Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધર્મ પ્રશ.
जंकल्ले कायव्यं, तं अज्जंचिय करेहु तुरमाणा। बहुविग्यो हु महत्तो. मा अवरणहं पडिरकेह ॥ १॥ જે કાલે કરવું હેય (શુલા કાગે તે આજે જ અને તે પણ ઉતાવળે કેર, કારણકે એક મુહૂર્ત (બે ઘડી) પણ ઘણું - વિપ્નવાળું હોય છે, માટે બપોર સુધીપણું ખમીશ નહીં*
" ( વિલંબ કરીશ નહી)
છે
પુસ્તક ૩૦ મું. ] કાર્તિક-રાવત ૧૯૮૬. વીર સંવત ૨૪૫૦ [ અંક ૮ મા.
માપદેશ - તારી આશાતના નવિ કરીએ-એ દેશી. દશ દ્રષ્ટાંત દેહલે દેહ પાયે, આ ક્ષેત્ર ઉત્તમ કુળ આવે; દેવ ગુરૂ ધ ચેમ દેખા, શુદ્ધ શરીરનું દૂર- દશ ૧ પૂજ્યા નજેન પ્રેમથી ચિત્ત લાવી, ગુરૂભકતને દીધી ગુમાવી: થત શાને છે નહી ભાવી, દયાધર્મથી દૂર- દશ૦ ૨. પુન્ય ન કરવું પાલવે પણ એકે, પડાએ પાપમાં પૂરી ટેકે; અદામાં ન છેડે એકે, નારા એવો નિડર – દશ૦ ૩ મળે ના દેહ મનુષ્યનો વારે વારે. હીરો હાથ આ શીદ હારે; જય નાંણવા નું “ ખારે, ઉલટું સુજી ઉર--- દશ ૪
ગ મા આ નેઈ કર કમાણી, મળીએ ટાણો તે લેજે માણી; રાતે ક જે રહી ઉઘરાણી પડશે પસ્તાવું પૂર– દશ ૫
ગુરૂ અને સાંભળી ધરજે, દેવગુરૂ ભકિત દિલમાં ધરજે; નતિ ત્યારે નગીન ચા- સરજે, ઐશ મા નાં દૂર-દશ૦ ૬
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૩૪
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈનધમ પ્રકાશ,
દુર્જન સંગ નિષેધક કવિતા
ભેખરે ઉતારા રાજા ભરથરી---એ રાગ,
દુર્જન સગ નિવારીએ, કુઠું કલંક દેનારજી; સ'ગે સજ્જન નિજ ગુણ દહે, છંડે સમજી નરનારજીદુર્જન દુર્જનતાથકી, ને કપટથી કરેરે કમાનજી; સજ્જન હૃદય છીનવી કરી, કરાવે અનીતિનું પાનજીદુન ચિત્ત માયા વસે, સરળપણું. નવી હાયજી; સજ્જન હૃદય ભેળું સદા, સ્વભાવે સનું જોયજીદુર્જન દુર્જનતાવશે, કૅ કરેરે અધાર; સજ્જનનું શુભ ચિતે નહિ, જેમ ફાંસીનાદારજી- ૬૦ ૪ દુર્જન હૃદય જાઢે કરી, ભર્યું ક ભરપૂરજી; સત્ય વચનની રે આખડી, જાણે જણાય અસૂરજી-૬૦ ૫ દુન કીર્તિ ઇચ્છે નહીં, ભલપણ ચાહે ન છાંટજી; ખાટા દિલાસે ભેળવી, આણે નિર્ઝને ઘાટજીને ૬૦ ૬ દુર્જન સંગ સસારમાં, કરતાં જીવન શકજી; સુંદરખાળ અનુભવે, કરશે તે ધરશે શાકજી- ૬૭ ભાઇલાલ સુંદરજી મહેતા. ઝીંઝુવાડા.
વીરપ્રભુના જન્મ સમયના અપૂર્વ આનંદ.
( રાગ-માલકેશ. )
આ શ્યુ ? દિવ્ય પ્રભાવ, દીસે અહા ! આ શ્વે ? દ્વિવ્ય પ્રભાવ. પરતિકા રસ શેર મચાવે, મંગળ સમય સહાય; આમ્રમંજરી પરિમલી કઇ, મધુરાશી મલકાય, ? દિવ્ય પ્રભાવ.
દિસે અહા ! આ જડ ચેતનમય જગ ઉલ્લસતુ, કહ્યું અભિનવ વેશે રજનર લલના, મા
આ કંઈ ન કળાય; દવે ઉલ્લુસાય, દીકું અહૈ ! આ ચા ? દિવ્ય પ્રભાવ.
૬૧
૬૦ ર્
દિવ્ય સુરેશ દશ દિશામાં ગાજે, શ્રવણ અજબ સુણાય; રસના ઉદધિ જ્યાં ત્યાં ઉલટ્યા, મન અચિરથી ભરાય, દીસ અહા ! આ યા ? દિવ્ય પ્રભાવ.
૧. કાયલ. ૨, રાત્રિ.
For Private And Personal Use Only
૩
k.
૨.
૩.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
વિરાત્ ૨૪૦૯૨
ભાદ્રપદ પ્રતિપદા જન્માત્સવ.
વીરપ્રભુના જન્મ સમયના અપૂર્વ આનંદ.
આ શીાલા ઞગનાંગણમાં ?, સુરને મળ્યા સમુદાય; અવની પર ઉલો! આ શાથી ?, ધસમસ શી આ જણાય ? દીસે અહે ! આ શ્વે ? દિવ્ય પ્રભાવ. જગ ઉદ્ધારક જયાતિ કયા આ ? તિમિરની ભીતિ તાય; અહા!અહે!આ તે વીરપ્રભુ જન્મ્યા,જયજય! ધ્વનિ ઉચ્ચરાય, દીસે અહા ! આ ા ! દિવ્ય પ્રભાવ. ગારધન વીરચંદ. રાનાર-ધર્મ મંદિર.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૩૩
ઉપરના કાવ્યનું વિવેચન,
જૈન સામાજિક પત્રામાં ‘પદ્ય’ લખવાના મા બહુ સુલભ છે. હકીકત તદ્ન સ્પષ્ટ છે. આપણે ત્યાં કવિ તરીકેના કેાઇના હક અવગણાયલા નથી. કવિએના સુભાગ્યે, તેમની કૃતિઓને ટીકાપ્યારેની દૃષ્ટિ અડકતી નથી. દુધજ તમારે પીવું છે ને ? તે પછી એ દુધ, સુવાવડી ગાયનું છે કે ખાખડીનું ? વાશી છે કે પાણી ભેળવેલુ' ? એની તમારે શી જરૂર છે ? પારકાના પરમાણુ જેવડા ગુણુને પર્વત જેવડા મહાન લેખી તેમના ઉપકારથી ઉપકૃત રહેવાના સાધુગુણુ વાચકવર્ગ માં કાયમ છે ત્યાંસુધી એ પદ્યલેખકેાએ હીવા જેવુ નથી. પણ ‘શાઠીનુ’ સાહિત્ય ' નામનું ગુજરાતી નવા સાહિત્યની સમાલેચના કરતું જે પુસ્તક પ્રગટ થયું છે, અને તેમાં જૈન સાહિત્યનું પ્રકરણ લખાયુ છે તેવુજ એકાદ પુસ્તક તે પછીના કાળના સાહિત્યની ઐતિડ્ડાસિક સમાલેાચના માટે લખાય અને તેમાં જૈન સાહિત્યના દરેક અંગની વિસ્તારથી નોંધ લેવાય તે આપણા કાવ્યસાહિત્ય માટે કે અભિપ્રાય પડે એ ભાવી ચિંતા અત્યારે પશુ ચિ'તવનમાં આવી મધુર-સુમધુર આનંઢ ઉપજાવે છે!
મ્હારા આ પ્રયત્ન એમનાં દળમાં ઘુસવાને મુદ્દલ નથી; છતાં પણ જે એવે ભાસ જજ઼ાય તેા એવી જાતની ધૃષ્ટતા કરવા માટે મ્હને એ ખંધુએ ક્ષમા કરશે.
For Private And Personal Use Only
ઉપરના કાવ્યની પક્તિ પડેલીમાં કેાયલ ખેલવાનુ' લખ્યું' છે! રાત્રીએ કોયલ એડલે ખરી ? કારણકે પ્રભુને! જન્મ તેા રાત્રે થાય છે. આ પ્રશ્ન સાક્ષ
૨. અજ્ઞાનરૂપ અધકારની.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૩૪
શ્રી
ધર્મ પ્રકાશ.
રશ્રી નરસિંહરાવે “કુસુમ માળા” નામે કાવ્ય સંગ્રહ બહાર પાડ્યો, ત્યારે તેને માંના મધ્ય રાત્રિએ કોયલ” આ નામના કાવ્ય ઉપરથી ખુબ ચર્ચાય છે. કાવ્યકાર પતે અને અન્યએ એ કેયલને ટહુકાર રાત્રે સાંભળે છે. એમ ખાત્રી પૂર્વક કહે છે. આથી વહુનિર્દેશ કૃત્રિમ નથી પણ કદાચ ભાવ કુત્રિમ હેવાનો દોષ શિરપર આવશે. વર્ષાઋતુમાં વસંતના ભાવ આવે ખરા ! આ પ્રશ્ન હૃદયી જનને ઉદ્દભવ્યા સિવાય રહેશે નહિ તેથી એ વગરની સેવામાં બે બેલ રજુ કરવા ઠીક પડશે.
ખરી કવિતા પ્રેરણા સિવાય લખાતી નથી અને એ પ્રેરણું જ્યારે ક૯૫નાના તરંગ ઉપર આરૂઢ થાય છે, ત્યારે હેનું રમણિય રૂપે પ્રગટ થાય છે. કવિહૃદય એજ વસ્તુમાં રમણિયતા ભરવા માટે બસ છે. એ હૃદયજ કાવ્યશરીરના સ્થળ દેહમાં આત્માને સ્થાને છે. બાહ્ય પ્રસંગેનો રદય સાથે સનિક થતાં કલ્પના જાગ્રત થાય છે અને તે પછી કાવ્યશરીરનું અંગ ઘડાય છે. ઘણી ખરી કવિતા આ રીતે જ ઉત્પન્ન થાય છે.
સાત પુત્ર ભગવાન મહાવીર ચૈત્ર શુદિ તેરશે જન્મેલા પણ કવેતાંબર મૂતિપૂજક વર્ગમાં એ જનેત્સવ ભાદરવા શુદિ પડવાના રાજ પર્યુષણના દિવસોમાં ઉજવાય છે. આમ શાથી થાય છે ? અને કયારથી થાય છે ? આ પ્રશ્ન ઈતિહાસનો છે એટલે અહીં ચર્ચ એગ્ય નથી. અહીં એનું ઉલેખન, કાવ્યનો ભાવ અને સમય અને સંબંધ જોડી આપવા પૂરતું જ છે. ભાદ્રપદ પ્રતિપદાએ જે હર્ષાનંદ રેલાય છે એ રેલ સર્વ હૃદય ઉપર ફરી વળી કેટલાંક ફળદ્રુપ દૂદમાંના ભૂતપૂર્વ બીજેને અંકુરિત કરે છે. એ રીતે પૂર્વ સ્મરણ મરણમાં આવી જુના ભાવનું પ્રગટ થાય છે. આટલા પૂરતાજ કરતુત કાવ્યમાંના આળેલા ભાવે સાચા છે, કેવળ કાપનિક નથી, એ અન્નાને સમજાવવું પડે એમ નથી. આ તીર્થકર જન્મે છે ત્યારે ત્રણે લોકમાં અપ મચ ઉદ્યોત થાય છે અને જીવ માત્રને દુઃખથી મુક્ત થઈ રામાનંદ પ્રાપ્ત થાય છે. નરકના છે જેને દુઃખનુભવ સિવાય અન્ય કરાનું વેદન નથી તેઓને પણ આ મંગળસમયનું મંગળવેદન સુલભ છે, તો પછી પદાર્થ માત્રમાંથી દિગ્યાદી સુધા ઝરતી જાય એ અશકય નથી. આખા કાવ્યમાં આ ભાવ પ્રધાન અંશે બિછાજે છે એ ખુલ્લું છે. જેની ઉપડતી છાયા કલેક બીજામાં અધિકાંશ કવિન થાય છે.
માત્ર જરૂર પૂરો ખુલાસો કરવા પ્રયત્ન કર્યો છે; બાકી કાવ્યની વસ્તુ એવી દુધ ટ નથી કે તેની ઉપર લાંબી ટીકા કે વિવેચનની જરૂર પડે છે - સંધાને લઈને વિશ્વરૂપ પદાર્થમાં ચમત્કાર લાગે છે તેનું ચમકાર છે આલેખન માત્ર કયું છે.
લેખક.
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધર્મોપદેશ–સૂક્તવચન.
૨૩૫
ધર્મોપદેશ-સૂક્તવચન. (પુરાતન આચાર્ય પ્રણીત -અનુવાદિત)
૧ ત્રિભુવનગુરૂ શ્રી વિરપ્રભુને પ્રણમી યત્નથી સંગ્રહ કરી સદા ઉપકારક થાય તેવા કેટલાક સૂકા વચનો સ્વપરના હિત-અભ્યાસ માટે લખવામાં આવે છે.
૨ કૂન્ય જનની પૂજા-ભકિત, દયા, દાન, તીર્થયાત્રા, જપ, તપ, રાન-અભ્યાસ અને પરોપકાર એ મનુષ્યજન્મ પામ્યાનાં આઠ ફળ છે.
૩ ઉત્તમ-રગતિ, શાસ્ત્ર-પ્રીતિ શુભ ધ્યાન–ચિના, સંતોષવૃત્તિ, દાન– શક્તિ. અને ગુરૂ-ભક્તિ એ જ સુકૃતના ભંડાર છે. - ૪ દેવપૂજા, સુગુરૂ સેવા, જ્ઞાન-ધ્યાન, સંયમ, તપ અને દાન એ ષટકર્મ ગૃહસ્થજનોએ દિને દિને આચરવાનાં છે. એ વગર ગયેલો દિવસ અફળ લેખો ચોગ્ય છે.
૫ જનપૂજા, વિવેક, સત્ય, પ્રમાણિકતા અને સુપાત્રદાન એ બધે શ્રાવકપણાનો બહ શેકશી શણગાર છે. ચોથી જ શ્રાવકધર્મ શેલી નીકળે છે–દીપે છે.
વીતરાગ-સર્વિસની સેવા, સર્વજ્ઞકથિત સિદ્ધાન્ત અભ્યાસવા પરિશ્રમ, અને સંત-સાધુજનોનો આદર-સત્કાર એ જીવિતવ્યના ફળરૂપ છે. એવાં સત્કર્મથી જીવન સફળ સાર્થક થઈ શકે છે.
૭ સુપાત્રે દાન, નિર્મળ શિયળ, વિચિત્ર તપ, અને શુભ ભાવના, એ ચાર પ્રકારનો ધર્મ સંસાર સમુદ્રથી પાર ઉતારવા પ્રવહણે તુલ્ય છે એમ મુનિએ વખાણે છે.
૮ ઉત્તમ જને શ્રી જિનશ્વરને નમન કરી નિજ મસ્તકને પવિત્ર કરે છે, સવિવેક ધારી હદયને પવિત્ર કરે છે. સુગુરૂને ઉપદેશ સાંભળી ને પવિત્ર કરે છે, અને દાન આપી હસ્તને પવિત્ર કરે છે. - ૯ ગટ પ્રભાવી જૈનધમ, સાધુસંગતિ, વિદ્વાનની ગોષ્ટી, વચનચાતુરી, સકિયામાં કુશળતા, ન્યાયલમી, સદગુરૂની ચરણ સેવા, શુદ્ધ શિયલ અને પવિત્ર મત એ સઘળાં ભાગ્યશાળીઓને જ પ્રાપ્ત થાય છે.
