Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTaka anuvAda anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAlabrahAcArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH AgamasaTIkaanuvAda - piMDaniryuktioghaniryukti - anuvAda-zreNInA sarjaka - s/zrI AzApUrNa pArzvanAtha jaina muni dIparatnasAgara. trN: sAbara tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kAsupa Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 4ra saMpUrNa mUlya-ra-10,000 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. zi3/1]
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 35 mAM che... -0- piMDaniryukti-mUlama-2-no - saMpUrNa saTIka anuvAda -0- oghaniryukti-mUlaNa-2-no vikalika bIjuM mULasUtra] - sAra rUpa saMpAnuvAda - >> -- >> -- >> -- - - >> -- >> -- ja TAIpa seTIMga ka -: mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjhall navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. || ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 Tel. 079-25508531.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaNasvIkAra * vaMdanA e mahAna AtmAne che vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIrvAda, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano kSepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA citte AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke hayAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya viSNarahitapaNe mUrta svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI sagarcasUrIzvarajI ma. nA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMjhA che kema bhUlAya e gurudevane paNa? ) cAritra prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivAyukta evA mahAna vibhUtiratnapUjya AcAryazrI deveksAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanaprabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipUla dhanarAzi mokalAvI. ukta baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSAnA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda Ipapers AAAAAAAAAAAA Eff SejhanamAnajI Agama saTIka anuvAdanA A bhAga [35] nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI paramapUjya kriyArUcivaMta AcAryadeva zrI bhaktisUrIzvarajI ma.nA samudAyanA A sAllIzI mokAritAthIjI ma. teozrInI preraNAthI lAbhalenAra zrI vAlAbhanagara jaina zrema, saMgha IndIra, mau. AAAAAAAAAAAAAAAAA
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.]
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - -
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X -
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH _ namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH ja piMDaniryukti-mUlap/2 Agama-41/1 no saTIka anuvAda ). | bhAga-35, 41/1 piMDaniryukti - mUlaNa-2 anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana Agama saTIka anuvAda zreNImAM A 41-muM Agama che te cAra mULasUtromAM bIju sUtra che. te "piMDaniryukti" nAmathI prasiddha che tene prAkRtamAM 'fgfnanutta' kahevAmAM Ave che. temAM koI zrutaskaMdha ke adhyayana Adi vibhAgo nathI, saLaMga671 gAthAo ja che. mAtra tenI madhye bIjI bhASya gAthAo paNa Ave che. - dazavaikAlika satranA pAMcamAM adhyayananI vigato ne vistArathI jaNAvanArI A 'piMDaniryukti' che. jemAM piMDanuM svarUpa, udgama-utpAdana ane eSaNAnA doSo temaja grAmaiSaNAnA doSa ane AhAra vidhinuM kathana che. A AgamanA vikalAmAM "oghaniryukti" nAme bIjuM Agama che. jemAM sAta dvAronuM varNana che - pratilekhanA, piMDa, upadhi, anAyatana varjana, pratisevA, AlocanA ane vizuddhi, evI 812-zlokomAM canA che. baMne niyukti mukhyatve caraNakaraNAnuyoga pradhAna che. amArA pUrvenA badhAM saMpAdanomAM 41/1-oghaniryukti ane 41/2 piMDaniryukti ema bhAga karela che. ahIM ame 41/1 piMDaniryukti ema krama eTale badalyo che ke - ahIM temAM pU.malayagirijI TIkAnI mukhyatAthI saMpUrNa vivecana karela che. jyAre 41/ra-oghaniyukti evo kama pheravI, tene thoDuM ochuM mahatva ApI oghaniyukti-sArarUpe rajU karela che. jo ke temAM kiMcit AdhAra droNAcAryakRta TIkAno to lIdho ja che. piMDaniyuktimAM kramAnusAra gAthArtha ane TIkA AdinA arthono saMkSepa karela che. jyAre oghaniyuktiAmAM to 'graMthasAra' kahI zakAya te rIte ja noMdha che, ATalI spaSTa kabUlAtapUrvaka ja ame A saTIka anuvAda jU karI rahyA chIe chatAM saMpUrNa saTIka graMtha mATe amAruM A THkuttA- jovuM. [35/2] o bhUmikA :- paropakAra karavAmAM tatpara, karmarUpI jano nAza karanAra, mokSamArgarUpa cAritrane poSaNa karanAra nirdoSa AhAravidhinA dezaka evA zrI vardhamAna jinezvara jaya pAme che. gurupada kamala namIne huM guru upadezathI ziSyonA bodhane mATe A piMDaniryuktinI saMkSepamAM vivRtti karuM chuM. (zaMkA] niyukti svataMtra zAstrArUpa nathI paNa sUgane parAdhIna che, kemake niyukti eTale sUtrokta padArtho sva svarUpa sAthe saMbaMdhavALA che, to paNa ziSyonI pAse, jenAthI nizcayapaNe saMbaMdhano upadeza karI vyAkhyAna karAya che, te niryukti kahevAya che. Apa paNa piMDaniyuktinI TIkA karavAnuM kaho cho, to A piMDaniryukti kayA sUtranA saMbaMdhavALI che ? [samAdhAna] ahIM daza adhyayananA parimANavALuM, be cUlikA vaDe zobhatuM dazavaikAlika nAme zrutaskaMdhanuM pAMcamuM adhyaya piOSaNA che. tathA dazavaikAlika niryukita caudapUrvI zrI bhadrabAha svAmIe karI che. temAM pigaeNpaNA nAmaka adhyayananI niyukti ati moTI hovAthI zAstrAMtaranI mAphaka judI rAkhI che. tenuM piMDaniryukti nAma rAkhela che. A kAraNathI ja graMthamAM pahelA maMgalane mATe namaskAra karyo nathI. kemake dazavaikAlikanI niyuktimAM Ano samAveza che. tethI te niyuktinA AraMbhe ja namaskAra karelo hovAthI ahIM paNa vidananA upazamano saMbhava che. - x * AraMbhe adhikAra saMgrAhaka gAyA A che - * mUd-1 : piMDane vize ugama, utpAdanA, kaNA, saMyojanA, pramANa, AMgara, dhUma ane kAraNa e ATha prakAre piMDaniyukti che. * vivecana-1 : piMDa eTale samUha, piMDa karavo te piMDa - ghaNI vastuno ekta samudAya karavo te je samudAya hoya te samudAyavALAthI kathaMcit abhinna che tethI te ja ghaNAM padArtho eksa samUhape karellA te piMDa zabdathI kahevAya che te piMDa jo ke nAmAdi bhedathI aneka prakArano kahevAze to paNa ahIM saMyama Adi bhAvapiMDano upakAra karanAra dravyapiMDa grahaNa karAze. te dravyapiMDa paNa AhAra, zamyA ane upAdhi bhedathI traNa prakAre che. ahIM
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-1 20 piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda AhArazaddhino prakrama hovAthI AhArarUpa ja dravyapiMDa kahevAze. tethI te AhArarUpa piMDano viSaya hovAthI pahelAM udgama kahevo joIe. udgama eTale utpatti. ahIM ugama zabdathI udgamamAM rahelA doSo kahevAya che. kemake ahIM tevI vivakSA che. udgamano bhAvArtha A rIte - - 1) udgamamAM rahelA AdhAkamadika doSa kahevA lAyaka che. (2) pachI upAyaNa te utpAdanA. ghAbivAdi bhedo vaDe piMDanI prApti karavI che, te kahevA lAyaka che. udagama pachI utpAdanA doSo kahevA lAyaka che. (3) tyArapachI eSaNA - zodhavuM te eSaNA. te eSaNA traNa prakAre che - gaveSaNA eSaNA, grahaNa eSaNA, grAsa eSaNA. (1) gaveSaNA - gaveSaNane vize ja eSaNA - abhilASA che. A pramANe ja (2) grahaNeSaNA, (3) grAmaiSaNA paNa jANI levA. temAM gaveSaNAno viSaya udgama ane utpAdanA che, tethI te benA grahaNa karavAthI ja gaveSaNa eSaNA grahaNa karelI jANavI. grAmaiSaNA AhAra karavAnA viSayavALI che. tethI saMyojanAdinA grahaNa vaDe te grahaNa karaze, tethI ahIM zeSa rahevA thakI eSaNA zabda karIne grahaauSaNA grahaNa karI che grahaauSaNAnA grahaNa karavA vaDe grahaSaNAnA doSo jANavA. bhAvArtha e ke - utpAdana doSa pachI, grahamaiSaNAmAM rahela zaMkita, machitAdi doSo kahevA. (4) tyArapachI saMyojanA, saMyoga karavo te saMyojanA. jilaeNndriyanI lolupatAne lIdhe rasa utpanna karavA mATe lApazI Adine khAMDa AdinI sAthe meLavavA te. A saMyojanA dravya ane bhAvathI be bhede che. (5) tyArapachI pramANa - koLIyAnI saMkhyArUpa kahevuM. ahIM = zabda samuccaya arthamAM che te bhinna kramavALo hovAthI #RUT zabda pachI jANavo. (6,7) aMgAra doSa ane dhUma doSa. je pramANe thAya che te pramANe kahevA. (8) kAraNa - je kAraNo vaDe mationA AhAra grahaNa karAya che te. A pramANe A piMDaniyati - pip3SaNA niryukti ATha bhede che. eTale ke ATha adhikAroe karIne celI che. [zaMkA A AThe adhikAro koI saMbaMdha vizeSathI che ke yathAkathaMcit ? [samAdhAna] vizeSa prakAranA saMbaMdhe karIne ja A AThe prakAro AvelA che te A rIte- pikaeNSaNA adhyayananI niyukti AraMbhI che, temAM piMDoSaNA adhyayananA cAra anuyogadvAra - upakama, nikSepa, anugama, naya. temAM nAma nipajJa niphopAmAM 'piMDa-eSaNA' adhyayana e nAma. tethI piMDa ane adhyayana, be zabdanI vyAkhyA karavI joIe. 'adhyayana' zabdanI vyAkhyA pahelAM drumapupikA adhyayanamAM kahela che. ahIM mAtra "piMDa' zabdanI vyAkhyA. pachI eSaNA zabdanI vyAkhyA karavI. eSaNA to gaveSaNA, grahaauSaNA ane grAsaupaNA e traNa prakAre che. te gaveSaNa-eSaNAdi udgama Adi viSayavALI che, tethI kahevA yogya che. mATe piMDAdi ATha bheda che. pahelAM 'piMDa' zabdanI vyAkhyA. te tatva, bheda ane paryAya ema traNa prakAre che. pahelAM "piMDa' zabdanA paryAyone kahe che - * mULa-2 : piMDa, nikAya, samUha, saMpiMDana, piMDanA, samavAya, samavasaraNa, niyama, upacaya, jaya, yugma ane rAzi. e piMjzabadanA paryAyio che. * vivecana-2 : sAmAnyathI A piMDa zabdanA paryAyo che, vizeSathI koI arthane vize rUDha che. temAM (1) piMDa - goLano piMDo, Adi rUpa saMghAtamAM rUDha che. (2) nikAya-bhikSukAdi samUha, (3) samUha - manuSyAdino samudAya, (4) saMpiMDana - seva Adi, tathA khaMDapAka Adino paraspara samyak saMyoga, (5) piMDanA - maLavA mAganA saMyogamAM rUDha, (6) samavAya - vaNikAdino saMghAta, (3) samavasaraNa - tIrthakaranI deva, manuSyAdinI parmadA, (8) nicaya - suvAdino saMghAta, (9) upacaya - prathamanI avasthA thakI moTA thayelA, (10) caya - iMTonI racanA vizeSa, (11) yugma - be padArthano saMghAta, (12) sazi - sopArIno samUha. * * * * * sAmAnyathI sarva piMDAdi zabdo ekAryaka che. piMDanA paryAyo kahyA. have tenA bhedonI vyAkhyA - * mULa-3 : piMDano nikSepa cAra prakAre athavA cha prakAre karavA lAyaka che. e pramANe nipa karIne pachI piMDanI prarUpaNA karavA lAyaka che. * vivecana-3 : piMDano nAma Adi nikSepa cAra prakAre che. athavA cha prakAre karavA lAyaka che. * x * x* ahIM je vastune vize samyaka prakAre vistArathI nikSepa jANavAmAM na hoya athavA jANyAM chatAM vismaraNane pAmyo hoya tyAM paNa nAmAdi cAra bhede tikSepa avazya kaQo -x-x - jo cha prakArano nikSepa samyaka prakAre jANelo hoya, jANIne vismaraNa na pAmyo hoya to cha prakArano nikSepa karavo. anyathA cAra prakArano nikSepa avazya karavo. e pramANe niphlopa karIne te piMDanI prarUpaNA karavI. nAmAdi bhedanA sthApana vaDe vyAkhyAnuM phaLa e ke - vivakSita zabda vaDe kathanIya padArthone tenA svarUpa pramANe chUTA chUTA dekhADIne pachI nAmAdimAMthI je koI vaDe prayojana hoya teno yutipUrvaka adhikAra karavo, bAkInAno tyAga karavo. * x * ahIM je cAra ke cha prakAre nikSepanuM kahyuM. temAM tenuM svarUpa dekhADyA vinA tene jANavAne ziSyo svayaM samartha na thAya, tethI tenuM svarUpa avazya dekhADavuM joIe. cha
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-3 22 prakAra kahevAthI cAra prakAra to temAM samAviSTa ja che. mATe cha bhede nikSepa kahe che - * mUla-4 - jema kulakamAM cotho bhAga avazya saMbhave, tema cha bhede nikSepa thakI cAra bhede nikSepa avazya saMbhave che, tethI ja bhede nikSepa kahuM chuM. * vivecana-4 : cAra saitikAnA eka kalakamAM tenA cothA bhAgarUpa setikA avazya vidhamAna hoya, tema cha bhedanA nikSepamAM cAra bhede nikSepa avazya saMbhave, tethI te cha nikSepanI prarUpaNA karuM chuM. pratijJAne nivehatA kahe che - * mUla-5 - nAma, sthApanA, dravya, phojha, kALa, bhAva e cha bheda piMDa che. * vivecana-5 : nAmapiMDa, sthApanApiMDa, dravya viSayaka piMDa te dravyapiMDa, kSetrano piMDa ane bhAva piMDa, ema cha bhede piMDano nikSepa thAya che. temAM nAmapiMDanI vyAkhyA karavA ane sthApanA piMDano saMbaMdha karavAne kahe che - * mUla-6 : piMkuM evuM nAma te gauNa ke siddhAMtokata ke baMne vaDe kareluM hoya ke na hoya tene nAma piMDa kahe che. have huM sthApanA piMDane kahIza. - vivecana-6 - piMDa' evA akSaranI zreNirUpa te 'nAmapiMDa'. nAma evo te piMDa. 'nAma' cAra prakAre - gauNa, samaya, ubhayaja, anubhayaja. (1) gauNa-guNathI Avela. temAM guNa-zabdanI vyutpatti rUpa padArtha-jemake vana dhAtu dIpti arpe che, tethI jainana eTale dIpana. - x * padArthane vize pravartatA je je zabdo, tenI vyutpattinA kAraNarUpa je dravya, guNa ke kiyA te guNa kahevAya che. temAM zRMgI, daMtI Adi zabdomAM vyutpattinA kAraNarUpa dravya che. jAtarUpa, suvaNI AdimAM vyutpatti nimitta guNa che. tapana, zramaNa, dIpa AdimAM vyutpatti nimita kriyA che. jAti nAmanI vyutpatinuM nimitta na thAya paNa pravRtinuM nimitta thAya che. jemake jo zabdanuM pravRtti nimita 'gojAti' che. -x-x* paraMtu je jAtivAcI zabdo vyutpatti rahita che ane yathAkathaMcita jAtivALAne vize rUDhi pAmelA hoya te zabdomAM vyutpattinuM nimita ja nathI. to pachI tevA zabdomAM jAti saMbaMdhi vyutpatti nimitano prasaMga ja kyAMthI hoya? na hoya, tetI te jAti guNanA grahaNa vaDe grahaNa karI zakAtI nathI. ItyAdi* * * * samayaja - artha rahita hoya ane siddhAMtamAM ja prasiddha hoya te samaya kahevAya. jema odananuM prAkRtikA nAma siddhAMtamAM prasiddha che. ubhayaja guNa vaDe paNa prasiddha ane samayamAM paNa prasiddha hoya te ubhayaja piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda kahevAya. jema dharmadhvajanuM 'oraNa' nAma che. A nAma siddhAMta prasiddha paNa che ane arthayata paNa che. te A rIte - jenA vaDe bAhya ane atyaMtara ja harAya, te joharaNa. bAharane dUra kare te prasiddha che, AtyaMtara ane dUra karanAra saMyamayogo che teonuM maraNa dharmaliMga joharaNa che. kAraNane vize kAryanA upacArathI te joharaNa kahevAya. anubhayaja - jemake zUratA, krUratA Adi guNarUpa kArya asaMbhava che. tethI siMharUpa kAraNamAM te kAryanA upacArano abhAva che. evA koI puruSanuM siMha evuM nAma pADyuM. e rIte devadatta. e rIte "piMDa' e akSaronA samUharUpa nAma paNa gauNAdi bhede cAra prakAre che. sajAtIya ke vijAtIya ghaNAM kaThina dravyono samUha karavAthI 'piMDa' evuM nAma pravarte, te gauNa kahevAya. vaLI siddhAMtanI bhASAthI pANIne vize piMDa nAmano prayoga karavAthI te samavana kahevAya. - x * jemake - AcArAMga sUtramAM kahela che ke - te sAdhu ke sAbI piMDa levA gRhasthane ghera pravezI pANIne jue te A pramANe talanuM pANI, tuSanuM pANI Adi, ahIM pANI paNa piMDa kahyuM. jayana - jemake sAdhu-sAdhvI gRhasthane tyAMthI goLano piMDa ke sAthavAno piMDa prApta kare, te "piMDa' zabda ubhayaja kahevAya. kemake te samayamAM prasiddha che ane anvaryayukta paNa che. manunayana - koI mANasanuM piMDa evuM nAma kare, paNa zarIranA avayava samUhane na vivakSe che. gAthAno akSarArtha kahe che - je piMDa evuM nAma che "gauNa" che. samaya kRta * te samayamAM prasiddha, tarupayata - guNa ane samaya baMnethI yukta. manunayana - avartha sahita ane samayamAM aprasiddha. A cAre bhedone tIrthaMkarAdi nAmapiMDa kahe che, have huM sthApanA piMDa kahIza. * mUla-7 :- [bhASya. guNa vaDe banela hoya te ja gauNa nAma che, ema arthavido yathArtha kahe che, te gauNanAma-rApaNa, javalana tapana, pradIpa Adi che. * vivecana-8 : guNa vaDe eTale parAdhIna vyutpattinA nimittarUpa dravyAdi vaDe je baneluM hoya te gauNa nAma kahevAya. jenA guNa vaDe baneluM hoya, tenA guNathI ke vastune vize AveluM nAma te gauNa kahevAya che, gauNa nAmane arthavido yathArtha kahe che. te gauNa nAma traNa prakAre che - dravya nimitta, guNa nimitta ane kriyA nimitta. gaNenI vyAkhyA pUrve karelI che. temAM piMDa evuM je nAma te kriyAnimita che, jemake * x - kamane khapAve te paNa, A gauNa nAma kriyAnimita che. e ja pramANe bAkInA dRSTAMto jANavA. jemake baLe te javalana - agni, tape te tapana - sUrya.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-7 24 23 vAya te vAyu-pavana. have piMDa evA gauNa nAma ane samayakRta benI vyAkhyA kare che - * mUla-8 :- [bhASya bahu dravyono meLApa te piMs. pratipakSe piMkuM evuM nAma te samayakRta piMDa jANatuM. jema piMDa pratipAta sUga che. * vivecana-8 : samAna ke judI jAtinA ghaNAM kaThina dravyonuM je piMDana-eka sthAne meLApa, tene mATe kahevAtuM piMDa evuM je nAma te gauNa kahevAya che. kemake vyutpatinA nimitanuM temAM hovApaNuM che. tathA pratipakSa - kaThina dravyonA meLApano abhAva, AvA ghaNAM dravyonA maLavA vinA piMDa evuM nAma pravarte che, temAM paNa kaMI virodha nathI. ema kafpa zabdano artha jANavo. siddhAMtathI 'piMDa' evA nAma vALo te 'nAmapiMDa' samayakRta kahevAya. temAM nAma ane nAmavALo e baMnenA abheda upacArathI Avo nirdeza che. paNa upacAra na karIe to A pramANe artha karavo ke - te vastune vize te piMDa evuM je nAma te samayakRta che. - x * x - ahIM fpaz zabdathI "piMDapAta' zabda jANavo. - x-x * saMkSepamAM kahIe to - A sUtramAM ghaNAM kaThina dravyono paraspara meLApa na hoya to paNa pANIne vize 'piMDa' evuM aqI rahita nAma samayanI prasiddhithI thAya che. tethI A nAmane samarthana kahevAya. have '3mayA' piMDa kahe che - * mUla-6 - [bhASya piMDanA lAbha mATe gRhasthanA ghera pravezelA je koI sAdhune je goLa ane odananA piMDanI prApti thAya, tene tadubhayapis kahyo che. * vivecana-9 : vaLI je koI sAdhune piMDapAta - AhArano lAbha, tadarthIpaNA - te mATe gRhasthanA ghera praveza karIne goLanA piMDa ane odananA piMDanI prApti thAya, upalakSaNathI sAthavAnA piMDAdinI prApti thAya, te guDapiMDAdine tIrthakara ane gaNagharomAM guNathI thayela ane samaya prasiddha piMDa zabdathI vAcya evo tadubhayapiMDa kahyo che. ahIM paNa nAma ane nAmavALAnA abheda upacArathI e pramANe gAthAmAM nirdeza karyo che. jo upacAra na karIe to - te viSayavALa piMDa evuM je nAma che ubhayaja kahevAya che. kemake anvarNayukta ane samaya prasiddha che. have ubhayAtirita nAmane kahe che * mUla-10 :- [bhASya. athavA ubhayAtikti bIju paNa rava abhipAyathI karela vaukika nAma jemake - siMhaka, devadatta Adi. * vivecana-10 :'athavA' zabdazI nAmano bIjo prakAra jaNAve che, ubhayAtirikta - gauNa piMDaniyuktimUlasUtra saTIka anuvAda ane samayajathI jaE. lokamAM prasiddha, svecchAthI kareluM - anubhayaja nAma che, jemake - siMhaka, devadattAdi. zUratA, krUratAdi guNanA kAraNano upacAra karyA vinA-siMhaka, devoe Ane Apyo' evI vyutpatti vinA "devadatta'. e rIte vyutpatti arthanA saMbhava vinA pitA Adie svecchAthI pADeluM nAma, te avarNarahita paNa che ane samayaja paNa nathI. e pramANe "piMDa" nAma paNa kahevuM. [zaMkA] 'piMDa' evuM ubhayAtirikta nAma niyuktimAM kahela nathI, to bhANakAre tenI vyAkhyA kema karI ? (uttara) A zaMkA ayukta che. kemake 'pa' zabda vaDe gAthAmAM tenuM sUcana che te mATe kahe che ke - * mUla-11 - [bhANuM. A pika ke bIjuM gauNa ke samayAtiti nAma 'gaja' zabda vaDe sUcavela che. jema koI manuSyanuM "pis' evuM nAma karAya tema. * vivecana-11 : - X - jema koI manuSyanuM "piMDa' evuM nAma karAya, te gauNa nathI, kemake ghaNAM dravyonA meLApano saMbhava che, tathA zarIranA avayavonA samUhanI avivA che, tethI te samayakRta paNa nathI, mATe te ubhayAtirikta che. [zaMkA samayakRta ane ubhayAtirikta baMnemAM koI taphAvata jaNAto nathI. kemake - baMnemAM anvarya rahitatA che ane potAnA abhiprAya vaDe karavuM te vizeSa che, to pachI baMnenuM grahaNa zA mATe karyuM? mAtra saMketavALuM kaho to paNa baMnenuM grahaNa thaI jaze. [samAdhAna] zaMkA ayogya che. kemake abhiprAyane jANatA nathI. laukika nAma je saMketathI thAya teno vyavahAra sAmAnya jana ane samayajJa baMne kare che. paNa samayane vize saMketa karAyelA nAmano vyavahAra sAmAnyajano karatA nathI. te kahe che - * mUla-12 H- [bhASya-6] abhipAyathI tulya to paNa samayapasiddha nAmane sAmAnya loka grahaNa karato nathI. paNa lokaprasiddha nAmane baMne grahaNa kare che. * vivecana-12 : ahIM abhiprAya zabdathI padano eka deza kahevAthI pada samudAya grAhya che. abhiprAyathI - IcchA mAtrathI karela. paNa vastunA baLathI pravartela nahIM che. A abhiprAyakRtava - sAMketikapaNuM te tulya che chatAM samaya prasiddha nAmane 'loka' sAmAnyajana grahaNa na kare. jemake bhojanAdi e samaya prasiddha nAma mujaba 'samuddeza' kahevAya, to paNa sAmAnya jana tema kaheto nathI. lokaprasiddha nAma hoya to baMne teno vyavahAra kare che. mATe baMne nAmo judA kahyA, tema sArthaka che. kemake te baMnemAM svabhAvathI bheda che. have * x * x* niyaMtikAra sthApanA piMDane kahe che -
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-13 26 * mUla-13 : pAsA, koDA, kASTha, DhIMgalI ke citrakamamAM sthApanA karAya te sadbhAva ke asaddabhAva sthApanA piMDane tuM jANa. * vivecana-13 : sat - vidhamAnanI jema hovApaNuM te sadbhAva kahevAya che. sthApanA karAtA IndrAdinA yogya evA aMga, upAMga, cihnAdi je AkAra vizeSa ke jene jovAthI jaNe sAkSAt vidhamAna hoya evA IndrAdika dekhAtA hoya te sadbhAva kahevAya. teno abhAva te asadbhAva kahevAya. te baMnene AzrIne mA - caMdanakamAM, vATaka - koDAmAM, lAkaDAmAM, DhIMgalAmAM, lepsa ke pattharamAM athavA cimakarmamAM je piMDAdinI sthApanA karAya te sthApanA piMDa kahevAya. bhAvArya A che - kASTha, leya AdimAM ghaNAM dravyono saMpleyarUpa piDano AkAra jANe sAkSAt vidhamAna hoya tevo AlekhAya che athavA ghaNAM akSAdine ekatra karIne piMDapaNe sthApana karAya che. tyAre temAM piMDanA AkAranA jANavApaNAthI sadbhAva piMDa sthApanA kahevAya che. paNa eka akSAdimAM piMDapaNe sthApe tyAre piMDano AkAra prApta thato na hovAthI te asadbhAva piMDasthApanA kahevAya. * X - X * jema eka biMdune citrakarmamAM sthApI tene goLano piMDa Adi kalpanA karAya tyAre te asadbhAva piMDa sthApanA kahevAya che. have bhANakAra A sadbhAvaasadbhAva sthApanAne kahe che * mUla-14 - [bhaNa asadbhAvamAM eka ja nI jyAre sadbhAvamAM traNa akSAdinI sthApanA thAya che. citramAM asadbhAvamAM, kASThAdimAM sadbhAva sthApanA che. * vivecana-14 : jyAre eka ja akSa, vATaka ke vIMTI AdimAM piMDarUpe sthApanA thAya tyAre te piMDa sthApanA asadbhAva viSayaka kahevAya. kemake tyAM piMDanI AkRti dekhAtI nathI. paraMtu jyAre traNa akSa, traNa varAhaka Adino paraspara eka saMzleSaNa karavA vaDe piMDapaNe sthApana karAya tyAre te piMDa sthApanA sadbhAva viSayaka kahevAya. kemake tyAM AkRti prApta thAya che. ahIM traNanI saMkhyA upalakSaNathI jANavI. tenAthI vadhu saMkhyA paNa hoI zake. e ja rIte citrakarmamAM eka biMduthI karAtI piMDa sthApanA asadabhAva viSayaka che, paNa aneka biMdunA saMzleSathI thatI te sadbhAva sthApanA jANavI. tathA kASTha leTa ke patthara vize piMDanI AkRti karavA vaDe je piMDanI sthApanA thAya te sadbhAva piMDa sthApanA kahevAya che. sthApanA piMDa kahyo. have dravyapiMDano avasara che. dravyapiMDa be prakAre - AgamathI, noAgamathI. 'piMDa' zabdanA arthane jANe paNa temAM upayoga na hoya te AgamathI dravyapiMDa kahevAya. noAgamacI dravyapiMDa piMDaniyuktimUlasUtra saTIka anuvAda traNa prakAre che - jJazarIra dravyapiMDa, bhavya zarIra dravyapiMDa, tavyanirikata dravyapiMDa, - X - X - X * temAM tad vyatiriktane kahe che - * mUla-15 :dravyapiMDa traNa bhede - sacitta, acita, mizra. te pratyeka nava bhede che. * vivecana-15 - jJazarIra ane bhavyazarIrathI rahita dravyapiMDa traNa prakAre che - saciva, acita, mizra. ahIM pRthvIkAyAdika piMDa zabda vaDe kahevAze ane te pahelAM sacita hoya, pachI svakAya zastrAdithI acita kare tyAre keTaloka mizra hoya che, pachI acitta thAya che. tethI krama che - saciva, mizra, acita. A sacitAdi pratyekanA nava-nava bhedo kahe che - * mUla-16 :pRthavI, a, teuM, vAyu, vanaspati, be-traNa-cAra-pAMca Indriyo. * vivecana-16 : ahIM pUrvanI gAthAthI 'piMDa' zabdanI anuvRtti badhAM sAthe karavI. te A pramANe - pRthvIkAyapiMDa, akAyapiMDa cAvatu paMcendriyapiMDa. e nava. have A nava bhedonA sacivAdine bhAvavA pahelA pRthvIkAya - * mUla-13,18 - pRthvIkAya traNa bheda - sacita, mizra, acitta. sacita pRthavIkAya be bheda - nizcayathI ane vyavahArathI... nizcayathI sacitta pRthavIkAya te dhamadi pRthvI ane meranA bahu madhya bhAge jANavo. acitta ane mitrathI varjita bAkIno badho vyavahArathI sacitta jANavo. * vivecana-13,18 : gAthArtha baMnemAM kahyA. vizeSa A - nizcayathI saciva pRthvIkAya dhamadi pRthvI, meru Adi moTA parvato, TaMkAdinA bahu madhyabhAgamAM jANavo. kemake tyAM acita ane mizrapaNAnA sthAnamAM saMbhavatA mizra ane acita sivAyanA pRthvIkAyA nirAbAdha vananI pRthvI AdimAM rahelA hoya te vyavahArathI saciva jANavA. have mizra pRthvIkAyane kahe che. * mUla-19 : kSIravRkSanI nIce, mAmiAM, kheDavAmAM, jalAddhamAM, dhaMdhanamAM rahela pRvIkAya mizra hoya, temAM paNa eka-be-traNa prahara sudhI anukrame mahu, madhyama ke thoDA dhaMdhanamAM rahelAne mizra jANato. * vivecana-19 :- kSIsTama- vaDalo, pIpaLo Adi. temAM taLIyAno pRthvIkAya te mizra kahevAya che. kemake tyAM kSIvRkSanI madhuratAne lIdhe zApaNAno abhAva hovAthI keTaloka
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-19 bhAga sacita hoya che ane zItAdi zamanA saMbaMdhanA saMbhavathI keTaloka bhAga acita hoya che. tethI mizra kahyo. mArgamAM - gAma ke nagaranI bahArano svIkAya mizra hoya kemake tyAM gADAMnA paiDAthI khodAyelo te sacitta ane keTaloka bhAga zIta ane vAyu vaDe ayita thayelo hovAthI tene mizra jANavo. kRSTa - haLa vaDe kheDela, pahelAM sacita pachI upara mujaba mizra. Adra - jaLa vaDe mizrita thayela. meghanuM pANI sacita pRthvI upara paDe tyAre keTalAMka pRthvIkAyane virAdhe che, tethI jalAddha pRthvIkAya mizra thAya che. te paNa tamuhUrta pachI acitta thAya. kemake paraspara zastrapaNuM che, paNa ghaNuM jaLa paDe ane te sthira na thAya tyAM sudhI mizra che. sthiratAne pAme tyAre te sacitta paNa saMbhave che. iMdhaNa - chANa vagerene vize pRthvIkAya mizra hoya. tenuM kALa pramANa A rIte - ghaNAM iMdhaNa madhya eka porisi sudhI mizra, madhyama iMdhana maLe be parisi sudhI, a5 iMdhaNa maLe traNa porisi sudhI mizra hoya, pachI te ayita thAya - have acita pRthvIkAyane kahe che - mUla-20 thI 22 : zIta, uSNa, kSAra, kSaNa vaDe tathA ani, lavaNa, uSa, Alpa ane sneha vaDe pRedIkAya acitta thAya che. yonirahita thayelA te pRvIkAya vaDe sAdhuone A prayojana hoya che... aparAddhika ane vizvanA zamana mATe baMdha * lepa karavAmAM pRthvIkAyanuM grahaNa, acitta lavaNa, surabhilavaNa vaDe prayojana che... athavA.. sthAna, besavuM, sUve, uccArAdino tyAga, guDhaka, Dagalaka ane tepa e ghaNAM prakAranuM prayojana che. * vivecana-20 thI 22 - zIta-ThaMDI, uNa-tApa, kSAra-javakhAra Adi, kSatra-khAtara. ATalA vaDe tathA agni-vaizvAnara, lavaNa-mIThuM, upa-ukhAdi kSetramAM utpanna lavaNa vaDe yukta ja, Amla-kAMjI ane sneha. A badhAM vaDe pRthvIkAya ayita thAya. A badhAmAM zIta, ani, apsa, kSAra, phaNa ane sneha eTalA pakAyazA che. uSa svakAya zastra che. ahIM sUryanA paritAparUpa uSNa zabdathI svabhAvathI ja uSNa ke taLAvidha pRthvIkAya paritAparUpa uNa levuM, agninA paritApa rUpa na levuM, kemake agni laga grahaNa karela che. ahIM svakAya ane parakAya zastranA grahaNathI bIjA paNa vakAya ane pakAya jANI levA. jemake - karka rasa madhura rasanuM svakAya zA che. ATaluM kahIne pRthavIkAyanuM acitapaNe je thavuM te cAra prakAre kahyuM. te A pramANe - dravyathI, phonathI, kALathI, bhAvathI. temAM sva ke parakAya vaDe je acitta karavuM te dravyathI, kSArAdi ke madhurAdi phogathI utpanna samAna varNavALA bhUmi Adi pRthvIkAyano paraspara saMbaMdha 28 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda thavAthI acitapaNe thAya te hoTa acita kahevAya. bIjA photramAM utpanna pRthvIkAyane 100 yojanathI vadhAre dUra bIjA kSetramAM laI javAya tyAre te sarve pRthvIkAya bhinnAhAra ane zItAdi saMbaMdhathI avazya acita thAya che. A pramANe phogAdi kramathI akAya cAvat vanaspatikAyanuM acitapaNuM jANavuM. haraDe Adi 100 yojana dUrathI lAvela hovAthI acita thayela hovAthI auSaghAdine mATe sAdhu grahaNa karI zake che. kALathI acitapaNuM svabhAvathI ja potAnA AyunA kSaya vaDe thAya che. paNa te atizaya jJAna vinA jANI na zakAvAthI vyavahAra mArgamAM na Ave. A ja kAraNe tRSAthI ati pIDita sAdhune bhagavaMte ayiupANI jANavA chatAM taLAvanA pANIne pIvAnI anujJA na ApI. kemake chAsyo te jANI na zake ane chUTa Ape to tevuM pANI pIvAnI pravRtti thAya. pUrva vaNadi tajIne anya varNAdi thavA te bhAvathI acitapaNuM che. yoni-utpatti sthAna nAza pAmela che te vidhvasta yoni atha prAsuka pRthvI vaDe A kahevAnAra svarUpanuM prayojana sAdhune hoya. jene pIDA utpanna karavApaNuM che te aparAddhika-koLiyAno vyAdhi ke sarpadaMza, viSa vagere dAdara Adi rogamAM copaDavA saMbhave. te mATe lepa karavo che. AvA kAryamAM ghoLI mATI Adi acita pRthvIkAyanuM prayojana che. alUNA bhojanAdimAM lavaNa vaDe prayojana che, gaMdhapASANathI kharajarUpa vAyuno nAza thAya mATe prayojana che taduparAMta : ayita bhUtala pradezamAM je 'sthAna" eTale kAyotsarga karAya, besavuM, suvuM, ucArAdinI pAriSThApanA karavI, lepakRta pAtranI komaLatA mATe koI patthara rAkhavo, Dagalaka-gudA luMchavA mATenA patthasadi DhekhALA, lepa-pASANa vizeSathI bane, je tuMbaDAnA pAkanI aMdara devAya ItyAdi bahu prakAre acita pRthvIthI prayojana hoya che. have akAya piMDane kahe che - * mUla-23,ra4 ; akAya traNa prakAre che - sacita, mizra, asita. temAM sacitta be prakAre che. nizcayathI ane vyavahArathI... ghanodadhi, dhanavalaya, karA tathA samudra ane drahanA madhya bhAge rahela AkAya e badhAM nizcayathI sacitta che. kUvA vageremAM rahela akAya vyavahAra nayathI sacitta che. * vivecana-23,24 - gAthArtha kahyo. vizeSa A pramANe : "ghanodadhi' nakapRthvInA AdhArabhUta kaThina jaLavALA samudro. 'dhanavalaya' takamRthvInI paDakhe valayAkAre rahelA kaThina jaLavALA samaDho. 'kaka'-medhanA karo, sama-lavaNa Adi, braha-padmadraha Adi. A baMnenA bahu madhya bhAge rahela akAya. te nizcaya sacita. bAkInA 'avaTAdi' kUvA, vAva, taLAva AdimAM rahela * x - je aSkAya te
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-23,24 30 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda vyavahAra nathI sacita che - have mizra akAya kahe che - * mUla-5 thI 28 : traNa ukALe na ukaLela uSNa jaLa, varasAda paDyo tyAranuM jaLa, traNa matane tajIne ati nirmaLa thayela taMdulanuM jaLa te mizra kahevAya che... traNa mato - (1) paganI paDakhe lAgelA biMduo sukAI gayA na hoya, (2) parapoTA zAMta thayA na hoya, (3) bIja AcAryanA mate - jyAM sudhI te cokhA raMdhAI gayA na hoya. tyAM sudhI te mizra kahevAya... A traNe dezo lUkhA ane niSTha vAsaNa ane pavananA saMbhava ane asaMbhavAdi vaDe karIne kALanA niyamano asaMbhava hovAthI anAdezo ja che... mAtra jyAM sudhI cokhAnA dhovANanuM pANI ati svaccha thayuM na hoya tyAM sudhI mizra jANavuM. A Adeza ahIM pramANarUpa che, paNa je pANI ati svaccha thayuM hoya te citta jANavuM. * vivecana-25 thI 28 : [5] traNa ukALA na ukALela hoya tevuM je uNajaLa te mizra che. te A rIte - pahelo ubharo AvatA thoDA akAya acita thAya, thoDA na pariName, tethI mizra hoya che. bIje upara ubhare ghaNo akAya ayita thAya ane thoDo sacita rahe che, trIjA ubhare sarva akAya acita thAya che. tethI traNa ubhA na Avela hoya to tevuM uSNa jaLa mizra saMbhave che. varasAda paDato hoya tyAre jyAM ghaNAM tiryaMca ane manuSyono pracAra hoya tevA saMbhavavALA gAma-nagarAdi hoya che. te jyAM sudhI acita na thAya tyAM sudhI mizra jANavuM. gAma bahAra paNa prathama jaLa to mizra ja jANavuM, paNa pachI paDatuM hoya te to ayita ja hoya che. tathA mundrA - tajIne. kone? traNa matane. je gAyA-26 mAM kahIzuM. ane cokhAnuM jaLa jo ati svaccha na thayuM hoya to mizra kahevAya che. [26] traNa mato kahe che - (1) cokhA dhoyela pANI eka vAsaNamAMthI bIjA vAsaNamAM nAMkhatA vAsaNanI bAjumAM je biMduo lAge, te jyAM sudhI zAMta na thAya - nAza na pAme, tyAM sudhI cokhAnuM pANI mizra che. (2) cokhAnuM pANI cokhA dhoyelA vAsaNamAMthI bIjA vAsaNamAM nAMkhatA utpanna thayelA parapoTA zAMta na paDe tyAM sudhI te mizra kahevAya. (3) keTalAMka AcArya kahe che - cokhA raMdhAI na jAya tyAM sudhI te pANI mizra che. havenI gAthAmAM A traNe dezanA doSo bAtave che - [2] A traNe Adezo anAdezo ja che. zA mATe traNe anAdezo che ? kALanA niyamano asaMbhava che. kemake biMduo sukAI javAmAM, parapoTA zAMta thavAmAM ke cokhAno pAka siddha thavAmAM sarvadA sarvatra niyamita kALa hoto nathI. jethI niyamita kALe saMbhavatA mizrapaNAnI pachI kahevAmAM AvatA acitapaNAno vyabhicAra saMbhave nahIM. niyamita kALe kema na ghaTe ? rUkSa ane niSpa vAsaNanA saMbhava ane asaMbhavAdike karIne tathA vAyunA saMbhava - asaMbhavAdike karIne mAtra zabdathI pANI vaDe bhedArolapaNuM ane na bhedAyelapaNuM Adi grahaNa karavA. bhAvArtha e che - mATInuM pAtra tAjuM lAvelA che ke lAMbAkALathI, tela ke jaLa AdithI kharAyeluM che ke nathI arthAta stiSpa che ke rUkSa che ? tenA upara jaLabiMdu ke parapoTAnA sUkAvAno saMbhava che. tenAthI mizrane acita rUpe grahaNa saMbhave che athavA acitta paNa grahaNa nahIM thAya. e pramANe parapoTA paNa ugra pavananA saMbaMdhanA jaldI nAza pAme che ane tenA abhAve lAMbo kALa rahe che. A AdezamAM paNa mizra evA cokhAnA jaLanuM acitapaNuM mAnI grahaNa karAze athavA ayita hovA chatAM tenuM grahaNa nahIM thAya kemake parapoTA dekhAtA hovAthI mizrapaNAnI zaMkA raheze. trIjA Adezane mAnanArA paNa paramArtha vicAratA nathI lAMbo kALa pANI vaDe bhedAyelA ke na bhedAyelA hovAthI cokhAnA pAkano kALa aniyata hoya che. cokhA palALelA che, jenA che ke navA, iMghaNa sAmagrI ochI che ke vadhAre tenA AdhAre teno mizra ke acitapaNAno AdhAra che. A pramANe A traNe Adezo ayogya ja che. have prathama je Adeza pravacanane aviruddha kahelo che, tevI bhAvanA - [28] cokhAnuM pANI atisvaccha thayuM na hoya tyAM sudhI mizra jANavuM. A Adeza mizra viyAnA saMbaMdhamAM pramANarUpa che. bAkInA Adezo pramANarUpa nathI. paNa ati svaccha pANIne acita jANavuM. mATe te khape. mizra akAya kahyo, have te ja acita kAyane kahe che - * mUla-29,30 : zIta, uSNa, kSAra ane kSatra che tathA agni, lavaNa, uSa, Ampa ane neha vaDe karIne akAya acitta thAya, yoni rahita thayelA A akAya vaDe sAdhune prayojana hoya che... A prayojana A che - siMcana karavuM. pIvuM hAtha vagere dhovA, vA dhovA, Acamana karavuM. paNa dhovA ItyAdi. * vivecana-29,30 : vyAkhyA, pUrva gAthA-20 mujaba jANavI. vizeSa e ke - pRthvIkAyane badale akAya zabda kahevo. svakAya-parakAya zastra ke dravyAdi apekSAthI amitapaNAnI bhAvanA pUrvanI jema ja yathAyoge akAya vize bhAvavI. acitapaNAno porisikALa paNa eka-be-traNa pUrvavat ja kahevo. prayojana - acitta pANI sAdhune zA kAmanuM ? duSTa praNAdi upara pANIthI siMcana karavuM, vRSA dUra karavA pANI pIvuM. kAraNe hAtha-paga dhovA, varu dhovA. jo
