Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
80% નાયી સાિ
JAIN DHARAMA PRAKASH.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પુસ્તક ૬ હું. અષાઢ દે. ૧૫ સવત. ૧૯૪૬ ક. ૪ થ मालिनी.
मराम रस निम, दृष्टियुग्मं प्रसनंः वदन कमल मंकः कामिनी संग शून्यः कर युगमपि यचे, शस्त्र संबंध बंध्यं तदसि जगति देवो, वीतरागस्त्वमेव ॥ १ ॥ प्रगट कर्त्ता.
श्री जैनधर्मप्रसारक सभा ભાવનગર.
अमदावादमा.
એગ્લા વનાક્યુલર પ્રીન્ટીંગ પ્રેસમાં શા॰ નથુભાઈ રતનચંદે છાપી પ્રસિદ્ધ કર્યું,
શક ૧૮૧૨.
સને ૧૮૯૦ મૂલ્ય વર્ષ ૧ તે ૩૧-૦- અગાઉથી પાસ્ટેજ ૩૦-૩- દ છુટક અક એકના રૂ
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઉનાવા. વિષય:: જીવ અને કર્મ. ધનપાલ પંડિતની કથા. જેનધમાદય.
- ખાસ સૂચના. જ્ઞાનનું બહુમાન જ્ઞાનાવરણ કર્મનો ક્ષય કરે છે અને જ્ઞાનની આયાતનાથી નાવરણી” કર્મ બંધાય છે માટે ચોપાની આને રખડતું ન લતાં ઊ એ આસો મુકવું અને આશ્ચંત લક્ષપૂર્વક વાંરી યથાશકતી ધર્મકાર્યમાં પ્રવવું.
સર્વે જેના ભાઈઓને અવશ્ય ખરીદ કરવા લાયક
ચરિતાવળી.
અથવા
જન કથા સંગ્રહ, સુદર, રસીક અને બેધદાયક દેશથી પંદર વાર્તાઓ સમુ. હ આ ચોપડીઓ છાપવામાં આવશે. એ સઘળી કથાઓ એવી સારી
તે લખવામાં આવશે કે તે વાંચી દરેક વાંચનાર આનંદ પા. મવા સાથે બાધ પ્રાપ્ત કરશે. એ પછી લગભગ ચોપાની જેવડા કદની આશરે ૩૭૫ પાનાની થશે તે સાથે સુંદર અને મજબુત પાકાં પુંઠાથી બંધાવામાં આવશે જેનોને માટે આવી. એક પણ પડી નથી.
અગાઉથી પૈસા એકલી નામ ધાવનારે હિમતનો રૂ . મોકલવો પાછળથી કિંમત વધારે રાખવામાં આવશે. માટે યાદ રાખવું કે, નહી ગ્રાહક થનાર પતા.
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
श्री जैनधर्म प्रकाश.
JAIN DHRMA PRAKASH.
' '' દહેરે,
ઘટા નાંદ વગાડતાં, ખરરર થાય આકાશે; પર દી) તેમ ભૂતળ ગવતું પ્રગટયું જૈનપ્રકાશ. ૧ કરોડ 'ને .. ; 22 23
24
છે
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
પુસ્તક૬ .શક ૧૮૧૨ અશાડ શુદિ ૧૫ વીર સંવત ૨૪૧૬ અંક ૪.
श्री जैनधर्मो जयतितराम्.
जीव अने कर्म. (લખનાર મુનિ મહારાજ શ્રી શાંતિવિજયજી.) કર્મ મુખ્યત્વે કરી આઠ પ્રકારના છે તેમાં સર્વ કરતાં વધારે દુઃખ નું કારણ મોહ કર્મ છે. " સમીફાક-કર્મ જડ કે ચેતન?
ઉત્તર–ક જડ હોય છે અને આત્માને શુભાશુભ અધ્યવસાયથી આત્માની સાથે અદિ કાળથી લેલીભૂત થયેલા છે. જેમ કે ઈ પુરૂ પના શરિર ઉપર તેલનું વિલેપન કરી તેને નગરમાં ફેરવીએ અને તેને શરિરે જેમ સૂટ મરજી વિગેરે જેટી લેલીભૂત થઈ જાય છે તેમ જીવને રાગદ્વેષરૂપી પ્રણામની ચીકાશને યોગે કર્મર સંપ્રાપ્ત થાય છે અને આત્મા સાથે એકીભૂત થઈ જાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૫૦
શ્રી જેનધામ પ્રકાશ.
ઊત્તર–ગહ કર્મનું સ્વરૂપ ટુંકામાં એ છે કે–તેના પગથી . મુંઝાય છે અને પાદેયનું સ્વરૂપ જાતે નથી. વિ વિકારના સાધનો વિગેરે જે જે પદાર્થો વિવલ્લી સમાન છે તે તે પદાર્થ મેહકમથી માહિત થયેલ મનુષ્ય અમૃત સમાન જાણીને સેવે છે. કેધ અને માન કરવું ક્ષતિકારક છે એમ જાણ્યા છતાં પણ મોહકર્મના ઉદયથી મુઝાઈન કાધ માન કરે છે, રૂદન કરે છે, આર્તધ્યાન કરે છે, અને વિવેક વિકળ થઈ જાય છે. મોહકર્મની વિજેમના અપૂર્વ છે.
સમીક્ષક–અરૂપી આત્માને રૂપકર્મ વિહ્વળ કેમ કરી શકે ? ઉત્તર–જેમ રૂપી મદીરાપાન આત્માના અરૂપી જ્ઞાન ગુણને આછાદિત કરી વિવળ કરી નાંખે છે તેમ આરૂ પી આત્માને રૂપકર્મ વિવળ કરી શકે છે.
સમીક્ષક–અરૂપી દ્રવ્ય રૂપી દ્રવ્યનું ભાજન કેમ થઈ શકે ?
ઉત્તર--જેમ અરૂપી આકાશ રૂપી પુગળ આદિ દ્રવ્યોનું ભાજન (આધારરૂપ) છે તેમ અરૂપી આત્મા પણ રૂપી કમના યોગથી આધારરૂપ -અર્થાત ભાજનરૂપ થઈ શકે છે. સારાંશ એ કે રૂપી કર્મ અરૂપી આત્માને લાગી શકે છે.
સમીક્ષક--જીવ પહેલાં કે કમ પહેલાં?
ઉત્તર--જીવ અને કર્મમાં કોઈ પહેલું નથી અને કોઈ પાછળ નથી અર્થાત અનાદિથી સ્વભાવે મળેલાં છે.
સમીક્ષક–આત્માને પહેલાં માનીએ અને કર્મને પાછળથી ઉત્પન્ન થયેલાં માનીએ તે શું હાની?
ઉત્તર–-આત્માને પહેલાં નિર્મળ માની કમને પાછળથી જીવને લાગ્યા એમ માનવામાં બહુ ક્ષતિ છે કેમકે નિર્મળ આત્માને શા હેતુથી કમ લાગ્યો? કહેશો કે સ્વભાવે કરી. તો આપણને તાજ૫ નિયમ કરી નિર્મળ થઈ મુક્ત થયા પછી પણ શા માટે ફરીને કર્મ નહીં લાગે ? અને મુક્ત થયા પછી પણ જે કર્મ લાગતાં હોય તો તાજપ નિયમ કરવા વ્યર્થ થઈ જાય.
સમીક્ષક--કર્મ પહેલાં અને આત્મા પાછળથી ઉત્પન્ન થયો ગણીએ તો?
ઉત્તર--આત્મા પાછળથી ઉત્પન્ન થયેલો માની કમને પ્રથમ માનીછે તો પણ ઠીક નથી. કેમકે જ્યારે આભા પ્રથમ નહોતો તો કર્મ કણે
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કે અને બે
''1
વચન
આપતુ કરીએ તે પ્રેમ કહેવાય, આભા વિના કર્મ
ગત્તર-તાપણુ દૂધણુ આવે છે કે
છે ! ને કાને આધારે વાં ? સબ્ એમ માનવુ વાસ્તવીક નથી. સમીક્ષક~ભા અને મૈં એક સાથે ઉત્પન્ન થયાં. માનીએ તે જે તે વસ્તુ એક સાથે ઊત્પન્ન થઈ હોય તેમાં એક અને ઉત્પાદકપણુ સિદ્ધ થઈ શકે નહીં. માટે આભ તે કર્મ એ મને બાદ કાળથી સ્વભાવે કરીને મળેક્ષા સમન્ત્ર જે જીવે સર્વજ્ઞ ભગવાનના શાસનને ઉપદેશ શ્રવણુ કરી તપજપ કરે છે તે કાળાંતરે મુક્ત થઈ શકે છે. મુક્ત થયા પછી કર્મલેપ લાગી શકતે નથી અને ફ્રી સંસારમાં અવતરવું પણ થતું નથી. જ્યાં સુધી કર્મ સંબધ રહ્યા છે ત્યાં સુધીજ સંસાર ભ્રમણુ છે.
