Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina divAlI sampUrNa pUjA jinavANI saMgraha DIREO ja 4EUR0 pha ahiMsA parasparopagraho jIvAnAm
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. paricaya jaina dharma. 2. jaina caughar3iyA. 3. jaina kauna ?. 4. jaina dhvaja 5. NamokAra maMtra. viSaya sUcI ( jaya jinendra ) 6. navakAra maMtra hI mahAmaMtra 7. divAlI kI pUjA . 8. maMdira jI meM dIpAvalI kI pUjana vidhi . 9. ghara meM dIpAvalI pUjana kI vidhi. 10.divAlI sampUrNa pUjA 11. dIpamAlikA parva 12. navIna bahI muhUrta. 13.pUjA prArambha .. 14. zrI mahAvIra jinapUjA . 15. paMca kalyANaka.. 16. zrI sarasvatI pUjA 17. zrI gautama gaNadhara pUjA. 18. mahAvIrASTaka stotrama 19. jinavANI mAtA kI AratI. 20. zrI mahAvIra svAmI kI AratI. 21. divAlI para jalAo dIpa. 3 4 5 6 9 9 10 10 11 12 15 16 17 19 21 23 26 29 30 31 32 2
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ paricaya jaina dharma 'jaina' kahate haiM unheM, jo 'jina' ke anuyAyI hoN| 'jina' zabda banA hai 'ji' dhAtu se| 'ji' maane-jiitnaa| 'jina' mAne jItane vaalaa| jinhoMne apane mana ko jIta liyA, apanI vANI ko jIta liyA aura apanI kAyA ko jIta liyA, ve haiM 'jin'| jaina dharma arthAta 'jina' bhagavAn kA dhrm| jaina dharma kA parama pavitra aura anAdi mUlamaMtra hai Namo arihaMtANaM Namo siddhANaM Namo aairiyaannN| Namo uvajjhAyANaM Namo loe svvsaahuunnN|| arthAta arihaMtoM ko namaskAra, siddhoM ko namaskAra, AcAryoM ko namaskAra, upAdhyAyoM ko namaskAra, sarva sAdhuoM ko nmskaar| ye pA~ca parameSThI haiN| dhana de ke tana rAkhie, tana de rakhie lAja dhana de, tana de, lAja de, eka dharma ke kaaj| dharma karata saMsAra sukha, dharma karata nirvANa dharma graMtha sAdhe binA, nara tiryaMca smaan| jina zAsana meM kahA hai ki vastradhArI puruSa siddhi ko prApta nahIM hotaa| bhale hI vaha tIrthaMkara hI kyoM na ho, nagnaveza hI mokSa mArga hai, zeSa saba unmArga hai- mithyA mArga hai|
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ dina kA caughaDiyA saM ravi 6:00 AM 7:30 AM udvega 7:30 AM 9:00 AM cara 9:00 AM 10:30 AM lAbha 10:30 AM 12:00 PM amRta 12:00 PM 1:30 PM kAla 1:30 PM 3:00 PM zubha | 3:00 PM 4:30PM roga | 4:30PM 6:00PM udvega taka rAta kA caughaDiyA sa 6:00 PM 7:30 PM 7:30 PM 9:00 PM 9:00 PM 10:30 PM 10:30 PM 12:00 AM 12:00 AM 1:30 AM 1:30 AM 3:00 AM 3:00 AM 4:30 AM 4:30 AM 6:00 AM taka ravi zubha amRta cara roga kAla lAbha udvega zubha jaina caughar3iyA soma amRta kAla zubha roga udvega cara lAbha amRta - zubha soma cara roga kAla lAbha udvega zubha amRta cara - zubha maMgala roga udvega cara lAbha amRta kAla zubha roga maMgala kAla lAbha udvega zubha amRta cara roga kAla rAta kA caughar3iyA dekhane ke lie yahA~ klika kareM zani kAla zubha roga budha lAbha amRta kAla zubha roga udvega cara lAbha - amRta budha udvega guru zubha roga udvega cara lAbha amRta kAla zubha - lAbha amRta dina kA caughar3iyA dekhane ke lie yahA~ klika kareM zani lAbha udvega guru amRta cara roga zubha amRta cara roga kAla lAbha zubha udvega kAla lAbha udvega amRta bukra cara lAbha amRta kAla lAbha zubha roga udvega cara zukra roga kAla lAbha udvega udvega cara lAbha amRta kAla zubha amRta cara roga zubha amRta cara roga kAla lAbha 4
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina kauna ? jo svayaM ko anartha hiMsA se bacAtA hai| jo sadA satya kA samarthana karatA hai| jo nyAya ke mUlya ko samajhatA hai| jo saMskRti aura saMskAroM ko jItA hai| jo bhAgya ko puruSArtha meM badala detA hai| jo anAgrahI aura alpa parigrahI hotA hai| jo paryAvaraNa surakSA meM jAgaruka rahatA hai| jo tyAga-pratyAkhyAna meM vizvAsa rakhatA hai| jo khuda ko hI sukha - daHkha kA kartA mAnatA hai| saMkSipta sUtra- vyakti jAti yA dharma se nahIM apitu, AcaraNa evaM vyavahAra se jaina kahalAtA hai| 5
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina dhvaja lAla raMga hamArI AMtarika dRSTiyoM ko jAgRta karatA hai| pIlA raMga hamAre mana ko sakriya karatA hai| zveta raMga hamArI AMtarika zaktiyoM ko jAgRta karatA hai| harA raMga zAMti detA hai tathA Atma sAkSAtkAra meM sahAyaka hotA hai| nIlA raMga avazoSaka hotA hai| vaha bAhara ke prabhAva ko bhItara nahIM jAne detA hai|
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina zAsana kA paMcaraMgI dhvaja vizva meM pratyeka deza kA apanA eka rASTrIya dhvaja hotA hai tathA pratyeka nAgarika usakA sammAna karatA hai kyoMki dhvaja rASTra kI asmitA kA pratIka mAnA jAtA hai| rASTra dhvaja kI taraha pratyeka dharma kA bhI apanA dhvaja hotA hai, vaha dhvaja usa dharma ke vizeSa guNoM ko parilakSita karatA hai| bhagavAna mahAvIra ke 2500veM nirvANotsava ke upalakSya meM parama pUjya AcAryazrI vidyAnandajI munirAja ne bhagavAna mahAvIra ko mAnane vAle samasta jaina sAdhu/santa/zreSThIyoM ke pratinidhiyoM se vicAra vimarza kara pUrvAcAryoM dvArA racita Agama ke mArgadarzanAnusAra jaina zAsana kA paMcaraMgI dhvaja kaisA ho kA nirNaya liyA jise sabhI ne mAnya kiyaa| jainAgama meM paMcaraMgI dhvaja kA varNana : "tA mahurahe bAhire thiu simirU, sehaMtu paMcavaNNehiM sukeu| paDamaMDanadUsasamagdhaviu NaM dharaNihe maMDaNa nnimmviu|" -NAyakumAra cariu, mahAkavi puSpadaMta, 5.1.1 mathurA ke bAhara sthApita nAgakumAra kA zivira SaTamaNDapoM aura tambuoM se samRddha tathA paMcaraMgI dhvajAoM se aisA zobhAyamAna huA mAnoM pRthvI kA alaMkAra hI banAyA ho| 'paMcabaNNA pavittA vicitA dhyaa|' -puSpadanta mahAkavi, mahApurANa, 24.12.2, pRSTha 122 paMcaraMgI pavitra vicitra dhvaja hai| vaidika vAstuzAstra meM bhI paMcaparameSThI ko pA~ca raMga ke pratIka mAnA hai| yathA 'sphaTika zveta-raktaM ca pIta-zyAma-nibhaM tthaa| etatpaMcaparameSThI pNcvrnn-ythaakrmm|| -mAnasAra. 