૧૦ જિનમંદિર, જિનપ્રતિમા, જિના , અને જિન ધર્મની સેવા જે કરે છે, તેને નર, દેવ, અને મોક્ષનાં સુખ સહેજે મળે છે. ( ૧૧ હિતાહિ તત્ત્વને વિચાર કરવા એ બુદ્ધિનું ફળ છે. હિત આચરણ કરવું અને ઉત્તમ વ્રત નિયમ પાળવા એ દેહ પાયાનો સાર છે. સુપાત્ર દાન દેવું તે લમી પામ્યાનું ફળ છે અને પ્રતિકારી વચન બોલવાં એ વાચા-જીભ
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈનધર્મ કાશ.
૧૨ જેટપુજા, ગુરૂવાતિ, જીવદયા, માલદાન, ગુનરાગ, અને ના ના ઘળાં મનુષ્યજમરૂપી દાનાં ફળ છે.
કે હાલ ૩ દાન (ભ ત્યાગી, મારા ગુરુ કાણા , ને અન્ય વા[, કાલે રાતુશા : શ્રવણ, હદયે સ્વર વૃતિ, અને તેમાં ખારું પુરુપાનમા ! એ બધાં એ ય વગર એ ઉદાર દિલવાળા
ય ભૂપો છે. ૧૪ જેને ગાભ્યાસરૂપી પ [[, વિજયવિર કરનારૂપી માતા, વિવેકરૂપી સાદર્ય, નિઃસ્પૃહતારૂપી ભગિની (પ્લેન), સમતા --કામરૂપી મૈયા–સી, વિનયરૂપી પુત્ર, ઉપકારરૂપ પ્રિય મિત્ર, વૈરાગ્ય સહાયક અને ઉપનામરૂપ ઘર હોય તે સદા સુખી છે.
૧૫ જેને ધર્યરૂપી પિના, અમારૂપી માતા, મને નિરૂપી લઈ, રાજ્યરૂપી પુત્ર, દયારૂપી પુત્રી, શાન્તિરૂપી ગૃહિણી, ભ્રમિરૂપી રાખ્યા, દિશારૂપી વન્સ અને જ્ઞાનામૃતરૂપી ભેજનપ્રાપ્તિ–એ રીતે અંતરંગ કુટુંબ માટે હોય તેવા પ્રાણીને હે ભાઈ ! શું દુ:ખ હેય ?
૧૬ જીવદયા, જિનધમ, શ્રાવક કુળમાં જન્મ અને ગુરૂભક્તિ એ ચારે રન જુય વગર પામી ન શકાય- થાળી જીપને તે પ્રાપ્ત થઈ શકે છે.
૧૭ જે આપણને પોતાને પ્રતિકુળ-દુ:ખરૂર લાગે તો બીજાને પણ લાગે એમ રામજી કોઈને કશી પ્રતિકુળતા ઉપજાવવી નહીં. કારણ કે દયા-અનુકંપા એજ ધર્મનું મૂળ છે.
૧૮ ઉપર સાવ કોય કપાયને ટાળવો, મૃદુતાવડે ન–અડકારને ગા , તેમજ -- ડે પાપા એ તો વડ હોલાને 10 વા જરૂર પ્રયત્ન કર.
૧૯ રાજમારગતિ કરવાથી લાંબા, પરા ચડાઇ કરવામાં મીતિ, ગુરૂ નમ્રતા, વિદ્યામાં આતુરતા, રવીમાં તિ, લોકાપવા થી લય, અરિતમાં શક્તિ, આત્મનિશ ડુમાં શક્તિ અને પ્રામાં ઉપેક્ષા એ નિર્મળ ગુગે જેમનામાં વેરા કરી રહ્યા હોય તેમના બ્રીજ આ નિત ખાય છે.
૨૦ જિનેન્દ્રની પ્રજ, વાતોમાં રૂચિ, સામાકિ ધમાં આદર, સુપાત્ર દાન, સુતીર્થનો આશ્રય, અને સુરસાધુની સેવા માટેનો માર્ગ છે.
ર૧ તા વિષયથી વૈરાગ્ય, ધાદિ કષાય ' , ગિ અને ક્રિયા કરવા–ધમસાધનો અપ્રમાઇ-સાવધાન એજ મેશના ઉપાયભૂત હમ છે. ઈતિકા.
શનિ કવિઓ,
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રત-ઉપદેશ વચનો.
કા–ઉપદેશ વચને. (અનુવાદિત)
- :૧ રા૫જનિન બુક, ઇતિ નું દમન, ચિત્તની શાન્તતા, દીન-હીન મર્ચ માધુતા. અત્યામૃતને ઝરની ભાષા, શર્ય, ધૈર્ય, દુષ્ટ જનોની સંગતિને ત્યાગ અને જનોનો રાખવાન-એ સઘળાં ભારે સુંદર પરિણામ લાવનારા વિવેક-અંકુરો મા ભારે નથી પિવા યોગ્ય છે.
ર છે ને ! વિકા' વીતરાગ દેવની અર્ચા-પૂજ પ્રેમપૂર્વક કરે, પોપકારી કાર્યો કરી પુકળ અને સંચય કરે, સારા પાત્રમાં ( ક્ષેત્રમાં) લગી વાપરો, ન્યાયામાં મનને દોરી લાવે, કામક્રોધાદિક રમોનું દલન કરો, પ્રાણીવર્ગ ઉપર અનુકંપા રાખો, જિનકા સિદ્ધાન્ત સાંભળો અને શી માલ લફમી !
૩ રૂડાં ધમ-આચરણ કરનારને દિને દિને સુશોભિત રાગળમાળા, સુંદર પદા અને સુખની પરંપરા પ્રાપ્ત થાય છે તેમજ તેને ઇણાર્થ સિદ્ધિ, વિશાળ ઉદાર બુદ્ધિ અને સર્વત્ર મળે છે.
જ ધર્મ સિનિ થતાં ધસુવાની સિદ્ધિ પણ નિ થઇ શકે છે, દુહ પ્રાપ્ત થતાં દહીં અને ઘી પ્રાપ્તિ સુલભ્યજ હોય છે.
પ સમાન ગણી શાવક ભાઈ બહેન એ ડલાસ સાથે પ્રતિદિન જિવ ઇન ( 'પૂજન્મ -- :વાદિક ) કરવું, ઉત્તમ ચારિત્રવાળા અને ધંયથી વિભૂતિ સાધુજનો સાદા વન કરવું, વિધ્યાત્વને નાશ કરે એવાં જિનવિચ વારંવાર રાજળવાં. તેમજ દારિક ધમને આચરણમાં અને અહિંસાદિ વ્રતના પાલનમાં કાય પતિ રાખવી.
૬ જીવ ક્ષ ( અનુક'!), પ્રભુ પૂજા-ભકિત, વિનય–બહુમાનથી શાસ ઝવણ, રાત-સાધુએ નમન. મદ ત્યાગ, સુગુરૂને સારી રીતે સત્કાર, માયાકપટનો દાવ થા મા, કાંધ ઉપશમન, લાભ-તૃણાનો નાશ, મનના મેલવિકાર છે, જે દક્તિ નું દમન-એ મહા મેળવવાના ઉપાય છે.
જેના દિયર પાવર હોનારા વશે અને જેની જીભમાં તેમના ગુણો આવી વિરો, કાલાવડ, પશ ા િવ ાનું પાલન, ઘ-પાનમાં અપ્રમાદ, રાસ બધ, પંડિતજનાની પર છે, સાધુજને ઉપર પ્રેમ, પંડિતજનો ઉપર બંધુભાવ અને નકાશન ઉપર જ રાગ –આવા આવા વાવદુઃખને વારનારા સદ્દગુણો જેમનામાં હોય તે શ્રાવકાને પાત્ર શાળી બાવા.
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
www.kobatirth.org
શ્રી જૈન પ્રકાશ
૮ ત્રિકાળ જન ધૃજન (પ્રતિનિ), સુધાત્રિ જાની ાકિા, ચા નૅવિ ાન-ધ્યાન, શુરૂ સેવા, દાન નધા સામયિક પ્રતિકમણાતિ આવશ્યક કર્મ ર, ઘાટાક્તિ નું પાલન, ઉત્તમ તપ અને ગાનનું પન-વાહન- એ રીતના રણ કવિન ધમ નિદ્રાગમમાં પ્રકારો છે
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
હું દાન અને વિવેકના મોબવાળ લક્ષ્મી, સુશ્રદ્ધાવાળુ મન, શીલ-સુદા ક કાર્યો ડિ વાણીનો વિલાસ અને પાપા ના વ્યાપાર વ્યવસાય પૂગ વગર માન્ય ડ *z[,[N k_ • ( મા વિ.જી.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
प्रश्नोत्तर શકર્તા-વારા વાડીલાલ પુરૂષોત્તમ-વીરા, ઉતર્યા -મુનિ જ શ્રી
વિજયદા
પ્રશ્ન --મકાર મંત્ર કારે બળવો ?
ઉત્તર--મન સ્થિર હોય ને સ્થિર રહે ત્યારે ગમે તે રસાયે પ્રસન્નતાપૂ ક
j
પ્રશ્ન તે વખતે વચ્ચે કેવા રંગના ને કેટલા પદવા ?
ઉત્તર ગનતા સુધી એકજ વર્ષ પહેરવું, ન ચાલે તે એક વસ્ત્ર પહેલુ, પણ તે વસ્ત્ર શ્વા અને શુદ્ધ, નિર્દોષ, દાદા ને પવિત્ર હોવા જોઇએ. પ્રશ્ન ૩-નિયમિત ગણનારે કયા વખતે ગણવા ?
ઉત્તર-સાંજ સવાર ને મધ્યાન્હ ત્રણ સુધ્યાએ ગણવા. પછી જે વખત અનુકૂળતા હાય તે વખત ગણવા.
પ્રશ્ન ૪ કળાસન કેવી રીતે કરવું ?
ઉત્તર-તેને માટે યોગશાસ્ત્ર વિગેરે તુઓ અને ાનના વિષયમાં ખાસ વિદ્યાત-કુશળ ગણાતા સાધુ સાથી શ્રાવક શ્રાવિકાના સાદ્યાનું સમાગમ કરીને તે સબંધી વિશેષ માહિતી મેળવીને કા.
પ્રશ્ન પ-નવકાર નવકારવાળીથી ગણવા, હાથથી ગણવા કે કેવી રહે ગણવા ઉત્તર-બનતા સુધી સુત્રની નવકારવાળીથી “ગુડા ઉપર શખાને તેની પાસેની તર્જની આંગળીવર્ડ ગણવા. આ સંબંધી વિશેષ ઉલ્લેખ હિતજિલ્લાના રાસમાંથી નઈ લેવા.
પ્રશ્ન દયાળમુદ્રા શી રીતે કરી શકાય
ઉત્તર-યોગમુદ્રા હાથને માટેજ છે. અન્યોન્ય આંતરે આંગળીઓ રાખીને કમળાના દાડાને આકારે બે હાથ ભેળા રળવા ને બેને કાખી પેટ ઉપર રાખવીએને પગદ્રા કહે છે.
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મા-g૨.
૨૩૬
Dા 2. કઈ દિશાની સન્મુખ રહીને ગણવે ?
ઉત્તર-બનતા એવી પર્વ ને ઉત્તરની સન્મુખ રહીને ગણવે. ઉપરાંત અનુકૂળતા પ્રમાણે કોઈ પણ દિશા સામે બેસીને ગણવે. પ્રથા ૮-એ મા ઉચ્ચાર કરીને ગાવે કે મનપણે ગણવે છે?
ઉત્તર-કોઈ પણ મંત્રને ૫ નપણેજ કરાય છે. તે પ્રમાણે આનો તને તાપ તો ન જ કરે . બાકી ગિા મોઢે બોલી પણ છે. પાડ થઈ શકે. પ્રશ્ન ૯-એ મંત્રનો જપ કરતી વખતે સામે સ્થાપના હોવી જોઈએ કે નહિ?
ઉત્તર -- આલંબન તરીકે સામે પ્રભુની પ્રતિમા અથવા ગુરૂમહારાજની છબી કે પ્રતિમા હોય તો વધારે યોગ્ય છે. એ શુભ ધ્યાનમાં સહાયકારક છે.
પ્રશ્ન ૧૦ --નવકારના નવ પદ્ધ ગણવા ? પાંચ પદ ગણવા? » ગણવો ? કે અસિઆઉનો જાપ કરવો ?
ઉત્તર-નવકાર ગણો તે તેના નવ પદ ગણવા. શ્કારનો જાપ તો અમુક કાર્યને ઉદ્દેશીનેજ થાય છે. અગિઆઉસ ગણવામાં ચિત્ત ઠરતું હોય તો તેને જાપ કરવો. ખાસ કરીને ગિન ડરે તે જવું
શા 11 –નંદાવન ખાન વિગેરે જપ શી રીતે થાય?
ઉત્તાર- બાબત પવિધિ, ગ શાસ્ત્રાદિ જેવા, અનુભવીને પૂછવું, એ બાબત લખવાથી બરાબર સમજાય તેવી નથી.
આ સંબંધમાં ૫. કેશરવિજયજી કૃત યોગશાએ ભાષાંતર, હિતશિક્ષાને રારા, રાનવ, સ્વરોદયાનની બુકમાં ધ્યાનમાળા છે તે વાંચવાનું લક્ષ્યમાં રાખવું. પ માની અમારીને રૂબરૂ મળી અનુભવ પૂછો. શાસ્ત્ર ના પાંચમાથી ૧૨મા સુધીના પ્રકાશો ખાસ વાંચવા.
મોરાર. (પ્રશિક શા. ડાહ્યાભાઇ મોતીચંદ-એરપાડ ) પ્રલ ૧–સ્થાપનાચાર્ય મુનિઓ વિગેરે જે રાખે છે તે છે પદાર્થ છે ? તેની ઉપર ની મુકવામાં આવે છે ?
ઉત્તર-સ્થાપનાગાર્યનું બીજું નામ અક્ષ છે. તે સમુદ્રમાંથી નીકળે છે, તેને સ્થાપનાચાર્ય તરીકે – આચાર્યની–ગુરૂમહારાજની સ્થાપના તરીકે પૂર્વ પુરૂષોથી રાખવામાં આવે છે. કોઈ પણ વસ્તુમાં અન્ય વસ્તુનું આરોપણ કરવું તેનું નામ જ સ્થાપના નિકો પણ છે. તેની ઉપર ને નીચે તેને સરખી રીતે સાચવી રાખવાને માટે અને તેને પકડવા માટે ગુપત્તિઓ રાખવામાં આવે છે.
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૪૦
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ.
પ્રશ્ન ૨-—સ્થાપનાચાર્યની નીચે રાખવામાં આવે છે તે ઠવણી શું છે ? ઉત્તર—ડવણી એ સ્થાપનાચાને જમીનથી અધર રાખવાનું ઉપગરણ છે. ઘણા વર્ષોથી એ વપરાય છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રશ્ન ૩——ઉપધાનની ક્રિયા શેના આરાધન માટે કરવામાં આવે છે ? ઉત્તર-ઉપધાનની ક્રિયા નમસ્કાર મહામંત્રાદિ સુત્રોના વિધિપૂર્વક ગ્રહણને માટે કરવામાં આવે છે. શ્રાવકને માટે તે અવશ્ય કરવાની કહેલ છે. તેનું વિશેષ વર્ણન ઉપધાન વિધિ વિગેરેથી જાણવુ
પ્રશ્ન ૪-ઉજમણુ એટલે શું ? તે કરવાથી ક્રિયા આધુનિક છે કે પ્રાચીન છે ?