સમીક્ષક-આત્મા શાસ્ત્રારા શ્રવણ કરે છે અને જાણે છે કે પાપ કરવુ ખેલું છે. ક્રૂર જાણીબુજીને શામાટે પાપ કરે છે?
ઉત્તર--કર્મ ઉદય એવા ખાદ્ય છે કે આત્માને મુંઝવી દઇ જોરાજોરીથી જોડાવી દે છે અને જોડાવ્યા બાદ આત્મા લાચારીથી કર્મ આ ધીન થયે થકા નિવત્ત થઈ શકતા નથી.
સમકિત ધારી વિવેકવાન આત્મા પાપ કરતી વખત અંતરગથી ન્યારાપણું સમજે છે અને ભવને ભય રાખી પાપમાં લાચારીથી પ્રવર્તે. માન થાય છે એટલે તેને કર્મને બંધ ટિાથિલ પડે છે. અને મિથ્યાલી અર્થાત્ ધર્મ શું અને પરલેાક શુ? તેની જેને તાત્વિક રીતે ખબર ન થી તેમ ભવને જેતે ભય નથી તેત્રે વિવેક હીન આત્મા પાપ કરતી વ ખેત અત્યંત આસક્તતા ધરાવે છે તેથી તેને કર્મનેબધ દ્રઢ પડે છે. સારાંશ એ સમો કે સમ્યક્ત ધારી વિવેકવાન આત્મા પાપને પહેલાં અને પા છળ ખતે વખત માં સમજે છે અને મિથ્યાદછી આત્મા પાપને પ્રયમ, મધ્યમ અને અંતે ત્રણ જગ્યાએ મ!હું સમજતે નથી. પાપ કરતાં પહેલાં જે એમ વિચારે છે કે આ અનુચિત કાર્ય કરવું વીતરાગે એ માહું કહ્યું. માટે આપણે કરવું ન ોઇએ. કાયથી કદાપિ થઈ ગયું તે પાછળથી પસ્તાવે કરે છે કે આ આપણું ભાડું કર્યું. એ ખરેખરા સમકૃતિના ચિન્હ છે અને એજ હેતુથી સમકિત બારીઆની શિશ્ન મુક્તિ કહી છે. સમકિત ધારી આભા ભાગની વખત મેશ યાદ કરે છે અને
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પર
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ. અન્ય આત્મા યોગની વખત ભોગ યાદ કરે છે. સમકિત ધારી જીવ છે, પકર્મ કરતાં ભવનો ભય રાખી અંતરંગ - અરાટ રાખે છે અને અન્ય જીવ પાપકર્મ રાચી માચીને નિર્વાસ ભાવથી કરે છે મિથ્યા દષ્ટિ જીવ કુ. ટુંબ પરિવારને અંતરંગથી આપણું સમજે છે અને સમકિત ધારી ન્યારું સમજે છે. કહ્યું છે કે
સમકિતધારી જીવડા, કરે કુટુંબ પ્રતિપાળ;
અંતર ઘટ ન્યારા રહે, ક્યું ધાવ ખેલાવે બાળ. ૧ સમીક્ષક–પાપ કરીને પાછળથી પસ્તાવો કરીએ તો કરેલું પાપ છું
ઊત્તર–પસ્તાવો બે પ્રકારની છે. એક ખરા દીલથી અને બીજે ઉ. પરથી. જે ખરા દિલનો પસ્તાવે છે તેથી બેશક કરેલું પાપ છુટી શકે છે અને ઉપરથી લેકને દેખાડવાનો પસ્તાવો કરવાથી પાપ છુટી શકતું નથી.
સમીક્ષક–મનથી કરેલું પાપ કાયાથી ભોગવવું પડે કે નહીં? તેમજ વચનથી કરેલું પાપ પણ કાયાથી ભોગવવું પડે કિંવા નહીં?
" ઉત્તર–નથી કરેલું તેમજ વચથી કરેલું પાપ છે .આળયું પ્રતિક ન હોય તે કાયાથી ભોગવવું પડે છે.
આચાર્ય શ્રીમદ્ રશેખર સૂરિએ શ્રાદ્ધ વિધિ ગ્રંથમાં કહ્યું છે.–
याङ्मात्रेणार्यतेपापं मनोनाणवायत् ।
પદ્યકતિતં જરૂર છે ? A સમીક્ષક–આ જન્મનું કરેલું પર્વ એ આ જમનું કરેલું પુન - જામાં બે ઉર પર કહે છે?
ઉત્તર–ઉ પાન કે ઉદ પુન્ય આ જન્મમાં પણ ઉદય આવી શકે છે.
સમીક્ષક-કાયાએ કરેલું. પાપ કાયાએ ભોગવવું જ પડે કે નહીં?
ઉત્તર–કયાએ પાપ કરતી વખતે મનના તીવ્ર અધ્યવસાય અર્થત મનને તીવ્રભાવ જ સાથે જોડાયેલા હોય તો તે પાપથી પડેલે નિકાચિત કર્મ બંધ કાયાએ ભોગવવો પડે અને જે મનનાભાવ ન જોડાયા હોય તે
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધનપાલ પંડિત કથા.
પક પડે લો શિથિળ કર્મ બંધ તપજપ નિયમથી નાશ પણ થઈ શકે છે એ ટલે તે કાયાએ ભોગવવું ન પડે.
સમીક્ષક-કર્મ વિમુક્ત ઈશ્વર એક છે કે અનેક ?
ઉત્તર–ને સામાન્યની અપેક્ષા વિચારીએ તો સર્વ મુક્ત થયેલા આત્મામાં આત્મવપણું એક છે એટલે ઈશ્વર એક પણ કહી શકાય છે અને તેજ મુક્ત થયેલા જુદા જુદા આભાઓમાં પોતપોતાનું જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રપણું ન્યારૂં ન્યારું હોવાથી અથવા સર્વના આત્મા ન્યારા હોવાથી ઈ. શ્વર અનેક પણ છે. - સમીક્ષક–કેટલાક મતાવલંબીઓ ઈશ્વર એકજ કહે છે તે કેમ ?
ઉત્તર–જે ઈશ્વર એટલે કર્મથી નિર્મુક્ત થયેલ આત્મા એકજ હોય તો તપ નિયમ કરવા વ્યર્થ થઈ જાય. કારણ કે ત૫ નિયમ જીવો એટ. લાજ માટે કરે છે કે આપણે પણ કમથી નિર્મુક્ત થઈ સિદ્ધ અર્થાત ઈશ્વર દૃશ થઈએ. જે તપ નિયમથી પણ ઈશ્વર સદશ ન થવાતું હોય તો પછી સર્વ ક્રિયાકાંડ જે જે સિદ્ધાંતોમાં કરવા કહ્યા છે તે તે સિદ્ધાંતેને થપત્તિ આવે. માટે માને કે જે જે છે ત૫ નિયમું કરશે તે તે પોતાના આત્માને નિર્મળ કરી ઈશ્વર સદશ થશે. તથાસ્તુ.
धनपाल पंडित कथा, અવંતી નગરીને વિષે જરા રાજ્ય કરે છે. તેજ નગરીમાં સવધારો કરે છે ને કે
બે ને ? એ નામના બે પર જ ન તો ગુજા પણાથી રાબ બહુ માનનીય યુ ગેલા છે. એકદા ત - મરીપિ સિદ્ધસેન આચાર્યના સંતાનીય શ્રીસ્થિત આચાર્ય અથવા ગ્રંથાતરનામ તે શ્રી ઉદ્યતન સૂરિના શિષ્ય શ્રી વર્ધમાન સૂરિ બહુ ભવ્યજીવોને પ્રતિબંધ કરવા નિમિત્તે પધાર્યા. તે સમયે સર્વધરને ઉપાશ્રયે જવા આવવાથી ગુરૂ મહારાજાની સાથે પ્રીતિ ઉત્પન્ન થઈ. એક દિવસ તેણે ગુરૂ મહારાજાને પુછયું–હે સ્વામિન મારા ગૃહના - ગણાની ભૂમિનેવિ કાટિ દ્રવ્ય સ્થાપન કરેલું છે પરંતુ ઘણી શોધ કરયા છતાં તેનો પત્તો મળતો નથી માટે કઈ પ્રકારે કાવ્ય પ્રાપ્ત થાય? ગુરૂ મહારા
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ, જ કાંઈક હસીને બેલ્યા કદાપિ પ્રાપ્ત થાય તે તું શું કરે ? ત્યારે વંધર બોલ્યો “હે સ્વામિન અર્ધ દ્રવ્ય આપું.” ગુરૂ મહારાજએ તકાળ તેને ઘરે જઈને કોઈ પ્રયોગ વડે તરત જ સર્વ દ્રવ્ય પ્રગટ કરી આપ્યું. સર્વધરે તરતજ તેના બે ભાગ કરયા અને ગુરૂ મહારાજને કહ્યું કે સ્વામિન અર્ધ દ્રવ્ય ગ્રહણ કરે. ગુરૂએ કહ્યું હે સર્વધર! એ કરીને અમારે કાંઈ પણ પ્રયોજન નથી. એ પ્રકારનું દ્રવ્ય તે છતું ત્યાગ કરીને અમે નીકળ્યા છીએ. ત્યારે વિપ્ર બેલ્યો કે જે તેમ હતું તો તમે અર્ધ દ્રવ્ય કેમ માગ્યું ?” ગુરૂ બોલ્યા હે વિપ્ર ! ગૃહના સારનું અર્ધ આપ.” તેણે કહ્યું “મારા ઘરમાં આ શિવાય બીજું સાર ભૂત શું છે ? ગુરૂએ કહ્યું “તારે સારભૂત એવા બે પુત્ર છે તેમાંથી એક આપ” આ પ્રમાણે સાંભળી ને સર્વધર પુરોહિત વિવાદ પામ્યો છતો મૌન ધારણ કરતો હ. ગુરૂ મહારાજ પણ અન્યત્ર વિહાર કરી જતા હવા.
