and Queen Marudevi,
The first aarati is to offer profound respect
To the one for giving us the privilege of being born as humans.
The second aarati is offered to the benevolent one For enlightening us in our darkness.*
The third aarati is offered to the Lord of the three worlds.
May human beings and heavenly beings serve you.
The fourth aarati is offered to the one who liberates us from the four states of existence.
May all the wishes be fulfilled and eternal bliss be achieved.
The fifth aarati is offered for the reward earned. "Moolchand has sung these praises of
Aadinaath.
• The original refers to Dhuleva ( Keshariaji in Rajasthan). **The poet.
30
www.yjf.org.uk

Page #28

MANGAL DIVO
Divo re divo prabhu manglik divo ... divo re Aarati utaaran, bahu chiranjivo... divo re
Sohaamanu gher parva diwaali, Ambar khele amaraa baali ... divo re
Deepaal bhane aene kul ajuvaali, Bhave bhagte vighan nivaari ... divo re
Deepaal bhane aene ae kalikaale,
Aarati utaari raaja Kumaarpaale ... divo re
Am gher manglik, tum gher manglik, Manglik chaturvidh sanghne hojo... divo re
31
www.yjf.org.uk
AUSPICIOUS LIGHT
Lamp, O, Lamp, O auspicious lamp,
May the life to anyone worshipping you with lamp be enhanced,
Just as on the auspicious day of Diwaali,
Let there be heavenly light and joy forever in every home.
"Deepal" states that it brings enlightenment to the family, and when performed with devotion, eliminates all obstacles.
Further states "Deepal" that in this era.
King Kumarpal, thus, worshipped you.
Let there be bliss here, there and everywhere, And let there be bliss in all the four-fold order.**
• The poet
**of Jains
32
www.yjf.org.uk

Page #29

AARATI OF PANCHA PARMESTHIS
Ih vidhi mangal arati kije
Pancha parama pada bhaj sukh lije
Pahli aarati sri jinraajaa
Bhava-dadhi paar utaar jihaajaa... Ih...
Dusari aarati Siddhan keri
Sumiran karata mitey bhava-pheri... Ih... Tisari aarati Sura munindaa
Janma-marana-dukh dura-karindaa... Ih... Cauthi aarati sri Uvajhaayaa
Darsan dekhat paapa palaayaa... Ih... Paanchami aarati Saadhu tihaari
Kumati-vinaasan siva adhikaari... Ih... Chatthi Gyarah-pratimaa-dhaari
Sravaka vanton aanaandakaari... Ih.... Saatami aarati sri Jinavaani "Dhyanat"* surag-mukati pada daani... Ih...
•The poet
33
www.yjf.org.uk
Mahaavira Swaami
The Jain Temple (2001), Leeds, U.K. 34
www.yjf.org.uk

Page #30

WORSHIP BY LAMPS OF
FIVE SUPREMES
In the fifth aarti, we pay our respects to saadhus, who help us destroy false knowledge and show the path to Nirvana.
This "auspicious" aarti explains that when we bow down to these five "Supremes", we gain ultimate happiness.
In the sixth aarti, we pay our respects to those who follow the eleven renunciation stages, when a shraavak bows to them, shraavak experiences happiness.
In the first aarti, we pay our respects to the conquerors of inner enemies, who will help us cross the ocean of the world of misery.
In the seventh aarti, we pay our respects to Jain ultimate goal of liberation teaching, which leads us to the right path of the ultimate goal of liberation.
In the second aarti, we pay our respects to the perfect souls: simply thinking about them will help us break the cycle of birth and death.
Thus says the poet Dhyanat
In the third aarti, we pay our respects to the spiritual masters, who will help us remove all the pains related to birth and death.
In the fourth aarti, we pay our respects to the teachers of mankind; seeing their faith and knowledge will help remove the negative karmic matter.
35
www.yjf.org.uk
www.ysf.org.uk

Page #31

KSAMAAPANAA
FORGIVENESS PRAYER
Khaamemi savva jive, Savve jivaa khamantu me; Mitti me savva bhuesu, Vairam majjham naa kenai.
Task forgiveness of all living beings: May all living beings forgive me; All in this world are my friends, And let there be no enemies.
Sivmastu sarva jagatah, Parahita-nirataa bhavantu bhutaganah Dosaah prayaantu naasham, Sarvatra sukhi bhavatu lokah.
May the whole Cosmos be blessed, May all beings engage in each other's well-being, May all weakness, sickness and faults vanish, May everyone everywhere be blissful and peaceful
Upsargaah ksayam yaanti, Chidyante vighn-vallayah, Manah prasnnataameti, Pujjamaane Jineshware.
All problems get resolved, All obstacles get removed, The heart becomes full of joy, Who gets in touch with the inner higher self.
Sarva mangal maangalyam, Sarva kalyaan kaaranam, Pradhaanam sarva dharmaanaam, Jainam jayati saasanam.
The most auspicious of all benedictions, The greatest means of welfare for all, The noblest of all Holy Laws, Let this teaching of the self-conquest be illuminated.
Jinaah saantaah saantikaraah bhavantu
Svaahaa. Namo Arhat-Siddhaachaaryopadhyaaya
Sarva-Saadhubhyah.
Let Arihants bring eternal peace in our life. I bow to Conquerors of inner enemies, Perfect
Souls, Spiritual Master, Teachers of Mankind and all the Saints in the world.
37
38
For Private & Personal Lise Only www.yjf.org.uk
www.yjf.org.uk

Page #32

BAARAH BHAAVANAA
1. Raajaa raanaa chahatra-pati, haathin ke asvaar Maranaa sabako ek din, apani apani baar.
2. Dal-Bal-devi devataa, maat-pitaa parivaar. Maratee viriyaan jeev ko, koyi na raakhan haar.
3. Daam bina nirdhan dukhee, trushnaa-vasa dhanavaan. Kahun na sukh sansaar main, sab jag dekhyo chhaan.
4. Aap akelo avatarai, marai akelo hoy.
Yun kabahun iss jeev ko, saathi sagaa na koy.
5. Jahaan deh apanee nahin, tahaan na apano koy. Ghar sampati par prakat ye, par hain parijan loy.
6. Dipai chaam-chaadar madhi, haadh peenjara deh. Bheetar yaa sam jagat main, aur nahee ghin-geh.
7. Moh-neend ke jor, jagavaahi ghoomai sada. Karma-chor chanhu aur, saravas lootai sudh nahee.
39
www.yjf.org.uk
8. Satguru deya jagaay, moh-neend jab upshamai. Tab kachhu banai upaay, karm chor aavat rukai.
9. Gyaan-deep tap-tela bhar, ghar shodhai bhram chhor. Ya vidhi bin niksai nahee, paithe poorab chor. Panchmahaavrat sancharan, samiti panch parakar. Prabal panch indriya-vijay dhaar nirjara saar.
10. Chaudhah raaju utang nabh, lok purus santhaan. Taamain jeev anaadi te, bharamat hai bin gyan.
11. Dhan-kan kanchan raaj sukh, sabahi sulabh kari jaan. Durlabh hai sansaar main, ek jathaarath gyaan.
12. Janche sur-taru dey sukh, chintat chintaa rein. Bin jaanche bin chintaye, dharma sakal sukh dain.
40
Bhudhardas
www.yjf.org.uk

Page #33

If a true teacher comes along and wakes me up, only then will this attachment-induced sleep go away, and only then will the karmic thieves be stopped from gaining any entry.
Unless I am proactive in filling up my lamp of knowledge with the oil of austerity and cleansing my house (soul) of doubts, these resident thieves (my previous karmic matter) will not go. Following the five great vows and the five types of watchfulness ('samiti') will help me conquer the five senses and set in motion the full process of karmic decay.
Twelve Reflections 1. The kings, the great warriors, the emperors and the
elephant riders, all die one day, each turn by turn. 2. At the time of death, no one can prevent the soul from
leaving, not any physical power, nor gods, goddesses,
mother, father or family. 3. Poor people are unhappy because they do not have
money, and rich people are unhappy, spell-bound by the insatiable desire for wealth. There is no happiness
in this world. I have searched every nook and corner. 4. You came here alone, you will die alone. In a true
sense, this soul does not have any friend or relative. 5. Your body is not your own, nor is anything your own.
The house and the wealth are obviously not yours, but
even the family members are not yours. 6. This beautiful body is simply a bone structure caged in
a bed sheet of leather, and there is no dirtier place than
this body in the whole world. 7. The people are wandering forever in an attachment
induced sleep. Karmic thieves are everywhere; we are unaware that they are plundering all our soul's power.
10.
This occupied universe (Cosmic Man, fourteen 'rāju' tall) has been full of living beings since time immemorial. These living beings have been wandering aimlessly without(true) knowledge.
11. It is easy to gain prosperity, gold, and kingdoms; the
only thing that is not easily available in the world is true ultimate knowledge.
12. Seeking the wishing tree, which gives every
happiness, I spent nights in thinking and worrying what I should ask for. Then I realized that one gets happiness without seeking and without worrying.
www.yjf.org.uk
www.yjf.org.uk