શું લાભ થાય છે ? અને તે
ઉત્તર-ઉજમણાનું સંસ્કૃત નામ ઉદ્યાપન છે. કેઈપણુ વ્રત કરેલ હાય તેની પૂર્ણાહુતિમાં તે વ્રતને ઉજ્વળ કરવા-શાભાવવા માટે તે કરવામાં આવે છે. જ્ઞાનપંચમી વિગેરે દરેક તપની પ્રાંતે કરવામાં આવે છે. તે કરવાથી આરાધેલા વ્રતની પુષ્ટિ થાય છે. એ પૃથા નવી નથી પણ પ્રાચીન છે. શ્રીપાળરાન્તએ પણ નવપદના આરાધન માટે કરેલા આય ંબિલતપનું ઉજમણુ કરેલ છે.
પ્રશ્ન પ———ઉજમણામાં હાલ ધાતુની નવી પ્રતિમાઓ તથા સિદ્ધચક્રના ગટાઓ કરાવીને મૂકવામાં આવે છે તે જરૂરના છે ? તેનું પૂજન, તેની રીતસર અંજનશલાકા કે પ્રતિષ્ઠા કરાવ્યા શિવાય થઈ શકે ? તે મૂકયા વિના ચાલે કે નહીં ?
ઉત્તર-શક્તિવાન્ દ્રવ્યવાન ગૃહસ્થા ઉજમણામાં નવી પ્રતિમા અને સિદ્ધચક્રના ગટાઓ કરાવીને મૂકે છે તે યેાગ્ય છે, પરંતુ હાલ તેની સંખ્યા બહુ વધી ગણેલી જણાય છે તે તેવા પ્રસગે વિચાર કરવા ચેાગ્ય છે. તેને અનાદરન થાય એ વાત ધ્યાનમાં રાખવાની છે. તેને પૂજનિક કરવા માટે રીતસરના વિધિ વિધાનની ખાસ આવશ્યકતા છે; તે વિના પૂજક ત થાય. વિના ઉજમણુ ન થાય એમ નથી.
મુકયા
પ્રશ્નઃ—જૈનધર્મમાં પૃથ્વીને આકાર કુંવા કહેવામાં આવ્યું છે ? અને તેનું વર્ણન કયા શાસ્ત્રમાંથી ઉપલબ્ધ થાય તેમ છે ?
ઉત્તર-જૈનધર્મમાં આ પૃથ્વીના આકાર થાળી જેવા ગેાળ કહેવામાં આવેલ છે, તેને માટે ક્ષેત્રસમાસ, લેાકપ્રકાશ (ક્ષેલેક) વિગેરે અનેક ગ્રંથોમાં ઘણું વિસ્તારથી વર્ણન છે.
પ્રશ્ન-જૈનધર્મમાં સૂ ને ફરતે માન્ય છે કે પૃથ્વીને ફરતી માની છે? અને સૂર્ય પૃથ્વીની આસપાસ ફરે છે કે પૃથ્વી સૂર્યની આસપાસ ફરે છે ? આ બાબત કયા શાસ્ત્રમાંથી સારી રીતે હકીકત મળી શકે તેમ છે ?
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
ન
www.kobatirth.org
પ્રશ્નોત્તર.
૨૪૧
ઉત્તર---જૈનધર્મ માં સૂર્યને ફરતા માનેલ છે. ચદ્રને પણ ફરતા માનેલ છે. અઢીદ્વીપની અંદર રહેલા સૂર્ય ચંદ્ર તેની નિર્માણ થયેલી ગતિ પ્રમાણે તેના નિર્ણિત માર્ગો ઉપર ગોળ ફર્યા કરે છે. પૃથ્વીની આસપાસ ફરતા નથી; પણ પૃથ્વીની ઉપરના ભાગમાં અમુક ચેાજને તેઓના વિમાન છે, તે વિમાના સરખી રીતે ગાળ ફર્યા કરે છે. પૃથ્વીને તા સ્થિરજ માનેલી છે. આ સંબધી વિશેષ હકીકત ઉપર જણાવેલા 'શ્વેશ્વમાં તેમજ જંબુદ્રીપપ્રજ્ઞપ્તિ, સૂર્યપ્રજ્ઞપ્તિ, ચંદ્રપ્રજ્ઞપ્તિ વિગેરે સૂત્રેામાં પણ ઘણા વિસ્તારથી બતાવવામાં આવેલ છે, તે ખાસ જાણવા ચેાગ્ય છે.
તેનુ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રશ્ન ૮-દરિયાના પાણીમાં ભરતી ઓટ થાય છે તે શાથી થાય છે ? સ્વરૂપ શેમાં બતાવેલું છે ?
ઉત્તર-દરીઆના પાણીમાં ભરતી એટ થાય છે તે લવસમુદ્રમાં રહેલા, ચાર પાતાળ કળશાની અંદર રહેલા વાયુ નિયમિત રીતે ઉછળે છે, તેને આધારે થયા કરે છે. આ સંબંધમાં ક્ષેત્રસમાસાદિકમાં તેનુ સ્વરૂપ બતાવેલુ છે. વિશેષ માહિતી તે વિષયના જ્ઞાતા પાસેથી મેળવવી.
પ્રશ્ન ----ચંદ્રમાની શુદિમાં ને વિશ્વમાં હાનિ વૃદ્ધિ થાય છે, તેનુ કારણ જૈનશાસ્ત્રમાં શુ બતાવ્યું છે ?
ઉત્તર-ચંદ્રના વિમાનની નીચેના ભાગમાં નિત્યરાહુનું વિમાન માત્ર ચાર અંશુદ્ધ નીચેજ કાયમ ચાલે છે. તે શુક્રિમાં ચંદ્રની એ એ કળા છેડતુ આવે છે, એટલે પાછું રહે છે તેથી તેટલે ચંદ્ર દેખાય છે, ને વધતા વધતા દેખાત જાય છે. વિદેમાં તે રાહુ ચંદ્રની બે કળા વધારે વધારે રોકતા જાય છે તેથી તેટલે ચંદ્ર આછે. એ દેખાતા જાય છે. ચંદ્ર અને નિત્યરાહુ તેબ ને હેાના વિમાનાની ગોઠવણ કુદરતી રીતે તેમ થયેલ છે. આ પ્રમાણે જૈનશાસ્ત્રમાં કથન છે. નિત્યરાહુની ગતિ તે પ્રમાણે વર્ણવેલી છે.
પ્રશ્ન ૧૦—સૂર્ય ગ્રહણ ને ચંદ્રગ્રહણ વખતે વૈષ્ણવા ખાતા પીતા નથી, જેના તેના બાધ ગણતા નથી, તા એ અશુભ સમયે ખાવું પીવું કે ધર્મ – ક્રિયા કરવી ચાગ્ય છે ?
ઉત્તર ગ્રહણ સમયે લાફિક રીતિએ અશુભ ગણાય છે, તેમજ જૈનોએ પણ તે વખતે સૂત્ર સિદ્ધાંતના પાન પાદનના તેમજ કેટલીક ધર્મક્રિયા કરવાના નિષેધ કરેલેા છે. ચરાચર જગત ઉપર તેની માઠી અસર થતી હોવાથી તે વખત અમુક પ્રહર સુધી અક્ષયીના કાળ કહેલે છે, તે વખતે ખાવુ પીવું તે ઘટિત નથી. પરમાત્મસ્વરૂપના ચિંતવન માટે તે વખત અનુકૂળ ગણાય છે. પ્રશ્ન ૧૧–જૈનદષ્ટિએ સૂર્યગ્રહણ ને ચંદ્રગ્રહણ શાથી થાય છે ?
ઉત્તર-સૂર્ય ને ચંદ્રની નીચે ફરનાર પર્વ રાહુનું વિમાન છે. તે શ્યામ વર્ણવાળું છે અને અમુક વખતે તે સૂર્યની અથવા ચંદ્રની નીચે આવે છે, તેથી સૂર્ય ને ચંદ્રની પ્રભા કાય છે. તે (૫] ગ્રહણુ કહેવાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૪૨
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ.
પ્રશ્ન ૧૨--કાળ વખતે બ્યાખ્યાન વથાય નહિ, સૂત્ર વાંના લવાયનહિ ઇત્યાદિ નિષેધ કરવામાં આવેલ છે તેનુ શું કારણ ? અને કાળ વખત કયા કહેવાય ? ઉત્તર--કાળ વખત પ્રભાત, મધ્યાન્હ ને સાંજ એ ત્રણ વખત એ એ ઘડી પ્રમાણ કહેવાય છે. તે વખતે પ્રતિકમણાદિ કેટલીક ક્રિયા કરી શકાય છે. બાકી સ્કૂલ વ્યાખ્યાન ને સૂત્ર વાંચના વિગેરેને માટે તે વખત યેાગ્ય ગણ્યું છે તેથી તું કરવામાં આવતું નથી.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રશ્ન ૧૩-આપણા જેનાથી વિલાયતથી આવતા ખીસ્કુટ, ચાકેોલેટ તથા દુધના અને મુરખ્ખાના ડખાએ વાપરી શકાય કે નહીં ?
ઉત્તર-એ વસ્તુએ ન વાપરવાના અનેક કારણા છે, તેથી અણુાણ્યા તેવા કોઈપણ પદાર્થ બનતા સુધી નજ વાપરવા એ યેાગ્ય છે. અન્યથા નિઃશુક પરિ ણામે તેવી ચીને વાપરતાં ધમર્યાદા જળવાતી નથી. તેથી ાણીતી અને શુદ્ધ વસ્તુથીજ નિર્વાહ કરી લેવા યોગ્ય છે. વળી વખત પાકી જવાથી આ વસ્તુઓમાં સૂક્ષ્મ જીવાની ઉત્પત્તિ થઈ જવાના પણ સભવ છે, તેથી પણ તે વાપરવા યોગ્ય નથી.
પ્રશ્ન ૧૪-જૈનધર્મની દૃષ્ટિએ ભૂત, પલીત, ડાકણ વિગેરેની હૈયાતી માનવા ચેાગ્ય છે ? અને તે વાગે છે એ વાત ખરી છે ?
ઉત્તર-જૈનશાસ્ત્ર ભૂત પિશાચ તેમજ ડાકીણી વિગેરેના વ્યંતર જાતિના દેવામાં સમાવેરા કરે છે. તે મનુષ્ય લેાકમાં આવીને ઉપદ્રવ કરે છે. વખતપર કોઇના શરીરમાં પણ પ્રવેશ કરે છે. બાકી સર્વત્ર એ પ્રકાર માની શકાય તેમ નથી, વાયુપ્રકેાપના કારણથી પણ કેટલીક તેવી ચેષ્ટાએ થઇ શકે છે.
પ્રશ્ન ૧૫-ભર્તારવાળી સધવા સ્ત્રીને અથવા ભત્તરવિનાની વિધવા સ્ત્રીને જિનપૂજા કરવામાં કાંઈ આવ છે ?
ઉત્તર~~અને પ્રકારની સ્ત્રીએ શરીરશુદ્ધ કરીને પરમાત્માની પૂજા એક સરખી રીતે કરી શકે છે.
પ્રશ્ન ૧૬-કલ્પવૃક્ષ એ ખરેખરૂ વ્રુક્ષ છે કે એ કાલ્પનિક ઉપમાના શબ્દ છે ? અને એ વૃક્ષ કયારે હાય છે ?
ઉત્તર-કલ્પવૃક્ષ એ વૃક્ષ છે, પરંતુ તેમાં કેટલાક વૃક્ષ દેવાધિષ્ઠિત હેાય છે. એ વૃક્ષ સ્વભાવિક રીતેજ તેની નીચે બેસીને વાંન્ન કરનારની વાંચ્છા પૂરે છે, તેમજ તેની ઉપર રહેલા દેવા પણ વાંચ્છિત પૂરે છે. યુગળીઆના ક્ષેત્રામાં એ વૃક્ષે! કાયમ હોય છે. તેના દશ પ્રકાર છે. તે દરેક જુદી જુદી જાતની વાંચ્છા પૂરે છે. આ ભરતક્ષેત્રમાં પણ જ્યારે જુગલીચ્યા હતા ત્યારે કલ્પવૃક્ષો હતા. તેના અભાવે કલ્પવૃક્ષના પણ અભાવ થયેલા છે.
પ્રશ્ન ૧૮-પરદેશથી આવતી અનેક પ્રકારની વસ્તુઓ ઉપર એ દેશના મહાન્ પુરૂષોના ચિત્રા છાપે. વિગેરે હાય છે. તે પ્રમાણે આપણા તીર્થંકરા કે મહાન
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રશ્ચાત્તર.
૨૪૩
પુરૂષના ચિત્રા આપવામાં આવે કે તેમની છાપ કરાવીને ચેાડાવવામાં આવે તે તે ચેાગ્ય છે કે તેમાં આશાતનાનુ કારણ છે ?
ઉત્તર-તી કરે કે એવા ત્યાગી મહાપુરૂષોની જયાં ત્યાં કે જેમ તેમ છાપા કરાવવી કે તેના ચિત્રા આપવા તે તે અનાદર અને આશાતનાનું કારણ છે. ખીન્ત કેઇ ઉદાર કે ગુણવાન ગૃહસ્થની છાપ કે ચિત્ર ડાય તે તેમાં આશાતનાં કારણ સભવતું નર્થ..
પ્રશ્ન ૧૯–જૈનધર્મીના આખ્યાને કે કથાઓ અનુસાર આધુનિક જમાનાને અનુસરીને તેવા નાટ્યપ્રયે!ગે કરવામાં આવે તે તેમાં કાંઈ શાસ્ત્રને ખાધ છે?
ઉત્તર-અમારા વિચાર પ્રમાણે એમાં બે પ્રકાર પડી શકે. તી કરાકિના નાટ્યપ્રયાગ નજ થવા જોઇએ. બાકી કઇ સતી સ્ત્રીએના કે ઉદાર થઇ ગયેલા ગૃહસ્થના કે ઝૂરવીર રાજાએ વિગેરેના કરવામાં આવે તે તેમાં ખાધ જેવું લાગતુ નથી.
પ્રશ્ન ૨૦-ચાતુર્માસને અંતે સાધુઓને ગૃહસ્થા પેાતાને ઘરે ચામાસ બદલાવે છે તે વાસ્તવિક છે ?
ઉત્તર-પેાતાને ઘરે એવી જૂદી સગવડ હોય કે જયાં મુનિને સ્રીયાકિના પરિચય થાય તેવું ન હાય તે પાતાને ત્યાં ચામાસું બદલાવવુ યોગ્ય છે. તે શિવાય તે ચામાસુ` બદલાવવામાં બીજી ઘણી રીતની અગવડા સંભવે છે. આ આખત ચામાસુ` બદલનાર મુનિએએ વિવેક રાખવાની જરૂર છે. માત્ર ગૃહસ્થની પ્રાર્થના ઉપરથી તેમ કરવુ ટિત નથી. ખાસ જરૂર શિવાય પ્રતિબંધ રહિત વિહાર મર્યાદામુજબ કરાય તેજ ઉચિત છે.