55/44 artha- sphaTika ke samAna zveta, lAla, pIta, zyAma (harA) aura nIlA (kAlA)- ye pA~ca varNa kramazaH paMcaparameSThI ke sUcaka haiN| paMcavarNa kA phala 'zAntau zveta jaye zyAma, bhadre raktamabhaye harit / pItaM dhanAdisaMlAbhe, paMcavarNa tu siddhye|| -umAsvAmi-zrAvakAcAra, 138, pRSTha 55 1. zvetavarNa zAMti kA pratIka hai| 2. zyAma varNa vijaya kA sUcaka hai| 3. raktavarNa kalyANa kA kAraka hai| 4. haritavarNa abhaya ko darzAtA hai| 5. pItavarNa dhanAdi ke lAbha kA darzaka hai| isa prakAra pA~coM varNa siddhi ke kAraNa hai| paMcavarNI dhvajA ko vijaya kA pratIka mAnA hai vijayApaMcavarNabhA paMcavarNamidaM dhvajam' -pratiSThAtilaka, 5-10 evaM AzAdharasUri, pratiSThA sArAdvAra, 3-209 artha-pA~ca varNoM kI AbhA se yukta vijayAdevI pA~ca varNoM se yukta dhvajA ko hAtha meM dhAraNa karatI hai|
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadhvaja kA mApa:-yaha dhvaja AkAra meM AyatAkAra hai tathA isakI laMbAI va cauDAI kA anupAta 3-2 hai| isa dhvaja meM pA~ca raMga haiN| lAla, pIlA, sapheda, harA aura nIlA (kaalaa)| lAla, pIle, hare, nIle raMga kI paTTiyA~ cauDAI meM samAna hai tathA sapheda raMga kI paTTI anya raMgo kI paTTI se cauDAI meM dugunI hotI hai| (zrAvakoM ko tathA dhvaja banAne vAle ko jAnakArI nahIM hone se ve pA~cauraMga kI paTTI kI cauDAI eka samAna kara dete hai jo Agama ke pratikula hai|) dhvaja ke bIca meM jo svastika hai, usakA raMga kesariyA hai| jaina samAja ke isa sarvamAnya dhvaja meM pA~ca raMgoM ko apanAyA gayA hai jo paMcaparameSThI ke pratIka hai| dhvaja ke zveta raMga-arhanta parameSThI (ghAtiyA karma kA nAza karane para zuddha nirmalatA kA pratIka) / lAla raMga-siddha parameSThI (aghAtiyA karma kI nirjarA kA pratIka), pIlA raMga- AcArya parameSThI (ziSyoM ke prati vAtsalya kA prtiik)| harA raMga-upAdhyAya parameSThI (prema-vizvAsa-AptatA kA prtiik)| nIlA raMga-sAdhu parameSThI (sAdhanA meM lIna hone kA aura mukti kI ora kadama bar3hAne kA prtiik)| ye pA~ca raMga, paMca aNuvrata evaM paMca mahAvratoM ke pratIka rUpa bhI sapheda raMga ahiMsA, lAla raMga satya, pIlA raMga acaurya, harA raMga brahmacarya aura nIlA raMga aparigraha kA dyotaka mAnA jAtA hai| dhvaja ke madhya meM svastika ko apanAyA gayA hai jo caturgati kA pratIka hai| yathA 'narasuratiryaDanArakayoniSu paribhramati jIvalokoyam kuzalA svastikaracanetIva nidarzayati dhiirnnaam|| "arthAt yaha jIva isa loka meM manuSya deva, tiryaMca tathA nAraka yoniyoM (caturgati) meM paribhramaNa karatA rahatA hai, mAno isI ko svastika kI kuzala racanA vyakta karatI hai| svastika cinha jaina dharma kA Adi cinha hai jise sadA mAgalika kAryoM meM prayoga kiyA jAtA hai| itihAsa kI dRSTi se mathurA ke purAtatva saMgrahAlaya meM sthita tIrthakara pArzvanAtha kI mUrti para bane ye sAta sarpa-phaNoM meM se eka para aMkita hai| svastika kA cinha mohana-jo-daDoM ke utkhanana meM bhI aneka muharoM para prApta huA hai| vidvAnoM kA mata hai ki pA~ca hajAra varSa pUrva ko sindhu sabhyatA meM svastika-pUjA pracalita thii| jo ki prAcInatA kA dyotaka hai| svAstika ke Upara tIna bindU haiM, jo samyagdarzana, samyakajJAna aura samyakacAritra ko dati haiN| yathA'samyagdarzanajJAAnacAritrANi mokssmaargH|| -AcArya umAsvAmI, tatvArthasUtra. 1/1 tIna ratna ke Upara ardhacandra-jIva ke mokSa yA nirvANa kI kalpanA kI gaI hai arthAta siddhazilA ko lakSita karatA hai| jIva svarga, martya evaM pAtAla loka sarvatra vyApta hai| nArakI jIya dharbha se devatA bana sakatA hai aura ratnatraya ko dhAraNa kara mokSa prApta kiyA jA sakatA hai| arddhacandra ke Upara jo bindu hai vaha uttama sukha kA pratIka hai| -(jaina zAsana dhvaja ke sahayoga se) -abhaya bAkalIvAla. 1818, sudAmA nagara, indaura mobAila : 8989276818
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ NamokAra maMtra maMtra japo navakAra manavA maMtra japo navakAra maMtra japo navakAra manavA, maMtra japo navakAra pA~ca padoM ke paiMtIsa akSara, haiM sukha ke AdhAra haiM sukha ke AdhAra manavA, haiM sukha ke AdhAra maMtra japo navakAra manavA, maMtra japo navakAra Namo arihaMtANaM, Namo siddhANaM Namo AyariyANaM, Namo avvajhAyANam, Namo loe savvesAhUNaM... navakAra maMtra hI mahAmaMtra navakAra maMtra hI mahAmaMtra, nija pada kA jJAna karAtA hai| nija japo zuddha mana baca tana se, manavAMchita phala kA dAtA hai| 1 // navakAra... pahalA pada zrI arihaMtANAM, yaha Atama jyoti jagAtA hai| yaha samosaraNa kI racanA kI bhavyoM ko yAda dilAtA hai||2|| navakAra... dUjA pada zrI siddhANaM hai, yaha Atama zakti bar3hAtA hai| isase mana hotA hai nirmala, anubhava kA jJAna karAtA hai||3|| navakAra.... tIjA pada zrI AyariyANAM, dIkSA meM bhAva jagAtA hai| duHkha se chuTakArA zIghra mile, jinamata kA jJAna bar3hAtA hai||4|| navakAra... cauthA pada zrI uvajjJAyaNaM, yaha jaina dharma camakatA hai| karmAstrava ko DhIlA karatA, yaha samyak jJAna karAtA hai||5| navakAra... paMcamapada zrI savvasAhaNaM, yaha jaina tatva sikhalAtA hai| dilavAtA hai UMcA pada, saMkaTa se zIghra bacAtA hai|6|| navakAra... tuma japo bhavika jana mahAmaMtra, anupama vairAgya bar3hAtA hai| nita zraddhAmana se japane se, mana ko atizAMta banAtA hai||7|| navakAra... saMpUrNa roga ko zIghra hare, jo maMtra ruci se dhyAtA hai| jo bhavya sIkha nita grahaNa kare, vo jAmana maraNa miTAtA hai||8|| navakAra...