હવે તે વિપ્ર ગુરૂ મહારાજાના ઉપગારને સ્મરણ કરતો હતો તેનો પ્ર. ત્યુપગાર ન કરી શકવાથી શલ્ય પીડિતની પેઠે કેટલોક કાળ નિર્ગમાવ તો હ. અનુક્રમે એકદા તેને મરણાંત વ્યાધિ આવ્યો તે પ્રસંગે તેના પુ એ અત્યાવસ્થાને યોગ્ય ધર્મક્રિયા કરીને પિતાના પિતાને કોઈ પ્રકારના મનના દુઃખે દુઃખિત જાણીને પુછ્યું. “હે તાત, તમારા ચિત્તમાં જે હોય તે કહો.” ત્યારે પિતાએ સર્વ વૃત્તાંત પ્રથમને નિવેદન કરીને કહ્યું. કહે પુત્ર, તમારા બેમાંથી એક જણે ચારિત્ર ગ્રહણ કરીને મને અનુણી કરો” આ વચન સાંભળીને ધનપાળ તો ભય પામ્યા હોય તેમ નીચું જોઈને મૈન રહ્યા એટલે શુંભન બોલ્યો “હે પિતા! હું દિક્ષા ગ્રહણ કરીને તમને અનૃણી કરીશ તમારા દિલમાં તમે આનંદ ધારણ કરો.” આ પ્રમાણેના પુત્ર વચન સાંભળીને નિશ્ચિત થયા પછી સર્વધર પુરહિત પંચ ત્વ પામે. તેની મૃતક્રિયા કરીને શોભને શ્રી વર્ધમાન સૂરિના શિષ્ય શ્રી જિનેશ્વર સૂરિની પાસે દિક્ષા ગ્રહણ કરી. ધનપાળ તે દિવસથી રૂટમાન થયો સતો જૈન ધર્મનો દ્રષિી બની ગયે. અને અવંતીને વિષે સાધુ મુનીરાજને વિહાર પણ બંધ કરાવ્યો.
અવંતી નગરી સંઘે મળીને શ્રીગુરૂ મહારાજની સમીપે પત્ર લખીને નિવેદન કર્યું કે—હે સ્વામિન ! કદાપિ શેભનને દીક્ષા આપી હોત તો મક ન થઈ જા; કારણ કે કરે છે : ' ની ઉપમા છે. એ
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધનપાલે પતિ કથા,
મનને દીક્ષા આપવાથી તેને ભાઇ ધનપાળ પુરાતિ ય્યિામતિપણાથી રૂષ્ટમાન થયે તે ધગુીજ ધર્મની હાની કરે છે?' આ પ્રમાણેને વૃત્તાં ત જાણીને આચાર્ય મહારાજે ભનને ગીતાર્થ તણી શુભદિવસે વાંચના ચાર્યું કરીને એ સાધુએની સાથે ધનપાળ કૃત ઉપદ્રવની શાંતિને અર્થે ઉજયની તરફ વિહાર કરાવ્યે .
૫૫
શેાભનાચાર્યે પણ ગુરૂની આજ્ઞાએ કરીને ત્યાંથી વિહાર કરી અનુક્રમે ઊજ્જયની આવ્યા. ત્યાં નગરના દરવાજા બંધ દેખી. રાત્રે નગરની બહાર રહ્યા. પ્રભાતે પ્રતિક્રમણ કરીને જેવા નગરમાં પ્રવેશ કરે છે તે ધનપાળ સામે મળ્યા. જૈનધર્મને દ્વેષી ઐવે ધનપાળ શૈાભનાચાર્યને ન ઓળખવાથી આ પ્રમાણેનું હાંસી વયન ખાયે--મદંત નમસ્તે આ પ્રમાણેનું વચન સાંભળીને રો।ભનાચાર્ય તેને એળખ્યા છતાં તેની ઉ ક્તિને યેાગ્ય પ્રતિ વચન ખેલ્યા-નિર્દેવળાય વયમ્ય સુવતે આ પ્રમાણે સાંભળીને ધનપાળ ક્ષે—પુત્રમવેત્ મરીય નિવાર: “તમારા નિવા સ ક્યાં છે?” રોભનાચાય કહ્યુ...ચત્રમયે, મય નિવાસઃ “જ્યાં ત મારા નિવાસ છે (ત્યાંજ અમારૌં નિવાસ છે” હવે ધનપાળે પેાતાના ભાઇનું વચન એળખ્યુ. એટલે લજ્જિત યે સને કાર વગરની બદાર ગયા. અને રોાભનાચાર્યે નગરમાં પ્રવેગ ક
શેભરાય નગરમાં પ્રવેશ ફરી પ્રત્યેક જિન ચૈત્યે જિનવદન કરીતે જેવા ચંચની બહાર આવ્યા કે તરનું સમન્ ! એકન માતે સાં આવ્યે અને ગુરૂ મહારાજાના ચરણુકી પ્રત્યે નમસ્કાર કરીને આગળ ખેડા. તે સમયે શૅભનાચાર્યે ોભન વાણી વડે કરીને ધર્મ દેશના દીધી. પછી સર્વ સંધની સાથે પેાતાના ભાઈ ધંનપાળતે ઘરે આવ્યા. તેણે પણ સન્મુખ આવીને પરમ વિનયવડે નમસ્કાર કર્યો અને ઉતરવાને માટે સુશોભિત એવી ચિત્રશાળી આપી. માતા અને સ્ત્રીની પાસે ધનપાળ ભેાજન સામગ્રી તૈયાર કરાવવા લાગ્યા એટલે શૅાભનાચાર્યે તેને વાર્યું કે આધાકર્મી (પેાતાને અર્થે કરેલા) આહાર સાધુને ખપે નહીં.
For Private And Personal Use Only
પછી શેાભનાચાર્યની આજ્ઞા વડે ખીજા સાધુ શ્રદ્ધાળુ શ્રાવકને ત્યાંથી આહાર વહારવા ચાલ્યા એટલે ધનપાળ પશુ સાથે ચાલ્યેા. તે અવસરે કોઈ શ્રદ્ધાળુ શ્રાવકને ઘરે આહાર વહારતાં કોઈ શ્રાવીકાએ મુનિને વહે રાવવા માટે દિધેનુ પાત્ર પાસે મુક્યું. સાધુએ પુછ્યું કે આ દધિ શુદ્ધ છે?” તેણે કહ્યુ ણુ દિવસતુ છે.” મુનિએ કહ્યુ અરે અમેગ્ય છે કારણ કે ઋગ્ દિવસનું દર ૫માં અભક્ષ કછુ કેમણે સાંભ
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ૬
શ્રી જનધને પ્રકાશ, ળાને ધો . પુ “.. ગ્ય કહે છે તેનું કારણ શું ?" મુ. નિએ કહ્યું કે “એ સંબંધી તમારા બ્રતાને પુછો.” તરતજ ધનપળે દધ નું ભજન ગ્રહણ કરી શોભનાચાર્ય સમિએ લઈ જઈને પુછયું “આ દહીં અશુદ્ધ હોવાનું શું કારણ છે ? લોકોને વિષે તો દધિ અમૃત તૂલ્ય કહેવાય છે. માટે જે આ દધિને વિષે તમે જીવ દેખાડે તો હું પણ શ્રાવક થાઉં. નહીં તે હું જાણું છું કે તમે ફોગટ જ લેકોને ઠગે છે.” આ પ્રમા
નું ભાઈનું વચન સાંભળીને શોભનાયા બોલ્યા કે--“હું એ દધિને વિ. છે જીવ દેખાડી આપીશ પણ તમારે તમારું વચન બરાબર પાળવું.” ધનપાળે તે વાત કબુલ કરી એટલે આચાર્યો આળો મંગાવ્યું અને તે દ. ધિના ભાજનનું મુખ બરાબર બંધ કરી એક છિદ્ર કરાવીને તે ભાજનના છિની ફરતે આળ પડશે અને તે ભાજન એક ક્ષણમાત્ર તડકે મુકર્યું એટલે તે દધિના ભાજનમાં કરેલા છિદ્રમાંથી નીકળીને અળતા ઉપર આવી રહેતા દધિ સદ્રશ ઉજ્વળ રંગના અનેક જંતુઓ પોતે જોઈને ધનપાળને બતાવ્યા. ધનપાળ પણ તે ચાલતા જતુઓને જોઈને મનમાં વિમાય પામે તો “આ જગત્રમાં જૈનધર્મને ધન્ય છે” એમ વારંવાર બેલવા લાગ્યો તે જ વખતે તેના ચિત્તને વિષે તત્વ રૂચિરૂ૫ સમ્યકત્વ પ્રગટ થયું. એટલે ગુરૂ મહારાજની પાસે તરતજ સમ્યકત્વ મૂળ બારવ્રત અંગીકાર કર્યો અને પોતાના હદયને વિષે દેવ અરિહંત, ગુરૂ સુસાધુ અને ધર્મ શ્રીનિંદ્ર ભાષિત એ પ્રમાણે પ્રમાણ કરતા તો તેમજ કેવળ પંચપરમેષ્ટિનું ધ્યાન ધ્યાતા સંતો પરમ શ્રાવક થયો ત્યારથી બીજા ધર્મને ચિત્તમાં પણ ન ધારણ કરતે હ. શેભનાચાર્યું પણ એ પ્રમાણે પિતાના ભાઈને પ્રતિબોધ પમાડીને ગુરૂ મહારાજા સમિપે જવા વિહાર કર્યો.