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-29,30 ke ahIM sUtramAM vibhakti judI karIne sUcavela che ke - sAdhue haMmezAM upadhinuM prakSAlana na karavuM. maLa-mUtra tyAra bAda Acamana mATe pANI joIe. pAnAdine dhovA mATe glAna kAyadi mATe acita akAyanuM prayojana rahe che. varuNa dhovAnuM varSAkALe kale, zeSakALe nahIM, kemake - - * mUla-31 thI 35 : [3] zeSa kALamAM vastra dhovAthI bakuza cAstri thAya che. bahAcarya vinAza pAme che, sAdhune AsthAne sthApavAmAM Ave che, saMpatima jIvono ane vAyukAyono vadha thAya che, pRthavI upara pANI reDAtA pANIno upaghAta thAya. [3] atibhAra, saDI javuM, paka, zItaLa vastra paheravAthI ajIrNa thatAM mAMdagI thAya, zAsana niMdA, akAya vadha vaSagikatu pahelA na dhovAmAM A doSo thAya. [33] vaSinuM pUrve ja sarva upadhi yatanA vaDe dhovI, jo pANI na hoya to jaghanyathI pAniyoMga dhovo joIe. [34] AcArya ane zvAna sAdhunA melA thayelA vaone vAraMvAra dhovA, jethI garano lokamAM avavAda na thAya. zvAnane ajIrNa na thAya. [3] patrano bhede pratyavatAra, be nivadhA, traNa paTTa, mukhAsTikA, haraNa ATalI upadhine vizrAMti na ApavI, yatanA vaDe saMkramaNa karIne dhovI. * vivecana-31 thI 35 : u1] varSAkALa samIpanA kALane choDIne bAkInA Rtubaddha - zeSa kALamAM vastra dhovAthI cAstri bakuza thAya. kemake te upakaraNa bakuza kahevAya. maithuna pratyAkhyAna bhaMga thAya. kemake dhoyelA vastrathI bhUSita zarIravALo sAdhu kurUpa hoya to paNa ramaNIya lAge che. * x * tethI prArthanA karatI sarva prInA lIlArUpa dekhADelA kaTAkSa negone jovA, zarIra maraDavAnA bahAne dekhADela kakSA, goLa-manohara-puSTa-kaThinA tanano vistAra, gaMbhIra nAbhi pradeza e sarva jotAM avazya brahmacarya bhraSTa thAya. kadAca bhraSTa na thAya to paNa loko asthAne sthApe che. A sAdhu 'kAmI' che. anyathA zarIra kema zaNagAre ? tathA saMpAtima - uDIne AvatA makSikAdi ane vAyukAyano vinAza thAya tathA dhoyelA jaLane pakavatA pRthvIne AzrIna rahelA kIDI vagere. prANInuM upamardana thAya, mATe Rtubaddha kALe vo na dhovA. paraMtu jo varSAkALa pUrve vastra na dhove to AvA doSo saMbhave che - [32] varSAkALa pUrve paNa vA na dhove to vastrono bhAra vadhI jAya che - malina vao jaLa kaNathI yukata thaI, vAyu vaDe parzita thatAM paNa maLa coMTe che, to jaLamaya evI vaSamatumAM to ati melayukta thavAnA ja che. tenAthI vo bhAre thAya. vaLI tevA vastro varSARtumAM jIrNa thaI saDI jAya, varSAkALamAM navA vastro laI na zakAya, adhika parigraha rAkhI na zakAya, vastranA abhAve thatAM doSo Agama prasiddha che. bhIMjAyelA maLavALA vastromAM zItaLa jaLakaNathI AddhapaNuM thavAthI nIlagA thAya che, tethI jIvahiMsA thAya. cotarapha prasaravA vaDe varasAda paDato hovAthI, zItaLa 32 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda vAyu vAto hovAthI, tevA zItaLa vastro paheratA khAdhela AhAranuM ajIrNa thAya. mAMdagI Ave, tethI zAsana niMdAya. jemake - A sAdhu mUrkhaziromaNi che. paramArthathI tava jANatA nathI. sAmAnya lokacI jJAtane na jANanArA svarga ke moDhAne jANe che. tevI zraddhA karavI yogya nathI. vaSaRitumAM na dhoyelA vo paherI bhikSAdi mATe nIkaLelA sAdhune meghavRSTithI akAyanI virAdhanA thAya che. *x* varSARtunI pAse kALe vadi na dhovAmAM A doSo che. tethI vaSakALa pUrve avazya vastra dhovA. vaLI jIvahiMsAdi doSo pUrve vastra dhovAmAM kahyA, te bokta rItithI yatanA vaDe pravartatA sAdhune na saMbhave. * X - "vakALa pUrve sarve upadhi yatanA vaDe dhovI joIe." ema AgaLa sUtra kaheze, tevI koI doSa nathI. tethI tyAre varuNa dhovAthI bakuza yAtri paNa thatuM nathI. kemake sUranI AjJAthI prarvatavApaNuM che. asthAnA sthApana doSa paNa nathI lAgato kemake loko paNa varSAkALe vara na dhovAnA doSo jANe che. ItyAdi - varSAkALa pUrve paNa jeTalo upadhi dhovA lAyaka che, te kahe che - [33] varSAkALathI kaMIka pahelAMnA kALe jalAdi sAmagrI hoya to sarva upakaraNane sAdhuo yatanA vaDe dhove che. paNa jaLanA abhAve jaghanyathI pAka niryoga avazya dhovo. upakAra karAya jenA vaDe te 'niryoga' eTale upakaraNa. pAtrano je tiryoga te paNa niryo. te A - pAtra, pagabaMdha, pAtra sthApana, paba kesarikA, paDalA, jarmANa ane guccha. vastra dhovAnA A niyamamAM je apavAda che, te kahe che - [34] jemaNe arahaMta prarUpita AcArAMgAdinA upadhAna vana karyo hoya, te siddhAMtano abhyAsa karyo hoya, samagra sva-para siddhAMtanA zAstronA arthanA jJAtA hoya, paMcAcAramAM svayaM kuzaLa ane bIjAne kuzaLa banAvanAra hoya, pravacananI arthI vyAkhyAnA adhikArI, saddharma dezanAmAM tatpara hoya te AcArya. AcAryanA upalakSaNathI upAdhyAyAdine paNa grahaNa karavA. temanA tathA glAna-mAMdA sAdhunA vAraMvAra malina thayelA vastro paNa dhovAya che. jethI garanA viSayamAM lokamAM niMdA na thAya ke AvA maLanI durgaMdhavALA gurunI nIkaTa koNa jAya ? glAnane ajIrNa na thAya mATe teonA vo vAraMvAra dhovAya che. [35] jenA vize paga mUkAya te pratyavatAra eTale upakaraNa kahevAya. pachI pAmano pratyavatAra eTale pAtra sivAya cha prakArano pAka niyoMga tathA joharaNa saMbaMdhI be niSadhA - bAhya ane atyaMtara. sutrokta rIte dazI hotI nathI paNa dAMDI ja hoya, tenI traNa niSadhA - dAMDInI upara eka hAtha lAMbI, tirthI traNa veSTaka pahoLI, je kAmaLInA kakaDArUpa hoya che, te pahelI niSadhA, tenA agrabhAge dazI baMdhAya. dazI sahitanI nipadhAne pachI joharaNa zabdathI grahaNa karaze, mATe ahIM grahaNa na karavuM. tenA upara eka hAthathI vadhu lAMbI, ghaNA veSTakathI vIMTatI tIMcha
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-31 thI 35 34 je vayamaya niSadhA te asvaMtara ane atyaMtakhta vIMTatI eka hAtha-cAra AMgaLa pramANa caturasa je kAmaLamaya niSadhA, te besavAmAM upakAraka hovAthI, pAda poMchanaka nAme prasiddha che, te trIjI bAhya niSadhA kahevAya. dAMDI sahita A traNe nipadhA maLIne rajoharaNa kahevAya che. tethI joharaNa saMbaMdhI be niSadhA che, ema je kahyuM te aviruddha che. tathA paTTa traNa che - saMskArakA, uttarapaTTa, colapaTTa, potti eTale mukhapotikA, te eka veMta ane cAra AMgaLa pramANa mAtra hoya che. tathA "joharaNa' - dAMDI ane traNa vepTaka pramANa pahoLI eka hAtha lAMbI ane eka hAthanA trIjA bhAga pramANa lAMbI dazIo sahita je pahelI niSadhA upara kahI te joharaNa kahevAya che. *x - A vizeSa prakAranI upadhine paribhoga karyA vinA sthApI na rAkho. kemake A upadhio haMmezAM upayogI che. tethI vastranA AMtarAvALA hAtha vaDe grahaNa karavArUpa yatanA vaDe karIne na dhovAlAyaka vastramAM te paryAdikA Adine mUkI, pachI vastro dhuve. A chellI gAthAnI vyAkhyA bhASyakArazrI kahe che - * mUla-36 thI 38 : pAmano pratyAvatAra, pagane tajIne pAnano niyoga cha prakAre che, asvaMtara ane bAhya be niSadhA, saMthAro - uttarapaTTo - colapaTTo e traNa ghaTTa jaNA. mukhapotikA, eka niSaatvALa rajoharaNa A sarve hameed upayogI hovAthI vizrAMti ApavA lAyaka nathI, tethI tenA vaDe padikAne ekamAvIne vidhipUrvaka tene dhovAnA che. * vivecana-36 thI 38 : anaMtara pUrvanA sUtramAM kahevAI gayela che. A pramANe visAmo na ApavA lAyaka upadhi kahI, tethI bAkInI upadhi visAmo ApavA yogya che ema jANavuM. tethI tenA visAmAnI vidhine kahe che - * mUla-39,4o : [ae] je upadhi dhovAno kALa prApta thavA chatAM visAmo apAya che, te upadhine savajJanI AjJAe karIne sAdhu A pramANe visAmo Ape. [40] aAvyaMtara upayogI vastrane traNa divasa dhAraNa kare. traNa divasa sudhI raNe sutI veLA nIkaTa sthApe. eka rAtri mAthe laTakAvIne parIkSA kare. * vivecana-39,4o : upadhi dhovAno kALa thatAM, Ama kahIne akALe dhovAthI AjJAbhaMgarUpa doSa dekhADe che. samagra paryAdikAnI zuddhi karavA mATe paribhoga karyA vinA dhAraNa karAya che, te upadhine sarvajJokata vacanathI A rIte sAdhu visAmo Ape. sAdhune be sutarAu kapaDAM ane eka kAmaLI ema traNa hoya temAM eka kapaDo aMdara oDhAya che, tenI [35/3] piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda upara bIjo sutarAu kapaDo, tenI upara kAmaLarUpa kapaDo oDhe. prakSAlana kALe vizrAmaNa vidhinA AraMbhe rAtre sUtI vakhate, zarIrane lAgIne rahetA kapaDAMne bahAra sauthI upara traNa divasa dhArI rAkhe. tethI pakSedikA AhArArthe ke zItAdi vaDe pIDA pAmavAthI aMdaranA kapaDAmAM ke zarIre AvIne lAge. A pahelo vidhi. - A rIte traNa divasa karI, pachI raNe suvAnA kALe samIpamAM sthApana karI rAkhe. jethI pahelI vizrAmaNAmAM je paryAdikA na nIkaLI hoya te paNa sudhAdi pIDAthI kapaDAmAMthI nIkaLI saMthArAmAM lAgI jAya. A bIjo vizrAmaNA vidhi. pachI eka rAtri sudhI suvAnA sthAne upara laTakatuM rAkhIne zarIrane choDo aDe tema te varuA rAkhe. pachI daSTi vaDe ane pAvaraNa vaDe te paryAdikAne jue - daSTi vaDe jue, pachI "jU' na dekhAya to pharIthI zarIre dhAraNa kare, jethI sUkSma '' AhArArthe zarIramAM lAge AvA parIkSaNa pachI je "ja' na hoya to kapaDAM dhave. je "ja' hoya to vAraMvAra pharIthI joIne tenathI ema nizcaya thAya pachI dhove. A rIte sAta divasa vaDe kapaDAMnI zuddhi karavI. A rIte bAkInI upadhinI zuddhi jANavI. * mUla-41 :- [bhAvya11] + vivecana : dhovAne mATe kapaDAne traNa divasa sudhI kAmaLInI upara dhAraNa kare, traNa divasa sudhI samIpe dhAre ane eka divasa laTakatuM rAkhe. A ja vizrAmaNA vidhine vize matAMtarane kahe che - * mUla-4ra : yuvoMkata traNa prakAre eka eka rAtri kapaDAMne dhAraNa karI, parIkSA kare, pachI zarIra dhAraNa kare, tyAre "jU' lAgelI na hoya to kapaDAM dhuve. * vivecana-4ra : koI AcArya kahe che - x - eka rAtri zodhavAlAyaka kapaDAMne bahAra dhAraNa kare, bIjI rAtri saMthArA pAse rAkhe. trIjI saki suvAnA sthAne tene upara laTakato rAkhe jemAM prAyaH zarIrane cheDo sparzato hoya, tema prasArIne rAkhe. A prakAre traNa vakhata dhAraNa karIne parIkSA kare, chatAM '' jovAmAM na Ave to sUma "jU' zodhavA zarIre kapaDo dhAraNa kare ItyAdi pUrvavat vidhi kahevI. -x* vastra prakSAlana jaLa vaDe thAya, mATe jaLa grahaNa vidhi kahe che. mUla-43 : koI kahe che pAtramAM nevAnuM pANI grahaNa karavuM, paNa te jaLa zuci hovAthI pagamAM levAno pratiSedha che. gRhasthanA pAtramAM varSa rahyA pachI grahaNa karavuM, varasAda varasato hoya tyAre te te mizra kahevAya tathA te jaLamAM phasAra nAMkhavo. * vivecana-43 - varSamAM nevAthI paDatuM jaLa te nIvodaka. varSAkALa pUrve sarva upadhi koI
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-43 36 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda prakAre sAmagrI abhAve na dhoyela hoya to varSARtu prApta thatAM sAdhuoe nIvodaka vastra dhovA mATe grahaNa karavuM. kemake te jaLa rajathI kharaDAyela, dhUmADAthI ghamita, sUryatApathI uNa thayelA nevAnA sparzathI pariNata thayela hovAthI acita hoya che, mATe koI virAdhanA nathI. koI AcArya pagamAM grahaNa karavA kahe che, bIjA AcArya teno niSedha kare che. azuci ane malinatAne lIdhe bhojananA pAtramAM te jaLa grahaNa na kare. jethI lokamAM niMdA na thAya. gRhasthanI bhAMgela kuMDI AdimAM grahaNa karI le. varasAda rahyA pachI aMtarmuhUrta bAda tenA sarvathA acita thavAno saMbhava che. mATe te rIte levuM paNa varasAda rahyA vinA grahaNa na karavuM kemake tyAre mizra hoya che. vaLI grahaNa karIne temAM kSAra nAMkhavo, jethI pharI sacita na thAya. kemake ayita thayela jaLa traNa prahara pachI sacita thaI jAya che. kSAra nAkhatAM te sacitta nahIM thAya, tathA nirmaLatA pAmaze. vo vadhu ujaLA thaze. have dhovAno krama - * mUla-44 : gaka tapasvI, plAna, kSAdinA vastro pahelAM dhovA. pachI potAnA dhovA, temAM yathAkRta vastra pahelA dhovA, bIja be anukrame dhovA. * vivecana-44 : ukta krame vastro dhoIne pachI potAnA dhovA. A vinaya che. vinayathI ja samyagudarzanAdinI vRddhi saMbhave che. anyathA avinita sAdhune gacchamAM rahevAno ja asaMbhava hovAthI samagra mULanI hAni thAya. pahelAM AcAryanA vastro dhovA ItyAdi gAcArya mujaba krama jANavo. ahIM ukta vastro traNa prakAre saMbhave che - yathAkRta, alpaparikarma, bahAparikarmavALA. je parikama rahita tathAvidha vastro te yathAtu kahevAya che. eka vAra khaMDIne sAMdhyA hoya te ala parikarma, ghaNAM prakAre kheDIne sAMdhela hoya te bahu parikarma kahevAya temAM dhovAno anukrama A che - pahelAM badhAMnA yathAkRta vastra dhovA, pachI anukrame bIjA be dhovA. A krama vizuddha adhyavasAya vRddhi mATe che. aA paskima vastro bahu paskimanI apekSAe saMyamano thoDo vyAghAta kare mATe apekSAthI zuddha che. tenAthI yathAkRt ati zuddha che. te palimaMca (svAdhyAya vyAghAta karanAra nathI. tethI jema-jema pahelAM zuddha varA dhoya tema tema saMyama bahumAnanI vRddhi hovAthI vizuddha adhyavasAya vRddhi thAya che. have prakSAlana vidhi - * mUla-4pa : AcchoTana ane piTTana vaDe vao dhovA nahIM dhoIne sUkavavA mATe anino tApa na Ape. paribhoga vAne chAyAmAM, paribhogane taDakAmAM sUkave, tenI sAme joyA kare, dhovAmAM 'kalyANa' prAyazcitta Ave. * vivecana-45 : AcchoTana - dhobInI jema zilA upara pachADavuM. pina-nirdhata evI vidhavA strI mAphaka vAraMvAra pANI nAMkhavA pUrvaka vastrane uthalAvIne dhokA vaDe pITavuM. * * - hAtha-paga vaDe masaLI masaLIne yatanA vaDe dhovA. dhoyA pachI potAne lAgela ThaMDI dUra karavA ke vA sUkavavA agnino tApa na Ape. kemake - Addha hastAdi ke vastra thakI koI prakAre jaLabiMdu paDavAthI agnikAyanI virAdhanA thAo. to te bhInA vao kema sUkavavA? paribhogya vastune chAyAmAM ane apalmiogyane taDakAmAM sUkavavA, kemake paribhogyamAM tathA prakAre zodhyA pachI paNa "juno saMbhava rahe che, dhotI vakhate amardana karAyA chatAM kadAca jIvita rahI hoya, to te sUryanA tApanA saMbaMdhathI mRtyu pAme tethI tenA rakSaNa mATe ukta vidhi kahI. vaLI chAyA ke taDakAmAM sUkavelA vone niraMtara jue. jenI cora loko tene harI na jAya. ahIM vAdi dhotAM vAyukAya virAdhanA rUpa ke "jUnA marthana Adi rUpa asaMyama paNa saMbhavI zake, tevI zuddhine mATe guru 'kalyANa' prAyazcita Ape. akAya piMDa kahyo. have teukAya piMDa kahe che - * mUla-46 thI 48 : 4i] teukAya traNa prakAre che - sacita, mitra, ati. sacitta be prakAre - nizcayathI ane vyavahArathI. [4] IMTanA nibhADAno ThIka madhyabhAga tathA jaLI Adi nizcayathI sacitta chebAkInA aMgArA vagere vyavahArI sacita che... mumura Adi mizra che. [48] acitta teukAya-bhAta, zAka, kAMjI, osAmaNa, uNajaLa, rAMdhelA aDada, Dagalaka, rAkha, soya ItyAdi. tethI te sAdhunA upayogamAM Ave che.. * vivecana-46 thI 48 : gAthArtha hayo. vizeSa A che - iMTano nIbhADo, kuMbhArano nIbhADo, zeraDIno rasa ukALavAnI cUla Adino madhyabhAga, vijaLI ulkA Adi teukAya nizcayathI sacita che. aMgArAdi - jvALArahita agni, javALA Adi vyavahAra sacita che. chANAno agni, ardha bujhAI gayelo agni Adi mizra teukAya che. have acitta teukAya kahe che - mona * bhAta vagere bhojana. caMnana - zAka, bhAjI, kaDhI Adi. panA - kAMjI. 3thAna - osAmaNa. uNodaka - traNa ukALAvALuM pANI. vakra - roTalA, vatananAra - rAMdhelA aDada. A badhuM agninuM kArya hovAthI anirUpa kahevAya che ane odanAdi acita hovAthI acita agnikAya kahevAmAM doSa nathI. Dagalaka - pAkI iMTonA TukaDA. sarajaska-rAkha. sUci-soya. pippalaka-sajIyo. nakhavidAraNikA Adine kahevA. A badhAM pUrve anirUpaNAe pariNamelA hatA, bhUtapUrva gatithI hAla paNa agnikAyapaNe ane acitta kahevAya che. A acita agnikAyanuM prayojana -
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-46 thI 48 bhojanAdimAM che. teukAyapiMDa kahyo. have vAyukAyapiMDa kahe che - * mUla-49 thI 1ra : [49] vAyukAya traNa prakAre che - sacitta, mizra, acitta. saciva be prakAre che - nizcayathI ane vyavahArathI. [50] valayasahita dhanavAta ane tanuvAta, atihima ane atirdina e nizcayathI sacitta che. pUvadi dizAno vAyu vyavahArathI sacitta che, AkAMtAdi vAyu acitta che. [51] AkAMtAdi - AkAMta, AbAta, dehAnugata, pAlita, saMmUrNimAdine vize je vAsu hoya che, tene ATha kamamathanake amita vAyukAya kahyo che. [parI mazakamAM rahelo vAyukAya jaLamAM 100 hAtha jAya tyAM sudhI acitta pachI 1oo hAtha sudhI mizra, bIja 1oo hAthathI sacita hoya. badI, porasimAM, divasamAM acitAdi hoya che. * vivecana-49 thI para - gAthArtha kahyo. vizeSa A pramANe - valayAkAra evo ghanavAta ane tanuvAta. naraka pRthvInA pAThyabhAgamAM valayAkAre te rahela che. tathA ati hima paDato hoya tyAre, meghAMghakAra vatato hoya ke vAdaLAM vaDe AkAzamaMDala AcchAdita hoya tyAre je vAyu hoya, te badhAM vAyu nizcayathI sacita hoya che. paNa ati hima ke ati durdina sivAya pUvadi dizAno vAyu vyavahArathI sacita che. AkAMtika - paganA dabAvavA vaDe paMkAdithI utpa pAMca prakArano vAyu acita che. te AkAMtAdi kahe che mAta - paga vaDe kAdava Adi dabAtA cikAra zabda karatAM je vAyu uchaLe che. AdhyAta - mukhanA vAyuthI bharela daiti AdimAM rahelo vAyu. dhana - tala pIlAvAthI zabda sahita nIkaLato vAyu. medAnIta - zarIrAzrita zvAsocchavAsa rUpa vAyu. nita * bhInuM vastra nIcovatA nIkaLato vAyu. saMmUrNima, tAlavRtAdino vAyu. A pAMce prakArano vAyu ATha karmanA mathata kA arahaMtoe acita kahelo che. dhe mizra vAyukAyane jaNAvatA kahe che - mazaka eTale bakarI ke koI pazunA zarIrane uparathI cIryA vinA mastakane dUra karIne, pachI zarIranI cAmaDI nIcenA hADakAdi kADhIne, gudAchidrane bIjA koI cAmaDAnA zIMgaDA vaDe DhAMkIne, grIvAnI aMdaranA mukhane sAMkaDu karIne banAvela cAmaDAno kothaLo che dati ke mazaka. tene acita evA mukhanA vAyuthI bharI, doraDA vaDe mukhane majabUta bAMdhI koI manuSya nadI Adi jaLamAM taratI mUke to datino vAyukAya, kSetrathI 1oo hAtha dUra jAya tyAM sudhI ayita hoya che. ItyAdi gAyArca mujaba kahevuM. 30o hAya bAda to sacita ja rahe che. tethI 1oo hAyavALA kSetramAM javA-AvavA-pharIthI javA vaDe acitapaNuM jANavuM athavA 100 hAtha jeTalAM kSetramAM jatAM je kALa thAya teTalo kALa eka ja sthAne jaLa madhye rahevAthI uparokta krame acittavAdi bhAvavA. datimAM kahyuM temaja bastinA saMbaMdhamAM jANavuM mAtra bastinuM svarUpa thoDuM bhinna 38 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda che. daitimAM rahela vAyukAya paNa snigdha ane rUkSa kALane AzrIne anukrame porisi ane divasone vize ayitAdipa jANavo. * mUla-53 thI 56 - [bhAga-12 thI 15 kALa be prakAre - nizva ane rUTsa. niSa gaNa bhede - ekAMta nidha, madhyama, jAnya. rUkSa traNa prakAre - jaghanya, madhyama, utkRSTa. ekAMta niSTha kALe bastino vAyu eka porisi acetana hoya, bIjI e mitra ane trIjIe sacetana, madhyama snigdhakALe be orisi acita, trIjIe mizra, cothIe sacitta thAya. jaghanya niSTha kALe traNa parisi sudhI acitta, cothIe mitra, pAMcamIe saciva thAya. e pramANe rUkSakALamAM paNa divasanI vRddhi jANavI. * vivecana-pa3 thI 56 : snigdha - jaLavALo ane zItavALo kALa. rukSa - uNakALa. ekAMta snigdha * ati snigdhakALa. utkRSTa rUkSa - atyaMta rU. ekAMta snigdhakALamAM bastike datimAM rahelo vAyukAya eka porisi sudhI acita rahe, bIjI porisinA AraMbhathI aMta sudhI mizra, bIjI porisinA AraMbhathI ja sacita rahe che. bAkI gAthArtha mujaba kALa varNana jANavuM. rUAkALamAM - jaghanya rUkSakALe basti Adino vAyu eka divasa acita, bIje divase mizra, trIje divase sacita thAya che. e pramANe eka-eka dinanI vRddhi jANavI. * mUla-53 - acitakAyanuM prayojana munine dati ke bastimAM rahela vAyuthI athavA mAMdagImAM hoya che. sacitta ane mizra vAyu pariharato. * vivecana-pa7 : nadI Adi utaratA munine AvA vAyunuM prayojana hoya che. A kahevA vaDe jaLamAM rahela vAyu grahaNa karAya che athavA mAMdagImAM koIka vyAdhimAM daiti AdithI vAyu grahaNa karI gudA AdimAM naMkhAya che. Ama kahIne sthaLamAM rahela vAyu grahaNa karyo. jaLamaNe azakya parihAra hovAthI vAyukAyanI virAdhanAnuM pachI prAyazcitta kare. -- have vanaspatikAyapiMDa kahe che - * mUla-58 thI 61 : [58] vanaspatikAya traNa prakAre - sacitta, acitta, mizra. sacitta be prakAre - nizcayathI ane vyavahArathI. [59] nizcayathI sarve paNa anaMtakAya sacitta hoya che. pratyeka vanaspatikAya vyavahArathI sacitta che. plAna thayela vanaspati ane loTa * ATo vagere mizra hoya che. [60] puSa, ma, komaLa phaLa, harita e sarvenA DITa hAni pAmyA pachI badhAM jIvarahita jANavA. [61] citta vanaspatikAyanuM prayojana-saMthAro, pAtra, daMDa, be sutarAu va, pITha, phalaka Adi tathA auSadha, bheSaja AdimAM che.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-58 thI 61 * vivecana-58 thI 61 - gAthArtha kahyo. vizeSa A pramANe - sarve anaMtakAya eTale sAdhAraNa vanaspatikAya. pratyeka vanaspatikAya- lIMmaDo, AMbo Adi. prastAna - ardha sukAyelA sarva vanaspati. tene mizra kahI, kemake - jeTale aMze sukAyela hoya te acita ane zeSa acita hoya che. loTa-ghaMTI AdithI thayela cUrNa, temAM keTalIka nakhikA saMbhave che te sacita hoya, bAkI ayita hoya. ayita vanaspatikAya - gAthArtha mujaba jANavuM. tenuM prayojana A pramANe - je A saMtAraka - zayyA, pATa vagere sAdhu grahaNa kare che, je pAmo, daMDa, vidaMDa ItyAdi gAthArtha mujaba jANavA. - haraDe Adi ekalI vastu, bepana - be ke vadhu auSadhanuM cUrNAdi athavA aMdara upayoga karavo. te auSadha ane bahAra upayoga karavo te lepa vagere bheSaja kahevAya. have beIndriyAdi cAra piMDa ane tenuM prayojana kahe che - * mUla-62 thI 67 : 6i be-traNacAra-pAMca IndriyavALA jIvo sva sva jAtivALA traNa traNa vagere sva-sva sthAnamAM bheLA thAya tene piMDa kahevAya che. [63] , chIpa, zaMkhAdi beIndriyano paribhoga che, teIndriyamAM udheI Adino athavA vaidha kahed, mAkhInI viSTA ke AzcamakSikAno caurindriyamAM upayoga che. [64] . cendriya piMDane vize badhuM upayogI che, paNa nAkIo anupayogI che. [65]. carma, asthi, dAMta, nakha, roma, zRMga, bakarI AdinuM chANa, gomUtra, dudha, dahIM vagere vaDe paMcendriya tiryaMcano paribhoga che. [6] sacitta manuSyanuM prayojanA mArga pUchavAmAM, bhikSA darzanArthe che. acitta manuSyanA mizra kahevAya che, tene mArga pUchavo te upayoga che. [6] devatAno upayoga * kSAkAdi muni maraNanA kArya vize koIka devatAne pUche ke mArga vize zubhAzubha pUche che. * vivecana-62 thI 67 : je meLApamAM potAnI jAtavALAnuM jyAM sthAna hoya tyAM beIndriya, teIndriya, caturindriya ane paMcendriya jIvo traNa vagere ekatra thayA hoya, jemake traNa-traNa, cAra-cAra Adi, tene piMDa kahevAya che. potapotAnA sthAne piMDa kahevAya. Avo piMDa paNa traNa traNa prakAre che. te A - sacita, mizra, acita. jIvatA traNa vagere akSAdinuM eka sthAne je maLavuM te sacitta che, keTalAMka jIvaMta ane keTalAMka mRta aAdino meLApa te mizra che. jIvarahita te ja akSAdino meLApa te ayita che. te beIndriyAdi vaDe A kArya - prayojana che :- sAdhune be prakAre prayojana saMbhave che - zabda vaDe, zarIra vaDe. zakunAdi jovAmAM zabda vaDe prayojana che, te A rIte - zakhanA zabdane prazasta ane mahAzakuna mAne che. zarIra veDa traNa prakAre prayojana che - saMpUrNa zarIra vaDe, zarInA koI bhAga vaDe ane zarIranA saMbaMdhathI piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda utpanna koI bIjI vastu vaDe. beIndriyanA saMpUrNa zarIra vaDe prayojana - chIpa, zaMkha vagere sahita akSAno paribhoga hoya che. A zabdathI koDA paNa grahaNa karavA. akSa ane kada vagereno upayoga samavasaraNanI sthApanA vageremAM, zaMkha ane chIpano upayoga AMkhanA kulA vagere kADhavAmAM thAya che. teIndriyano upayoga * ahIM udhaI zabdathI udhaIe karelA rAphaDAnI mATI samajavI, evA prakAranA bIjA teIndriyanI mATInuM paNa grahaNa karavuM. paribhoga eTale upabhoga karavApaNuM. udhaInI mATI vagereno paribhoga sarpadaMzAdimAM dAhanI zAMti mATe jANavo athavA vaidha amuka teIndriyanA zarIrAdine bAhya vilepanAdine mATe batAve tyAre teno upabhoga thAya che. caurindriya madhya mAkhIno viThA e paribhoga che. kemake te viThA vamananA niSedhAdimAM samartha che. athavA netramAMthI jaLa vagere kADhavA azamakSikAno upayoga karAya che. tathA AvI jAtinA caurindriya paNa levA. paMcendriyanA piMDanA viSayamAM upayoga - tiryaMcAdino piMDa yathAyogapaNe upayogamAM Ave che. te A rIte - cAmaDuM, asthi, dAMta ItyAdi gAthArtha pramANe kahevA. 3ftha - gIdha pakSInI nakhikAdino paribhoga che, te zarIranA phollAne dUra karavA mATe bAha Adi upara baMdhAya che. saMta - suvaranA dAMtane ghasIne nAMkhatA netrane viza phUlA dUra karAya che. nara - amuka jIvonA nakha dhUpamAM nAMkhI tenI gaMdha hoya te koIpaNa rogano nAza kare che. tema - teno kAmaLo bane che. zRMga - bheMsa AdinuM zIMgaDuM, mArgamAM gacchathI bhUlA paDelA sAdhune bhegA karavAne vagADAya che. chANa ane gomUtrano upayoga khasa vagerenA mardanamAM thAya che. dudhano upayoga bhojanamAM thAya che. sacita manuSyanuM prayojana sAdhune mArga jaNAvavA ke bhikSAdi dAna mATe che. asita manuSyanA mastakanA asthi upayogI che, te asthi ghasIne puruSa cihano amuka vyAdhi dUra thAya che. koI rAjA sAdhunA vinAzAdi mATe udhamavaMta thAya tyAre sAdhu mastakanA asthi laIne kApAlikano veza laI dezAMtara jaI zake che. mizrano upayoga asthi laIne kApAlikano veza laI dezAMtara jaI zake che. mizrano upayoga asthi vaDe bhUSita ane sarasa zarIra kApAlika pAse mAgane jANavA upayogI che. devatAnA viSayano upayoga - tapasvI ke AcAyadine devIo prAyaH samIpe je rahevAvALA hoya che. maraNa vagere prayojana upasthita thAya tyAre koI devatAne pUche ke mArganA viSayamAM zubhAzubha pUche. A pramANe saritAdi bhedathI traNa prakArano dravyapiMDa pratyeka pRthvIkAyAdi navanI madhye be AdinA mizrapaNAthI mizradravyapiMDa : * mUla-68,69 :have mizra piMDa, A navenA dvika saMyogAdithI AraMbhIne cAvatu chellA
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda mUla-68,69 nava saMyogavALA bhaMga sudhI jANavo. A mizrapiMDanA taiTAMto A rIte che - kAMjI, gorasa, madirA, vesana, bhejasneha, zAka, phaLa, mAMsa, lavaNa, goLa, odanAdi aneka prakAre saMyogapiMDa jANavA. - vivecana-68,69 : kevaLa pRthvIkAyAdikanA piMDane kahyA pachI mizrapiMDa kahe che fmazrA - sajAtIya ane vijAtIya dravyanA mizra karavArUpa piMDa. A ja nave piMDonA be AdinA saMyogavALo jANavo. te A pramANe - pRthvIkAya + akAya e dvika saMyogano pahelo bhaMga. pRthvIkAya + teukAya e bIjo bhaMga. e pramANe dvisaMyogamAM 36-bhaMgo jANavA. mikasaMyogamAM pRthvIkAya + akAya + teukAya e pahelo bhaMga, pRthvIkAya + akAya + vAyukAya e bIjo bhaMga e pramANe 84 bhaMgo jANavA. catuka saMyogamAM - pRthvI, apa, teu, vAyu e pahelo bhaMga. pRthvI, apa, teu, vanaspati e bIjo bhaMga. e rIte 126-bhaMgo jANavA. paMcaka saMyogamAM-126, 5rka saMyogamAM-84, saptaka saMyogamAM 36, aSTaka saMyogamAM-9, navaka saMyogamAM eka bhaMga. kula-502 bhaMgo thAya. * * * * * * * x-x-x-x* tavaka saMyogathI prApta eka saMkhyAvALo je mizrapiMDa Ave te lepane AzrIne dekhADe che. ahIM gADAMnI dharI upara tela lagADe tyAre tenA upara 'ja'rUpa pRthvIkAya lAge. nadI utaratA apukAya lAge, loDhAnI vastu ghasAtA teukAya, tejasa hoya tyAM vAyu hoya che, mATe vAyukAya lAge, dhoMsarI vanaspatikAya che. be-traNa-cAra IndriyavALA jIvo saMpAtima saMbhave che. bheMsAdinA cAmaDAnI vAdharI Adi ghasAtA hovAthI tenA avayavarUpa paMcendriya piMDa paNa saMbhave che. AvA prakAranI gADAnI dharIthI lepa karAya, te mizrapiMDa kahevAya. ATalo ja dravyapiMDa mizrapiMDa saMbhave che. have tenA daSTAMto - kAMjI, te akAya, teukAya, vanaspatikAyanA piMDarUpa che te A rIte - cokhAne dhovA te akAya, pakavavA te teukAya, cokhAnA avayavo te vanaspatikAya. jo temAM lavaNa nAMkhe to pRthvIkAya paNa saMbhave che, e pramANe sarvatra svabuddhithI bhAvanA karavI. rasa chAsa. te akAya ane trasakAyathI mizra hoya che. mAnava * madirA, te apa, teu ane vanaspatikAyanA piMDarUpa che. vina - rAbaDI Adi, te apa, teu, vanaspatikAyanA piMDarUpa che. auda - ghI, carabI, te teu ane trasakAyanA piMDarUpa che. sAvaja - bhAjI vagere, te vanaspati, pRthvI, trasakAyanA piMDarUpa che. A pramANe - X * x * badhAM saMyogo vicAravA. jeno je dvisaMyogAdimAM samAveza thato hoya tyAM ja karavo. have kSetrapiMDa ane kAlapiMDa kahe che - * mUla-30 thI 33 : [9] traNa pradeza ane traNa samaya e anukrame cothA kSetra ane pAMcamAM kALa-piMDanuM svarUpa che. dravya eTale yugala skaMdhane vize je sthAna eTale avagAha ane sthiti eTale rahevuM. te paNa tenA AdezathI cothA ane pAMcamAM piMDanuM svarUpa che. tathA jyAM ane jyAre tenI prarUpaNA thAya. [1] je mUrtimAna dravyamAM paraspara maLI javA thakI ane saMkhyAnA bahupaNA thakI piMDa zabada yogya che, to amUrtimAna dravyane vize paNa te pis zabda ja yogya che. [ ma traNe pradezane avagAhIne rahelo je jhipadezI skaMdha avibhAge karIne saMbaMdhavALo che, te pramANe skaMdhano AdhAra paNa piMDapaNe kema na kahevAya ? kahevAya. [3] athavA to nAmAdi cAra piMDano yoga ane vibhAga vaDe avazya piMDa kahevo. paraMtu hama ane kALa e bene AzrIne je sthAne ke je kALe piuM varNana karAya athavA utpanna karAya che te paNa piMDa kahevAya che. * vivecana-70 thI 33 - [eo] nAmAdi piMDa gAthAnA anukamathI cotho kSotrapiMDa ane pAMcamo kALapiMDa kahevAya che. kSetra * AkAza, - samayanuM parAvartana. temAM traNa AkAza pradezo tathA traNa samayo - kALano vibhAga na thaI zake. tevA bhAgo. * * * * * ahIM bhAvArtha A che - paraspara maLelA traNa AkAza pradezo ane paraspara maLelAM traNa samayo anukrame kSetrapiMDa, kALapiMDa jANavA. ahIM f= zabdathI be, cAra vagere paNa jANavI. phogapiMDa ane kALapiMDa upacAra hita kahIne have upacAra sahita kahe che :pudgala skaMdha dravyamAM, avagAha ane kALathI rahevuM che. sthAna ane sthitine AzrIne je phoga ane kALanI pradhAnapaNe vivakSA karIne kSetra ane kALa vaDe je kathana. tethI cothA ane pAMcamAM piMDanI prarUpaNA karavI, ema kahevAthI zuM kahyuM ? skaMdharUpa pudgaladravyane vize avagAhanA vicArane AzrIne kSetranA pradhAnapaNAnI vivakSAe karIne jyAre kSetra vaDe A eka, be, traNa pradezavALo ItyAdi kathana karAya tyAre te apiMDa kahevAya. kALathI sthitane AzrIne kALanA pradhAnapaNAnI vivakSA karIne A eka, be samayavALo ItyAdi kALa vaDe kathana karAya tyAre te kALapiMDa kahevAya che. * X - X - have bIjA prakAre upacAra sahita kSetrapiMDa ane kAlapiMDa kahe che - je vasati Adine vize, je pahelI parisi Adi kALamAM piMDanI prarUpaNA karAya che, te piMDa. parUpAto nAmAdi piMDa vasati Adi kSetranI gapiMDa kahevAya che. e rIte parisi Adine AzrIne te kALapiMDa che. ahIM anya koI AkSepa kare che ke - mUrtimAna dravyamAM paraspara maLI javAthI ane saMkhyAmAM ghaNAMpaNuM thavAthI piMDa evuM kathana ghaTI zake che. paNa kSotra ane kALanuM
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-70 thI 3 paraspara maLavuM thatuM nathI, temaja kALamAM to saMkhyAnuM ghaNAMpaNuM ghaTatuM nathI. * x - x - x * A AkSepanuM nivAraNa karatAM kahe che - [1] jo mUrtimAna dravyamAM paraspara bhaLI javA thakI tathA be vagere saMkhyAnA saMbhava thakI piMDa evA zabdanuM kahevuM ghaTe che. to te piMDa evA zabdanuM kathana amUrta evA paNa phoganA pradezo ane kALanA samayone vize ghaTe che. kemake temAM paNa piMDa zabdanI pravRttinuM kAraNa je parasparAnuM baMdha ane saMkhyA bAhulya saMbhave che. te A rIte - | sarve kSotranA pradezo paraspara niraMtara5NArUpa saMbaMdhe karIne sahita rahelA che, tethI jema paramANuthI banAvelA caturasAdi dhanamAM paraspara niraMtarapaNArUpa anuvedhathI, ane saMkhyAnA bahoLApaNAthI piMDa evuM kathana pravarte che tema kSetranA pradezomAM paNa pravartato piMDa zabda aviruddha che. kemake temAM paNa nairaMtaryarUpa anuvedhAdino saMbhava che tathA kALa paNa paramArthathI vidhamAna che ane dravya che. tethI te kALa paNa pariNAmI che. kemake sarve vidhamAna padArthanuM pariNAmIpaNuM aMgIkAra karela che. vaLI te rUpe pariNAma pAmato pariNAmI padArtha anvayavALo kahevAya che. tethI vartamAnakALanA samayano paNa pUrvanA ane pachInA samaya sAthe saMbaMdha hoya che. * x * tethI piMDa zabdanI pravRttino virodha nathI. [2] phonamAM piMDa zabdanI pravRttinA aviroghane batAve che - jema koI TiparamANu skaMdha traNe AkAza pradezamAM avagAhIne rahelo che. paNa eka ke be pradezamAM raheto nathI. vI - niraMtapaNuM, tenAthI saMbaMdhavALo je skaMdha - 'piMDa' kahevAya. kemake niraMtarapaNe rahevuM ane saMkhyAnuM bAhulya che. e pramANe gipradezAvavAhI triparamANuM skaMdha mAphaka triparamANuM skaMdhanA AdhArarUpa je gipradeza samudAya te piMDa ja kahI zakAya, kemake sAmAnyapaNe te baMne sarakhAM ja che. [23] dhe je sthAne je piMDanI prarUpaNAnI vyAkhyA - pUrva phona ane kALa vize sUcita saMkhyA mujaba pradezo ane samayono paraspara saMbaMdha ane saMkhyAnuM bAhulya hovAthI pAramArthika piMDapaNuM kahyuM. athavA yoga ane vibhAganA asaMbhavathI pAramArthikapaNuM ghaTatuM ja nathI. te A rIte- lokane vize jyAM yoga hotA vibhAga karI zakAya ke vibhAga hotA yoga karI zakAya tyAM 'piMDa' zabda kahevAya che paNa kSetra ane pradezane vize yoga che, to paNa vibhAga karI zakAto nathI. kemake nityapaNA karIne tathA prakAre rahelA te pradezone anyathA prakAre karI zakAya tema nathI. tethI te phogapradezomAM pAramArthika piMDapaNuM nathI. vaLI samaya paNa vartamAna ja che. atita-anAmata nahIM. tethI ahIM kALanA samayanI vAtamAM ekalo vibhAga ja che, yoga nathI. tethI pAramArthika piMDapaNAno abhAva che. tethI kSetrapiMDa ane kALapiMDa prarUpaNA anyathA prakAre karavI joIe. nAma, sthApanA, dravya, bhAvapiMDamAM yoga ane vibhAgano saMbhava hovAthI piMDa 44 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda evuM kathana vize karAya che. te A rIte - nAma ane nAmavALo abheda upacAra hovAthI nAmano je piMDa te nAmapiMDa, paraSAdika ja kahevAya che kemake hasta pAdAdi avayavono khagAdithI vibhAga thaI zake che. tethI yoga hotA vibhAga thayo. e rIte pahelAM garbha mAMsapezIrUpa hato, paNa pachI tene hAtha Adino saMyoga thayo. tethI vibhAga hotA yoga thayo. tethI tenuM piMDarUpapaNuM che. - x - x-x- bhAvapiMDamAM bhAva ane bhAvavALo koIka prakAre abheda hovAthI sAdhu vagere ja mUrtimAna - zarIravALo grahaNa karAya che. temAM nAmapiMDanI jema saMyoga ane vibhAga tAvika che, tethI tenuM pAramArthika piMDapaNuM che. - X - X - X - X - kSetrapiMDa, kALapiMDa kahIne have bhAvapiMDa kahe che - * mUla-34 thI 38 : prazasta ane Apazad e baMne prakAranI bhAvapiMDane huM kahIza. prazasta ane apazasta bhAvapiMDa eka prakAre pAvata daza prakAre che. temAM 1- saMyama, 2jJAna sAtri, 3- jJAna darzana cAstri, 4- jJAna darzana tapa saMyama, 5- pAMca mahAvata, 6- pAMca cta sAthe rAtribhojana viramaNa, 7 sAta pinDeSaNA, sAta poSaNA, sAta avagaNapatimAM 8- ATha pravacana mAtA, 9- nava bahAcarcaguddhi, 1o- dazavidha zramaNAdhama A prazasta bhAvapiMDa ATha karmanuM mathana karanAra tIrthakara kahela che. Apazad bhAvapiMDa A pramANe - 1- asaMyama, 2- ajJAna ane avirati, 3- ajJAna, avirati, misyAd. 4- krodhAdi kaSAya, 5- Aad, 6cha kAya, 7 sAta karma, 8- ATha karma, 9- nava brahmacarya guti, 10- dazavidha adharma. * vivecana-34 thI 38 :gAthArtha kahyo. pratijJAta kathananA nirvAha mATe kahe che - prazasta bhAvapiMDa dazeya prakAre che. (1) eka prakAre prazasta bhAvapiMDa saMyama che. temAM jJAna ane darzana saMyamamAM ja aMtabhUta kahevAne IThyA che, tethI eka samayane bhAvapiMDa kahevAmAM koI bAdhA nathI. (2) be bhede piMDa - jJAna ane cAritra. ahIM samyagradarzanane jJAnamAM ja aMtabhUta gaNela che. (3) traNa bhede piMDa - jJAna, darzana, cAri. (4) cAra bhede piMDa - jJAna, darzana, cAritra, tapa, (5) pAMca bhede piMDa - prANAtipAta viramaNa Adi svarUpavALA pAMca, ahIM paNa jJAna, darzananI tabUta vivakSA karI che, rAtribhojana viramaNa vrata paNa aMtabhUta gaNela che. (6) cha bhede bhAvapiMDa - pAMca mahAvrata ane chaThuM rAtribhojana viramaNa vrata. (2) sAta prakAranA piMDamAM sAta pinDeSaNA, sAta pAnaiSaNA, sAta avagraha pratimA che. temAM pikaipaNA ane pAnaiSaNA saMsRSTAdika sAta che - asaMmRNA, saMsRSTA, udhRtA, avalepA, avagRhItA, pragRhitA, ujhitadhamAM. [jenuM varNanA anya sthAnothI
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-74 thI 8 BE jANavI avagraha pratimA eTale vasati saMbaMdhI vizeSa prakAranA niyamo ji yAra gama, prAyala-3 thI jANavuM (8) ATha bhede piMDa, te ATha pravacana mAtA - pAMca samiti ane traNa gupti. (9) nava bhede piMDa, te nava brahmacarya gupti jenuM varNana sthAnAMga sUpanA sthAna-9, sUma80mAM, tathA samavAya-9nA suma-11mAM che.) (10) daza bhede piMDa te dazavidha zramaNadharma * zAMti, mAdeva, Arjava, mukti, tapa, saMyama, satya, zauca, akiMcanatA ane brahmacarya. A daze prakArano bhAvapiMDa ATha karmanuM mathanakata tIrthakare kahela che. Ama kahIne graMthakAre - "kaMI kaheto nathI' ema jaNAvela che. dhe anukrame daza bhede apazasta bhAvapiMDane kahe che, te A che - (1) asaMyama - viratino abhAva, ahIM ajJAna mithyAtva Adi sarve paNa tabhUta che. (2) ajJAna ane avirati. ahIM mithyAtva, kaSAya vagere sarve paNa A bemAM ja aMtarbhata che. (3) mithyAtva, ajJAna ane avirati e traNa bhede apazasta bhAvapiMDa che. (4) kaSAya - krodha, mAna, mAyA, lobha. (5) Azrava - prANAtipAta Adi pAMca. (6) cha bhede te- pRthvIkAyika Adi cha kAyano vinAza, (7) sAta bhede bhAva piMDa - karmabaMdhanA kAraNabhUta adhyavasAyo jANavA. Ayu sivAyanA sAte karmanA kAraNabhUta pariNAma vizeSa, jJAnAvaraNAdi jAti bhedathI sAta prakAre che. (8) ATha bhede bhAvapiMDa * AThe karmabaMdhanA kAraNabhUta pariNAma. (9) nava brahmacarya gupti. (10) daza bhede adharma - kSamA AdithI viparIta kahevo. A apazarata bhAvapiMDa. have prazasta aprazasta bhAvapiMDanuM lakSaNa kahe che - * mUla-6 thI 81 : [26] je bhAvapiMDa vaDe karma baMdhAya te sarve apazasta ane jenA vaDe kamathI mUkAya te prazasta bhAvapiMDa jANavo. [co] darzana, jJAna, cADhiAnA che ane jeTalA pacayio hoya che, te te-te vakhate tene nAmano paryAyanuM pramANa karavAthI piMDa kahevAya. [1] jIva je pariNAmathI AtmAne vize karmanA piMDane cIkaNAM bAMdhe che, te bhAvapiMDa kahevAya, kemake jJAnAvaraNAdi karmane piMDarUpe kare che. * vivecana-79 thI 81 - ahIM ekavidhAdi bhede pravartatA je bhAvapiMDa vaDe jJAnAvaraNa Adi karma baMdhAya che. 4 zabdathI dIdha sthitika, dIrdha anubaMdhavALuM ane vipAkamAM kaTa karmo jenA vaDe baMdhAya te prazasta bhAvapiMDa jANavo ane ekavighAdithI pravartatA saMyamAdi vaDe je karma thakI dhIme-dhIme ke sarvathA mukta thavAya te prazasta bhAvapiMDa jANavo. [zaMkA] ghaNAnuM eka sthAne maLavuM te piMDa kahevAya. paraMtu saMyama vagere bhAvo jyAre pravarte tyAre te eka saMkhyAvALA ja hoya che, kemake eka samaye eka ja adhyavasAyanuM hovApaNuM che, to te bhAvonuM piMDapaNuM kema kahevAya ? piMDaniyuktimUlasUtra saTIka anuvAda gAthA-80mAM teno uttara ApatA kahe che - cAritranA grahaNathI tapa vagere paNa grahaNa karAya che. kemake - tapa paNa viratinA pariNAmarUpa hovAthI cAgnino ja bheda che, tethI darzanAdi gaNenA je je avibhAga paricchedarUpa paryAyio. jyAre jyAre jeTalA hoya tyAre tyAre te-te darzanAdi nAmavALo payayanuM pramANa karavA vaDe karIne pathAyanA samUhanI vivakSAthI piMDa kahevAya che. bhAvArtha e ke - saMyamanI vivakSAmAM darzana, jJAna aMtarbhAva che. tyAre te saMyamanA avibhAga pariccheda nAmanA je payayo che te samudAyapaNe eka sthAne piMDarUpa thaIne rahe che. - x * tethI ekavidha bhAva piMDapaNe kahevAto saMyama virodha pAmato nathI. paNa te ja saMyamarUpa adhyavasAyamAM jJAna ke kriyAnI vivakSA judI karavAmAM Ave tyAre jJAna ke kriyAnA avibhAga paricchedarUpa je paryAyo te jJAna ke kriyApiMDa kahevAya. tethI jJAna ane kriyA nAme bhAvapiMDa be bhede kahevAmAM virodha na pAme. jyAre te ja saMyamarUpa adhyavasAyane vize jJAnanI, darzananI ane cAminI vivakSA jadI karAya che tyAre jJAnano ke darzanano ke cAstrino avibhAga paricchedarUpa paryAya te-te samudAyane pAmIne jJAnapiMDa ke darzanapiMDa ke cA>>i piMDa kahevAya che. ema traNa prakArano jJAna, darzana ane sAtri nAme bhAvapiMDa ghaTe che. * x - X - X - e pramANe bAkInA piMDone vize piMDapaNAnI bhAvanA bhAvavI. e ja pramANe apazasta bhAvapiMDanI bhAvanA bhAvavI. A rIte "je ekaThuM karavuM te piMDa" evI bhAvaviSayavALI vyutpattine AzrIne saMyamAdinuM piMDapaNuM kahevuM. - x - pachI bhAva evA piMDa te bhAvapiMDa kahevAya evuM gAyA-81mAM jaNAve che. je khAvuM - AtmAnA pariNAma vizeSa vaDe karmanA piMDane paraspara saMbaMdha vaDe gADha saMzleSathI AbhAne vize ekaThAM kare te bhAvapiMDa. temAM hetu - je kAraNa mATe jenA vaDe AtmA potAnI sAthe piMDarUpa karAya te piMDana - jJAnAvaraNAdika karmane AtmAnI sAthe saMbaddha kare te bhAva, tethI karIne bhAvapiMDa kahevAya. temAM je bhAva vaDe AtmAmAM zubha karmo baMdhAya te prazasta bhAvapiMDa, azubha baMdhAya te apazasta bhAvapiMDa. e rIte nAmAdi cha piMDa kahyA. have A che mAM je piMDa vaDe ahIM adhikAra che, te piMDane kahevAnI IcchAthI jaNAve che - * mUla-82 : ahIM dravyamAM acitta piMDa ane bhAvamAM prazasta bhAvapiMDa vaDe prayojana che, bAkInA nAmAdi piMDo zinI matinA viratArArthe kahelA che. * vivecana-82 :A piMDaniyukitamAM dravyamAM ayita dravyapiMDa vaDe ane bhAvamAM prazasta bhAvapiMDa