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ divAlI kI pUjA jaina samAja meM dIpAvalI kA pAvana parva aMtima tIrthaMkara mahAvIra svAmI ko mokSa kI prApti evaM unhIM ke ziSya prathama gaNadhara gautama svAmI ko saMdhyAkAla meM kevala jJAna rUpI lakSmI kI prApti ke upalakSya meM manAte haiN| ataH anya sampradAyoM se hamArI dIpAvalI kI pUjana vidhi pUrNataH bhinna hai| samasta jaina zrAvakoM ko jainAgama ke anusAra hI mahotsava manAnA cAhie, anyathA mithyA kriyA khlaayegii| jaina dharmAnusAra jinAlaya meM evaM zAma ko gharoM meM dIpAvalI manAne kI vidhi isa prakAra hai: maMdira jI meM dIpAvalI kI pUjana vidhi kArtika kRSNa caudasa kI rAta evaM amAvasyA kI prAtaH kAlIna belA meM zrAvaka sAmAyika jApa kareM, phira 5 baje dainidini caryA se nivRta ho kara zuddha solA ke vastra dhAraNa kareM aura lADU sahita aSTa dravya le kara jinAlaya jaayeN| vahA~ sabhI eka sAtha utsAha pUrvaka 6 baje abhiSeka aura nitya pUjana ke uparAMta mahAvIra pUjA aura nirvANa kalyANa kI pUjana kreN| mahAvIra svAmI kI pUjA karate samaya jaba kevala jJAna kalyANa kA argha caDhAveM taba kevala jJAna ke pratIka svarUpa zuddha ghI ke 16 dIpakoM meM 4-4 jyoti jlaayeN| nirvANa kalyANaka kI pUjA ke samaya jaba mahAvIra svAmI ke nirvANa kalyANaka kA argha caDhAyeM taba nirvANa kalyANaka pATha paDhakara argha sahita nirvANa lADU caDhAyeM tadoparAMta zAMtipATha evaM visarjana kreN| 10
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghara meM dIpAvalI pUjana kI vidhi sAyaMkAla lagabhaga 4 baje pUjana ke zuddha vastra dhAraNa kara ke zuddha prAsuka jala se pUjana kI jala phalAdi dravya taiyAra kreN| maMgalASTaka paDhakara sakalIkaraNa, tilaka evaM rakSA sUtra bandhana kreN| rakSA maMtra evaM zAMti maMtra paDhate hue puSpa kSepaNa kareM (isake sabhI pUjana pATha kI pustaka meM hai) . gAya kA ghI milAkara siMdUra se pUjana sthala kI dIvAla para isa prakAra likheM zrI OM zrI vItarAgAya namaH zrI mahAvIrAya namaH zrI gautama gaNadharAya namaH zrI kevalajJAna mahAlakSmyai namaH zrI zubha zrI lAbha zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI phoTo dakSiNa dizA jinavANI uttara dizA zrI kAra parvata ke nIce dIvAla se saTAkara eka acchI caukI rakheM usa para bIcoM bIca kisI kSetra yA jinAlaya meM sthita pratiSThita pratimA kI phoTo rakheM usI ke sAmane AcArya praNIta graMtha caukI para bIcoM bIca sthApita kreN| IzAna koNa kI ora haldI, supADI, savA rupaye yA adhika 3,5,7 Adi rupaye ke sikke DAlakara pUrA sarasoM se bhara kara zrIphala sahita kalaza sthApita kreN| Agneya dizA meM zuddha ghI kA jalatA dIpaka sthApita kreN| yaha kriyA pUrNa karane ke uparAMta zraddhA bhakti ke sAtha vinaya pATha, pUjana pIThikA, svasti pATha, devazAstra guru, caubIsI, AdinAtha, pArzvanAtha evaM mahAvIra svAmI evaM sarasvatI kA argha caDhAkara gautama svAmI kI pUjA kreN| cauMsaTha Rddhi ke maMtra bolate hue arghya cddhaayeN| aura phira zAMti visarjana kara ke 16 dIpoM meM tela bhara kara 4-4 bAtI DAlakara cauMsaTha jyoti jalAyeM, taduparAMta sAmUhika mahAvIrASTaka pATha, AratI kareM aura "'oM hI catuH SaSTi Rddhibhyo namaH' isa maMtra kA 108 bAra jApa kreN| 11
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ divAlI sampUrNa pUjA piNyazodhasmA/ arahatetaraNa mipAUmAmi zrI vinAyakayaMtra "dIpAvalI jaina saMskRti kA mahAna parva hai| Aja se 2522 varSa pUrva kArtika mAsa kRSNa pakSa kI caturdazI tithi ke samApana hote hI amAvasyA ke prArambha meM caubIsaveM tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra kA pAvApurI se virvANa huA thaa| usa dina ThIka nirvANa ke samaya pAvApurI (bihAra-prAMta) meM bhagavAna mahAvIra ke caraNa cinha ke sthAna ke Upara eka chatra tA hai| usa nirvANa velA meM devoM dvArA divya dIpoM ko Alokita kara nirvANa 12 svayameva
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahotsava manAyA gyaa| mAnava samudAya ne bhI jinendra bhagavAna kI pUjA kara nirvANa lADU (naivedya) caDhA kara pAvana diva ko samArohita kiyaa| isI divasa zubha-belA meM aMtima tirthaMkara bhagavAna mahAvIra ke prathama pramukha gaNadhara gautama svAmI ko kevala lakSmI kI prApti huI, jisake ullAsa meM jJAna ke pratIka nirmala prakAza se samasta loka ko prakAzita karatI huI dIpa mAlikAyeM prajvalita kara bhavya-divya utsava manAyA gyaa| yaha avasarpiNI ke caturtha kAla kA samApana tathA paMcama kAla kA sandhi kAla thA, jaba kArtika zukla ekama se navIna saMvatsara kA zubhArambha kara yaha zrI vIra nirvANa saMvata ke nAma se pracalita huaa| vizva meM jJAta, pracalita- apracalita zatAdhika saMvatsaroM meM yaha sarvAdhika prAcIna hai| bhAratIya saMskRti ke AsthAvAna anuyAyI isa dena vyAvasAyika saMsthAnoM meM hisAba bahiyoM kA zubha muhurta karte haiM, isI dina se navIna lekhA varSa kA paramparAnusAra zubhArambha mAnA jAtA hai| bhArata sarakAra ne varSa 1989 meM eka vidheyaka pArita kara lekhA varSa kI gaNanA IsavI sana kI 1 apraila se prArambha kara 31 mArca taka kI jAne kI anivAryatA lAgU kara hamArI dhArmika, sAMskRtika tathA sAmAjika mAnyAoM se pare apanAne ko sabhI ko bAdhya evaM vivaza kara diyA hai| yadyapi zAsakIya niyama ke parivartana ko 19 varSa ho cuke haiM kiMtu aba bhI adhikAMza jana lekhA bahiyA~ dIpAvalI ke dena hI kharIda kara lAte haiN| dIpAvalI ke maMgala divasa para vidhividhAna anusAra zrI mahAvIra svAmI kI pUjA evaM anya mAMgalika kriyAyeM sampanna kara zubha belA meM svastika mAMDa kara rakha dete haiM, tathA inheM lagabhaga pA~ca mAha uparAMta 1 apraila se prAraMbha karate hai / aneka loga ina paristhitivaza duvidhAgrasta haiM ke bahiyA~ kharIda kara dIpAvalI para pUrvAnusAra lAnA hI ucita hai athava eka apraila yA usake pUrvavartI devasa ko / isa sandarbha me jAna lenA parama Avazyaka hai ki dIpotsava parva ko manAne kA kAraNa zrI vIra prabhu kA nirvANa tathA gaNadhara zrI gautama svAmI ko kaivalya lakSmI kI prApti honA hai jabaki pUrva kAla meM lekhAvarSa kA zubhAraMbha tathA saMvatsarI bhI isase sambaddha hone se isI avasara para navIna bahiyA~ kharIda kara lAnA evama unakA zubha muhUrta Adi prAsaMgika evaM yuktiyukta thaa| aba cU~ki lekhA varSa kA zubhArambha 1 apraila se hotA hai ataH 31 mArca athavA 1-2 dina pUrva zubha-divasa, caughaDiyA evaM muhUrta meM bahiyA~ lA kara 31 mArca ko bhI vidhi anusAra pUjana kara navIna bahiyoM kA zubha muhUrta kiyA jA sakatA hai| jo loga dIpAvalI ke dina bahiyA~ lA kara rakha dete haiM, unhe asuvidhA nA ho to ve paramparAnusAra karte rheN| yaha sabhI suvidhAoM para nirbhara hai| vaise bhI bahI muhUrta tathA lekhA zubhArambha dono alaga alaga kriyAyeM haiN| bahI muhUrta dIpAvalI ko kara unakA zubhArambha 1 apraila se kiyA jA sakatA hai| 13