Page #34

163
C. Jam
2000 AD.
Lord Paarsvanath, the 23" Tirthankara
(Digambara image), Leeds, UK
One Jain universal temporal cycle (clock-wise) and circular histogram of the level of happiness and misery (hhappiness, m-misery in shaded area): a broken are indicates very large periods. The regressive half-cycle starts from the point P.
43
www.yjf.org.uk
www.yjf.org.uk

Page #35

ॐ हीं
नमः॥
GUJARATI SECTION
योगीराज जितने जगमाही
कोई शान्तिसूरी समनाही | Shanti Suri Maharajji, 1889-1943
(Mandoli, Sirohi)
www.yjf.org.uk
www.yjl.org.uk

Page #36

પ્રેરણાદાયી વાક્યો
"વિજ્ઞાન વગર ધર્મ પાંગળો છે.
ધર્મ વગર વિજ્ઞાન આંધળું છે."
...આઇન્સ્ટાઇન.
"જે વ્યક્તિ ધાર્મિક રીતે ઉજાગર થયેલ છે. એનાં માટે મને એવું લાગે છે કે જાણે એણે પોતાની ઉત્તમ યોગ્યતાનુસાર, પોતાની સ્વાર્થી ઇચ્છાઓ પર વિજય પ્રાપ્ત કરી લીધો હોય." ....આઇન્સ્ટાઇન.
(જૈનઃ- જેણે પોતાનાં અંતરંગ શત્રુઓ પર વિજય પ્રાપ્ત કર્યો છે તે.)
કષાય (નકારાત્મક લાગણીઓ):- ક્રોધ (Anger)+ લાલચ (Greed) + અહંકાર (Ego) + માયા (Deceit). ઉંમરની સાથે વધતા ઉદ્દીપકો ('AGED' Ageing Agents)
+
જે સાંસારિક સુખોની મનુષ્ય ખુબ ઇચ્છા કરે છે.
એ કાં તો એને નષ્ટ કરે છે અથવા એને પ્રગતિ તરફ દોરે છે. પણ અરે, આ તો એકદમ એવું જ છે જાણે રણની રેતી
પર ચમકીલો બરફ થોડી ક્ષણો પૂરતો રહે છે અને પછી નાશ પામે છે. .. ઉંમર ખય્યામ
47
www.yj.org.uk
નકારાત્મક લાગણીઓથી મુક્તિ એ જ ખરેખરમાં આત્મવિજય છે. (કષાયમુક્તિ કીલ મુક્તિરેવા)
પરિસ્થિતિઓ
કામિકા રેખાઓ
કર્મ પુદ્ગલ
સ્વતંત્ર કર્યો.
48
કાર્પણ કબ્જો
પરિસ્થિતિઓ, સ્વતંત્ર કર્મની સત્તા અને કર્મ-બળ રેખાઓ. કાન્તિ.વી.મરડિયા (1990, 2016) માંથી
For Privile & Personal Use Only www.yjf.org.uk
આત્મા

Page #37

પ્રસ્તાવના
"જૈન વિચાર અને પ્રાર્થનાઓ" વિષય પરના ગુજરાતી પુસ્તકનું વિમોચન કરતાં અમને ઘણી ખુશી થઇ રહી છે. આ પુસ્તકની અંગ્રેજી આવૃત્તિ સૌ પ્રથમ યોર્કશાયર જૈન ફાઉન્ડેશન (YJF) દ્વારા ૧૯૯૦ માં પ્રકટ કરવામાં આવી હતી. એ પછીથી આ પુસ્તક YJF નાં સભ્યો અને બીજી સંસ્થાઓને પણ ઘણું જ ઉપયોગી થયું છે.
નીચેનાં કેટલાંક વાક્યો અને પ્રાથમિક પરિચયમાંથી આ પુસ્તકની ભૂમિકા અને ધ્યેય વિશે જાણી શકાય છે.
આ ફાઉન્ડેશનનો મુખ્ય ઉદ્દેશ જૈન વિચારોનો ફેલાવો કરવાનો છે. વળી જૈન મૂલ્યો અને જૈન વિચારોનું વર્તમાનનાં આધુનિક ભૌતિક વિજ્ઞાન, મનોવિજ્ઞાન, ચેતાકોષસંબંધી વિજ્ઞાન વગેરેમાં ઘણું યોગદાન છે.
મૂળભૂત રીતે આ પુસ્તકનો હેતુ નીચે જણાવ્યા મુજબ છે.
49
so
www.yjf.org.uk
www.yjf.org.uk

Page #38

૧. જૈન શૈક્ષણિક અને ધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓમાં અત્યારના
આધુનિક યુગની દ્રષ્ટિએ જૈન મૂલ્યોનો ફેલાવો અને તેમાં વધારે સમજનો વિકાસ.
અંગ્રેજી પ્રથમ આવૃત્તિમાંથી ૧. પ્રાથમિક ભૂમિકા :
૨. આંતરરાષ્ટ્રીય ક્ષેત્રે શૈક્ષણિક અને સાંસ્કૃતિક આપ-લે અને
સહયોગ વધારવામાં મદદ થઇ શકે.
YJF યોર્કશાયર જૈન ફાઉન્ડેશન, ની લીન્સ જૈન સમુદાય તરીકે એપ્રિલ ૧૯૮૭માં મહાવીર જયંતીના શુભ અવસર પર સ્થાપના થઇ.
આ સંસ્થાનો મુખ્ય હેતુ જૈન મૂલ્યો અને વિચારોનો ફેલાવો કરવાનું છે.
૩. દુનિયાની તમામ જૈન સંસ્થાઓમાં જૈન મૂલ્યો વિશેનાં
સંવાદ, વાતો અને વિચારોમાં સાતત્ય જળવાઇ રહે.
ગુજરાતીમાં આ પ્રકારનું અહીં આ પ્રથમ પુસ્તક છે. આશા રાખીએ કે બીજાં પણ આનું અનુકરણ કરશે.
૪. જૈન વિધિ જૂનાં તાડપત્રોનું જ્ઞાન આધુનિક વિચારધારા
મુજબ વધુ પારદર્શી બની શકે.
દા.ત. સાયન્ટિફિક ફાઉન્ડેશન ઓફ જૈનીઝમ - કે.વી.મરડિયા (૧૯૯૦)માં વિમોચન કરવામાં આ સંસ્થાનું યોગદાન છે.
*
* * * * *
ફાઉન્ડેશનને એક સુવ્યવસ્થિત પુસ્તકાલય પણ ઊભું કરવાની આશા છે કે જેમાં જૈન અને બીજાં સમાંતર પુસ્તકો ઉપલબ્ધ બની શકે.
www.yjf.org.uk
www.ysf.org.uk

Page #39

૨. પુસ્તિકા વિશે :
અંગ્રેજી પુસ્તકમાં જૈન પ્રાર્થનાઓ રોમનાઈઝડ લિપિમાં આપેલ છે કે જે શબ્દ શ અંગ્રેજી અનુવાદ જ કહી શકાય. પ્રાર્થનાઓ એમના મૂળભૂત સ્વરૂપે દેવનાગરી લિપિમાં પુસ્તકના છેલ્લા વિભાગમાં આપવામાં આવી છે.
જૈન ધર્મનો મુખ્ય સિદ્ધાંત છે કે 'તમે અને માત્ર તમે જ તમારા જીવનની દરેક ઘટનાઓ માટે જવાબદાર છો. તમે જ તમારાં વર્તમાન કર્મો દ્વારા ગુણાંકોનો સરવાળો, બાદબાકી કરો છો કે જેની અસર તમારાં ભવિષ્ય પર થાય છે જ. તમારું વર્તમાન થોડું ઘણું તમારાં ભૂતકાળનાં કરેલાં ગુણાંકોનું પરિણામ છે.
અહીં એ નોંધી શકાય છે કે ભગવાન આદિનાથ અને મહાવીર સ્વામીની આરતી એમના જીવનની દિવ્યતાને પ્રકટ કરે છે. જે યાદ કરવાથી આપણા પર પણ એ ગુણોની અસર વર્તાય છે. આગળ જતાં, આ પ્રાર્થનાઓ દરેકને પોતાની પૂર્ણતાને પામવામાં કે આધ્યાત્મિક પ્રગતિમાં સહાયક થાય છે.
અહીં કોઈ સર્જનહાર ઈશ્વર નથી, ના તો કોઇ શક્તિ છે જે આ પ્રવાહનું ખંડન કરી શકે.
આ YJF સમુદાય મહિનામાં એક વાર નિયમિત મળે છે. જેમાં પ્રથમ સામૂહિક પ્રાથનાઓ અને પછી જૈન મૂલ્યો અને એની વર્તમાન મુખ્ય વિચારધારા ઉપર ચર્ચા-વિચારણા કરવામાં આવે છે. જેમાં મુખ્યત્વે ચર્ચામાં યુવાન જૈનો વધુ સક્રિય છે.
અમે આ પુસ્તિકાને બે ભાગમાં વિભાજિત કરી છે. ૧) જૈન વિચાર ૨) પ્રાર્થના.
અંગ્રેજી પુસ્તકની બીજી આવૃત્તિમાં અમે દરે ક અંગ્રેજી વિચારોનો હિન્દી અનુવાદ ઉમેર્યો છે. તેના માટે અમે ડૉ.એન.એલ.જૈન (જૈન સેન્ટર) - રેવા, ભારતના ખૂબ આભારી છીએ.
For Private & Personal use only www.yjf.org.uk
www.yjf.org.uk