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ mula-2 48 vaDe prayojana che. bAkInA nAmAdi piMDo sArthaka evA piMDa zabda vaDe kahela je artha tene tulya che, kemake temanuM paNa piMDa e rIte kathana karavApaNuM che mATe. tethI karIne ziyonI matinuM je prakopana - te te arcanA vyApakapaNAe karIne je prasaravuM, tene mATe kahela che. bhAvArtha e ke - ayita dravyapiMDa ane prazasta bhAvapiMDano ahIM adhikAra che, bAkInA piMDano adhikAra nathI. ane chUTA-chUTA paNA karIne kahevA bAkInA piMDa kahyA che. zikA] mumukSu jIvone prazasta bhAvapiMDanuM prayojana nabhale hoya, paNa ayid. dravyapiMDanuM ahIM zuM prayojana che ? (samAdhAna bhAva piMDanI vRddhimAM dravyapiMDa e Teko che, A ja vAta kahe che - * mUla-83 - AhAra, upadhi, zA prazasta bhAvapiMDano upagraha kare che. temAM AhArapiMDano adhikAra che, te ATha sthAno vaDe zuddha hoya che. * vivecana-83 : acitta dravya piMDa traNa bhede - AhArarU5, upadhirUpa, zayyArUpa. A traNe piMDa jJAna, saMyamAdi prazasta bhAvapiMDane Teko kare che. tethI A traNenuM sAdhune prayojana che, to paNa ahIM kevaLa AhArapiMDano adhikAra che. te piMDa udgamAdika ATha sthAne zuddha evo jema sAdhune gaveNa che, te kaheze - * mUla-84,85 - mumukSune nivasi ja kArya che, kAraNa jJAnAdi kaNa che. te nivaNinA kAraNanuM paNa kAraNa zuddha AhAra che. jema vAnuM kAraNa taMtu che, taMtunuM kAraNa pakSama che, tema mokSanA kAraNa jJAnAdi trikanuM kAraNa AhAra che. * vivecana-84,85 - mumukSane nivaNi ja mAtra kartavya che. bAkI sarve tuccha che. nivaNanuM kAraNa jJAna, darzana, cAritra che. * x * nivaNinA kAraNarUpa jJAnAdinuM kAraNa ATha sthAne zaddha jovo AhAra che. AhAra vinA dharma mATe zarIranI sthiti asaMbhava che. ugamAdi doSa vaDe dUSita AhAra cAmbinAzaka che. have daSTAMtathI A ja vAta kare che - jemAM vastra, taMtu, rUnA daTAMta vaDe siddha kare che ke nirvANanuM kAraNa jJAnAdi ane tenuM kAraNa AhAra che. have jJAnAdikanuM mokSakAraNatva sadaSTAMta jaNAve che - * mUla-86 : jema na haNAyela ane paripUrNa sAmagrIvALuM kAraNa avazya kAryane sAthe, tema paripUrNa jJAnAdi mokSa sAdhavAmAM samartha che. vivecana-86 :jema bIja Adipa kAraNa agni AdithI vinAza pAmyuM na hoya ane piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda avikala hoya to avazya aMkurAdipa kAryane utpanna kare, ema ja jJAnAdi paNa avikala ane vinAza pAmelA na hoya to te avazya mokSarUpa kAryane sAdhanAra thAya che. te A rIte - saMsArano nAza te mokSa. saMsAranuM kAraNa mithyAtva, ajJAna, avirati, jJAnAdi denA pratipakSArUpa che. jJAnAdinA sevanathI mithyAtvAdithI utpanna karma avazya nAza pAme che. mAtra A jJAnAdi paripUrNa ane anupahata hovA joIe. cAstrinuM anupahatapaNuM udgamAdi doSa rahita zuddha AhArathI thAya che. ATha sthAnothI zuddha AhAra sAdhu grahaNa kare. tethI ahIM AhAra piMDano adhikAra che. A pramANe piMDa kahyo. have "eSaNA' kahevI joIe - * mUla-87,88 - e rIte saMkSepathI ekaThA maLelA arthavALo piMke kahyo. have pachI phUTa vikaTa ane pragaTa athALI eSaNAne huM kahIza.. A eSaNAnA ekArSika payayio A pramANe che - eSaNA, gaveSaNA, mAgaNA, udgopanA. * vivecana-87,88 : A rIte saMkSepathI - sAmAnyapaNAthI eka sthAne sthApana karyo che artha - abhidheya jeno te tathArUpano piMDa meM kahyo. have eSaNAne kahenArA gAthA zreNine phUTa - nirmaLa, paNa tAtparya na samajavAthI malina nahIM evo sUkSma mativALA jANI zake tethI durbheda tathA vizeSa racanAnA vizeSa thakI je sukhe karIne jANI zakAya tevo *X - X * pragaTa kahevAya che, evA prakArano artha jevo che tevI eSaNAne huM kahIza. temAM sukhabodhArthe ekArjika paryAyo kahe che - jemAM paUT - IcchA, ghaT - anveSaNA ItyAdi ekArzika nAmo kahIne have bhedone kahe che - * mUla-89 - auSA nAma, sthApanA, dravya ane bhAvane vize jANavI. temAM dravya ane bhAvanA viSayavALI pratyeka eSA gaNa-~Na prakAre jANavI. * vivecana-89 : eSaNA cAra bhede - nAmaiSaNA, sthApanaiSaNA, drauSaNA, bhAvaiSaNA. nAmaiSaNA - eSaNA evuM nAma koI jIva ke ajIvanuM karAya te nAma ane nAmavALAnA abhedopacArathI "nAmaiSaNA" kahevAya. sthApanaiSaNA - eSaNAvALA sAdhu AdinI sthApanA, ahIM eSaNA sAdhu AdithI bhinna nathI, tethI upacArathI sAdhu vagere ja 'eSaNA' kahevAya che. draupaNA be bhede - AgamathI, noAgamathI. eSaNA zabdanA arthane jANe paNa temAM upayogavaMta na hoya te AgamathI drauSaNA. noAgamathI draupaNA traNa bhede - jJazarIra bhathazarIra tavyatirikta. 'eSaNA' zabdanA arthane jANanAranuM je zarIra jIvarahita thaIne rahela hoya te bhUtakAlIna bhAvapaNAthI jJazarIradrauSaNA. je bALaka hAla tenA arthane jANato
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-89 pa0 nathI paNa bhAvimAM jANaze te bhavya zarIra dravyeSaNA. tadhyatirikta te sacivAdi dravyanA viSayavALI che. bhAvaiSaNA paNa be bhede - AgamacI ane noAgamathI. eSaNAnA ane jANe ane temAM upayogavaMta te AgamacI bhAvaiSaNA. noAgamathI gaveSaNA Adi bhedathI traNa prakAre che. AmAM nAmAdi epaNA sujJAta che, tethI noAgamathI drauSaNA ane noAgamathI bhAvaiSaNAnI vyAkhyA karavAne kahe che - dravyanA viSayavALI ane bhAvanA viSavayALI te pratyekane traNa prakAre jANavI. dravyamAM saritAdi traNa bheda, bhAvamAM gaveSaNAdi traNa bheda che sacita draASaNAnA traNa bheda - dvipada, catuSpada ane apadaviSayaka. te A - * mUla-0,91 - koI punA janmane Icche che, koIka nAsI gayela ane zodhe che, koI pagalAthI bane zodhe che, koI te zaNanA mRtyune kahevA Icche che. e pramANe bAkInA catuuda, apada, acitta ane mizrane vize je oSA je sthAne yogya hoya, tyAM tene joDavI. vivecana-0,1 : jo ke pUrve eSaNAdi cAre nAmo kArthaka kahyA che, to paNa koIka prakAre teno artha bheda che. pan * mAtra IcchA. naveT - paraspara paNa arthano bheda niyata che, te A rIte - aprApta padArthanI cotarapha paribhAvanA. marform - nipuNa buddhi vaDe zodhavuM. kopana - kahevA IcchelA padArthane lokamAM prakAza karavAnI IcchA. tenA anukrame udAharaNo A che - eka putranA janmane Icche che, A eSaNAnuM udAharaNa kahyuM. bIjo koI nAsI gayelA putranI gaveSaNA - zodha kare che, A gaveSaNAnuM udAharaNa kahyuM. trIjo koI ghaNI dhULavALI pRthvI upara paDelAM pagalAM mujaba zatrune zodhe che, A mAgaNAnuM udAharaNa che. cotho koI zagunA mRtyu-maraNane sarvajana samakSa kahevAne Icche che, A udgopananuM udAharaNa kahyuM. - A dvipadanI jema ja bAkInA catuSpada - gAya vagere, pada-bIjoru Adi, acita - rUpiyA Adi, mizra - kaDA, bAju baMdhAdi alaMkAra vaDe vibhUSita pugAdine vize jyAM ja eSaNA, gaveSaNA, mArgaNAdi ghaTI zake tene pUrvokta gAthAnusAra joDavA. jemake - koI dudha mATe gAyane Icche che, koI nAsI gayelI gAyane zodhe che ItyAdi - * * * * dravya eSaNA kahI, have traNa prakAranI bhAva eSaNA kahe che - * mUla-2,93 : vItarAge traNa prakAre bhAvaiSaNA kahI che - gaLeSaNau, grahaauSaNA ane grAauSaNA. ja anukrama kema kahyo ? - gaveSaNA na rela piMDAdinuM grahaNa [35/4] piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda na hoI zake, grahaNa na karelAno paribhoga na hoI zake, tethI traNa eSaNAnI A AnupUrvI jANavI. * vivecana-sja,93 : HTya - jJAnAdirUpa pariNAma vizeSa, taviSayaka eSaNA te bhAvaiSaNA. je rIte jJAnAdi traNeno eka deza thakI ke samUlaghAta na thAya tema piMDAdinI eSaNA karavI. te paNa anukrame traNa prakAre kahI - gaveSazaiSaNA, grahaSaNA, prAraiSaNA. zeSa vRtti kathana gAthArtha mujaba jANavuM. * mUla-94 thI 9 : nAma, sthApanA, dravya ane bhAvane vize gaveSaNA jANavI. temAM dravyane vize mRga ane hI jaNavA. bhAvamAM ugama ane utpAAdanA jANadu. dravyamAM kuraMga migInuM TAMta maNa gAthA vaDe kahe che, je vRttimAM kathAnaka thakI Apela che ane hAthInuM daSTAMta bIjI be gAthA vaDe kahe che, je vRttithI jaNAvuM. * vivecana-94 thI 9 : nAma gaveSaNA ane sthApanA gaveSaNA e be eSaNAnI jema savistara potAnI meLe ja jANI levI. dravya viSayaka gaveSaNA AgamathI ane noAgamathI ema be bhede che. gaveSaNA zabdanA arthane jANe paNa temAM upayogavALo na hoya te AgamathI dravya gaveSaNA. noAgamathI dravya gaveSaNA traNa prakAre - jJazarIra, bhathazarIra ane tavyatirikta. A tabaMtiti gaveSaNA sacivAdi dravyanA viSayavALI che. temAM kuraMga [mRga ane gaja-hAthInuM udAharaNa che. te dRSTAMtane kahe che - kSitipratiSThita nagara hatuM. jitazatru rAjA ane sudarzanA rANI hatA. teNI garbhiNI hatI. teNIne mRganuM mAMsa khAvAno dohada thayo. te jANIne rAjAe kanakapRSTha mRgone lAvavA potAnA puruSone mokalyA. te puruSoe vicAryuM ke- kanakapRSTha mRgone zrIparNInA phaLo ati priya che, te phaLo A samaye hotA nathI. tethI te phaLa jevA lADavA banAvI zrIparNIvRkSa nIce DhagalA karIe, nIkaTamAM pAza-phAMsA sthApI. e pramANe karyuM. kanakapRha mRgo potAnA cUthapati sAthe svecchAe tyAM AvyA. te joIne cUMthAdhipatie mRgone kahyuM - tamane bAMdhavA mATe koI dhUtArAe A kapaTa karela che. kemake - hAlamAM zrIparNI phaLo saMbhavatA nathI, kadAca saMbhave to AvA DhagalAnA AkAre to na ja hoya. kadAca tevA vAyunA saMbaMdhathI A DhagalAM thayA hoya to te paNa khoTuM che kemake vAya to pahelAM paNa vAtA ja hatA. paNa kadApi A pramANe DhagalA thayA nathI. tethI ApaNane bAMdhavA koIe A kapaTa karela che, to tenI pAse tame jazo nahIM. yuthAdhipatinA vacanane jemaNe svIkAryu teo dIrdhAyuka thaI vanamAM svairavihArI thaI sukhane pAmyA. jeoe AhAranA laMpaTavathI temanuM vacana na svIkAryu teo pAza baMdhanAdithI duHkha bhogavanAra thayA.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-94 thI 99 ahIM zrIparNI jevA lADavA vize sthAdhipatie sadoSa ke nirdoSapaNAne vicAryuM te dravya gaveSaNA jANavI. ahIM sthAdhipatine sthAne AcArya ane mRgasamUhane sthAne sAdhuo jANavA. je gurunI AjJAthI AdhAkadi doSa vaDe dUSita AhArano tyAga kare che, te prazasta mRga jevA jANavA. jeo AhAra laMpaTapaNAthI guru AjJA na mAnIne AdhAkamadi paribhoga karanArA thayA te apazastamRga samAna jANavA. haraMta nAme gAma hatuM. AgamAnusArI vicaraNa karatAM samita nAme AcArya tyAM AvyA. tyAM jinadatta zrAvaka hato. jinAgama ane sAdhu bhaktine mATe tamaya cita ane dAna devAmAM nipuNa hato. koI divase teNe sAdhu nimite AdhAkarma doSavALuM bhojana karAvyuM. te vAta AcAryae jANI. tethI temaNe tenA ghara pravezatA sAdhune nivAya. je sAdhue guruvacanane aMgIkAra karyuM. teo AghakamanA paribhogathI thatAM pApakarmathI na baMdhAyA ane guru AjJA pAlaka thayA, tethI saMyamapAlananA zuddha ane zuddhatA bhAva pariNAmathI muktinA sukhane bhajanArA thayA. jemaNe AhAra laMpaTavathI doSonI avagaNanA karI, AdhAkarmamAM pravRta thayA. te AdhAmakarma paribhoganA doSa ane gujJA bhaMgathI dIrdha saMsAra bhajanArA thayA. o hAthInuM daSTAMta :- sajAne vicAra Avyo ke mAre hAthI grahaNa karavA che grInabatumAM puruSo mokalyA. teoe reMTa vaDe moTA sarovarone bhaya. atyaMta jaLane lIdhe ghaNAM naLanA vano ugyA. AnaMdanagaranA A rAjA ripumardana ke jenI dhAriNI saNI hatI, tene hAthInA samUhathI vyApta viMdhAyaLa nAmane nIkaTa rahelA vanamAMthI hAthI pakaDavA A kapaTa kareluM hatuM. cUyAdhipati hAthI tenA samUha sAthe tyAM Avyo. teNe naLa vanane joIne hAthIone kahyuM ke - A naLanA vano svAbhAvika ugelA nathI, paNa ApaNane bAMdhavA koI dhUrve kapaTa karela che. kemake AvA naLanA vano ane A bharelA sarovaro vaSaSThitumAM ja saMbhave che, hAla grISmaRtu cAle che mATe saMbhavatA nathI. vaLI viMdhAvaLanA jharaNAnA pravAhathI paNa A sarovaro na bharAya kemake jharaNA to pahelAM paNa vahetAM ja hatA. mATe tyAM jazo nahIM. jeoe te vayana mAnyuM te dIrdhakALa vanamAM svecchAthI karanAra ane sukhane bhajanArA thayA. jeo A vacana na mAnyA te baMdhanAdi du:khone bhogavanArA thayA. ahIM paNa cUthAdhipati hAthIne 'naLavana' sadoSa che ke nirdoSa e vicAra thayo te dravya gaveSaNA jANI. niSkarSa pUrvavat kahevo. o have bhAva gaveSaNA kahe che. te udgama azuddha AhAra viSayaka che temAM pahelAM udgamanA eka arthavALA nAmo ane bhedone kahe che - * mUla-100 thI 105 : [1oo] ugama, uopanA ane mAgaNA e kArthika zabdo che. vaLI te ugama paNa nAma, sthApanA, dravya ane bhAva ema cAra prakAre che. [11] noAgamathI bhAvogamamAM - lADu Adi dravyaviSayaka ugama para piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda jANavo. tathA bhAvamAM darzana-jJAnAstri viSayaka udgama jANavo. ahIM cAstri ugama vaDe prayojana che. [12] jyotiSa udagamAdi dravyodgama - jyotiSa, vRNa, auSadhi, megha, karja [RNa), rAjakara e sarveno ugama dravya viSayavALo che. te dravyogama jenAthI je kALe, je prakAre yogya che te kahevA lAyaka che. [103 thI 105] laghukapriya kumAranI kathA che, vivecanamAM levI. * vivecana-100 thI 105 - [100] udgama cAra prakAre - (1) nAmodgama - jIva ke ajIvanuM uma evuM je nAma, te nAma ane nAmavALAnA abheda upacArathI nAmodgama kahe che. sthApanA karAto je udagama te sthApanodagama kahevAya. tathA dravya viSayaka te dravyogama, bhAva viSayaka te bhavorDjhama kahevAya. temAM dravyodgama be bhede che - AgamathI, noAgamacI. noAgamathI paNa gaNa bhede - jJazarIra, bhathazarIra ane taduvyatirikad, have tavyatirikta dravyodgama ane noAgamathI bhAvodgamane kahe che - [11] dravya viSayaka udgama lADu saMbaMdhI jANavo. fja zabadathI jyoti vagerenuM grahaNa karyuM. bhAva viSayaka udgama traNa prakAre jANavo - darzana viSayaka, jJAna viSayaka, cAstri viSayaka. temAM ahIM cAritra udgamanuM prayojana che. kemake mokSanuM praghAna aMga yA iche. kemake cAstri vinA karmamaLa dUra na thAya. tathA svarUpe cAtrimAM navA karmanA upAdAnano niSedha ane pUrvabaddha karmano nAza karavAnA svarUpavALuM che. mATe tenuM prayojana che. [102] jyoti - caMdra, sUryAdi. tuma DAbha, ghAsa. pafdha - zAli Adi dhAnya, gaUT - karaja, #* sajAne devAno bhAga. upalakSaNathI AvA bIjA dravyono udagama paNa dravya viSayaka jANavo. temAM jyotiSa ane meghano udgama AkAza thakI che. tRNa ane auSadhino bhUmi cakI che. RNano vepAra cakI, karato udgama rAjA thakI che. vaLI jyotiSamAM sUryano ugama prAta:kALe che, tRNAdino ugama prAyaH zrAvaNAdi mAsamAM hoya. jyotiSa ane meghano udgama prasaravA paDe che. tRNa ane auSadhino udgama bhUmi phoDIne bahAra nIkaLavA vaDe, RNano udgama vyAja vadhavAthI che ItyAdi - x - [103 thI 105 lADupriya kumAranuM dRSTAMta - sthalaka nAme nagara hatuM tyAM bhAnu nAme rAjA hato. rukimaNI tenI patnI hatI. temane surUpa nAme putra hato. te pAMca dhAtrI vaDe pAlana karAto pahelA devalokanA kumAra tema ucherAto, aneka svajananA hRdayane AnaMda pamADato kumArapaNAne pAmyo. yuvAna thayo. tene svabhAvathI ja lADu priya hovAne lIdhe tenuM 'lADupiya' nAma prasiddha thayuM. koI divase te prAta:kALe sabhAmAM Avyo. manohara strIonA gIta, nRtyAdi jovAmAM pravaryo. bhojana nimite mAtAe tene lADu mokalyA, parivAra sahita sva
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-100 thI 105 IcchAnusAra teNe lADu khAdhA. te lADu tene anidrAdi kAraNe pacyA nahIM. ajIrNanA doSathI teno dho vAyu ati azucigaMdhavALo nIkaLyo. te gaMdhapudgalo tenI nAsikAmAM pravezyA. tevI zuci gaMdhathI te vicAre che ke - A lADu goLa ghI ane loTa AdinA banelA che. zuci dravya utpanna che. paNa A deha mAtAnuM lohI ane pitAnA vIryarUpa be maLI utpanna thayela hovAthI azayi che, tenA saMbaMdhathI A modaka azuci thayA che. kapUrAdi svAbhAvika sugaMdhI padArtho paNa dehanA saMbaMdhathI durgaMdhavALA thaI jAya che. A rIte azucirUpa aneka seMkaDo apAyothI vyApta evA A zarIrane mATe je gRhavAsane pAmIne nakAdi kugatimAM paDanArA pApakarmo seve che, teo cetanA sahita che to paNa mohamaya nidrA vaDe temanuM vivekarUpI cetana haNAyela che. temanuM zAstrAdi jJAna paNa paramArthathI zarIrano parizrama ja che. athavA pApAnubaMdhitAthI azubhane ja karanAruM che. te ja jJAna vidvAnone yathAvasthita padArthanuM vivecana karI heca ane upAdeyamAM upayogI hovAthI prazasta kahyuM che. je vidvatA samagra janmanA abhyAsanI pravRttithI mahAmuzkelIthI paripAka pAmI hoya, te paNa tathA prakAranA pApakarmodayathI ekAMta azuci evA strIonA mukha, jaghana, stanAdinA varNana karanArI hoya to te vidvatA A bhavamAM zarIrasparizramarUpa phaLa ane parabhavamAM kugatinuM kAraNa bane che. huM temane namaskAra karuM chuM je tatvajJa che, samyak zAkhAbhyAsI che, samagra karmanA nAza mATe yatnazIla che. teoe AcarelA mArgane have huM AcaruM chuM. AvuM vicAratA tene vairAgyathI samyagdarzanAdino udgama thayo pachI kevaLajJAnano udgama thayo. A rIte ahIM zuddha evA cAstrinA udgama vaDe prayojana che. * * * * * cAstri zuddhinuM kAraNa be bhede che - bAhya ane atyaMtara. baMne prakAranA kAraNone kahe che - * mUla-106 - cAstri, darzana ane jJAnathI udbhave che. darzana ane jJAnanI zuddhithI cAstrinI zuddhi thAya che. cAstrithI karmanI, udgamathI cAAinI zuddhi thAya. * vivecana-106 : gAthArtha kahyo. vizeSa A pramANe- sAdhue samyak jJAna ane samyagdarzanane vize yatna karavo. catna eTale niraMtara sagurunA caraNakamaLa sevI sarvajJA matane anusaratA Agama zAstrAdino abhyAsa ko. Ama kahIne cAritranI zuddhinuM atyaMtara kAraNa kahyuM. - X - X - tethI mokSanA arthI vaDe cA>>izuddhinI apekSA karAya che. * x * udgamanI zuddhithI paNa cAstrinI zuddhi thAya che. A kahevA vaDe bAhya kAraNa kahyuM. tethI cAstri-zuddhi mATe samyagu dana-jJAnavALAe avazya udgamanA doSathI zuddha evo AhAra grahaNa karavo. te udgamanA doSa soLa 54 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda che, te A - * mUla-107,108 - Adakarma, auzika, pUtikarma, mizrajAta, sthApanA, prAbhRtikA, pAdukaraNa, kIta, pamitya, parivartita abhyAhata, ubhinna, mAlApahata, Acchadha, anikRSTa, rAdhyavayuka. 16-doSo ugamanA che. * vivecana-107,108 : -0- (1) AdhAkarma - sAdhunA nimite amuka bhojanAdi kriyArthe cittanuM praNidhAna. te kriyAnA yogathI bhojanAdi paNa AdhAkarma kahevAya. athavA thAya - sAdhune manamAM ghArIne je bhojanAdi karAya te AghAkama che. -0- (2) auzika - jeTalAM yAcako hoya, te sarve te cittamAM rAkhIne karAyela. - - (3) pUtikarma - zuddha bhojanAdine avizuddha koTivALA bhojanAdi avayavanI sAthe saMparka thatAM pUtirU5 - doSa mizra bhojanAdinuM karma te pUtikarma. -0- (4) mizrajAd - kuTuMba ane sAdhu baMnenA maLavArUpa mizrabhAvathI thayela. -0- (5) sthApanA * sAdhu nimite ke sAdhune ApavAnI buddhithI bhojanAdi rAkhavA. -o- (6) prAbhRtikA - ISTajana ke pUjyane bahumAnapUrvaka Icchita vastu apAya te prAkRta. prAmRta jevuM - sAdhuone bhikSAdi devAnI vastu te prAbhRtikA. athavA prakarSe karIne sAdhune dAna ApavArUpa maryAdA vaDe nIpajAvela bhikSA. - - () prAdurakaraNa - sAdhu nimite maNi Adi sthApIne ke bhIMta vagere dUra karavA vaDe deya vastune pragaTa karavI, tenA yoge bhojanAdi paNa te ja kahevAya. - - (8) dIta - sAdhune mATe mUlya ApIne kharIdI karela hoya te. - - (9) prAmitya - sAdhune mATe uchInuM grahaNa karAya che. -o- (10) parivartita - sAdhune nimite je parAvartana - badalo karAya che. -0- (11) abhihata - sAdhune mATe anya sthAnethI lAvela hoya te. -0- (12) urbhinna - chANa AdithI DhAMkela kuDalAdinA mukha ughADIne devuM te. -o- (13) mAlopahata - mAMcA ke meDI uparathI sAdhune mATe utArela. -o- (14) anikRSTa - sarva svAmIe sAdhune ApavAnI saMmati na ApI hoya tevuM. -0- (15) ADegha * na IcchatA nokarAdi pAsethI sAdhune devA mATe laI levAya. -0- (16) adhyavapUraka - adhikapaNAthI, potAnA mATe saMdhavA mUkela
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-103,108 odanAdimAM sAdhunuM Agamana jANIne temane mATe vadhAre umeravuM. have pahelAM AdhAkarma doSane kahevA mATenI dvAra gAthA - * mUla-109 thI 112 - [19] AdhAkarmanA kAryaka nAmo kaheza, pachI konA mATe ? pachI zuM ? pachI parAkSa, pachI svapakSa, grahaNa karavAnA cAra bheda, AjJAbhaMgAdi kahevA. [11] AdhAkama, Adhakarma, Atmadana, Atmaka, pratisevana, pratizravaNa, saMvAsa ane anumodanA e ekArthika nAmo che. [111] tavyatirikta dravya AdhA - dhanuSa, sUpa, kAvaDa, bhAranI AdhA (AdhAra) rkAdika che, kuTuMba ane rAjyanI ciMtA vagerenI AghA hadaya che. aMtakamAM dhanANanI AdhA che. [11] audApti zarIranuM apaDhAvaNa ane pAvana jene mATe mananI pravRttipUrvaka karAya che, te. AdhAkarma kahevAya che. * vivecana-109 thI 112 : [19] pahelAM AghAkarmikanAM eka arthavALA nAmo kahevA. pachI konA mATe kareluM bhojanAdi AdhAkarma thAya che ? pachI AdhAkarmanuM svarUpa zuM che ? gRhastha loko ane sAdhu Adino samUha, temAM gRhastha nimite karela bhojanAdi AdhAkarma thatAM nathI. AdhAkarma grahaNa karavAmAM atikramAdi cAra prakAra che, te kahevA. tathA te grahaNa karavAmAM AjJAbhaMgAdi doSa thAya. [11] AdhAkarmanA paryAya nAmomAM :- adha: - adhogatinA kAraNa rUpa je karma te adhakarma, kemake AdhAkarma bhogavanArA sAdhuonI adhogati thAya che, kemake adhogatinA kAraNarUpa prANAtipAtAdi Azravo mAtpana - durgatimAM paDavAnA kAraNapaNe je AtmAne haNe che. mAtmavarSa - pAcaka Adi saMbaMdhavALuM je karma athavA jJAnAvaraNIyAdi karma, jenA vaDe saMbaddha karAya che. abheda vivAthI A paNa kahe che . paDavA * vAraMvAra karAya che pratisevana. pratizravaUT * AdhAkarmano svIkAra karAya che. saMghaH - AdhAkarma bhogavanAranI sAthe je vasavuM te, saMvAsathI zuddha AhAra bhogavanAra paNa AdhAkarma bhogavanAranI sAthe je vasavuM te, saMvAsathI zuddha AhAra bhogavanAra paNa AdhAkarmabhojI jANavo kemake tyAM anumati doSa che. vaLI AdhAkarmInI suMdara gaMdhAdithI kyAreka temAM pravartana paNa thAya. anuna - AdhAkarmI bhojananI prazaMsA, te paNa AdhAkarmanI pravRttinuM kAraNa che. A pratisevanAdi AdhAkarmava AtmakarmarUpa nAmane AzrIne jANavuM. badhA nAmAdi bheda vaDe cAra prakAre che - nAma AdhA, ItyAdi. nAma AdhAdi eSaNA pramANe jANavA. tadhyatirikta dravyAdhA. A rIte - [111] dravyAdhAmAM mAthAM zakada adhikaraNa pradhAna che. jenA vize sthApanA karAya te AdhA. AdhA, Azraya, AdhAra sarve ekAryaka che. dhanuSa te pratyaMcAnI AdhA che. cUpa-staMbha, dhuMsaruM prasiddha che. kAvaDa * puruSo potAnA khaMbhe dhAraNa karIne piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda jenA vaDe jaLa vahana kare che. bhara-ghAsa Adino samUha. kuTuMba - strI, gAdino samudAya ItyAdi. A badhAmAM dravyAdhA - dravyarUpa AdhAra anukrame aMdhAdi ane hadaya che. jemake cUpanI AghA baLada Adino aMdha che, kAvaDanI AdhA manuSyano skaMdha che. bhAratI AghA gADuM vagere che. kaTaMba ciMtAnI AghA hRdaya che. A dravyApA kahI. have bhAva AdhA - te AgamathI ane noAgamathI be bhede che. AdhA zabdanA arthane jANavAmAM kuzaLa ane temAM upayogavALo te AgamathI bhAvAdhA kahevAya. jyAM tyAM mananuM praNidhAna hoya te noAgamathI bhAvAdhA kahevAya. - x * ahIM prastAvathI bhAvAMdhA sAdhune dAna ApavAne odana rAMdhavA, raMdhAvavAnA viSayavALI jANavI. te AdhA vaDe thatuM odanapAkAdi karma te AdhAkarma kahevAya che. te mATe havenI niyuktimAM kahe che - [112] audArika zarIravALA te tiryaMca ane manuSya be bhede che. tiryacomAM ekendriyathI paMcendriya sudhI levA. ekendriyo paNa sUkSma ane bAdara baMne levA. kemake je prANI je kAraNathI avirati che, te prANI kAryane na karato hoya to paNa paramArthathI karato ja jANavo tema gRhastha sUkSma ekendriyanA apadrAvaNathI nivRta thayo nathI tethI sAdhu mATe samAraMbha karato te gRhastha sUmanuM paNa apadrAvaNa karanAra jANavo. mATe sUmanuM paNa grahaNa karela che, athavA ahIM bAdara ekendriyo ja grahaNa karavA. sAdhune mATe odanAdi saMskAra karAtA jyAM sudhI zAlivagere vanaspatikAyAdinA prANano atipAta na thAya, tyAM sudhI tene thatI badhI pIDA apadvAvaNa kahevAya. jemake zAli DAMgarane be vakhata khAMDe tyAM sudhI apadrAvaNa ane bIjI vAra khAMDe tyAre atipAta che. atipAta pUrvenI pIDA te apadrAvaNa kahevAya. nipAthaUT - kAya, vANI, mana thavA deha, Aya, Indriya tenuM pAlana-vinAza. * x * A tripAtana garbha tiryaMca paMcendriya ane manuSyanuM jANavuM. ekendriya mAtra kAyano vinAza hoya, zeSa jIvone kAyA-vacanano hoya. deha, Aya, Indriya artha lo to e traNano vinAza sarve tiryaMca ane manuSyane hoya. mAtra jemane je ghaTe tema kahevuM. * * * * * * * * * je dhAnyanA jIvanuM sAdhune mATe apadrAvaNa karIne gRhastha potAne mATe atipAtana kare te dhAnya sAdhune kahyuM che. paNa gRhastha jenuM tripAtana paNa sAdhune mATe kare te sAdhune na lo. A rIte audArika zarIravALAnuM apadrAvaNa ane bipAtana je koI eka ke aneka sAdhune mATe - sAdhu nimitte karAya te AghAkama kahevAya ema tIrthakaro ane gaNadharo kahe che. A ja gAthAne bhASyakArazrI traNa gAthA vaDe kahe che - * mUla-113 thI 115 [bhAga-25 thI 27] audArika zarIranA grahaNa vaDe badhAM tiryaMca ane manuSya jANavA. athavA
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-113 thI 115 pa8 piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda samane vajIne jINavA. atipAtane vajIne je pIDA te advAvaNa jANavuM. kAya, vacana, mana e traNa athavA deha, Ayu, Indriya e traNa paNa jANavA. svAmItva, apAdAna ane karaNamAM atipAta hoya che. je gRhasthadAtA eka ke aneka sAdhune hRdayamAM sthApI kAyA vaDe pANIvadha kare te AdhAkarma che. * vivecana-113 thI 115 :gAthArtha kahyo. mahArAja - paMcamI, vajana - tRtIyA vibhakti. AdhAkarma kahyuM, have adha:karma kahe che. te nAmAdi cAra bhede che. noAgamanA pahelA be bheda sudhI AdhAkarmavatu jANavuM. tadgatirikta dravya AdhAkarmane niryuktikAra svayaM jaNAve che. * mUla-116,113 : jaLa AdimAM nAMkhela dravya bhAra vaDe nIce jAya che ke nIsaraNI AdithI nIce utaravuM te dravya adhaHkarma che. bhAva adhAkarma te * saMyama sthAno, kaMDako, lemyA ane zubhakarmanI sthiti vizeSanA bhAvane nIce kare che. * vivecana-116,113 : patyarAdi dravya, jaLa AdimAM nAMkhatA bhArepaNAne lIdhe nIce jAya che, nIsaraNI ke doraDAdithI kUvAdimAM utaravuM ke mALa AdithI nIce javuM te dravya adha:karma che. have bhAva adhaHkarmano avasara che te be bhede - AgamathI ane noAgamathI. AgamaNI pUrvavatu noAgamathI bhAva adha:karma A rIte - je kAraNe AdhAkarma bhojI sAdhu AgaLa kahevAze te saMyamanAM sthAno, kaMDaka - asaMkhyAtA saMyamanAM sthAna samudAyarUpa. tathA lezyA, sAtA vedanIya Adi zubha prakRti saMbaMdhI sthiti vizeSa. A badhAM saMbaMdhe vizuddha ane ati vizuddha sthAnomAM vartatA potAnA AtmAnA adhyavasAyane nIce kare che. eTale hIna ane atihIMnA sthAnone vize kare che. te kAraNe AdhAkarma bhAva adha:karma kahevAya che. bhASyakAra A vAta traNa gAyA vaDe kare che - * mUla-118 thI 120 :- [bhAya-28 thI 30] temAM cAcinA je anaMta pAyo che te saMcamasthAna hoya che ane te asaMkhyAta sthAnono eka kaMDaka thAya che. vaLI asaMkhyAtA je kaMDako te vasthAnaka kahela che, AvA asaMkhyAtA je sthAnako te saMyamazreNI raNavI. tathA je kRSNAdi vezyAo ane sarvotkRSTa viruddha prakRtinA vizuddha sthiti vizeSo e sarvene sAdhu AdhAkarma-grahaNathI potAnA AtmAne A vizuddha saMyama sthAnAdikathI nIce-nIce kare che. * vivecana-118 thI 120 : dezaviratinA sarvotkRSTa vizuddha sthAnathI sarva viratinuM jaghanya evuM vizuddhisthAna paNa anaMtagaNuM che. anaMtaguNapaNuM 'chaThANa vaDiyA' bhAva vicAratI vakhate sarva sthaLe sarvajIvanA anaMta pramANa guNAkAre jANavuM. - x - 4 - have A sUtrano artha lakhAya che. te saMyamanA sthAnAdi kahevA lAyakamAM paheluM saMyama sthAna kahevAmAM Ave che - anaMta saMkhyAvALA cAstrinA paryAyo eTale ke cAritra saMbaMdhI sarva jaghanya visaddhi sthAnamAM rahelA nirvibhANa bhAgo che, te badhAM maLIne eka saMyama sthAna thAya. tenA pachInuM bIjuM saMyama sthAna, te pahelAM sthAnathI anaMtatama bhAga vaDe adhika che. e rIte pUrva-pUrvanA sthAnathI uttara-uttaranA sthAno anaMtatama bhAgathI adhika evA niraMtara kahevA. A sarve saMyama sthAnono eka kaMDaka thAya. kaMDaka eTale aMgula mAtra kSetranA asaMkhyAta bhAgamAM rahelA pradezonI rAzi pramANa saMkhyA. kaMDaka pachInuM bIjuM turaMtanuM saMyama sthAna te pUrvanA saMyamasthAna thakI asaMkhyAta bhAga adhika che. pachInA bIjA paNa kaMDaka pramANa saMyama sthAno uttarottara anaMtabhAga vRddhivALA che. tyArapachInuM eka saMyamasthAna asaMkhyAta bhAga adhika hoya che. pachI pharIthI tenI pachInA kaMDaka pramANa saMyama sthAno uttarottara anaMta bhAga vRddhivALA che. yAvatu pachI-pachI vRddhi karatAM tyAM sudhI kahevuM ke jyAM sudhI te sthAno paNa kaMDaka pramANavALA thAya. cAvata chelle eka saMyamasthAna saMkhyaya bhAga adhika hoya che. pachI pahelethI AraMbhI jeTalAM saMyama sthAno pUrve vyatIta thayA che. te pharIthI te ja anukrama vaDe kahIne pharIthI paNa eka saMyama sthAna saMkhyaya bhAga adhika kahevuM ItyAdi - x - x - vRttimAM ghaNuM lAMbu kathana che. * x x - paNa chelle asaMkhyAtA kaMDako maLIne eka sthAnaka thAya che. A pasthAnakomAM cha prakAre vRddhi kahelI che, te A pramANe - 1- anaMta bhAga vRddhi, 2- asaMkhyaya bhAga vRddhi, 3- saMkhyaya bhAga vRddhi, 4- saMkhyayaguNa vRddhi, 5- asaMkhyayaguNa vRddhi, 6- anaMtaguNa vRddhi. ahIM vRttikArazrI jevA prakArano anaMtamo bhAga, asaMkhyAtamo bhAga ke saMkhyAtamo bhAga grahaNa karAya che tathA jevA prakArano saMgAto, asaMgAto ke anaMto guNAkAra grahaNa karAya che, te kahe che. [ame A rAzi gaNitano anuvAda karela nathI, paNa 'kammapayaDamAM A sthAnakamAM rahellA bhAgAkAra, guNAkAra vistArathI samajAvelA che, temAM praNamAM guNAkAra ane pakSamAM bhAgAkAra che.] pahelAM SasthAnaka pachI ukta krame bIjuM sthAnaka prApta thAya che. e pramANe bIjuM paN sthAnaka prApta thAya che, e rIte tyAM sudhI SasthAnako kahevA ke jyAM sudhI te asaMkhyaya lokAkAza pradeza jeTalAM pramANavALA thAya. AvA asaMkhya lokAkAzanA pradeza jeTalA pramANavALA je SaTu sthAnako thAya te sarve maLIne eka saMyama zreNi kahevAya che. kRSNAdika lezyAe tathA sarvotkRSTa sAtavedanIyAdi vizuddha prakRti saMbaMdhI vizeSa sthiti vizeSo jANavA. tethI karIne A saMyama sthAnAdi zubha sthAnomAM vIto
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6o piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda mUla-118 thI 120 AdhAkarma grahaNa karanAra sAdhu potAnA AtmAne A vizuddha evA saMyama sthAnAdithI nIce-nIce paDe che. jo AdhAkamadi grahaNa kare to te sAdhune zuM dUSaNa prApta thAya ? * mUla-11 thI 123 : [11] kaMIka nyUna evA cAgni vaDe zreSTha evo sAdhu potAnA bhAvanA utAravAthI AdhAkamane grahaNa karato potAnA AtmAne nIce nIce laI jAya che. [1ra AdhAkarmagrAhI sAdhu nIcA bhavanuM Ayu bAMdhe, zeSa kamane adhogati sanmukha kare, tathA tIva bhAva vaDe karmane gADha kare ane caya tathA upacaya re che [13] te guNakarmanA udayathI durgatimAM paDatA AtmAne rokavA tevo sAdhu samartha thato nathI, tethI ja tene adhogatimAM laI jAya che. * vivecana-121 thI 123 : saMyama sthAnAdi vizaddha bhAvonuM hInAtihIna adhyavasAyomAM. utAravA vaDe, ahIM caraNa vaDe je praghAna, nizcayanayanA mate kSINakapAyAdi akaSAya cAAivALo grahaNa karAya che, tene A pramAdano saMbhava hoto nathI, tene lolupatA paNa hotI nathI kemake te mohanIya karmano ekAMte nAza thayo che, tethI tene AdhAkarma grahaNa saMbhavatuM nathI, mATe kiMcit nyUna kahyuM. kiMcit jUna caraNAgra paramArthathI upazAMtamoha kahevAya che. arthAt pramatta saMyatAdi to dUra raho, AghAkarmaNAhI Avo ukaTa sAdha paNa potAnA AtmAne ratanapamAdi nakAdi laI jAya che. A dUSaNa AdhAkarma grahaNa karanArane lAge che. * x * x - te ratnaprabhAdi narakarUpa bhavAyune bAMdhavA sAthe bAkInAM gati Adi nAmAdi karmone paNa adhogati sanmukha kare che eTale ke prakapaNe duHsaha, kaTaka ane tIvra anubhava sahitapaNe bAMdhe che. tenAthI AdhAkarma saMbaMdhI paribhoganuM laMpaTapaNuM vRddhi pAmatAM niraMtara utpanna ati tIvra pariNAma vaDe yathAyogyapaNe nidhatirUpapaNAmo karIne nikAcanArUpapaNe karmone sthApe che. kSaNe kSaNe acAnya pudgalanA grahaNa vaDe caya-thoDI vRddhi ane upacaya-ghaNIvRddhi kare che. tethI karIne - adhogatimAM laI javAnA svabhAvathI te adhobhavAyu vagere karmanA vipAka vedanAnA anubhavarUpa udaya vaDe durgatimAM paDatA AtmAne nivAravA mATe AghAkarmagrAhI sAdhu samartha thato nathI. tethI aghobhavAya vagere udayane pAmelA karmo balAkAre tene narakAdi adhogatimAM laI jAya che. karmothI koI baLavAnuM nathI. A rIte AdhAkarma adhogatinuM kAraNa hovAthI adha:karma kahevAya che. - - have mAtmAna paryAyano artha cAra bhede che - nAma, sthApanA, dravya ane bhAvathI. temAM vadhyatiSThita AtmaNe kahe che. bAkInA bhedo pUrvavat jANavA. * mUla-124 thI 127 :[12] je gRhastha prayojana sahita ke rahita tathA anidAthI ke nidANI cha kAcanI hiMsa kare te Atmana che. [15] jANatA ke ajANatA tathA uddezIne ke odhathI athavA vadha karavA taiyAra karelA jANaka ke ajANakane je mAravA te A anidA ane nidA kahevAya. [16] kAyA nizcaye dravyAtmA che, jJAnAdi traNa te bhAvAtmA che, tethI bIjAnA prANano nAza karavAmAM te sAdhu potAnA cA>>irUpI AtmAne haNe che. [12] nizcayanayathI rAtrirUpI AtmAno nAza thatA jJAna ane darzanano paNa nAza thayo jANato. paNa vyavahArathI to cAstri haNAyA chatAM pUrvanA benI bhajanA jANatI. * vivecana-124 thI 127 : [124] je gRhastha sva ke para nimite athavA prayojana vinA pApI svabhAvane lIdhe ja, tathA je nidAna te nidA - jIvahiMsA nakAdi duHkhanuM kAraNa che ema jANavA chatAM athavA sAdhune AdhAkarma na kahyuM ema jANavA chatAM paNa jIvonA prANano je nAza karavo te nidA kahevAya. tenA niSedhathI anidA kahevAya che ke jemAM potAne mATe ke pagAdi anyane mATe ema vibhANa karyA vinA sAmAnyapaNe je karAya. [15-bhANa-31 'A manuSya mane hamaNAM ja mAraze' ema jANatA evA mAravAne taiyAra karelA jIvanA prANano je nAza karavo te nidA kahevAya, tenAthI je viparIta te anidA kahevAya - ajANakAra evA mAravA taiyAra karelA jIvane je mAravo te anidA. A rIte nidA ke anidAthI gRhastha chakAyanuM mardana kare che. te pRthvIkAyAdi cha kAyanuM mardana noAgamathI dravya Atmapta che. pRthvI Adi cha kAca nize dravyarUpa AtmA che. kemake jIvo guNa paryAyavALA che, tethI dravya kahevAya. tethI temanuM mardana dravya AtmaM kahevAya. | [126] have bhAva Atmata kahe che - temAM AgamacI Atmana che ane jANe ane temAM upayogavaMta hoya. noAgamathI bhAva Atmana che - jJAnAdi traNa bhAvAtmAnuM hanana. AtmAnA jJAna, darzana, cAritra paramArthathI AtmA che, bAkInuM dravya AtmA nathI kemake temAM potAnA te svarUpano abhAva che. tethI cAsTivaMta jo pRthvI AdinA IndriyAdi prANonA vinAza vize Asakta hoya te cAritrarUpa bhAvAtmAne haNe che. cAmirUpa bhAva AtmA haNAtA jJAna darzanarU5 AtmA nizcayathI ja haNAyelA jANavA. [12] nizcaya nayanA mate cAstrirUpI AtmAno vighAta thatAM jJAna, darzanano paNa vighAta jANavo. kemake cAstrinI prAptirUpa sanmArgamAM je pravRtti te jJAna-darzananuM ja kuLa che, jo te pravRtti na hoya to te jJAna, darzana paramArthathI avidhamAna ja che. vaLI je sAdhu cAstrigrahaNa karIne AhAranA laMpaTAdipaNAthI AdhAkarma bhojanathI nivRtti pAmato nathI, te bhagavaMtanI AjJAnA lopAdimAM vartato samyagajJAnI hoto nathI ane samyagadarzanI paNa hoto nathI. kemake AjJAthI ja cAstri che, AjJA bhaMga