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ hamArI dhArmika AsthA tathA itihAsa-prAmANita paramparA banI rahe isa Artha dIpAvalI arthAta kArtika kRSNa amAvasyA ko prAtaH kAla zrI jinendra bhagavAna kI bhakti bhAva sahita pUjana kara nirvANa lADU cddhaaveN| pazcAta acche caughaDiye meM athavA sAyaMkAla sUryAsta pUrva dukAnoM, kArakhAnoM saMsthAnoM evaM gRhoM para parivArajana ekatrita ho kara samuhika rUpa se pUjA, ArtI, bhakti, dIpotsava va paraspara milane kA krama banAye rkheN| yadi hama vahI muhUrta kArya 1 apraila ko kareM to dIpAvalI para pUrva kI apekSA sampUrNa Aojana meM mAtra bahI-muhUrta kArya kama ho jaayegaa| dIpamAlikAyeM kevala jJAna kI pratIka haiN| sacce jJAna kI prApti ho, andhakAra kA nAza ho, isa bhAvanA se dIpamAlAyeM jalAnI caahiye| dIpAvalI ke pUrva kArtika trayodazI ke dina bhagavAna mahAvIra ne bAhya samavasaraNa lakSmI kA tyAga kara mana-vacana aura kAya kA nirodha kiyaa| vIra prabhu ke yogoM ke nirodha se trayodazI dhanya ho uThI, isIliye yaha tithi " dhanya-terasa" ke nAma se vikhyAta huii| yaha parva devasa tyAga ke mahatva ko darzAtA huA yaha sandeza detA hai ke hama manavacana-kAya se kuceSTAoM kA tyAga kareM aura bAhya lakSya se haTa kara aMtara ke zAzvata svarNa-ratnatraya ko prApta kreN| agale divasa caturdazI ko bhagavAna mahAvIra ne 18000 zIloM kI pUrNatA ko prApta kiyaa| ve ratnatraya kI pUrNatA ko prApta kara ayogI avasthA se nija svarUpa meM lIna hue| ata eva isa parva divasa "rUpa-caudasa" ke dina brahmacarya kA pAlana karate hue vratAdi dhAraNa kara svabhAva meM Ane kA prayAsa karanA caahiye| bhagavAna kI divyadhvani syAta, asti-nAsti. avaktavya Adi sAta rUpoM meM khirI thI isaliye yaha dina "govarddhana" ke rUpa meM manAyA jAtA hai| "go" arthAta jinavANI tathA varddhana kA artha prakaTita vrddhit| isa dina tIrthaMkara kI dezanA ke pazcAta punaH jinavANI kA prakAza huA, vRddhi huI isaliye jinavANI kI pUjA karanI caahiye| dhana-terasa ke dina aura dIpAvalI ke dina loga dhana-saMpatti, rupaye-paise ko lakSmI mAna kara pUjA karate haiM jo sarvathA ayuktiyukta hai| vivekavAna janoM ko isa pAvana-parva ke dinoM meM mokSa va jJAna lakSmI tathA gautama gaNadhara kI pUjA karanI cAhiye jo ki samayAnukUla, zAstrAnukUla, prAmANika tathA kalyANakArI hai| zubha kriyAoM tathA zubha-bhAvoM se aMtarAya karma ke udaya se hone vAle vighna dUra hoe haiM ataH sacce deva-zAstra-guru kI pUjA-bhakti karanA hI ucita hai| inakI ArAdhanA se azubha kA kSaya hotA hai, pAralaukika zreSTha sukhoM kI to bAta hI kyA zAzvata sukha-siddhi kI prApti hotI hai| puNyavAna janoM ko to iha laukika lakSmI dhana-dhAnya sampatti Adi kA sukha aprayAsa hI sahaja sulabha ho jAte haiN| 14
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIpamAlikA parva prAtaHkAla zrI jinendra bhagavAna ke darzana pUjana karane mandira jAne ke pahale mandira se Ane ke pazcAta apane ghara para "U~ hrIM aha~ a di A u sA zrI mahAvIra jinendrAya namaH" maMtra kI eka mAlA tathA mahAvIrASTaka strota kA pATha karanA caahiye| sAyaMkAla ko uttama gaudhUloka lagna meM athavA dina ke samaya bhI apanI dukAna ke pavitra sthAna meM U~cI caukI para rakAbI meM vinAyaka yaMtra zikA mogatamA almamA Rier me ICSERIAL zrI. vinAyaka yaMtra kA AkAra mAMDa kara ThoNe meM rakha kara virAjamAna kreN| usI caukI ke Age dUsarI caukI para zAstrajI (jinavANI) virAjamAna karanA caahiye| ina dono caukiyoM ke Age eka choTI caukI para pUjA kI sAmagrI taiyAra kara rakheM aura usI ke pAsa eka dasarI caukI para thAla meM svastika mAMDa kara pUjA kI sAmagrI caDhAne ke liye rkheN| bahiyA~, dAvAta-kalama Adi pAsa meM rakha leN| ghI kA dIpaka dAhinI ora tathA bA~I ora dhUpadAna karanA caahie| dIpaka meM ghRta isa pramANa se DAleM ke rAtri bhara vaha dIpaka jalatA rhe| pUjA karane vAle ko pUrva yA uttara dizA meM mukha kara ke pUjA karanA caahiye| jo parivAra meM baDA ho yA dukAna kA mAlika ho vaha citta ekAgra kara pUjA kare aura upasthita sabhI liga pUjA boleM tathA zAMti se suneN| pUjA prArambha karane se pahale upasthita saba sajjanoM ko tilaka lagAnA cAhiye tathA dAhine hAtha meM kaMkaNa bA~dhanA caahiye| tilaka karate samaya nIce likhA zloka pddhe| maMgalama bhagavAna vIro, maMgalama gautamo gnnii| maMgalama kunda kundAryo, jaina dharmostu mNglm|| tilaka karane ke bAda nitya-niyama-pUjA karake zrI mahAvIra svAmI zrI gautama gaNadhara svAmI tathA zrI sarasvatI devI kI pUjA karanI caahiye| 15
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ naI bahI muhUrta kI sAmagrI aSTa dravya dhule hue, dhUpadAna 1, dIpaka 2, lAlacola 1 mITara, sarasoM 50 grAma, thAlI 1, zrIphala1, loTA jala kA1, lacchA, zAkha 1, dhUpa 50grAma, agarabattI, pATe 2, caukI 1, kuMkuma 50grAma, kesara pisI huI, kore pAna, davAta, kalama (yA lIDa)2 sindUra ghI milAkara (zrI mahAvIrAyanamaH aura lAbha zubha dukAna kI dIvAla para likhane ko) phUlamAlAyeM, naI bahiyA~, mAcisa, kapUra dezI supArI aadi| navIna bahI muhUrta pUjA ke pazcAta hara bahI meM kezara se sAthiya mAMDa kara nimna prakAra likheM tathA eka- eka korA pAna rkhe| lAbha Wan zubha zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI RSabha devAya nmH|| zrI mahAvIrAya nmH|| zrI gautm-gnndhraaynmH|| kevalajJAna lakSmyai nmH|| zrI jina sarasvatyai nmH|| zrI zubha miti kArtika badI 30........ // ..........vaar|| dinAMka .../.../19I. ko zubha belA meM dukAna zrI kI bahI kA muhUrta kiyA yaha vidhi ho jAne ke bAda vidhi karanevAle, dukAna ke mukhya sajana ko bahI meM laccha bAndha kara hAtha meM bahI deveM aura puzpa kssepe| isake bAda ghara ke pramukha mahAzaya nIce likhA huA padya va maMtra paDhakara zubhakAmanA kareM aura phUlamAlA pahinAkara puSpa kSepaNa kreN| 16