Page #40

બીજું અમે "પંચ-પરમેષ્ઠિ" ભગવંતની આરતીનો પણ સમાવેશ કર્યો છે. જે મુખ્યત્વે દિગંબર સાધકોમાં પ્રચલિત છે.
અમે આ પુસ્તકમાં "બાર ભાવના" નો સમાવેશ કર્યો છે. જે ખૂબ જ જાણીતી છે અને સહજ જીવન માટે અમલમાં મૂકવાની પદ્ધતિઓને ઉજાગર કરે છે.
બે મુખ્યઘટના પણ આ સમયગાળાદરમ્યાન બની છે.
૧. YJF પરિવારમાં જો કે ઘણા જ થોડા સભ્યો છે છતાં અમે દાનની રકમમાંથી એક લેપટોપ અને જરૂરી બીજી સામગ્રી એક જૈન મુનિને થોડાંક વર્ષો અગાઉ આપી શક્યાં છીએ. આ જૈન મુનિ, 'જૈન ધર્મનો વિજ્ઞાનની દ્રષ્ટિએ પ્રચાર' કરવામાં અને એ પ્રમાણેનાં લખાણની પ્રવૃત્તિઓ સાથે
સંકળાયેલા છે.
55
www.yjf.org.uk
૨. મંદિરની મુખ્ય પ્રતિષ્ઠા ૭, ઓક્ટોબર, ૨૦૦૧માં યોજાઇ હતી, જેમાં ઘણાં જૈન સાધકો લેસ્ટર અને મેનચેસ્ટરથી ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.
ડૉ. એલ.એમ.સીંઘવી (જૈન અને વૈદિક સ્કોલર), ભારતના ભૂતપૂર્વ હાઇ કિંમશનરે પણ હાજરી આપી હતી. જે એ વખતે યુકે.માં મહેમાન હતા.
આ પ્રતિષ્ઠાનું આયોજન શ્રી જયેશભાઇ - જૈન સમાજ, યુરોપ દ્વારા કરવામાં આવેલ.
અહીં મંદિરનું બાંધકામ શ્રી રાજેશસામપુરાએ કરેલ છે.
આ પુસ્તકમાં મુખ્યત્વે "જૈન વિચાર અને પ્રાર્થનાઓ" નો સમાવેશ કરેલ છે. જેમાં વધુ અભ્યાસ માટે આધારભૂત સ્રોતની માહિતી પણ આપેલી છે.
56
www.yjf.org.uk

Page #41

આભાર
અમે જૈના: જૈન સંઘ - ઉત્તર અમેરિકા (પંચાગ વિભાગ) ના પણ, ખાસ કરીને એમના ર00૪ નાં કેલેન્ડરમાં પ્રકાશિત બાર ભાવનાનાં ચિત્રો માટે ખૂબ ખૂબ આભારી છીએ .
અમે આશા રાખીએ છીએ કે આ પુસ્તિકા બીજા સમુદાયોને પણ ખૂબ ઉપયોગી થશે. જયારે અહીંના કોઈ પણ લેખને બીજી કોઈ જગ્યાએ પ્રસિદ્ધ કરો અથવા એને ઉપયોગમાં લો ત્યારે જરૂરથી અમારો, કે આ પુસ્તિકાનો ઉલ્લેખ કરશો એવી નમ્ર વિનંતી, અમે આપના ખૂબ આભારી થઈશું.
અમને ખુશી છે કે આ પુસ્તિકાનું વિમોચન મરડિયા પુણ્ય ટ્રસ્ટ દ્વારા કરવામાં આવ્યું છે. અમે ડૉ. ચંદ્રા, પૂજ્ય ગુરુદેવ ચિત્રભાનુ, પ્રો. પી. એસ. જૈની, અને વૈદિક સંસ્કૃતિનો વારસો સંસ્થા (એકેડેમી ઓફ વૈદિક હેરીટેજ)ના આભારી છીએ કે જેમણે અમને એમની લેખિત સામગ્રી વાપરવાની અનુમતિ આપી. આ ઉપરાંત અમે ડૉ. ડુલી ચંદ્રા જૈન, ડો. વિનોદભાઈ કપાસી, ડૉ. પોલ મેરેટ અને ડૉ. નટુભાઈ શાહના પણ એમના ઉપયોગી પ્રતિભાવો માટે આભારી છીએ. અમે ડૉ. એન. એલ. જૈનના પણ આભારી છીએ કે જેમણે અમને દ્વિતીય આવૃતિ તૈયાર કરવામાં મદદ કરી છે. તે ઉપરાંત અમે શ્રીમતી હિરલ શાહના પણ આભારી છીએ કે જેણે આ ગુજરાતી પુસ્તિકા તૈયાર કરવામાં અમારી મદદ કરી છે. આ ઉપરાંત અમે શ્રી વિનય પિલ્લઈના પણ આભારી છીએ કે જેઓ હસ્તપ્રતવિભાગ, રેવા સાથે સંકળાયેલા છે.
લિ. કાંતિ મરડિયા. 3rd April 2017
38
www.yjf.org.uk
www.ysf.org.uk

Page #42

For Private & crwonal Use Only www.yjf.org.uk
3. જૈન વિચાર
જૈન ધર્મનું જૈનતત્ત્વ
જૈન શબ્દ "જિન" શબ્દમાંથી ઉત્પન્ન થયોલો છે. જેણે રાગદ્વેષ વગેરે આંતરિક શત્રુઓ પર વિજય પ્રાપ્ત કર્યો છે તેને 'જિન' કહે છે.
ફલતઃ "જૈનધર્મ" જૈનતત્ત્વના ગુણની સમકક્ષ છે.
જૈનોનો વિશ્વાસ છે કે જૈનધર્મ ભગવાન શ્રી આદિનાથે સ્થાપ્યો હતો અને આ બહુ જ પ્રાચીન ધર્મ છે. આની ચોવીસીના છેલ્લા તીર્થંકર (આધ્યાત્મિક માર્ગદર્શક) ભગવાન મહાવીર (૫૯૯-૫૨૭ ઇ.પૂ) હતા અને ત્રેવીસમા તીર્થંકર ભગવાન પાર્શ્વનાથ (૮૭૨-૭૭૨ ઇ.પૂ) હતા.
60
www.yjf.org.uk

Page #43

જૈનધર્મનો સાર ટૂંકમાં નીચે જણાવ્યા પ્રમાણે
વ્યક્ત કરી શકાય છે.
વર્તમાનકાળની પ્રત્યેક ક્રિયાઓ આ 'કર્મ'ને પ્રભાવિત કરે છે અથવા આપણા ભવિષ્યનું નિર્ધારણ કરે છે.
૩. પુનઃજન્મઃ
આપણાં જન્મઅને મૃત્યુનું ચક્ર ત્યાં સુધી ચાલ્યા કરે છે જ્યાં સુધી આપણને 'પૂર્ણ શુદ્ધતા' પ્રાપ્ત થતી નથી. આપણા પ્રત્યેક જન્મ, આપણાં સંચિત કર્મોના સ્તર દ્વારા નિર્ધાર થાય છે. જેમની કોટિ ઉચ્ચ કે નિમ્ન કરી શકાય છે. સામાન્ય રીતે સારું કે સાત્વિક જીવન કર્મોનાં સ્તરને ઓછું કરે છે.
૧. આત્મવિજય
પ્રત્યેક જીવ પોતે જ પોતાના ભાગ્યનો નિર્માતા છે. દરેક જીવમાં આત્મિક વિકાસના માધ્યમથી ઉચ્ચતમ આધ્યાત્મિક લક્ષ્યને પ્રાપ્ત કરવાનું સામર્થ્ય છે. વિશ્વમાં સર્વશક્તિમાન એવા ઈશ્વરની કોઈ સત્તા નથી. પ્રત્યેક જીવ વિશ્વના સ્વયંસંચાલિત નિયમોની અંતર્ગત પોતાનું અસ્તિત્વબનાવે છે. ૨. કર્મ-પુદગલ
આ એક પ્રાકૃતિક નિયમ માનવામાં આવે છે કે પ્રત્યેક સંસારી આત્મા સંદૂષિત હોય છે અથવા એનાં દર્શન, જ્ઞાન, કે ચારિત્રના ગુણ પૂર્ણ રીતે અભિવ્યકત થતા નથી. આ સંદૂષકોને 'કર્મ-પુદગલ' કે પછી 'કર્મ' કહેવામાં આવે છે. આપણા ભૂતકાળ અને
૪.ચેતનાઃ
પ્રત્યેક જીવમાં વિભિન્નકોટિની ચેતના જોઇ શકાય છે. 'ચેતના' નો અર્થ જીવના 'જ્ઞાન અને દર્શન' ના સ્વાભાવિક ગુણ છે. આ સૂક્ષ્મજીવોથી લઇને મનુષ્યો બધામાં જોવા મળે છે. એટલે સુધી કે એ વનસ્પતિઓમાં પણ જોવા મળે છે. આ બધા જીવો પ્રાકૃતિક નિયમોને અનુરૂપ વ્યવહાર કરે છે.
61
www.yjf.org.uk
www.ysf.org.uk