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-124 thI 12 2 piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda thatAM jANa ke zuM bhagna na thayuM ? zArAmAM kahyA mujaba na karanArAthI vadhu bIje koNa mithyArdaSTi hoya ? mATe cAstri vighAte jJAnAdi vighAta che. vyavahAra nayanA mate cA>>i haNAvA chatAM jJAna, darzananI bhajanA jANavI. koImAM te baMne hoya, koImAM na hoya. vyavahAra nayanA mate sakhyaNa dRSTipaNuM hovAthI jJAna-darzana che. nizcaya nayanA mate to na ja hoya. tethI bIjAnA prANanA vinAzamAM Asakta sAdhu mULathI ja AtmaM che. AdhAkarma bhojI sAdhune anumodanA dvArathI te avazya saMbhave che. mATe tene Atmata kahyA. have Atmakarma kahe che. te nAmAdi cAra bhede che. temAM tad vyatirikta dravya Atmakarma kahe che. bAkI pUrvenA bhedo AdhAkarmavat jANavA. * mUla-128 thI 133 - [18] je puruSa je dhanane potAnuM mAne che, tene te dhana dravyAtmakama kahevAya che. noAgamaNI bhAvAtmakarma - azubha pariNAmavALo bIjAnA kamane potAnuM kare te bhAva Atmakarma kahevAya. [1ra9] AdhAkarma ane saMkSipTa pariNAmavALo sAdhu pAsukane paNa grahaNa karavA chatAM karma vaDe baMdhAya che tethI tene tuM [bhAva) Atmikarma jANa. eTale tene grahaNa karI je sAdhu bhojana kare che te pacchamane Atmakama kare che. [13] [zaMkA) pakriyA ane vize kema prApta thAya ? [31] keTalAMka kUTapAzanA daSTAMta vaDe parapayogamAM paNa baMdha kahe che, pramAdI ane catura evo mRga phUTamAM baMdhAya che. [13] e pramANe zubha bhAvanAvALo sAdhu bhAvakUTamAM baMdhAya che. tethI prayatnapUrvaka azubha bhAva varjavo. [13] AdhAkarma bhale pote na karato hoya to paNa jANavA chatAM tene grahaNa karanAra tenA prasaMgane vadhAre che ane grahaNa na karanAra tenA prasaMgane nivAre che. * vivecana-128 thI 133 : [128] je puruSa dhanane A mAruM che ema aMgIkAra kare che, te puruSane te ghanA tavyatikti dravya viSayaka Atmakarma thAya. potAnA saMbaMdhapaNAthI je karavuM te Atmaka. -0- have bhAva Atmakarma kahe che te AgamacI ane noAgamathI. noAgamathI bhAvakarma kahe che - AdhAkarma grahaNa karavArUpa azubha bhAvathI pariNAma pAmelo puruSa, bIjAnuM - saMdhanAra Adi saMbaMdhI, je pacana-pAcanathI thayela jJAnAvaraNIyAdi karma, tene potAnuM kare che, tene bhAvathI Atmakarma kahevAya. tene ja vizeSathI kahe che - [19] AdhAkarma to dUra raho, paNa svarUpe karIne eSaNIya evA bhojanAdi hoya chatAM saMkliSTa pariNAmathI AdhAkarmagrahaNanA pariNAmavALo thaIne grahaNa karato, jemake - "huM ati vyAkhyAna labdhivALo chuM" ItyAdi vicArI kahe ke - mArA guNothI vaza A sarva loka rAMdhI-raMdhAvIne mane A ISTa odanAdi Ape che. AvA bhAvavALo sAdhu sAkSAt AraMbha karanAranI jema jJAnAvaraNIyAdi karmathI baMdhAya. tene tuM Atmakarma jANa. - 4 - Ane ja spaSTapaNe [130] gAthAmAM kahe che - jyAre sAdhu AdhAkarma grahaNa karIne Aroge che, tyAre te sAdhu pAcakAdinuM karma, tene Abha karmarUpa kare che atha te karma potAnuM paNa kare che. bhAvArthane na jANato koI anya puruSa ahIM zaMkA kare che - para saMbaMdhI jJAnAvaraNIya karma AdhAkarma bhojI sAdhumAM kevI rIte saMkrame ? na ja saMkrame. jo kadAca bIjAnuM karma koI bIjAne saMkramatuM hoya to kSapakazreNI caDelA, kapALa, samagra jagatanA prANInA karmane umUlana kasyAmAM samartha evA mahAtmA badhAM prANInA jJAnAvaraNIyAdi karmane potAnAmAM saMkramAvIne khapAvI de. te rIte badhAMne eka ja kALe mukti thAya. paNa tema thatuM nathI. tethI pakarmano saMkrama anyane vize na ja thAya. * * * * * prANInuM jenuM je karma hoya teNe ja te vedavA lAyaka che. to tame ema kema kahI zako ke "parakamane AtmakarmarUpa kare che ?" pUrve kahelA vAkyano paramArtha na jANanAra keTalAMka anyathA paNa vyAkhyAna kare che. tethI tenA matane dUra karavA, upanyAsa kare che - [131] pravacananA rahasyane na jANanArA keTalAeka sva samudAyanA ja kuTapAzanA TAMtane kahe che - 'para' - pAcaka Adi puruSe niSpAdana karelA paNa odanAdine vize tene grahaNa karanAra sAdhune baMdha thAya che. jema zikArIe sthApana karelA kUTa-pAzamAM mRgane ja baMdha thAya che. paNa zikArIne nahIM. tema ahIM sAdhune ja baMdha thAya che, gRhasthane nahIM - tethI pakarma - AdhAkarma bhojI sAdhu potAnuM ja kare che, mATe pakarmane AtmakarmarUpa kare che, ema kahevAya che. temano A uttara asatya che. kemake sAkSAt AraMbha karanAra hovAthI pacce paNa nize kamabaMdha saMbhave che, jema mRgane mAtra para prayoga thakI baMdha nathI, potAnA pramAdAdi doSathI paNa baMdha che, tema sAdhune paNa che. [132] keTalAMka samyak prakAre gurucaraNanI sevArahitatAthI yathArtha tatvane na jANanArA upara mujaba kahe che, teno uttara guru bhagavaMta Ape che - "tenI tenI upekSA karanArA ane vRddhonI sevA na karanArA purUSonI buddhi prAcIna Agamo vinA ati prasanna thatI nathI." tethI kahe che - pramAdI ane adakSa mRga baMdhAya che, apamAdI to kuTa-pAsa nIkaTa jato ja nathI. kadAca jAya to paNa dakSapaNAthI tyAMthI khasI jAya che. tethI te mAtra paraprayogathI nahIM paNa svapramAda vaza paNa baMdhAya che. e pramANe saMyamarUpa bhAvanA baMdhana marATe kUTa samAna AdhAkarma, tene vize te sAdhu jJAnAvaraNa Adi karma vaDe baMdhAya che ke je AhAra laMpaTatAthI AdhAkarmanA grahaNarUpa azubha bhAvanA pariNAmavALo hoya, te vinA bIjo baMdhAto nathI. rAMdhanAre AdhAkama karyA chatAM je sAdha tene grahaNa karato nathI te jJAnAvaraNIya Adi pApakarma vaDe baMdhAto nathI. jema mRgamAM kahyuM ke - x * tene mAtra paranA prayogathI ja baMdha nathI,
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-128 thI 133 tema sAdhune paNa azubha adhyavasAya kAraNarUpa che. tethI sAdhue AdhAkarmanA grahaNarUpa azubha bhAvane varjavo. * x* x * AdhAkarmanuM grahaNa ke bhojanathI pakkama AtmakarmakaraNa thAya che. anyathA thatuM nathI, tethI upacArathI AdhAkarma te Atmakarma kahevAya che. [13]] have AdhAkarmane na karavA - karavA chatAM doSa kema lAge ? te zaMkAno uttara Ape che. je 'A mAre mATe banAvela che' tema jANavA. chatAM jo AdhAkamane grahaNa kare to anya sAdhu ane dAtAne evI buddhi utpanna thAya che ke- "AghAkarmanA bhojanamAM kaMI doSa nathI." anyathA A sAdhu jANavA chatAM kema grahaNa kare ? pariNAme paraMparAe sAdhuone AdhAkarmanA bhojanathI cirakALa sudhI chakAyano je vighAta thAya te sarva paramArthathI tenA vaDe pratyo kahevAya. paNa je sAdha tema vartato nathI te tevA prakAranA prasaMganI vRddhine nivAre che. kemake pravRttino ja abhAva che. tethI atiprasaMga nAmaka doSanA bhayathI sAdhue AvuM AdhAkarma na bhogavavuM. bIjuM sAdhu te levAthI avazya anumodanA kare che. "jeno pratiSedha nathI karyo te anumata che." evo vRddhavAda che. vaLI bIjuM AdhAkarma bhojanamAM manojJa AhArathI dADhAnA rasane kAraNe pote paNa AvuM rAMdhe ke raMdhAve. tethI sarvathA AdhAkarma bhojana na karavuM. have "pratisevanA' Adi kahevA joIe. te nAmo AtmakarmanA aMgapaNe pravartelA che, tethI te aMgapaNa ane paraspara guru-laghune vicAre che * mUla-134 thI 137 : [134] vaLI te kamI pratisevanAdi vaDe AtmAne AdhIna kare che. temAM paheluM pada gura che, bIjA traNa pado anukrame laghu, laghu, laghu che. [13] pratisevanAdinA svarUpanA svarUpane pratipAdana karavAnI pratijJAthI kahe che - huM pratisevanAthI anumodanA paryAnA dvAronA yathAsaMbhava svarUpane daSTAMta sahita kahIza. [136] bIja dvArA ANelA AdhAkarma vAparavAmAM pratisevanA doSa * tevuM koI vApare, tene koI preraNA kare tyAre kahe ke - bIjAne hAthe aMgArA kaDhAvatAM pote baLato nathI" huM zuddha ja chuM, doSa denArAne lAge che. AvI khoTI upamA vaDe siddhAMtanA arthano ajANa mUDha pratirodhanA kare che. * vivecana-134 thI 137 : [134] jJAnAvaraNAdi para karmane potAnA kare che. te pratisevanAdi dvArA parakamane potAnuM kare che, tethI pratisevanAdi viSayaka AdhAkarma paNa pratisevanAdika kahevAya. 'pratisevanA' pada gura-mahAdoSavALuM che, bAkInA traNe pratizravaNAdi anukrame thoDAM-thoDAM ochA doSavALA jANavA. [135] pahelAM pratisevanAnuM svarUpa kahe che. je sAdhu AdhAkarmane pote ja lAvIne vApare, te AdhAkarmano pratisavI prasiddha ja che. ahIM to "bIjAe lAvelA AdhAkarmane vAparavAmAM koI doSa nathI." ema mAnanArane pratisevanAnA doSo kahe che : piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda [136,133] bIjA sAgha AdhAkarma bhojanAdi lAvIne Ape, tene je sAdhu vApare te pratisevanA che. jo koI temane preraNA kare ke- "dhikkAra che ke tame AvuM AdhAkarmI vAparo cho" tyAre te sAdhu kaheze ke - meM svayaM lIdhuM nathI mATe mane koI doSa nathI. pachI te dRSTAMta Ape che - bIjAnA hAtha vaDe aMgArA kaDhAve te manuSya pote baLato nathI. tema huM AdhAkarmabhojI zuddha ja chuM, kemake doSa to te lAvanArane lAge che. A pramANe khoTA deTAMtathI bhagavaMtanA pravacanane na jANato te mUDha pratisevI ja che. have pratizravaNAnuM svarUpa kahe che - * mUla-138 : je gara upayogakALe AdhAkamagrAhInA cittanI rakSArthe "lAbha" zabda kahe, AlocanA kALe "sulabdha" kahe, to te gurune pratizravaNA doSa lAge. * vivecana-138 : gAthArtha kahyo. vizeSa A - citta rakSAyeM eTale mananA anyathA bhAva nivArI dAkSiNyatAdithI. AlocanA-gRhasthanA gherathI lAvIne gaucarI Alove tyAre. pratizravaNa-svIkAra. have bIjo, cotho doSa kahe che - * mUla-139 : saMvAsano artha prasiddha che. anumodana eTale Adhakarma vAparanArane prazaMsA che. temanA udAharaNo anukrame A pramANe jANavA. * vivecana-139 : raMvAra - AdhAkarmabhojI sAthe ekasthAne vasavuM. anumodanA - A sAdhu punyazALI che, sArI labdhivALA che ItyAdi prazaMsA karavI te. pratisevanAdinuM svarUpa kahyuM, have daTAMto kahe che - * mUla-140 thI 14ra : [14] pratisevanamAM coranuM TAMta che, pratizravaNamAM rAjaputranuM che, saMvAsamAM pallInuM ane anumodanAmAM rAjaduSTanuM udAharaNa che. [141] pratisevanA saMbaMdhe coranuM dRSTAMta vivecanathI jaNavuM. [1] je sAdhu AdhAkane pIrase ke pagamAM dhAraNa kare teo paNa tIva karma vaDe baMdhAya che, to khAnArA badhAya temAM zI navAI ? * vivecana-140 thI 142 - gAthArtha kahyo. te sugama che. pratisevanAmAM coranuM A dRSTAMta-koI gAmamAM ghaNAM coro hatA. teo koI dine gAyonuM haraNa karI nagarathI potAnA gAma prati cAlyA. mArgamAM temane keTalAMka vaTemArgu coro maLyA. tethI teo temanI sAthe cAlyA. svadeze AvI nirbhaya thaI, keTalAMka payiko paNa AvyA. temane paNa te coroe nimaMtraNa ApyuM, mAMsa pakava thatAM keTalAMka cora ane payiko bhojana karavA lAgyA. keTalAMka gomAMsane pApa samajIne tenA bhojanamAM na pravaryA, mAtra bIjAne pIrasavA
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-140 thI 142 6 lAgyA. tyAre tIkSNa khagadhArI bhayaMkara koTavALo AvyA. khAnAra ane pIrasanAra badhAMne pakaDyA. pathiko bolyA ke ame to pathika chIe, cora nathI, to paNa temane pakaDIne mArI nAMkhyA. teno nikarSa kahe che - je sAdhu bIjAne AdhAkarma pIrase che ke mAtra pAtra dhAraNa kare che teo paNa du:saha vipAkavALA nakAdi gatinA heturUpa karmo vaDe baMdhAya che. to pachI khAnArane to baMdhAya ja ne? tethI sAdhue pIrasavA Adi mAtra paNa AdhAkarmanuM pratisevana na karavuM. daTAMtamAM gomAMsane sthAne AdhAkama levuM. koTavALanA sthAne karyo jANavA ItyAdi. * mUla-143 thI 146 : [14] pratizravaNA saMbaMdhe rAjaputranuM TAMta che, vivecanamAM levuM. [14] rAjaputranA STAMtathI sAdhune pratizravA doSa kema lAge teno niSkarSa che, te vivecanamAM jovo. [14] lAvanAra ane vAparanArane kAyika doSa lAge, bIjAne vAcika doSa lAge, trIjane mAnasika lAge, cothAne koI doSa na lAge. [14] rAjaputrane jema cAre doSo lAgyA, tema sAdhune paNa cAre dhaSo kahevA. * vivecana-143 thI 146 : guNasamRddha nagara hatuM. tyAM mahAbaLa nAme rAjA, zilA nAme saNI, vijitasamara nAme kumAra hato. rAjya grahaNa karavAnI IcchAthI kumAre vicAryuM ke - mArA pitA rAjA marato nathI, to subhaTonI sahAyathI tene mArI nAMkhu. maMtraNA daramyAna keTalAMka subhaTo bolyA- "ame tamane sahAya karIzuM." bIjA keTalAMke kahyuM - e pramANe karo. trIjA koIka mauna rahyA. cothA keTalAMke te na svIkAratA samasta vRtAMta rAjAne jaNAvyo. rAjAe kumAranI sAthe pahelAM traNe pAkArone mArI nAMkhyA. mAtra cothA pakSakAronuM bahumAna karyuM. ukta dRSTAMtamAM pahelAM traNe pakSo pratizravaNAnA doSI che, mAtra coyA pakSane pratizravaNA doSa nathI, A dRSTAMtano nikarSa kahe che - koI sAdhue cAra sAdhune AdhAkarma mATe nimaMtraNA karI. temAM pahelAM sAdhu te vApare che, bIjo kahe che - huM nahIM vAparuM, tuM vApara, trIjo mauna rahe che, coro kahe che - sAdhune AdhAkarmI na ko mATe huM nahIM vAparuM to pahelAM traNene pratizravaNA doSa lAge. cothAne na lAge.. zaMkA AdhAkarma khAnAra pahelAne pratisevana doSa lAgyo, to paNa pratizravaNA kema kahyo ? [samAdhAna nimaMtraNa svIkAre che, tyAre haju pratisevana karela nathI, tyAM sudhI pratizravaNa ja che, pachI pratisevana doSa lAge. bhojana lAvanAra ane khAnAra baMnene kAyadoSanI mukhyatA che, paNa bIjA sAdhane vAcika ane upalakSaNathI mAnasika doSa lAge. mauna rahelAne mAtra mAnasika doSa lAge. coyo traNe doSothI vizuddha che. mATe tevA thavuM. piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda kumAranA TAMtathI AdhAkarmabhojIne lagatA doSo yoje che - rAja putrane pratisevanAdi cAre doSo lAge che. rAjAne mAravA pravRta thavAthI pratisevana, subhaTonA vayano svIkAratA pratizravaNa, subhaTo sAthe vasavAthI saMvAsa ane subhaTonA bahumAnathI anamodanA doSa lAgyo. e ja pramANe AdhAkarmabhoi sAdhu mATe cAre doSo kahevA. gRhasthanA gherathI AdhAkarma lAvIne vApare te sAdhune pratisevana doSa gRhastha AghAkama mATe nimaMtre tyAre tene svIkAratA pratizravaNa doSa, te AdhAkama lAvIne jene saMvibhAga karI Ape tenI sAthe vasavAthI saMvAsa doSa, tenA ja bahumAnathI AnumodanAdoSa bIjAe lAvelA AdhAkarmInA nimaMtraNane svIkAratA pratizravaNA, pachI vApare tyAre pratisevanAdi doSo lAge, tyAM nizcayathI cAre doSo lAge. pratizravaNAmAM traNa doSa, saMvAsane vize le, anumodanAmAM eka doSa lAge, mATe guru, laghu, laghu kahyuM. have saMvAsa doSa - * mUla-147, 148 : saMvAsamAM pallInuM TAMta che, je vivecanamAM jevuM. AdhAkarmabhojI sAthe vasavuM te doSane mATe che kemake te AdhAkarmatyAgIne ane ati lukhI vRttivALAne paNa darzana, gaMdha, parikathAthI vAsita kare che. * vivecana-147, 148 : vasaMtapura nagara, arimardanarAjA, priyadarzanA rANI hatI. te nagara najIka bhImA nAme pallI hatI. tyAM ghaNAM bhilla-coro tathA vaNiko rahetA hatA. coro haMmezAM te nagarane upadravita karatA hatA. koI vakhate rAjA pote moTI senAdi sajja karI. bhilo tarapha gayo. bhillo paNa tenI sAthe yuddhe caDyA. rAjAe ghaNAMne haNI nAMkhyA, keTalAMka nAsI gayA. pachI rAjAe pallI kaje karI, tyAMnA vaNiko 'pote cora nathI' tema mAnI nAsyA nahIM. rAjAe temane pakaDyA. temane nigraha karyo. ahIM jema vaNikone cora sAthe rahevuM doSane mATe thayuM, tema sAdhune paNa AdhAkarmI sAthe saMvAsa doSane mATe jANavo. kemake - X - X - AdhAkarma saMbaMdhI je darzana, gaMdha, parikathA che te AdhAkarmanA paribhoganI IcchA prApta karAvavA vaDe vAsita kare che. sarjana - avalokana, manojJa AhAra vize avazya vAsita kare - manamAM mokSa upajAve che. uSNa ghI AdinI gaMdha nAsikA Indriyane tRpta kare che, tethI bhojananI raci upajAve che paravAthaT - lADu AdinA viSayanI vAto tenA svAdanI prAptinI AzA-utsAha janmAve che. tethI AdhAkarmabhojI sAthe saMvAsa na karavo. * mUla-149,150 : anumodanAnA viSayamAM rAjaduSTanuM dRSTAMta che, vivecanamAM jevuM. anumodanAnA prakAro kahe che - svAdiSTa, paripUrNa, AdarapUrvaka, yogyakALe, Btane lAyaka, nidha evA AhArane A sAdhu pAme che, evI paNafsAthI AhAra na vAparavA chatAM anumati doSa lAge che. 1i5/5]
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-149,150 68 * vivecana-149,150 : zrInilaya nAme nagara, guNacaMra rAjA, guNavatI Adi aMtaHpura hatuM. te ja nagaramAM surUpa nAme vaNika hato. te atyaMta suMdara, kAmadeva jevo hato. svabhAvathI ja parI sagI hato. kayAreka rAjAnA aMtaHpunI samIpe jatAM tene rANIoe. snehapUrvaka joyo. teNe paNa teone sAbhilASa joI paraspara prIti thaI. haMmezAM tyAM jaI rANIone bhogavavA lAgyo. rAjA te jANI gayo. rAjAe potAnA sevako dvArA pakaDAvyo. tene cauTAmAM laI jaIne mArI nAMkhyo, to paNa rAjA aMtaHpuranI kharAbIthI manamAM ghaNo kheda pAmelo hato. teNe bAtamIdArone mokalyA. te surUpanI prazaMsA ke niMdA karanArAnI mAhitI lAvavA kahyuM. jeo surUpanA bhoganI prazaMsA karatA hatA te badhAMne mArI nAMkhyA. niMdA karanAranuM bahumAna karyuM. e pramANe AdhAkarmabhojI sAdhune keTalAMka dhanyavAda Ape che keTalAMka dhikkAre che. temAM prazaMsanArA karmathI baMdhAya che. niMdA karanArA baMdhAtA nathI. ahIM aMtaHpuranA sthAne AdhAkarma jANavuM. sajAne sthAne jJAnAvaraNAdi karmo jANavA. maraNanA sthAne saMsAra jANavo. * * * AdhAkarmabhojIne uddezIne keTalAMka sAdhu kahe che ke - ame to kadApi manojJa AhArane pAmatA nathI. paNa A sAdhuo to sarvadA svAda, paripUrNa AhAra bahumAnapUrvaka pAme che. ItyAdi * prazaMsA karatAM temane anumati doSa lAge. bhojana nA karavA chatAM AdhAkarma bhojInI jema doSI bane che - x * x * A rIte AdhAkarmanA paryAyo kahyA. have 'ekAIka' zabdanI vyAkhyA karavA kahe che - * mUla-151 thI 158 - [151] AdhAkarma, adhaHkarma, Atmadana, Atmakarma A nAmomAM vyaMjananA vaividhya mAphaka arthanuM vaividhya che ke nahIM? [15] A prathana saMdarbhe caturbhAgI kahe che (1) eka arthavALA - eka vyaMjanavALA, (2) eka arthavALA-vividha vyaMjanavALA, (3) vividha artha-eka vyaMjanavALA, (4) vividha artha - vividha vyaMjanavALA. A ja caturbhagInAM anukrame laukika daSTAMto - [153,154] lokamAM (1) lIra ane kSIra duidha (2) dudha-payasa, pIlu-kSIra (3) gokSIra-mahiSaNallajATa, (4) ghaTa-paTa-kaTa-zaikaTa-ratha e cAra dauTAMta anukrame jANatA. A ja caturbhAgIne AdhAkarmane vize jema saMbhave tema be gAthA vaDe yoje che - [155,154) AdhAkamadinuM je dvirukatAdi karavuM te pahelo bhaMga, zaka ane IndranI jema AdhAkarma - adhaHkarma je bolavuM te bIje bhaMga, azanAdi cAra nAmo AghAkarma sahita bolavAmAM Ave te trIjo bhaMga, AghAkamane AzrIne chello bhaMga vize zunya ja che. [15] jema puraMdarAdi zabdo IndranA arthanuM ullaMghana karatA nathI tema adha:kamadi zabdo AdhAkanA anuiM ullaMghana piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda karatA nathI. [15] Akarma vaDe AtmAne nIce kare che kemake te prANa ane bhUtone haNe che. jethI AdhAkamagrAhI pacchamane Atmakarma kare che.. * vivecana-151 thI 158 - [151] ahIM koI prazna kare ke AdhAkadi cAre nAmomAM vyaMjanamAM jema vivighatA che, tema arthamAM che ke nahIM? kemake AdhAkamadi sarve nAmonI vyutpatti judI judI kahI che. * * * * to ghaTa, paTa, zakaTanI jema pravRttinuM nimitta paNa pRthaka * pRthaka che ? ke ghaTa, kaLaza, kuMbhanI jema bhinna nathI ? tenA uttaramAM sAmAnya nAma viSayaka caubhaMgI che - | [152] A jagatamAM pravartatA keTalAMka nAmo eka arthavALA ane eka vyaMjanavALA jovAmAM Ave che ItyAdi gAthArtha mujaba kahevuM. tethI A cabhaMgInA laukika daSTAMto be gAyAmAM kahe che - [153 thI 156] (1) jema koI eka ghera gAya AdinA dudhanA viSayamAM "kSIra' nAma pravarte che, anya anya ghera paNa temaja hoya tyAre badhAM eka arthavALA ane eka vyaMjanavALA prApta thAya. (2) tene badale dudha, payasa, kSIra e nAmomAM artha eka che, paNa vyaMjana judA che. (3) gAya, bheMsa, bakarInA dudhamAM dudha zabda vyaMjanathI samAna che, paNa arthamAM badhAM dudha judA che. (4) ghaTa, paTa, kaTa, zakaTa, ratha nAmo artha ane vyaMjana baMnethI judA judA che. A ja caturbhagIne AdhAkarmane vize jema saMbhave tema be gAthA vaDe yoje che - (1) eka vasatimAM azananA viSayamAM koI AdhAkarma enuM nAma kahe, bIje sthAne paNa AdhAkarma kahe ItyAdi, to te badhe eka arthavALA ane eka vyaMjanavALA che. (2) jo AdhAkarma, adhaHkarma Adi zabdo prayoje to te bIjo bhaMga thAya. (3) zanAdine AdhAkarma zabdathI vyavadhAnavALA bolAya jemake azana AdhAkarma, pAna AdhAkarma to te trIjA bhaMgamAM Ave. (4) AdhAkarmamAM artha ane vyaMjana baMne judA judA hoya tevo bhaMga vize karIne zUnya thAya. chatAM koI azana AdhAkarma, pAna adhaHkarma, khAdima Atmapta, svAdima Atmakarma evuM bole to cotho bhaMga saMbhave che. ahIM bIjA bhaMganI bhAvanAne kahe che - [153,158] IndrArtha, IndrArtha-devanA rAjA rUpI Indra zabdanA arthane, puraMdarAdi zabdo ullaMghatA nathI. tema adha:kamadi zabdo AdhAkarmane ullaMghatA nathI. AdhAkarma zadavAsya je odanAdi je doSa vaDe daSita thayuM hoya te ja doSa vaDe dUSita te odana Adine ja adha:kamadi zabdo paNa kahe che - bhojana karAtA AdhAkarma vaDe je kAraNe vizuddha ane ati zuddha evA saMyamAdi sthAnothI utarIne AtmAne nIce kare che, te ja kAraNothI te AdhAkamAM adhaHkarma kahevAya che. je kAraNe AdhakarmabhojI paramArthathI be indriyAdi jIvo tathA vanaspatikAyane haNe che, te nizcayathI cAAidi rUpa AtmAne haNe che, mATe Atmata kahevAya. je kAraNe AdhAkIne grahaNa karato rAMdhanAra Adi para saMbaMdhI je karmono
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-151 thI 158 potAnuM paNa kare che, tethI te AdhAkarma Atmakarma kahevAya che. A rIte adha:kamadi zabdo AdhAkarmane ullaMghatA nathI, mATe bIjA bhaMgamAM Ave che. have varasa vAva avayavanI vyAkhyA kare che - * mUla-159 : kone mATe kareluM AdhAkarma kahevAya ? niyamo sAdharmikane mATe karyuM hoya te Adhakarma kahevAya. tethI sAdharmikanI prarUpaNA karavI joIe. * vivecana-159 :gAthArtha kahyo che. have sAdharmikanI prarUpaNA kare che - * mUla-160 thI 163 : [16] nAma, sthApanA, dravya, kSetra, kALa, pravacana, liMga, dazana, jJAna, sA. abhigaha ane bhAva e bhara prakAre sAdhamika hoya che. [16 thI 16]). bAre zabdonI vyAkhyA che, je vivecanamAM noMdhI ja che. * vivecana-160 thI 163 : nAma sAgharmika, sthApanA sAgharmika, dravya sAgharmika ItyAdi bAra prakAre sAdharmika gAthArtha mujaba kahevA. tenI ja vyAkhyA kare che - (1) nAma sAdharmika - vivakSita sAdhunuM ja nAma hoya te ja nAma jyAre bIjA paNa sAdhunuM hoya tyAre te baMne nAma sAdharmika kahevAya. (2) sthApanA sAdharmika - kASTha AdinI banela pratimA hoya, te bIjA jIvatA sAdhune mATe sthApanA sAdharmika thAya. jo ke A sabhAva sthApanA che, akSa Adine vize je sAdhunI sthApanA, te asadbhAva sthApanA che. (3) dravyapaNAnA viSayavALo sAdharmika - je bhavya sAdharmikapaNAne yogya hoya. tathA je sAdharmika sAdhunuM zarIra siddhazilAnI nIce vagere sthaLe jIvarahita hoya te bhavya zarIrarUpa ane atIta sAdharmikanA zarIrarUpa hovAthI dravyasAdharmika kahevAya. (4) kSetra viSayaka sAdharmika - samAna dezamAM utpanna thayelA. (5) kALa sAdharmika - samAna kALe sAdhu thayelA hoya te. (6) pravacana sAdharmika - caturvidha saMdhamAMnA koIpaNa. () liMga sAgharmika - joharaNa, mukhavatrikAdi upakaraNathI samAna. (8) darzana sAdharmika - samAna darzanavALo. darzana traNa bhede - kSAyika, kSAyopathamika ane aupazamika. tethI kSAyika darzana sAdharmika Adi kahevA. (9) jJAna sAgharmika - samAna jJAnavALo sAdhu hoya che. jJAna pAMca prakAre - mati, zruta Adi. tethI matijJAna sAgharmika Adi pAMca bheda. (10) cAri sAgharmika - samAna cAsTiAvALo sAdhu hoya che. cAstri pAMca bhede - sAmAyika, chedoSasthApanIya, parihAravizuddhika, sUTama saMparAya, cayAkhyAta. tethI piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda yAtri vaDe sAdharmika A pAMca bhede gaNavA. matAMtarathI traNa bhede - kSAyika cAstri, kSAyopathamika cAstri, aupazamika cAritra. A traNa vaDe sAdharmika hoya, jemake kSAyika cAstri sAdharmika Adi. (11) dravyAdi viSayaka abhigraha - dravyAbhigraha, homAbhigraha, kAlAbhigraha, bhAvAbhigraha. te dvArA sAdharmiko, jemake dravyAbhigraha sAdharmika. (12) bhAvanA vaDe sAdharmika - bhAvanA bAra bhede - anitya, azaraNa, ekava, anyatva, azuciva, saMsAra, kamazrava, saMvara, nirjana, lokavistAra ane jinapraNItadharma. tethI anityabhAvanA sAdharmikAdi bAra bheda. have te-te sAdharmikone AzrIne kalaya ane akalaya vidhi - * mUla-164 thI 181 : [16] gRhI ke gRhastha jeTalA devadatta hoya temane huM dAna ApyuM, ema koI saMkalpa kare to devadatta sAdhune na kahyuM. gRhI devadattano saMkalpa hoya to devadatta sAdhune kahyuM. [165] e ja pramANe mitra ane amizra evA pAkhaMDImAM vikalpa jANavo. te ja pramANe zramaNone vize vikalpa karavo paraMtu Asadeza nAmavALA paNa saMyatone to na ja kahyuM. [16] nizA ke aniA vaDe je karyuM te sthApanA sAdharmikanA viSayamAM vibhASA. dravya sAdharmikamAM mRta zarIrane mATe karela bhojana je nizrA vaDe karyuM hoya to na kahyuM, nizrAmAM paNa lokaniMdAthI varjavuM. 16] jema nAma sAdharmikamAM pAkhaMDI, zramaNa, gRhI, gRhI, nirthinI vibhASA kahI, tema ja kSetra ane kALamAM jANavuM. [pravacana Adi bAkInA sAta padomAM caturbhagI kahI che, te A pramANe -1 * [16] * dazamI pratimAdhArI zikhAvALA zrAvako pravacanathI sAgharmika paNa liMga vaDe nahIM. sarve nihuto liMga vaDe sAdharmika paNa pravacanathI nahIM. [169] - videza samaktiyukta pravacanathI sAdharmika paNa dathiI nahIM. tIrthakara, pratyekabuddha darzana sAgharmika, pravacanathI nahIM - [1eo] - e ja pramANe pravacananI sAthe jJAna ane sAtri paNa jANavA. pravacanathI sAdharmika hoya, abhigrahathI na hoya te zrAvaka ane sAdhu che. - [13] - abhigrahathI sAdharmika paNa pravacanathI nahIM te nihava, tIrtha, pratyekabuddha. coma ja pravacana ane bhAvanAnI caubhaMgI jANavI. have bAkInI kahuM chuM. - [1] - ema ja liMga Adi padane vize paNa eka eka pada vaDe karIne pachInA pado laI javA. sadeza bhaMgo choDIne bAkInA bhaMgo pramANe jANavA. * [1] * liMgathI sAdharmika, darzanathI nahIM te judA judA darzanavALA sAdhu ane niplava jANavA. bIja bhaMgamAM pratyekabaddho ane tIrthakaro jANavA. - [14] - liMga vaDe sAdharmika, abhigraha vaDe nahIM te abhigraha rahita ke sahita
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-164 thI 181 kare sAdhu, zrAvaka jANavA. bIja bhaMgamAM pratyekabuddha ane tIrthakaro jANavA. - [15] - e pramANe liMganI sAthe bhAvanA kahevA. - [15] - darzana ane jJAnamAM pahelA bhaMgamAM bhinna jJAnavALA sAdhu ane zrAvaka jANavA, e ja pramANe bIjo bhaMga jANavo. * [16] * darzana ane cAstrimAM pahelo bhaMga-zrAvaka ane sAdhu, bIjo bhaMga asamAna darzanavALA yatio. have darzana ane abhigraha vize udAharaNane huM kahIza. * [17] - vividha abhigrahavALA zrAvaka ane yati e pahelo bhaMga, bIja paNa te ja che.. -o- e ja pramANe bhAvanA bhAvavI -0- e ja pramANe jJAnanI sAthe paNa caubhaMgI jANavI. have huM cAstrine kahIza. - [178] vibhinna abhigrahavALA yatio te pahelo bhaMga, nilava zrAvaka tathA yatie bIje bhaMga. 0- e ja rIte bhAvanA vize paNa jANavuM. have chellA be bhaMganI caubhaMgI kahIza. * [17] pahelAM ane bIja bhaMgane vize yati, zrAvaka ane nilava hoya. sAmAnya kevalI mATe ane tIthakane mATe kareluM anukrame na kahyuM ane kahyuM. - [18] - pratyekabuddha, nilava, zrAvaka, kevalI, sAmAnya sAdhune AzrIne ane kSAyika bhAvane AzIne bhaMgone joDavA. - [181] * pravacana ane liMganA viSayamAM jene vize trIjo bhaMga che, tene na kaze. bAkInA traNa bhaMgomAM bhajanA jANavI. tIrthakara kevalIne mATe karela kalya, zaiSa sAdhu mATe na kahyuM. - vivecana-164 thI 181 - [164] koI mANasa potAnA pitAnA nimitte tenA nAmanI prItine lIdhe tevA nAmavALAne dAna devA mATe saMkalpa kare ke - devadata nAme gRhI ke aspRhIne mAre bhojanAdi rAMdhIne ApavA. to te devadatta sAdhune na ko paNa jo devadatta nAmaka gRhasyane dAna devAno saMkalpa kare to temane yogya bhojanAdi sAdhune kalo. kemake tyAM sAdhuno saMkalpa nathI. [165] pAkhaMDIne AzrIne mizra ane amizramAM pUrvokta prakAre vikalpa karavo. ahIM sAmAnya saMkalpavALA mizra kahevAya. paNa nakkI karela saMkala viSayavALA amizra kahevAya. jemake sarajaka pAkhaMDI, devadatta nAme bauddha. paNa devadatta ane pAkhaMDI evA mizra saMkalAmAM devadatta sAdhune na kaze paNa jo saMkalpa amizra hoya, jemake - devadatta nAme sarajaka pAkhaMDI, to devadatta sAdhune kalo. mizra ane amizra pAkhaMDI mAphaka zramaNamAM paNa vikalpa karavo. kemake zAkyAdi paNa zramaNa kahevAya. devadatta nAme zramaNane ApavAnA saMkalAmAM devadatta sAdhune na kahyuM kemake mizra saMkala che. sAdhu sivAyanA sarve devadatta zramaNo kahyA hoya to ApIza, ema amizra saMkalpa hoya to devadatta sAdhune kalo. paraMtu saMyata nirgunthomAM to bIjA nAmavALAne AzrIne saMkala karatA devadattAdi nAmavALA sAdhune na kaho. kemake bhagavaMtanI tevI AjJA che. paraMtu tIrthakara ane pratyekabuddhanA saMkalpa vaDe karyuM hoya to te devadattAdi sAdhune piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda kalo. kemake tIrthakAdinuM saMghAtItapaNuM che. saMghamAM vartatA sAdhu sAthe temanuM sAdharmikapaNuM nathI. [166) koI gRhastha pravajayA lIdhelA pitAdinA snehathI tenI mUrti karAvIne tenI pAse gharasvA nizrAthI ke anizrAcI bali nIpajAve. nizrAkRvuM - joharaNAdi vezadhArI mArA pitA jevA sAdhu che, temane huM dAna ApIza, ema saMkalpathI bali nIpajAve. anizrAkRta - koIno saMkala karyA vinA ja dharavA mATe bali nIpajAve. temAM nizrAkRta hoya to sAdhune na kahyuM, anizrAkRta hoya to kalo. jo ke temAM pravRtti doSa Ave. dravya sAdharmikanA viSayamAM tatkALa mRta sAdhunuM zarIra, tenI pAse gharavA je azanAdi tenA putrAdi karyA te mRtatanubhakta kahevAya. temAM paNa pUrvavat nizrAkRtu ane anizrAkR be bheda che. temAM nizrAkRt to na ja kaze. anizrAkRt kaze kharuM, paNa te grahaNa karavAthI lokamAM niMdA pravarte che - "aho ! A bhikSuka to mRtadanubhakata paNa tajatA nathI. tethI sAdhu teno paNa tyAga kare. have ane kAla sAdharmika, [16] nAma sAdharmikanI mAphaka ja pAkhaMDI AdinI vibhASA karavI. temAM kSetra eTale saurASTra Adi deza, kAla eTale divasa, porasa Adi. kSetra * saurASTramAM utpanna pAkhaMDIne mAre ApavuM, to saurASTranA sAdhune na kaze. bIje utpanna hoya to ko ItyAdi badhuM nAma sAdharmika mAphaka ja kahevuM. vRittimAM vistAra che, ame punarukti choDI dIdhela che.] kAla sAdharmikane AzrIne paNa bhAvanA karavI - "vivakSita dine utpanna thayela pAkhaMDIne mAre dAna ApavuM che" ema saMkalpa kare tyAre te ja divase utpanna sAdhune paNa na kare. ItyAdi badhuM pUrvavatu. pravacana, liMga, darzana, jJAna, cAstri, abhigraha, bhAvanA A sAta padamAM dvikasaMyogI ra1-bhaMgo thAya che. te A rIte - (1) pravacana ane liMga, (2) darzana sAthe, (3) jJAna sAthe e pramANe (4) bhAvanA sAthe. e rIte liMganA darzanAdi sAthe pAMca maMgo. darzananA jJAnAdi sAthe cAra maMgo. jJAnanA cAmiAdi sAthe traNa maMgo. cAritranA abhigrahAdi sAthe be bhaMgo ane abhigrahano bhAvanA sAthe eka bhaMga ema kula-21. A pratyekamAM ekaika caturbhagI. jemake - pravacanathI sAgharmika, liMgathI nahIM. liMgathI sAdharmika paNa pravacanathI nahIM. baMnethI sAgharmika. baMnethI sAgharmika nahIM. |[168] 1- pravacanathI sAgharmika, liMgathI nahIM. avirata samakitIthI zrAvakanI dazamI pratimAne prApta zrAvako pahelAM bhaMgamAM Ave. zizu - keza sahita. teo pravacanathI sAdharmika che paNa liMgathI nathI. 11-mI pratimA vALA keza rahita hoya. tethI liMgathI sAdharmika hovAthI tene varjela che. -- liMgathI sAdharmika, pravacanathI nahIM - te nihavo. teo pravacana bAhya hovAthI pravacanathI sAdharmikapaNuM nathI, paNa
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-164 thI 181 4 veza hovAthI liMga sAdharmika che. vaLI nihnava be bhede - lokamAM prasiddha ane prasiddha. temAM ahIM prasiddha levA. ahIM badhe ja pahelAM be bhaMga kahevAthI bAkInA be bhaMga zrotA svayaM samajaze, ema mAnI titikAre batAvelA nathI. -3- baMnethI sAdharmika, te sAdhu ane 11-mI pratimApArI zrAvaka. 4- baMnethI nahIM te tIrthakara, pratyeka buddha. bIjI caubhaMgI - pravacana ane darzanathI. jemake -1- pravacanathI sAdharmika paNa darzanathI nahIM. ItyAdi cAra, temAM pahelAM be kahe che.. | [16] keTalAMka sAdhu ke zrAvakone kSAyopathamika darzana hoya. bIjA keTalAMkane pazamika ke kSAyika darzana hoya. teo paraspara pravacanathI sAdharmika che, darzanathI nathI. 2- darzanathI sAdharmika, pravacanathI nahIM, te tIrthakara ke pratyekabuddha. *3baMnethI sAdharmika, sAdhu ke zrAvako -4- baMnethI sAdharmika nahIM, jemake - tIrthaMkara, pratyekabuddha ane nilava. temAM tIrthakara ane pratyekabuddha bhinna darzanavALA che. nilavo to mithyArdaSTi ja che. have trIjI caubhaMgI - pravacana ane jJAnanI che. cothI - pravacana ane cAgninI che. teno atideza karatAM kahe che - [120] pravacananI sAthe darzananI caubhaMgI kahI. tema jJAna ane sAtri paNa sAthe jANavuM. jemake - pravacanathI sAdharmika paNa jJAnathI nahIM, ItyAdi. bhaMga - (1)mAM sAdhu ane zrAvako, je bhinna jJAnavALA hoya te levA. zeSa badhuM kathana darzananI caubhaMgI mujaba jANavuM. tathA (1) pravacanathI sAdharmika paNa cAtrithI sAdharmika na hoya. temAM asamAna cAstrivALA sAdhu levA ane zrAvako to avirati ke deza virati hovAthI cAthiI sAdharmikapaNAno abhAva spaSTa che. zeSa sarva kathana darzananI caubhaMgI mujaba ja jANavuM. dhe pAMcamI caubhaMgI- pravacanathI sAdharmika, abhigrahathI nahIM. ItyAdi cAra, -o- chaThThI caubhaMgI bhAvanAnI sAthe jANavI. te A rIte - [130,131] pravacanathI sAgharmika hoya, abhigrahathI na hoya. temAM potAnAthI bhinna abhigrahavALA zrAvako ane sAdhuo jANavA. zeSa sarva kathana pravacana ane darzananI caubhaMgI anusAra ja vRttikAre noMdhela che, te jANavuM. pravacana ane bhAvanA. (1) pravacanathI sAdharmika paNa bhAvanAthI na hoya, te sAdhu ane zrAvaka judI judI bhAvanAvALA jANavA. zeSa kathana pravacana ane darzana mujaba ja goThavI levuM. cha caubhaMgI kahI. have bAkInI caubhaMgI huM kahIza. [12] liMga ane darzanAdi padone vize darzana, jJAnAdi padonI sAthe je caubhaMgI che, tene pUrve kahyA. pramANe kahevI. bhAvArtha A che - liMga ane darzananA cAra bhAMgA udAharaNa sahita kahevAze tevA ja prAyaH udAharaNa apekSAe liMga ane piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda jJAnanA, liMga ane caraNanA paNa bhAMgAo paNa hoya che tethI tene choDIne liMga ane darzana, liMga ane abhigrahanA bhedone kahIza. (1) liMgathI sAgharmika, darzanathI nahIM ItyAdi caturbhagI. te A - [13] liMgathI sAgharmika paNa darzanathI nahIM. te bhinna darzanavALA ane tivo jANavA. nikUvo mithyASTi hovAthI sAdharmika nathI. (2) darzanathI sAdharmika paNa liMgathI nahIM. temAM pratyekabuddho ane tIrthakara tathA 11-mI pratimAnA dhAraka sivAyanA samAna darzanavALA zrAvako jANavA. liMga ane jJAnanI caubhaMgI-prAyaH liMga ane darzananI caubhaMgI samAna che. vRttikAre noMdhI che, paNa ame punarukti karela nathI. liMga ane rAtrinI caubhaMgI - A paNa pUrvavat hovAthI niyuktikAre noMdhela nathI. vRttikArazrIe noMdhela che, paNa ame punarukti choDI dIdhI che. have liMga ane abhigrahanI caubhaMgI. (1) liMgathI sAdharmika paNa abhigrahathI nahIM ItyAdi cAra bhaMgo. [13] -10 liMga vaDe sAdharmika, abhigraha vaDe nahIM. te abhigraha rahita ke bhinna bhinna abhigrahavALA yatio, 11-mI pratimAghArI zrAvako jANavA. upalakSaNathI nikUvo paNa jANavA. ahIM nilava ane zrAvaka mATe kareluM yatine kahyuM. paNa pati mATe karela na lo. zeSa pUrvavata. have liMga ane bhAvanAnI caubhaMgI -10 liMgathI sAdharmika paNa bhAvanAthI nahIM. ItyAdi. tenA udAharaNo atidezathI kahe che - [15] liMgane vize abhigraha vaDe karelA bhaMgonA udAharaNa mAphaka ja bhAvanAnI sAthe udAharaNo kahevA. te A pramANe - liMgathI sAdharmika hoya bhAvanAthI na hoya, te bhAvanA rahita ke judI judI bhAvanAvALA sAdhu, 11-mI pratimAvALA zrAvako ane nivo jANavA. ahIM zrAvaka ane nikuvA mATe kareluM ko, paNa sAdhune mATe kareluM na kalo. bAkInA traNe bhaMgo pUrvavat samajI levA. A rIte liMgaviSayaka pAMca caubhaMgI kahI. have darzananI jJAna sAthe caubhaMgI. darzanathI sAdharmika paNa jJAnathI nahIM ItyAdi cAra. temAM pahelA be bhaMgane kahe che. darzanathI sAdharmika paNa jJAnacI nahIM, temAM bhinna jJAnavALA paNa samAna darzanavALA sAdhu ane zrAvako jANavA. (2) jJAnathI sAghamika paNa darzanathI nahIM, ahIM bhinna darzana paNa samAna jJAnavALA levA. (3) te baMnethI sAdharmika, (4) te baMnethI sAdharmika nahIM. darzana ane cAstrinI caubhaMgImAM pahelAM be bhaMga kahe che. [16] darzanathI sAdharmika hoya paNa cAtrithI na hoya. te samAna darzanavALA zrAvako ane asamAna cAsTivALA sAdhuo jANavA. ahIM zrAvaka mATe ko, sAdhu