હવે ધનપાળ પણ છયતનાએ કરીને યતના કરતો સતે મુખે કરીને સમ્યક્તવાદિક ધર્મની આરાધના કરવા લાગ્યો. તેવા અવસરને વિષે કઈ દુષ્ટ વિષે જઈને ભોજરાજ પ્રત્યે કહ્યું -કે “હે નૃપતિ ! તમારો પુરોહિત ધનપાળ જિન શિવાય બીજા કોઈ દેવને નમસ્કાર કરતો નથી” રાજાએ કહ્યું--જો એમ હશે તો હું તેની પરીક્ષા કરીશ” એકદા રાજા મહાકાળને દેરે દર્શન કરવા માટે પરિકર સહિત જતા હવે ત્યાં રાજાએ મહાકાળને નમસ્કાર કર્યો પરંતુ ધનપાળે તેને નમસ્કાર ન કરતાં પોતાની મુદ્રિકાને વિષે સ્થિત એવાં જિનબિંબને જ નમસ્કાર કર્યો. એ વાત ભોજરાજાએ જણી એટલે પિતાને રાજમહેલે આવીને ધ૫ પુષ્પાદિ પૂજા સામગ્રી - ગાવી અને ધનપાળને આદેશ કર્યો કે-“હે ધનપાળ, દેવપૂજા કરીને શિ ધ્ર પાછો આવ.” ધનપાળ તરતજ ઉભે છે અને પૂજા સામગ્રી ગ્રહણ કરીને દેવપૂજા કરવા ચાલ્યા.
અપૂર્ણ.
-----
---
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધર્માદય.
પ૭ जे धर्मोदय. વાંચનારને વિદિત છે કે , વીએક મુદત થયા લીંબડીથી ઢંઢીઆ પંથનું ‘જૈનધનદય” નામે માસીક પત્ર ન લે છે. ટૂંકમત જૈનશાસ્ત્રથી વિપરીત છે એતો સર્વમાન્ય વાત છે; તેથી તેઓને હિતશિક્ષા તરીકે આ ચોપા નયાના ગયા વર્ષના મા અંકમાં થોડું વિવેચન કરવામાં આવ્યું હતું. પરંતુ તે લખાણ તેઓને રૂચિકર ન થતાં દુર્જનને આપેલી શિક્ષા જેમ ગુણને બદલે દોષરૂપે પ્રગટે તેમ થયું. અને તેથી તેઓએ પોતાના માશર માસના અંકમાં અસત્ય બાબતોએ યુક્ત દેષ પ્રેરિત કેટલું એક લખાણું કર્યું, તેના એ લખાણને ઉત્તર આપવા અમારે વિચાર ન હતો, કારણ કે તેઓને (ઢુંઢીઆઓને) શિક્ષા અર્થે ઘણા ગ્રંથો }દ્ધ થયેલા છે; ઘણા ભવભીરૂ પુરૂષો સમજીને સુમાણે ગ્રહ પણ કરે છે; જેઓને ગાઢ મિથ્યાત્વનો ઉદય હોય છે તેઓને અર્થે ગમે તેટલા પ્રયત્ન કરીએ પણ તે નિષ્ફળ જ થાય છે; સુજ્ઞ અને સુલભબોધી હશે તે સ્વયમેવ સમ જશે એમ ધારી તે સંબંધે મૌન રહેવા ધાર્યું હતું પણ કેટલાએક ગ્રાહકોએ તેને લખાણનો વાસ્તવિક ઉત્તર આપવા વારંવાર સુચના કરી તે ઉપરથી આ નીચેનો ઉત્તર પ્રસિદ્ધ કરવો પડયો છે.–
તમે ધર્માદય સબોધ પ્રગટ કરવા નિમિત્તે સૂત્રોક્ત ભાવ આકવણુ કરી પ્રગટ કરે છે એ અસત્ય છે કારણ કે જેનામાં સબોધ નથી તે બીજાને ક્યાંથી આપણે કુરું નાતિકુતઃ પરિવા! વળી સૂત્રથી તમે વિરૂદ્ધ વર્તનારા છે એવું અનેક રીતે સાબીત થઈ ચુક્યું છે તેથી તમારૂ સર્વ લખાણ જૈન સિદ્ધાંતથી વિપરીત હોય છે. પૃષ્ટ ૬૮ મે લખેલો
ક તથા કૃMવાસુદેવ સંબંધી વર્ણન તમારા માનેલા બત્રીસ સૂત્રોમાં છેજ નહી માટે એ તમારું સ્વપળ કલ્પિત લખવું તમને જ બાધ કર્તા છે.
- ૭૦ મા પૃટ ઉપર લખેલી સંસ્કૃત લીંટીઓ અશુદ્ધ અને શાસ્ત્રથી વિરુદ્ધ છે. તપ નામ વિષે જે લખ્યું છે તે તમારી નિરંતર મૃષા બોલ. વાની ટેવ તથા દેવી સ્વભાવ સુચવે છે. કારણકે તપાગચ્છ એ સુધર્મ સ્વામીથી અવિચ્છિને ચાલ્યો આવતો માર્ગ છે. ગુણ નિષ્પન્નતાએ એ ગછને જૂદા જુદા નામ પડેલા છે.શ્રી જગ'દ્ર સૂરિએ જાવજીવ આચાઋતપ કર્યો હતો તે ઉપરથી રાણાએ તપસ્વી (તપા) ગ૭ એ નામ
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૫૮
શ્રી જનધી પ્રકાશ, રથાપન કર્યું છે? આ લેખ ધણ માં મોજુદ છે છતાં પણ. ધાને પુરને આપવામાં ન આવે એવા ખોટા અર્થ કરી દે આથી હોય તેથી વિરૂદ્ધ હકીકત લખવી એ પોતાની મૂઈ પ્રગટ થવાનું કારણુ છે. આચારાદિ ગુણથી બ્રક પણ કહેવાય છે એ વાત કાંઈ લખ્યાથી સિદ્ધ થવાની નથી. દુનીઓ આરાસ છે અને તેથી સર્વ વાત તારી સોના જાણવામાં આવી જાય છે. કવિ દલપતરામે વેનચરિત્રમાં લખેલી લીંટીઓ તથા બીજા ઘણા શેધકોના લખાણ એ વાતની સાક્ષી પુરે છે.