Page #44

૫.અહિંસા અને જીવન પ્રતિ આદરભાવઃ
આપણાં મન વચન અને કર્મોનાં માધ્યમથી બધાં જીવો પ્રતિ આદરભાવ રાખવાથી આપણું આધ્યાત્મિક સ્તર ઊંચે આવે છે. એનાથી આપણાં ‘કર્મોનું સ્તર' પણ પ્રભાવિત થાય છે. ખરાબ કે ખોટાં કર્મોથી તીવ્ર કર્મ-બંધ પડે છે. અને સારાં કર્મોથી મંદ કે મૃદુ કર્મ બંધ પડે છે.
પાછળના પાને આપેલી આકૃતિમાં જીવનનો આ અનુક્રમ આપેલો છે. આ ધારણાના આધાર પરથી શાકાહાર (આહારસંબંધી કેટલાંક વધારાના પ્રતિબંધ પણ) આત્મ-વિજયનું એક સૂત્ર માનવામાં આવે છે. એ પ્રમાણે દારૂ અને અન્ય માદક
દ્રવ્ય માટે માત્ર એટલા માટે મનાઇ કરવામાં આવી છે કે એમાં લાખો સૂક્ષ્મજીવો હોય છે. અર્થાત એમના સેવનથી વિકાર ઉત્પન્ન થાય છે, કષાય ઉત્પન્ન થાય છે, જે આત્મવિજયનો પરમશત્રુ છે.
63
www.yjf.org.uk
૬.રત્નત્રયઃ
જૈનધર્મની શિક્ષાઓને "રત્નત્રય"ના રૂપમાં નીચે પ્રમાણે સંક્ષેપિત
કરી શકાય છે.
૧)સમ્યક્દર્શન,
૨) સમ્યક્ જ્ઞાન,
૩) સમ્યક્ ચારિત્ર.
સ્વચાલિત વિશ્વ, આત્મા, કર્મ તથા નવ તત્ત્વમાં વિશ્વાસ રાખવો એ સમ્યક્ દર્શન છે. એ વિષયોમાં અનેકાંતવાદની દ્રષ્ટિથી જાણકારી મેળવવી એ સમ્યક્ જ્ઞાન છે. એ પરિણામ સ્વરૂપ આત્મ-વિજયના માર્ગને અનુરૂપ આચરણ એ સમ્યક્ ચારિત્ર છે.
64
www.yjf.org.uk

Page #45

મનુષ્ય
મૂળ
છોડ
પૃથ્વી, પાણી, વાયુ, અગ્નિ
સૂક્ષ્મ વજંતુ
અચેતન વસ્તુઓ
10
::૧૦
3x10
૨૦૧૭*૧
-'
10
103
*
૫૪૧૦
પૂર્ણ આત્મવિજય
આત્મિક ઉચ્ચત્તર અનુ
સરેરાશ મનુષ્ય
અપરાધી મનુષ્ય
પાંચ ઇન્દ્રિય
ચાર ઇન્ડ
ત્રણ નિય
પ્રેમિય
સાંઢિત એકેન્દ્રિય
એકેન્દ્રિય
સૂક્ષ્મત્તમ જીવાણું
આકૃતિઃ વિભિન્ન જીવોની આત્મિક શુદ્ધતાની કોટિને વ્યક્ત કરવાવાળી જીવન-ધરી. (આ ચિત્ર રૈખિક માપ પર નથી)
65
For Private & Personal use Only www.yjf.org.uk
મનુષ્ય જીવનનાં ચાર વાસ્તવિક ચરણ-મધુબિંદુની વાર્તા
(Miniature 18th century, Leeds Collection; for details see the article of Mardia 2001 in Jain Spirit.)
66
www.yjf.org.uk

Page #46

સૂત્ર ૧.
સૂત્ર૨.
સૂત્ર ૩.
જૈન ધર્મનાં સ્વતઃ સિદ્ધ સૂત્રઃ
પ્રત્યેક સંસારી આત્મા કર્મ-દ્રવ્યની સાથે સંદૂષિત રહે છે અને એ પોતાને શુદ્ધ કરવા ચાહે છે.
વિભિન્ન જીવોની કોટિમાં જોવા મળતી ભિન્નતા કર્મદ્રવ્યની પ્રકૃતિ અને એનાં કર્મ-ધનત્વની વિવિધતાના કારણે હોય છે.
કર્મ-બંધથી જીવ વિભિન્ન ગતિઓ અથવા જન્મ-મૃત્યુનાં ચક્રોમાં ફર્યા કરે છે.
સૂત્ર૪અ. મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, પ્રમાદ, કષાય અને યોગથી કર્મોનો બંધપડે છે અથવા આસવ થાય છે.
સૂત્ર૪૫. પોતાની જાત પ્રત્યે કે બીજા કોઇના પણ પ્રત્યે હિંસાથી ભારે
કર્મોનો આસવ થાય છે અથવા બંધ પડે છે. આનાથી વિપરિત બીજાને સન્માર્ગ બતાવવાથી સકારાત્મક અહિંસા ઉત્પન્ન થાય છે જેનાથી લઘુતમ કર્મોનો આસવ થાય છે અથવા બંધ પડે છે.
સૂત્ર ૪ ક. તપ અને સાધના નવાં કર્મોનાં બંધને રોકવા માટે કવચનું કામ કરે છે અને કર્મોની નિર્જરા માટેનો પથ પ્રશસ્ત કરે છે. જુઓ કે.વી.મરડિયા (Gujarati2011; English 1990, 2016)
67
For Private & Personal use Only www.yjorg.uk
ચાર સ્વતઃ સિદ્ધ સૂત્રોના પ્રેરણાસ્રોતઃ સૂત્ર ૧: જીવા ઇતિ.....કર્મ સંયુક્તા (પંચાસ્તિકાય - સાર)
સૂત્ર ૨: નરક,તિર્યંચ મનુષ્ય, દેવ ઇતિ....નામ સંયુક્તા પ્રક્રયા... (પંચાસ્તિકાય - સાર)
સૂત્ર૩: પરિનામાત કર્મ કર્યાનો ભવિત, ગતિસુ ગતિઃ (પંચાસ્તિકાય - સાર)
સૂત્ર૪ અઃ મિથ્યદર્શન-અવિરતિ-પ્રમાદ-કષાય-યોગ બંધહેત્વા (તત્વાર્થ સૂત્ર)
સૂત્ર૪બ: પ્રણિધાતેન....સપ્તમ્મ...નરકમ ગતા...અહિંસા ફલમ સર્વમ્કિમ્નયતહઃ કામદૈવસહ. (યોગશાસ્ત્ર)
સૂત્ર ૪ ક: તપસા નિર્જરા કા. (તત્વાર્થસૂત્ર)
68
www.yjf.org.uk

Page #47

મહાત્મા ગાંધી અને શ્રીમદ રાજચંદ્ર
વચ્ચેનો પત્રવ્યવહાર
રાયચંદભાઇનો ઉત્તરઃ
જૈનધર્મના સારને વ્યક્ત કરવા માટે હું અહીં મહાત્મા ગાંધી દ્વારા રાયચંદભાઇની સમક્ષ રજૂ કરવામાં આવેલા એક પ્રશ્ન અને એના ઉત્તરને અહીં રજૂ કરું .
રાયચંદભાઇ આ સદીના એક મહાન જૈન વ્યક્તિત્વ મનાય છે. મહાત્મા ગાંધીએ કહ્યું છે કે "મને ત્રણ વ્યક્તિઓએ બહુ જ પ્રભાવિત કર્યો છે - ટોલ્સટોય, રસ્કિન અને રાયચંદભાઇ.
ટોલ્સટોયે એમના પુસ્તકો દ્વારા... રાયચંદભાઇએ વ્યક્તિગત સંપર્ક દ્વારા...
સર્પને તમારે કરડવા દેવો એવું કામ બતાવતાં વિચારમાં પડાય તેવું છે. તથાપિ તમે જો "દેહ અનિત્ય છે' એમ જાણ્યું હોય તો પછી આ અસારભૂત દેહના રક્ષણાર્થે, જેને દેહમાં પ્રીતિ રહી છે, એવા સર્પને, તમારે મારવો કેમ યોગ્ય હોય? જેને આત્મહિત ઇચ્છવું હોય તેણે ત્યાં પોતાના દેહને જતો કરવો એ જ યોગ્ય છે. કદાપિ આત્મહિત ઇચ્છવું ન હોય તેણે કેમ કરવું? તો તેનો ઉત્તર એ જ અપાય કે તેણે નરકાદિમાં પરિભ્રમણ કરવું; અર્થાત સર્પને મારવો એવો ઉપદેશ ક્યાંથી કરી શકીએ? અનાર્યવૃત્તિ હોય તો મારવાનો ઉપદેશ કરાય. તે તો અમને તમને સ્વપે પણ ન હોય એ જ ઇચ્છવાયોગ્ય છે.
ગાંધીજીનો પ્રશ્નઃ મને સર્પ કરડવા આવે ત્યારે મારે તેને કરડવા દેવો કે મારી નાંખવો? તેને બીજી રીતે દૂર કરવાની મારામાં શક્તિ ન હોય એમ ધારીએ છીએ.
Letter written in Gujarati on October 20, 1894 by Gandhi. (Reproduced from "Shrimad Rajchandra", 1964, Shrimad Rajchandra Ashram, Vol. 1, p. 489.)
69
70
www.yjf.org.uk
www.ysf.org.uk