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ padyA Arogya buddhi dhana dhAnya samRddhi paaveN| bhaya roga zoka paritApa sudara jaaveN| saddharma zAstra guru bhakti suzAMti hove| vyApAra lAbha kula vRddhi sukIrtI hove|| zrI varddhamAna bhagavAna subuddhi deveN| sanmAna satyaguNa saMyama zIla deveN|| nava varSa ho yaha sada sukha zAMti daaii| kalyANa ho zubha tathA ati lAbha hove|| pUjA prArambha aha~to bhagvaMta indramahitAH siddhiishvraaH| AcAryA jina zAsanonnatikarA:pUjyA upaadhyaaykaaH|| zrIsiddhAMtasupATha kA munivarA rtntryaaraadhkaaH| paMcaite parameSThi naH pratidinaM kurvaMtu naH mNglm|| oM jaya jaya jaya namostu namostu nmostu| Namo arahaMtANaM, Nmo siddhANaM, Namo AiriyaNaM, Namo uvajjhAyANaM, Namo loe svvsaahuunnN| catattAri maMgalama, arihaMtA maMgalama, siddhA maMgalama, sAhU mNglm| kevali paNNattodhammo mNglm| cattAri loguttama, arihaMtAloguttamA siddhA loguttamA, sAhU loguttm| kevalipaNNatto dhammologuttamA, cattArisaraNaM pavvajjAmi , sahUzaraNaM pavvajjAmi kevalipaNNattaM dhammaM saraNaM pvvjjaami| U~anAdimUlamaMtrebhyo namaH (yaha paDha kara puSpAMjali kSepita kareM) binAyaka yaMtra pUjA ardhya acchAmbhaH zuci candanAkSata sumai-naivedya kaishcaarubhiH| dIpaikhUpa phalottamaiH samuditairebhiH supaatrsthitaiH|| arhatsiddha susUripAThaka munIna lokottamAna mNglaan| pratyUhaudhanivRttaye zubhakRtaH, seve shrnnyaanhm|| U~ hrIM zrI zaraNabhUtebhyaH paMcaparameSThibhyaH ardhyama nirvapAmIti svaahaa| 17
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ deva zAstra-guru pUjA kA ardhya jala parama ujjavala gandha akSata- puSpa caru dhruuN| vara dhUpa nirmala phala vividha bahu janama ke pAtaka hruuN|| iha bhA~ti ardhya caDhAya nita bhavi karata ziva paMkati mcuuN| arahaMta zruta siddhAMta guru nigraMtha nita pUjA rcuuN|| vasuvidhi ardhya saMjoya kai, ati uchAhamana kiin| jAsoM pUjoM parama pada, devazAstra-guru tiin|| U~ zrI devazAstra gurubhyo anarthyapada prAptaye ardhyama nirmAmIti svaahaa| bIsa mahArAja kA ardhya jala phala AThoM dravya saMbhAra, ratna javAhara bhara bhara thaa| namUM kara joDa, nita prati dhyAU~ bhorahiM bhor|| pA~coM meru videha suthAna, tIrthaMkara jina bIsa mhaan| namUM kara joDa nita prati dhyAU~ bhorahiM bhor|| U~ hrIM zrI videhakSetrasya sImandharAdi vidyamAMvirzati tIrthaMkarebhyo arghyama nirvAmIti svAhA namUM kara joDa, nita prati dhyAU~ bhorahiM bhor|| siddha parmeSThI kA ardhya jala phala vasu vRndA, aragha amandA, jajata anandA ke kndaa| meTe bhavaphandA, saba duHkha dandA, hIrAcandA tuma bndaa|| tribhuvana ke svAmI, tribhuvana, nAmI, aMtarajAmI abhiraamii| zivapura vizrAmI, nija nidhipAmI siddhajajAmI sirnaamii|| U~ hrIM zrI anAhata parakramAya sarvakarma vinirmuktAya siddhaparameSThine arghyama nirvapAmIti svaahaa| caubIsa mahArAja kA ardhya phalaphala AThoM zucisAra, tAko argha kroN| tumako arapoM bhavatAra, bhavatari mokSa vroN|| caubIsoM zrI jinacanda, Ananda kanda shii| padajajata harata bhava phanda, pAvaka mokssmhii|| 18
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMtarAyakarma nAzArtha ardhya lAbha kI aMtarAya ke vasa jIvasu na lhai| jo karai kaSTa utpAta sagare karmavasa virathA rhai|| nahIM jora vAko cale ika china dIna sau jaga meM phirai| arihaMta siddha adhara dharikai lAbha yau karma ko hrai|| U~ hrIM lAbhAMtarAyakarma rahitAbhyAma ahartasiddha parameSThibhyAma arghyama nirvapAmIti svaahaa| puSpAMjaliM kSipeta zrI mahAvIra jinapUjA (kavivara vRndAvana kRta) zrImatavIra harai bhavapIra sukhasIra anaakultaaii| ke hari aMka arIkara daMka naye hari paMkati maulisuhaaii|| maiM tumako ita thApata hoM prabhu bhakti sameta hiye hrkhaaii| he karuNAdhana dhAraka deva, ihAM aba tiSThahu zIghrahiM aaii|| U~ hrIM zrI vardhamAna jinendrAya pusspaaNjliH| kSIrodadhi sama zuci nIra, kaMcana bhRga bhroN| prabhuvega haro bhavpIra, yA dhAra kroN| zrIvIra mahA ativIra, sanmati nAyaka ho| jaya varddhamAna guNadhIra, sanmatidAyaka ho|| U~ hrIM zrI mahAvIra jinendrAya jalaM nirvapAmIti svaahaa| malayAgira candana sAra, kesara saMga dhsoN| prabhu bhava AtApa nivAra, pUjata hiya hulsoN|| zrIvIra mahA ativIra, sanmati nAyaka ho| jaya varddhamAna guNadhIra, sanmatidAyaka ho| U~ hrIM zrI mahAvIra jinendrAya candanama nirvapAmIti svaahaa| 19
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ tandulasita zazisama zuddha lInoM thAra bhrii| tasu puMja dharoM aviruddha, pAvoM ziva ngrii|| zrIvIra mahA ativIra, sanmati nAyaka ho| jaya varddhamAna guNadhIra, sanmatidAyaka ho|| U~ hrIM zrI mahAvIra jinendrAya akSatAna nirvapAmIti svaahaa| surataru ke sumana sameta, sumana sumana pyaare| so maMthana bhaMjana heta, pUjoM pada thaare|| zrIvIra mahA ativIra, sanmati nAyaka ho| jaya varddhamAna guNadhIra, sanmatidAyaka ho|| U~ hrIM zrI mahAvIra jinendrAya puSpama nirvapAmIti svaahaa| rasa rajjata sajjata sadya, majjata thAra bhrii| pada jajjata rajjata adya, bhajjata bhUkha arii|| zrIvIra mahA ativIra, sanmati nAyaka ho| jaya varddhamAna guNadhIra, sanmatidAyaka ho|| U~ hrIM zrI mahAvIra jinendrAya naivedyama nirvapAmIti svaahaa| tama khanDita manDita neha, dIpaka jovata hoN| tuma padatara he sukha geha, bhramatama khovata hoN|| zrIvIra mahA ativIra, sanmati nAyaka ho| jaya varddhamAna guNadhIra, sanmatidAyaka ho|| U~ hrIM zrI mahAvIra jinendrAya dIpama nirvapAmIti svaahaa| hari candana agara kapUra cUra sugandha kraa| tuma padatara khevata bhUri, AThoM karma jraa|| zrIvIra mahA ativIra, sanmati nAyaka ho| jaya varddhamAna guNadhIra, sanmatidAyaka ho|| OM hrIM zrI mahAvIra jinendrAya dhUpama nirvapAmIti svaahaa| 20