હિંસાથી ગાર્ભિત ધર્મની પરૂપણ કરણહાર, તથા તે ધર્મના ઉપશંભના દેવણહાર, તથા તે કૃત્યમાં પ્રવર્તણહાર તે સર્વ સ્વછંદ કપિત ધમૈનુયાયી છે આવું લખી બડા ધાર્મિક થઈ જવાનો આડંબર ધારણ કર્યો છે પણ શબ્દ માત્રથી ધર્મ ધર્મ પોકારી તેથી વિરૂદ્ધ રસ્તે વર્તવાથી ધામક થઈ જવાતું નથી. કારણ કે તમારા ચોપાનીયાના ૫ મા અંકના પુંઠા ઉપર ખુશખબર એ મથાળા નીચે લખ્યું છે કે “પુજ્ય શ્રી દીપચંદજી સ્વામીએ ઓણ સાલ લીંબડી ચોમાસુ કર્યું. દેશ પરદેશથી ઘણા શ્રાવક મુનિશ્રીને વાંદવા માટે આવતા હતા. હમણા શ્રી માંડવીવાળા દોરી ભગવાનજી નથુભાઈની પવિત્ર પનિ સંતોકબાઈએ સંધ કાઢી મુદ્રામાં લાલજી સ્વામીના, મેરબીમાં જીવણજી સ્વામીના દર્શન કરી લીંબડીએ દીપચંદજી સ્વામીને દર્શન કરી અમુલ્ય લાભ લીધે છે. અહીંથી વઢવાણ કોપમાં સાધુથીના દર્શન કરી શ્રીનગર દેવચંદજી સ્વામીના દર્શન કરવા ગયા છે વિગેરે–' ઉપર પ્રમાણે સંતોકબાઈ વિષે જે હકીકત અને મહિમા તમે લખે છે તે શું વિચારી લખ્યો છે? તમારા મત પ્રમાણે તે એ પ્રમાણે સંતોકબાઈએ સંધ કાઢવાથી મહા પાપ બાંધ્યું છે છતાં તમે તેના તેવા કાર્યની અનુમોદને કરો છો એ પોતે જ પોતાના પગ ઉપર કુવાઓ માર્યા જેવું કરો છે. વળી આશ્ચર્યની વાત છે કે તમારા તે તે સાધુઓ જેઓ દયાનું સ્વરૂપ જાણ્યા વગર દયા દયા પોકારી રહ્યા છે તેણે પણ એ બા* ઈને હિંસાની ક્રિયા કરતા અટકાવી નહીં. આ ઉપરથી અમે તે એમજ સમજીએ છીએ કે એ બાઈએ જે કાર્ય કર્યું તેમાં તમારા સ્વામીએ કાંઈ લાભ જાણે હશે. કારણ કે લાભ જાણ્યા વગર એવી ક્રિયા તેઓ જે કરવા દેતો તે પાપના ભાગીદાર પણ તેઓ થાય.
તેવીજ રીતે તમારા (૧૧) મા અંકમાં દિક્ષા ઓચ્છવ” એ મથાળા નીચે લીંબડી તથા લાકડીયાના ખબર વિસ્તારથી લખ્યા છે. એમાં પણ તમે દિક્ષા લેનારના મહેટા આડંબરથી ચઢાવેલ ફુલેકાં સંબંધી વખાણ લખે છે, અનુમોદના કરો છો વિગેરે ઘણી બાબત લખી છે. વિચારો કે તેવી રીતે ફુલેકા વિગેરે ચડાવવાથી કેટલી હિંસા થઈ હશે? તમે વળી તે
. * જુઓ જૈન ધર્મ પ્રકાશ પુ. ૩ જાનું પૃષ્ટ ૩૭. ? જુઓ પુ. ૨ જા નું પૃટ ૧૦૭.
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધમાય
૯
કા કાર્યની અનુમેદના કરે છે. તે ઉપરથી ન્યાયી જતા તે પ્રત્યક્ષ સમજે છે કે ભતકદાગ્રહથી તમારૂં બેલવુ જુદા પ્રકારનું થાય છે અને વર્તણૂક જુદા પ્રકારની હેાય છે. માટે અંતઃકરણુમાં સમજતાં છતાં તથા એવા પ્રકારની ક્રિયાઓ દર સહીત કરતાં છતાં ઉપરથી વિરૂદ્ધ પ્રરૂપણા કરે છે! એ તમાને મિધ્યાવથી થયેલ આચ્છાદન જણાવે છે. માટે એ વિષે મનમાં પક્ષપાતને ત્યાગ કરી વિચારી જો જો એટલે સત્ય ધર્મ શું ? ધર્મની વ્યાખ્યા શુ? વગેરે સમજાશે.
પેાતાનેજ લાગુ તમારા નેત્રમાં વર્તણુક જે માશકતા નથી. કે હુમારા (ટુલખે છે વિ
૭૧ પૃષ્ટમાં પ્રકાશ વિષે જે લખેા છે તે તમને પડે છે કારણ કે ઉપરની હકીકૃતથી જણાય છે કે કાઈ જુદાજ પ્રકારના દેપ છે કે પ્રત્યક્ષ રીતે તમારી મૈં સુચવે છે તે માર્ગ ચક્ષુ- હ્રદયચક્ષુ-થી તમે જોઈ ૭૨ મા પૃના એક પારિગ્રાફમાં તમે લખે છે ઢીને) મત તમે (તપાગચ્છીય) આધુનિક વખતને ગરે' અમારૂ લખવું સત્ય છે. કારણ કે તમારે મત હમણાંજ પ્રગટ થયેા છે, તમારે આવ ગુરૂ કઇ નથી, કેવળ સમુર્ધમ છે! એ સબ્ધી તમારાથી ના પાડી શકાય તેવુ નથી અને તે વિષે તમે ના પાડતા પણ નથી. તેને બદલે તમે અમારા પીળા વસ્ત્રને ધારણ કરનાર માર્ગ સઅધી લખી સાતે તમારી જ્ઞાતિમાં મેળવવા જાગે છે તે અસત્ય છે. કારણ કે અમારે તે વગુરૂ છે અને શ્રી મન્ગહાવીર સ્વામીથી લઈને આજ પર્યંત અખંડ પટ્ટાવળી ચાલી આવે છે. પરંતુ તમારા મત ચલાવનાર ધર્મદાસને તે કેઈપણુ ગુરૂ ન હતા એ તમે પેતે પણ માન્ય કર્યું છે.આગળ તમે લખા કે જેમ જુના રસ્તામાં ખાડા પડી જાય અને નવા રસ્તા કાઢે તે વીજ રીતે અમારે (હું ઢકને)મત છે,એ દ્રષ્ટાંત જો તમે ખરૂ' માનતા હતા તમારા મતમાં ખાડા પડવાથી ભીખમે નવા રસ્તા રૂપ તેરાપંથ કાઢયે છે તેથી તમારે તે માર્ગ અંગીકાર કરવા ોઇએ તથા તેને સત્ય માનવેા જોઇએ. અને જો એ પ્રમાણે નહિ માને તે ન્યાયી માણસે તે તમને મૃષાવાદી અમૈં ઢંગ ધડા વગરનું ખેલનાર અને લખનાર સમજશે. બાકી એટલુ તે ખર' છે કે અગ્નિરથની સડકમાં વરસાદ આવવાથી કાર્યસ્થળે ખાડા પડી જાય તે તે સમારવામાં આવે પણ ઉન્માર્ગે ગાડી ચલવવા જાય તે તે ઊંધી વળી નુકશાનજ થાય એવી રીતે તમારા ગુરૂએએ ઊન્માર્ગેજ ગ્રહણ કર્યું છે અને તેથી તમને પ્રત્યક્ષ જિનાજ્ઞા ભંગ કરવા રૂપી નુકશાન થયુ છે. વળી તમારા મત પ્રવર્તાવનારને કોઇ ગુરૂ નહતેા તેથી તે જેનરીતિથી વિપરીતજ છે તેાપણુ તમે એ વાતને વાગી ઠરાવવા અંગારમર્દના ચાયતુ દ્રષ્ટાંત આપેછે પરંતુ તે તમનેજ બાધકત્તા છે કારણ કે અગારમજ્જૈનાચાર્યના શિષ્યાને માથે તે! અગરમર્દનાચાર્ય ગુરૂ વિધમાન હતા કે
- શ્રી મમહારાજ શ્રી આત્મારામજી કૃત જૈન તત્વાદશ ગ્રંથના પરિચ્છેદ ૧૨ મે જુએ. તેમાં સંપૂર્ણ પટ્ટાવળી લખેલી છે,