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-164 thI 181 mATe karela na kahyuM. bAkI darzana ane jJAnanI caubhaMgI mujaba jANavuM. -0- darzana ane abhigrahanI caubhaMgI - (1) darzanathI sAdharmika paNa abhigrahathI nahIM. (2) darzanathI sAdharmika nahIM paNa abhigrahathI sAdharmika hoya ItyAdi cAra. temAM prathama be bhaMga kahe che - [17] pahelAM bhaMgamAM samAna darzana paNa judA judA abhigrahavALA zrAvaka ane sAdhuo lIdhA. temAM zrAvaka mATe karela kalpe. sAdhu mATe kareluM na kaho. (2) bIjA bhaMgamAM phakta sAdhu ane zrAvaka je samAna darzanavALA paNa samAna abhigrahaQALA levA. upalakSaNathI samAna abhigrahavALA nikUvo paNa levA. ahIM zrAvaka ane nidbhava mATe karela kalpa, sAdhu mATe karela na kaho. dhe darzana ane bhAvanAnI caubhaMgI- (1) darzanathI sAdharmika paNa bhAvanAthI nahIM ItyAdi. temAM pahelAM be bhaMganA udAharaNane atidezathI kahe che - darzana ane abhigrahanI mAphaka ja ahIM badhuM kahevuM. jemake - asamAna bhAvanAvALA ane samAna darzanavALA zrAvaka ane sAdhu jANavA. have jJAnanI cAstriAdi sAthenI traNa caubhaMgI kahe che. jema darzananI caubhaMgI kahI, tema jJAnanI sAthe cAritrAdi padone AzrIne traNa caubhaMgI jANavI. jemake jJAna ane cAritranI pahelI caubhaMgI - jJAnathI sAdharmika hoya paNa cAritrathI na hoya ItyAdi cAra. temAM samAna jJAnavALA zrAvako tathA samAna cAsTivALA ane samAna jJAnavALA sAdhuo jANavA. ahIM zrAvakane mATe karela kale, sAdhu mATe karela na kahyuM. (2) cAsTiAthI sAdharmika ane jJAnanI na hoya, temAM bhinna jJAnavALA ane abhinna cAsTiAvALA sAdhuo jANavA. teo mATe kareluM na kaho. have jJAna ane abhigrahavALI caubhaMgI - jJAnathI sAdharmika paNa abhigrahathI nahIM ItyAdi cAra, temAM bhaMga-1-mAM samAna jJAnavALA paNa asamAna bhAvavALA sAdhu ane zrAvaka kahevA. (2) asamAna jJAnavALA ane samAna bhAvanAvALA sAdhu ane zrAvaka tathA samAna bhAvavALA nikUvo jANavA. vayAkalayanI bhAvanA pUrvavata che. have cAstrinI sAthe be caubhaMgI - be caubhaMgI thAya, te A - (1) cAritra ane abhigrahanI . jemAM cAritrathI sAdharmika hoya, abhigrahathI na hoya. ItyAdi cAra. temAM pahelA be bhaMga kahe che - | [18] cAstrithI sAdharmika paNa abhigrahathI nahIM e pahelo bhaMga che. temAM samAna cAgnivALA ane asamAna abhigrahavALA sAdhu jANavA. teo mATe karela na kale. (2) abhigrahathI sAdharmika paNa cAstrithI nahIM temAM samAna cAritri sAdhu ane samAna abhigrahavALA nihavo ane zrAvako jANavA. zrAvaka ane nilavA mATe kareluM kahyuM, sAdhu mATenuM na ko. dhe yAtri ane bhAvanAnI caubhaMgI. jemAM kahe che ke je pramANe cAtrinI 36 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda sAthe abhigrahamAM kahyuM. temaja bhAvanA vize paNa kahevuM. [ame teno vistAra karatAM nathI. vRttikAre karela che.] have abhigraha ane bhAvanAnI eka caubhaMgI kahe che - (1) abhigrahathI sAdharmika paNa bhAvanAthI nahIM. (2) bhAvanAthI sAdharmika paNa abhigrahathI nahIM. (3) baMnethI sAgharmika. (4) baMnethI sAdharmika nahIM. temAM pahelAM be bhaMganuM udAharaNa ApatA kahe che - [19] 1- abhigrahathI sAdharmika paNa bhAvanAthI na hoya. AmAM samAna abhigrahavALA paNa asamAna bhAvanAvALA jANavA. -2- samAna bhAvanAvALA paNa asamAna abhigrahavALA jANavA. -3- abhigraha ane bhAvanA baMnethI sAdhamika hoya, te samAna bhAvanA ane abhigrahavALA sAdhu, zrAvaka, nilava jANavI. - jeabhigrahasthI sAdharmika nahIM, bhAvanAthI, paNa sAdhamika nahIM. - X - cAremAM zrAvaka ane nilava mATe kareluM ko sAdhu mATe karela na kaho. - - have kevalI ane tIrthakaranuM kalayAkalaya - kevalajJAnI sAmAnya sAdhu mATe karela kahetAM zeSa sAdhu paNa levA. tIrthaMkara mATe kahevAthI pratyekabuddha paNa levA. tevI zeSa sAdhu mATe kareluM na kalo, paNa tIrthakara ane pratyekabuddha mATe kareluM kahyuM. jemane AzrIne pUrvokta 21-bhaMgo saMbhave che, te kahe che - [180] pratyekabuddhone, nilavone, zrAvakone, tIrthakarone, zeSa sAdhuone AzrIne tathA kSAyika-kSAyopathamika - aupazamika samyakatvane tathA vividha jJAno, cAstrio, abhigraho ane bhAvanAone AzrIne bhaMgone joDavA joIe. temAM pravacana ane liMganI pahelI caubhaMgIne AzrIne vizeSathI kayAkIya vidhine kahe che - [181] 'pravacanathI ane liMgathI baMnemAM sAdharmika hoya' tene vize na kaze. kemake pratyebaddha ane tIrthakara sivAyanA pravacanathI ane liMgathI baMne sAdhamika sAdhuo che. tethI temane mATe kareluM na kahyuM. 11-mI pratimA vAhaka zrAvaka bIjA bhaMgamAM Ave che, to paNa tene mATe kareluM kalo che. bAkInA traNa bhaMgane vize bhajanA jANavI. have cAre bhaMga mATe sAmAnyakathana - tIrthakara kevalI mATe karela kaze. jene kevalajJAna utpanna thayuM hoya evA ja tIrthaMkara prAyaH sarvatra jagamAM prasiddha che. paNa prasiddha tIrthakara mATe kareluM na kalo ema jaNAvavA kevalI zabda lIdho. chAsthAvasthAmAM paNa tIrthaMkarapaNe prasiddha thayA hoya to temanA nimite kareluM kale che. tIrthaMkaranA upalakSaNathI ahIM pratyekabaddha paNa levA. tethI temane mATe kareluM ko paNa bAkInA sAdhu mATe kareluM na kaho. bAkInA traNamAM bhajanA kahI che. e pramANe kayAkalayano vidhi kahyo. [ame anuvAdamAM te ati saMkSepamAM rajU karyo che.] 'kSa vAva' padanuM vyAkhyAna karyuM. have 'fka vAva' padanuM vyAkhyAna
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-164 thI 181 karavAne kahe che - * mU-182 - te AdhAkarma zuM che ? ema pUchatA guru mahArAja tenuM svarUpa kahevA mATe tathA teno saMbhava dekhADavAne AzanAdikane kahe che. * vivecana-182 - te AdhAkarmanA svarUpane kahevA tathA te AdhAkarmanA saMbhavane dekhADavA mATe azana, pAna, khAdima, svAdimane kahe che. * x * AdhAkamane jaNAvavA - je A azana, pAna, khAdima, svAdima sAdhane mATe karelA che, ema jANavA ke sAMbhaLavAmAM Avela hoya to te bhakta, pAna, sAdhune akalaya che, tethI denArane pote pratiSedha kare ke - mAre tevuM ko nahIM. have azanAdikanuM ja vyAkhyAna kare che - * mUla-183/1nuM vivecana : zAlI vagere "azana' che. 'vaMda' khADo, upalakSaNathI vAva, kuvo, taLAva Adi che. kemake temAM rahela jaLa te 'pAsa' che. phaLa-nALiyora Adi, ciMciNikA, puSpa te 'khAdima' che. suMTha vagere 'svAdima' che. azanAdi kahyA. have AdhAkarmarUpa A badhAMnA cAra bhaMgo kahe che. * mUla-183/2 - sAdhune mATe karavAno prAraMbha karyo ane niSThita karyuM aAdi cAra bhaMgo thavA. temAM be zuddha che ane be Azuddha che. * vivecana-183/2 : sAdhune mATe karavAno AraMbha karyo tathA sAdhune mATe sarvathA acita karyuM. e viSayamAM cAra bhaMgo che. (1) sAdhu mATe AraMbhya, temane mATe ja niSThita karyuM. (2) sAdhu mATe AraMbhI bIjAne mATe niSThA pahoMcADI. (3) bIjA mATe karavAnuM AraMbhya ane sAdhu mATe niSThA pamADyuM. (4) anyane mATe AraMbhya ane anyane mATe niSThA pamADyuM. pahelo bhaMga kahyo. have bIjo kahe che - sAdhune mATe AraMbhya, pachI dAtArane sAdhaviSayaka dAnanA pariNAmano abhAva thavAnI bIjA mATe niSThA pamADe ItyAdi. A pramANe azana, pAna, khAdima, svAdima darekane viSe cAra cAra bhaMga thAya che. temAM bIjA ane cotho bhaMga sAdhune AsevanA yogya che kemake sAdhu mATe niSThita karela nathI. pahelo ane trIjo bhaMga akalaya che. kemake niSThA pradhAna che, te na kaze. have azanAdirUpa AdhAkarma saMbhava :* mUla-184 thI 189 :cha gAthAmAM eka kathAnaka ja che. je vivecanamAM kahela che. - vivecana-184 thI 189 : saMkula nAme gAma, jinadatta zrAvaka, jinamati nAme tenI patnI che. te gAmamAM kodarA ane rAlaka ghaNAM utpanna thAya che. tethI sAdhune paNa te ja badhe maLe che. vasati piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda paNa kanya che. te vasatimAM svAdhyAya paNa vinarahita vRddhi pAme che. kevaLa zAlino odana prApta thato nathI. tethI koIpaNa AcArya bhagavaMta samudAya sahita tyAM rahetA nathI. koI vakhate saMkula gAmanI pAse bhadvila gAmamAM koI AcArya padhAryA. temaNe saMkula gAmanI pratyupekSaNA karavA sAdhune mokalyA. sAdhu paNa tyAM jaI AgamAnusAra jinadatta zrAvaka pAse vasati mAMgI. tyAM rahyA. bhikSATana ane bahibhUmi ItyAdi vaDe gAmanI pratyupekSaNA karI. jinadatta paNa yathAvidhi badhAne vAMdIne mahattakane pUchayuM - kSetra pasaMda paDyuM ? sAdhu bolyA- "vartamAna yoga". jinadattane thayuM, bIjA paNa Ave che, paraMtu koI sAdhu ahIM rahetA nathI, kAraNa zuM ? koI saraLa sAdhune pUchatAM jANyuM ke - badhAM guNa che, paNa AcAryane yogya zAli odana nathI maLato. te jANI jinadate zAlI vAvyA. ghaNAM zAlI nIpajyA. koI AcArya padhAryA. AcArya bhagavaMta padhAre evI AzAe sAdhune zAli odana vahorAvavA vicArya, sarve svajanane tyAM zAli mokalyA. jethI sAdhune AdhAkarmanI zaMkA na Ave. eSaNA samiti sahita bhikSATana karatA sAdhuoe bALakonA vacano sAMbhaLyA, ke A te sAdhuo che - jenA kAraNe amArA ghera zAlidana raMdhAyA che. ItyAdi vacano sthAne-sthAne alaga prakAre sAMbhaLyA. koI daridra bolyo ke amAre to "thakke cakkAvaDiya" prApta thayuM. arthAt avasaramAM avasarane anusaratI vastu prApta thaI. * * * * * tyAre sAdhuoe zaMkA jatAM pUchyuM ke - "badhe A pramANe zAli-odananI vAta kema saMbhaLAya che ? saraLa lokoe kahI dIdhuM. A pramANe nize A zAli AdhAkarma che, ema jANIne te sarve gharono tyAga karI, bIjA gharomAM bhikSA aTana karavA lAgyA. A rIte niro nikalaMka saMyama IcchanAre AdhAkarma tajavuM. AdhAkarmI azanano saMbhava kahyo, have pAnano kahe che - * mUla-10 - e pramANe ja khArA pANIne vize jANavuM. temAM bhUmi khodI mIThuM pANI kADhI te kUvAne tyAM sudhI DhAMkI rAkhe, jyAM sudhI sAdhu Ave. * vivecana-10 : koI gAmamAM badhAM kUvA khArA pANInA hatA arthAt AmaLA jevA pANIvALA hatA. tyAM prabhupekSaNA mATe sAdhu AvyA. pUrvavat zrAvake Adarasahita tyAM rahevAnuM kahyuM. to paNa sAdhu tyAM na rahyA. koI saraLa sAdhue kahI dIdhuM ke - A gAmamAM sarve guNo che paNa pANI khAru che mATe ame rahetA nathI. pachI zrAvake mIThA pANIno kUvo khodAvyo. pachI tene pATiyA AdithI DhAMkI dIdho. jyAre sAdhu AvyA tyAre teNe badhAMne ghera mIThuM pANI mokalI dIdhuM, jethI AghAkarmanI zaMkA na rahe. pUrvavatu bALakonA vacanathI te vAta jANI, AdhAkarmI pANIne kAraNe te gAmano tyAga karyo.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ co mUla-160 A rIte vize AdhAkarma pAnakano saMbhava dekhAya, tyAM tyAga karavo. -- have khAdima ane svAdima AdhAkarma - * mUla-191 : kAkaDI, kerI, dADama, drAkSa, bIjoru Adi khAdimane vize tathA giphTa Adi svAdimane vize adhikaraNa-pApanuM javuM thAya che. * vivecana-11 : jo koI khAdima mATe kAkaDI Adi vAve, svAdima mATe suMTha, pIpara Adi vAve, to azana, pAnanI jema adhikaraNa-pApakriyA thAya che. * mUla-192 : AzanAdi cAremAM je Ama-kAcuM hoya tene sAdhune grahaNa karavA lAyaka karavuM te niSThita jANavuM, je pakAvavA AraMbhela hoya te kRta bhaNavuM. * vivecana-12 - AH - apariNata, ayita na thayela. tene prAsuka-sacita karavuM te. niSThita jANavuM. acita karavAne AraMbhela te mRta jANavuM. mU-19a : traNa vakhata atyaMta khAMDavuM jenuM thAya te kaMDita cokhA niSThita kahevAya. eka-be vAra khAMcA hoya te kRta kahevAya. niSThita ane kRta evo je kUra te bamaNuM AdhAkarma kahevAya che. * vivecana-193 : taMdula, pahelAM sAdhune mATe vAvyA, pachI sALa rUpa thayA. pachI tene khAMDyA. kevA prakAre ? triguNa - traNavAra. AvA taMdula niSThita kahevAya. paNa vAvavAthI AraMbhIne eka ke be vAra khAMDelA te kRta kahevAya. athavA sAdhu mATe vAvyA na hoya paNa traNa vAra khAMDyA hoya to paNa niSThita kahevAya. vRddha saMpradAya evo che ke - be vAra sudhI sAdhu mATe khAMDe, paNa trIjIvAra potA mATe khAMDI, potA mATe saMdhe to te sAdhane kare che. bIjA mate tevA odana potA mATe saMdhI eka jaNa bIjAne Ape, te anyane Ape, ema hajAra sthAna sudhI jAya to te sAdhune kahyuM. te pahelAM na kahyuM. bIjA mate to te paNa na kahyuM. vaLI jo be vAra ke traNa vAra potAnA mATe khAMDIne rAMdhe sAdhune mATe to te na ko. jo eka ke be vAra sAdhu ke potA mATe khAMDe, bIjIvAra sAdhu mATe ja khAMDe ane tenA ja vaDe sAdhu nimite kUra taiyAra karyo hoya to te "niSThitakRta" kahevAya rAtha iniSThita thayelA AdhAkarmI taMdula vaDe niSpanna karyo - saMdhyo. te sAdhune sarvathA na ko. kemake niSThitakRtane tIrthaMkarAdi bamaNuM AdhAkarma kahe che. dhe azanAdi cAre mATe kRtaniSThitapaNAne kahe che - vAvaNIthI AraMbhIne be vakhata khAMDyA sudhI kRta, trIjI vAra khAMDyuM te niSThitapaNuM kahevAya. pANI-kUvA piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda khodavAthI sarvathA pAsuka na thAya tyAM sudhI kRta ane prAsuka thAya pachI niSThita. khAdimakAkaDI Adi vAve, uge, kApe temAM jyAM sudhI prAsuka na thAya tyAM sudhI kRta, prAsuka thAya tyAre niSThita. e pramANe svAdimamAM paNa jANavuM. sarva sthAne bIjocotho bhaMga zuddha gaNavA. have khAdima, svAdimane AzrIne bIjA matane dUra karavA kahe che - * mUla-194 thI 198 - [194] phalAdine mATe vAvelA vRkSanI chAyAne paNa keTalAMka varSo che, te yogya nathI, kemake bIja bhaMgamAM tenuM phaLa paNa kahyuM che. [195] bIjanA hetuvALI chAya che, te chAyA vRkSanI jema katae vRddhi pamADI nathI. chatAM Ama kahenArane jyAre vRkSanI chAyA naSTa thaze tyAre kalAze. [196] chAyA vRddhi ane hAni pAme che, tethI tenA vaDe spazayeila eka paNa gAmanI vasati pUtikanI jema nahIM karo, tathA sUrya kaMI sAdhune AzrIne chAyA banAvato nathI. [197] virala vAdaLA cAlatA hoya evuM AkAza thatAM chAyA nAza pAmI hoya to paNa pharI thAya che. tethI taDako hoya tyAre chAza ko taDako hoya to teno tyAga ravo - tema na thAya. [198] AghakamanA lakSaNa rahita hovAthI A doSa saMbhavato ja nathI. to paNa sAdhuo te chAyAne varSe to paNa teo doSarahita ja che. * vivecana-194 thI 198 : [194] phaLa, puSa ke bIjA koI hetuthI sAdhu nimite vAvelA vRkSanI chAyAne paNa keTalAMka agItArtho AdhAkarmI dhArIne taje che. paNa te yogya nathI. kemake paNa jo niSThita doSa na hoya to bIjA bhaMgamAM vartatuM hoya tyAre tenuM phaLa paNa kalo che. to pachI chAyA to kalo ja ne? vaLI vRkSa sAdhune chAyA levA mATe vavAyu nathI, to pachI chAyA kema na lo ? [195] te chAyA sUryanA hetuvALI che, mAtra vRkSanA nimittavALI nathI kemake sUryanA abhAve chAyAno abhAva hoya che. *x vRkSa to chAyAnuM nimita mAtra che. ATalAthI te chAyA dUSaNavALI na thAya. kemake chAyAnA pudgalo vRkSanA pudgalathI judA che. vRkSa vAvanAre te chAyAne vadhArI nathI. tethI chAyA AdhAkarmI nathI. vaLI jo chAyAne AdhAkarmI mAnI tyAM besavuM na kahyuM to jyAre meghanA samUhathI vyApta AkAzamaMDaLa hoya tyAre vRkSa chAyA rahita thatAM zItanA bhayAdithI tenI nIce besavuM kahyuM, te paNa yogya nathI. tethI te vRkSa ja AdhAkarmI che tevuM kalpI, teNe sparzela pradezo paNa pUti che tema mAnavuM paDe. paNa chAyA AdhAkarmI na manAya. bIjuM paNa dUSaNa kahe che. [196] chAyA, sUryanI gatithI vRddhi ke hAni pAme che. sUryanA udaya ane asta kALe ati lAMbI vRddhi pAmatI chAyA AkhA gAmane vyApIne rahe che, tethI to samagra vasati trIjA udgama doSathI dUSita thayelA azanAdi mAphaka nahIM kahe. paNa
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-194 thI 198 tevuM AgamamAM kahyuM nathI, mATe vRkSanI chAyA AdhAkarmI nathI. chatAM paNa AghAkarmI lAgatI hoya to - [19] megha-vAdaLA AkAzamAM thAya tyAre sUrya DhaMkAI jatAM, taDakAnA abhAve te vRkSa nIceno pradeza sevavo ko, AtA hoya tyAre varjavo kaze. Avo viSayavibhAga sUramAM kahyo nathI. pUrva puruSe Acarela nathI. anyane saMmata paNa nathI. * * * * * dhe chAyAnA nirdoSapaNAnI samAptine tathA bIjA agItArtha dhArmikane kaMIka AzvAsana kahe che - [198] ahIM AdhAkarmI doSa saMbhavato ja nathI. - X - athavA AdhAkarmI chAyAne paNa niko ati dayALu sAdhu varjatA hoya to te teo doSa rahita ja che. A rIte na vAva padanI vyAkhyA karI. have paraparvanI ya saparvanI be hAranI vyAkhyA karatA, niSThita ane kRtAnuM svarUpa ane te baMnethI utpanna cAra bhaMgane kahe che. * mUla-1,200 : parapakSa gRhastha che, svapakSa sAdhu-sAdhvI che. prANuka karyuM ke rAMdhyuM te niSThita kahevAya che, bAkInuM sarva kRta kahevAya. (1) te sAdhune kRta ane niSThita. (2) gRhasthane kRta ane sAdhune niSThita na kaye. ahIM cAra bhaMga thAya che temAM A kahelA 1 ane 3 na kahyuM. * vivecana-199,200 : gRhastha potA mATe karyuM te sAdhune AdhAkarmI thatuM nathI. tathA zramaNa, zramaNI mATe karela te sAdhuone AdhAkarma jANavuM tathA sALa vagere sacita vastune sAdhu mATe ayita karI hoya ane taMdulAdi je svayaM acita hoya tene bhAtapaNe rAMdhyA hoya te niSThita kahevAya ane bAkInA cokaguNa dviguNa khAMDelA taMdulAdika sarve kRta kahevAya. ahIM kRta ane niSThitane AzrIne (1) sAdhune mATe kRta ane niSThita hoya, 2- anyane mATe kRta ane sAdhu mATe niSThita hoya. e pahelo ane trIjo bhaMga sAkSAta dekhADelA che. bIjo, cotho tethI jANI levo. * x * x * te bIjocotho bhaMga kalaya che. je pUrve kahela che. have vakara padanI vyAkhyA kare che - * mUla-201 thI 204 : (ra01] AdhAkamane mATe nimaMtraNathI atikama, vyatikrama, aticAra ane anAcAra e cAra doSa lAge che. te cArenuM dRSTAMta kahIzuM. [20] dAnArthe koI navo zrAvaka sAdhune manamAM dhArIne acita banAvelA zAli, ghI, goLa, dahIM, navA vallI phaLo mATe sAdhune nimaMge. [23] AdhAkarma grahaNa karI te sAdhu atikramAdi cAre doSamAM varte che. nUpUra-paMDitAnA hAthInA STAMte pAcho mAMDa pharyo, tema ahIM jamavuM. ri04) ahIM nimaMtraNa svIkAratA atikrama doSa, cAlavA mAMDatA vyatikrama, grahaNa karatAM aticAra ane vAparatAM cotho anAcAra [35/6] piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda doSa lAge. * vivecana-201 thI 204 : gAcArya kahela ja che. vizeSa vRtti A che - AdhAkarmanA niyaMtraNamAM atikramAdi cAra doSa saMbhave che, te AghAkarmanA niyaMtraNanI bhAvanA mUla-202 nA gAthArthamAM kahI. koI navo - AcArathI ajANa zrAvaka nimaMtraNa kare. he pUjya ! Apa amAre ghera zAli Adi grahaNa kare. pachI te AdhAkarmanA grahaNathI sAdhu atikramAdi cAre doSamAM varte che. sAdhu jema jema uttaradoSamAM varte, tema tema te doSathI utpanna thayelA pApa thakI potAnA AtmAne pAcho pheravavAmAM mahA mATe samartha thAya che. 'nUpUrapaMDitA' prasiddha kathAnI upamA ApI che. -x-x- rAjAe rANI ane mahAvata sahita hAthIne sIdhA parvata caDAvyo. mahAvate che hAthInA eka pagane AkAzamAM addhara rakhAvyo. hAthI thoDA kaleze te paNane karI pati sthApavA samartha thayo. tema koI sAdhu atikrama doSa sevIne zubha adhyayavasAyathI doSane zuddha karI, potAnA AtmAne saMyamamAM sthApavA samartha thAya che. e rIte be paganI upamAthI vyatikrama doSanI zuddhi mATe vizeSa zubha adhyavasAyathI zaktimAna thAya. traNa paga AkAzamAM karI eka paNa vaDe ukhyA pachI mahA kaTe samartha thAya. tema sAdhu aticAra nAme trIjA doSane ati vizuddha zubha adhyavasAya vaDe zuddha karavA zaktimAna thaI zake. jo te hAthI cAre paga AkAza tarapha kare to avazya bhUmi upara paDI vinAza pAme, tema sAdhu anAcAramAM vartato avazya saMyamarUpa AtmAno vinAza kare che. - - have atikramAdinuM svarUpa - AdhAkarmanuM nimaMtraNa aMgIkAra karatAM atikrama nAme doSa lAge te doSa pAkane grahaNa karavAthI AraMbhIne AdhAkarma grahaNa mATe cAle nahIM tyAM sudhI lAge. cAlavAthI AraMbhIne gRhastha Ape tyAre paNa prasAravA sudhI vyatikrama doSa lAge. AdhAkamane grahaNa kare eTale atiyAra doSa lAge, te guru sanmukha AlocI svAdhyAya karIne makhamAM te AhAra nAMkhe tyAM sudhI rahe. AdhAkarma khAya eTale anAcAra nAme doSa lAge. A pramANe veDaro padanuM vyAkhyAna karyuM. * mUla-205 thI 210 : [20] AHkarmanA grahaNamAM je AjJAbhaMgAdi doSo kahyA che, te A che - AjJAbhaMga, anAvasthA, mithyAtva virAdhanA. - ri06] - AdhAkamani grahaNa karato luodha sAdhu sarve jinonI AjJA ullaMghe che. AjJA ullaMghato te zeSa kiyA konA AdezathI kare ? : [20] - eka sAdhue akArya karyuM. tene jovAthI bIje paNa kare, e pramANe sukheccha prANIonI paraMparAthI saMcama ane tapano viccheda thAya che. - [28] - je AgamamAM kahyA mujaba karato na hoya tenAthI bIje mizrAdaSTi ko hoya ? kemake . bIjAne zakita karato te mithyAtva vadhAre che : [29] - te sAdhu bIjAne ane potAnA prasaMgane vadhAre che, tethI gRddhi
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-205 thI 210 84 utpanna thAya, pachI bhinna dADhAvALo te dayArahita thaIne sacetanane paNa mukato nathI. * [10] - AdhAkarma ghaNuM ane snigdha khAvAthI roga thAya, sUryamAM hAni thAya, cikitsAthI kAyavadha thAya. praticArakane paNa hAni thAya. kaleza pAmato te bIjAne paNa leza pamADe che. * vivecana-205 thI 210 : gAthArtha kahyA. vizeSa vRtti A pramANe - AjJAbhaMgAdi cAre doSane anukrame kahe che - (1) AghAkamadine leto sAdhu badhAM jinezvaronI AjJA ullaMghe che. kemake badhAM tIrthakaro teno niSedha kare che. AjJAnuM ullaMdhyA pachI tene konA AdezathI loya, bhUmizayana, malina vastra dhAraNa, paDilehaNa Adi anuSThAna kare? koInA nahIM kemake sarvajJanI AjJAnA bhaMjakane sarve anuSThAno niSphaLa che. dhe anavasthA doSa kahe che - prAyaH badhAM prANI karmanI gurutAthI pratyakSa sukhAbhilASI che, paNa dIdhasukha daTA nathI. koI eka sAdhupaNa AdhAkarma paribhogAdi akAryane seve che, tenA paranA vizvAsane lIdhe bIjA paNa tenuM AlaMbana laIne seve che. tenI paraMparA cAle che, kemake zAtAnI IcchAvALA bahu prANIo vaDe A rIte saMyama ane tapano viccheda thAya che. tethI tIrya viccheda thAya. tema karanAra moTI AzAtanAno bhAgI thAya che. mATe anavasthA doSanA bhayathI AdhAkarma na sevavuM. -0- have mithyAtva nAme trIjo doSa - deza, kALa, saMhanana anusArI yathAzakti barAbara anuSThAnakriyA karavI che. samyakatva. tethI deza-kAlAdi anusAra zakti gopavyA vinA AgamamAM kahyA mujaba na karato hoya tenAthI bIjo mithyAdRSTi kayo hoya ? paNa te mithyArdaSTimAM agresara che. kemake tenuM mahAmithyASTipaNuM che. kemake te bIjAne zaMkita kare che - jo siddhAMtamAM kahyuM te ja tatva hoya to A sAdhu tatvane jANavA chatAM te pramANe kema karato nathI ? tethI pravacanamAM kaheluM asatya che. e rIte paraMparAe mithyAtva vadhAre che. tenAthI pravacanano viccheda thAya che. bIjA mithyArdaSTi to tema karI zakatA nathI. mATe tenI apekSAe sAdhu mahAmithyAdeSTi che. - vaLI - AghAkarmagrAhI, te grahaNa karavAnA prasaMganI vRddhi pamADe che. temAM rahelAM manojJa rasAsvAdanA laMpaTavathI pharIthI paNa tene grahaNa karavA pravarte che. e rIte eka vAra paNa AdhAkarmagrAhI sAdhu potAnA te prasaMgane vRddhi pamADe che. keTaleka kALe tene Asakti ubhI thatAM vizeSa ane vizeSatA evA manojJa sAravAra mATe te lepAyelo ja rahe che. pachI dayA rahita thaIne bIjA sayetana-kerI Adi phaLo paNa mUkato nathI. e rIte AgaLa vadhato te sarvathA jinavacana pariNAma rahita thaI mithyAtvane paNa pAme che. have virAdhanA nAme cotho doSa - prAyaH AdhAkarma atithinA gauravathI ja karAya che, jethI te svAdiSTa ane snigdha hoya che te AdhAkarma ghaNuM snigdha khAvAthI javara, vizucikAdi roga thatAM piMDaniyuktimUlasUtra saTIka anuvAda AtmavirAdhanA thAya. rogathI pIDita evA tene sutra ane arthanI hAni thAya, jo cikitsA na karAve to lAMbo kALa saMyamanA yathAyogya pAlanano nAza thAya, cikitsA karAve to tejaskAyAdino vinAza thAya. tema thatAM saMyamanI virAdhanA thAya. yathAyogya pAlana karanArA sAdhune paNa tenI vaiyAvaccamAM joDAyelA hovAthI sUtrArthanA hAni thAya. chakAyanA upamardanAdithI saMyamanI paNa hAni thAya, vaLI pIDA sahevAne asamartha hovAthI tenuM kahyuM na karanAra upara kope che kopathI tenA manamAM kaleza thAya. lAMbo kALa kaleza anubhavato te praticAskone paNa jAgaraNa karAvavA vaDe roga upArje che. tethI temane paNa cikitsAthI cha kAya virAdhanA thAya. -o- have akalayanI vidhi - * mUla-211,12 : (1) je prakAre AdhAkarma akalaya che, (2) athavA tenAthI pati , (3) athavA tevA pAtramAM rahela, (4) teno tyAga, (5) je prakAre grahaNa kareluM doSarahita thAya te kahe che. temAM bhojya, gamanAdi doSadravya-kuLa-dezabhAvane vize prathana karavo ema yatanA karatAM paNa chalanA thAya to A be STAMta kahe che - * vivecana-211,212 : gAthArtha kahyo. vizeSa vRtti A che - AdhAkarma je bhAjanamAM hoya, temAMthI AdhAkarmano tyAga karyA pachI traNa vAra dhoyA vinA je zuddha azanAdi nAMkhela hoya te paNa je prakAre akalaya thAya. je prakAre te AdhAkarmano tyAga vidhi ane avidhirUpa thAya ItyAdi vaDe AgamamAM kahyA mujaba huM piMDa vizuddhi kahuM chuM - je prakAre AdhAkarma, AdhAkarma spezita, traNavAra dhoyA vinAnA pAtramAM rahela bhojya thAya tema kahevuM. avidhinA tyAgamAM kAyakalezAdi doSo kahevA. vidhino tyAga che kartavya banI jatuM hoya tyAre je prakAre dravya, kuLa, deza, bhAvane vize pRcchA karavI ke je prakAre pRcchA na kaQI. ATalI yatanA chatAM kadAca azuddha grahaNarUpa chalanA thaI jAya to tene daSTAMto kahevA lAyaka che - x - * mUla-13 thI 216 - [13] che ke rAzana susaMskArita hatuM to paNa vamana kareluM jema bhoya che, tema asaMyamanuM vamana karyA chatAM anekaNIya bhojana abhojya che. AdhAkanA bhojyapaNAne bIjA be daSTAMtathI daDha karatA [14, 15] be gAthA kahI che je deTAMta vivecanamAM kahela che. [16] vaLI gheTI ane uMTaDInuM dudha, lasaNa, palAMDa, madirA, gomAMsane veda tathA bIja zAstromAM abhojya ane apeya kahyA che, tema ahIM paNa te pramANe mAnelA che. * vivecana-213 thI 216 :[13] vamana karyA pUrve odanAdi susaMskRta hatA, to paNa vamana thaI gayA
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-213 thI 216 pachI abhojya che, e pramANe asaMyamanuM vamana karyA pachI sAdhune paNa aneSaNIya bhojana abhojya ja che arthAt asaMyamarUpa AdhAkarma-chakAyanA upamardanathI bane che, vivekI janone vaseluM khAvuM ucita nathI ane saMyama letA asaMyama vamelo che mATe aneaNIya abhojya ja che. | (ra14,215] vakapura nagare ugratejA nAme sIpAI hato, rukimaNI tenI patnI hatI. sodAsa nAme moTo bhAI nagarathI teno mahemAna thayo. tyAre ugratejAyo bhojanArthe mAMsa kharIdIne rukimaNIne ApyuM. temAM bIlADo khAI gayo. bhojanAvara thayo. rukimaNI ane kUtarAe vamelA mAMsane joIne sArI rIte dhoIne masAlAdi nAkhI rAMdhya, ugratejAe bhojanamAM te mAMsanI gaMdhathI jANyuM ke A to vamana kareluM che. rakimaNIne dhamakAvatA teNI sAcuM bolI gaI. pachI teNIne Thapako ApI bIju mAMsa maMgAvIne khAdhu. kemake meluM mAMsa kaMI khAvA lAyaka hoI zake kharuM ? e pramANe AdhAkarma paNa sAdhuone abhojya ja che. koI AcArya kahe che - te rukimaNIne ghera atisAranA vyAdhithI mAMsanA kakaDA ThallAmAM kADhe che. te mAMsa ja rAMdheluM hatuM teNI mAMsanA kakaDA letI hatI tyAre teNInI zokyanA puga guNa mitrae te joyela hatuM paNa bhayathI te kaMI bolyo na hato. bhojanakALe teNe tenA pitA ane kAkAne hAtha pakaDIne aTakAvelA. tyAre ugratejAe rukimaNIne tADana karIne te mAMsano tyAga karelo. - X - X - X - [16] gAthArtha kahyo. vizeSa vRtti A che - cAtri aMgIkAra karyuM tyAre asaMyamanA vamanathI sAdhue AdhAkarma paNa vamela che ke viThAnI jema tajela che. vivekIe te khAvuM ucita nathI. A rIte AdhAkIne bhojya kahela che. jinavayanA pramANathI paNa te abhojya ja che. mithyAdaiSTio paNa vedAdimAM kahela abhojyanA pramANane mAne che. to pachI sAdhuoe te bhagavaMta kathita abhojya ane peyane svIkAravA ja joIe. -0- have te AdhAkarmathI pazita karAyela AdinuM akIyapaNuM kahe che - * mUla-213,18 - tala ane zrIphaLa sahita uttama vaNadikathI yukta bali paNa che zuci sthAne sthApana karelane AzucinuM eka biMdu paNa sparze to te Abho thAya... e ja pramANe AdhAkarmano tyAga karyo hoya to paNa jyAM sudhI kalpa na karyo hoya tyAM sudhI te abhojya hoya che. athavA patranA zuddha AhAramAM jarA paNa AdhAkarma paDe to te Abhojya thAya. * vivecana-217,18 : gAthArtha kahyo. vizeSa vRtti A pramANe - uttamottama dravyAdithI banAvela bali viTAnA sthAnamAM sthApyA pachI zucinuM eka biMdu mAtra paNa paDe to te bali piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda abhojya thAya, e pramANe AdhAkarmI spezita AhAra paNa sAdhune abhojya jANavo. e pramANe je pAtramAM AdhAkarma grahaNa karela hoya, te AdhAkarmano tyAga karyA pachI paNa, te pAtra traNa kalA vaDe prakSAlana na karela hoya athavA zuddha bhojanamAM jarA mAtra ja AdhAkarma paDela hoya, te zaddhAzaddha baMne AhArano tyAga karavo. kemake viThAdithI pazita pabane pura svaccha karyA vinA lokamAM paNa jema vaparAtuM nathI ke bhojana AdithI pUrNa pagamAM saheja mAtra viSThA paDe to paNa te azanAdi koI na khAya, tema AdhAkarmI e saMcamIe viSThAvatu jANavuM. mATe bhojya che. have pariharaNane pratipAdana karavA mATe kahe che - * mUla-219 thI 222 : vamana ane viSThAnI jenuM AdhAkarma sAMbhaLIne paNa bhaya pAmIne paMDita sAdhu teno tyAga kare, te pariharaNA paNa vidhi, avidhithI che temAM vidhi pariharaNAnuM TAMta traNa gAthA vaDe kahela che. * vivecana-219 thI 222 : saMsArathI vimukha buddhivALo paMDita ukata upamAo sAMbhaLIne, ane AdhAkarmanA paribhogathI saMsAra thAya che tema jANIne, AdhAkarmathI trAsita thaI, AdhAkamane parihare che. A pariharaNa - vidhithI ane avidhithI thAya. zAligrAma nAme gAmamAM grAmaNI nAme vaNika hato. tenI patnI paNa grAmaNI nAme hatI. te vaNika potAnI dukAne gayelo. te vakhate bhikSArthe nIkaLelA koI bhadrika sAdhue tenA ghera praveza karyo. grAmaNI zAli odana lAvI. sAdhue AdhAkarmanI zaMkA nivAravA teNIne pUchayuM, teNI bolI ke zAli vize vaNikane pUcho, huM kaMI jANatI nathI. vaNikane pUchavA bajAramAM gayo. teNe kahyuM gobara gAmano zAli che. sAdhu te tarapha cAlyA. mArga paNa kadAya AdhAkarmI hoya to ? tethI sAdhu unmArge cAlatA kAMTA, kAkarAdithI upadrava pAmyo. dizA na jANato tApamAM mUcha pANI ghaNo kaleza pAmyo. * mUla-223 thI 25 : e pramANe avidhithI pariharaNA karatAM jJAnAdino bhAgI thato nathI. tethI dravya, kuLa, deza, bhAvane AzrIne vidhipUrvaka pariharaNA karavI. odana, mAMDA, sAthavA, aDada Adi dravya, ghaNAM ke thoDAM mANasovALuM kaLa, surASTra Adi deza, AdarathI Ape ke anAdarathI apAve e bhAva. A padonA cAra padavALA ke traNa padavALA vikalpo thAya che. * vivecana-223 thI 25 : gAthArtha kahyo. vizeSa vRtti A pramANe - cAra padavALI eTale jemAM dravyAdi cAre pado prApta thAya che ane Adara ke anAdara hitano madhyastha bhAva hoya tyAre traNa padavALI hoya che. have dravyAdi kahe che -
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-226 * mUla-226 : che dezane anucita ghaNuM dravya hoya, kuTuMba nAnuM hoya, Adara ghaNo hoya te prathana karavo. potAnA dezanuM dravya ghaNuM hoya to prazna na karavo. anAdaramAM paNa prazna na karavo. * vivecana-226 : amuka dezamAM na saMbhavatu dravya prApta thAya, te paNa puSkaLa hoya, thoDAM manuSyovALuM kuLa hoya, Adara ghaNo hoya, A cAre bhegA hoya tyAre pUchavAnI jarUra hoya che, kemake temAM AdhAkarma saMbhave che. paNa jo A cAre viparIta hoya, jemake - te dezamAM ghaNuM dravya saMbhavatu paNa hoya ane prApta paNa hoya ItyAdi * x * to 'AdhAkarma' vize pUchavuM jarUrI nathI. have pRcchA karyA pachI dravya grahaNa karavA lAyaka che ke nahIM? te - * mUla-223 nuM vivecana : je dAtA zrAvikA saraLa svabhAvI hoya tene pUchatA te satya ja kaheze ke - "A azanAdi ApanA mATe che." mAyAvI haze te kaheze- A rAzinAdi amArA gharane mATe che. paNa ghanI sarve strIo paraspara jotI, hasatI - A tamArA mATe karyuM che bole ke pachI lAgI ekamekane jue. tyAre sAdhue tene AdhAkarma jANI choDI devuM. paNa je roSathI bole ke - "tamAre zI paMcAta ?to te AdhAkarma nathI ema jANI grahaNa karavo. * mUla-228 - gUDhAcArI, Adara na karatA hoya, pUchavA chatAM satya na kahe, athavA bhojana thoDuM che. aNIne sAdhu na pUche, chatAM deva vastu azuddha hoya to ? * vivecana-228 - je zrAvaka-zrAvikA ati bhaktivaza ane gUDhAcArI hoya, teo sAdhune vahorAvavAnI buddhithI ukta rIte varte, sAdhu paNa thoDuMka ja jANI na pUche to te azuddha-AdhAkarmI prApta AhAramAM zuddhi kema thAya ? * mUla-229 thI 233 : Adhakarma pariNAmI sAdhu pAsuka bhojana karavA chatAM azubhakamano baMdhaka che, zuddha gadSaka sAdhu Akarma bhogavavA chatAM zuddha ja che. A baMne saMjogone anukrame be kathA dvArA kahe che - gAthArtha vivecanathI jANavo. * vivecana-229 thI 233 : [29] "prAsuka' zabdanA sAmarthyathI eSaNIya kahevAya che te A rIte - sAdhuno kA che ke - glAnAdi prayojanamAM pahelAM eSaNIya zodhe, tenA abhAve zrAvakAdi pAse karAvIne aneSaNIya paNa levuM ane zrAvakanA abhave pote paNa karI glAnane khavaDAvavuM. paNa prAsukanA abhAve apAtuka na levuM. evI vyAkhyA karavAthI piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda koI vakhate pAmuka bhojanano asaMbhava hoya tyAre "prAsukabhojI paNa' vAkaya na ghaTe. tethI prAsukano eSaNIya artha pravatavei che eSaNIyane khAnAra paNa AdhAkama pariNAmI hoya to azubha karma bAMdhe che kemake azubha pariNAma ja azubha baMdhanuM kAraNa che. zuddha gaveSaka AdhAkarmI vApare to paNa zuddha jANavo, kemake zuddha pariNAma vALo che. baMnenuM dRSTAMta - 0 azubha karmabaMdhanuM dRSTAMta - zatamukha nagara, guNacaMdra zreSThI, caMdrikA temanI patnI. te zreSThI jinazAsananuM rAgI hovAthI vizALa jina caitya karAvI, RSabhadevanI pratimA padharAvI. saMgha bhojana AraMbhya. najIkamAM koI veSa viDaMbaka sAdhu hato. teNe saMghabhojananI vAta sAMbhaLI, bhojana levA Avyo. zreSThI pAse yAcanA karI. paNa badhuM khalAsa thaI gayeluM zreSThInI rasoImAMthI paripUrNa bhojana ApyuM. sAdhue saMgha bhojananI buddhithI grahaNa karI vAparyu. bhojana to zuddha ja hatuM paNa sAdhue AdhAkarmanA adhyavasAyathI grahaNa karela hovAthI te azubha karma vaDe baMdhAyo. 0 zuddha gaveSaNAnuM daSTAMta - potanapura nagare pa00 sAdhuthI parivarita, Agamokta vihArI ratnAkarasUri padhAryA. 500 sAdhumAM eka kSapaka-tapasvI hatA. mAsakSamaNane pAraNe mAsakSamaNa karatA hatA. pAraNuM jANIne koI AdhAkarmI na kare, mATe bIja gAmamAM vahoravA gayA. te gAmamAM yazomatI zrAvikA paraMparAe pAraNAnI vAta jANelI. kadAca tapasvI Ave to ? ema vicArI khIra vagere rAMdhyA. sAdhune AdhAkarmanI zaMkA na jAya te mATe bALakone thoDI-thoDI pIraselI, bALakone paNa jUThuM bolavA zIkhavADI dIdheluM. bhAgya yoge te tapasvI sAdhu bhikSArthe pharatA, teNIne tyAM AvyA. sAdhune zaMkA na jAya mATe yazomatI Adara hita ubhI rahI. bALako paNa zIkhavyA mujaba bole che - mA! roja roja khIra zuM rAMdhaza ? sAdhune kahyuM - Apane A khIra khapaze, A chokarA to gAMDA thaI gayA che. sAdhue zaMkA sahita thaI vahoryuM. vizuddha adhyavasAyavALA thaI bhojanArthe beThA. IyapithikA pratikamIne, svAdhyAya, dhyAna karatA vicAre che - aho ! A khIra Adi uttama sAmagrI mane prApta thaI che. jo koI sAdhu padhAre to huM dravya saMvibhAga karuM to saMsAsAgI pAra utarelo thAuM. pachI sAdhuonA guNonuM smaraNa karatAM te-te sAdhunI anumodanA karavA lAgyA. pachI zarIranI asAratA vicAre che. mUcha rahitapaNe khIra khAtA paNa vRddhigata vizuddhi adhyavasAyavALA thaIne, bhojana karIne, kevaLajJAna pAmyA. A pramANe bhAvathI zuddha gaveSaNA karatAM AdhAkarmI vAparavA chatAM koI doSa nathI. vaLI bhagavaMtanI AjJAnI ArAdhanAthI kareluM ja adoSa che ane bhagavAnanI AjJAnuM khaMDana karavAthI sadoSa che, tenuM kathAnaka - * mUla-234 thI 237 :cAre gAthAno artha vivecanamAM kathAnaka vaDe jANavo.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-234 thI 234 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda * vivecana-234 thI 233 - caMdrAnanA nagarI, caMdrAvataMsaka rAjA, zilokarekhAdi rANIo hatI. rAjAne pUrvamAM sUryodaya ane pazcimamAM caMdrodaya udhAna hatuM. vasaMtabakatu AvI. aMtaHpura sAthe svaira vihAra karavAnI IcchAthI ghoSaNA karAvI ke koIe sUcoMdaya udhAnamAM na javuM. sipAIone paNa sUryodaya udhAnanA rakSaNArthe AjJA karI ke - koIne pravezavA na devA. rAtre rAjAne vicAra Avyo ke ghAsa-cArAdi mATe jatAM lokone pUrvamAM jatAM savAre sUrya sAme Avaze, pAchA pharatA pazcimamAM paNa sUrya sAme Avaze te temane du:khadAyI thaze, mATe huM caMdrodaya udhAnamAM jauM. rAjAe tema ja karyuM. ghoSaNA sAMbhaLI keTalAMka durjanone thayuM ke- ApaNe rAjAnI rANIne kyAreya joI nathI, rANI svaira vihAra karavAnI che, to gupta rIte temane jovA jaIe. teo gheghura vRkSanI zAkhAmAM chUAI gayA. paNa udhAna pAlakoe temane pakaDI lIdhA. mArIbAMdhIne laI gayA. je tRNa-kASThAdi lAvanArA hatA teo ajANatA ja caMdrodaya udhAnamAM pravezI gayA. svecchA pUrvaka krIDA karatI rANIone ja joI. temane paNa rAjapuruSoe bAMdhI dIdhA. rAjAe baMne prakAranA puruSo joyA. sarva vRtAMta jANI, jemaNe AjJA bhaMga karelo, temane mArI nAMkhyA. bhasavRttithI caMdrodaya udhAnamAM pravezI gayelAne choDI mUkyA. have dAkhattika yojanA kare che - * mUla-238 nuM vivecana : jema te durjano gaNIne jovAnI IcchAvALA chatAM IcchA pUrNa thayA vinA ja AjJA bhaMgathI rAjAe mArI nAMkhyA ane tRNakASThAdi mATe janAre aMtaHpurane jovA chatAM te mukta thayA. tema AdhAkarmamAM paNa adhyavasAyavALA zuddha bhojana karavA chatAM, AjJAbhaMga karanAra hovAthI sAdhu veSa viDaMbaka mAphaka karma baMdhAya che. zuddhAkAra sAdhu priyaMkara kSapakanI mAphaka AjJA ArAdhaka hovAthI karma bAMdhatA nathI. * mUla-239 : je sAdhu AdhAkarma khAya che ane te sthAnane pratikramato nathI. te muMDIyo, bhoDo, viluMcita kapotapakSInI jema vRthA aTana kare che. * vivecana-239 : AdhAkarma bhogavI, te sthAnathI prAyazcita laIne pAcho pharato nathI, te sAdhu muMDIyo che, jinAjJA bhaMgathI tenuM locAdi karma niphaLa che. tethI boDo ja che te jagatamAM niAphaLa paribhramaNa kare che. jema kapotanA pIMchAnuM laMcana ane aTana dharmane mATe thatAM nathI. tema AdhAkarma bhojInuM anAdi dharma mATe nathI. luMcana * chuTA chavAyA pIMchA kheMcavA te, viluMcana-mULamAMthI kheMcI gayelA. have AdhAkarmanI samApti, zikanI vyAkhyA - * mUla-24,ra41 - AdhAkarma dvAra kahyuM. have pahelAM je auzika dvArano samuddeza karyo che, tene huM saMkSepathI kahIza. te auzika be prakAre che - ogha ane vibhAga. temAM odha pachI kahIza, vibhAga bAra bhede che, te A - udiSTa, kRta ane karma. A pratyekanA cAra-cAra bheda che. * vivecana-240,241 - gAthArtha kahyo, vizeSa A pramANe :- mogha - sAmAnya, vimA - juduM karavuM te. moSa "jagatamAM na ApeluM kaMI pamAtuM nathI, tethI ame thoDI paNa bhikSA ApIe" . evI buddhithI thoDAM adhika taMdulAdi banAve te ogha auzika. temAM potAno ke parano vibhAga nathI. viETTI - vivAhAdi kAryane vize vadhela hoya te juduM karIne dAna mATe kola hoya tene vibhAga-auzika kahe che. kemake te juduM karAyela che. mopa nI vyAkhyA pachI karazuM. fthaTTI - bAra bhede che. temAM pahelA traNa bheda - uddiSTa, kRta ane karma. potA mATe taiyAra karI bhikSune devA judu pADe che - uSTi. uddharela odanAdine karaMbAdirUpe karAya te - kRta. uddharela, lADunA cUNadi karelane bhikSakone devA mATe pharI pAka ApIne modakAdi rUpe karela hoya te - karma. A traNenA pratyekanA cAra-cAra bheda, tethI 3 x 4 = 12 bheda thAya. have ogha auzikano saMbhava che, te pahelAM kahe che - * mUla-242 thI 245 : [24] ame dukALamAM kaTa vaDe jIvyA, have haMmezAM keTalIka bhikSA ApIe. kemake evuM kaMI nathI ke - gata bhave na dIdhela A bhave bhogavAya ane A bhave na karela AvatA bhave bhogavAya. [24] te strI raMdhAtA bhojanamAM pAkhaMDI ke gRhasthane bhikSya mATe sAmAnya rIte vadhAre dula nAMkhe che. ri44) chAstha sAdhu o auzikane kema jANe ? ema preraNA karatA gara kahe che - gRhasthanI zabdAdi ceSTAmAM upayukta sAdhu jANI zake. [24] te pAMce bhikSA ApI dIdhI che athavA rekhAne kare ke gaNata-gaNatA Ape athavA AmAMthI jAya ke AmAMthI na Apa ke ATalI bhiA judI ra evuM bole. * vivecana-242 thI 245 - [242] dukALa gayA pachI keTalAMka gRhastho vicAre che ke - ame dukALamAM mahA mATe jIvyA. ItyAdi * x * x * paralokanA sukhane mATe keTalIka bhikSA ApIne zubha karma upArjana karIe. A pramANe oghathI auddezika saMbhave che. | [24] ogha auzikanuM svarUpa - gRhanAyikA strI rAMghatA pUrve pAkhaMDI ke gRhastha je koI Avaze tene bhikSArthe ATaluM ke ATaluM potA mATe ema vibhAga karyA vinA adhikatara taMdulAdi rAMdhavA mUke che.