પ્રશ્ન ૨૧-ચતુ વ્રતધારી શ્રી ને પુરૂષ એક શય્યામાં શયન કરી શકે ? ઉત્તરન કરી શકે. આ ખાખત કેઇએ વિજયશેડને વિજયાશેઠાણીનું દષ્ટાંત ન લેવું; કારણ કે એક પુરૂષ તે સ્થૂળભદ્ર જેવા સમર્થ હતા. આપણે તેવા દઢ ને સમર્થ થવા માટે શુદ્ધ જ્ઞાન ને વૈરાગ્ય વધારવાની ઘણી જરૂર છે, પ્રશ્ન ૨૨—જૈનશાસ્ત્રમાં સૂતક પાળવાનું કહ્યું છે ? મૃતકને ઉપાડનાર ત્રણ દિવસ સુધી પૂર્જા નથી કરતા એ ચોગ્ય છે ?
ઉત્તર-જૈનશાસ્ત્રમાં મરણુ ને જન્મ ખનેનું અશુચિના કારણને લઇને સૂતક પાળવાનુ કહેવુ છે. એ અને પ્રસ ંગે ઘરમાં અશુચિ ફેલાય છે, તે તે ઘરમાં રહેનાર અને ત્યાંજ વજનાત્રિ વ્યવહાર કરનારના શરીરને લાગે છે, શ્વાસમાં લેવાય છે, એટલે તેનું શરીર અપવિત્ર થાય છે. તેના પ્રમાણમાં અમુક દિવસ સુધી સૂતક પાળવાનું ઠરાવેલું છે. મૃતકને અડનાર તથા ઉપાડનારને
થાસ ભવ ૧૬ કે ૨૪ પહારનું સૂતક કહ્યું છે. તેથી તે બે કે ત્રણ દિવસ પ્રભુની ગપૂજા કરી શકતા નથી. અગ્રપૂજા અને ભાવપૂજા તેએથી થઈ શકે છે,
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૪૪
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ. પ્રલ ૨૩ - સ્તુતિ કહેવાના પ્રારંભમાં પુરૂનર્જીત કહે છે કે સ્ત્રીઓ ‘હેતી નથી તેનું શું કારણ?
ઉત્તર—નામે હતુએ સાદપૂવ નું મંગળાચરણ છે. પૂર્વ ભણ વાને સ્ત્રી જાતિને અધિકાર નથી. તેથી તેના અંગભૂત નહિ પણ સ્ત્રીઓ ( જતિ) બોલતી નથી.
પ્રશ્ન ૨ –પતિકમણમાં બધા કાઉસ્સગ્નમાં લેબસ ચંદેસ નિમ્મલયા સુધી ગણવામાં આવે છે અને શાંતિવાળ! કાઉસ્સામાં પૂરા લોગસ્સ ગણવામાં આવે છે તેનું શું કારણ?
. - ઉત્તર-લેગસના પદ પ્રમાણે શ્વાસ ગણવામાં આવે છે, તેથી જે કાઉસગ્ગ ૨૫-૫૦ કે ૧૦૦ ઉધાસ પ્રમાણ કરવાનો હોય તેને માટે ૧-૨ કે ૪ લોગસ ચંદેસ નિમલયા–સુધી ગણવામાં આવે છે. શાંતિવાળો કાઉસ દુ:ખક્ષય કર્મક્ષય માટે છે. તેનું પરિમાણ ૧૦૦ ઉધાસનું નથી, તેથી તેમાં ચાર લેગસ્સ પૂરા ગણવામાં આવે છે.
પ્રશ્ન ૨૫–દેવસિ પ્રતિકમણમાં થતદેવી ને ક્ષેત્રદેવીને કાઉસગ્ન કરવામાં આવે છે ને પાક્ષિકાદિકમાં ભુવનદેવી ને ક્ષેત્રદેવીને કરવામાં આવે છે તેનું કારણ શું ? આમાં નિર્દિષ્ટ ભુવનદેવી તે શતદેવી તો નહિ હોય ? ક્ષેત્રદેવી તો સવત્ર સમાન દીસે છે.
ઉત્તર–પાક્ષિકાદિક દિવરો જે મકાનમાં મુનિઓ રહેતા હોય તેની અધિકાયિકાદેવીને ખાસ સંભારવા માટે તેનો કાઉસગ્ગ કરવામાં આવે છે, બીજું ખાસ કારણ નથી.
પ્રશ્ન ૨૬-કેટલીક જગ્યાએ મરણ પ્રસંગે રડવા કુટવાનું બંધ રાખી નવકારવાળી ગણાવવામાં આવે છે તો તેમાં કાંઈ સૂતકને લગતો બાધ નથી ? - ઉત્તર–સૂતકવાળા ઘરમાં નવકાર ગણવામાં કે પરમાત્માનું નામ લેવામાં બાધ ગણાતો નથી.
પ્રશ્ન ર૭-–બાવન જિનાલય એટલે ફરતી (૫૨) દેરીવાળા દેરાસર કરવામાં આવે છે, તેમાં પર ની સં યાનું શું કારણ?
ઉત્તર–નંદીશ્વર દ્વીપ ઉપર (પર) જિનચે છે, તે સંખ્યાને ઉદ્દેશીને (પ) જિનાલય---ફરતી દેરીવાળા દેરાસર બાંધવામાં આવે છે. બાકી પ્રથમ શત્રુંજય ઉપર ભરતમહારાજાએ બાવન જિનાલય વાળું ચય કરાવેલ જણાય છે. જુએ શત્રુંજય મહાતીર્થંક૯૫.
પ્રશ્ન ૨૮–તપસ્યાદિ પ્રસંગે રાત્રિજાગરણનો રીવાજ ચાલે છે, તે આધુનિક છે કે પ્રાચીન છે? એમાં કોઈ બાધકારી કારણ તો નથી?
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
#
પ્રશ્નાત્તર.
ઉત્તર---રાત્રિના તગરણના પ્રચાર પ્રાચીન છે,શાસ્ત્રોમાં ઘણા ચિરવામાં આવે છે. રાત્રિએ પરમાત્માના ગુણાનુવાદ કરવા અને પ્રમાદ આળેા સેવવા એમાં ખાસ લાભવાળા હેતુ છે. કેટલીક જગ્યાએ તે આખી રાત્રિ ાગરણ કરવામાં આવે છે અને પ્રભાતે પ્રતિક્રમણ કરીને એકત્ર થયેલા સ્વજનાદિ છુટા પડે છે. પ્રશ્ન. ૨૯--સિદ્ધચક્રમાં કેની કેની પૂર્જા કરવામાં આવે છે અને તેથી શું લાભ થાય છે ? એના ગેળ આકારનુ કારણ શું છે ?
ઉત્તર---સિદ્ધચક્રમાં પ્રથમ પાંચ ગુણીની અને પછી ચાર ગુણુની પૂજા કરવામાં આવે છે, તેથી પરમાત્માની પૂજા કરવાવડે જે લાભ થાય તે લાભ થાય છે, તેમાં નવ પદ્ય ગાઠવવાની ખાતર તેને ગેાળ કરવામાં આવેલ છે, ખીજું કાંઇ ખાસ કારણ નથી.
પ્રશ્ન ૩૦-આયમિલની એવી વમાં બે વખત કરવામાં આવે છે અને
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૪૫
તે પણ ચૈત્ર ને આસેામાંજ કરવામાં આવે
ઉત્તર-એ એ શાશ્વતી અડ્ડાઈ છે. એ જઇને મહાત્સવ કરે છે, તે પ્રમાણે અહિં
વામાં આવે છે.
પ્રશ્ન ૩૧-અજિતશાંતિ સ્તવમાં દરેક ગાથા પૂરી થતાં ગર્દી વિગેરે જે શબ્દ મૂકેલા છે તે શું સૂચવે છે?
તેનું કાંઇ ખાસ કારણ છે ? દિવસે ઘણા દેવા પણ નંદીશ્વરદ્વીપે પણ તેનું આરાધન તપ સાથે કર
ઉત્તર---એ શબ્દો તે તે રાગના વૃત્તના નામ સૂચવે છે. તેનુ પિંગળ શાસ્ત્ર જુદુ છે. આ બધા (પ્રાકૃત ભાષામાં) વૃત્તાના નામ છે.
પ્રશ્ન ૩૨-સંતિકર, તિજયપહ્ત્ત અને મેટી શાંતિ વિગેરેમાં જે ૧૬ વિદ્યાદેવીએના નામ કહેવામાં આવે છે તે સમિકતી છે કે મિથ્યાત્વી છે ? અને તેની ફરજ શું છે ? તેના નામ લેવાથી આપણને શું લાભ છે ?
ઉત્તર-એ ૧૬ કેવીઆ સમિતી છે અને અનેક પ્રકારની વિદ્યાએની એ અધિષ્ઠાયિકા છે. તેની ફરજ વિદ્યાએને ફેલાવા કરવાની છે. તેના નામ લેવાથી આપણને પણ તે તે પ્રકારની વિદ્યાએને લાભ પ્રાપ્ત થાય છે. જ્ઞાનાવરણીય કર્મ ના ક્ષયાપશમ કરવામાં પશુ તે દેવીએ સહાયક થઇ શકે છે.
પ્રશ્ન ૩૩- ભરતક્ષેત્રના છ બડા ચક્રવર્તી સાધે છે, તેમાંથી અત્યારે જે દુનિયા મનાય છે તેને સમાવેશ કયા ખંડમાં થાય છે?
ઉત્તર અત્યારે જણાતી દુનિયાના સમાવેશ ભરતક્ષેત્રના છ ખડે પૈકી દક્ષિણ ખાતુના મધ્ય ખંડમાં થાય છે,
For Private And Personal Use Only
પ્રશ્ન ૩૪-હાલમાં કેટલાક નવા તીર્થાની નજીકમાં ધર્મશાળાએ બધાય છે, તેથી કાંઈ આશાતનાને સભવ છે કે નથી ?
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ. ઉત્તર પ્રવૃત્તિ કોઇ આધુનિક નથી. આગળના તીર્થોમાં આબુ-તારંગાજી વિગેરેમાં પણ તેમ છે. બાકી તેમાં રહીને આશાતના ન કરવી એ યાત્રાળુઓનું કામ છે. ભાલય ખાસ સૂચના આપવાની સૂચના છપાવી રાખવાની જરૂર છે.
પ્રશ્ન ૩પ- પ્રવર્તકની પદવી કહેવાય છે તે પદવીવાળાની ફરજ શું? અને ત પદવી શાસ્ત્રોકત છે કે કેમ?
ઉત્તર-પ્રવર્તક મુનિની ફરજ અન્ય મુનિઓને માર્ગમાં પ્રવર્તાવવાની છે. એ પદવી શાસ્ત્રોક્ત છે. આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, પ્રવક, સ્થવિર અને રત્નાધિક એ પાંચ પ્રકાર ગુરૂવંદન ભાષ્યમાં કહેલા છે.
પ્રશ્ન ૩૬-પરમાત્માની જળ પૂજા કરતી વખતે પંચામૃત કતાં પાણીમાં દડી, દુધ, ઘી, ને સાકર નાખાવામાં આવે છે તે શાસ્ત્રોક્ત છે? જિનબિંબને સાફ કરવામાં દહીં વાપરી શકાય ? ધાતુના બિંબને સાફ કરવા માટે લીંબુ લગાડી શકાય ?
ઉત્તર–પંચામૃત એ પાંચ વસ્તુ મળવાથી જ થાય છે તે શાસ્ત્રોકત છે. પ્રતિમાને સાફ કરવા માટે દહીંને લીંબુ વાપરવાની પ્રવૃત્તિ છે.
પ્રશ્ન ૩૭–સહસકૃટ જે કેટલાક તીર્થો ઉપર હોય છે તે શું છે ?
ઊત્તર-સહસ્ત્રકૂટમાં ૧૦૨૪ જિનબિંબ હોય છે. તે પ્રતિમા કોની કોની છે તે જાણવા માટે અમારી છપાવેલી “સહસકૂટ અંર્તગત રહેલા તીર્થકરોની નામાવલીની બુક જેવી. તેમાં તેનું સવિસ્તર વર્ણન આપેલું છે.
પ્રશ્ન ૩૮-શત્રુંજય ઉપર અદબદબુ કહેવાય છે તે કોની મૂર્તિ છે?
ઉત્તર–અદ્દભૂત ઉપરથી અપભ્રંશ પામેલ એ નામ સંભવે છે. એ ડુંગરમાંથી કેરી કાઢેલી શ્રી કષભદેવ પરમાત્માની મૂર્તિ છે.
પ્રશ્ન ૩૯–વર્ધમાન તપની ઓળી શી રીતે કરવામાં આવે છે ? અને શા હેતુથી કરવામાં આવે છે ?
ઉત્તર-વર્ધમાન તપની ઓળીમાં એકથી ચડતા સે સુધી આયંબિલ કરવામાં આવે છે અને પ્રાંતે એકેક ઉપવાસ કરવામાં આવે છે. સતતું કરનારને પણ પ૦૫૦ આયંબિલ ને ૧૦૦ ઉપવાસ કરવાના હોવાથી પ૧પ૦ દિવસ એટલે ૧૪વર્ષ ઉપરાંત ત્રણ મહીના ને વશ દિવસે પૂર્ણ થાય છે. એ તપ કર્મ ખપાવવા માટે જ કરવામાં આવે છે. પૂર્વ કર્મ ખપાવવામાં આયંબિલને તપ પ્રબળ સાધનભૂત છે.
પ્રશ્ન ૪૦-વીશસ્થાનક તપ શા માટે કરવામાં આવે છે ? અને તે વિશસ્થાનક ક્યા ક્યા ?
ઉત્તર–વિશસ્થાનક તપ પણ કર્મ ખપાવવા માટે જ કરવામાં આવે છે. એનું પૂર્ણ પણે આરાધન કરનાર તીર્થકર નામકર્મ ઉપાર્જન કરે છે. તીર્થ કરે
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રશ્નોતર
૨૪૭
પાછલા ત્રીજા ભવમાં એ તપનું આરાધન અવશ્ય કરે છે. વિશસ્થાનક અરિહંત, સિદ્ધ, પ્રવચનાદિક છે. તેના નામ અનેક જગ્યાએ પ્રસિદ્ધ હોવાથી અહીં લખ્યા નથી. નવપદ માહાસ્ય અને વિશસ્થાનક સંબંધી પુસ્તક જેવાથી ખાત્રી થઈ શકશે.
પ્રશ્ન ૪૧–ચમાં હરણ દેખાય છે તે શું છે ? ઉત્તર–તે ચંદ્રના વિમાન ઉપર ચિન્હ છે.
પ્રશ્ન કર—પાંચ તીર્થોમાં અષ્ટાપદ તીર્થ હાલ જણાતું નથી, તે કયાં છે ? તે શાશ્વત છે ?
ઉત્તર–તેના સ્થાનનું નિર્માણ થઈ શકે તેમ નથી. તે સમુદ્રમાં ભળી ગયેલ સંભવે છે. બંગાળા તરફ એ તીર્થ હતું. તે તીર્થ શાશ્વત નથી. .
પ્રશ્ન ૪૩નધર્મ ને બદ્ધધર્મમાં મુખ્ય મુખ્ય શું ફેર છે ? તે ધર્મને સ્થાપક ગેમબુદ્ધ કહેવાય છે તે વિરપ્રભુના ગણધર ગૌતમસ્વામી કે બીજા
ઉત્તર–જેનધર્મ સ્યાદ્વાદી યા અપેક્ષાવાદી છે અને બદ્ધધર્મ ક્ષણિકવાદી ને એકાંતવાદી લેખાય છે. બીજા તેનામાં ને જૈનધર્મમાં ઘણા ફેરફારે છે. તે ધર્મના સ્થાપક ગૌતમબુદ્ધ તે બીજાજ છે. તમાગણધર નહીં.