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ. જેને ખોટા જાણી તેઓએ તજી દીધા હતા. પરંતુ ધર્મદાસજીને માથે તો અંગારમર્દનાચાર્ય સમાન છેટો પણ ગુરૂ નથી કે જેને વેરાવીને તેમણે સાચે માર્ગ અંગીકાર કર્યો હોય. માટે અમે તમને ગુરૂવિનાના કહીએ છી એ તે સત્ય છે. તે સાથે તમારા મત પણ જૈન સંપ્રદાયને નથી કિંતુ જુદા જ પ્રકારને છે કારણ કે જૈન સંપ્રદાયમાં એવો કોઈ પણ નિયમ ન થી કે જે નિયમને અનુસરી ગૃહસ્થી ધર્મ ચલાવે, અને તમારો મત 5. હસ્થીને ચલાવેલ છે એતે સિદ્ધ છે, માટે એને જૈન સંપ્રદાયમાં ગણાય - હિ. તમે અંગારમર્દનાચાર્યના શિષ્યોનું દ્રષ્ટાંત લખ્યું તે બત્રીશ સૂત્રોના મૂળ પાઠમાં તો કોઈ પણ સ્થળે નથી અને તમે લખે છે તેથી તમે પ્રતિશા ભ્રષ્ટ છે એવું સ્વયમેવ બીજાને દશાવે છે; કારણ કે બત્રીસ સૂત્રો મૂળથી જ માનવાની પ્રતિજ્ઞા કરી આગળ પાછળના બીજા શાઍના ઉદાહરણ લખો છો એ ઉપરથી તમે ઉસૂત્ર ભાષી છે એવું પણ સાબીત થઈ જાય છે. I ! તમે લખે છે કે સૂત્રગ્રંથના વખતે નિયંતિ ગણધરે કરી હોય તે દે. ખાડે તેને સૂત્ર તુલ્ય માનીયે–નિયુક્તિ ગણધર મહારાજે ન કહી હોય તે ગણધર મહારાજના કથન કરેલા ભગવતી, સમવાયાંગ, નંદિ, અનુયોગ દ્વારાદિ સૂત્રોમાં તે સંબંધી પાઠ ક્યાંથી હોય? પરંતુ તે તે સૂત્રોના મૂળ પાઠમાં નિર્યુક્તિ સંબંધી કથન વિદ્યમાન છે. વિચારો કે નિયુકિત ગણધર મહારાજે ક કરી ન હોય તો માત્ર ગ્રંથન વખતે ગણધર મહારાજને મળ પાડમાં નિધૃતિ કથન કરવાનું કારણ શું હતું? માટે તે નિશ્ચય છે કે નિયુક્ત ગણધર મહારાજની કથન કરેલી છે. તમે સિદ્ધાંત શ્રિતના મા
વાવાળો નથી પરંતુ તેથી વિપરીત ગાવાવાળા છે કારણ કે સિદ્ધાંત લખેલી અને વાત તમે માન્ય કરતા નથી, તથા તમે ના બવીશ -
માં ન હોય તેવી ઘણ બાબતે માને છે. એમાં કોઈ પણ પ્રકારને 1ભરો નિયમ નથી. પાંચમા આરાના રંધર, માર્ચ, ૨ જિદ ને જે પ્રશંસા કરે છે એવા બહુ રવી, નવત વડ, કર દ રક દેવગિણિક્ષમા શ્રમણ, ચાં ફેર
, , , , દિવાકર, જિન | , ચાય. . “ ઉપપ્પા તો એવું માને છે અને લા અ + = માનવ : જેના દરેક પાન કાર વિરેલ. જે તથા પરીત, ઉભુત્રથી ભરપુર એવા ધનંદાસ વિગેરેનું કથન માનવું એ તમારી ખુબી ! તમારું ડહાપણ! અને તમારી વિઠતા! તેની પ્રશંસા કરવા કોણ સમર્થ થાય ! ! !
દ્રૌપદિ સંબંધિ લખાણનો તમે જે ઉત્તર લખ્યો છે તેમાં તમારી વિતા કેવી છલકાઈ ગઈ છે એ કોઈ વિદ્વાન પાસે બંને વિષય વંચાવી ખાત્રી કરે એટલે સમાશે. જરા વિચારો તે ખરા કે સંસારીક કાર્યનું
ક જૈનતત્વ દર્શ તથા સમક્તિસદ્ધારમાંએ સંબંધી હકીકત જુઓ,
જુઓ સમક્તિ સલ્યદ્ધાર. પૃષ્ઠ ૩પ. *જુઓ રામકિત રદ્ધાર પણ ૨૪.
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધમાય,
૬૧
જ્યાં પ્રાધાન્ય હોય ત્યાં પણ જેના હૃદયની અંદર ધર્મકાર્ય રશ્મી રહે તે માસને ધર્મચુસ્ત ગણવા કે તેથી વિરૂદ્ધ ગણવા? તમે પાતેજ વિવાહને દિવસે ઉપવાસ કર્યો હાય તે તેથી પૂન્ય માના કે પાપ ? એ ધર્મની દ્ર ઢતા ગણાય કે અદ્રઢતા ? વળી લખાછે કે ‘દ્રાદિતુ... કાર્ય અભયદેવસૂરિએ પણ જ્ઞાતાજીની ટીકામાં સાંસારિક હેતુમાં ગવેધ્યુ છે એ તમારૂં' લખવું તદન અસહ્ય છે. એ પ્રમાણે અભયદેવસૂરિએ જ્ઞાતાજીની ટીકામાં કહ્યું જ નથી છતાં એમ લખી તમે તમારા નિર ંતરની અસત્યવાદી ટેવ–ભાળા લોકોને ક્સાવવાની જાળ-સૂચવી છે. જો સત્ય હતુ તે સાથે તે પાઠ લખવા તે. રૂરિયાભની ક્રિયા. પરંપરાની કુલશ્રિત કહી તેથી પૂન્યબંધન યાય નહિં એમ ધરાવેા છે પણ ભગવતની પૂજાથી રાયપસેણી સૂત્રમાં પાંચ પ્ર કારના ફળ બતાવ્યા છે તેમાં અન્યબંધ અને મેક્ષફળ બતાવ્યું છે. એવા પાડ ઉપર ધ્યાન ન આપતા ઉત્તમ અને પુન્ય પ્રાપ્તિના કાયૅાનો, કુળાચા રમાં ગણી નિષ્ફળ ઠરાવવા પ્રયત્ન કરે એ કેવી વિપરીતતા! આ ઉપરથી એમ સમજાય છે કે તમે પે તે જુદી છે અને તમારા મત પ્રમાણે, સહ પ્રતિક્રમણ્ વિગેરે ક્રિયા કરવી એ તમારૂં' પર પરાનુ કળાશ્રિત કાર્ય છે તે તેથી તમને પેતાને કાંઇ પુત્યું નજ થાય એમ તમારૂ માન વુ છે અને તે સાથે કાઈ માણસ પોતાના કુળાશ્રિત પાપકારી કાર્યો કરે તે તેને પાપ પણ ન લાગે. આ તમારા મતના તત્વની ખુલીહારી!. શ્રાવકને સૂત્ર વાંચવાના નિષેધ સંબધી તે તે દેશના પાર્ડ સમકીત
સભ્યાન બતાવેલા છે.*
નંદસૂત્ર સબંધી તમે જે લખે છે તે કેવળ જૈન સ ંપ્રદાયથી ચ પરીત છે. એ ઉપસ્થા નાંદસૂત્રને તમે નથી માનતા એમ બતાવી આપા છે, ફેસ રત્નતી તમને પરીક્ષાજ નથી. નહિ તે અસહ્ય બાબત ઉપર ધ્યાન જાયજ નહીં. આવીજ રીતે તમને કાબુ છે કે જેમાં પેાતાને વિ રૂદ્ધ પડતી હકીકત આવે કે તે નથી માનતા' અથવા ખાટું છે’. ૨ 'એમ કરી દેતુ વ તુ છે તે સં દાન, દિ vish• હે માં જે જુ આ તદન ખોટું છે. એવા પાડે હેમ તે જમે ટ ફર્મ એટલે તમારી સહતાં જ્યો.
{'s ''
पिता नाग्युपधात्कः ककारीगुणप्रतिषेधार्थः चेततीति ચિતઃ ચિતન્યમાવઐત્યઃ આ તમાર લખાણ શાસ્ત્રના નિયમથી વિરૂદ્ધ છે કારણ કે ભાવમાં પ્રત્યય લાવી નપુંસકની જગાએ પુંલીગ શબ્દ બનાવી દીધા છે છે. વ્યાકરણ ભણ્યા વિના આવી પંડિતાઈ શા માટે પ્રગટ કરે છે? સૈય શબ્દના એકસા બાર અર્થે ડયા - કાખમાં લખ્યા છે. તેનુ નામ તે લખ્યુ નથી. અમે તમારી પાસે કાષનું નામ અને શુશું અર્થ થાય છે. એ સબધી ઉત્તર માયેા હતેા એ ઉત્તર તે! તમે આપ્યા નથી. ખેર હવે (૧૧૨) લખ્યા છે તે જો રાય હેર
* આવફને સૂત્ર વાંચવાના નિષેધ સંબંધી વિષય જુએ.