Page #48

જૈન ધ્યાન
જૈન ધ્યાનના મુખ્ય ઉદેશ નીચે જણાવ્યા પ્રમાણે છે.
૧. કર્મ – દ્રવ્યોનાં આસ્રવને રોકવાં.
૨. સંચિત કર્મોની નિર્જરાને પ્રોત્સાહન.
આનાથી અમર આત્માની વાસ્તવિક પ્રકૃતિ - અનંત જ્ઞાન, દર્શન, સુખ અને વીર્યનાં ગુણોની અભિવ્યક્તિ દ્વારા પ્રગટથાયછે.
રોજના ધ્યાન માટે લગભગ ૨૦ મિનિટનો સમય લાગે છે જે વધારેમાં વધારે ૪૮ મિનિટ સુધી હોઇ શકે છે. સૌ પ્રથમ શરીરનું શિથિલિકરણ - આસનમાં બેસો. એ પછી પ્રાણાયામ (શ્વાસોશ્વાસ નિયંત્રણની ક્રિયા) કરવી. શ્વાસ લેવો, રોકવો અને ફરીથી શ્વાસ છોડવો. આ ક્રિયાઓનો સમય ૧:૨:૧ રાખવો. અર્થાત એકથી આઠ સુધીની ગણતરીમાં શ્વાસ લેવો. ફરીથી એકથી સોળ સુધીની ગણતરી સુધી શ્વાસ રોકવો અને ફરીથી એકથી આઠ સુધીની ગણતરીમાં શ્વાસ છોડવો.
71
For Private & crwonal Use Only www.yjf.org.uk
આ પ્રાણાયામ લગભગ ૧૨ વખત કરવો. એકવાર જ્યારે તમે શિથિલીકૃત થઇ જાવ ત્યારે તમે પોતાનાં રોજ-બરોજના જીવન વિશે સહજતાથી વિચારી શકો છો. પાંચ અણુંવ્રતોના વિષયમાં વિચારવા માટે તમે નીચેની બાબતો પર ધ્યાન આપો. જેનો મૂળભૂત સિદ્ધાંત અહિંસા છે. જેનો ઉદેશ પોતાના આત્માને ઉચ્ચતર સ્તર પર લઇ જવાનો છે.
ગુરુદેવ ચિત્રભાનુ દ્વારા રચિત "પ્રતિક્રમણ ધ્યાન" (ડિવાઇન નોલેજ સોસાઇટી - મુંબઇ)
૧. હું રત્નત્રયની આરાધના કરું છું.
સમ્યક્દર્શન,
સમ્યજ્ઞાન, સભ્ય ચારિત્ર,
72
www.yjf.org.uk

Page #49

૨. હું બધા સાથે મૃદુતાથી વ્યવહાર કરીશ.
બધાની સાથે મિત્રતા
ગુણીજનો પ્રત્યે ભક્તિ અને આનંદ
જે લોકો ઉપદેશો પર ધ્યાન નથી આપતાં એમની ઉપર
મધ્યસ્થભાવ
દુઃખી જીવો પ્રત્યે કરુણા.
હું બધી વ્યક્તિઓ અથવા વસ્તુઓના વિકિરણ માટે પ્રકાશનું વિકિરણછું.
હું પ્રકાશ છું અને માત્ર પ્રકાશ જ મારી અંદર આવી શકે છે.
૩.
હું અનંત જ્ઞાન છું, હું અનંત દર્શન છું,
હું અનંત સુખ છું, હું અનંત વીર્ય છું.
73
For Private & crwonal Use Only www.yjf.org.uk
ધ્યાનઃ મુખ્ય કર્તવ્ય સૂચિ
૧. સકારાત્મક અહિંસા
શું હું પોતાના કે બીજા કોઇ પ્રત્યે મન, વચન અને કાયાથી અહિંસક રહ્યો?
શું મેં બીજાઓને હિંસા માટે પ્રોત્સાહન આપ્યું કે અનુમોદના કરી?
શું મેં પોતાનાં વિચારોને બીજાઓ ઉપર થોપવાનો પ્રયાસ કર્યો?
શું મેં પોતાનાં પદ અને સ્થિતિને બીજાંનાં સામર્થ્ય અથવા કમજોરી ઘટાડવા-વધારવામાં ઉપયોગ કર્યા ?
શું મેં કઠોર વચન કહ્યાં?
શું હું સ્વાર્થી, ભયભીત, અસુરક્ષિત અથવા પ્રતિસ્પર્ધી રહ્યો?
શું મેં પોતાના શરીરમાં આહાર- આદિ દ્વારા હાનિકારક પદાર્થ
ગ્રહણ કર્યાં? (વધારે ખાંડ વગેરે)
74
www.yjf.org.uk

Page #50

શું મેં ચલ-ચિત્ર, ટી.વી, પુસ્તકો અથવા કુસંગતિનાં માધ્યમોથી પોતાનાં મસ્તિષ્કમાં હિંસકતાનો સમાવેશ કર્યો?
ક્રોધ, માન અને લોભ પર ધ્યાન આપો.
૨. સત્ય
શું હું સ્વયં અથવા બીજા પ્રત્યે મન વચન, કાયાથી સત્યવાદી રહ્યો?
શું મેં બીજાને અસત્ય બોલવા માટે પ્રોત્સાહન આપ્યું કે અનુમોદના કરી?
શું મેં વ્યક્તિગત લાભ માટે મૂળતત્વોને વિકૃત કે અનધિકૃત કર્યાં ?
શું મેં મારી ઇચ્છાપૂર્તિ માટે ચાપલૂસી કે બહાનાબાજી કરી?
હું જે પણ કાંઇ બોલીશ સત્ય જ બોલીશ.
પરંતુ હું બધું સત્ય પ્રકટ નહીં કરું. સત્યથી હિંસા ના થવી જોઇએ. માયા પર ધ્યાન આપો.
75
For Private & crwonal Use Only www.yjf.org.uk
૩. અસ્તેય
શું મેં મન-વચન અથવા કાયાથી એવી વસ્તુ ગ્રહણ કરી જે મને આપવામાં આવી નથી?
શું મેં બીજાને ચોરી કરવા માટે પ્રોત્સાહન કે અનુમોદના કરી? શું મેં લાંચ લીધી?
અસુરક્ષા પર ધ્યાન કરો.
૪. બ્રહ્મચર્ય
શું મેં મન-વચન અને કાયાથી બ્રહ્મચર્યનું પાલન કર્યું ?
શું મેં બીજાને ઇંદ્રિય-વિષયોમાં આસક્ત થવા પ્રેર્યાં કે અનુમોદના કરી?
શું મેં મૈથુની ક્રિયાઓમાં મારી ઊર્જા નષ્ટ કરી?
શું મેં મારી મૈથુની ઊર્જાનો દુરુપયોગ કર્યો?
ઇમાનદારી પર ધ્યાન કરો.
76
www.yjf.org.uk

Page #51

૫. અપરિગ્રહ
શું હું મન-વચન અથવા કાયાથી અપરિગ્રહી રહ્યો?
શું મેં બીજાને પરિગ્રહ અથવા સંગ્રહ માટે પ્રેર્યા કે અનુમોદના કરી?
શું મને બીજા પ્રત્યે કે વસ્તુઓ પ્રત્યે પરિગ્રહી રાગ છે?
શું મારી ચારે બાજુ એવી વસ્તુઓ છે જે હું ના તો કામમાં લઇ રહ્યો છું અથવા જે હું માત્ર એકત્રિત કરી રહ્યો છું?
શું મેં એવી વસ્તુ ખરીદી જેની મને જરૂર નથી? લોભ અને ઇષ પર ધ્યાન કરો.
છ લેશ્યા કાળો, વાદળી, કથ્થાઇ, ગુલાબી, પીળો, સફેદ
(Early 20th century print, Leeds Collection;
for details see Mardia, 2016)
www.yjf.org.uk
www.yjf.org.uk