પ્રશ્ન ૪૪–આર્ય ને અનાર્ય દેશોનું મુખ્ય લક્ષણ શું છે? અને હાલ જે દે છે. તેમાં આર્ય કયા ને અનાર્ય કયા ?
ઉત્તર-સામાન્યતઃ ધર્મ સન્મુખ હોય તે આર્ય અને ધર્મવિમુખ તે અનાર્ય જે દેશમાં વસતા મનુ બહુધા આર્ય હોય તે દેશ આર્ય ને બીજા અનાર્ય આ સંબંધમાં નામ પાડીને આર્ય અનાર્ય કહી શકાય તેમ નથી. * પ્રશ્ન ૪પ-શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામી વિહાર કરતા કરતા ભૃગુકચ્છ શહેરમાં આવ્યા અને ત્યાં અશ્વમેધ યજ્ઞ થતો હતો તેમાંથી પિતાના પૂર્વભવના મિત્ર અશ્વને ઉગાર્યો તે ભગુકચ્છ હાલનું ભરૂચ કે બીજું ?
ઉત્તર-અત્યારે છે તે ભરૂચ કહેવાય છે. શ્રીપાળ મહારાજ પણ ત્યાં આવેલા છે. બાકી ઉપર જણાવેલી હકીકતને કાળ ઘણો વ્યતીત થઈ ગયેલું હોવાથી ચોક્કસ કહી શકાય નહિ.
પ્રશ્ન –લઘુ શાંતિમાં તેમજ બીજા સ્તરોમાં મંત્રાક્ષરો આવે છે તેને અર્થ શું?
ઉત્તર-મંત્રાક્ષને અર્થ તવાધિ આમ્નાય વગર ચોકસ જાણી કે કહી શકાય નહીં. એ વાત વધારે ગંભીર છે.
પ્રશ્ન ૪૭-"ટ પ્રવચન માતા તે શું?
ઉત્તર-પાંચ સમિતિ ને ત્રણ ગુમિ તે આઠ પ્રવચન માતા કહેવાય છે, કારણ કે તે માતાની જેવું ચારિત્રધર્મનું રક્ષણ કરે છે-તેને પાળે છે.
પ્રશ્ન ૪૮-ગણુ પદવી ને પંન્યાસ પદવી એક છે કે જુદી છે ?
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જેને પમ પ્રકાશ. ઉતર-બંને પદવી જુદી છે. ગણિ પદવી આપ્યા પછી એક દિવાની ક્રિયા કરાવીને પન્યાસ પદવી અપાય છે. તે માં પંજાબ પદવી વિશેષ છે.
પ્રશ ૪૯-દેગારના નાણા ખેતાને ઘીરી કાય કે નહીં ?
ઉત્તર-દેરાસર ના તે વ્યાપારી લેવાશે. તેને ધીરી શકાય નહીં. પ્રસંગોપાત જણાવવાનું કે- દેરાસરના ને તીર્થના ના હાલમાં લાનો ને બોન્ડ વિગેરેમાં પુષ્કળ ધીરાય છે કે જે લોને ને બડે મહા પાપકાર્ય માટે પણ કાઢવામાં આવેલ હોય છે. સધર જામીનગીરીને લઈને આ ધીરધાર થાય છે, પણ તેની સાથે સુજ્ઞ જનોએ બીજો વિચાર પણ કરવા ગ્ય છે.
પ્રશ્ન પ૦–મેરૂપર્વત કયાં છે ? કેટલાક હિમાલય પર્વતને તે નામ આપે છે તે વાસ્તવિક છે?
ઉત્તર-મેરૂ પર્વત તે આપણાથી ૪૫ હજાર એજન દૂર છે. આ હિમાલય તે એક સામાન્ય પર્વત છે.
आपणो जैन धर्म. | વિશ્વના પડળમાં વિધવિધ પ્રકારના પ્રવર્તતા ધર્મોમાને એક ધર્મ જેમાં આત્માને ઉચ્ચગામી બનાવવાની શક્તિ છે, જેમાં માનવીના વિકારને શમાવી દેવાની તાકાત છે, અને જેમાં અનુપમ તેજ અને શક્તિનો અપુટ ભંડાર ભરેલો છે તે જૈનધર્મ છે. - જૈનપ્રજાની સન્મુખ અન્ય ગમે તેવા સુંદર ઉપદેશ ધરવામાં આવે પણ જે તેની જૈનત્વની સત્ય ભાવના ખડી ન હોય તે તે સ્વીકારવાની સાથે જૈન અવશ્ય નાજ પાડે. ધર્મ એ એક એવી વસ્તુ છે કે જેની સામે આપણે હર હંમેશ શિર કાવીએ. ધર્મ એકજ એવી ચીજ છે કે જેને માટે આપણા અંતરમાંથી માન અને પૂજ્યભાવ આપોઆપ પ્રગટી ઉઠે. તે ધર્મની બાંહ્ય પકડી તેને શિરસા વંદન કરી તેના ફરમાને દરેક માનવીના હદયને શિરધાર્યું થાય તે પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. - આજના બુદ્ધિવાદના યુગ સુધી અનેક અન્ય પંથીઓના ઝપાટા લાગ્યા હતા તે ધર્મ આજે અચળ રહા છે. તેને નાસિક ભાવનાના વાતાવરણના વાવાકડા ફફડાવી શક્યા નથી. ઉલટી તેનામાં રહેલા અહિંગા, ક્ષમા અને સત્યના રિસદાતે શિખવાની ફરજ આજે આખી સૃષ્ટિના દરેક માનવીને માથે આવી પડી છે. - એ ધર્મ આજે આખા વિશ્વને આલમને ભાતૃભાવે નિરખવાની સુંદર અને ઉત ભાવના શીખવી રહ્યા છે. તે ધર્મ આપણુ આચાર વિચાર અને
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આપણા જૈનધર્મી,
વિધિઓને એવા બનાવી મૂકવા પાતાનું સામર્થ્ય બતાવી રહ્યા છે કે તેના ગલ'માં રહેલા ઉત્તમ ચારિત્રના પાઠો શીખવી આપણા આખા જીવનને સકળ વિશ્વની સાથે અધુભાવની સાંકળમાં તે સાંધે છે-સ ધાડે છે; પરંતુ વર્તમાન યુગને નવ યુગની પ્રવૃત્તિમાં મેળવી દેવા જેટલું મનુષ્ય જાતિ પાસે બળ નહીં હાવાથી કર્તવ્ય દિશામાં શિથિળ થવાને લીધે તે સાંકળના અંધને નબળા પડતા જાય છે.
૨૪૯
આપણાં સર્વ કાર્યોની ઉન્નતિમાં ઉન્નત ભાવનાએનું' તત્ત્વ એટલું બધું છે કે જે જૈનતત્ત્વધારીને તેના એકજ લક્ષ્યબિંદુ તરફ દોરી જાય છે. તે કહે છે કે-‘તું દુ:ખ સહન કરીને સામાને દુ:ખથી ખચાવ, ક્ષમા શીખ, ભ્રાતૃભાવ દાખવ, વિશ્વપ્રેમી ખન, અને નિજ આત્માના સ્વરૂપમાં રમણ કરી તારા પેતાને શ્રેયમાર્ગ વિચારી લે. આ વિશ્વની સાથે એકત્વભાવ પ્રગટાવી આ દેડુનુ સાક કરી લે, અને પરબ્રહ્મના ઉચ્ચ સ્થાનને મેળવ.’
હાલમાં આમાંની કેટલીક શીખામણા મર્યાદિત ક્ષેત્રમાં પણ યથાયોગ્ય વિહાર કરતી નથી, તેથી તેની પાતાની હદ છેાડી બીજી લાંબી મજલે તે તે માપતીજ નથી, પણ તેની જે હદ બાંધી છે તેમાં પણ ગેાથાં ખાય છે.
જૈન શાસને જે ક્રમાના કાઢ્યા છે તેના સર્વોચ્ચ અને સુંદર આદને પહોંચી વળવા માટે આપણે આપણા આત્માની મર્યાદાએ, સકુચિતતા અને કયપ્રદેશ વિચારવાનું બાકી રહે છે. તે વિચારણાનું પરિણામ આવ્યેથી આપણે અમુક માગે જરૂર કુચ કરી શકશું. જ્યાં શક્તિ અને પ્રભાવ હોય તેમજ જેને જોતાં આપણાં અતરમાં અમર છાપ પડતી હાય તે શક્તિ અને પ્રભાવ આપણને જૈનને તેમજ જૈનેતરને પણ માન્ય વાજ જોઇએ.
પ્રભુની ભક્તિ માટે ઠેર ઠેર તેની પ્રતિમાઓ સ્થાપન કરી તેની પૂજા કરવી અને તેજ પ્રભુના વચનામૃતે ન માનવા, તેથી વિશ્ર્વ વન કરવું, એ તે પ્રભુને અનાદર-અવજ્ઞા કે આશાતના કરી ગણાય. આ વાત ખાસ ખ્યાલમાં રાખવા જેવી છે.
For Private And Personal Use Only
ભલે આપણા ચિત્તની વૃત્તિ ઠેકાણે રાખવા માટે આપણે ઠેકાણે ઠેકાણે પ્રભુની પ્રતિમાએ સ્થાપન કરીએ, પરંતુ તેમાંથી સ્ફૂરતા દિવ્ય પ્રતાપની, અસીમ સાંદની અને અપાર યશકીત્તિની ભાવના આપણે જોઇ કે જાણી શકતા નથી તેજ આપણી ખામી છે. તેમના આત્માની પવિત્રતા નથી નિહાળી શકતા તેજ આપણી ભૂલ છે, તેમનુ આદર્શ અને અનુકરણીય ક્ષમાવૃત્તિધારક જીવન બારીકીથી જોવામાં આપણે ચૂકીએ છીએ એજ આપણી કસુર છે. એ ખામી, ભૂલ અને કસુરવાળા જે આપણે તે એ પ્રભુના પ્રવર્તાવેલા અદ્વિતીય જૈનધર્મીને બરાબર કાંધી જાણી શકીએ ?
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
છે ન અડા પુરૂપોની પ્રવતો હકીકતાનું રહસ્ય આપણે યથાર્થ વલણ કતા નથી, તો પછી એ પરમ પૂજ્ય પરમાત્માના દર્શાવેલા અંતિમ માને બરાબર ઓળખવો કે એમના ચરિત્રની ઉત્કૃષ્ટતાને બરાબર ઓળખવી એ કોઈ સંસ્કારી આભા જ ઓળખી શકે. આપણે તો તેમના ચરણારવિંદમાં મસ્તક નમાવવું, તેમના શિરપર પૂજનપિ ચડાવવા અને તેમના પરાક્રમી રારિ
ના આદર્શો ઉપર પ્રેમ અને ભક્તિનો વરસાદ વરસાવે. કે એ પ્રમાણે ડરવાની સત્તા પણ કોઈ મન્ડ પાનામાં જ છે , રામાન્ય જનોને તે એમાં ભારજ નથી.
પ્રભુનાં વચનો અને સ્મારકે આખા વિશ્વમાં પ્રસરાવવાની અને તેમના ભવ્ય શિક્ષાવ્રતોથી આ દુનિયાને પારંગત કરવાની શક્તિ કઈ મજબુત અને બળવાન ખમીરવાળા આત્મા પાસેજ હોઈ શકે. આપણે તે તેમની પૂજ્ય પ્રતિમા આપણા નિર્મળ અંતઃકરણમાં ધારણુ કરી આપણી ઈચ્છાની સાર્થકતા કરી શકીએ. પ્રભાવિક પુરૂ તેથી વિશેષ કરી શકે.
એવા પરમાત્માને આપણા અંતરમંદિરમાં પધરાવવા એ ભાગ્યની પરિસીમા ગણાય અને એવા ભાગ્યને પિતાને અનુકૂળ બનાવવું એ દરેક મનુષ્યના હાથની બાજી છે. તો એવી હાથની બાજી ગુમાવી, સંસ્કારી આત્માને કહી રિથતિમાં મૂકી, ધર્મને નામે કોઈ પણ જૂઠાણા ચલાવવા કે ધર્મના ફરમાનોને શિરોધાર્ય ન કરતાં ચરણતળે મસળવા જેવું કરવું એ નિર્મળ આત્માને કનીષ્ટ બનાવવા જેવું છે. માટે ચેતા! ચેત! એ માનવી! પ્રભુના પ્રભાવિક તેજને ઝીલવા તૈયાર થા ! તેમાં પ્રમાદ કરીશ નહીં, પ્રમાદ કરીશ તે બધું હારી જઈશ ! વધારે
પરભુદાસ એ. મહેતા,
श्री हितशिक्षाना रासन रहस्य. અનુસંધાને પૂછ રપ થી )
– –– પ્રથમ કહી ગયા પ્રમાણે પુત્રની તેમજ પુત્રવધુની પરીક્ષા કરીને ઘરનો ભાર તેને સંપ અને પોતે તેમાંથી છુટા થઈ ઘમસાધન વિશેષે કરવ:
પુત્રની કે શિષ્યની પિતાને માટે પ્રશંસા ન કરવી, કારણ કે એની પ્રશંસા કરવાથી તેને અભિમાન આવે છે. આ સંબધમાં કહ્યું છે કે
શ્રી દેવગુરુની મુખે સ્તુતિ કીજે, મિત્ર ભાઈની પૃ8; સેવકની સુખ ઉપર કાજે, મુતન ન કરે છે. '
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી હિતશિક્ષાના રાસનું રહસ્ય.
૨૫૧
‘શ્રી દેવગુરૂની તેને મેઢે-તેમની સમીપે સ્તુતિ કરવી. મિત્રની ને ખંધુએની તેમની પાછળ સ્તુતિ કરવી, સેવક કેઇ કામ કરી આવ્યે હાય તે તેની પ્રશંસા તેને મોઢે કરવી અને પુત્રની તે તૂટી પણ ન કરવી, અર્થાત્ નજ કરવી.’ ત્યારપછી કહે છે કે સ્ત્રીની સ્તુતિ તેની વાંસે કરવી કે જેથી તે તેના પતિની ભક્તિ સારી રીતે કરે.’ આ વાત પતિ શિવાયના ખીજા સ્તુતિ-પ્રશ ંસા કરનાર માટે સમજવી, તેના પતિએ તા પેાતાની સ્ત્રીની સ્તુતિ નજ કરવી, પતિએ તે તેના અભાવેજ તેની પ્રશંસા જો ગુણ હાય તા કરવી-જીવતા ન કરવી એમ અન્યત્ર કહ્યું છે.
હવે પુત્રને પ્રવીણ કરવા માટે પિતા રાજદરબારે જાય તા પુત્રને સાથે લઇ જાય. તેને દેશિવદેશની વાતો સંભળાવે. પોતે જાણતા હોય તે તમામ પ્રકારની વિદ્યા પુત્રને શીખવે અને બીન પાસે પણ શીખવા મેાકલે, જેથી પુત્ર પ્રવીણ થાય અને કાઇથી છેતરાઈ ન જાય.