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૬૨
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ,
૫ તા કાષના નામ સાથે તે સબંધી તે કાલ મધ્યેતેા પાડે પ્રગટ કરો. ‘ તે સાથે ચૈત્ય શબ્દતા તમે સાધુ અને જ્ઞાન એવા અર્થ કરી છેતે સત્ય હાય તે કાઈ વિદ્વાન વ્યાકરણુશાસ્ત્રી પાસેથી તે સયતા સંબધી લખાવી પ્રગટ કરજો. સિદ્દાયતન શબ્દને અર્થ લખી ઠાણાંગ સૂત્રની સાક્ષી આપે છે. એ ખાટું છે કારણ કે ઠાણાંગ સૂત્રને ચેયે ાણે સિદ્ધાતન સંબધી પાડે છે તેની વૃત્તિ મધ્યે અભય દેવસૂરિએ એવા અર્પ કર્યો છે કે “सिद्धानि शाश्वतानि सिद्धानांवा शाश्वताना महत्प्रतिमानामायतनानि स्थानानि सिद्धायतनानि उक्तंच || अंजण गपव्वयार्ण सिहरितले सुहवंતિજ્ઞેયા અરિહંતાચયનારૂં સીનિમાયારૂં તુંરૂં ॥ ? ” તમે સત્ય કે અસત્ય એ આ ઉપરથી વિચારી જો જો. વધારે શુ લખવુ ? તમા રી આવી ગપ્પા મારવાની ટેવથી અમને આશ્ચર્ય થાય છે.
મહિયા શબ્દના અર્થ સત્ય કરે છે પણ તે પ્રમાણે વત્તતા નથી એટલે ભાવાર્થ સ્વકપેાળ કલ્પિત લખેછે જે કે કાઈ પણ જૈન શાસ્ત્રમાં છે નહિ. સભા કરવા સંબંધી મુદ્દાની વાત છે તેતેા ઉડાવી દીધી છે. અ મને તે સમતાજ છે. અમે તે એ પ્રમાણે અનશેતે ધણા સ ંતેષ થશે એમ જણાવ્યુ હતું પરંતુ મનમાં દગા એટલે તમને સારૂ સુઝતુ જ નથી. જો શુદ્ધ શ્રદ્ધા હાય તા ચર્ચા કરી સહ્ય બાબત જાહેરમાં અ વા શું હરત છે? એવે સમયે વિપરિત વર્તણુંક કાની થાય છે આ નીયામાં પયેલી સભા સંબંધી હેવાલ જે ત્યાંના શાસ્ત્રીઓની સહી અમે છાપ્યા છે તે વાંચી જોજો.
}¢{ તમે કરેલા પ્રશ્નાના ઊત્તર નીચે પ્રમાણે-૧ સભ્યોરાજ્ય Fम्यक्त्कशल्यं, सम्यक्कशल्यस्योहार : सम्यकशल्योद्वार : ઝ નામ વ્યાકરણની રીતે ઉપર પ્રમાણે સિદ્ધ થાય છે. અને એ નામ સત્મ્ય છે. જેને અસલ ભાસે છે તેના બિયામનામને ? હું મારગ ૩ સ વ્યક્ત અને શુદ્ધ. એસોએ ગરમ પ્રિય એમ બે ભાગ પ રંતુ એવી ભિન્નતાવાળા એ શબ્દોને એકત્ર ભાવ હુ સ્થાન થાય છે. જેમ દુધ અને ઝેરને ભિન્નતા છે છતાં દુધમાં ઝેર ભરેલું. હેાય તે ત્રુગ્વે વિનં અમ કહેવાય છે આવા ધણાં દાંતે છે.
૨ ઉપલા ગુણુઠાણા વાળે! નય અને અપેક્ષાવી રીતે નીચલા ગુણુઠાણા વાળાને પણ નમસ્કાર કરે. જેમ ગુરૂ નમોજ઼ોર્મવ્વસાદુંગ એ પદ કાઢીને ચેતાના શિષ્ય સાધુને પણ નમસ્કાર કરે છે.
૩ અમે પ્રતિમાજીને નમસ્કાર કરીએ છીએ તે પેાતાના ઇષ્ટદેવને મારાપ ફરીતે કરીએ છીએ એ કારણુથી અમે અમારાં ઇષ્ટદેવનેજ નમીએ છીએ. ૪ ભાગી ભાગીભાવ પ્રતિમામાં છે નહીં. યાગીભેગી ભાવતી જે કલ્પના છે તે અમારા મનની જ્યારે અમારા સૂધારે। ત્યાગી
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જેનધર્માદય.
ભાવથી થાય ત્યારે ત્યાગી પણાની કલ્પના કરીએ છીએ કે જે વ. ખતે ભોગીભાવથી થાય ત્યારે ભોગીભાવની કલ્પના કરીએ છીએ.
૫ ત્યાગીમાં શ્રેષ્ઠ શ્રી તીર્થકર ભગવંત છે તેની છદ્મસ્થ, કેવળ અને સિદ્ધ એવી ત્રણ અવસ્થા છે તેમાંની યથાયોગ્ય સમયે યથાયોગ્ય અવસ્થા કપીને તે અવસ્થાને યોગ્ય નિમંત્રણ કરવામાં આવે છે. યામી ગવરમાં ભેગની નિમંત્રણ કરવામાં આવતી જ નથી ( ૬ પ્રતિ હેય તે વ્રતિને જ નભરકાર કરે અને કેઈ નયને અવલંબીને અવતિને પણ નમસ
૭ ભગવંતની સ્થાપનાને અમે નમસ્કાર કરીએ છીએ અને દ્રવ્ય લિંગીને નથી કરતા તેનું કારણ એ છે કે વ્યલિંગીએ દુષણે કરીને સંયુક્ત છે.
૮ પ્રસ્ત વ્યાકરણને પાઠ લખ્યો છે તેને ભાવાર્થ તમારા હદયમાં જે વર્તે છે તેણે કરીને તો તમોજ નરકગામી છે કારણ કે તમે ધનને વાસ્તે, કામને વાસ્તુ અને ધર્મને વાતે-ત્રણેને વાસ્ત-હિંસા કરોડો ધર્મને વાસ્તે હિંસા કરો છો તેના દષ્ટાંતમાં તે પૂર્વે તમે લખેલા સંતકબાઈએ ધર્મને વાસ્તે સંધ કાઢીને હિંસા કરી તથા તમારા સાધુઓ અને આ રજાઓ વિહાર કરે છે, નદી ઉતરે છે વિગેરે કાર્યમાં ધર્મને વાતે હિંસા કરે છે. માટે તમારે તો બીજી ગતિને સંભવ જ નથી અને અમે તો સદરહુ પાઠની પૂર્વે લખેલા તે કર્મના અધિકારી જે છે તેને જાણીએ છીએ તેથી અમને તો કાંઈ તે પાઠ બાધક કર્તા નથી.
૮ આચારાંગ સૂત્રનો જે પાઠ લખ્યો છે તેના અર્થ પ્રમાણે તો તમારા સાધુ સાધ્વી, શ્રાવક કે શ્રાવકા કેઈ સમકિત ધારી નથી એમ સિદ્ધ થાય છે કારણ કે તે પાઠમાં તો સ્પષ્ટ લખ્યું છે કે સમકિતિ જીવ પાપ ન કરે અને તમે તે સૈ મજા પ્રકારે તેમજ બીજા અન્ય પ્રકારે પાપ કર્મ કરે છે, અને અમે તો તે પડના બાવાને પથાંગી -
સારે જાણીએ છીએ કે છે કે સમકિતવાળાની વાત છે તેથી અમારે તે પાઠ બાધકારી નથી
નિ વસ્તુમાં જ છે અને કોઈ નિક્ષેપ કત્તામાં પણ છે. ૧૧ નિક્ષેપણ સ્વયમેવ થાય છે અને કર્તાના બળથી પણ થાય છે.
તમારા લખા સંબંધી વિવાનની અહીં સમાપ્તિ થાય છે. વિશેષ લખવાનું એટલું જ કે આવા વાદ સંવાદ ફોગટ લખી માસિકપલમાં બીજા ઉપયોગી વિષયને અટકાવવા અમે નાખુશ છીએ. માટે ફરીથી તારે એ સંબંધી લેખી વાદે ન ચડવું. જે મરછ હાથ તે સભા કરવા યત્ન કરે જેથી સર્વ શાંતિથી સત્યતા પ્રગટ થાય. તે સાથે તમે પોતે જ વિચાર કરી નિર્મળ દ્રષ્ટિથી અવલોકન કરો તે સુમાર્ગે પ્રાપ્ત કરવાના બણુ સાધન છે. તમારા મૂળ પુરૂષે જૈન ભાર્ગ ઉપર વિપરીત ભાવ થવાથી ન મત કાઢવા વિચાર ધારેલો અને તે સંબંધે તેણે જૈનપ્રતિમાને નિષેધ કર્યો. પતાને આ હેતુ ફળીભૂત કરવા તેણે કેટલાએક સૂત્રે પણ નિષેધ્યા. સૂત્રે તો સર્વ માન્યજ છે. અમુક સારા અને અમુક નહી સારા એમ કહેવું એ
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
९४
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ. જેને સંપ્રદાયને ઊથાપન કરવા જેવું છે. જે હોય તો સર્વે સારા અને માન્યજ હોવા જોઈએ. આમ બીજા સૂત્રે તે નિષેધ્યા પણ પંચાંગીથી તેનું પિકળ ઊધડું થાય તેથી તેને પણ નિષેધ કર્યો જે વિચારો તો પ્રત્યક્ષ સમળશે કે નિયુક્તિ, ટીકા પ્રમુખ માન્ય નથી એમ કહેનાર તમારા સર્વ સાધુઓ તે..વાંચીને જ મૂળનો અર્થ સમજે છે. એટલું જ નહિ પણ તે નિયંતિ, ટીકા, પ્રમુખના રચનાર મહા ધુરંધર વિદાને હતા. આ સર્વે બાબત ધ્યાનમાં ન લેતાં પિતાને હેતુ સફળ ક કરવા તે તે ધુરંધર આચાર્યો અને પૂર્વધરની નિંદા સાથે નીતિ પ્ર મુખને નિષેધ કર્યો, એટલેથી પણ સિદ્ધિ થાય તેવું થયું નહીં ત્યારે માનેલા બત્રીસ સૂત્રોમાં જ્યાં જ્યાં તે સંબંધી હકીકત હતી ત્યાં ત્યાં પાઠ ફેરવવા માંડ્યા અથવા વ્યાકર, કાર અને રાતથી વિરુદ્ધ અય કરવા માંડ્યા; પણ એ વાત વિદ્વાન પાસે ચાલતી નથી.