Page #52

બાર ભાવના
૧. અનિત્યત્વઃ આપણી ચારેબાજુ વિદ્યમાન બધી વસ્તુઓ અસ્થાયી
છે. થોડોક સમય જ રહેવાની છે. પરંતુ આ પરિવર્તનશીલ જગતમાં એક જ વસ્તુ સ્થાયી છે. - આત્મા.
"ભાવના"નો નિહિતાર્થ છે વારંવાર ભાવવા યોગ્ય. (માનસિક ચિંતન - જેમાં એકચિત્તે એને સમજવાનો પ્રયત્ન કરવામાં આવે છે)
આવી ૧૨ અનુપ્રેક્ષા છે.
૨. અશરણત્વઃ મૃત્યુના સમયે આપણું કોઇ શરણ કે ૨ક્ષક નથી હોતું.
પરંતુ અંદર એક આંતરિક અને અદ્રશ્ય બળ હંમેશા રહે છે.
એનું પારંપરિક વિવરણ તો એને લગભગ નકારાત્મક રૂપ આપતું જોવા મળે છે. પરંતુ ગુરુદેવ ચિત્રભાનુએ એની પર્યાપ્ત સકારાત્મક વ્યાખ્યા કરી છે.
આપણે અહીં બંને પ્રકારની વ્યાખ્યાઓને સહયોજિત કરીશું. આ ૧૨ ભાવના નીચે મુજબ છે.
૩. સંસાર અથવાપુનઃ જન્મચક્ર:
આ સંસાર દુઃખમય છે. એમાં જન્મ અને મૃત્યુનું ચક્ર ચાલ્યા કરે છે. આ ચક્રમાંથી મુક્તિ સંભવ છે.
૪. એ ત્ત્વ ભાવનાઃ જયારે મનુષ્ય સંસારચક્રથી પાર ઉતરે છે ત્યારે
એ હંમેશા એકલો જ રહે છે. એટલા માટે આત્મનિર્ભયતાનો અભ્યાસ કરવો જોઇએ.
www.yjf.org.uk
www.ysf.org.uk

Page #53

પ. અન્યત્વ ભાવનાઃ આપણું શરીર અને આત્મા બંને ભિન્ન-ભિન્ન
છે. આપણે માત્ર શરીર કે માત્ર ભૌતિક પદાર્થ નથી. આપણે આત્માના અસ્તિત્વના અનુભવના માધ્યમથી જીવનને સાચા અર્થમાં સમજવું જોઇએ.
૯. નિર્જરા ભાવનાઃ આત્માથી સહચરિત કર્મ-પુદ્ગલોને કેવી રીતે
દૂર કરી શકાય? કે જેથી આત્મા શુદ્ધરૂપને પ્રાપ્ત કરી શકે અથવા એક સ્થાયી તાત્વિક અવસ્થ (મોક્ષ) ને પ્રાપ્ત કરી શકે?
૬. અશુચિત ભાવનાઃ આપણું શરીર અનેક પ્રકારના અપવિત્ર
પદાર્થનું બનેલું છે. એટલે સુધી કે અત્યંત આકર્ષક શરીરમાં અનેક પ્રકારના અપવિત્ર પદાર્થ રહેલા છે.
૧૦. લોક ભાવનાઃ આ ત્રિ-સ્તરીય વિશ્વ અનાદિ છે. કોઇનાં દ્વારા
નિર્માણ કરાયેલું નથી. પ્રત્યેક વ્યક્તિ પોતાનાં દુ:ખ - મુક્તિ માટે પોતે જ જવાબદાર છે કારણકે આ પ્રક્રિયામાં સહાયતા માટે કોઇ સર્વશક્તિમાન ઇશ્વર નથી.
૭. આસવ ભાવનાઃ આપણે એ વિચાર કરવો જોઇએ કે કર્મોનો
આસવ કઇ રીતે થાય છે? અથવા આપણે દૂર રહીને એને કેવી રીતે અનુભવી શકીએ કે અવલોકન કરી શકીએ?
૧૧. બોધિદુર્લભ ભાવનાઃ સમ્યક જ્ઞાન કઠિનાઇથી પ્રાપ્ત થાય છે.
માત્ર આ મનુષ્યજીવનમાં જ સમ્યક બોધિ પ્રાપ્ત કરવાનો અથવા મોક્ષપ્રાપ્તિનો વિશેષાધિકાર પ્રાપ્ત થાય છે.
૮. સંવર ભાવનાઃ કર્મોનો આસવ કેવી રીતે રોકી શકાય? આ
આસવદ્વારને કેવી રીતે અવરુદ્ધ કરી શકાય કે જ્યારે કપાયરૂપી તુફાન તેજીથી આવવાનું છે?
૧૨. ધર્મ ભાવનાઃ તીર્થકરોનો ઉપદેશ જ સત્ય છે જેના માધ્યમથી
વ્યક્તિ પોતાના વાસ્તવિક રૂપને જાણી શકે છે અથવા અનંત શાંતિનું લક્ષ પ્રાપ્ત કરી શકે છે.
81
www.yjf.org.uk
www.ysf.org.uk

Page #54

4-પ્રાર્થનાઓ
ચત્તારિ મંગલમ્
મોકાર મહામંત્ર
ણમો અરિહંતાણી ણમો સિદ્ધાણં ણમો આયરિયાણી ણમો ઉવઝુઝાયાણી ણમો લોએ સવ્વસાહૂણો એસો પંચનમુક્કારો સવ્વપાવપણાસણો | મંગલાણં ચ સવ્વસિT પઢમમહવઈ મંગલમ્ |
ચત્તરિ મંગલમ્ - અરિહંતા મંગલમ્ સિદ્ધા મંગલમ્ - સાહૂ મંગલમ્ કેવલીપન્નતો ધમ્મો મંગલમ્ ! ચત્તારિ લોગુત્તમા - અરિહંતા લોગુત્તમાં સિદ્ધા લગુત્તમાં - સાહૂ લાગુત્તમાં કેવલિપન્નતો ધમ્મો લાગુત્તમાને ચરારિ સરખું પવામિ, ધમ્મો સરણે પવન્જામિ, સિદ્ધ શરણે પવન્નમિ, સાર્દુ શરણે પવન્જામિ, કેવલિપત્ત ધમ્મ શરણે પવજામિાં
83
84
www.yjf.org.uk
For Private & Personal use only www.yjf.org.uk

Page #55

મૈત્રીભાવનું
મૈત્રીભાવનું પવિત્ર ઝરણું મુજ હૈયામાં વહ્યા કરે, શુભ થાઓ આ સકળ વિશ્વનું એવી ભાવના નિત્ય રહે, મૈત્રીભાવનું પવિત્ર ઝરણું મુજ હૈયામાં વહ્યા કરે.
ગુણથી ભરેલા ગુણીજન દેખી હૈયું મારું નૃત્ય કરે, એ સંતોના ચરણ કમળમાં મુજ જીવનનો અર્ધ્ય રહે, મૈત્રીભાવનું પવિત્ર ઝરણું મુજ હૈયામાં વહ્યા કરે.
દીન, ક્રૂર ને ધર્મવિહોણાં દેખી દિલમાં દર્દ વહે, કરુણાભીની આંખોમાંથી અશ્રુનો શુભ સ્રોત વહે, મૈત્રીભાવનું પવિત્ર ઝરણું મુજ હૈયામાં વહ્યા કરે.
85
For Private & crwonal Use Only www.yjf.org.uk
માર્ગ ભૂલેલા જીવન પથિકને માર્ગ ચીંધવા ઊભો રહું, કરે ઉપેક્ષા એ મારગની તો ય સમતા ચિત્ત ધરું, મૈત્રીભાવનું પવિત્ર ઝરણું મુજ હૈયામાં વહ્યા કરે.
ચિત્રભાનુની ધર્મભાવના હૈયે સૌ માનવ લાવે, વેરઝેરનાં પાપ તજીને મંગળ ગીતો એ ગાવે.
મૈત્રીભાવનું પવિત્ર ઝરણું મુજ હૈયામાં વહ્યા કરે. શુભ થાઓ આ સકળ વિશ્વનું એવી ભાવના નિત્ય રહે.
રચના: શ્રી ચિત્રભાનુ
86
www.yjf.org.uk

Page #56

મહાવીર સ્વામીની આરતી
ૐ જય સન્મતિ દેવા, સ્વામી જય સન્મતિ દેવા, વીર મહા અતિવીર પ્રભુજી, વર્ધમાન દેવા. ૐ જય..
ત્રિશલા ઉર અવતાર લિયા પ્રભુ. સુરનર હર્ષાયે, સ્વામી સુર... પન્દ્રહ માસ રતન કુન્ડલપુર, ધનપતિ વષયે. ૩ૐ જય...
શુક્લ ત્રયોદશી ચૈત્ર માસ કી, આનન્દ કરનારી સ્વામી આનન્દ.. રાયસિદ્ધાર્થઘર જન્મોત્સવ, ઠાઠ રચે ભારી, ૐ જય...
તીસ વર્ષ લૉ રહે ગૃહ મેં, બન કર બ્રહ્મચારી, સ્વામી બન કર .... રાજ ત્યાગ કર ભર જોવન મેં, મુનિદીક્ષા ધારી, ૐ જય...
મહાવીર સ્વામી (લીડસ. યુકે. ૨૦૦૧)
87
88
www.yjf.org.uk
www.ysf.org.uk