હવે સા સંબંધીના ઉચિત માટે કહે છે કે-સગાનુ' ઉચિત ચગ્ય રીતે સાચવવુ. તેને પેાતાને ઘરે દરેક અવસરે તેડવા, બેલાવવા, પ્રણામ વ્યવહુાર રાખવા, સન્માન આપવું, દૂરથી પાસે એલાવવા, પાતે સર્વ રીતે સુખી હોય ને પેાતાના સ્વજને દુઃખી હાય તે તેને સુખી કરવા, જે તેમ ન કરે તેા તેની હલકાઈ થાય છે. લાકમાં તેનુ નામ લાય છે. લાકે નિંદા પણ કરે છે. અહીં દેવિવમાન જેવા ઉંચા જિનપ્રાસાદ ઉપર રહેલી ધ્વજાને અંગે અન્યોક્તિ કહે છે. એ સ્થાનકે રહેલી જાને નાચતી ને કુદતી જોઇને કવ કહે છે કે ૮ ૨ ધ્વજા ! રે ભુંડી ! તું શેની આટલી બધી કૂદે છે ? તારા વંશ ઉપર તેા છાયા કરતી નથી? અન્ય જનેને પોતાની ઋદ્ધિ દેખાડે છે, છાયા કરે છે, પણ પેાતાના વંશ-‰ડ તા છાયા વિનાને રહે છે.' આને જવાબ ધ્વજા દઈ શકતી નથી.
આ અન્યાક્તિ ઉપરથી સાર એ લેવાને છે કે-જે માણસ બીજાને પેાતાની દ્ધિ દેખાડે, મેાજ માણે, પણ પોતાના કુટુંબીઓની સામું ન જુએ, તે દુઃખી હોય છતાં તેની સંભાળ ન લે, આવા મનુષ્યોની ઋદ્ધિ શોભા માટે થતી નથી. સ્વર્ઝન એને કહેલ છે કે જે દુર્ભિક્ષને વખતે, કષ્ટમાં પડેલ હઇએ ત્યારે, શત્રુ તરફના સંકટમાં આવી પડેલ હુઇએ ત્યારે, રાજ દરબારમાં લઇ ગયા હોયકડી ગયા હોય ત્યારે અને સ્મશાનમાં સાથે રહે. આ વાત હિતશિક્ષાના ઈકે ખાસ ખ્યાલમાં રાખવા ચેાગ્ય છે.
સુજ્ઞજનોએ પેાતને લક્ષ્મી મળી હાય તેાતના પ્રમાણમાં પેાતાના કુટુંબીએને! અવશ્ય ઉદ્ધાર કરવા અને તે પાતાનેા ઉદ્ધારજ સમજવા, લક્ષ્મીને તે રઘટ્ટન! ઘડા અથવા લેાટકા જેવી માનવી, તે તેા ભરાય છે ને હલવાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી
ધર્મ પ્રકાશ.
તે 1ર કે ડાકાનાં તાર તા પી. તેમ : મને પણ આવતા કે જતાં ર લ છે . તે ક " બ લ નથી. આપણે સારા ખતમા કે ઉતા છે હોટ છે આપણા બધા વખતમાં તે પણ આપણે ઉદ્ધાર કરે. દેવ છે. તે પાં જ આવે છે ઘર છે; પણ તેવો નિરધાર તા નથી. જુઓ પાંડવ, ફગ, ૧ ચંદ્ર કે મહાપુરૂ હતા? પણ એક વખત તેમને પણ પ્રવાસ દિના મહા કદ સગવવા ૫ લા. નિરંતર-કાયમ એક કારએ સારો ઇત છે કે બાળીને જ જાય છે, તેથી તેવું અવિચ્છિન્ન પુરા બાંધવા પ્રયત્ન કરે.
હવે કતાં કહે છે કે “સુર મનુબ જે કાંઈ નવું કાર્ય કરે તે પાંચ માણસને-સજજનેને પૂછીને કરે. જે વગર પૂછપે કરે તો કોઈ વાર પસ્તાવાને વખત આવે. ” આ પ્રસંગ ઉપર પાંચ આંગળીનું દાંત આપે છે. એક વખત તર્જની (અંગુઠા પાસેની ) આંગળી કહે કે – હું સૈ માં શ્રેષ્ઠ છું કારણકે મને લખવામાં, ચિત્રકળામાં તેમજ અનેક કાર્યોમાં આગળ કરવામાં આવે છે.' ત્યારે મધ્યમ કહે કે-હુ સાથી શ્રેષ્ઠ છું; કારણ કે હું સૈથી મોટી છું.” અનામિકા (ટચલી પાસેની ) કહે કે- તું તે લોકોને ટકોરા મારનારી છે, તારામાં કોઈ નારાપણું નથી, માટી તો છું કે જે પૂજા કરવામાં, નંદાવર્નાદિ કરવામાં અને બીજા પણ શુભ કાર્યમાં કામે લાગું છું. વાસક્ષેપ પાણી વિગેરે હું મંત્રી આપુંછે” ત્યારે કનિ (ટચલી) કહે કે વધારે સારી છે ના, તું કાંઈ બધા કાર્ય આ કામમાં લાગતી નથી જયા સમઝી કા ર હર છે ત્યાં તેનું કામ લાગું ફ', જબ હું કરું છું કે હું એ હું, અને બા કઈ મને મારા લેહીનું ટીનું કામ આવે છે. તે વખતે ચારે આગળી એક સાથે બેલી કે “આપણે પરર બાદ શા માટે કરવો પડે, આપ . બને. હા એ થી મળી. કેમ કરવું.
તે સાંભળી છે જાણો : છે , ચાર તો કરો આ હું તમારા સ્વામી દુ અને રવિ આ - સાર સૂનો છે. ઘણી સ્ત્રીએ ભેગી થાય પણ તેનાથી કાંઇ કામ થતું નથી; એક પુરૂષ હોય તે બધું કામ પર પડી શકે છે. પુરુષની બધે રરમ પડે છે, સ્ત્રીની પડતી નથી. વળી હું
પણ બહુ રીતે શ્રેષ્ઠ છું. સંપતિને તિલક હું કરું છું, તીર્થકરો અને ધોવે છે. રાજ્યાભિષેક હું કરું છું. તમસ્વામીની સીરમાં વૃદ્ધિ કરી દઈને મેં તેમની લાજ રાખી છે ૧પ૦૩ તાપને એક પાત્ર પૂરતી સીરથી મેં મરણ કરાવ્યા છે. મારા ઉપર નવકારવાળી રાખીને ગણતાં મુક્તિની
શા થાય છે. અસલી ભરવી, કોળીએ: ભ, મૂઠો વાળવી, કોઈની ઉપર જાપ કરે કે ર નાખવી તે હું છું તે જ થાય છે. શસ કરવું,
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી હિતશિક્ષાના રાસનું રહસ્ય.
૨૫૩
કાંટો કાઢવા, ગાંઠ વાળવી એ બધામાં મારૂ કામ પડે છે. જુઓ ૧૪૦૦૦ તે કરી અને ૧૨૮૦૦૦ વારાંગનાં કુલ ૧૯૨૦૦૦ તેના સ્વામી ચક્રી હોય છે, ઈંદ્રને પણ ઇંદ્રાણીએ અનેક હાય છે. હુન્નર હાથિણીએમાં એક હાથી સ્વામીતરીકે હોય છે, તેમ તમે મારી સ્ત્રીઓ છે, ને હુ તમારા સ્વામી છું,” આ પ્રમાણેનું ગુડાનું કથન સાંભળીને ચારે આંગળીએ ખેલી કે-આપણે ફોગટ વાદ શા માટે કરવા જોઇએ ? એકલાથી કાઇથી કાંઈ કામ થઇ શકતું નથી, આપણે પાંચ મળીને રહીએ ત્યારે પાંચા તરીકે આપણી ગ્રાભા થાય છે અને દરેક કામ થઇ શકે છે; માટે સંપીને રહેવુ.
આ દ્રષ્ટાંત ઉપરથી વાંચનારા બંધુઓએ પણ સાર એ ગ્રહણ કરવા કે-શાભા ને કાર્યસિદ્ધિ સપમાં રહેલી છે, તેથી જે કાર્ય કરવું તે સ`પીને-પરસ્પર વિચારે મેળવીને કરવુ કે જેથી પાછળ પસ્તાવું ન પડે.’
હવે કર્જા ગુરૂ મહારાજનું ઉચિત જ્ઞળવવા સબંધી કહે છેઃ-ગુરૂ મહારાજને ત્રણ કાળ વદના કરવી. તેમની ભક્તિ કરવી. સ્તવના કરવી. તેમની પાસે બેસીને ધમ કથા સાંભળવી. પ્રતિક્રમણ ગુરૂમહારાજાની સાથે કરવું. તેમની આજ્ઞા માન્ય કરવી. અવગણના ન કરવી. તેમને બહુમાન દેવું. કોઇ મિથ્યાત્વી ગુરૂની અવગણના કે અપમાન કરતા હાય તા તેને પાતાની શક્તિના ઉપયાગ કરીને વારવેશ.
કુમારસંભવ કાવ્યમાં કહ્યું છે કે-“એકદા ઇશ્વર વનમાં જઇ ધ્યાનમાં બેઠા હતા. પાતી તેને ગોતવા લાગ્યા કે--શિવ કયાં ગયા ?” ખાળતાં ખેળતાં વનમાં આવ્યા, ત્યાં શકરને ધ્યાનમાં બેઠેલા દીડા, એટલે તેણે વસ ંત ઋતુ વિકી, શંકરે જોયુ કે આ કાઇક મને ચાવવા આવેલ જણાય છે.’ ત્યાં તે પાવતીને દીઠા. શકર તેને મળવા ઉભા થયા, એટલે પાર્વતી ચાલ્યા ગયા. ઇશ્વરે વિચાર્યું કે-‘હું જોઉં' તે ખરો કે પાર્વતીનો મારી ઉપર કેવા રાગ છે?’ એમ વિચારીને તેમણે એક અબુ કર્યું અને પાર્વતી પાસે ઘેર જઇને શંકરનુ વાંકુ બેલવા માંડ્યુ, એટલે પાતાએ તેને વાથી કે--શિવ તો પ્રભુ કહેવાય, તેનુ' વાંકુ ન આવીએ. તે છતાં તે વાર્યુ ન રહ્યો એટલે પાતીએ ઘરમાં જતાં રહીને દાસીને મેાકલી કે પેલા બહાર ઉભે છે તે બટુક શંકરની નિંદા કરે છે તેને કાઢી મૂક નિંદા કરવાથી તેને તેા પાપ લાગે પરંતુ આપણને સાંભળતાં પણ પાપ લાગે.’દાસીએ જઇને બટુકને રન્ત આપી. ટુપે આવેલા શંકર પાર્વતીને સાચા પ્રેમ જાણી પ્રસન્ન થયા. આ પ્રમાણે કોઈ પણ માણસ ગુરૂની નિંદા કરતો હોય તો તેને વારવા; છતાં વો ન રહે તે આપણે ગુરૂના અવર્ણવાદ સાંભળવા નહીં. ગુરૂનાં છિદ્ર જોવા નહીં. ગુને સુખે સુખને દુ:ખે દુઃખ માનવું. ગુરૂનુ કહ્યુ કરવું. આ પ્રમાણે જે ગુરૂનું ઉચિત જાળવે તે સ ંસારસમુદ્ર સહેલાઇથી તર.
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી નવમ પ્રકાશ.
જ મનુષ્યએ માધુઓના કે મોટાના પ્રયનિક અનેક રીતે પરાસ્ત કા. પ્રવાની પ્રાનિક, નિવારણ કરવાથી બાદ પુજય પ્રાપ્ત થાય છે. પૂર્વે જેમ સરકીના જીવે રાડ હજાર યાત્રાળુઓના રાંધને લુંટવા આવેલા મારીનું નિવારણ કર્યું હતું તેવા કરવું. તે ભવમાં તે એક કુંભાર હતા. તેણે રોરોના કેતની વાત જાણી સંઘને ચેતાવ્યું અને પોતે ઘણા માણસ સાથે લઇને ચરાના નિવારણનો પ્રયત્ન કર્યો, જેથી ન રાખે યાત્રા કરી. આ કાર્યથી તેણે પુષ્કળ પુણ્ય ઉપાર્જન કર્યું. તેમ અન્ય છેપણ શાસનના કે ગુરૂના પ્રત્યનિકને નિવારીને પુણ્ય ઉપાર્જન કરવું.
રાજા પાસે અર્થાત્ રાજદરબારમાં જવાનું થાય તે દશ માણો મળતી એક વિચાર કરીને જવું કોઈ માણસ ને એક જાય અને બીજાઓના વિચારો મેળવ્યા વિના જાય તો રાજ્ય તરફનું કઇ તેને એકલાને રહેવું પડે. રાંક પણ ઘણા એકઠા થઈને કઈ કામ કરવું ધારે છે તે તે કરી શકે છે. જુઓ ! તરણ ઘણાં મળીને દેરડું થાય છે. તો તે મોટા હાથીના યુધને પણ ગાંધી શકે છે. સંપ વિના કોઈ જગ્યાએ કાર્યસિદ્ધિ થતી નથી. તેની ઉપર ભાખંડ પક્ષનું પણ છત છે.
અરડ પક્ષીને પેટ એક હોય છે, માથાં બે હોય છે. તથા જીવ પણ બે હૈય છે ત્રણ હોય છે અને કોઈ પણ ફળાદિક ખાવાની ઈચ્છા થાય તો તેમાંથી એક માથું ચાલે, તેની પાછળ બીજું માર્યું પણ અવળે માટે - ચાલે છે. એ પ્રમાણે એક ચિત્તે જ્યાં સુધી કામ કરે છે ત્યાં સુધી તે જીવે છે. જયારે તે બંનેના વિચાર જુદા પડે છે અને બન્ને જુદી જુદી બાજુ જવાનું મન થવાથી જુદુ જોર કરે છે ત્યારે તેનું મૃત્યુ થાય છે. આ દાંતથી સર્વ સં૫માંજ સુખ છે એમ સમજવું. * ઉત્તમ જનોએ કોઈને પમ પ્રકાશવા નહીં. કોઇની ગુપ્ત વા કાંઈ જાણું વામાં આવી હોય તો તે પ્રકાશિત કરવી નહિ કે જેથી તેને દુઃખ થાય. એવી હકિકતને પરિણામે કોઈ વખત મૃત્યુ પણ થાય છે. પારકા મમ ખલવાથી રાફડાના ને પેટના સપની જેમ બંનેનો અંત આવે છે. તે દાંત આ પ્રમાણે --
વસંતપુર નગરમાં વાહિમકી નામે રાજા હતો. તેને પાણી પીવાં તે તો સર્ષ આવી ગયો. તે પેટમાં ગયા અને વધુ માં વ્યા, તેથી તે રાવળનું પેટ પણ વધવા માંડ્યું અને ઘણી પીડા થવા માંડી. તે રાજાથી અન્ન ખવાય નહિ. અન્ન ખાય તો બહુ પીડા થાય અને દુધ સાકર પીવે તે સારા રહે, કારણ કે તે અંદરના સપને પ્રિય હતું. અંદરનો રાપર વધારે મોટે થવાથી ગજને પીડા વધી પડી, એટલે છેવટ કાયર થઈને રામ મરવા ચાલ્યા. રાણી પણ સાથે ચાલી. ચાલતાં ચાલતાં નગર બહાર એક જગ્યાએ રાત્રિ પડી એટલે એક ઝાડ નીચે
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી હિતશિલા. રાસનું રહસ્ય.