. આ સંબંધી પુષ્કળ વિવેચન દ્રષ્ટાંત પુરાવા સાથે નિકિત સોહા૨ અને તેની પ્રસ્તાવનામાં કથન કરેલ બીજ મથામાં છે ત્યાંથી જોઈ લેજે. એટલે સ્ત્ર ,
પ્રત્યક્ષ પુરાવ ત્રણ છે--જ્યાં જ્યાં સભા થાય છે ત્યાં ત્યાં તમારા મતના મુખ્ય પુરૂષોને પાછો પડી નિરૂત્તર–થવું પડે છે–થવું પડયું છે. તેના બે ચાર દૃષ્ટાંત મજુદ છે જે કે અમે ઘણે સ્થળે દશાવી ગયા છીએ.
' બીજું ઘણું સુલભ બધી, ભવભીર પુરૂષે તમારા મતના હોઈને સ્વયમેવ શંકા પડવાથી સૂત્રોમાં કથન કરેલી બાબત વિચારીને—બીજાઓના સમજાવવાથી–તમારો મત ખોટે સમજી તેનો ત્યાગ કરી શુદ્ધ માર્ગ અંગીકાર કરે છે. જેમના નામો જણાવી. ગયા છીએ તમે જાણો છે—અને હાલને તાજો દાખલો અમારા ગયા અંકમાં પ્રગટ થયો છે.
ત્રિનું જન પ્રતિમા અને જૈનમંદિર ઘણા પ્રાચીન વખતના દ્રષ્ટિ ગત્ત થાય છે જે વખતે કે પૂર્વધર અને ધુરંધર આચાર્ય વિધમાન હતા. એટલું જ નહિ પરંતુ હમણાં મથુરાના પ્રાચીન સ્થળોમાંથી પ્રાપ્ત થયેલી પ્રતિમાને શિલાલેખ વિધાન ઈંગ્રેજ બુલર રહેલ તરફથી પ્રસિદ્ધ થયે લ છે તે ઉપરથી તે પ્રતિમા મહાવીરસ્વામીના થયા અગાઉની અને તે વખતની સાબીત થાય છે વિચારે જયારે ભગવતના સમયમાં પ્રતિ મા હતી અને જૈન મંદિરો હતા ત્યારે સર્વ જૈન સંપ્રદાયીને આ વાત માન્ય છે. ' - આ સર્વ હકીકત ઉપરથી નિષ્પક્ષપાતપણે સાર ગ્રહણ કરી તમારા હદયમાં અંકિત કરજો જેથી કલ્યાણને પાત્ર થશે.
* શ્રીન્યાહારાજ શ્રી બુટેરાયજી, મુળચંદજી મહારાજ તથા સુનીરા'જ શ્રી તમારામે વિગરે.
જ જુઓ જૈનધર્મ વિવયિક પત્તરમાં ૧પ.
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જાહેર ખબર. શત્રજ્યના નકશા–ચિવેલા સુધી કપડા સાથે છપાઈતૈયાર
થયા છે કિમત ૧) પિસ્ટેજ જુદું, જનકલ્પ વૃક્ષ-યભદેવ ભગતથી આજ પર્યત પદાવલી શ્રી
મન્મહારાજ શ્રી આત્મારામજી (આનંદ વિજયજી) કૃત તે સાથે જેમના અરસામાં જે જે નવા મત પ્રગટ થયા હોય તે સંબંધી પણ વિસ્તાર છે. કિં.
મત રૂ ૧ પોસ્ટેજ જુદું. અઢીદ્વિીપ સંબધી વૃત્તાંત-અઢીદ્વીપ સંબંધી તમામ પ્રકારની
ચિત્રો સહીત સમજુતી; ચાર ગતિના જીવોના ભુવન, આયુષ્ય વિગેરેની વિસ્તાર યુક્ત હકીકત તથા ય એને બીજી કેટલીએક શાસ્ત્રોકત
વાતેના સંગ્રહવાળી કિમત રૂ૨) પટેજ જુદું. એ અને બીજી તમામ પ્રકારની જૈનધર્મની ચપડીઓ વ્યાજબી કિંમતે અમારી ઓફીસમાંથી મળશે. પરદેશવાળાને હપાલ રસ્તે મેકલવામાં આવશે.
- ,
:
L,
** **
પુસ્તકની પહાંચ. સદુપદેશમાળા નીતિના વિષયો ઉપર જ્ઞાન, ગમ્મત તકે અને સબંધ આપનારી વાતોના સંગ્રહની પડી તેના કસં ૨. મોતીલાલ મનસુખરામ શાહ તરફથી અમને ભેટ દાખલ મળી તે હર્ષથી સ્વીકારીએ છીએ. આ ચેપડી દરેક મનું
ને વાંચવા લાયક છે. દરેક શિક્ષા વિષચે ઉપર સારી રીતે વિવેચને ગતિ વાર્તાઓ નાંખી છે. જેથી વાંચનાર સહેલાઈથી બધું ગ્રહણ કરી શકે છે છેવટની વાન્સમાં વૈરાગ્ય સંબંધી ઠીક પિષણ કર્યું છે. કિમત બાર આના છે વિદ્યાર્થી અને લાયબ્રેરીઓને માટે મવ આનો છે.
-
:
,
t
-
5 : * . . .
.
. .
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ચાહકેને સૂચના. દર માસે પાની આ હાથમાં આવે છે છતાં તે વાજમ મેકેલવાને સાંભરતું નથી એ દિલગીરીની વાત છે. ચા લતા વર્ષને આ ચોથે અંક બહાર પડી તે લવાજમ મેકલવામાં હવે ઢીલ ન થવી જોઈએ. વહેલું બેડું મેકલવું તો છે જે ત્યારે આવા કામમાં આળસ અને પ્રમાદ કરો એ હાનીકારક છે. વળી આપ જાણે છે કે ચેપાંનીયાનો આધાર લવાજમ ઉપર છે. * કેટલાએક ગ્રાહકે પાસે તે એક વરસ ઉપરાંતનું એટલે બે ત્રણ ચાર કે પાંચ વર્ષનું લવાજમ લેણું છે. તેવા માણસેને શું લખવુ? વારંવાર ચોપાનીયામાં સૂચના આપ માં આવે છે, દરવર્ષે ઉધરાણીનાં કાગળ લખવામાં આવે છે છતાં પણ લવાજમ મોકલવાને આંખ ઉઘડતી નથી એ કેવું દિલગીરીકારક કહેવાય. તેવા સાહેબેએ હવે જરૂર ધ્યાન પર લઈ લદિવાજમ મોકલી આપવું. તંત્રી બેંગ્લે વર્નાક્યુલર પ્રિન્ટિગ સિ. ઉપરના નામનું છાપખાનું થોડી મુદત થયાં અમોએ અમદાવાદમાં પત્રકારને નાકે ધાંચીની વાડીમાં ઉઘાડવું છે, સાંચા, ટાઈપ, વિગેરે તદન સિવ સામન જ છે. અમારા પ્રેસમાં ઉગ્રેજી, ગુજરાતી, બાળબોધી, વિગેરે સઘળું કામ થાય છે. તયાં. ઘણીજ સારી રીતે અને કફાયતથી તેમજ લાગેલી મૂદતમાં કરી આપીએ છીએ. માટે જે સાહેબોને કાંઈ છપાવવું હેય તેમણે નીચે સહી કરનારને મળવું અથવા પત્ર લખ.. અમદાવાદ, ? નથુભાઇ રતનચંદ મારફતી. " એ વખકયુલર રિંગ, For Private And Personal Use Only