Page #57

દ્વાદશ વર્ષ યિાતપ દુર્ધર, વિધિ ચકચૂર કિયા. સ્વામી વિધિ... ઝલકે લોકાલોક જ્ઞાન મેં, સુખ ભરપૂર લિયા. ૐ જય...
કાર્તિક શ્યામ અમાવસ કે દિન, કર મોક્ષ બસે. સ્વામી જાકર... પર્વ દિવાળી ચલા તભી સે, ઘર ઘર દીપ જલે. ૐ જય...
વીતરાગ સર્વજ્ઞ હિતૈષી, શિવમગ પરકાશી. સ્વામી શિવમગ... હરિહર બ્રહ્મનાથ તુમ્હી હો, જય જય અવિનાશી. ૩ૐ જય...
દીન-દયાલા જગ-પ્રતિપાલા, સુર નરનાથ જજૈ. સ્વામી સુર.... સુમરવિન ટર્લ ઇક છિન મેં, પાતક દૂર ભજૈ. ૐ જય...
ચોર ભીલ ચંડાલ ઉબારે, ભવદુઃખ હરેશતૂહી. સ્વામી ભવ... પતિત જાન 'શિવરામ' ઉબારો, હે જિન શરણ ગહી. ૐ જય...
ઋષભદેવ. કેશરિયાજી (રાજસ્થાન)
89
90
www.yjf.org.uk
www.yjf.org.uk

Page #58

ઋષભસ્વામીની આરતી
જય જય આરતી આદિ જીલંદા,
નાભિરાય મરુ દેવી કો નંદા. જય...
પહેલી આરતી પૂજા કીજે,
નરભવ પામીને લ્હાવો લીજે. જય...
દૂસરી આરતી દીન-દયાળા,
ધૂળેવા મંડપમાં જગ અજવાળા. જય...
તીસરી આરતી ત્રિભુવન-દેવા,
સુર નર ઇન્દ્ર કરે તોરી સેવા. જય...
ચોથી આરતી ચઉંગતિ ચૂંરે,
મનવાંછિત ફળ શિવસુખ પૂરે. જય...
પંચમી આરતી પુણ્ય ઉપાયા,
મૂલચંદે રિખવ ગુણ ગાયા. જય...
91
For Private & crwonal Use Only www.yjf.org.uk
મંગળ દીવો
દીવો રૈ દીવો, પ્રભુ માંગલિક દીવો,
આરતી ઉતારણ, બહુ ચિરંજીવો. દીવો રે...
સોહામણું ઘેર પર્વ દિવાળી,
અંબર ખેલે અમરા બાલી. દીવો રે......
દીપાલ ભણે એણે કુળ અજુઆળી,
ભાવે બગતે વિધન નિવારી. દીવો રે...
દીપાલ ભણે એણે એ કલિકાલે,
આરતી ઉતારી રાજા કુમારપાળે. દીવો રે...
અમ ઘેર માંગલિક, તુમ ઘેર માંગલિક,
માંગલિક ચતુર્વિધ સંઘની હોજો. દીવો રે...
92
www.yjf.org.uk

Page #59

પંચ પરમેષ્ઠી આરતી
ઇહ-વિધિમંગલ આરતી કીજે, પંચ-પરમ-પદ-ભજ સુખ લીજે. પહલી આરતી શ્રી જિનરાજા, ભવ-દધિ પાર-ઉતાર જિહાજા. ઇ....
દૂસરી આરતીસિહન કેરી,
સુમિરન કરત મિટે ભવ ફેરી. ઇહ...
તીસરી આરતી સૂર મુનિંદા, જન્મ-મરણ-દુઃખ દૂર કરિંદા. ઇહ... ચોથી આરતી શ્રી ઉવજઝાયા, દર્શન દેખત પાપ પલાયા. ઇ...
પાંચમી આરતી સાધુ તુમ્હારી, કુમતિ - વિનાશન શિવ - અધિકારી. ઇહ...
છઠ્ઠી ગ્યારહ-પ્રતિમા-ધારી,
શ્રાવક બંદો આનંદકારી. ઇહ...
સાતમિ આરતી શ્રી જિનવાળી,
'ધ્યાનત' સુરંગ-મુક્તિ સુખદાની. ઇહ...
93
www.yjf.org.uk
બાર ભાવના
અનિત્ય ભાવનાઃ
રાજા રાણા છત્રપતિ, હાથી કે સવાર | મરના સબકો એક દિન, અપની અપની બાર ||૧||
અશરણ ભાવનાઃ
દલ બલ દેવી દેવતા, માત-પિતા પરિવાર |
મરતી વિરિયાં જીવ કો, કોઇ ન રાખનહાર ॥૨॥ સંસાર ભાવનાઃ
દામ બિના નિર્ધન દુઃખી, તૃષ્ણા વશ ધનવાન |
કહું ન સુખ સંસાર મેં, સબ જગ દેખ્યો છાન III એકત્વ ભાવનાઃ
આપ અકેલો અવતરે, મરૈ અકેલો હોય ।
યૂં કબહું ઇસ જીવ કો, સાથી સગા ન કોઇ ।।૪||
અન્યત્વ ભાવનાઃ
જહાં દેહ અપની નહિં. તહીં ન અપનો કોઇ ।
ઘર સંપતિ પર પ્રકટ યે, પર હૈં પરિજન લોય ।।૫।।
94
www.yj.org.uk

Page #60

અશ્િચ ભાવના :
દિપૈ ચામ-ચાદર મઢી, હાડ પીંજરા દેહ । ભીતર યા સમજગત મેં, ઔર નહિ ઘિન-ગેહ।।૬।।
આસવ ભાવના :
મોહ-નીંદ કેજોર, જગવાહી ઘૂમે સદા કર્મ-ચોર ચહું ઓર, સરવસ લૂંટે સુધ નહીં IIII સંવર ભાવના :
સત્ ગુરુ દેય જગાય, મોહ-નીંદ જબ ઉપશમૈં । તબ કછુ બનેં ઉપાય, કર્મ-ચોર આવત રુકૈ ॥૮॥ નિર્જરા ભાવના ઃ
જ્ઞાન-દીપ તપ-તેલ ભર, ઘર શૌધે ભ્રમ છોર । યા વિધ બિન નિકસે નહીં, બૈઠે પૂરબ ચોર |
પંચ મહાવ્રત સંચરન, મિતિ પંચ પરકાર | પ્રબલ પંચ ઇંદ્રિય-વિજય, ધાર નિર્જરા સાર ।।૯।
95
For Private & crwonal Use Only www.yjf.org.uk
લોક ભાવના :
ચૌદહ રાજુ ઉતંગ નભ, લોક પુરુષ-સંઠાન |
તામેં જીવ અનાદિ તેં, ભરમત હૈં બિન જ્ઞાન ।।૧૦। બોધિ-દુર્લભ ભાવનાઃ
ધન-કન કંચન રાજ સુખ, સબહિ સુલભ કર જાન ।
દુર્લભ હૈ સંસાર મેં, એક જથારથ જ્ઞાન ||૧૧| ધર્મ ભાવનાઃ
જાંચે સુર-તરુ દેય સુખ, ચિંતત ચિંતા રૈન બિન જાંચે બિન ચિતયે, ધર્મ સકલ સુખ જૈન ૧૨
ભૂધરદાસ
96
www.yjf.org.uk

Page #61

અનિત્ય ભાવના Anitya Bhaavanaa-1
અશરણ ભાવના Asharana Bhaavanaa-2
રાજા રાણા છત્રપતિ, હાથી કે સવારી. મરના સબકો એક દિન, અપની અપની બાર /૧||
દલ બલ દેવી દેવતા, માતા-પિતા પરિવારમાં મરતી વિરિયાં જીવ કો, કોઇ ન રાખનહાર //રા
Raajaa raanaa chahatra-pati, haathin ke asvaar.
Maranaa sabako ek din, apani apani baar
Dal-Bal-devi devataa, maat-pitaa parivaar. Maratee viriyaan jeev ko, koyi na raakhan haar.
98
www.yjf.org.uk
www.yjf.org.uk

Page #62

સંસાર ભાવના Sansaar Bhaavanaa-3
એકત્વ ભાવના Ekatva Bhaavanaa-4
દામ બિના નિધન દુઃખી, તૃષ્ણા વશ ધનવાની કહું ન સુખ સંસાર મેં, સબ જગ દેખ્યો છાનોફll
આપ અકેલો અવતરૈ, મરૈ અકેલો હોય | ચૂં કબહું ઇસ જીવ કો, સાથી સગા ન કોઇ I/૪
Daam bina nirdhan dukhee, trashnaa vasha dhanavaan.Kahun na sukh sansaar main, sab jag
Aap akelo avatarai, marai akelo hoy. Yun kabahun iss jeev ko, saathi sagaa na koy.
99
For Private & Personal use only www.yjf.org.uk
www.yjf.org.uk