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-242 thI 245 dara [244] zaMkA-samAdhAna kahe che :- chAsya kaI rIte jANe ke A ogha dezika che ? AgaLa kahevAze tevI gRhasthanI zabdAdi ceSTAmAM upayogavALo sAdhu te jANI zake. jemake [245] prAyaH gRhasthonI ceSTA AvI hoya - te gRhasvAmInI sAdhu sAMbhaLe tema patine kahe ke - pAMce bhikSA bIjAne apAI gaI che. bhikSAnI gaNatarI mATe bhIMta upara rekhA kare ke te gaNatI-gaNatI Ape. athavA koIka bIjAne sUcanA kare ke saMkalita karela bhikSApeTImAMthI Apa ke AmAMthI na Apa thavA sAdhu praveze tyAre bole ke amuka sthAnethI ATalI bhikSA bhikSakone ApavA judI kara, ItyAdi rIte jANI chavAstha tevI bhikSAno tyAga kare vRddha saMpradAya evo che ke saMkalita bhikSA apAI gaI pachI judI karelamAMthI bAkI rahela bhikSA kahyuM che. * mUla-246 thI 249 - [246) gaurI mATe nIkaLelA sAdhue zabdAdi viSayamAM mUcha na karavI, paNa gaubhakatane vize govatsanI jema eSaNAvALA thavuM. (ra47,248] ahIM govatsanuM STAMta che, te vivecanathI jANavuM [49] gamanAgamanamAM, uopamAM, bolavAmAM, zromAdi Indriyo vaDe upayogI tathA temAM ja manavALo sAdhu zoSaNA ke aneyaNAne jANI zake che. * vivecana-246 thI 249 - bhikSAne mATe praveze tyAre zabda, rUpa, rasAdimAM mUcha na karavI. paNa udgamAdi doSanI gaveSaNAmAM tatpara rahevuM. jema govasa-vAcharaDo, gobhakata-gAyanA khorAkamAM upayogI hoya, tema upayogI rahevuM. tenuM dRSTAMta - guNAlayanagara, sAgaradatta zreSThI, zrImatI bhAryA, temane guNacaMdra Adi cAra "go, priyaMgulatikA Adi cAra putravadhUo hatI. zreSThI panI maraNa pAmatA, priyaMgulatikAne gharanI saMbhALa mATe sthApI. zreSThIne ghera vAcharaDAvALI gAya hatI. tenA cAro pANI cAre vahuo yathAyoga ApatI. koI vakhate priyaMgulatikAnA putra guNa sAgaranA lagna prasaMge badhI vahuo zaNagAramAM vyasta hatI, vAcharaDo bhUlAI gayo. tene koI vahue pANI paNa na ApyuM. madhyAhai zreSThIne joIne vAcharaDo AraDavA lAgyo. zreSThIe tene bhukhyo jANI putravadhUone tADanA-narjanA karI. tethI, cAre vahuo doDatI AvIne yathAyoga cAro-pANI laIne cAlI. vAcharaDo devI jevI zobhatI vahu ke zobhatA gharane paNa joto nathI, mAtra cAra-pANIne jue che. A pramANe sAdhuoe bhikSArthe aTana karavuM joIe. paNa strI, gIta AdimAM Asakta na thavuM mama bhikSAmAM upayogavALA thaIne vartavAthI zuddha ke azuddha jANI zakAze. te A rIte - sAdhune mATe bhikSA ApavA bhikSA denArI strI lAvavA mATe jAya ke laIne pAchI Ave, vAsaNa Adi uMcu upADe ke AhAra nAMkhe e badhA padomAM tathA tene bolatI sAMbhaLIne upayogavALo thAya. te badhAmAM vAcharaDA mAphaka potAne kalpanIya AhAra-pANI che ke nahIM ? e ja bhAvanAmAM ekAgracitta rahe, te sAdhu piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda eSaNIya ke aneSaNIyane jANe. have vibhAga auzikano saMbhava kahevA mATe sUtrakAra jaNAve che - * mUla-250,251 :- [bhASya-32]. moTI saMkhaDImAM vadhela bhAta, dahIM Adi joIne gRhastha bole ke - A vastu punyane mATe Apa... temAM pramANe pUrve kahela vibhAga auzika pahelAM uddiSTa saMbhave che, tene ja ziSyagaNanA hita mATe vibhAgathI kahe che - * vivecana-250251 - gAthArtha kahyo. vizeSa A - saMravI eTale vivAha Adi prasaMga kemake jene vize prANIo haNAya te saMkhaDI. temAM je vadheluM, te vadhela bhojana jevuM che tevuM bhikSAcarone punyArce Ape to te uddiSTa, jo teno karaMbo kare to kRta, modakAdi banAve to krama kahevAya. e pramANe vibhAga ozika saMbhave che. * mUla-252,253 : auzika, samudezika, Adeza ane samAdeza e cAra bheda, A ja pramANe kRta ane karmanA paNa cAra-cAra bhedo jANavA. temAM sarvane AzrIne karyuM te auzika, pAkhaMDI AzrIne karyuM te samudeza, zramaNane AzrIne karyuM te Adeza ane nigranthane AzrIne karyuM te samAdeza kahevAya che. * vizeSa-252,253 : uddiSTa vibhAga cAra bheda - auzika Adi. te pramANe kRta ane karmanA catukane jANavA. ema sarva saMkhyA bAra thaze. A vibhAga uddezika kahyuM. have A bAra bhedonA avAMtara bhedo kahe che - * mUla-254 thI 256 : [54] te uddiSTa auzikAdi be prakAra che - chinna, achinna. te dareka dravya, ba, kALa ane bhAva ema cAra bhede che. e pramANe nidita niSaix paNa jyAM ghaTe tema jANavuM... temAM saMkhaDImAMthI vadhela bhojanane che ke bIjA divase "aMdara ane bahAra raheluM badhuM Akho divasa Apa" ema je kahevuM te acchinna kahevAya.. dravyAdika chinna - A Apa bAkInuM ApIza nahIM, te paNa gharanI aMdaranuM ke bahAranuM e bemAMthI eka, te paNa amuka samayathI AraMbhIne amuka samaya sudhI Apa. * vivecana-54 thI 56 : chinna-niyamita, achinna-aniyamita. e ja pramANe jema uddiSTa auzikAdi darekanA ATha prakAra che, tema niSpAdita - gRhastha potAnA mATe kareluM, te vaDe niSpanna - baneluM. je karaMbAdi ke modakAdi te niSpAdita nipajJa kahevAya. A niSpAdita nipajJa kRta ke karmane vize ghaTe che. have pahelAM dravyAdi acchinnanI vyAkhyA kare che - je divase saMkhaDI hoya che ke bIje divase gharaghaNI potAnI bhAyadi pAse apAve
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-254 thI 256 94 ItyAdi acchinna kahyuM. bhAva acchinna jAte jANI levuM. jyAre dravyAdi chinna tenAthI viparIta che temAM dravyachinna- jemake zAli Apa, kodarA na Apa. kAlachinna - amuka prahara sudhI Apa. homachinna-amuka sthAnethI Apa. bhAvacchinna- ruce tyAM sudhI Apa ItyAdi - 4 - have uddiSTAdine AzrIne kalaya - akalaya vidhi kahe che - * mUla-5 thI 260 ? ripa7] dravyAdika vaDe chinna evuM paNa je pahelAthI kahe ke - have na Apa, te chinna paNa kahyuM che. paNa acchinnakRta na karo. [58] amukane Apa ane amukane na ApavuM tyAM vikalpa che. temAM paNa jemAM yationo sAmAnya nirdeza hoya teno tyAga karavo. [25] saMkalpa karAtA bhojanane je sAdhu sAMbhaLe te ja vakhate te ko, bIjAne sthApanA doSa lAge, na sAMbhaLatA A maryAdita che ke saMkalana karIne parasAra kahevuM ke koI ekane tyAM sthApavo. [26] A na Apa, A Apa evuM kahela sAMbhalIne sAdhune pUchavAthI satya kahetA teno tyAga kare, paNa je Ayu te bhale, he na ApIza sAMbhaLIne te bhojana grahaNa kare. * vivecana-253 thI 260 - [25] ahIM dravyAdi vaDe nakkI karyA sivAyanuM badhuM bhojana kahe che, kemake tene mATe dAnano saMkalpa nathI. jo gRhasvAmI niyamita avadhi pahelAM ja koIne ApavAnI manAI kare to temAM "chinna' kale che. paNa achinna-aniyamita kALavALuM to kalaya ja che. to paNa jo acchinna paNa pachIthI dAnanA pariNAmanA abhAve pahelAM ja gRhastha svAdhIna karela hoya te kahyuM che. [58] saMpadAna vibhAgane AzrIne kalayAkalaya-ApavAnI vastumAM je koI gRhastha ke agRhasthano, pAkhaMDI ke zramaNono avizeSa nirdeza hoya to te na kaze, paNa vizeSa nirdeza hoya ane te sAdhunA nAme hoya to na ja kahyuM, anyane mATe hoya to sAdhune kahyuM che. vaLI bIjuM ri59] haju auzika thayuM nathI, paNa te ja vakhate uddeza karAtuM hoya to te vakhate sAdhune kahyuM che te bhojana uddiSTa auzika jANavuM paNa kRta ke karma na jANavuM. te je sAdhu sAMbhaLe tene te ja vakhate ko paNa je sAdhu Avo saMdeza karAtA bhojanane sAMbhaLato na hoya tene te bhojana na kaze. kemake temAM sthApanA doSa lAge che. paraMtu pUrvAcArya Acarita evI maryAdA che ke - eka sAdhu saMghATaka bIjA sAdhu saMghATakane kahe, te vaLI bIjAne kahe evI saMkalanAthI kathana kare, ghaNAM sAdhu hoya to eka sAdhu saMghATaka te ja ghara pAse ubho rahe, to te badhAM sAdhune nivedana kare ke A ghera jazo nahIM, ahIM aneSaNA che. have A vAta na jANatA. sAdhune jANavAno upAya batAve che - [26] jemake sAdhune ApatI vakhate koI strI bIjI strIne kahe ke - A tuM na ApatI paNa A Apaje. te sAMbhaLI sAdhu piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda kAraNa pUche teNI kahe ke A dAna mATe kalpeluM che. A koluM nathI, to sAdu tene choDI de. paNa te ja auzika potAnuM karela hoya to tevuM Ape tyAre kalaya mAnI grahaNa kare. have kRta ane karma auzikanA saMbhava hetu Adi kahe che - * mUla-261 thI 263 nuM vivecana : rasanA bhAjana mATe ke kohI na jAya mATe athavA sukhe dAna ApI zakAya mATe odanane dahIM vaDe mizra kare te A kRta kahevAya... mAro avarNavAda na bole ke mizra kareluM hoya to sukhethI ApI zakuM, ema dhArIne madha ke ukALIne ghaTTa banelA IkSarasa ke dhRtAdi sAthe mizra kare te kRta... e ja pramANe karmane vize jANavuM. vizeSa e ke temAM unuM karavAmAM Ave che, jemake - tapAvavA ane goLa Adi ogALavA vaDe karI modaka rUpe banAvAya. dahIM Adi vaDe vadelA odanAdine karaMbArUpa karIne A bhAjanane huM khAlI kare ke jeI A bhAjana bIjA kAryamAM laI zakAya. ema rasanA bhAjapane mATe athavA A odanAdi dahIM vaDe mizra na karavAthI kohI jaze. te koheluM ApI nahIM zakAya athavA dahIM vaDe mizra kareluM hoya to te eka ja prayAse sukhethI ApI zakAze ItyAdi kAraNe odanane dahIM vagere vaDe mizra kare te kRta. jo huM lADu vagere badhuM alaga ApIza to cAcako mArI niMdA karaze athavA piMDarUpa ekaThuM karela sukhethI ApI zakAya tevI madirA Illusa Adi sAthe ekarUpa karI modakAdi piMDa bAMdhu. to te kRta kahevAya. e pramANae karma auzika - goLa vagerene ogALIne karI modakagUNane modakapaNe kare ke tuverAdi satri, vAsI bhojana pharI saMskAravA agni vaDe nIpajAve. * mUla-264 thI 266 :- prikSepa-1. [26] amuka vastu pharIthI huM rAdhIne ApIza" ema dazA kaheto sAdhune te na kahyuM paNa tenI pahelA kahyuM. gharamAM ke bahAra, kAle ke pachI ne dine rAMdhIne ApIza, ema kahe to na kahyuM, tenI pUrve kahyuM... yathA prakAre pharIthI kareluM huM ApIza ema kahIne te ja prakAre karIne Ape to te na kahyuM, paNa tenI pUrve kahyuM. potA mATe karela pAka paNa yAvadarzikavALuM mUkIne bAkInuM na kahyuM. [upagAthAmAM kahe che - chakAyanI dayA vagaranA, jinapravacana bahAranA muMDIyA, kapotanI jema ghaNuM kahe che je nirarthaka che.]. * vivecana-264 thI 266 : bhikSArthe pravezelA sAdhu pratye jo koI gRhastha bole ke - bIje jaIne pharI padhAro, jethI huM amuka AhAra taiyArI karIne ApuM, jo tema karIne Ape to na kalo kemake te karma dezika thayuM. A ja vAta kSetra ane kALanA viSayamAM gAthAvatuM samajI levI. pUrve vyAkhyA karI hovAthI punarukti karatAM nathI. ane jo devA nidharilA
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-264 thI 266 sAmAnyathI saMkalpavALuM dravya hoya to te sarvathA na kaze. je karma ozika kRtapAka sAvadarzika hoya ane tene potAne mATe kaloluM hoya to te kahe che. [zaMkA AdhAkarmika ane karma ozikamAM zo bheda che ? je pahelAMthI ja sAdhu mATe banAvela hoya te AdhAkarmika, je pahelAM rAMdheluM chatAM pharIthI pAka karavA vaDe saMskAra karAya te karma dezika che. o have patidvAra kahe che. prati cAra prakAre - nAma, sthApanA, dravya ane bhAvapUti. nAma, sthApanA sugama che. have dravya ane bhAvapUti kahe che - * mUla-267 thI 270 - [26] pUtikarma dravya ane bhAva be prakAre che. dravyamAM chANa vaDe kahevAtuM. dhArmika STAMta che. bhAvamAM bhAdara ane sUkSma be bheda che. [268] dravyapUti - je dravya gaMdhAdiguNe yukata paNa pachI zuci gaMdhadravyathI sahita thavAthI pUti che, tethI teno tyAga karAya che. [269,27] have be gAthA vaDe dRSTAMta kahe che, je vivecanamAM che. * vivecana-67 thI 90 - pUti - azuci karavuM te be bhede che - dravyathI - jenuM dRSTAMta ahIM apAze. bhAvathI - bAdara ane sUkSma. ahIM dravyanuM je pUtikaraNa te dravyapUti kahevAya. je dravyathI bhAvanuM pratikaraNa thAya che te dravya chatAM upacArathI bhAvapUti kahevAya che. dravyapUtinuM lakSaNa - je dravya prayamathI sugaMdhIrUpe che, paNa azuci gaMdha dravyathI yukta thatAM azuci thAya che. mATe te tyajAya che. samilla nAme nagara hatuM. nagara bahAra udhAna sabhAmAM devakulikAmAM mANibhadra yakSa hato. te nagaramAM zItaLAno roga thayo. keTalAMke yakSanI mAnatA mAnI ke - jo ame upadravathI mukta thaIzuM to eka varSa sudhI AThama vagere tithine vize tamArI udhapanikA karIzuM teo koIpaNa rIte upadrava mukta thayA. devazarmA pUjArIne AThama Adi tithie cakSanA sabhAmaMDapane chANathI lIMpaje. ame pavitra sabhAmAM ujavaNI karIzuM. pUjArI kaNabIne tyAM savAramAM chANa levA gayo. nokare ajIrNa thavAthI durgadhI viThA karelI, upara bheMse AvIne chANanA podaLA karyA. devazamarie te na jANyuM. te chANane temaja laIne cAlyo. sabhAne lIMpI. ujavaNI karanArA AvyA. sabhAmAM durgadha AvatI jANIne pUjArIne pUchyuM. lIMpaNamAM viThA che tema jANayuM. sarve bhojana azuci thayuM ema jANIne teno tyAga karyo. lIMpaNa ukheDI, bIjA chANathI, lIMpaNa karyuM. bIjA bhojanAdi pakAvyA. sAra e ke - viSThA uparanuM bhojana te dravyapUti che. * mUla-271 thI 26 : ]i uddagama koTinA avayava mAthI paNa mitra AzanAdika zuddha chatAM paNa zuddha cAaine malina kare che, A bhAvapUti kahevAya. [27] AdhAkarma, piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda auzika, mizra, bAdara prAkRtikA, bhAvapUti ane Adhyavayuka e ugamakoTi kahevAya. [27] bhAvapUti be bhede - bAdara, sUkSma. temAM bhAdarapUti be bheda - upakaraNamAM ane bhojana pAnamAM. ri34] cUlo, tapelI, kaDacho, kaDachI vaDe mizra te pUti tathA zAka, mIThuM, hiMga vaDe je mizra paNa pUti, saMkAmaNa, phoTana, dhUma paNa bhojanapAna pUti che. [275 cUlo ane tapelI rAMdhavAnI vastune upakAka che, kaDachI-kaDacho ApavAmAM AvatI vastune upakAra kare che mATe te dravya upakaraNa kahevAya. [36] cUlo ane tapelI baMne AdhAkarmI hoya to pahelA traNe bhAMgAmAM akaya che tyAM rahevAno niSedha che bIjA sthAne rahelanI anujJA che. * vivecana-271 thI 276 : cha e gAyAno gAthArtha kahyo. have vRttimAMnA phakta vizeSa kathana kahIe chIe - [231] - AdhAkarmInA bhedo be prakAre - vizodhikoTi ane avizodhi koTi. ahIM vizodhi koTi levI. tenA eka ja avayava vaDe paNa mizrita zanAdi, udgamAdi doSa rahita hovA chatAM aticAra rahitane malina kare che. AvuM azanAdi te bhAvapUti - [22] fzra - sAdhu ane pAkhaMDInuM mizra hoya che. have bhAvapUtinA bhede - [23] - bAdara bhAvapUtimAM be bheda - upakaraNa viSayaka ane bhojana-pAna viSayaka. temAM bhojana-pAna pUti kahe che -- [34] - cUlo, tapelI, kaDacho, kaDachI sarve AdhAkarmarUpa jANavA. tenA vaDe mizra thayela zuddha azanAdi paNa pUti kahevAya. cUlo ane tapelInA yoga pUrvaka rAMdhIne ke tenI upara sthApIne pUti thAya che. AdhAkarmavALA zAka vagere dravyo vaDe mizra paNa pati kahevAya. AdhAkarmI bhojanAdithI kharaDAyela tapelI AdimAM zuddha azanAdi rAMdhavA ke temAM mUkavA Adi paNa pUti che. - [25] - jenA vaDe upakAra karAya che upakaraNa. cUlo ane tapelImAM rahelA azanAdine AzrIne kalayAkalaya. vidhi kahe che - ahIM calo ane tapelI baMne AdhAkarmI che athavA AdhAkarmanA paMkathI mizrita che athavA bemAMthI koI eka tevuM hoya tenA cAra bhaMgo che - (1) cUlo AdhAkarmI tapelI nahIM. (2) cUlo AdhAkarmI na hoya, tapelI hoya. (3) baMne AdhAkarmI hoya, (4) baMne AdhAkarmI na hoya. AmAM pahelAM traNa aMgo vize saMdhavA vaDe ke tenI upara rAkhavA mAtrathI te zana pUtidoSa hovAthI akaya che. tenuM viSayanA vibhAga vaDe kalayAkIyapaNuM - tyAM raMdhAya ke anyatrathI lAvIne tyAM sthApana karAya to tevAno niSedha che. jo te ja bhojana aba rahela hoya to tenI tIrthakarAdie anumati Apela che. paNa jo sAdhu mATe anyatra laI javAyuM hoya to na kaze. have cUlA vagere upakaraNano pUtibhAva dekhADavA mATe kahe che - * mUla-273 thI 280 :[27] AdhAkamarUpa paMka vaDe mizra cUlo ane tapelI upakaraNapUti
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-2 thI 280 kahevAya che. kaDachAno aAbhAga ke daMDa e bemAMthI eka AdhAkamamAM hoya to te lAkaDAno hAtho pUti che. [28] dadchUTa eTale AdhAkarmanI kaDI vaDe je Ape te AhArapUti kahevayA, AdhAkarmano sparza karAvI pachI zuddhano sparza karAvI Ape te paNa AhArapUti kahevAya. [39] zetAnA mATe AraMbha karyo pachI je AdhAkarma eja zAka, lavaNa, hiMga ke bIjuM kaMI phoTana je takAdi mitra thayA hoya te bhojanapAna pUti. [280] AdhAkarma saMkramAvIne je rAMNa ke temAM kaMi mizra thayuM hoya te bhojanapAnapUti kahevAya. aMgArAmAM vesaNa nAMkhavAthI je dhUmADo nIkaLe te dhUma kahevAya, A dhUmADA vaDe vyApta je tapelI ke taka Adi hoya te paNa pUti kahevAya. * vivecana-237 thI 280 :gAthArtha kahyo. have mAtra vizeSArtharUpa vRtti ja noMdhela che : [27] AdhArmika kardama vaDe mizra - keTalAMka zuddha ane keTalAMka AdhAkarmI padArtho vaDe banela. je kAraNe kardama sUcaka AdhAkarmI vaDe yukta che, tethI karIne AdhAkarmIkaIma mizra kahevAya. cUlA ane tapelI vaDe bIjA paNa upakaraNanuM pratipaNuM jANavuM. potAnA mATe tapelImAMthI ke kaDachA vaDe kADhela hoya to ko. [28] "davachUDha' gAthAmAM vizeSatA :- AdhAkarmI kaDachI tapelImAMthI bahAra kADhI hoya to te tapelImAM rahelA azanAdi ko, kaDachI zuddha hoya paNa AdhAkarmI bhojana halAvela hoya, tenA kaNIyA coTelA hoya, tevI kaDachIthI Ape, to paNa AhAra pUti kahevAya. te kaDachI kADhyA pachI paNa te tapelInuM na kaho. [29] takAdipAkano AraMbha potA mATe kare paNa pachI AdhAkarmI mIThuM, hIMga, rAya Adi nAMkhe to te bhaktapAta pUti kahevAya. 1 [28] AdhAkarma jemAM rAMdhyuM hoya, te bIjA vAsaNamAM saMkramAvyuM. pachI mULa tapelIne traNa vakhata sApha na karI, temAM potAne mATe rAMdhe ke bIjuM kaMI temAM nAMkhe to te bhaktapAnAdi pUti kahevAya. dhUmADA vinAnA aMgArAmAM vesana, hIMga, jIru Adi nAMkhatA dhUmADo nIkaLe te vesanAMgAradhUma kahevAya. dhUmADA vaDe vyApta tapelI ke takAdi paNa pUti kahevAya. bAdarapUti kahI have sUkSmapUti kahe che - * mUla-281 thI 289 : ri81] IMdhaNa, dhUma, gaMdha Adi avayavo vaDe sUpUti thAya che. A pUti varSanI yogya che? ema pUchatA guru kahe che - [28] iMdhaNa, dhUma, gaMdhAdi avayavothI pUti thatI nathI, jeo tene pUti mAne che temanA mate zuddhi thatI nathI. [283] iMdhaNa, agni avayava, dhUma, bANa, gaMdha, samasta lokane sparze che, tethI te sarvane pUti kahevuM paDaze. _ri8] zaMkA-Ama kahetA pUrve kahela sUkSmapUtino asaMbhava thaze. tethI [35/7] 98 piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda iMdhaNa ane dhUmathI A pUti che ema siddha thAya che. [85] he pAki ! dhaNAdi cAre vaDe sUkSmapUti thAya che" e mAtra prarUpaNA che, paraMtu te pUtino tyAga nathI. [26] sAdhya ane asAdhya ema be bhede kArya hoya temAM sAdhya kArya sAdhI zakAya, asAdhya nahIM. je manuSya asAdhyane sAdhyA kare te mAtra kaleza pAme, kaMI sAdhI na zake. [28] AdhakanA bhAjananuM prasphoTana karIne traNa kalpa na kare, tevA bhAjanamAM grahaNa karela hoya te sUkSmapUti che. dhovA AdithI teno parihAra thaI zake che. [288] AdhAkarma grahaNa karyA pachI ba dhovA chatAM paNa avayava rahita na thAya. kemake dravya vinA guNa na hoya. e pramANe zuddhi paNa kyAMthI hoya ? na hoya. [28] lokamAM paNa dUrathI AvelA apavitra gaMdho pariNAma pAmatA ghoSa na pAme, dara rahelA vipakaNIyA paNa mAratA nathI. * vivecana-281 thI 289 :gAthArtha kahyo. have vRtinI vizeSatA mAtra ja nirdezela che - [281] AdhAkarma saMbaMdhI iMdhaNa, aMgArA, dhUma, gaMdha, bApa vaDe mizra thayelA zuddha azanAdi te sUkSmapUti, teno AgamamAM niSedha nathI. niSedha kema nathI karyo ? [28] gAthArtha spaSTa che. [283] have prAgnika potAnA pakSanuM samarthana kare che - [284] iMdhaNAdithI pUti na thAya to pUrve gAyA-263mAM kahela sUmapUtino asaMbhava thaze. kemake bIjI sUmapati ja nathI. guru kahe che - | [285] he preka ! tame kaho cho tema iMdhaNAdithI sUkSmapUti thAya ja che, paNa azakya parihAra hovAthI teno tyAga karyo nathI. [286) sAdhI zakAya tevuM kArya sAdhavuM, tamArA jevA asAdhyane sAdhatA avazya kaleza pAme. kemake teno upAya ja vidhamAna nathI. zaMkA karanAra bIjI sUmapUti batAvI teno parihAra zakya che tevuM siddha kare che . [28] keTalAMka uddharelA sUma AdhAkarmanA avayavonA mizraNanA saMbhavathI bhAjanamAM sUkSmapUti thAya ane tenA parivAra dhovA vaDe thAya te tamAro ja mata che. guru kahe che - tAruM kahevuM ayukta che. e bAdarapUti ja che. AdhAkarmI sthULa kaNIyAdi saMbaddha che, mATe sUmapUti na kahevAya. [288] vaLI te pAka dhovA pachI paNa AdhAkarmI dravyanI gaMdhanI prApti thAya che. dravya rahita guNo saMbhave nahIM, tethI paga dhoyA pachI paNa temAM avazya keTalAMka sUkSma avayavo jANavA. tethI tArA mate tene sUmapUti kahIe to paNa teno parihAra kyAMthI thAya ? mATe pUrve kahI te ja sUmapUti che, mAtra prarUpaNA pUratI che, teno tyAga na thAya. [zaMkA] jo te paramArthathI sUphamapUti che, to tenA atyArathI avazya azuddhi prApta thAya, vaLI te sUmapUti paNa samagra lokavyApI che tethI koIpaNa sthAne azuddhi prApta thaze. simAghAna] gaMdhAdi pudgalo mAtrathI cAritra nAza na thAya, vaLI lokamAM paNa te pramANe jovAya che. [289] dUrathI AvelA azuci gaMdha pudgalo azucinA
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda mUla-281 thI 289 sparzarUpa doSane utpanna karatA nathI. athavA viSa, mAraNa thatuM nathI. AdhAkarma doSa paNa thato nathI. have bAkInI tyAga karavA lAyaka dravyapUtine kahe che - * mUla-ra(c),291 : ri9o] zeSa dravyo vaDe jeTaluM sparza karAyuM hoya teTaluM pUti kahevAya che, tethI traNa lepa vaDe pUti thAya ane triguNa kalpa karyo te kahyuM che. ri91) udhanAdi cArane choDIne zeSa dravyo pUti hoya che, tenuM pariNAma vapha pramANaphotarAthI AraMbhIne jANavuM. * vivecana-ra90,291 - (290] iMdhanAdi sivAyanA zAka, mIThuM Adi jeTalAM pramANamAM sparzita hoya teTalA pramANamAM pUti kahevAya. traNa lepa - AdhAkarmI rAMdhyAne dUra karyA pachI tapelImAM coTeluM rahe, te pachI bIjI be vAra rAMdhe tyAM sudhI pUti e traNa lepa cothI vakhate rAMdhe te pUti nathI. jo dhoyela hoya to traNa kaze zuddha thAya. [291) iMdhaNAdi sivAyanA zanAdi dravyo pUti karavAmAM tatpara jANavA mAtra photarArUpa avayavathI sparzita zuddha azanAdi paNa pUti thAya che. have dAtAnuM ghara ane sAdhunA pAtrane AzrIne pUtimAM kapAkA - * mUla-292 - pahele divase AdhAkarma ja che, bIjA traNa divasa sudhI pUti hoya che, te traNa pUtimAM na kahyuM. pAtrane trIjo kalpa Ape tyAre kahyuM. * vivecana-22 : je divase AdhAkarma karyuM, te ghera bIjA traNa divasa sudhI pUti che. kula cAra divasa te ghera na kaho. sAdhunuM patra pati thayA pachI trIjo kalpa ApyA. pachI kahyuM. - x * have AdhAkarma ane pUti judA judA kahI samApti kare che - * mUla-293nuM vivecana : zramaNane mATe karela je AhAra, upadhi, vasati Adi sarve AdhAkarma kahevAya. zramaNa mATe karela AghAkarma vaDe mizra AhArAdi, te badhAM pUti kahevAya. have tene jANavAno upAya kahe che - * mUla-294nuM vivecana : zrAvakane ghera Avela sAdhune saMkhaDI AdinA cihnathI pUtinI zaMkA thAya to zrAvaka ke zrAvikAne pUchavuM ke thoDA divaso pUrve saMkhaDI ke saMgha bhojana ApeluM ke temAM sAdhu nimite kaMI kareluM jo tevuM jaNAya to traNa divasanI pUti hoya, ema jANIne tyAga karavo. pachI grahaNa thaI zake. athavA pUchyA vinA strIonA saMlApathI jANavuM pUti jaNAya to na kaho. 0 pUtidvAra kahyuM, have mizrajAta dvAra kahe che - * mUla-295 thI 301 - [25] mizrAva traNa prakAre che - yAvadarzika, pAkhaMDImizra, sAdhumiw. A hajAranA AMtarAvALu hoya to paNa na kahyuM, traNa kalpa karyA pachI ko. (ra96) dukALamAM, dukALanA ullaMghana pachI, mAganA mathALe ke cAmAM koI zraddhAvAna gRhastha ghaNAM bhikSAcara jANIne mizrApta kare. ri9 yAvArSikane mATe A rAMdhela nathI, tethI yatine je Icchita che te tuM Apa athavA ghaNAM bhikSAcaro AvyA hovAnI apUratuM jANIne kahe - bIjuM paNa rAMdha" (ra98] potAne mATe raMdhAtuM hoya ane pAkhaMDI mATe paNa rAMdha kahe te pAkhaMDI miza, nirNaya mATe rAMdha kahe te sAdhu mizra (ra99] viSa vaDe marelAnA mAMsane khAnAra mare che, tenA mAMsane khAIne bIjo paNa kare che, ema paraMparAe hajAro maraNa thAya che. [3oo] te pramANe mizajAta paNa sAdhunA suvizuddha cAAitmAne haNe che, tethI hajAro puro pAse gayeluM paNa te sAdhune na kahyuM. [31] sAdhune AzrIne vidhi - pAtrane gaLI vaDe ke sUkA chANathI sApha karIne traNa kalpa devA, pachI taDakAmAM sUkavIne temAM zuddhalm grahaNa karavuM koI kahe che cotho kalpa daIne sUkavyA vinA grahaNa karavuM. * vivecana-295 thI 301 ; gAthArtha kahA che. have vRtigata vizeSa hoya te ja kahIe chIe - [25] thAyafdha - je koI gRhastha ke gRhastha bhikSAcaro Avaze, temanuM paNa thaze ane kuTuMbamAM paNa thaI raheze evI buddhithI sAmAnya karIne ekaThuM raMdhAya che. pAIlaf - kevaLa pAkhaMDIne yogya ane kuTuMbane yogya bheguM raMdhAya che. sAthumika - mAtra sAdhune ane potAne yogya bheguM raMdhAya che. pAkhaMDImAM zramaNa AvI jAya che. hajAra AMtarA - eka bIjAne ApyuM, bIjAe trIjAne ApyuM, e rIte hajAranA apAya, mizrajAtanI utpatti - [296] durgAsa - jemAM duHkhe karIne grAsa maLe te durgAsa - dukALa. temAM bhikSAcaranI anukaMpANI, bhUkhanuM du:kha jANIne, araNyAdithI nIkaLavA ke pravezavArUpamathALa, tyAM koI zraddhAvAnuM ghaNAM bhikSAyarone jANIne pUrvokta mizrajAtane kare. [29] vAvadhi - koI strI bIjI strIne niSedha kare ke - A je koI bhikSAcara Ave tene ApavA mATe saMghela nathI athavA bIjuM paNa adhika rAMdhavA gRhanAyaka sUcave tene cAvadarzika mizra jANI tyAga karavo. [298] kuTuMba mATe saMdhatI strIne koI bIjo gRhanAyaka pAkhaMDI mATe ke bIjo koI ninthine mATe adhika nAMkha kahe to te pAkhaMDI ke sAdhumizra jANavuM. [299] kAlakUTa viSa khAI koI maraNa pAme, tenA mAMsane koI khAya te mare, tevI paraMparA saMkhyA vaDe hajAro thAya, A sahasavedha viSano prabhAva che te. [30] sahavedha viSa mAphaka cAvadarcikAdi traNe eke bIjAne Apya, e pramANe hajAro
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-295 thI 301 101 puraSonA aMtare gayA pachI paNa ati vizuddha cArirUpI AbhAne haNe che, mATe na kalo. [301] koI prakAre mizra grahaNa karAyuM hoya, pachI teno tyAga karyo hoya, tene gAthArtha mujaba zuddha kare. A pAtra prakSAlana vidhi sarvatra azuddha koTine grahaNa karavAmAM jANavo. -0-0- Q sthApanA dvAra - * mUla-302 thI 310 :- [bhANa-34] [3] sva sthAna ane para sthAna ema be prakAre sthApanA hoya che, tema gaNavuM. temAM dudha Adi paraMpara sthApita che. hAthamAM rahela bhiA eka paMkitanA traNa ghara sudhI ja sthApanA ISanA abhAvavALI che. - [33] - cUlo ke vasula e sthAnarUpa svasthAna che, paratapelI e bhAnarUpa sthAna che. A baMne svasthAnamAM cAra bhaMgo thAya che - [30] - chabaka ane vAska Adi aneka prakAre para sthAna jANavuM. temAM sva sthAnamAM piThara ane chatmaka jANavuM. e ja pramANe dUra eTale para sthAnamAM jANavuM. - [30] kSIrAdi paraMparAthI pratyeka sthAna be bhede che . anaMtara ane paraMpara temAM kadIe je avikArI dravya kyuM hoya te anaMtara che. - [36] - zeraDI, dudha vagere vikArI dravya che, ghI, goLa vagere avikArI dravyo che. tathA rasagaMdhAdi palaTAI javAnA doSathI bhAta ane dahIM paNa vikArI che. - [30] ane [38] be mAthAmAM paraMparA sthApita kSIrAdinI bhAvanA kare che, je vivecananA TAMtathI jANavI.. [36] sTa, kALa, piMDhaMgula, matsyaDI, khAMDa, sAkara A badhAM paraMparA sthApana kahe che, bIje sthAne paNa yogya hoya tema jANavuM. [31] bhikSA grahaNa karanAra eka sthAne upayoga kare ane bIjI bemAM upayoga re tyArapachInA ghara upADelI bhikSA prAbhRtikA sthApanA kahevAya. * vivecana-302 thI 310 : sthApanA dvAranI nava gAthAono gAthArtha kahyo. have vRttimAM rahela je kaMI vizeSa che, tene ja mAtra noMdhIe chIe - [302] sAdhu nimite ghI, bhojanAdi sthApana karyA. te sthApanA be bhede - sva sthAnathI, para sthAnathI. temAM sva sthAna te cUlo, avamUla vagere para sthAna-vAMsanI chAbaDI, suMDalo vagere. te dareka be bhede - anaMtara, paraMpara. sAdhu nimite sthApyA pachI judA vikArane na pAme tevA ghI Adi te anaMtara - sthApita. dudha Adi te paraMpara sthApita. jemake dudhanuM dahIM, ghI, mAkhaNa sudhI rUpAMtara thAya. tyAre te paraMparA sthApita thAya che. A rIte zeraDIno rasa Adi paNa jANavA. eka paMktimAM sAthe rahelAM traNa gharamAM - traNe ghare gRhasthanA hAthamAM rahelI traNe bhikSAne vize upayogano avakAza saMbhave che, temAM traNa ghara sudhI sthApanA doSa nathI, paNa cothe ghera te sthApanA kahevAya che. kemake temAM upayogano asaMbhava che. A ja gALAmAM bAyakAra kahe che ke - [33] sva sthAna be bhede - sthAnathI, bhAjanathI. cAna svasthAna te cUlo 102 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda ane avamUlo. bhAjanarUpa svasthAna te cALI, tapelI Adi che. ahIM cAra baMgo che. - (1) cUlA upara sthApela paNa tapelImAM nahIM. (2) cUlA upara sthApita nahIM paNa tapelImAM anya sthAne sthApita, (3) baMne upara sthApe, (4) baMnemAM paNa na sthApela [muMDalAdimAM sthApita] have para sthAna kahe che - [304] chAbaDI, suMDalo, ghaDI Adi parasthAna che. ahIM mAya zabdathI, rasoIvALA vAsaNa sivAyanA ane cUlA, olA sivAyanA badhAM bhAjanonuM grahaNa karyuM. ahIM paNa cAra bhaMgo che -(1) svasthAna-svasthAna, (2) parasthAna-parasthAna. (3) parasthAna-svasthAna, (4) parasthAna-parasthAna. temAM svasthAna eTale cUlAdi ane piTharane vize, parasthAna-chAbaDI AdimAM. dUra-eTale cUlA ane olA sivAyano bIjo pradeza. ahIM paNa cAra bhaMgo pUrvavat kahevA. A rIte gAyA-302nA pUrvAddhane kahyo. have kSIrAdi paraMparAnuM vyAkhyAna - [35] sAdhu nimite sthApana karela svasthAnagata ane parasthAnagata dravyabhojana be prakAre jANavuM - anaMtara ane paraMpara anaMtara eTale AMtarAno abhAva, vikArarUpa vyavadhAna rahitamAM. paraMpara - vikAranI paraMparAmAM. temAM katae potAnA mATe je avikArI dravya evA dahIM, goLa AdinuM sAdhu nimite sthApana karyuM hoya te anaMtara sthApita. upalakSaNathI dudha vagere paNa je divase sAdhu nimite sthApyA ja dine Ape to dahIM Adi vikAra na pAme mATe te anaMtara sthApita che. paNa jo te vikAra pAmI dahIM AdimAM pariNamatA hoya to paraMparA sthApita kahevAya. A ja pramANe te ja divasano IkSarasa te anaMtara ane goLa AdinI taiyArI hoya to paraMpara sthApita che have vikArI ane avikArI dravyo kahe che - [30] zeraDI, dUdha Adi vikArI che, teno goLa ke dahIM thAya che. paNa ghIgoLa avikArI che. jenA rasAdi pariNamana pAme - kohavAI jAya ItyAdi te paNa vikArI dravya che. have paraMparAsthApita dudha AdinI bhAvanA - [3o9,308] koI sAdhue koI gRhiNI pAse dudha mAMgyuM. teNI bolI - thoDIvAra pachI ApIza. sAdhue bIjA sthAne dUdha prApta karyuM. pahelA ghera sAdhue dudha na letAM, te strIe gaNanA bhayathI dudhanuM sthApana karI dahIM banAvyuM, jethI teNI, te sAdhune ApI zake. sAdhue dahIM na lIdhuM. pachI mAkhaNa banAvyuM. pachI ghI banAvyuM. A badhuM sthApanA doSathI duSTa hovAthI sAdhune na kaye. paNa jo dudha-dahIM-mAkhaNaghI Adi potAne mATe karyA hoya to sAdhune kare che. jo ke ghI potAnA dezonA pUrvakoTi sudhI rahe. kemake pUrvakoTi pachI cAritra che nahIM ane dezona eTale kahyuM ke AThame varSe rAtri grahaNa kare te ATha varSa temAMthI ghaTe che. e ja pramANe goLa Adi avinAzI dravyanuM paNa jema ghaTe tema sthApanAkALanuM parimANa jANavuM. A pramANe paraMparA sthApita dudha Adi kahyA. have paraMparA sthApita IkSa sAdi kahe che [ 39] koI sAdhue prayojanavaza koInI pAse IkSarasa mAMgyo, tyAre teNe