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ rituphala kala varjita lAya, kaMcana thAra bhroN| zivaphalahita he jinarAya, tuma Dhiga bheMTa dhroN|| zrIvIra mahA ativIra, sanmati nAyaka ho| jaya varddhamAna gaNadhIra, sanmatidAyaka ho|| U~ hrIM zrI mahAvIra jinendrAya phalama nirvapAmIti svaahaa| jala phala vasu saji hima thAra, tanamana moda dhroN| guNa gAU~ bhavadadhitAra, pUjata pApa hroN| zrIvIra mahA ativIra, sanmati nAyaka ho| jaya varddhamAna guNadhIra, sanmatidAyaka ho|| U~ hrIM zrI mahAvIra jinendrAya adyama nirvapAmIti svaahaa| paMca kalyANaka mohi rakho ho saranA zrIvarddhamAna jinarAya jI mohi rakho ho srnaa| garama sADha sita chaTTha lio tithi, trizalA ura aghhrnaa| sura surapati tita seva karInita, maiM pUjauM bhava trnaa|| mohi rakho ho saranA zrIvarddhamAna jinarAya jI mohi rAkho U~ hrIM zrI mahAvIra jinendrAya ASADha zuklaSaSThayAM garma mangala maNDitAya ardhyama nirvapAmIti svaahaa| janama caitasita terasa ke dina kunDalapura knvrnaa| suragira sura guru pUja racAyo maiM pUjoM bhvhaarnaa|| mohi.|| U~ hrIM jaiva zukla trayodazyAM janmamaMgala prAptAya zrI mahAvIra jinendrAya ayaM nirvapAmIti svaahaa| magasira asita manohara dazmI, tA dina tapa aacrnaa| nRpa kumAra ghara pArana kIno, maiM pUjo tuma crnaa|| mohi.|| OM hrIM mArgazIrSakRSNadazamyAM tapo maMgala maMDitAya zrI mahAvIra jinendrAya ardhyama nirvapAmIti svaahaa| zukla dazai baizAkha divasa ari ghAti catuka chaya krnaa| kevala lahi bhavi bhavasaratArema jajoM carana sukha bhrnaa|| mohi.|| U~ hrIM baisAkha zukla dazmyAma jJAna kalyANa prAptAya zrI mahAvIra jinendrAya ardhyama nirvapAmIti svaahaa| 21
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAtika zyAma amAvasa zivatiya, pAvApura teM brnaa| ganaphanivanda jajeM tita bahavidhi, maiM pUjauM bhvhrnaa|| mohi|| U~ hrIM kArtika kRSNAmAvasyAyAM mokSamaMgalamaMDitAya zrI mahAvIra jinendrAya ardhyama nirvapAmIti svaahaa| jayamAlA ganadhara, asanidhara, cakradhara, haradhara gadAdhara vrvdaa| aru cApadhara vidyAsudhara tirasUladhara sevahiM sdaa|| dukha harana Ananda bharana tArana tarana carana rasAla hai| sukumAla gunamanimAla unnata, bhAla kI jayamAla hai|| jaya trizalA nandana, harikRta vandana, jagadAnanda, cndvrN| bhava tApanikandana tana kana mandana, rahitasapandana, nyndhrN|| jaya kevala bhAnu kalA sdn| bhavikoka vikAzana kNjvnN| __jagajIta mahAripu mohhrN| rajajJAnadRgAMbara cuurkrN||| garvAdika maMgala maMDita ho| dukha dAridra ko nita khanDita ho| jagamAMhi tumhI satpaMDita ho| dukha dAridra ko nita khaMDita ho| harivaMza sarojana ko ravi ho| balvanta mahaMta tumhIM kavi ho|| lahi kevala dharma prakAza kiyo| abaloM soI maargraajtiyo| puni Apatane gunamAMhi shii| sura magna rahai jitane sbhiiN|| tinakI banitA guNagAvata haiN| laya mAnani soM mana bhavata haiN| puni nAcata raMga umaMga bhrii| tuma bhakti viSai paga ema dhrii|| jhananaM jhananaM jhananaM jhnnN| sura leta tahAM tananaM tnnN| ghananaM ghananaM ghana ghaMTa bjai| dRmadaM dRmadaM miradaMga sjai| gaganAMganagarbhagatA sugtaa| tatatA tatatA atatA vittaa|| dhRgatAM dhRgatAM gati bAjata hai| suratAla rasAla ju chAjata hai| sananaM sananaM sananaM nbhmeN| ika rUpa aneka judhAri bhrmaiN|| kai nAri subIna bajAvati haiN| tumaro jasa ujjvala gAvati haiN| karatAla viSai karatAla dhrai| suratAla vizAla junAda krai|| ina Adi aneka uchAha bhrii| sura bhakti kareM prabhujI tumrii| tumahI jagajIvana ke pitu ho| tumahI bina kArana ke hitu ho| tumahI saba vighna vinAzana ho| tumahI nija Ananda bhAsana ho| tuma hI citaciMtitadAyaka ho| jagamAMhi tumhIM saba lAyaka ho|| tumhare pana maMgalamAMhi shi| jiya uttama punya liyo sbhii|| 22
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ hamako tumarI saranAgata hai| tumare guna meM mana pAgata hai|| prabhu mo hiya Apa sadA bsiye| jabaloM vasu karma nahIM nsiye|| tabaloM tuma dhyAna hiye vrto| tabaloM zrutaciMtana citta rto|| tabaloM vrata cArita cAhatu hoN| tabaloM zubhabhAva sugAhatu hoN|| tabaloMsata saMgati nitya rho| tabaloM mama saMjama citta ghoN|| jabaloM nahiM nAza karoM arikoN| zivanAri varoM smtaadhriko|| yaha dyo tabaloM hamko jinjii| hama jAcatu haiM itanI sunjii|| zrIvIra jinezA namita surezA nAganarezA bhagati bhraa|| vRndAvana dhyAveM vighna nshaavai| vAMchita pAve shrmvraa|| U~ hrIM zrI varddhamAna jinendrAya mahAgraMma nirvapAmIti svaahaa| zrI sanmate ke jugalapada, jo pUjai dhari priit| vRndAvana so catura nara, lahai mukti nvniit|| zrI sarasvatI pUjA dohA janama jarA mRtu kSaya karai, harai kunaya jaDa riiti| bhavasAgarasauM le tire, pUjai jiMvaca priiti|| U~ hrIM zrI jinamukhodbhava sarasvatyai pusspaaNjlH| chIrodadhigaMgA vimala taraMgA, salila abhaMgA, sukhgNgaa| bhari kaMcana jhArI, dhAra nikArI tRSA nivArI hita cNgaa|| tIrthaMkara kI dhvani, ganadhara ne suni, aMga race cuni jnyaanmii| so jinavara vAnI, zivasukhadAnI, tribhuvana pUjya bhii|| U~ hrIM zrI jinamukhodbhabhavasarasvatIdevyai jalaM nirvapAmIti svaahaa| karpUra maMgAyA candana AyA, kezara lAyA raMga bhrii| zAradapada vandoM, mana abhinandoM,pApa nikandoM dAha hrii||tiirthH OM hrIM zrI jinamukhodbhabhavasarasvatIdevyai candanama nirvapAmIti svaahaa| 23
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukhadAsaka modaM, dhAraka modaM ati anumodaM cndsmN| bahu bhakti baDhAI, kIrati gAI,hohu sahAI, mAta mamaM / harI || tIrthaH OM hrIM zrI jinamukhodbhabhavasarasvatIdevyai akSatAna nirvapAmIti svaahaa| bahu phUla suvAsaM, vimala prakAzaM, AnandarAsaM lAya dhre| mama kAma miTAyo, zIla baDhAyo, sukha upajAyo doSa hare / tIrthaH OM hrIM zrI jinamukhodbhabhavasarasvatIdevyai puSpama nirvapAmIti svaahaa| pakavAna banAyA, bahughRta lAyA, saba vidha bhAyA miSTa mahA pUjUM thuti gAUM, prIti baDhAU~, kzudhA nazAUM harSa lhaa|| tIrthaH OM hrIM zrI jinamukhodbhabhavasarasvatIdevyai naivedyama nirvapAmIti svaahaa|tiirthH OM hrIM zrI jinamukhodbhabhavasarasvatIdevyai puSpama nirvapAmIti svaahaa| kara dIpaka - jotaM, tamakSaya hotaM, jyoti udotaM tumahi caDhai / tuma ho prakAzaka, bharamavinAzaka, hama ghaTa bhAsaka jnyaanbddhai| tIrthaH U~ hrIM zrI jinamukhodbhabhavasarasvatIdevyai dIpaM nirvapAmIti svaahaa| zubhagandha dazoMkara, pAvaka meM dhara, dhUpa manohara khevata haiN| saba pApa jalAve, puNya kamAve, dAsa kahAvesevata haiN| tIrthaH U~ hrIM zrI jinamukhodbhabhavasarasvatIdevyai dhUpama nirvapAmIti svaahaa| bAdAma chuhArI, loMga supArI, zrIphala bhArI lyAvata haiN| mana vAMchita dAtA, meTa asAtA, tuma guna mAtA, dhyAvata haiN|tiirthH U~ hrIM zrI jinamukhodbhabhavasarasvatIdevyai phalama nirvapAmIti svaahaa| nayanana sukhakArI, mRdugunadhArI, ujjvalA, moladharai / zubhagandhasamhArA, vasananihArA, tuma ana dhArA jJAna krai| tIrthaH U~ hrIM zrI jinamukhodbhabhavasarasvatIdevyai ardhyama nirvapAmIti svaahaa| 24