Page #63

અન્યત્વ ભાવના Anyatva Bhaavanaa-5
જહાં દેહ અપની નહિં, તહાં ન અપનો કોઇ । ઘર સંપતિ પર પ્રકટ યે, પર હૈં પરિજન લોય ।।૫।।
Jahaan deh apanee nahin, tahaan na apano koy. Ghar sampati par prakat ye, par hain parijan loy.
101
For Private & crwonal Use Only www.yjf.org.uk
અશુચિ ભાવના
Asuchi Bhaavanaa-6
દિપૈ ચામ-ચાદર મઢી, હાડ પીંજરા દેહ । ભીતર યા સમજગત મેં, ઔર નહિં ઘિન-ગેહ ॥૬॥
Dipai chaam-chaadar madhi, haadh peenjara deh. Bheetar yaa sam jagat main, aur nahee ghin-geh.
102
For Privile & Personal Use Only www.yjf.org.uk

Page #64

આસવ ભાવના Asrava Bhaavanaa-7
સંવર ભાવના Samvara Bhaavanaa-8
મોહ-નીંદ કે જોર, જગવાહી ઘૂમે સદા કર્મ-ચોર ચહું ઓર, સરવસ લૂંટે સુધ નહીં Ilell
સતુ ગુરુ દેવ જગાય, મોહ-નીંદ જબ ઉપશમૈT તબ કછુ બનૈ ઉપાય, કર્મચોર આવત રુકૈ iટા.
Moh-neend ke jor, jagavaahi ghoomai sada. Karma
chor chanhu aur, saravas lootai sudh nahee.
Satguru deya jagaay, moh-neend jab upshamai. Tab kachhu banai upaay, karm chor aavat rukai.
103
104
www.yjf.org.uk
www.yjfory uk

Page #65

નિર્જરા ભાવના
Nirjara Bhaavanaa-9
જ્ઞાન-દીપ તપ-તેલ ભર, ઘર શૌધે ભ્રમછોર। યા વિધ બિન નિકસૈ નહીં, બૈઠે પૂરબ ચોર ।। પંચ મહાવ્રત સંચરન, સમિતિ પંચ પરકાર । પ્રબલ પંચ ઇંદ્રિય-વિજય, ધાર નિર્જરા સાર ।।૯।।
Gyaan-deep tap-tela bhar, ghar shodhai bhram chhor.
Ya vidhi bin niksai nahee, paithe poorab chor Panch mahaavrat sancharan, samiti panch parakar. Prabal panch indriya-vijay dhaar nirjara saar.
105
www.yjf.org.uk
લોક ભાવના
Loka Bhaavanaa-10
ain
निजी
लोक
ચૌદહ રાજુ ઉતંગ નભ, લોક પુરુષ-સંઠાન । તામૈ જીવ અનાદિ તૈ, ભરમત હૈ બિન જ્ઞાન ।।૧૦।
Chaudhah raaju utang nabh, lok purus santhaan. Taamain jeev anaadi te, bharamat hai bin gyan.
106
www.yjf.org.uk

Page #66

બોધિ-દુર્લભ ભાવના Bodhi Durlabha Bhaavanaa-11
ધર્મ ભાવના Dharma Bhaavanaa-12
ધન-કન કંચન રાજ સુખ, સબહિ સુલભ કરિ જાના. દુર્લભ હૈ સંસાર મેં, એક જથારથ જ્ઞાન ll૧૧/l.
જાંચે સુર-તરુ દેય સુખ, ચિંતત ચિંતા રૈના બિન જાંચે બિન ચિંતયે, ધર્મ સકલ સુખ દૈન ll૧૨ાા
Dhan-kan kanchan raaj sukh, sabahi sulabh kari jaan. Durlabh hai sansaar main, ek jathaarath gyaan.
Janche sur-taru dey sukh, chintat chintaa rein. Bin jaanche bin chintaye, dharma sakal sukh dain.
107
www.yjf.org.uk
www.yjf.org.uk

Page #67

ક્ષમાપના
ખામેમી સવ્વજીવે, સવ્વ જીવા ખરંતુ મે
મિત્તી મેસવ્વ ભૂએસ,
વેર મર્ઝ ન કેણઇ
શિવમસ્તુ સર્વ જગતઃ
પર-હિત-નિરતા ભવંતુ ભૂતગણાઃ દોષાઃપ્રયાન્તુ નાશં, સર્વત્ર સુખી ભવતુ લોકઃ
ઉપસર્ગો ક્ષય યાંતિ, છિઘ્નો વિઘ્ન-વલ્લયઃ
મનઃ પ્રસન્નતામેતિ, પૂજ્યમાને જિનેશ્વરે
સર્વ મંગલ માંગલ્યું, સર્વ કલ્યાણ કારણે
પ્રધાનં સર્વ ધર્માણાં, જૈન જયતિ શાસનમં જિનાઃ શાન્તાઃ શાન્તિકરાઃ ભવન્તુ સ્વાહા નમો અહંત-સિદ્ધાચાર્યોપાધ્યાય-સર્વસાધુભ્યઃ॥
109
www.yjf.org.uk
N
af
A depiction of Jain Holistic Principle (Anekantvada): Elephant and six blind men (five shown)
(Adapted from "Geometry Driven Statistics", Wiley, 2015.)
110
For Privile & Personal Use Only www.yjf.org.uk

Page #68

24 TIRTHANKARAS & EMBLEMS
1. आदिनाथ
Adinath
बैल (Bull)
2. अजितनाथ
Ajitnath हाथी (Elephant)
3. सम्भवनाथ
Sambhavanath घोड़ा (Horse)
4. अभिनंदन Abhinandan
बंदर (Monkey)
5. सुमतिनाथ Sumatinath चकवा
है
(Ruddy Goose)
6. पद्मप्रभु
Padma Prabhu
कमल (Lotus)
2. सुपार्श्वनाथ Suparshvanath स्वस्तिक (Swastika) 3:
F
8. चन्द्रप्रम
Chandra Prabhu
चंद्रमा (Moon)
9. पुष्पदन्त | मुविधिनाथ Pushpadanta / Savidhinath
मगर ( Crocodile )
10. शीतलनाथ Shitalnath कल्पवृक्ष
(Wish Yielding tree)
11.पासनाथ
Shreyansanath गैंडा (Rhinocerus)
12. वासुपूज्य
111
Vasupujya
भैसा (Buffallow)
www.yjf.org.uk
13. विमलनाथ
Vimalnath शूकर (Wild Boar)
14. अनंतनाथ
Anantanath
सेही (Porcupine) 15. धर्मनाथ
Dharmanath
बच (Adamant mace)
16. शांतिनाथ
Shantinath हिरण (Deer)
17. पुन्नाथ
Kunthunath
बकरा (Goat)
18. अरनाथ
.0
Arnath मीन (Fish)
E
19. मल्लिनाथ
Mallinath
कलम (Vase)
20. मुनि सुव्रतनाथ
Muni Suvratnath कछवा (Tortoise)
21. नमिनाथ Naminath नीलकमल (Blue Lotus)
22. नेमिनाथ Neminath (Shell)
112
23. पार्श्वनाथ Parshvanath सर्प (Snake)
24. महावीर सिंह (Lion )
Mahavir
www.yjf.org.uk

Page #69

ઇન્ડિયન હાઉસ,
આલ્ડવીચ, લંડન, W.C.2
આદરણીય પ્રોફેસર મરડિયા,
મને આપની જૈન વિચાર અને પ્રાર્થનાઓ પુસ્તક મોકલાવવા બદલ આપનો ખૂબ ખૂબ આભાર. આ નાનું પાકીટમાં રાખી શકાય એવું પુસ્તક છે કે જેમાં ઉદાહરણ સાથે ભારતના આદિ ઇતિહાસની સમજણ છે કે જે 'ગાગરમાં સાગર'ની ઉક્તિને ચરિતાર્થ કરે છે. તમે સદીઓ જૂનું જ્ઞાન અને જીવંત સાચા અને એકાગ્ર વિચારો અને પ્રાર્થનાઓને એકઠાં કરીને મૂળભૂત રૂપે જૈન આચાર અને ઇતિહાસની રીતે સજાવ્યાં છે. હું એ વાત ચોક્કસ છું. કે આ પુસ્તક જૈન અને બીજાં લોકોને પણ બધાં સ્તરે સમજણ અને આચરણ માટે લોભાવશે. મારાં તમને અભિનંદન અને શુભકામનાઓ.
મારા સાદર પ્રણામ, ૨૯ જુલાઇ, ૧૯૯૨ એલ.એમ.સીંધવી
113
www.yjf.org.uk

Page #70
Letter of appreciation by Dr. L.M. Singhvi, Former High Commissioner of India to UK 4444444444444444444444444 INDIA HOUSE, ALDWYCH, LONDON, W.C.2 Dear Professor Mardia, Many thanks for sending me your Jain Thoughts and Prayers, a little pocket book which exemplifies the ancient Indian metaphor of "Ocean in a Pitcher". You have captured and encapsulated the wisdom of the ages and the living quintessence of thought and prayer enshrined in Jain tradition and heritage. I am sure the book will appeal to Jains and others at every level of awareness and attainment. My congratulations and best wishes. With my warm regards. 29th June, 1992 L.M. Singhvi 4444444444444444444444444 "This letter is reprinted from the first edition--English-Hindi version; this new edition is the first English-Gujarati version published in 2017." ISBN 0 9520144 0 8 Jain Thoughts and Prayers જેન વિચાર અને પ્રાર્થનાઓ www.yjf.org.uk