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-302 thI 310 103 thoDIvAra pachI ApavA svIkAryuM sAdhune te bIjA sthAne prApta thayo pahelo gRhastha traNathI bhaya pAmyo hoya tema te rasanI cAvat sAkara karI. ahIM uttarotara je svarUpa payio prApta karAvavA pUrvaka rAkhI mUkAtA padArthonI sthApanA te paraMparA sthApanA jANavI. A pramANe bIjA dravyomAM paNa AvI paraMparA sthApanA ghaTatI hoya te kahevI. jyAM sudhI A sthApanA dravyo gRhastha potAnA mATe karyA hoya tyAM sudhI sAdhune kalo paNa AraMbha karyo hoya to na ko. have gAvA-302nA sthAya paraMtaranI vyAkhyA - (310] bhikSA grahaNa karanAra sAdhu eka gharane vize upayoga kare che, bIjo sAdhu be gharane vize upayoga kare che, te traNa gharamAM upayogano saMbhava hovAthI sthApanA doSa nathI. traNa ghara pachI sAdhune mATe upADelI je bhikSA te prAbhRtikA sthApanA kahevAya che. sthApanA dvAra kahyuM, have prAbhRtikA dvAra kahe che - * mUla-311 thI 319 - [bhANa-35,36]. [311 prAbhUtikA paNa bAdara ane sUkSma be bheda che, ema gaNavuM. te darekanA paNa avaqkaNa ane uttakaNa ema banne bheda che. te vize siddhAMtamAM "ii vivAhanuM STAMta che. - [312,313] huM rUnI pUNI kAtuM chuM tethI pachI ApIza, to mATe tuM raDa nahIM vA vacana sAdhu sAMbhaLe to tyAM AraMbha ANI na jAya. athavA "anya kArya mATe uThelI huM tane kaMIka ApIza" ema sAMbhaLI sAdhu tyAga kare athavA putra bole ke - kema have tuM nahIM uThe ? sAdhunA prabhAvathI ame paNa pAmazuM. [314,315 putra! tuM vAraMvAra na bola. ahIM paripATIkrame sAdhu Avaze, tene mATe uThIza tyAre tane ApIza. AvuM vacana sAMbhaLI sAdhu teno tyAga kare. athavA bALaka sAdhune kheMcIne potAne ghera laI jaya, yathArtha hakIkata jANI sAdhu tyAM na jAya. A badhI sUkSma prAbhUtikA raNavI. have Avazvakarama bAdara prAbhUtikA kahe che - 31] sthApana karela vivAhano divasa sAdhu samudAya AdhyA pahelA thaI jaze, ema vicArIne upaNa kare. prAbhUtikA karanArane kahe che - tene saraLa mANasa pragaTa kare che ane sarala na hoya tevo mANasa bIje kare che. [1] vivAhAdi prakRta, maMgaLane mATe punyane arthe ema be prakAre avaMSThita che. e ja pramANe uMkita paNa che. temAM A zuM che ? pUchIne, gRhastha kahe pachI teno sAdhu tyAga kare. [31] jeo prAbhRtikA bhakatane khAya che, ane te sthAnathI pAcho pharato nathI te muMDa lucita viluMcita kapotanI jema nirarthaka ja bhaTake che. - vivecana-311 thI 319 : gAthArtha kahyo che. have vRtigata vizeSa kathana mAtra ja noMdhIe chIe- [311] prAbhRtikA be bhede - bAdara ane sUkSma. te pratyekanA be bheda - (1) avaqAkaNa 104 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda eTale apasarpaNa - potAnA kAryamAM prApta thatA amuka kALanI avadhi pahelA kArya karavuM. (2) ughakaNa eTale utsarpaNa - kAryanI niyata veLA pachI kArya karavuM te. temAM pahelAM bAdara prAkRtikAne kahe che - putrI ke putra saMbaMdhI vivAhane pahelAM ke pachI rAkhavA. jethI sAdhu vihAra karIne AvelA sAdhu cAlyA na jAya athavA vihAra karIne te sthAne pahoMcI zake. jethI zrAvakane bhojanAdinA dAnamAM sAdhu upakAraka thaI zake. A rIte vivAhane pahelAM ke pachI sakhatA je bhojanAdi raMdhAya te bAdara prAbhRtikA kahevAya. have apasaNirUpa sUkSma prAkRtikAne bhASyakAra be gAthA vaDe kahe che - kAMtatI evI strI bhojana mAMgatA potAnA putrane kahe - hAla huM rUnI pUNIne kAMta che, pachI tane khAvA ApIza, tuM raDa nahIM. evAmAM AvI caDhela sAdhu tyAM bhikSA na le, jethI sAdhu nimite hAtha dhovA Adipa AraMbha na thAya. ahIM sAdhu nimite pahelAM uThIne bALakane bhojana ApavuM te avasarpaNa kahevAya. zeSa kathana gAthArtha mujaba jANavuM. te darekamAM "mane avasarSaNarUpa sUma prAkRtikA doSa na lAge" ema samajI sAdhu bhojana tyAga kare. have utsarSaNarUpa prAkRtikAne kahe che - [314,315] koI gRhiNI bhojana mAMgatA putrane kahe ke - he putra ! tuM vAraMvAra na bola. sAdhu Avaze tyAre huM uThIza, tane bhojana ApIza. A avasare AvelA sAdhu AvuM vacana sAMbhaLI te gharano tyAga kare. jethI tene utsarpaNarUpa prAkRtikA doSa na lAge. sAdhu mATe te bALakane moDuM kare che tene usa paNa kahe che athavA bALaka sAdhune potAnA ghara tarapha kheMce tyAre bALakane pUchatAM te sAcuM kahI de, to sAdhu tyAM na jAya. A sUkSma prAkRtikA kahI. have apasaNirUpa bAdara prAkRtikAne pharI kahe che - [316] sAdhu samudAya AvI gayA pachI ke Avato nANIne zrAvaka prAdino vivAha pahelA kare zA mATe ? sAdhu samudAyane saMkhaDIne vize modakAdi, cokhAnuM dhovANAdi ApavA mATe. have utsarpiNa bAdara prAkRtikA kahe che - [31] sAdhu samudAyanA AvyA pahelAM vivAhano divasa AvI jaze tema jANIne vivAhanuM utsarpaNa kare acaMti vivAha pAchA Thele. sAdhunA AvavAnA avasare kare, jethI vivAha saMbaMdhI dravya vahorAvI zake. have A baMne prAkRtikA karanArAne kahe che - te avasarpaNa, utsarpaNarUpa baMne prakAranI prAkRtikAne haju mANasa pragaTa karI de che, bIjA te kArya koI na jANe tema kare che. pragaTa hoya to te lokaparaMparA jANIne teno tyAga ja kare. apragaTa hoya to nipuNa rIte zodhIne tyAga kare chatAM na jANI zake to pariNAma zuddhine lIdhe doSa na lAge. [318] vivAhAdine pahelAM ke pachI zA mATe kare ? sAdhunA ghera pagalA thAya ane dAna apAya te maMgalane mATe che, ema dhArIne athavA punya thAya te mATe.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-311 thI 319 105 sAdhae te jANIne bAdara prAkRtikA doSanA prasaMgano tyAga karavo. jeo nathI karatA, temane doSa lAge che, te kahe che - [gAthA-31hno artha juo, vyAkhyA pUrve kahela che.) have pAdukaraNa dvAra kahe che - mUla-320 thI 325 : [20] jenA mastakanA keza loca vaDe virala che, tapa vaDe kUza thayelA, matinazarITI, yugamardaSTivALA, avarita, acapaLa, potAne ghera AvatA 3ira1] koI sAdhune joIne saMvega pAmelI koI zrAvikA ghamAM bhojanapAna grahaNa karIne nIkaLI, te joI te sAdhu paNa nIkaLI gayA. [3rara nIcA dvAravALA A gharamAM eSA zuddha nahIM thAya ema dhArIne nIkaLI jatAM sAdhune zei, te gRhiNI ghaNI kheda pAmI. [] tyAre caraNa-karaNanA pramAdI evA bIja sAdhu tyAM AvyA, teNe te bhikSA grahaNa karI, tyAre gRhiNIo prazna pUchatA, te sAdhuo Aloka-paraloka saMbaMdhI kahyuM. temAM Alokano tyAga karIne kahyuM ke - (324] eSaNAsamitivALA sAdhu nIce hAravALA ghera bhikSAne IcchatA nathI. je tuM mane pUche ke - tame kema grahaNa karI ? to kahuM chuM ke - huM liMgopajIvI chuM. [35] sAdhunA guNa ane eSaNA sAMbhaLI harSita thayelI teNIe temane bhojana-pAna ApyuM. tenA gayA pachI trIjA sAdhu AvyA. tene pUchavAthI te sAdhu bolyA ke - teo baMne mAyA vaDe cAle che, ame to vratanuM AcaraNa karIe chIe. * vivecana-320 thI 325 : A eka daSTAMta ja che mULamAM lakhyuM teno thoDo vistAra vRttimAM karelo che, vizeSa eTaluM ja ke - bIje sAdhu je Avelo to dIrdha saMsAranA paribhramaNanA bhayane na gaNakArato ane dharmarahita evo sAdhu Avyo. teNe javAba evo Apyo ke pUrve Avela je sAdhue bhikSA na lIdhI te mAyA vaDe vicare che tArA citanA vazIkaraNa mATe teNe bhikSA lIdhI nathI. AvA ghaNAM mAyA-kapaTavALA vrato ame paNa pahelAM AcarelA hatA. paNa have ame evI mAyA choDI dIdhI che. prAdukaraNa vize vizeSa : mUla-326 thI 333 : [26] pAdukaraNa be bhede che - pragaTakaraNa ane prakAzakaraNa. temAM pragaTa eTale saMkAmaNa vaDe pragaTa karavuM che ane prakAzakaraNa - bhIMtamAM dvAra pADavuM ke bhIMtane mULathI chedIne [3] athavA ratna, pradIpa ke jyoti vaDe prakAza karavo che. sAdhune AvuM prakAzana na kahyuM, paNa gRhastha potA mATe karyuM hoya to kahyuM. vaLI doSita AhAra vAparyA pahelAM paraThavavo pachI temAM traNa kalpa karyA vinA levo na kahyuM. [28] temAM gullI saMkramaNa-saMcAmiA cullI tathA sAdhune uddezIne pahelethI ja bahAra karelI sullI, tathA te vakhate karelI ema traNa prakAre cullI che. temAM kadAca gRhastho rAMdhe to upadhipati ane pAdukaraNa be doSa lAge. [29] he sAdhu: "tame aMdhakAramAM gaucarI nathI letA, tethI bahAra 106 piMDaniyuktimUlasUtra saTIka anuvAda cullI upara rAMdhyuM." AvuM vacana sAMbhaLI te AhArane sAdhu na le. athavA pUchIne, tema jANIne tyAga kare. [30] pAdukkaraNa gRhasthane potA mATe kaI rIte saMbhave ? gharamAM mAkhI ke ukaLATa hoya, bahAra ghaNo pavana, prakAza ane samIpapaNuM hoya ema vicArI AhAranuM prAdukaraNa gRhastha potA mATe kare to te AhAra grahaNa karavo A kalayAlayano vikalpa che. [31] have prakAzakaraNane spaSTa kare che - bhIMtamAM chidra kare, dvArane vadhAre ke bIjuM kare, chAdanane dUra re, dedIpyamAna ratanane sthApana kare. [33] athavA jyoti ke pradIpane kare te pramANe pAdukkaraNa kahe athavA pUchavAthI sAdhu jaNe to AhAra na kahyuM. paNa gRhastha badhuM potAne mATe kare to jyoti ane pradIpanA prakAzathI karelA pragaTapaNAne vajIne kahyuM. [333] pragaTakaraNa ke prakAzakaraNa karyA chatAM sahasA ke anAbhogathI grahaNa kareluM hoya te paraThavIne te pAtramAM kahyu karyA vinA paNa bIjuM zuddha grahaNa kare. * vivecana-326 thI 333 : gAthArtha kahela che. have vRttimAM rahela je kaMI vizeSa kathana che te ja noMdhIe chIe - [326] pravara - aMdhakAramAMthI dUra karIne bahAra prakAzamAM sthApana karavuM. pravINa - aMdhakAravALA sthAnamAM rahelA odanAdine bhIMtamAM chidra karavA vaDe pragaTa karavuM. pragaTakaraNa - aMdhakAramAMthI bIje sthAne saMkamAvavA vaDe pragaTa karavuM te. prakAzakaraNa - bhIMtamAM chidra pADavA vaDe ke mULathI ja bhIMtane chedavA vaDe ke navuM dvAra mUkavuM Adi. [327] pArAgAdi na vaDe ke dIvA vaDe, saLagatA agni vaDe prakAza kare to sAdhune na ko. temAM apavAda che ke - gRhastha potA mATe karyuM hoya to kaze. paNa jyoti ke pradIpa to tenA mATe kare to paNa sAdhune AhAra levo na bhe. kemake temAM teukAyano sparza che. have sAdhunA pAtrane AzrIne vidhi - sahasAkAre prAdukaraNa doSathI vyApta evuM bhojana-pAna koI prakAre grahaNa thaI javA pAme to paNa paraThavyA pachI lepAdithI kharaDAyela pagane jaLathI dhovArUpa kalpa karyA vinA bIjuM zuddha dravya levuM kaze. [328] cullI traNa prakAre - saMvArikA - gharamAM hoya to paNa bahAra lAvI zakAya, sAdhu mATe pahelethI bahAra karI rAkhela te bIjI cullI, sAdhunA nimite je bahAra kare te trIjI culI. traNamAM koIpaNa upara gRhastho saMdhe to be doSa lAge - upakaraNapUti ane prAdAkaraNa. jo deva vastu cullI uparathI utArI lIdhI hoya to mAtra prAdukaraNa doSa lAge. [329] prAdukaraNa karanAra strI saraLa hoya to Ama bole - he sAdhu! tame aMdhArAmAM bhikSA nathI levA mATe ame bahAra cullI banAvI saMdhyuM che. te sAMbhaLI sAdhu te dravyane taje. prAkaraNanI zaMkA hoya to sAdhu sAmethI paNa pUche ke AhAra bahAra kema saMdhyo ? to te AhAra na ko. gRhastha potAnA mATe te culo bahAra
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-ra6 thI 333 103 kare ke bahAra rAMdhe tevuM kahyuM, te kaI rIte bane ? 330] gharamAM mAkhIo hoya, ghaNI garamI hoya, aMdhakAra hoya ane rasoI sthAnathI bhojana sthAna dUra hoya, bahAra pavana hoya, prakAza hoya, bhojana sthAna nIkaTa hoya, mATe bahAra saMghe to sAdhune te AhAra kaho. e rIte prakaTIkaraNamAM kalaya-akalaya vidhi kahyo. have prakAzakaraNane spaSTa kare che - | [331,332] prakAza karavA mATe bhIMtamAM chidra kare, nAnA dvArane moTuM kare ke bIjuM dvAra banAve, gharanI uparanuM chAparuM dUra kare. dedIpyamAna ranane sthApe. athavA jyoti ke dIpakane kare. e pramANe gharadhaNI pote ja prAdurakaraNane kahe ke sAdhu pUchatAM jaNAve to AvuM prAduSkaraNadoSa duSTa sAdhune levuM na kalpe. zeSa kathana pUrvavat che. have gAvA-323nA zeSa pado - [33] pragaTakaraNa ke prakAzakarama karatAM je aga sahasAkArathI ke anAbhogathI grahaNa thaI javA pAmela hoya te pAThavIne tyAga kare. pachI te pAtra thoDuM paNa kharaDAyela hoya to jaLathI prakSAlana rUpa kA karyA vinA paNa te pAtramAM bIjuM zuddha anna grahaNa kare, kemake vizodhikoTi hovAthI doSa nathI. prAdukaraNa dvAra kahyuM. have dIta dvAra kahe che - * mUla-334 thI 336 : [33] kItakRta paNa dravya ane bhAvathI be prakAre che : te pratyekanA babbe bheda che - AtmikIta pakkIta temAM paradravya sacittAdi traNa bheda che. [33] AtmakIta dravyathI ane bhAvathI be bhede che. dravya - cUNadi, bhAvathI bIjAne mATe ke potAne mATe ja. [336] AtmadravyakItanuM vistArathI vivaraNa - nimalsi, gaMdha, guTikA, caMdana ane pota vagere Atmadravya phIta che, temAM je plAnatA thAya to zAsanano uha thAya. nIrogI thAya to cAkarI thAya ane tema thavAthI adhikaraNa lAge. * vivecana-334 thI 336 - gAthArtha kaho. have vRttigata vizeSatA-mAmanI ja noMdha karIe chIe - [34] kharIdavuM te krIta. te krIta vaDe kRta - nIpajAvela te kItakRta - kharIda kareluM. kIta be bhede che - dravyathI, bhAvathI. dravyakIta, bhAvakIta A baMne paNa be bhede che - AbhakIta, paskIta. tethI Atmadravyakata AtmabhAvakIta, paddhathakIta, parabhAvakIta cAra bhedo thayA. (1) AtmadrabhakIta - dravyanA puskaLa dAnathI gRhasthane vaza karIne tenI pAsethI je bhaktAdi grahaNa karAya che. (2) AtmabhAvakIta - pote ja bhojanAdi mATe dharmakathAdi vaDe gRhasthane vaza karI bhojanAdi prApta kare. (3) paradravyakIta - gRhastha sAdha nimite dravya je grahaNa kare te (4) parabhAvakatI - bIjAo sAdhu nimitte potAnuM vijJAna dekhADI. bIjAne vaza karIne tenI pAsethI grahaNa karela. -0- pahelAM 108 piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda padravyakItanuM svarUpa-gRhastha saMbaMdhI dravya prakAre - saciva, acita, mizra. padravyakata kahyuM have traNa bhedane sAmAnyathI kahe che - [335] AtmadravyakIta - cUrNAdi vaDe, te AgaLa kaheze. AtmabhAvakIta ane parabhAvakItano sAmAnya artha mUla-334nI vRttimAM kahela ja che. A pramANe traNa bheda sAmAnyathI kahyA. have AtmadravyakItano vistAra - 3i36] nirmAlya - vIryAdimAM rahela prabhAvazALI pratibhAnI zeSA, gaMdhapaTavAsAdi sugaMdhI padArca, gulikA-rUpa parAvartanAdikArI guTikA. varNaka-caMdana, potAnA * bALakane lAyaka nAnA TukaDA Adi. kaMDaka-nAvijAdi. A badhuM Atmavyakata che. AvA dravyo daI gRhasthane vaza karI, tenI-pAsethI bhojanAdi grahaNa karavA. AmAM doSa zo ? jo te devAthI devayoge glAnatA Ave to "sAdhue mane mAMdo pADayo' evI zAsanamalinatA thAya. je nIrogI thAya to sarvadA sarvaloka samakSa sAdhunA guNagAna karaze. tenAthI sAdhu te pApakAryamAM vadhAre pravRtti karaze, tenAthI bIjA gRhasyo paNa AvI yAcanA karaze. have parabhAvakItanuM vivaraNa kare che - * mUla-337 thI 339 : [33] nAnA gAyanA vADA aAdimAM maMgAdi sAdhu mATe utpAdana karI nimaMtraNa kare che parabhAvakIta kahevAya che. temAM krItakRta, abhihata, sthApita e traNa doSa lAge. [338,339] TAMta che, vivecanamAM jovuM. o vivecana-333 thI 339 - nAnuM gokuLa, nagara AdimAM maMkha - je lokone paTTa dekhADIne Avarje che. marfka zabdathI tevA prakAranA bIjA paNa grahaNa karavA. te paMkhAdi bhakita vaza thaI sAdhune mATe je ghI, dudhAdinuM utpAdana karetenuM nimaMtraNa kare, tene parabhAva krIta kahe che. AvA parabhAvakItathI traNa doSa lAge. (1) krIta doSa, (2) anyAnya gharathI ANe te abhyAhata doSa, (3) lAvIne sAdhu nimita eka sthAne sthAne te sthApita doSa. tevuM bhojana-pAna sAdhune na ko. daSTAMta - zAligrAma nAme gAma hatuM. tyAM devazarmA nAme maMkha hato. tenA ghera koI vakhate sAdhu varSAkALa rahyA. sAdhunI kriyA ane rAga-dveSa rahitatA joIne maMkha sAdhanI bhaktimAM tatpara thayo. tene thayuM ke sAdhu mAre ghera bhaiAdi grahaNa karatA nathI, bIjepI apAvuM to paNa grahaNa nahIM kare. tethI varSAkALa bAda teo jyAM jaze, tyAM temane bhojanAdi apAvIza. sAdhu je dizA tarapha javAnA hatA, tyAM saMkhe jaIne lokone paTa dekhADI vaza karyA. loko tene ghI, dudha ApavA lAgyA. teNe kahyuM - huM mAMgu tyAre mane Apajo. sAdhu varSAkALa bAda nIkaLyA. maMkhe potAne gopavIne pUrvokta ghI, dudha mATe nimaMtraNA karI. sAdhuone chAsthatAne lIdhe doSa na jaNAyo. AhArane zuddha jANI grahaNa karyo. temAM teone doSa na lAgyo. kemake zakti pramANe
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-337 thI 339 109 paribhAvanAthI AjJA ArAdhanA karI. paraMtu jo kadAca AvuM azuddha koI prakAre jaNAya to kIta Adi traNa doSano sadbhAva hovAthI avazya tyAga karavo. have AtmabhAvakIta kahe che - * mUla-340 thI 343 - [34o] dharmakathA, vAda, paNa, nimitta, AtApanA, zrutasthAna, jAti, kula, gaNa, karma ane zilA A sarve bhAvakIta che. [341] temAM dharmakathA vaDe vaza thayelA athavA dharmakathAthI uThelA gRhastho pAsethI mAMgIne grahaNa kare athavA te dharmakathI tame ja cho ? ema gRhastha pUche tyAre sAdhu kahe ke - badhAM sAdhuo ja dharmane kahe ke mauna rahe, tyAre Atma bhAvakIta thAya. [342] athavA te kSAra zarIrI zuM gharmakathA kahe ? athavA jaLanA saukarika ke gRhastha ke bakarAnA gaLAne moTana karanArA zuM kahe ? athavA muMDita kuTuMbI zuM kahe ? [dharmakathA to sAdhu ja kahevAnA ne ?]... [343] e ja pramANe vAdI, kSapaka, nimittajJa, AtApakane vize bhAvanA karavI. kItadvAra kahyuM. have "prAmityadvAra" kahe che - * mUla-344 thI 347 : [3] pAmitya paNa sopaNI laukika ane lokottara ema be bhede che. temAM bhaginI Adi laukika ane vastrAdi viSayakane lokottara che [345 thI 34] bhaginInA udAharaNane traNa gAza vaDe kahe che, vivecana jevuM. * vivecana-344 thI 347 : pAminya be bhede :- (1) laukika - lokane vize je thayeluM te. (2) lokottara - te sAdhune ja paraspara jANavuM. te viSayamAM bhaginInuM dRSTAMta che. te A pramANe - kozalA dezamAM koIka gAma che. temAM devarAja nAme kuTuMbI hato. tene sArikA nAme bhAryA hatI. teNIne saMmata vagere ghaNAM putro hatA ane saMmati vagere ghaNI putrIo hatI. te AkhuM kuTuMba paramazrAvaka hatuM. A ja gAmamAM zivadeva zreSThI hato zivA nAme tenI patnI hatI. koI divase samudraghoSa nAme AcArya tyAM padhAryA. temanI pAse jinaprarUpita dharma sAMbhaLI saMmata nAmaka putrae dIkSA lIdhI. kALakrame saMmata sAdhu mahAnuM samartha gItArtha thayA. koI divase saMmata sAdhune thayuM ke mAro koI kuTuMbI dIkSA grahaNa kare to sAruM. kemake tAtvika upakAra to e ja che ke - saMsAra samudrathI tAravA. guru AjJAthI potAnA baMdhunA gAme AvyA. bahAranA pradezamAM koI prauDhane pUchyuM - ahIM devarAja nAmanA kuTuMbanA koI saMbaMdhI che kharA ? teNe kahyuM saMmati nAme vidhavA putrI jIve che, bAkI badhAM marI gayA che. sAdhu teNIne ghera gayA. teNIe paNa bhAI munine joIne bahumAnapUrvaka vaMdanA karI. temanA nimitte AhAra pakAvavo AraMbhyo. sAdhue teNIne rokI - ke amane na kaze. bhikSA samaye te saMmati garIba hovAthI bIje kaMI paNa na maLavAthI zivadevA 110 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda vaNikane tyAMthI be paLI tela lIdhuM te paNa haMmezAM bamaNI vRddhirUpa kAlAMtara vaDe lAvIne bhAIne ApyuM. vRtAMta na jANatA bhAI e tene zuddha mAnIne grahaNa karyuM. teNIe dharma sAMbhaLyo. tethI kAma upara na jaI zakavAthI be paLI tela pAchuM ApI na zakI. bhAImunie vihAra karyo. viyoganA zokathI bIje divase vyAja sahita cAra paLI tela thayuM, te ApI na zakI. devuM vadhatuM ja gayuM. te ghaNuM kAma karavA chatAM devuM purI karI zakatI nathI. chevaTe zeThane tyAM dAsIpaNuM aMgIkAra karyuM. keTalAMka varSe saMmatamunie pAchA AvatA bahenane ghera na joI. sarva vRtAMta jAmyo zivadeva zreSThIne tyAM gayA. dharma kathana karyuM. kALakrame zivadeve samyakatva ane aNuvrato svIkAryA. vasudevAdinA abhigrahonuM varNana sAMbhaLI zivadeve paNa abhigraha lIdho - "mAro putra paNa dIkSA levAne Icche to huM teno niSedha nahIM karuM" tyAre zivadevano putra ane sAdhunI bahena saMmati dIkSA levA taiyAra thayA. baMnee dIkSA lIdhI. [zaMkA] AvA prAmitya doSa to avazya sevavo, kemake paraMparAe te pradjyAnuM kAraNa bane che. simAdhAna AvA gItAryo, viziSTa kRtajJa ane dezanAvidhi nipuNa to koIka ja hoya, pravajyAnA pariNAma paNa koIkane ja thAya che. tethI prAmitya levuM te doSa ja che. - have vAdinA doSa kahe che. * mUla-348 thI 350 : [48] A ja doSo vA utranA viSayavALA laukika pAmityamAM ati vizeSe karIne jANavA. have lokottara doSo, A bIja che - [349] - vastra malina thatAM, phATatA, jIrNa thatA, haraNa thatA, nAza pAmatA kalaha Adi doSo thAya che. bIjuM vastrAdi mAMganArane suMdara vastra Ape to paNa te lenAra dura rucivALo thAya. tethI kalahAdi doSo thAya che. - [35o] - apavAdamAM durlabha hotA uccapaNAe ApavuM. kuTila ane ALasune pAminya vaDe ApavuM. devAtuM vadi guru pAse mUkavuM. pachI guru Ape to kalaha na thAya. - vivecana-348 thI 350 - gAthArtha kahyo. vRttigata vizeSatAno ja nirdeza karIe to - [348] A ja dAsatvAdi doSo vasa-pAsanA viSayavALA laukika prAmityamAM beDImAM nAMkhavA Adi jANavA. lokottara prAmitya viSayaka bIjA doSo A che - [349] koI pAchu ApavAnI zarate vara le. koI zarata kare ke - TharAvela karatAM vadhu divasa thaze to huM tamArA vastra jevuM bIjuM vastrAdi ApIza. temAM pahelAM prakAramAM malinatAdi gAthArthokata doSa jANavA. bIjA prakAramAM kadAca mAMganArane pahelAM karatAM paNa suMdara vA Ape, to paNa kadAca ja lenAro racivALo thAya. pariNAme kalahAdi doSo utpanna thAya. tethI lokotara prAmitya na karavuM. have teno apavAda kahe che - [50] vastrAdi durlabha hoya, sIdAtA sAdhune koI bIjo sAdhu vAdi ApavA Icchato hoya to maphata dAna karavuM, pAmitya vaDe na ApavuM je sAdhu kUTila
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-348 thI 350 111 112 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda hoya, vaiyAvaccAdimAM samyapha na pravartato hoya, ALasu hoya temanI pAse vastrAdi dAnanA pralobhanathI vaiyAvAdi karAvavA. temAM paNa ApanAra sAdhu pahelAM gurune Ape pachI kalaha na thAya te rIte guru tene Ape. prAnitya dvAra kahyuM. have parAvartita dvAra kahe che - * mUla-351 thI 354 : [51] parivartita paNa saMkSepathI laukika, lokottara be bhede che, te baMne paNa tadravya ane anyadravyane vize ema banne prakAre che. [35ra thI 354] laukki parivartitanuM dRSTAMta che, vivecanamAM jevuM. * vivecana-351 thI 354 - (1) tadravya viSayaka parisvartita - koheluM ghI ApIne sAdhunA nimite sugaMdhI ghI grahaNa karavuM ItyAdi. (2) anya dravya viSayaka parivartita - kodarAnA kuriyA ApIne sAdhu nimite zAsi odana grahaNa karavA. A laukika parivartita kahyuM tenuM dRSTAMta havenI traNa gAvAnI vRttimAM kahyuM che. te A - vasaMtapura nagaramAM nilaya nAme zeTha hato. sudarzanA tenI patnI hatI. tene homakara ane devadatta be putro, lakSmI nAme putrI hatA. tyAM ja tilakazeTha, suMdarI tenI patnI, dhanadattapura, baMdhumatI nAme putrI rahetA hatA. kSemakara samitasUri pAse dIkSA lIdhI, devadatta baMdhamatIne ane dhanadatta lakSmIne parAyo. kavizAtu dhanadad garIba thaI gayo. te prAyaH kodarAnA kuriyA khAto hato. devadatta dhanavAnuM hovAthI zAlidana khAto hato. kSemaMkara muni vicaratA tyAM AvyA. tene thayuM ke mArA bhAI devadattane tyAM jaIza, to bahenane duHkha thaze ke huM garIba chuM mATe mAre tyAM na utaryA. anukaMpAthI teNInA ghera pravezyA. bhikSAveLAe lakSmIne thayuM ke- eka to A mAro bhAI che, vaLI te sAdhu che ane paroNo paNa che. tethI baMdhumatI pAse jaI kodA ApI zAli lAvI. eTalAmAM devadatta jamavA Avyo. baMdhamatIne pUchyuM - kema Ape kodarA khAvAnA che ? tene thayuM ke mArI patnI kRpaNatAne lIdhe Ama kare che. te baMdhumatIne mAravA doDyo tyAre baMdhumatI bolI ke- tamArI ja bahena A parAvartana karI gaI che. dhanada ghera Avyo je zAli sAdhune vahorAvatA vadhyo te lakSmIe tene Apyo. tyAre teNe paNa lamIne dhamakAvI ke- zA mATe bIjAnA gherathI lAvI, teNe paNa mArI. lokaparaMparAe sAdhue A vAta jANI. Ama kalaha doSa thayo. tethI sAdhune te na ko. badhAM dharma sAMbhaLI, saMvega pAmyA ane badhAMe dIkSA lIdhI. ahIM paNa koI parivartana doSane dIkSAnuM kAraNa mAne, to tene pUrvanA pAmiya doSa mujaba kahevuM. paNa A doSa AyaraNIya nathI. lokottara parAvartanamAM eka sAdhu, bIjA sAdhu sAthe je vastrAdinuM parAvartana kare che, temAM thatAM doSone kahe che - * mUla-355,356 : A vastra jUna che, adhika che, dubaLa che, khara che, gura che, chedAyeluM che, malina che, zItane sahana na kare tevuM che, duvarNa che. ema jaNIne ke bIjanA kahevAthI vipariNAmane pAme che. -0- lokottarane vize ApavAda kahe che - ekanuM vastra mAnayukta hoya, bIjAnuM na hoya. AvA kAryo utpanna thatAM varu. garanI pAse sthApavuM. teo Ape. anyathA kalaha thAya che. * vivecana-355,356 : vastranA parivartanamAM - A vastra jUna che, mAruM vasyA to pramANayukta hatuM. ItyAdi kalaha thAya. durbaLa-jIrNaprAyaH, kharakaThaNa sparzavALuM. guru-jADA sutaranuM baneluM, chinna-cheDA vinAnuM durvarNa-kharAba raMgavALuM. A jANIne pote vipariNAma pAme ke huM ThagAyo. athavA bIjA koI kuTila sAdhu tene vipariNAmita kare. lokotaramAM ja apavAda kahe che - parAvartanamAM Avo kalaha saMbhave che, tethI vastrAdine guru pAse sthApavA, gurune badho vRtAMta kahevo ane guru ja te vA jene ApavuM hoya tene Ape jethI kalaha na thAya. pasvirtita dvAra kahyuM. have abhyAhata dvAra kahe che - * mUla-353 thI 360 : [39] bhojana-pAnAdi sAmethI lAvIne ApavuM te abhyatA te be bhede - AcINa ane anAcINa. anAcIrNa abhyAhata paNa be bheda che - nizItha abhyAhata, nonizItha grAhata. temAM hAla nonizItha abhyAhata kahe che - [358) te svagrAma ane paragrAmanA viSayathI be bheda che. temAM pakjhAma viSayaka paNa svadeza ane paradeza saMbaMdhI ema be prakAre che. te pratyekanA kALe bhedo che - jaLamArga ane sthaLamArga. jaLamArgamAM naukA ane hoDakuM be bheda che. sthaLamANamAM jaMdhA vaDe, gADAM vaDe ema be bheda che. 3i59] jaLamANamAM jaMghA, bAhu, tarikA vaDe abhyAhata saMbhave che, tathA sthaLamArgamAM kaMdha, Aranibaddha-gADA, khuranibaddha-baLada vaDe saMbhave che. tema thavAthI saMyama ane Atma virAdhanA thAya che. saMyamamAM akAyAdinI virAdhanA thAya che. jaLamAM ati uMDu hovAthI grAha, paMka, magara, kacchapa thakI apAyavinAza thAya che, sthaLamAM kAMTA, sarSa, cora, zikArI pazu thakI apAyarUpa A doSo thAya che. * vivecana-353 thI 360 :gAthArtha kahyo. vRttigata vizeSa kathana sAra A pramANe che - [35] nirNaya - madhyarAtri, te samaye ANeluM te gupta hoya che. e pramANe sAdhune paNa ajANyuM abhyAhata te nizIya abhyAhata kahevAya. tenAthI viparIta hoya te notizIya abhyAhata kahevAya. jemAM sAdhu A abhyAhata che, tema jANe che. [58] nonizItha abhyAhatanA be bhedomAM - (1) svagrAma - je gAmamAM sAdhu rahelA
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-35 thI 360 113 114 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda che, (2) paragrAma - te sivAyanA gAmo. paragrAmamAM be bheda - (1) svadeza - je dezamAM sAdhu rahetA hoya. (2) paradeza- svadeza sivAyano deza. A baMne abhyAhatamAM jaLamArga ane sthaLamArga be bheda. temAM - jemAM thoDAM jaLano saMbhava hoya to jaMghApaNa vaDe paNa ANela hoya. sthaLamANamAM - be paga vaDe athati gADAM-gADI Adi vaDe samajavuM. [359,360] jaLa ane sthaLa saMbaMdhI abhyAhata ane tenA doSo kahe che :thoDAM jaLanA saMbhavamAM page cAlIne ke gADAM vaDe lAve. ghaNAM jaLamAM be bAhu vaDe ke tarikA vaDe abhyAhata thAya. sthaLa mArgamAM skaMdha vaDe athavA ArAnI banelI gADI vaDe ke gadheDA, baLada vaDe abhyAhata thAya. ahIM saMyama virAdhanA rUpa doSamAM apakAyAdino vinAza jANavo. jaLamArgamAM AtmavirAdhanA kahe che - jeno bhUmibhAga paNa Adi vaDe na pAmI zakAya evA uMDA jaLamAM nIce DubI javArUpa apAya thAya che. tathA gAha-jaLacara vizeSa vizeSa ke kAdava Adi thakI vinAzAdi doSo saMbhave che. sthaLa mArgamAM Atma virAdhanA - kAMTA, sarpa Adi thakI, javAdino parizramAdi thakI apAyo jANavA. have anAjIrNa svagrAmAbhyAhatano niziva kahe che - * mUla-361 thI 364 : [61] A gAmaviSayaka abhyAhata be bhede che - gRhAMtara ane nogRhAMtara temAM traNa gRhAMtathI paNa AgaLathI je Ayu hoya te gRhAMtara jANavuM. [36] nogRhAMtara aneka prakAre che - vADaga, sAhI, nivezana gRhALuM, kAvaDa, skaMdha athavA mATImaya ke kAMsAnA paga vaDe ANe. [36] svagAmanA viSayamAM nonizItha abhyAhatano saMbhava kahe che - zUnyagRha, kALa na thavo, prakRta, paheNaka, zrAvikA sutI hatI, AvA kAraNothI koI strI bhojanAdi laIne Ave ane lAvavAnuM kAraNa kahe. [36] vagAmaparaNyama bhedathI nizItha abhyAhata - e ja krame nizcayathI nizItha abhyAhatamAM paNa hoya che, ema jANavuM. jemAM dAtAno bhAva na jANI zakAya te nizItha abhyAhata jANavuM. vivecana-361 thI 364 : gAthArtha kaho, vRtigata-vizeSa kaMIka A pramANe - je traNa gherathI lavAya ane jemAM upayoga hoya te AsIrNa. nogRhAMtara aneka bhede hoya che. cAra * cAre bAjuthI vADa ke vaMDI karela, vADo. sANI - mArga, nivezana - jemAM pravezavA ane nIkaLavAnuM eka ja dvAra hoya tevA be, traNa Adi gharo. guha - eka ja ghara. A vATikAdi sarvene gRhAMtara anAcINa jANavuM. nogRhAMtara nozithItha svagrAma saMbaMdhI abhyAhata kAvaDa vaDe ke skaMdha vaDe upADIne lAve, hAtha Adi vaDe lAve athavA mATInA vAsaNa ke kAMsAdi pAtra vaDe lAve. have svagrAmano nizIya abhyAhata. _bhikSATana karatA sAdhu koI ghera praveze tyAre te gRha zUnya-khAlI hoya, [35/8] bhikSAkALa na thayo hoya, ghera svajanAdi jamADAtA hoya, tyAre bhikSA ApavI zakya na hoya, sAdhu vahorI gayA pachI Avela lAhaNI sAdhune vahorAvavA lAyaka hoya ItyAdi kAraNe bhojanAdi upAzraye lAve, to AvA kAraNe nonizItha svagrAmAbhyAhata saMbhave che. o have nizItha abhyAhata nizItha abhyAhatamAM dAtAnA abhyAhata dAnanA pariNAma jANI zakAtA nathI. * paragrAma abhyAhata nizItha kahe che - * mUla-365 thI 368 :A cAra gAthAmAM eka STAMta che, jeno artha vivecanathI jANIzuM * vivecana-365 thI 368 : koI gAmamAM dhanAvaha Adi ghaNAM zrAvako ane dhanavatI Adi zrAvikAo hatA. te badhAM eka kuTuMbanA hatA. temane tyAM ekadA vivAhotsava thayo pachI ghaNAM modakAdi vadhyA. temaNe te sAdhune ApavA vicAryuM, jethI ghaNuM puca thAya. keTalAMka sAdhu to ghaNAM dUra che, keTalAMka najIkamAM che. paNa vacce nadI hovAthI akAyanI virAdhanAnA bhaye teo Avaze nahIM. vaLI ghamAM modakAdi joIne tene AdhAkarmI mAnaze. tethI jyAM sAdhu che, tyAM gupta rIte javuM. sAdhune zaMkA na jAya te mATe kaMIka brAhmaNAdine ApIe. vaLI te sAdhu te joI zake tevA sthAne ApIe. teoe temaja karyuM. sAdhuo tyAMthI nIkaLyA. temane nimaMtraNA karI ke amAre modakAdi ghaNAM vadhelA che, Apane khapa hoya to grahaNa karo. sAdhue zuddha jANI grahaNa karyA. temaNe bIjA sAdhuone kahyuM. teo paNa AvyA. keTalAMka zrAvako ghaNAM modakAdi Ape che, keTalAMka kapaTathI temane roke che. basa ATaluM ja Apo. bAkI ApaNe bhojana mATe thaze vaLI bIjA bole che - prAyaH badhAMe jamI lIdhuM che, have thoDAMnuM ja prayojana che. sAdhune IcchA mujaba Apo. je navakArazInA pratyAkhyAnavALA hatA, temaNe to vAparI lIdhA. porasi pratyAkhyAnavALA bhojana karavA lAgyA. purimaTTavALAne bAkI hatuM. zrAvakone thayuM ke have sAdhune vAMdIne pAchA pharIe. praharacI adhika samaya vItI gayA pachI naiSadhiDI Adi zrAvakanI kriyA sahita vasatimAM AvyA. tyAre sAdhuone thayuM - A zrAvako ati vivekI che. paraMparAthI bIjA gAmanA vasanArA jANyA. pachI barAbara vicArI nizcaya karyo ke - amArA nimite ja bhojanAdi potAnA gAmathI ANela che. te jANI parimavALA e te modaka Adino tyAga karyo. jeo jamatA hatA. temaNe paNa hAthamAM lIdhelo kavaLa pAcho bhojanamAM ja mUkyo. mukhamAM hato te paNa bahAra kADhIne sakhanI kuMDImAM nAMkhyo. bAkI badhuM paraThavI dIdhuM. jemaNe pUrNa ke ardha bhojana karyuM te badhAM azaThabhAvavALA hovAthI zuddha ja che. have svagrAma abhyAhata nizIya kahe che -
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-369 thI 30 15 * mUla-366,390 - koI strI bolI - meM lAhaNI prApta karI che, saMkhaDImAM mane ghaNuM maLela che. hamaNAM vaMdanArthe AvI chuM ema kahIne te sAdhune AzanAdi Ape athavA vajanane mATe huM mAre gherathI nIkaLIne A lAhaNI laI gayelI, paNa temaNe lIdhuM nahIM. tethI tyAMthI ahIM AvI chuM. ema kahIne AzanAdi Ape. athavA sAgArikAne pahelAM saMketa karI rAkhela strIne Akroza karyo, pachI te krodha pAmI. * vivecana-369,37o : koI zrAvikA sAdhunI abhyAhatanI zaMkA dUra karavA koI ghara pratye cAlI. tyAMthI pAchI vaLIne sAdhune vahorAvavA upAzraye pravezIne gAthArthamAM kahyA mujaba bole. athavA mAyAthI pADosaNa strI sAthe khoTo kalaha kare. evI koIpaNa rIte sAdhune te AhAra vahorAve. have anAcIne samApta karI ApINanA bhedo kahe che - * mUla-391,33ra : ukata be prakAranuM abhyAhata anAcINe kahyuM, have cIrNa paNa deza ane dezadeza ema be bhede che. temAM so hAtha sudhI deza kahevAya ane tenI pahelAM dezadeza kahevAya che. temAM AcImAM je upayogapUrvaka grahaNa kare to traNa ghara sudhI kahyuM che. * vivecana-371,372 : A pUvoMkata abhyAhata nizItha ane nonizItha bhedathI athavA svagrAma ane paragrAmanA bhedathI akIya kahyuM. have AcIrNa be bhede che - 1 - 100 hAtha pramANavALa kSetra. zaza * 100 hAthanI madhye rahela phoma. temAM AyImAM traNa ghara hoya to kalo, adhikamAM na je. have traNa ghara vinA 100 hAthanA saMbhavavALA kSetrane tathA viSayavALA kalaya-akIya vidhine kahe che - * mUla-393,394 - [propa-2). pIsavAnI paMktimAM dara pradezamAM, ghaMghasAlanA gharamAM 100 hAthathI AveluM AcINa che, tene grahaNa karavuM, te uparAMtanuM niSiddha che. [so hAthathI aMdara dezadeza thAya che. te paNa upayogapUrvaka Ape to levuM.. vivecana-393, [34]. jamanArA manuSyonI paMkti-zreNImAM, eka cheDe sAdhuno saMghATaka rahela hoya, bIje cheDe devAnI vastu hoya, tyAM sRSTa-apRSTano bhaya Adine lIdhe jaI zakAya tema na hoya ItyAdi. lAMbA gamana mArgamAM chIMDI vagere hoya tyAMthI vahoravAne vize ke dharmazALAmAM 100 hAthathI ANelA bhojanAdinuM grahaNa AzIrNa - kare che. A AcarNanA bhedone kahe che - 116 piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda * mUla-375nuM vivecana : traNa prakAranuM AcIrNa abhyAhata che, te A pramANe - (1) jaghanya abhyAhata * koI strI potAnA kAryathI muThThImAM grahaNa karelA maMDakAdikathI athavA potAnA pugAdine pIrasavA odananI bharela karoTikA upADIne ubhI hoya, te avasare koI prakAre sAdhu bhikSArthe Ave, strI tene potAnA hAthamAM rahela bhojana mAga kara parivartanathI Ape, te. (2) so hAthathI ANeluM te utkRSTa abhyAhata, (3) so hAyamAM vartatu hoya te madhyama abhyAhata. abhyAhata dvAra kahyuM have udbhijJa dvAra kahe che - * mUla-336,377 : ubhinna be prakAre - pihita ane kapATa, pihita be bhede - pAsuka, apAyuka. pRthvI Adi pAsuka, chANa dardaka Adi pAsuka jANavA. A pihitobhinna ane kapATobhinnamAM doSo kahe che - udibhajJamAM cha kAcanI virAdhanA thAya, pAdine devAmAM ane kraya-vijyamAM adhikaraNa doSa lAge che, kapATamAM paNa te ja doSo lAge. caMgAdimAM vizeSathI doSo jANavA. * vivecana-336,377 : udbhijJa eTale ughADavuM. ughADatA chakAyanI virAdhanA saMbhave che. (1) pihitorbhinna - tela, ghI Adi ApavA DhAMkela mukha kholIne apAya che. arthAt DhAMkelane ughADavuM te. (2) baMdha bAraNAM ughADIne apAyad kapATa-udibhajJa pihitamAM DhAMkaNa hoya te be prakAre hoya - prAsuka, apAtuka arthAt acetana, sacetana. zeSa artha gAthArtha mujaba jANavuM. vaLI kraya-vijaya thAya to adhikaraNa-pApanI pravRtti thAya che. yaMgarUpa kapATa-bAraNAmAM vizeSathI doSo thAya che. have A gAthAnA virAdhanA Adi zabdane spaSTa kare che - * mUla-338 thI 384 : [39] TekuM ke patthara nAMkhIne lIdhela hoya te sacitta pRSIlipta kahevAya. saciva pRedIno lepa cirakALa rahe che. suratanA liMpelamAM apakAya saMbhave che. [36] lipalamAM kahyuM ke doSa liMpaNane pharI karavAmAM paNa che. te A * jaLa vaDe Addha karIne lIdhe, lAkhane tapAvIne mudrA kare. [38] pahelA lIlAmAM je kAya virAdhanA kahI, te pramANe dAna daIne pharI lIdhA paNa thAya che. vizeSa e ke - chaThThI kAyamAM mukaMgAdinI virAdhanA jANavI. [381] te ughADatA bIjAnA ke potAnA ja gharamAM tela, mIThuM, ghI ke goLa Ape che athavA te vikraya kare che. tenA vaDe bIjuM kharIda kare che. [38] dAnamAM ke kavikaramAM asaMyama bhAvavALA sAdhune adhikaraNa lAge che. tyAM bhUkaMga, mUSakAdi javo paDe che, te paNa adhikaraNa lAge che. [aka] je rIte lIdhelA kuMbhAdika ughADatA tathA pachIthI lIpAtA paNa pRvIkAyAdinI virAdhanA
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-398 thI 384 113 thAya che, te rIte ja kapaTamAM paNa kAya virAdhanA kahevI. [38] kapATanA saMcArathI garoLInI virAdhanA thAya che. pIThikAnI nIce ke upara Avartana karavAthI virAdhanA thAya che. laI jatAM temAM rahelA DiMbhAdine preratA doSa lAge che. * vivecana-398 thI 384 - gAcArya kahyo. have vRttimAM yatkiMcita vizeSa che, te kahe che - (398dardaka-dAdarA upara rahela kuDalA AdinuM mukha. jo cirakALa saciva pRthvIkAyathI lIpalano ubheda karAya to sacita pRthvIkAyano vinAza thAya. tAjA liMpelAmAM kAyano vinAza thAya. jo ke aMtarmuhUrta pachI pRthvIthI kAyano vinAza thatAM tenI virAdhanA na lAge. tenA Azare rahelA trasakAyano paNa vinAza thAya che. [19] karI lIpAtA paNa AvA ja doSo jANavA. pRthvIkAyama maga vagere ane kIDI vagere paNa saMbhave che, tenI paNa virAdhanA thAya. vaLI saLa AdithI mudrA kare to agnikAyanI paNa virAdhanA thAya. ItyAdi [38] A TIkArya gAthA39mAM kahevAI gayela che. mukuMja - kIDI, kuMthavA. (381] te kuDava AdinuM mukha sAdhune mATe ughADatA bIjA yAcaka ke grAhaka Adine ke gharamAM puchAdine tela, ghI, goLa Ape ke avazya vikraya kare. tenA mUlyathI bIjuM kharIde che. A badhI paraMparA sAdhune devA mATe ughADavAthI thAya che. temAM adhikaraNa lAge, te A rIte- [382] dAna ke kraya-vikayamAM pravartatA azuddhAhArano tyAga na karavAthI jIvarakSA rahita che bhAva jeno evA sAdhune adhikaraNarUpa pApapravRtti utpanna thAya che. kuDavAdinuM mukha ughADu rahevAthI kIDI, kuMthuA Adi paDIne vinAza pAme che, te pApa sAdhune lAge. | B83] je prakAre pUrve lIdhelA ghaTAdi ughADatA pRthvIkAyAdinI virAdhanA thAya che, tethI dAna tathA kraya-vijayarUpa adhikaraNanI pravRtti paNa thAya che. te pramANe pahelAM baMdha karelA kamALamAM paNa sAdhu mATe ughADatA thAya tema jANavuM. arthAt chakAyanI virAdhanA temAM saMbhave ja che. dAna, kraya-vijayarUpa adhikaraNanI pravRttinI bhAvanA pUrvavat karavI. [384] kabATa-bAraNAMno saMcAra karavAthI garoLI, kIDI, uMdara AdinI virAdhanA thAya che. prAsAdanI nIcenI bhUmirUpa pIThikA jevI pIThikAnI nIcenA ke uparanA bAraNAMnA eka bhAganuM Avartana karavAthI tene AzrIne rahelA kuMthuA ke kIDI Adi vinAza pAme che. ughADavA lAyaka kamADanI pAchaLa rahelA bALaka Adine koI kholavA kahe tyAre bAraNuM athaDAtAM mAthuM kUTavuM Adi doSo thAya che. have tenA apavAdane kahe che - * mUla-385 :kucI vinAnA ane haMmezAM ughADA ke baMdha karAtA kamAMDa hoya to 118 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda grahaNa karAya che, jatuthI mudrita na karela je darda-vahu haMmezAM bhogavAto hoya ane tenI mAtra gAMTha vALI hoya to paNa AhAra levo ko. * vivecana-385 - kaMcInA chidra rahita hoya, pAchaLanA bhAge AgaLIyo na hoya, to ghasAvA dvArA jaMtunI virAdhanA na thAya athavA ughADAtA kamADa kIcUDa-kIcUDa na karatA hoya to, kemake ghasaDAtA kamADothI ghaNAM jaMtuno nAza kare che, mATe tevuM kamADa varjavuM. te kamADa kevuM hoya ? niraMtara ughADAtuM-vasAtuM hoya. kemake prAyaH temAM garoLI Adine saMbhave. AvA kamADa ughADIne gRhastha vastu Ape to levAya. A sthavIra kalpIne AjIrNa che. je kuDavAdine mAtra vastrano kakaDo bAMdhela hoya, roja ghoDAto hoya to lepa na hovAthI devAtA kIya che. udbhijJa dvAra kahyuM. have mAlopahaddvAra kahe che - * mUla-386 thI 389 - mAlApata paNa jaghanya ane utkRSTa be bheda jANavuM. temAM paganA agrabhAga ane taLIyA vaDe jAnya, tethI viparIta te utkRSTa che. jaghanyamAM bhikSu ane utkRSTamAM gerUka dauTAMta che. temAM sapano daMza ane mALa uparathI paDavuM vagere doSo che. A viSayamAM be gAthA che - 388,389 jemAM STAMtanuM vivaraNa che. * vivecana-386 thI 389 : mAlApahatanA be bheda (1) jaghanya - pRthvI upara sthApelA be paganA agra bhAgathI tathA uMcI karelI be pAnI vaDe upara laTakAvelA uMcA sIMkA vageremAM rahelA je bhojanAdi, te strInI daSTimAM AvatuM nathI, te laIne je apAya te jaghanya mAlApahata kahevAya. tene badale (2) utkRSTa moTI nIsaraNI Adi upara caDIne prAsAdanA upalA bhAgethI lAvIne apAya te utkRSTa mAlApahata kahevAya che. temAM jaghanya mAlApahatamAM bhikSu - vaMdakanuM dRSTAMta che, utkRSTamAM gerUka - kapilamatavALAnuM dRSTAMta che. temAM pahelA bhikSanuM dRSTAMta kahe che - jayaMtapura nAme nagara hatuM. temAM cakSadijJa nAme gRhapati hato. tene vasumatI nAme patnI hatI. koI divase dharmaruci nAmanA sAdhue bhikSArthe praveza karyo. AvA guNavAna sAdhune joIne viziSTadAna ApavAnA pariNAma utpanna thayA che jene tevA cakSadile vasumatIne Adara sahita kahyuM. "A sAdhune modako Apa." modako upara TAMgelAM uMcA zIkAmAM rahelA ghaDAmAM hatA. tethI teNI levA ubhI thaI. sAdhu mAlApahata bhikSA jANIne nIkaLI gayA, tyArapachI turaMta tyAM bhikSuka Avyo. cakSadize tene pUchayuM - he bhikSa ! hamaNAM ahIM AvelA saMyate zIkAthI lAvIne apAtI bhikSA kema na lIdhI ? bhikSu pravayana hepathI te sAdhunI niMdA kare che. tyAre tene ja modaka ApavA kahyuM.. te vakhate te uttama modakanI sugaMdhathI koI prakAre sarpa tyAM Avelo hato.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-386 thI 389 119 vasamatI paganI pAnIthI uMcI thaIne jevI ghaDAmAM hAtha nAMkhavA jatI hatI. tyAM sarSa Daco, vasumatI jamIna upara paDI, cakSadille phUMphADA mAratA sapane joyo. maMtra ane auSadhinA prabhAve te sAjI thaI. bIje divase pharI te ja dharmaci sAdhu AvyA. cakSadiza Thapako Apyo ke- kArla sarpana joyo chatAM kema na bolyA. tyAre dharmaracie kahyuM - meM to phakta kevalInI AjJA pALelI ke mAlApahata bhikSA grahaNa na karavI. yAdiSane joyuM ke aho ! bhagavaMtano dharma kharekhara nirapAya che. ItyAdi * x - ema vicArI cakSadile sAdara dharmaruci aNagArane vaMdanA karI. jinakathita dharma pUyo. dharmaci sAdhue te saMkSepathI kahyo. te yathAsthita heya - upAdeya vastune jovA lAgyo. madhyAhe gunI pAse AvIne vizeSathI dharma sAMbhaLI baMne daMpatie saMvega pAmI dIkSA grahaNa karI. have A ja jaghanyamAlApahatamAM bIjA doSa kahe che - * mUla-30 - AsaMdI, pITha, mAMco, stra ane uddakhala thakI paDatAM baMneno vadha thAya. sAdhune bhojanAdino viccheda thAya, tenA upara dveSa Adi thAya tathA uddAha ane anivAda thAya. * vivecana-30 : sAmela - mAMcI, pITha - gomayAdimaya asana, paMraMva - mAMco yaMtra - ghaMTI, ghaMTaDo. kadUta - khAMDaNIyo. AmAMthI koInA upara paNa caDIne ke pagethI uMcA thaIne TAMgelA zIMkAdimAMthI koi AhAra grahaNa kare. jo koI prakAre te strI paDI jAya to denArIno ane pRthvIkAyAdino vinAza thAya. tathA sAdhune bhikSA ApatA huM narthamAM paDI, mATe koIe tene bhikSA ApavI nahIM, tethI tenA ghera AhAradino vicacheda thAya. vaLI vahorAvavAnA bahAne Ane pADI dIdhI ema mAnIne tenA upara hepa paNa thAya. mAre paNa kharA. tema thavAthI pravacananI niMdA thAya. lokomAM paNa moTA pravAdo thAya. tethI jaghanya mAlApahata doSa avazya tajavo. have utkRSTa mAlApahata - * mUla-391nuM vivecana : jayaMtI nAme nagarI hatI. suradatta nAme gRhapati, tenI vasuMdharA nAme patnI hatI. tene ghera guNacaMdra muni bhikSArthe pravezyA. AvA guNavAne joIne surado vasuMdharAne kahyuM - "mALa uparathI modaka lAvIne Apa." te vakhate teNI garbhavatI hatI. hajI nIsaraNI caDhavA jAya tyAM mAlApahata bhikSA saMyatone na kalpe ema jANI, sAdhu tyAMthI nIkaLI gayA. turaMta ja pachI kapila matano bhikSA bhikSArthe Avyo. ISyathiI te paNa sAdhu vize jema tema bolyo. suradate vasuMdharAne kahyuM - tene modaka Apa. vasuMdharA nIsaraNIthI caDavA jatAM paDI gaI. nIce ghaMTalo hato. tenA khIlAthI teNInI kukSi phATI gaI. taraphaDato garbha bahAra paDyo. garbha ane vasuMdharA baMne maraNa pAmyA. kApilabhikSuno avarNavAda thavA 120 piMDaniyuktimUlasUtra saTIka anuvAda lAgyo. suradatte sAdhune vRttAMta pUchayo. sAdhue sarvajJano upadeza jaNAvyo. dharma kathana sAMbhaLI suradatte dIkSA grahaNa karI. doSo pUrvavat jANavA. have bIjA prakAre mAlApahata kahe che - mUla-3,363 - [39 udad, Adho, tiryapha ema traNa prakAre mAlApahata hoya che. uM * uMce caDavuM, adhaH- nIce utaravuM, ubhaya - kuMbhAdine vize kahela che. [38] apavAda kahe che - dAdarA, zilA ke pagathiyA upara caDIne Ape. pahelAM caDela dAtAra uMcA na upADelA sAdhunA patramAM Ave, to te mAlApahata doSa nathI. te sivAyanuM mAlApahata che. * vivecana-32,393 - 3A - laTakAvelA zaikA AdimAM rahela, adha: - bhoMyarAmAM utaravuM, nIce utarIne vastu apAya che. muMbarfdhu - kuMbha ane uSTrikA vagerene vize devAlAyaka vastu hoya che. 3maya - urva ane adho mAlApahata kahe che. have teno apavAda kahe che - dAdaro, zilA, iMTonA banela sopAna, ATalA upara caDIne je dAtA Ape te mAlApahata na kahevAya. sAdhu paNa eSaNA zuddhine mATe dAdarA Adi dvArA prAsAdanI upara caDe che ane apavAde pRthvI upara rahela sAdhu paNa lAvelI vastu grahaNa kare che. pUrvadUta - sAdhunA AvyA pahelAM potAnA tame nIsaraNI AdithI prAsAda upara caDelA dAtA sAdhunA pAtramAM je vastu Ape. temAM sAdhunI dRSTi nIcI hoya ane pagamAM dAtA hAtha aDADIne Ape teTalI uMcAIe hoya. bAkI badhuM mAlApahata che. * mUla-394nuM vivecana : dRSTinI upara hAthane phelAvIne deyavastu grahaNa karavA mATe je pagane dhAraNa karAya che, te prakAre dhAraNa karela pAtra ucca-ukSipta kahevAya. tIcha, lAMbA, saraLa hAtha vaDe pAtrane joto sAdhu je grahaNa kare te anucca-ukSipta kahevAya che. A pramANe udad, adho, tIrtho mAlApahata kahyo. temAM kalaya ane akalayanI vidhi A pramANe che - nIce mAMgI Adi mUkIne gavAkSAdimAM rahelI vastu ApavA hAthane lAMbo karI moTA kaTe je vastunuM AkarSaNa kare te vastu na kaze. bhUmi upara svabhAvathI ja rahelI dAjhI gavAkSAdimAM rahela vastune vinA kaMIka bAhu prasArIne sAdhune ApavA mATe je grahaNa kare te mAlApahata na kahevAya. te kalo che. A pramANe mAlApahata kahyo. have Acchadha nAme dvAra kahe che - * mUla-395 thI 38 - [] chaMdha paNa prabhu svAmI ane cora ema traNa prakAre che. A Achedha niSiddha karela che, tethI sAdhune grahaNa karavuM na ko. [36] prabhu viSayaka ADedha - govALa, bhUtaka, akSaraka, putra, puwvadhU viSayaka Azkela apati ane kalaha karAvanAra che. koI dveSa pAme che. jema govALa, [397,398]