રાત્રીવા રહ્યા. ત્યાં રાજ ઉંધી ગયો અને રાહુ જાગતી હતી, તેવામાં રાજાના પેટનો સર્ષ રાજના મઢાવાટે બહાર નીક. તે ઝાડ નીચે એક બીજે સર્ષ આબે, તે બંને મળ્યા. બહારના સર્વે ઉદરના સને કહ્યું કે તું આ રાજને શા માટે દુઃખી કરે છે ? હવે તેના ઉદરમાં પેસવું રહેવા દે, એટલે તે માટે કે ત્યાં દુધ સાકર પીવાના પાળે છે, તેથી શું કામ ન રહું ?' બહારનો સપ કહે કે-“તારો સદગુરૂ કોઈ નથી, બાકી જે કોઈ મળે અને ઝેરકચરા ઉકાળીને રાળને પાય તો તું અંદર અંદર કહી ને પુંઠ વાટે નીકળી જાય. એ પ્રમાણે સાંભળી પેટનો સર્ષ બોલ્યો કે “તું આવો ડાહ્યો થાય છે, પણ નકામો દ્રવ્યને વિંટાઈ રહ્યો છે, તો બીજાને લઇ જવા કેમ દેતો નથી? તારે પણ કોઈ સદ્દગુરૂ મળે ને તારા બીલમાં ઉનું પાણી રેડે તે તું મરી જાય અને તેને બધું દ્રવ્ય મળે.”
આ પ્રમાણે બંને સર્ષે વાત કરી તે બધી રાણીએ સાંભળી. પછી બીલનો સર્ષ બીલમાં પિસી ગયે. અને પેટનો સપ મુખદ્વારા રાજ્યના મોઢામાં પેસી ગયો. સવારે રાણીએ રાજાને મરવા જવાની ના કહી. અને કાંઈક ઉપચાર કરવો છે એમ કહ્યું. પછી રાજને ઘરે લઈ જઈ બીજા સપે કહ્યા પ્રમાણે ઉપચાર કર્યો, એટલે રાજ નિરોગી થયો. પછી રાણી પેલા બીલમાં ઉનું પાણી રેડીને ત્યાંથી દ્રવ્ય પણ લઈ આવી. રાજાએ “આ ઉપાય કયાંથી ?- એમ આગ્રહથી પૂછયું, એટલે રાણીએ બધી વાત કરી. રાજાએ કહ્યું કે- પેલા આપણા ઉપગારી સપને શું કામ માર્યો ? આપણે દ્રવ્યની કયાં કમી હતી? પણ એમ બને તેમાં કાંઈ નવાઈ નથી, કારણ કે જે પારકા મમ પ્રકાશે છે તે પિતે પણ પરિણામે દુઃખી થાય છે અને વેજ જોઈએ.” . આ દાંત ઉપરથી સુજ્ઞ જનોએ કોઈના પણ મર્મ પ્રકાશવા નહિ.
અપૂર્ણ કેશર સંબંધી અમારો નિર્ણય. તા. ૧૯ મીના વીરશારાનમાં એક જૈનના નામથી કેશરને અંગે જે લેખ વખાયેલ છે તેના બધા વિચારો અમને ચગ્ય જણાય છે. અમે કેશર જિનપૂજારા વાપરવાનું શાસ્ત્રોકત છે એ વાત સ્વીકારીએ છીએ; અને ઘણા વર્ષોથી વપરાનું આવ્યું છે. શુ. કેશર વાપરવામાં અમે બીલકુલ વાંછે સમજતા નથી, ભાવનગર સંઘે પ્રતિબંધ પણ અશુદ્ધ કેશર માટેજ કરેલ છે. રસૂરજ છાપનું કેશર
શુદ્ધ છે એમ કહેવાને અમે તૈયાર નથી; પરંતુ તે કેશર તે ખાતા ઓફીસમાંથી સીલબંધ ડબાનું હોવું જોઇએ. બજારના વેપારીઓ પાસેથી ત' મું -શેળસેળ વિનાનું' મળવાનો અમને સંભવ નથી, કારણ કે
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ.
--
-
-------
-
-
*
કે
હાલ કેશર બહુ ખેંઘા ભાવનું આવતું હોવાથી લાલચનો ઘણે સંભવ છે; માટે કોઈ પણ સંસ્થાએ ખાસ સૂરજ છાપનું ચાખું કેશર મંગાવીને આપવા તૈયાર થવું જોઈએ. તે સિવાય વાપરવું શરૂ કરી દેવાથી ગામડાવાળાઓ અને બીજા શહેરવાળાએ પણ જેવું તેવું કેશર વાપરવા મંડી પડશે એ અમને ઇષ્ટ નથી. જેને જીવહિંસામાં પાપ નથી, અને જે માંસાહારી છે, તેઓ કોઈ પણ વસ્તુનો વર્ણ ગંધ રસ કે રપ મને રંજક કરવા માટે શું પાપ ન કરે તે કહી શકાય તેમ નથી. તેથી એ પ્રજાને કોઈને વિશ્વાસ આવે તેમ નથી. બાકી કોઈ, કેશરથી પૂજા કરે કે કરતા હોય અથવા કરેલી હોય તો તેના પ્રત્યે તિરસ્કાર ધરાવે તે યોગ્ય નથી. પોતે વાપરવું કે નહીં એ જુદી વાત છે પણ સત્ય વાત સમજવી, સ્વીકારવી અને કરવી એ સુજ્ઞ જનનું કામ છે એમ અમારી માન્યતા છે.
ભાદ્રપદના અંકમાં આપેલા પ્રશ્નોત્તર સંબંધે
વિશેષ સ્પષ્ટીકરણ.
વડેદરાથી વકીલ નંદલાલ લલ્લુભાઈ જણાવે છે કે–આવા પ્રશ્નોત્તર બહુ ઉપયોગી છે; પરંતુ તેમાંના કેટલાક પ્રશ્નના ઉત્તરોમાં વિશેષ પષ્ટીકરણની આવશ્યકતા છે. તેને અંગે તેઓ નીચે પ્રમાણે જણાવે છે.
પ્રશ્ન ૧૪ મે ગર્ભાપહારી હકીકત બ્રાહ્મણને હલકા પાડવા માટે જોડી કાઢલી તે નથી? એવી મતલબનો છે. એના ઉત્તરમાં વિશેષમાં એ જણાવવાનું છે કે-મહાવીર પ્રભુના ચરિત્રમાં બ્રાહ્મણો સાથે તો બહુજ સંબંધ છે. પ્રથમ માતાપિતા પ્રાણ છે અને અગ્યાર ગણધરે પણ બ્રાહ્મણ છે. વળી પ્રભુના માતાપિતા પ્રથમની ૮૨ રાત્રીના બ્રાહ્મણ છે. એ હકીકત વિર પરમાત્મા પોતેજ કેવળજ્ઞાન પામ્યા પછી કહેલી છે અને તે હકીકત ગણધરમહારાજાએ શ્રી આચારાંગસૂત્રમાં ગુંથેલી છે. શ્રી ત્રિષષ્ટિ શલાકા પુરૂષ ચરિત્રમાં પણ દશમા પર્વમાં વીર પ્રભુના કેવળજ્ઞાન પામ્યા પછી પ્રભુ વિહાર કરતાં કરતાં બ્રાહ્મણકુંડ ગામે પધાર્યા છે, દેવોએ સમવસરણ કર્યું છે, દેવાનંદા અને ત્રીષભદર વાંદવા આવ્યા છે, પ્રભુને જતાં દેવાનંદાને પુત્રવત્ પ્રેમ ઉપજ થયો છે, શરીર વિકસ્વર થયું છે, અને સ્તનમાંથી દુધ ઝર્યું છે, તે વખતે બાતમ સ્વામીએ પ્રશ્ન કરતાં પ્રભુએ ઉત્તરમાં પિત દેવાદાના ગર્ભમાં ર રાવી રહેલા છે એ વાત પ્રગટ કરી છે. દેવાનંદ અને ઋષભદત્ત પ્રભુના ઉપદેશથી ધરાગ્ય પામી શ્રી લીધી છે અને તે કેવળન પામીને મિણે ગયા છે. આ પ્રમાણે બધી હકીકત આપી છે.
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભાદ્રપદના અંકમાં આપેલા પ્રશ્નોત્તર સંબંધે વિશેષ સ્પષ્ટીકરણ. ૨૫૭
પ્રભુના પ્રસિદ્ધ માતાપિતા ત્રિશલારાણી ને સિદ્ધાર્થ રાજા તો કાળ કરીને દેવલોકે ગયા છે. આ હકીકત પણ તેમાં આપેલી છે. એટલા ઉપરથી ખ્યાલ કરવાનો છે કે ગર્ભાપહારની હકીકતમાં કે કોઈ પણ હકીકતમાં બ્રાહ્મણવર્ગને હલકા પાડવાનો આશય બીલકુલ છે જ નહીં. જેમના રાગદ્વેષ સર્વથા નાશ પામ્યા છે એવા પરમાત્માએ યથાર્થ હકીકત પ્રગટ કરી છે. જે તેમણે કહેલ ન હતા તે એ વાત કેણ જાણવાનું હતું ? માટે એવી ખેટી સંભાવના કેઈએ કરવી નહિ.
પ્રશ્ન ર૯મા માં શ્રી હીરવિજયસૂરિ અને તેમના શિષ્ય બાદશાહની સાથે લડાઈમાં જતા હતા? એમ પૂછ્યું છે. તેના ઉત્તરમાં શ્રી હીરભાગ્ય કાવ્ય વિગેરે માંથી આધાર સાથે વિશેષ લખવાની જરૂર હતી. મારા વાંચવા પ્રમાણે શ્રી હીરવિજયસૂરિ અને તેમના શિષ્ય શાંતિચંદ્ર ઉપાધ્યાયે લડાઈમાં જઈને જેમ બની તેમ જીવહિંસા અટકાવી છે. બાદશાહને મદદ કરી તેને ધર્મની સન્મુખ કરેલ છે. એવા બાદશાહ કે રાજા મહારાજાઓને યેગ્ય સહાય આપવાની આવશ્યકતા એ છે કે એમની પ્રસન્નતા અને અનુકૂળતા અનેક પ્રકારના ધર્મકાર્ય સિદ્ધ કરી આપે છે. તેમજ તેવા રાજા મહારાજાને લઈને અનેક જ ધર્મની સમુખ થાય છે ધર્મ પામી જાય છે. એકને માટે કરેલા પ્રયાસ અનેકને માટે વાભકારક થાય છે. એવા બાદશાહ વિગેરેને જે ચમત્કાર બતાવવામાં આવે છે એ પણ એટલાજ માટે કે તેમના હૃદયમાં જૈનધર્મની મહત્ત્વતા ઠસી શકે. એઓ કાંઈ તત્ત્વજ્ઞાનની હકીકતથી રીઝતા નથી, એમને માટે તે અન્ય શક્તિઓ કરવવી પડે છે.
પ્રશ્ન ૨૧ મામાં જીવદયાના પિસા ઉઘરાવવામાં આવે છે અને તે પિસાવડે જીવ છેડાવવામાં આવે છે તે વ્યાજબી છે? એમ પડ્યું છે. પણ હું કહું છું કે તેમાં ગેરવ્યાજબી શું છે ? એક જીવ છેડાવવાને માટે ગમે તેટલા પૈસા આપવા પડે પણ તેની જીંદગી બચી એ લાભ શું શેડો છે? કસાઈ પિસા લઈ જઈને શું કરશે ? એ તરફ આપણે જોવાનું નથી. આપણા આપેલા પૈસાથી જ તે હિંગ સાનું કામ કરે છે એમ નથી. તે તો તેનું કામ કર્યા જ કરે છે. વળી જે વધારા પડતી કિંમત અપાય છે એમ માનવામાં આવતું હોય તો તેમાં પણ ભૂલ થાય છે; કારણ કે એક જીવતા માંસને ને તેના ચામડા વિગેરેના કેટલા પિસા કસાઈને ઉપજે છે તે આપણુ લક્ષ્ય બહારની હકીકત છે અને તેમાં આપણે પડવાની પણ જરૂર નથી. આપણે તે મહાન પર્વ દિવસે અથવા ગમે ત્યારે કોઈ પણ જીવની જંદગી બચાવવા માટે ગમે તેટલો ખર્ચ કરતાં પાછા હઠવું જોઈએ નહિ. આપણી નજરે પડેલ જીવ કે છોને તો બનતા સુધી બચાવવાનો પ્રયત્ન કરે; તેને મરવા દેવા નહીં.
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ.
૩.જૈન પ્રાચીન પૂર્વાચાર્યાં વિરચિત સ્તવન સંગ્રહ.
આ પત્રાકારે છપાવેલા ૪૬ મેટા મોટા સ્તવનાને સંગ્રહ બહુજ ઉપયાગી છે. ક તિથિના અને બીજી અનેક બાબતોના પ્રકરણાના તેમજ સિમ ધરસ્વામી વિગેરે પ્રભુના સ્તવનાને સાચા સઅહુ કર્યો છે. શ્રી મુળનિવાસી ઝવેરી માતીચંદ્રરૂપચંદ તથા સુનિવાસી ડાહ્યાભાઇ કાળીદાસ કીનારીવાળાની આર્થિક સાર્ડ નકલ ૨૦૦૦ વત્ ૧૯૭૯માં છપાવેલ છે, કિમત રાખવામાં આવી થાળ ભેટ આપવા માટે છપાવેલ હોય એમ સભવ થાય છે.
૪ તપાળી ભાગ ૧ છે
તથા ભાગ ૨ જો,
આ બુક ગુજરતીમાં છપાવેલી છે. તપના અભિલાષીએને ખાસ ઉપયેગી છે. વડલા ભાગમાં તે ઉત્કૃષ્ટ કાળે ૧૭૦ પ્રભુ થયા તેના નામે, ૩૦ ચે.વીશીના જીર પ્રભુના નામે, વર્તમાન ચાવીશીના ૧૨૦ કલ્યાણક વિગરે સમાવી તેના તે બધીજ હકીકત છે. બીજા ભાગમાં જુદા જુદા ૨૦૮ તપે! બતાવ્યા છે. પ્રાગ્યે તમામ તપનું ગુરૂ' આપેલ છે. યુગ પ્રધાન તપમાં ૨૩ યમાં થનારા ૨૦૦૪ ટ્રુગપ્રધાનાના તમામના નામે છે. પ્રથમ શ્રી જૈન આત્માન સા તરફથી તપારત્નમહાદધિ છપાયેલ છે, તેમાં તા ૧૬૨ પ્રકારના છે. આ જી સુરનિવાસી ઝવેરી કેશરીચદ રૂપચંદની અયિક સડાયથી છપાવેલી છે. સંગ્રહ - ઘણા ઉપયાગી કર્યો છે. પરંતુ શુદ્ધતા ઉપર દ્રષ્ટિ ખડુજ એછી રાખી છે. આની પશુ કિમ્મત રાખી ન ડી.
ઉપરના અને પુસ્તક મેરી મેતી રૂપચંદ. ઝવેરી બજાર, મુંબઈ. પત્ર લખવાથી મળી શકશે.
ડી વિરોષાવશ્યક ની ગાય એને કારદે પ અનેવિયાનુક્રમણિકા,
શ્રી વિશેષ વશ્યકની અંદર રણુજાર ઉપરાંત ગાથાઓ છે, તેને માટે આ અક્રમ અંડજ ઉપયોગી છે. આમાં જોવાથી ગાથા કાઢવી ય તે તરત નીકળી શકે છે. ઉપરાંત પાદે આખા વિશ્વમાકને વિષયાનુક્રમ આપેલે છે.