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ jalacandana akSata, phUla caru, cata, dIpa dhUpa ati phala laavai| pUjA ko ThAnata, jo tuma jAnata, so nara dyAnata sukhpaavai|| U~ hrIM zrI jinamukhodrabhavasarasvatIdevyai ardhyama nirvapAmIti svaahaa|| jayamAlA soraThA oMkAra dhvanisAra, dvAdazAMgavANI viml| namoM bhakti ura dhAra, jJAna karai jaDatA hrai|| pahalo AcArAMga bakhAno, pada aSTAdaza sahasa prmaano| dUjo sutrakRtaM abhilASaM, pada chattIsa sahasa bayAlisa pdsrdhaanm| tIjo ThAnAaMga sujAnaM, sahasa bayAlisa pdsrdhaanm| cautho samavAyAMga nihAraM, causaTha sahasa lAkha ikadhArama paMcama vyAkhyAprajJapti visatAraM, doya lAkha aTThAisa shsN| chaTTho jJAtRkathA visatAraM, pA~ca lAkha chappana hjjaarN|| saptama upAsakAdhyayanaMgaM, sattara sahasa gyAralakha bhNg| aSTama aMtakRta dasa IsaM, sahasa aTThAisa lAkha teis|| navamaanuttaradaza suvizAlaM, lAkha bAnavai sahasa cvaalN| dazama pnavyAkaraNa vicAraM, lAkha tirAnava sola hjaarN|| gyArama sUtravipAka subhAkhaM, eka koDa caurAsI laakhN| cArakoDi aru paMdraha lAkhaM, do hajAra saba pada guru shaakh|| dvAdaza dRSTi vAda panabhedaM, ikasau ATha koDi pNvedN| aDasaTha lAkha sahasa chappana haiM, sahita paMcapada mithyA hana haiN|| ika sau bAraha koDi bakhAno, lAkha tirAsI upara jaano| ThAvana sahasa paMca adhikAne, dvAdaza aMga sarvapada maane|| koDi ikAvana ATha hI lAkhaM, sahasa curAsI chahasau bhaakhN| sADhe ikIsa zloka batAye, eka eka pada ke ye gaaye|| 25
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhattA / jA bAnI ke jJAta tai, sUjhe loka alok| ___ "dyAnata" jaga jayavaMta ho, sadA deta hoM dhok|| OM hrIM zrI jinamukhodrabhavasarasvatIdevyai mahAya'ma nirvapAmIti svaahaa| zrI gautama gaNadhara pUjA zrI gautama gaNaIza zISa yaha tumhe namA kara AvhAnana aba karU~ Aya tiSTho mAnasa pr| pAke kevala jyoti jJAnanidhi hue gunnaakr| nija lakSmI kA dAna karo mere ghaTa A kr| zrI gautama gaNa Iza jI tiSTho mama ura aay| jJAna-lakSmI pati bane, merI mAnava kaay| OM hrIM kArti kRSNAmAvasyAyAM kaivalyalakSmI prApta zrI gautamagaNadharAya pusspaaNjliH| vasaMtikA chanda gAMgeya vAri zuci prAsuka divya jyoti| janmAdi kaSTa nija vAraNa ko liyA ye| saMsAra ke akhila trAsa nivArane ko yogIndra gautama -padAmbuja -meM cddhaataa| U~ hrIM kArti kRSNAmAvasyAyAM kaivalyalakSmI prAptaye zrI gautama gaNadharAya jalaM nirvapAmIti svaahaa| karpUra yukta malayAgira ko ghisAyA saMsAra tApa zamanArtha ise banAyA saMsAra ke akhila trAsa nivArane ko yogIndra gautama -padAmbuja -meM cddhaataa| U~ hrIM kArti kRSNAmAvasyAyAM kaivalyalakSmI prAptaye zrI gautama gaNadharAya sugandhaM nirvapAmIti svaahaa| 26
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ muktAbha akSata sugandhi cunA cunA ke, vyAdhina akSata-padArtha sajA sajA ke| saMsAra ke akhila trAsa nivArane ko yogIndra gautama -padAmbuja -meM cddhaataa| OM hrIM kArti kRSNAmAvasyAyAM kaivalyalakSmI prAptaye zrI gautama gaNadharAya akSataM nirvapAmIti svaahaa| kandarpa darpa dalanArtha navIna tAje, belA gulAba mackunda su paarjaatii| saMsAra ke akhila trAsa nivArane ko yogIndra gautama -padAmbaja -meM cddhaataa| OM hrIM kArti kRSNAmAvasyAyAM kaivalyalakSmI prAptaye zrI gautama gaNadharAya puSpaM nirvapAmIti svaahaa| kSIrAdi mizrita amIgha bala pradAtA, pakkAnna thAla yaha bhUkha nivArane ko| saMsAra ke akhila trAsa nivArane ko yogIndra gautama -padAmbuja -meM cddhaataa| U~ hrIM kArti kRSNAmAvasyAyAM kaivalyalakSmI prAptaye zrI gautama gaNadharAya naivedyama nirvapAmIti svaahaa| ratnAdi dIpa navajyoti kapUra vartI, uddAma-moha-tama- toma sabhI httaane| saMsAra ke akhila trAsa nivArane ko yogIndra gautama -padAmbuja -meM cddhaataa| OM hrIM kArti kRSNAmAvasyAyAM kaivalyalakSmI prAptaye zrI gautama gaNadharAya dIpama nirvapAmIti svaahaa| ajJAna moha mada se bhava meM bhramAtA, ye duSTa karma, tisa nAzana ko dshaaNgii| saMsAra ke akhila trAsa nivArane ko yogIndra gautama -padAmbuja -meM cddhaataa| U~ hrIM kArti kRSNAmAvasyAyAM kaivalyalakSmI prAptaye zrI gautama gaNadharAya dhUpama nirvapAmIti svaahaa| 27
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ kelA anAra sahkAra supakka jAmU, ye siddhamiSTha phala mokSaphalApti ko maiN| saMsAra ke akhila trAsa nivArane ko yogIndra gautama -padAmbuja -meM cddhaataa| U~ hrIM kArti kRSNAmAvasyAyAM kaivalyalakSmI prAptaye zrI gautama gaNadharAya phalama nirvapAmIti svaahaa| pAnIya Adi vasu dravya sugandhayukta, lAyA prazAMta mana se nija rUpa paane| saMsAra ke akhila trAsa nivArane ko yogIndra gautama -padAmbuja -meM cddhaataa| U~ hrIM kArti kRSNAmAvasyAyAM kaivalyalakSmI prAptaye zrI gautama gaNadharAya ardhyama nirvapAmIti svaahaa| jayamAlA vIra jinezvara ke prathama gnndhr-gautm-paay| namana karU~ kara joDakara svarga mokSa phala daay|| harigIttikA jaya deva zrIgautama gnneshvr| prArthanA tumase kruuN| saba haTA do kaSTa mere ardhya le AratI kruuN| he gnnesh| kRpA karo, aba Atma jyoti pasAra do| hama haiM tumhAre sadaya ho durvAsanAyeM mAra do| vIra prabhunirvANa-kSaNa meM thA samhAlA aapne| aba coDa tumako jAu~ kaha~ gherA caha~ dizi pApa ne| hai divasa vaha hI naath| svAmIvIra ke nirvANa kaa| jaga ke hitaiSI bijJa gautama ISa kevala jJAna kaa| naath| aba kara ke kRpA hamko sahArA diijiye| dIpamAlA-AratI pUjA gRhama mama kiijiye| dIpamAlA-AratI pUjA gRhaNa mama kiijiye| U~ hrIM kArti kRSNAmAvasyAyAM kaivalyalakSmI prAptaye zrI gautama gaNadharAya ardhyama nirvapAmIti svaahaa| jyoti puMja gaNapati prbho| dara karo ajJAna samatA rasa se sikta ho nayA uge ura bhaanu|| 28
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIrASTaka-stotrama (kavivara bhAgacandra) zikhariNI chanda yadIye caitanye mukura iva bhAvAzcidacitaH, smNbhaaNtidhrauvy-vyy-jni-lsNtoNt-rhitaaH| jagata-sAkSI-mArga-prAkaTana-paro bhAnuriva yo, mahAvIrasvAmI nayanapatha-gAmI bhavatu me|| atAnaM yaccakSuH kamala-yugalaM-spanda-rahitama, janAna kopApAyaM prakaTayati vaabhyNtrmpi| sphuTaM mUrti-ya'sya prazamitamayI vAtivimalA, mahAvIra svAmI nayanapatha-gAmI bhavatu me| namana nAkendrAlI-mukuTa-mani-bhA-jAla-jaTi-lama lasata pAdAmbhoja-dvayamiha yadIyaM tnubhRtaam| bhavajjavAlA-zAMtyaiprabhavati jalama vA smRtamapi, mahAvIra svAmI nayanapatha-gAmI bhavatu me| yadarcA-bhAvena pramudita-manA dardura iha, kSaNAdAsIta svargI guNa-gaNasamRddhaH sukhnidhiH| labhaMte sadbhaktAH ziva-sukha-samAjaM kimu tadA, mahAvIra svAmI nayanapatha-gAmI bhavatu me| kanata svarNAbhAsopyapagata-tanu-jJAna-nivaho, vicitraatmaapyekonRpti-vr-siddhaarth-tnyH| ajanmApi zrImAna vigata-bhava-rAgodbhuta-gatiH, mahAvIra svAmI nayanapatha-gAmI bhavatu me| yadIyA vAgaMgA vividha-naya-kallola-vimalA, bRhajjJAnAmbhobhi-gati janatAM yA snpyti| idAnI-mapyeSA budha-jana-marAlaiH paricitA, mahAvIra svAmI nayanapatha-gAmI bhavatu me| 29
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ anirvArodreka-stribhuvana-jayI kAma-subhaTaH kumArAvasthAyAmapi nija-balAdyena vijitaH / sphurana nityAnanda-prazama-pada- rAjyAya sajinaH, mahAvIra svAmI nayanapatha - gAmI bhavatu me / mahA-mohAMtaka-prazamana-parAkasmika bhiSaga, nirApekSo bandhu-virdita-mahimA maMgala-karaH / zaraNyaH sAdhUnAM bhava-bhaya-bhUA-muttama-guNo, mahAvIra svAmI nayanapatha-gAmI bhavatu me / mahAvIrASTakaM strotraM bhakta yA 'bhAgendu' nA kRtm| yaH paThecchRNuyAccApi, sa yAti paramAM gtim|| jinavANI mAtA kI AratI jaya ambe vANI, mAtA jaya ambe vANI / sura nara muni jJAnI // zrI jina girate nikasI, gura gautama vANI / jIvana bhrama tuma nAzadIpaka drshaannii|| jaya.... kumata kulAcala cUraNa, vajrasu saradhAnI / naya niyoga nikSepaNa dekhana, darazANI // jaya.... pAtaka paMka pakhAlana, puNya paannii| moha mahArNava DUbata, tAraNa naukANI // jaya.... lokAloka nihAraNa, divya netra sthaanii| nija para bheda dikhAvana, sUraja kirnnaanii|| jaya.... zrAvaka munigaNa jananI, tumahI guNakhAnI / sevaka lakha dukhadAyaka, pAvana prmaannii|| jaya .... 30
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAvIra svAmI kI AratI jaya mahAvIra prabho, svAmI jaya mahAvIra prabho / kuNDalapura avatArI, trizalAnanda vibho / / U~ jaya mahAvIra. siddhArtha ghara janme, vaibhavathA bhArI / bAla brahmacArI vrata pAlyau, tapadhArI / / U~ jaya mahAvIra.... Atama jJAna virAgI, samadRSTidhA / mAyAmoha vinAzaka, jJAna jyotijArI / / U~ jaya mahAvIra..... jaga meM pATha ahiMsA, Apahi vistAryau / hiMsA pApa miTA kara, sudharma paracArayau / / U~ jaya mahAvIra .. yahi vidhi cA~danapura meM,atizaya darzAyau / gvAla manoratha pUryo, gAya pAyau / / U~ jaya mahAvIra.. prANadAna maMtrI ko, tumane prabhu diinaa| mandira tIna zikhara kA nirmita hai kInA / / U~ jaya mahAvIra ... jayapura nRpa bhI tere, atizaya ke sevI / eka grAma tina dInoM, sevA hita yaha bhI / / U~ jaya mahAvIra. jo koi tere dara para icchA kara Ave / dhana, suta saba kucha pAve saMkaTa miTa jaave|| U~ jaya mahAvIra.... nizadina prabhu mandira meM jagamaga jyoti karai / hariprasAda caraNoM meM, Ananda moda bhareM / / U~ jaya mahAvIra. 31
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ divAlI para jalAo dIpa jalAo to dIpa jalAo, mata jalAo kisI ko, karo to andhakAra dUra karo, mata karo andhA kisI ko, haMsAo to sabhI ko haMsAo, mata rulAo kisI ko, banAo to, zubhamaya banAo azubha mata banAo, divAlI ko| zrI sudhAsAgara jI mahArAja kA AzIrvAda jo bama phoDe, manuSyoM ko mAre vaha AtaMkavAdI hai, jo paTAkhe phoDe jIvoM ko mAre vaha- hai? paTAkhe ke dhue~ se praduSaNa hotA hai, svAsthya kharAba hotA hai, rogIjanoM ko bahuta kaSTa hotA hai| paTAkhoM kI AvAja se manuSya, pazupakSI bhayabhIta hote haiN| unakI badduAoM se kyoM apanA jIvana duHkhI karate ho| he mAnava! devatA tuma to dayAlu ho, samajhadAra ho, phira divAlI pavitra tyohAra para paTAkhe se hiMsA kyoM karate ho? ___ paTAkhe phoDa praduSaNa karane vAle kI apekSA, praduSaNa nahIM karane vAle zreSTha logoM kI nakala kara mahAna bananA zreSTha hai| kyA Apa apane zauka ko pUrA karane ke liye mu~ha meM yA hAthoM kI muTThiyoM meM rakhakara paTAkhe phoDa sakate haiM? nahIM nA kyoMki jala jaayeNge| phira choTe-choTe jIvoM ke sAtha anyAya kyoM? hama pazu hokara ke bhI manoraMjana ke liye kisI prANI ko mArate 32
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahIM haiN| pUrva ke puNya karma se svastha zarIra milA hai paTAkhoM se yadi koI aMga kharAba ho gayA to? kyA punaH mila sakegA ? paTAkhe se mehanata kI kamAI barbAda hotI hai, una paiseM se kisI garIba kA ilAja, garIba ko zikSA, tyohAra para miThAI kA vitaraNa kara, eka acche iMsAna kyoM nahIM banate ? hara varSa paTAkhoM se kaI jagaha para agni laga jAtI hai, kaI jana mara jAte haiN| kyA Apako patA hai isa varSa kisakA nambara hai? AtizabAjI se paryAvaraNa, dhana, jana, svacchatA, svAsthya, zAMti, dharma, zraddhA, samarpaNa, viveka, buddhi kI hAni kauna samajhadAra karegA ? saccA zraddhAlu vahI hai jo apane bhagavAna, guru kI AjJA pUrNataH pAlana karatA hai| jaba tuma kisI mare ko jindA nahIM kara sakate, to mArane kA kyA adhikAra hai? prabhu mahAvIra kA sandeza jiyo aura jIne do, AtizabAjI kahatI hai, maro aura mArane do| apane nagara, pradeza, deza, vizva ko svaccha sundara, acche se acchA ke liye hame sabake sAtha milakara kArya karanA hogA / bhagavAna unase prema karatA hai jo unake upadezoM kA pAlana karatA hai| kyA bhagavAna ne paTAkhe phoDane kA upadeza diyA hai? jo galatI kara na sudhare vaha haivAna kahalAtA hai, jo galatI para galatI kare vaha zaitAna aura jo galatI kara sudhara jAve vaha iMsAna kahalAtA hai aura jo galatI hI na kare vaha mahAna kahalAtA hai| dIpAvalI eka pavitra tyohAra hai, paTAkhe phoDakara ise apavitra mata kro| yaha pRthvI sUkSma aura baDe jIvoM ke kAraNa banI huI hai, ataH pratyeka prANI ko jIne kA adhikAra hai| yadi tuma svastha, sundara Anandamaya sukhI jIvana jInA cAhate ho, to apane kAryoM se kisI bhI jIva kA ghAta na ho, dhyAna rkho| 33
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyeka jIvAtmA zaktirUpa se samAna hai, isa prakRti meM sabhI kA sahayoga, sabhI jIva jInA cAhate haiM aura marane se Darate haiN| maiM mAnatA hU~ tuma samajhadAra ho, paTAkhe foDakara bhagavAna ko nArAja nahIM kroge| prAtaHkAla mahAvIra svAmI mokSa gaye ziSya gautama gaNadhara ne prabhuvANI para vicAra kiyA zubhakAmanAoM se nahIM zubha zuddha puNya kArya karane se jIvana maMgalamaya kalyANamaya banatA hai taba prabhu AjJApAlana meM aise dattacitta hue ki sAyaMkAla kevalajJAna jyoti pragaTa huI prakAzita huA jaga maga sarvatra harSita deva manuSyoM ne sarvajJa dvaya prabhu kI kevalajJAna jyoti ke upakAroM ke prati zraddhA bhakti samarpaNa meM dIpa mAlikA prakAzita kara batAyA jagata ko aisA jJAna prakAza pragaTa karo jo miTAye sabhI ke ajJAna andhakAra jo batAye satya ahiMsA se sukhI bane sArA saMsAra 34