ઇ સ ઉપયેગી છે. આમાં પ્રયાસ અત્યંત કરવામાં આવ્યે છે. સામાન્ય એકસો બને એવુ આ કામજ નથી. શ્રી ભાગમેય સમતિ તરફથી છપાઈને દાર પડેલ છે. કિંમત માત્ર પાંચ ગાન રાખી છે. આ પ્રયાસ શ્રી સાગરાનંદ સુરિ મહારાજને જ સંભવે છે. તેમના શિવાય આટલા પ્રયાસ બનવા અશકય છે. * ખો પ્રયાસ કર્યા છે. તેમહો એ મહાસૂત્રતા નાં ગ ઉપર અત્યંત ઉપકાર કચે છે.
For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન સમાચાર.
૬ શ્રી વિચારસાર પ્રકરણ. સંસ્કૃત છાયા સહિત.
આની અંદર પ્રારંભમાં શ્રી વિશેષાવશ્યકમાંથી ખાસ વાંચવા ને કંઠે કરવા લાયક ૩૫૦ લગભગ ગાથાએ આપેલી છે. ત્યારપછી શ્રી પ્રદ્યુમ્ન સૂરિ વિરચિત વિચારસાર પ્રકરણ છે. તેની છાયા મુનિ માÊિયસાગરે કરેલી છે, એ પ્રકરણના વિષયાનુક્રમ વાંચતાં તેની અંદર ઘણી ઉપયોગી બાબતે સમાવેલી છે. તે પ્રકરણની ૯૨ ગાથાએ છે. તેને અકારાદિક્રમ પાછા પ્રાંતભાગમાં આપ્યા છે. આ બુક પણ શ્રી આગમાદય સમિતિ તરફથીજ બહાર પડેલ છે. કિંમત માત્ર આઠ આના રાખેલી છે. તે પ્રયાસ ને બુકના પ્રમાણમાં બહુજ સ્વલ્પ છે. પ્રકરણાદિકના અભ્યાસીએ ખાસ મગાવવા લાયક ને વાંચવા લાયક છે.
ઉપરના બંને ગ્રંથો ભાવનગર આ સભામાંથી પણ મળી શકશે.
For Private And Personal Use Only
૨૧
૭ ભાવના ભૃષણ.
બાર ભાવનાનું સ્વરૂપ યથા પ્રગટ કરનાર આ લેખ કહે। અથવા ગુજરાતી ભાષાના એક ગ્રંથ કહે તે આચાર્ય શ્રી વિજયકમળ સૂરિના શિષ્ય મુનિરાજ શ્રી વિનય વિજયજીએ લખેલા છે. અને દેશી ત્રીકમલાલ દામજીએ જામનગરમાં છપાવેલ છે. વિચારક મનુષ્યેાને માટે ખહુ ઉપયોગી છે. વાંચવા લાયક છે. ભાષા પણ સારી વાપરી છે. દરેક ભાવનાનું સ્વરૂપ સારી રીતે સ્પુટ કર્યું છે. પ્રાસગિક સંસ્કૃત શ્લોકા પણ દાખલ કરેલા છે. પાછળ આત્મભાવના પશુ ઠીક લખી છે. આપેછ ડીમાં ૧૨૦ પૃષ્ટ છે. કિ ંમત રાખવામાં આવી નથી. સંવત ૧૯૭૭માં છપાવેલી છે, પાકુ બાઈડીંગ કર્યું છે. યાગ્ય જીવાને ભેટ તરીકે મેકલે છે.
*** રિપોર્ટોની પહેાંચ.
૧ શ્રી કચ્છી જૈનબાળાશ્રમના તૃતીય રિપોર્ટ ( સ, ૧૯૭૪ થી ૭૮ સુધી વર્ષ પુ ને.)
આ રિપોર્ટ તે બાળાશ્રમના વ્યવસ્થાપકા તરફથી હાલમાં બહાર પડ્યો છે. તેની અંદર જરૂરીયાતવાળી ઘણી હકીકતા દાખલ કરવામાં આવી છે. આશ્રમમાં હાલ ૬૦ બાળકો છે. બીજા બાળાશ્રમવાળાએ આ રિપેા ખાસ વાંચવા લાયક છે. એકદરરીતે બાળાશ્રમની સ્થિતિ સહતેષકારક છે. આછે અભ્યાસે બાળકીને ઉઠાડી એ લઇ જાય છે તે અટકાવવાની જરૂર છે. આ માળાશ્રમના વ્યવસ્થાપકે, અને ચીવટવાળા છે. તે સાથે મેનેજર તરીકે મળેલ જયચંદ્ર નથુભાઈ આત્મભાગ આપનાર મળવાથી કામ દીપી નીકળેલ છે. અમે એ બાળાશ્રમની દ્દિનપ્રતિદિન ઉન્નતિ ઈચ્છીએ છીએ
ઉત્સાહી
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
416
www.kobatirth.org
શ્રી.
ધમ પ્રકારા
બાલ મુબઇના અમે વાર્ષિક રીપોટ ( નં ૯૨૨ થી ૨ ૧૯૨૩ સુધીના
રિપોટ પણ અષકારક છે. આવું વિધાલય આપણા વર્ગ માં ભીનું એક મણ કરી. બા વિવાહુલ ૮૬ વિદ્યાર્થી આ છે. પરીક્ષાનું પરિણામ ધણુ આનમા આવેલ છે. પેટની અંદરની ઘણી હકીકતા ન્તણુકા લાયક છે. એ કરવા ખાસ સહુએ આપા લાયક છે; કારણ કે આપણા વર્ગમાં ઉચ્ચ કેળવણી છેલા દાન માં બહુજ ઘટી ગઈ છે, તે આવી સંસ્થામાં વધારે વિદ્યાર્થીઓ જોડાયાથી ગઢવાની ભુત છે એ જુહી વધરો હોજ આપણી કામ ઉંચી સ્થિતિ ઉપર આવશે. આ જરૂરની ખપતમાં ઉપેક્ષા કરવામાં આવે છે તે ઠીક નથી. આ માખત જૈનવગે લક્ષ્યમાં લેવા ચગ્ય છે.
થી પાવર
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ સંસ્થાને પેાતાનું મકાન થાય એવી તજવીજ ચાલે છે. જગ્યા ખરીદ થઇ છે, પાયા નંખાયા છે, સહાય આપવાનાં વા મળ્યા છે, પરંતુ હજુ ઘણી વધારે સહાયની અપેક્ષા છે, તે વિના મકાન બનવું અશકય છે. કા - પારકા વિચક્ષણ હોવાથી ધાર્યુ કાય સિદ્ધ થશે એવા સભવ છે, અમે આ સંસ્થાની સંપૂર્ણ પ્રતિ ઇચ્છીએ છીએ.
૩ શ્રી જૈન શુભેચ્છક મંડળ ભાવનગરના ત્રિવાર્ષિક રિપોર્ટ, હું સવત ૧૯૭૬ના આસેાથી રસ ૧૯૭૯ના આસ! શુદ્ધિ ૩ સુધીના)
આ રિપોર્ટની મદર મડળે કરેલા કાર્યને લગતી, ઉદ્દેશને લગતી, ધારાધારણને લગતા અનેક આખતે સમાવી છે. મડેળના ઉદ્દેશ ને ઉત્સાહ શ્રેષ્ટ છે, બહુ વર્ષોંના પ્રમાણમાં કરેલાં કાર્ય બહુ ગણાય તેમ નથી, પરંતુ ખીજરૂપે ઉત્તમ કે તેમાં જણાવેલા ૮-૯ કા પૈકી ખાસ કરીને સાધર્મી ખંધુઓને ખાનગી હે પા સબધા એકજ કાય પર વધારે ધ્યાન આપવામાં આવે તે ...માાં જરૂરીયાતવાળુ છે. અમે એ મંડળની ફતેહ ઇચ્છીએ છીએ અને
તુળવવાની ખાસ ભલામણ કરીએ છીએ.
ગ. અહિં’સા તત્ત્વપ્રસારક બળ પુનાને દ્વિવાર્ષિક હેવાલ, આ રિપ્લેટ મરાઠી ભાષામાં ને શાસ્ત્રી ટાઇપમાં છપાયેલે છે. આ મડતુ વર્ષોની અંદર હિંસા અટકાવવાનુ અને માંસાહાર બંધ કરાવવાનું કાર્ય દેરા દ્વારા તેમજ જાતે અનેક સ્થળે જઇને અરું પ્રશંસાપાત્ર કર્યું છે. પાક ઉત્સાહી છે. દયા જને એ સહાય આપવા લાયક છે. આવા ખાતાની ખાસ જરૂર છે કે જેથી સખ્યાળ ધ પશુઓના થતા વિનાશ અટકે અને આણુ પશુધન પુર્ણ થાય. અને એ પાતાની ઉન્નતિ ઇચ્છીએ છીએ.
For Private And Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
E
ઉપwાનું કિયાની શરૂઆત ગયા , પાલણપુર, વિરમગામ, શમી અને ઝીઝુવાડામાં ઉપધાન રોડને કડક પગેટ કરી હતી. ત્યારબાદ પાલીતાણા, મહુવા, કપડવંજ, રતલામ - ૨૩૧ કાવાદ પધાન થવાના ખબર મળ્યા છે. જેન ગણાતા શ્રાવક શ્રાવિકાઓએ કરવાથી આ ક્રિયા સૉત્તમ છે, ઉચા પ્રકારની છે. તેને બરાબર સમજીને રસ 31: મ કા ની જરૂર છે. ઉપધાન વહન કરાવનાર મુનિરાજ છે. - નને વિષય શ્રાવક શ્રેવિકાઓને સમજાવવાને બ્રયાસ કરશે તો તેમ થઈ શકશે. છે ? એ કરતાં પણ એ કિયા મહાલાભકારક છે પરંતુ સમજપૂર્વક અને એ રાતે જીલ્ફાઇદ્રિયના વિષયને તેમજ નિંદાવિકથા વિગેરેને તજી દઈને કરવામાં આવે છે. તેને લાભ અપૂર્વ ધાય છે.
પાલણપુરમાં ચતુથતોરણ. પાવાપુર ખાતે દો જોડાએ (સ્ત્રી પુરૂ૫) ઘણી નાની વયમાં ચતુર્થ વ્રતરણ કરેલ છે. અને અન્ય જેને બધુઓએ ધડો લેવા ગ્ય છે. પ્રિહ ધાએ, વૃદ્ધ કહેવાય અને એક બે એ થઈ ગઈ હોય છતાં અને વિરહ કે પુત્રની ખોટે ફરી ફરીને પરણવાને વિચાર કરે છે તેની વિષયતૃષ્ણ માટે શું કહેવું ? એવા વિષયવંશ મનુષ્ય ધમ નું આરાધન પણ સારી રીતે કરી શકતા નથી. તેમનું વિ. ચન કામીનીમાં ભટકતુ રહે છે. આશા છે કે તેના બંધુઓ હવે કાંઈ સદ્વિચાર કરશે અને મોટી વયે ફરીને પરણવાને વિપર બંધ રહેશે. તે સાથે એમ કરવામાં આપણે સ્ત્રીતિને કેટલે અચાચ આ. છીએ તેનો વિચાર પણ કરશે, કારણ કે તેને જે દેવગે બારવરસની ઉંમરે પતિવિરહુ થાય તે પણ પુનર્વિવાહને સખત પ્રતિબંધ છે. અને આ અને અછાજની છુટ ભોગવત વિચાર આવતા નથી. સુરોને માટે આટલું બસ છે, રાજ)માં થયેલ જીવણ સાન અટકાવ.
કરી અમદાવાદ જન સ્વયંસેવક મંડળના તેમજ શ્રી દયાપ્રચારિણી મહાસસાના સતતું પ્રાસથી કી દા નરેશને થયેલી અરજી તેમના ધ્યાનમાં આવતાં તેઓ નારે માસ - માજી ધારી થાળ ઉછાળી આનંદ પ્રવર્તા છે અને કાયમને માટે જ જીવહિંસા ન કરવાને હરાવ બહાર પાડ્યું છે. આ મા વવાથી મન ને પ્રાણ બચી ગયા છે અને દાંતના મહારાણા
છે તે બધાની અમૂલ્ય આશી ગ્રહણ કરી છે. આ સંબંધમાં પ્રચાર કરનાર એર એ અને હેરાને ધન્યવાદ ઘટે છે. આશા છે કે તેઓ આ
For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * -- : :. : ના ડર છે કે છે. આ એ જ પૂર્ણ થશો છે. એની ' ' . . . . . . . નેક ર રા ને તેમજ અને મહારાજને - : , . . . . . તે ને ભેટ આપવાના સંબંધમાં . . . ક રી ઓ લેવામાં . . . . . . . ઉપગી છે. 1 : કિડતી હશે પર્વ મળી શકે છે. દર કે મા એ રાખવા લાયક છે. વેબગ 1. લે. પર્વ - 2 શ્રી હર્ષદેવ આજનાથ ચરિત્ર. 3----0. વિભાગ ર છે. પર્વ ન કી , સંભવનાથી મુનિસુવ્રત સ્વામી, - સુધીના ચરિત્રો - 4 - ભાગ 3 છે. પર્વ -- 8 9. કિ રામાયણ અને ૨૧-૧ર-ર૩, મા - પ્રભુના ચરિત્ર. ૪-૦ભિાગે જ છે. પર્વ 10 મુ. શ્રી મહાવીર સ્વામી ચરિત્ર. 2 - ચારે વિભાગ સાથે મંગાવનાર પાસેથી રૂા. 11) લેવામાં આવશે, - પરિશિ પર્વ ભાષાંતર પણ આના સંબંધવાળું છે. તેમાં શ્રી જંબુસ્વામીનું શરિત્ર 19 કથાઓ સાથે અને બીજા આચાર્યોનાં ચરિત્રે છે. 1-8-1 - શ્રી પ્રિયંકર નૃપ ચરિત્ર નાપાંતર આ શ્રી ઉવસગર તેત્રના પ્રભાવ ઉપર આપેલું ચરિત્ર છે. તેની આ બીજી આવૃત્તિ છે. મહસિક છે વાંચવા માંડ્યા પછી પૂરું કર્યા શિવાય મૂકાય તેમ નથી, પ્રાંત ભાગમાં વધારે માથાના ઉવસગ્ગહર આપેલા છે. કિમત છે ના રાખેલ છે. 2. 22 - પોરટેજ ૦-૧આવૃત્તિ બીજી પ્રતિક્રમણના હેત. કિંમત આઠ આના - આ પ્રતિક્રમણ કરનારા દરેક બધુઓએ-કોએ તેમજ શ્રાવિકાઓએ ખાસ વાંચવા લાયક છે. તે વાંચ્યા પછી પ્રતિક્રમણ કરવામાં જુદોજ ભાવ પ્રગટ થાય છે પ્રતિકમણની અંદરના સૂત્રોના અર્થ જાણનાર આ બુક વાંચતા બહ આલ્હાદ થાય તેમ છે. આવી ઉચી બુક સાહુ સાકીએ એ પણ જેએા એ થ વારી ન શકે તેમણે વાંચવા ચોગ્ય છે. પરહેજ આન, શ્રી ઉમરાળા પાંજરાપોળ લેટરી. - ' ' . . . ' . ' -' * *' , સ્વાર્થ સાથે કરાઈ સાધો... સં. ભાવનગરની નામદાર કાઉન્સીલ ઓફ એડમીશનની ખાસ પરવાનગી. " બીજું ઈશ તા.-૧-૧-ર૪ ના રોજ નીકળશે. ટીકીટ 12550. એક 8 કોટની કિંમત રૂ 1). ઈનામોની સંખ્યા છે. મારું ઈનામ 1500 નું છે. " મા સાવલી = સુંદર તકને લાલ કહે, For Private And Personal Use Only