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-395 thI 398 A ja TAMtane A be gAthA vaDe kahe che, vivecanamAM jevuM. * vivecana-35 thI 398 - ADedha na IcchatA nokara ke pugAdinI pAse sAdhune ApavA mATe je grahaNa karAya che. (1) prabhU - mAlikarUpI katane AdhIna raheluM. (2) thALI - viSayaka, (3) saina * cora viSayaka. A traNe prakAranuM Acchadha tIrthakaro ane gaNadharoe niSedha karela che, sAdhune grahaNa karavuM na kaho. prabhuviSayaka Avhedha - govALa Adi viSayaka che. ahIM je doSone kahe che - prIti, kalaha, AtmaghAta Adi grahaNa karavA. vaLI keTalAMka loko 'govALa'nI jema sAdhu upara dveSa paNa pAme che. A dRSTAMta have kahe che - vasaMtapura nAme nagara hatuM tyAM jinadAsa zrAvaka hato. rukimaNI nAme tenI patnI hatI. temane ghera vatsarAja nAme govALa hato. te dara AThame divase badhI gAyo ane bheMsonA dudha laI le. te ja rIte tene pahelAthI rAkhela hato. eka vakhata sAdhu saMghATaka bhikSArthe AvyA. te ja divase badhuM dudha laI javAno govALano vAro hato. dUdhathI moTI goLI bharAI gaI. jinadAsa zrAvake te sAdhuone uttama pAtra jANI bhakitathI IcchA pramANe bhojanapAnAdi ApyA. chevaTe te govALanuM dudha paNa baLAkAre laIne keTaluMka ApyuM. tyAre govALanA manamAM sAdhu upara kaMIka hepa thayo. mAlikanA bhaye na bolyo. kaMIka uNuM evuM dudhanuM pAtra laIne ghera gayo. te joI tenI patnI roSathI bolI - A ja A dudha ochuM kema che ? govALe hakIkata kahetA teNI paNa sAdhune Akroza karavA lAgI. bALako paNa raDavA lAgyA. govALane sAdhu upara krodha caDyo, te mAravA cAlyo. sAdhu tene joIne samajI gayA * jinadAse AnuM dudha baLAtkAre mane Apela che. tethI mane mAravA Avela che. sAdhue prasanna mukhe kahyuM ke - he dudhadhara niyogI ! tArA prabhunA AgrahathI meM te dudha lIdheluM. le,, tuM tAruM dudha pAchuM laI le. te govALa zAMta thayo. he sAdhu! A ja to have tame dudha laI jAo, pharI AvuM Acchedya grahaNa karazo nahIM. * mUla-399 : ahIM na upArjana karela kaMIpaNa khamAtuM nathI, dAsI paNa bhojana vinA bhogavI zakAtI nathI. Ama bolatA baMneno ke ekano pahepa thAya che. tathA je aMtarAya karyo, te paNa doSa ja che. * vivecana-39 : prabhu - mAlike baLAkAre dudha laI letA govALa krodhita thaIne AvuM paNa bolato saMbhave - mAruM dudha kema laI lo cho ? meM mArA zarIranA prayAsa vaDe A dudha meLavela che, phogaTa nathI ApyuM, pachI tame AnA mAlika kaI rIte thayA? uttama vezyA to ThIka, dAsI paNa bharaNapoSaNa vinA bhogavI zakAtI nathI. A bhojana mAruM che. tamAruM nathI. A rIte mAlika ane govALa vacce paNa dveSa vadhe. te badhAmAM AeNdha grahaNathI sAdhu ja doSI che. gopALanA kuTuMbane je aMtarAya thAya, te paNa 122 piMDaniyuktimUlasUtra saTIka anuvAda doSa che, e pramANe bhUtaka AdimAM paNa yathAyogya apItyAdi saMbhave che. have svAmI viSayaka AcchadhanI bhAvanA kare che - * mUla-400 thI 402 - [40] svAmI ke cArabhaTo sAdhune joIne temane mATe dariddhonA bhojananuM Achedana kare, te sAdhune tevuM na kahyuM. [41] sAdhune mATe AhAra, upAdhi Adi koI kalaha vaDe ke kalahavinA Acchedana kare to tene grahaNa karanAra sAdhune A doSo lAge. [42] Apati, aMtarAya, tenAhata doSa lAge che. eka ke aneka sAdhunA bhojanAdino viccheda thAya, upAzrayamAMthI kADhI paNa mUke, upAzraya na hovAthI kaSTa pAme ItyAdi doSo lAge che. * vivecana-400 thI 402 : gAthArtha kahyo. have vRtigata vizeSatA mAtra ja kahIzuM. prabhu - potAnA gharano nAyaka, svApI -gAmAdino nAyaka. vAda - subhaTa. teo daridra kauTuMbikonA bhojananuM Acchedana karIne Ape, te levuM na kaze. sAdhune mATe teo kalaha kare ke laha na kare, kemake koInI pAse baLAkAre letAM kalaha thAya, svAmInA bhayAdithI na bole to kalaha na thAya. A rIte sAdhune tevuM na kaze. nahIM to AvA doSo lAge - bhojanAdi jenA che temane pati thavI. temane devAnI vastunA palmioganI hAni thavI sAdhune adattAdAna lAge. jemanI vastunuM Acchedana karAyuM temane dveSa thavAthI sAdhunA bhojana-pAnano viccheda thAya, upAzrayamAM sukhe rahevA na de, kADhI mUke ItyAdi. have tenAththadhanI bhAvanA bhAve che - * mUla-403 thI 406 : prikSepa-3 [io]] koI cora sAdhune mATe ke potAnA mATe dariddhI loko pAsethI uThAvIne je Ape che tena Acchadha kahevAya. temAM vicchedake paheSa thAya che, mATe na kahyuM. paNa tenI anumati hoya to kahyuM. [44] sAdhune vize bhadrika evA co, je sAdhano nivaha na thavAthI Ape to paNa nikAsana ane vicchedana na thAya, te mATe grahaNa na kare [45,406) athavA ghI ane sAthavAnA deete teo anuL Ape tyAre grahaNa karavuM pachI pAchuM ApavuM, temanI paNa anujJA thAya to bhojana karavuM. * vivecana-403 thI 406 : keTalAMka coro sAdhu pratye bhaddhika hoya che. koI sthAne sAduo paNa dariddha sArthanI sAthe vihAra kare che. bhikSA na pAmatA sAdhu mATe te coro dariddhonuM jhUMTavIne sAdhune Ape te tenAeMdha kahevAya. te sAdhune na kaze. tenAthI bhojanAdi viyacheda, prasveSa, sArthamAMthI kADhI mUkyA ke kAlAMtare upAzrayanI prApti Adi doSa lAge. paNa sArthiko anumati Ape to kahyuM. - x * x * jo sAciko ema kahe ke - aho ! amane A sAthavAmAM ghI samAna thayuM, coro to laI ja javAnA hatA, paNa tamane ApyuM tethI amane samAdhi thAya che. A pramANe sArthikonI anujJAthI laI le, coro
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-403 thI 406 123 cAlyA jAya tyAre sArthikone pAchuM ApI de. pharI sArthiko anujJA Ape, to kahe che. Acchadha dvAra kahyuM have anikRSTa dvAra kahe che - * mUla-403 thI 411 : [40] anikRSTano niSedha karyo che, paNa sAdhuone anujJAta kahyuM che. te lADu, colaka, maMtra, saMkhaDI, dudha ane ApaNa viSayaka che. [408 thI 411] lADunA viSayavAnuM sAdhAraNa anikRSTanuM daTAMta cAra gAthA vaDe kahe che. jeno gAthArtha vivecanamAM samAviSTa che. * vivecana-403 thI 411 :| nikRSTa eTale anujJAta, anisRSTa-anujJA na ApeluM. tene tIrthakara ane gaNadharoe niSedhela che. anujJAta hoya to sAdhune kahyuM che. te anikRSTa aneka prakAre che, jemake - lADu viSayaka, bhojana viSayaka ItyAdi - x * x * sAmAnyathI anikRSTa be prakAre - sAdhAraNa anikRSTa, bhojana anikRSTa. temAM lADu viSayaka sAdhAraNa anikRSTanuM daSTAMta kahe che - - ratanapura nagare mANibhadra Adi 32-mitro hatA. teoe ujANI mATe koI divase lADavA karAvyA. ekane lADavAnuM rakSaNa karavA rAkhyo. bAkInA 31-snAnArthe gayA. tyAre koI lAlacu sAdhu bhikSArthe Avyo. lADu joyA. laMpaTapaNAthI te puruSa pAse lADavA mAMgyA. tyAre pelA lADu rakSake kahyuM ke - AnA mAlika-3-jaNA che, mArethI na apAya. pharI sAdhu bolyA - bIjAnA lADu vaDe zuM tuM punya karavA samartha nathI ? ke mAMgavA chatAM Apato nathI. tuM mane 32-lADu Ape to tArA bhAgamAMthI mAtra eka ja ocho thaze. tane a5 vayamAM ghaNo lAbha thaze, mATe ApI de. teNe sAdhunuM pAtra bharI dIdhuM. harSita thayela te sAdhu tyAMthI nIkaLyo. tyAM maNibhadra Adi 31-sAme maLyA. he pUjya ! pAtramAM zuM lIdhu che ? sAdhune thayuM, sAcuM kahIza to mArA lADavA pAchA mAMgaze, bhArathI namelA sAdhune joIne mANibhadrAdie dharAra pAtra jovA mAMgyuM. sAdhue na dekhADatA, baLAkAre temaNe joIne - lADu joyA. tiraskArapUrvaka pe'lA rakSakapurane pUchyuM - zuM teM A badhAM lADu ApI dIdhA ? pe'lo kahe meM nathI ApyA. sAdhune cora gaNI, Akroza karatA, tenuM patra, joharaNa, upakaraNAdi chinavI laI, tene gRhastha karI dIdho. rAjakuLe laI gayA. teoe sAdhuvezaghArI jANIne jIvato choDyo paNa dezanikAlanI AjJA karI. A rIte mAlikanI AjJA vinA sAdhue bhojanAdi na levA kahyuM. * mUla-412nuM vivecana : modaka dvAranI mAphaka yaMtra, saMkhaDI, dudha, ApaNa AdimAM sAmAnyano niSedha che. paNa anujJA ApeluM grahaNa karavuM kaze. arthAt tenA badhAM svAmI na Ape to tIrthakara bhagavaMte tene niSedhela che. badhAM svAmInI anujJA hoya to kahe che. have cullaka dvAranI prastAvanA tathA yulakanA bheda kahe che - 124 piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda * mUla-413 thI 417 : [41] * have cullaka-bhojana dvAra kahe che, bahu vakatavyatAthI tene pAchaLa rAkhyuM che. gurue cullakane be bhede kahela che - svAmI saMbaMdhI, hAthI saMbaMdhI. - [414] - svAmIe na Apela yulaka chinna ane achinna be bhede che. temAM Achinna paNa nikRSTa, anikRSTa be bhede che. chimyullaka grahaNa karavuM kahyuM, achinna paNa nikRSTa hoya to ko. - [415] - chinna hoya te Ta ke adaSTa paNa kahyuM che, achinna je nikRSTa hoya to kahyuM. anujJAta daSTa ke AdaSTa na kahe - [416] - anikRSTane pachIthI anujJA ApI hoya to te grahaNa karavuM kahyuM. te ja pramANe AdaSTa paNa kahyo che. tInuM bhojana anikRSTa na kare, hAthIe na dITheluM kahyuM. - [41] - hAthInuM bhojana rAjapiMs che. tenA grahaNathI grahaNAdi doSo, aMtarAya, adattAdAna doSa lAge che. mahAvata potAnuM bhojana Ape to paNa tenA vAraMvAra grahaNathI vasatinuM phoTana thAya che. * vivecana-413 thI 417 : gAthArtha kahyo che. vRttimAM rahela vizeSa kathana ja mAtra noMdhIe chIe :cullaka arthAt bhojana be bhede - svAmI saMbaMdhI, hAthI saMbaMdhI. bhojana be bhede - fchatra:- jemake koI kaNabI khetaramAM rahelA hAlikone koInA dvArA bhojana mokale, te judA judA bhAjanamAM nAMkhIne mokale to te chinna bhojana kahevAya. paraMtu - fchatra * badhAM hAlikone yogya bhojana eka ja pAtramAM mokale - to achinna kahevAya. e ja pramANe ujANI AdimAM paNa bhojananuM chinnAchinna jANavuM. achinna be bhede che - nikRSTa ane anikRSTa. je bhojana hAlikoe sAdhune ApavA chUTuM mUkela che, te nikRSTa. mokaLuM na mUkela hoya te atisRSTa. paNa hAlikanuM bhojana teno mAlika sAdhune Ape to paNa kalo. jyAre achinna bhojana sarva mAlikanI anujJA vinA grahaNa kare to na kaye. je bhojana jenA nimite chinna hoya, tenA vaDe devAya to tenA mULasvAmIe joyela ke na joyela hoya to paNa kaze. vaLI achinna paNa svAmI anujJAta hoya to ko, pachI te tenA svAmIthI daSTa hoya ke ardaSTa hoya. jo svasvAmI anujJAta na hoya to dauTa ke adeTa eke na kaze. kemake tenAtI pUrvokta grahaNAdi doSo saMbhave che. sAdhAraNa anikRSTane pUrve sva-sva sarva svAmIe anujJA na ApI hoya to paNa pachIthI anujJA Ape tyAre grahaNa karavuM kalo. pachI te svAmIne adaSTa hoya to paNa kalo. hAthInuM bhojana mahAvate anujJA ApyA chatAM rAjA ane hAthInI anujJA na hovAthI na ko. mahAvata potAnA bhAganuM Ape to paNa hAthIe na joyuM hoya to kaze. hAthInA jatA levAthI upAzrayabhaMgAdi doSo lAge. vaLI hAthInuM bhojana rAjapiMDa che. tethI rAjAnI anujJA na hovAthI grahaNa, veSa laI levo ItyAdi doSo saMbhave. aMtarAya nimitaka prApta paNa sAdhune prApta thAya che. mahAvatane paNa vRtti
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-413 thI 417 15 chedano prasaMga Ave, teno aMtarAyaka sAdhu bane ce. vaLI rAjAnI anujJA nathI mATe adattAdAna doSa paNa lAge. mahAvatane AdhIna bhojana paNa hAthInI dekhatA levAthI. hAthI samajaze ke A muMDIyo mAruM piMDa laI jAya che. roSe bharAyelo hAthI game tevuM nukasAna karI zake che. anivRSTa dvAra kahyuM, have adhyavapuka dvAra kahe che - * mUla-418 thI 421 - [41] * AdhyavaNUka traNa prakAre che - cAvaMtika, svagRhamizra ane pAkhaMDa. AraMbhamAM pahelA potAnA mATe karIne pacI te traNene mATe utAre. * [19] - taMdula, jaLa, puSpa, phaLa, zAka, besana ane lavaNa dine lAvatI . vakhate vividha pariNAma vaDe adhyavapUka ane mizrAtanuM vividhapaNuM gaNavuM. - [42] * yAvArSikane vize vizodhi che, svagRha ane pAkhaMDI e benA mizramAM pratidoSa che. tathA vizodhivALuM chia kADhIne devAmAM Ave to kahyuM, zeSa na lo. - [41] - chiaxne sthAnethI upADela hoya, bhAjanamAMthI judu karela hoya to zeSa rahevuM kahyuM che athavA abhAvanAthI teTaluM Apela hoya to zeSa raheluM kahyuM che. vivecana-418 thI 4ra1 :gAthArtha kahyo. vRttimAM rahela vizeSa kathana mAtra dhvarIe chIe - [418] adhyavapUraka traNa bhede che - (1) svagRha ane cAvadarzika vaDe mizra (2) svagRha ane sAdhu vaDe mizra. (3) svagRha ane pAkhaMDI vaDe mizra. A traNe adhyavapUrakanuM sAmAnya lakSaNa kahe che :- pUta - agni saLagAvavo, tapelImAM jaLa nAMkhavuM vagererUpa AraMbhamAM yAvadarthika AdinA AvavA pahelAM ja potAnA gharane mATe nIpajAve. pachI yathAsaMbhava adhikAdhika taMdulAdi temAM nAMkhe te adhyavapUraka kahevAya. A kAraNe mizrajAtathI tenuM judApaNuM che. [419] adhyavapUka ane mizrajAtanuM paraspara bhedapaNuM taMdula, jaLa, pukha, phaLa, zAka, vesana ane lavaNanA grahaNanA kAraNe je vicitra parimANa, tenA vaDe jANavuM. jemake mizrajAtamAM pahelAMthI ghaNAM taMdulAdika naMkhAya che, adhyavapUrakamAM pachIthI yAvadarcikAdi nimite umerAya che. [20] zuddha bhojanamAM yAvadarzika vaDe mizra evuM adhyavapUraka dUra karAya to te vadhArAnuM bhojana vizodhi thAya che. svagRha ane pAkhaMDI ke sAdhu vaDe mizra zuddha bhojanamAM paDato pUti thAya che. vizodhi koTirUpa yAvadarzika athavapUNyane 6. pADela hoya, to bAkI rahela bhojana sAdhune kahyuM che. paraMtu svagRha ane pAkhaMDI ke sAdhu vaDe mizra evuM adhyavapUraka bhojana na le. have nAvaraNa visat - [4ra1] vizodhikoTirUpa yAvadarzika adhyavapUrakane vize jeTaluM pAchaLathI vadhu nAMkhyuM hoya teTaluM tamAma judu karyuM hoya - tapelImAMthI kADhI lIdhela hoya, bAkI rahelA bhojana sAdhune kahyuM. ItyAdi - X - X - piMDaniyuktimUlasUtra saTIka anuvAda A pramANe athavapUraka dvAra kahyuM. 16-udgamadoSo paNa kahyA. * mUla-422 thI 4ra4 : [4rara) ukta 16-pakArano udgama be prakAre che - vizodhikoTi rUpa ane avizodhikoTiphA - [43] - AdhAkarma, auzikanA chellA traNa bheda, pUti, mizrapAta, bAdarapAzrutikA athavapUkanA chellA be bheda avizodhikoTi che. - ri4] - ugamakoTi avayava, lepa, alepathI svarNita bhojana traNa kalpa karyo vinA je grahaNa karAya te pUti, kAMjI, osAmaNa, cokhA dhoyelA pANI vaDe sparza karAyala paNa pati jANatuM.. * vivecana-42 thI 424 : A soLa bhejavALo udgama be bhede - (1) vizodhi koTipa - je doSathI sparza karAyela bhojana teTalAM pramANavALuM kADhI nAMkhatA bAkI raheluM kahyuM che, te. (2) avizodhikoTirU5 - vizodhikoTi sivAyano. pahelAM avizodhikoTi kahe che - temAM (1) sarva bheda sahita AdhAkarma, (2) vibhAgoddezikanA chellA traNa bheda, (3) bhojana-pAnarUpa ti, (4) pAkhaMDI ane gRha vaDe mizra tathA sAdhu ane ghara vaDe mizra, (5) bAdara prAbhRtikA, (6) athavapUraka. A avizodhikoTirUpa avayavathI sparzita zuddha bhojana vaDe thatAM doSane kahe che - udagama doSarUpa avizodhikoTinA sukA kaNiyAdi, takAdinA lepa vaDe ane vAla caNAdi alepa vaDe pazita je bhojana, te bhojana paraThavyA pachI paNa paNa traNa vAra na dhove, temAM pachIthI grahaNa karAya te pUti, kAMjI osAmaNa AdithI sparzita paNa pati ja keQAya che. ukta kathanane bhASyakAra traNa gAyA vaDe kahe che - * mUla-4rapa thI 423 - [bhASya-30 thI 36] jema lokamAM sukA paNa Azuci padArtha vaDe parzita vastrAdi dhovAmAM Ave che. tema ahIM paNa sukA evA AdhAkarmathI pati patra dhovA joIe. alepavALuM dravya paNa pAtramAM grahaNa karyA bAda te pAka dhoyA vinA kAtuM nathI, te lepavALA kAdi to kyAMthI kaze ? tethI lepAle kahyuM che. AdhAkamamAM max odana ja varjaze, tema mAnIne sauvIra, AyAma, cokhAnuM dhovANa paNa AdhAkama gaNAya tema jaNAvyuM che. * vivecana-45 thI 423 - gAthArtha kahyo ja che, kiMcit vizeSa A - vAla, caNA Adi alepakRta che, te paNa anAbhogAdi kAraNe pAtramAM grahaNa karIne pachI doSaduSTa jANIne taje to te pAtrane traNa vakhata avazya dhovuM tema jaNAvavA lepa-alepa kahyuM che. mula-428 thI 43} : [4ra8) - bAkInI vizodhikoTi che. temAM yathAzakti bhojana-pAna bhAga kara athavA na jANavAthI mizraddhavya thayuM hoya to sarveno viveka karavo. kaMIka
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-428 thI 433 127 avayava temAM rahI jAya to te zuddha che. * [4ra9] - viveka cAra prakAre che - (1) dravya viveka - je dravya tyAga karAya che. (2) kSetra viveka - je sthAne je dravya tyAga karAya che. (3) kALa viveka - kALanA vilaMba vinA tyAga karAya che. (4) bhAva viveka - AzaTha evo sAdhu jene doSavALuM jue che. [43] - ahIM zuka ane addhino sadaMzapAta ke asA~za pAta thatAM cAra bhaMga thAya che. tulyamAM be bhaMga ane atulyamAM be bhaMga - [431] - (1) zukamAM zuka paDela hoya to sukhe tajI zakAya, (ra) dravane nAMkhIne tathA ADa hAtha rAkhIne te dravane kADhI nAMkhavuM. - [43] - (3) hAthane ADo rAkhI jeTaluM banI zake teTaluM odanAdi bahAra kheMcI kADhe. (4) je te vastu durlabha hoya to mAba teTalI ja dUra karavI. ema be gAthAmAM caubhaMgI kahI. [33] nivaha thato hoya tyAre badhAMno tyAga kare, anivahamAM catubhIpikAne Adare jemAM AzaTa hoya to zuddha thAya ane mAyAvI baMdhAya che. : : vivecana-428 thI 433 : gAthArtha kahyo. vRttigata kiMcita vizeSa A pramANe che - [28] bAkInA nava prakAre eTale ogha zika ane vibhAgoddezika eTale upakaraNa pUti, mizrano pahelo bheda, sthApanA, sUkSmapAzrutikA, prAdukaraNa, phrIta, pAmiyaka, parivartita, abhyAhata, udbhijJa, mAlApahata, Accheda, anikRSTa ane adhyavapUrano pahelo bheda e vizodhikoTi - eTale je bhojanano tyAga karatAM bAkInuM zuddha bhojana vizuddha thAya. bhikSArthe aTana karatA sAdhue pahelAM pAtramAM zuddha bhojana grahaNa karyuM hoya temAM ja anAbhoga - Adi kAraNe vizodhi koTinA doSathI dUSita thayeluM grahaNa karyuM hoya, pachI koI prakAre te jANe tyAre tenA vinA nivaha na thAya, to vizuddhi koTithI je dUSita hoya teTalo ja tyAga kare. lakSamAM na Ave to sarvano tyAga kare. sarvavyA tyAra pachI keTalAMka sUkSma dravya hoya to paNa traNa vAra dhuve. [429] cAra bhede viveka kahe che - dravyAdi cAra bhede che, te gAthArthamAM kahyuM. u18 - rAgadveSarahita. nirvAha na thAya hoya tema doSavALA AhArane ja taje, tene vizenI vidhi mATe caturbhagI kahe che - [430] (1) zukamAM zaka paDe, (2) zukamAM AduM paDe, (3) AdramAM zuSya paDe, (4) AdramAM Addha paDe. temAM je pada vaDe ja je baLe bhaMga prApta thAya te-te dekhADe che. tulya - samAna hovAthI anya vastunI maNe tucano nipAta arthAt sadeza vastunuM nAkhavuM. te pahelo ane cotho bhaMga. bIjo ane trIjo bhaMga te asadeza vastuno prakSepa karavAthI prApta thAya che. have teno uddhAra vidhiH- [431] guma - vAla, caNA Adi. temAM je guNa - vAla, caNAM paDI jAya. mud - sukhe karIne, jaLa nAMkhavuM Adi kaSTa vinA ja tyAga karavAne mATe thAya che. zukamAM drava - kAMjI vagere paDe, pAkane vAMku vALI, ADo hAtha sakhI sarva dravane gALI nAMkhe. [43] zuddha AnI martha vAla, caNAdi paDela hoya to temAM hAtha nAMkhI zaTatA rahitapaNe te zukane kADhI nAMkhe. pachInuM drava kahe. jo 128 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda AddhamAM kaMI bIjuM AThuM paDe to teTalAM ja mAnano tyAga kare, bAkInuM kahe che. jo nirvAha thato hoya to A caturbhagIna seve. [433] gAthArthamAM kahela ja che. kaMI vizeSa nathI. have upasaMhAra - * mUla-434,435 - [38] koTikaraNa be bhede che - ugama koTi ane vizodhi koTi. temAM udagama koTi cha prakAre ane vizodhi koTi aneka prakAre che. [43] have te koTi bIjA prakAre kahe che - nava, aDhAra, sattAvIza, copana nevuM, ra70 e bheda che. * vivecana-434,435 : 4i34] udagama koTi - AdhArmika ane zikanA chellA traNa bheda vagere cha medavALI che. [435 nava koTi - haNavuM, haNAvavuM, havAtAne anumodavA. rAMdhavuM, raMdhAvavuM, raMghAtAne anumodavuM. kharIdavuM, kharIdAvavuM, kharIdAtAne anumodavuM. AmAM pahelI cha avizodhikoTi che. chellI traNa vizodhi koTi che. A nave koTine koI rAgathI seve, koI dveSathI seve tevI aDhAra [18] koTi thAya. o sattAviza koTi :- mithyAdaiSTi seve, samyagRSTi virativaMta seve ane samyagadeSTi avirativaMta seve. e traNa bheda vaDe nava koTine guNatAM-23 bhedo thaze. 0 copana koTi :- A-ra7ne rAga ane dveSa vaDe guNatAM-54-thAya. o nevuM [6] koTi :- nava koTine kadAca puSTa AlaMbanane AzrIne kSAMtyAdi daza prakAranA dharmane pAlana karavA mATe seve. A koTi sAmAnyathI rAtrinA nimitavALI che. [27] nevuMne jJAna, darzana, cAstriI guNatAM 230 thAya. * mUla-436 - 16-ugamanA doSo gRhasthothI utpanna thayelA zaNa. utpAdananA doSo sAdhuthI utpanna thayelA jANa. * vivecana-436 - ukta soLa udagama doSo, AdhAkamadi doSa vaDe daSita thayelA bhojanAdine gRhasyo ja kare che. dhaNIpaNuM Adi doSo sAdhu vaDe ja saMbhave che. tene sAdhucI utpanna thayelA tuM jANa. A utpAdana doSone have kahe che - * mUla-433 thI 439 : [43nAma, sthApanA, dravya, bhAvane vize utpAdanA jANavI. temAM dravyamAM traNa prakAre ane bhAvamAM soLa padavALI jANavI. [438) aupayAyitaka Adi vaDe ane parasa, azva tathA bIja vagere vaDe putra, azva, vRkSAdinI je utpAdanA te sacitta che. [43] sonA, rUpa Adi madhye Icchita dhAtuthI karelI utpatti acita hoya che, tathA bhAMDa alaMkArAdi sahita dvipada AdinI utpatti mizra hoya che. - vivecana-433 thI 439 :[43] utpAdanA cAra bhede che - nAma utpAdanA Adi nAmathI dravya utpAdanAne
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-43 thI 439 129 gaveSaNAdi jema jANavI. paNa tadhyatirikta dravyotpAdanA traNa prakAre che - sacita, acita, mizra. bhAvotpAdanA be bhede - AgamathI ane noAgamathI. A noAgamacI bhAvotpAdanA be bhede - prazasta, apazasta. jJAnAdinI utpAdanA te prazasta che, aprazasta utpAdanA 16 bhede che. [438] sacita dravyotpAdanA:- dvipada te putrAdi, catuSapada - azvAdi, apadavRkSAdi. aupayAyitaka, bhADuM, jaLa Adi. keza romAdi bheTavALA vaDe je vyApta che vAlacita eTale puruSa. puraSa, turaMga ane bIja Adi vaDe je utpAdanA te saciva che. jemake - koI puruSe potAnI patnIne puNotpati mATe devatAnI mAnatA vaDe puNotpatti karI, ghoDI mATe ghoDAnuM bhADu ApI vachero utpanna karAvyo. jaLa vaDe bIjane sIMcIne choDa utpanna karAvyo. [439] acita ane mizra dravyanI utpAdanA - A artha gAthArthamAM kahela ja che. bAkI sugama che. have bhAva utpAdanA kahe che. * mUla-440nuM vivecana : bhAvanA viSayavALI utpAdanA be prakAre - prazasta, prazad. temAM krodhAdi sahita evI dhAbIpaNAnI je utpAdaMA te prazasta che. tathA jJAnAdi trayanI utpAdanA te prazasta che. ahIM aprazasta bhAvotpAdanAno adhikAra che. utpAdanonA soLa bheda che, tene kahe che - * mUla-441,44ra : (1) dhAmI, (2) dUtI, (3) nimita, (4) AjIva, (5) vanIpaka, (6) cikitsA, (0) kola, (8) mAna, (9) mAyA, (10) lobha, (11) saMtava, (12) vighA, (13) maMtra, (14) cUrNa, (15) yoga, (16) mULa karma. A utpAdananA doSo che. * vivecana-441,44ra :-(1)- dhAtrI - bALakane pALanArI, dhAtrIpaNuM karavuM ke karAvavuM. -(2)- dUti - bIjAne saMdezo kahenArI. dUtIpaNuM karavuM ke karAvavuM. -(3)- nimitta - atItAdinA arthane jANavAnA heturUpa zubhAzubha ceSTAdi. -(4)- AjIva - AjIvikA -(5)- vanIpaka - bhikSAcara, tenI jema je AcaraNa karavuM te. -(6)- cikitsA - rogano pratikAra, -(7 thI 10) krodha, mAna, mAyA, lobha e cAre prasiddha che. -(11)- saMtava - pUrva ke pachInA paricita vaDe saMstava karavo. -(12)- vidhA * strIrUpa devatAthI adhiThita ke sAdhanA saha akSaravizeSa. -(13)- maMtra * puraNarUpa devathI adhiThita vidhA ke sAdhanArahita hoya te. -(14)- cUrNa - saubhAgyAdine utpanna karanAra vastuno bhuko. -(15) yoga - AkAzagati Adi phaLavALo dravya samUha. [35/9]. 130 piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda (16)- mULakarma- vazIkaraNa. 0 dhAmI Adi doSathI piMDa-AhAra meLavavo te. * mUla-443 thI 447 : [44] - kSIra, ma namaMDana krIDana, aMka dhaMI. A pratyeka karavuM ane karAvavuM be prakAre che. - [44] - bALakane dhAraNa kare, poSaNa kare athavA bALaka tene dhAve mATe dhAtrI kahevAya. pUrvakALamAM vaibhavanusAra pAMca dhAnI rahetI. - [44] . dudhanA AhAravALo A rUve che, tethI bhikSAnI AzA rAkhanAra mane bhikSA Apa. pachI tene stanya pAje. athavA mane pachI Apaje athavA mATe bhikSA nathI joItI, huM pharIthI ahIM AvIza. - [46] * apamAna na karAyelo bALaka buddhimAna, arogI, dIdhayu thAya che. yujhanuM mukha durlabha che, mATe tene pA, athavA huM tane ApuM. - [44] - je te bhadrika hoya to adhikaraNa kare, adhama hoya to heka kare. je bALaka kamoMdarya plAna thAya to ukAha thAya athavA cATukArI che ema AvavAda thAya. potAno para anya zaMkA kare. * vivecana-443 thI 447 : [44]] kSaradhAmI - je statyapAya che. majana-snAna viSayaka, maMDana-zaNagAra karanArI, kIDana - ramADanArI, aMkadhAmI-khoLAmAM le. stanadhaNI-pote stanapAna karAve te svayaM karaNa, bIjA pAse kAve te kArAvaNa kSIradhArtA. e pramANe marjanAdi badhImAM jANavuM. have dhAtrI zabdanI vyutpatti - [444] - bALakane dhAraNa kare che, bhADuM devA vaDe dhAraNa karAya, bALaka dhAve mATe dhAtrI. have sAdhu stanapAna karAvavA rUpa ghaNIpaNuM kare che te dekhADe che - [445 - pUrva paricita ghera pravezI sAdhu, bALakane raDatuM joI, mAtAne kahe - A bALaka hajI kSIra AhArI che, kSIra vinA he che, mane jaldI AhAra ApI. A bALakane stanapAna karAva, athavA pahelA karAvI pachI mane bhikSA Apaje. [446] apamAna na karelo bALaka matimAnAdi thAya ItyAdi tethI badhAM kAma mUkIne dudha pA. jo tuM na pAya to huM tene dudha ApuM athavA bIjI pAse stanapAna karAvuM. e rIte sAdhue dhaNIpaNuM karela dekhADyuM che. tenA doSo kahe che - [447]. * je mAtA bhadrika hoya to rAmavALI thaI AdhAkamadi kare. jo dharma sanmukha na hoya to prasveSa kare ItyAdi gAthArtha mujaba kahevuM cAvat teno pati maiyunAdi viSayamAM zaMkita thAya che. * mUla-448 thI 453 - [448] - dhAmIkaraNamAM A bIjo vikalpa che, bhikSAcayamAM koI sAdhue koI adhRtivALI zrAvikAne pUchyuM - teNI bolI du:khanA sahAyakane du:kha kahevAya. to Aje maNe dhArtApaNuM haraNa karAyuM che. - [449] - teNInI vayane, gaMDane, zUlapaNAne, kRzapaNAne na jANato sAdhu te badhuM pUchIne tyAM gayo, te bALakane joI gRhasvAmInI samakSa kahevAlAgyo. zuM? - (45o] - A tamAruM.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-448 thI 453 131 kuLa hamaNAM utpanna thayela che ke jANe che ema huM mAnuM chuM. pujya vaDe ke cadecchAthI A bALaka vaDe kSema varte che ema ame jANIe chIe. - [51] - sthaviraghANI durbaLa kSIravALI hoya to bALaka durbaLa thAya, ati stanavALI hoya to prerita mukhavALo te cipaTA mukhavALo thAya. kRza zarIrI hoya to kSIravALI hoya, kustinImAM suci mukhavALo thAya che. - 4i5]. * je dhAtrI je varse karI utkaTa hoya, teNIne te varSe karIne gaha kare, jenI gaha kare che, tevA ja vaNavALI AgaLanI hoya to teNIne vaLI atyaMta prazasta varNavALI kahevA lAge ane bIjIne duvALI kahe : [45] - bhaSTa karelI dhamI rahevA pAmI " jAra che" ema apavAda Ape. tene je vadhAdi karI zakAya, te paNa kare e ja pramANe bIjI dhAjhI paNa mane vina thaze ema dhArIne viSAdi Ape che. * vivecana-448 thI 453 - [448] - dhAtrIkaraNamAM A bIjo vikalpa che. je gAthArthamAM kahyo che. - [449]. - te du:khI ane dhAtrIrUpe sthApavAne navI dhAbInA vaya, cauvanAdi pUchIne dhanikane ghera jaIne, gRhasvAmI samakSa jaI bALakane joIne kahevA lAgyo. - [45] - zuM kahe che ? mane lAge che ke A tamAruM kuLa hamaNAM ja dhanADhya thayela che. jo paraMparAthI lamI AvI hoya to paraMparAthI dhAtrI lakSaNajJa kema na hoya ? jevI tevI ghAmI kema sakhI che ? ayogya ghANInA stanapAna vaDe kAMtirahita banelA A bALakane ame jANIe chIe ItyAdi kahIne mAtA-pitAne bhrAMtivALA kare. tyAre teo pUchaze ke dhAbInA kayA doSo che ? [451] - vRddhA dhAtrI nirbaLa kSIravALI hoya, tethI bALaka baLavAnuM na thAya. bahu moTA stanavALI hoya to stanapAna karatA bALakanA hoTha ane nAsikA dabAyelA rahetA cIbo thAya che. zarIrathI kRza dhAgI hoya to bALakane paripUrNa dudha maLatuM nathI. bahu lAMbA stanavALI hoya to bALakane mukha pasAravuM paDe che, tethI mukha soyanA AkAravALuM thAya che. ItyAdi. A navI ghaNI ukta doSavALI che, mATe pahelAMnI dhaNI ja yogya hatI. - [45] - navI sthApelI dhAtrI kRSNAdi vaNa hoya to, teNInA varSathI niMde che. jemake - kALI strI rUpano nAza kare, gauravarNI baLarahita hoya che, tethI ghauMvarNI strI sArI, tema kahe vaLI jUnI dhakhI navInA samAna varNavALI hoya to janIne atyaMta prazasta varNavALI tarIke prazaMse che. Ama sAdhu vaDe kahevAtA te gRhano svAmI navI dhAtrIno tyAga karI, sAdhue prazaMselI dhAtrI sakhe, tethI : - [453] - dhaNIpaNAthI bhraSTa thayelI dhAgI sAdhu upara hepa kare che. tethI teNI kaheze ke - A sAdhu to jAra che. A dhAtrI sAthe saMbaMdhavALo che. vaLI bhraSTa thayela dhAgI sAdhune vadha AdimAM paNa pravarte che. jene sthApI che, te dhAtrI paNa vicAraze ke pe'lI ghANInI jema A mane paNa bhraSTa karaze. ema vicArI teNI paNa 132 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda viSAdi prayoga kare. have bIjI dhAtrI mATe atideza karIne dekhADe che - * mUla-454 thI 459 - [45] - e ja pramANe bAkInI dhAmInuM paNa karavuM, karAvavuM, potAnA ghara vize kahevuM. navI dhamIne dhabIpaNAthI bhraSTa karatI Adi badhuM pUrvavata. - [45] - majjana zAstrInA doSa pragaTa karavA sAdhu kahe che - A bALaka pRthvI upara loTa che, dhULathI kharaDAyelo che, tene hRdDAva athavA huM nhavaDAvuM athavA jaLathI bIkaNa thaze ke vadhu navaDAvA durbaLa ke kata mI thaze. - [56] * majjanadhanI bALakane mAliza karI, saMbhAhanA karI, uddhatana karI, nAnathI pavitra dehavALo karIne maMDanadhabIne soMpe che. * [45] - maMDanadhItva vize sAdhu zuM kare? pahelAM IrSAkAdi A AbharaNa vaDe bALakane maMDana ra athavA huM vibhUSita chuM. A dhapjhIe hAthane yogya ghareNAM pagamAM ke kaMThane yogya ghareNAM pagamAM paherAvyA che, tethI yogya nathI. * [45] have krIDanadhalInA doSa sAdhu kaI rIte kahe - dhawI Dhara varavALI che, tethI bALaka phUlIba mukhavALo thAya, athavA komaLa ke avyakata vANIvALo thaze, mATe te sArI nathI. tathA bALakane ullApanAdi kriyA pote kare ke bIjA pAse karAve. - [459] - kAjhIne dhaplIpaNAthI bhraSTa karavA sAdhu Ama bole che - zULadhANI vaDe pahoLA pagavALo thAya, bhagna ke zuka kaTIvALI dhAmIthI du:kha pAme che. nimasi ke karkaza hAtha vaDe bhIrU thAya. * vivecana-454 thI 459 - [454] kSIrapAtrImAM kahyA pramANe bAkInI - majjanadhanI AdinA viSayamAM paNa samajI levuM. - x-x: [455] - kSIradhAtrImAM kahyA mujaba ja dhanADhyonA gharane vize navI sthApita majjanadhAgI Adi, ke jene dhAbIpaNAthI bhraSTa karela hoya tene dhAmIono AlAvo kSIrapAtrIvat kahevo. A bAbata saMkSepathI kahI, vizeSe karIne kahevA mATe AgaLanI gAthAmAM kahe che - [456] A bALaka dhULavALo che, tene navaDAva. A majjanadhAmInuM karAvavuM thayuM. jo tuM samartha na hoya to huM navaDAvuM, A majjanadhAnI karaNa thayuM athavA kSIraghATInI jema padabhraSTa thayela majjanadhAstrIne sAdhu kahe ke huM tane pharI te pade sthapAvIza. pachI dhanikane tyAM majjanadhAmInA doSo kahe, jemake - bahu pANI vaDe DhaMkAto bALaka bhAvimAM nadInA jaLa pravezakALe bIkaNa thAya che. niraMtara navaDAvatA durbaLa daSTivALo thAya. sayA na navaDAve to zarIrabaLa dhAraNa na kare. kAMtivALo na thAya. mATe A dhaNI majjana mATe yogya nathI. ItyAdi varNana kSIrasvAmIvatuM jANavuM. have maMDanaghANIne kevo sope te kahe che - | 4i5] gAthArthamAM kahela che, vizeSa kaMI nathI. have sAdhu maMDanadhAtrInA viSayamAM zuM kare, karAve, doSo pragaTa kare te dekhADe che - bANa, charI vagerenA AkAravALuM AbharaNa levuM. zrAvikAnA cittane vaza karavA sAdhu bole - A bALakane vibhUSita
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-454 thI 459 133 kara, jo tuM na samartha ho to huM vibhUSita karuM. A kAraNa-kArAvaNa thayuM. jo navI sthApelI maMDaLadhANInA doSa kahe to kaI rIte kahe ? gAthAthamAM batAvela che. teNIne padabhraSTa kare Adi kSIradhAjhIvatu jANavuM. dhe kIDana-dhAbInA viSayamAM sAdhu zuM kahe te batAve che - [458] - gAthArthamAM kahyA mujaba krIDanadhAnInA doSo batAvIne sAdhu teNIne dhAbIpaNAthI bhraSTa karAve. tathA zrAvikAnA yitane vaza karavA bALakane ullApanAdi kare : bolAve, kIDA pote kare ke karAve ItyAdi. have navI sthApela aMkadhAbIne padabhraSTa karavA sAdhu zuM kare te kahe che - [4pa9] - sthULa zarIravALI dhAgI jo keDe bALakane dhAraNa kare to te bALaka pahoLA pagavALo thaze ItyAdi badhuM gAthArtha mujaba kahevuM. bALakane raDato joI, khoLAmAM levA kahevuM athavA pote khoLAmAM le ItyAdi. * mUla-460 thI 462 - [bhAga-40,41. [46] - kIDanadhAtrIpaNuM karavAnA viSayamAM datta nAme ziSyanuM STAMta che, jene vivecanathI jANavuM [461,462] bhASyakArazrIe A ja daSTAMtano sAra be gAthAmAM rajU karyo che. teno artha paNa A kathAmAM AvI ja jAya che. * vivecana-460 thI 462 - kolakira nagare vRddhAvasthA pAmelA, kSIra jaMghAbaLavALA saMgama-sthavira nAme AcArya hatA. dukALa paDyo. siMha nAmanA ziSyane AcAryapade sthApI, gaccha soMpIne sukALavALA dezamAM vihAra karAvyo. pote ekalA rahyA. te vasati - upAzrayanA nava bhAgo pADI, tyAM ja yatanA vaDe mAsaka5 ane vaSarAna kare che. siMhacArye gurajInI pravRtti nimite datta nAmaka ziSyane mokalyo. teNe saMgamAcAryane pUrve joyA hatA te ja kSetramAM joyA, tene thayuM ke gurujI bhAvathI paNa mAsaka5 karatA nathI, zithila sAthe eka sthAne rahevuM yogya nathI, te vasatinI bahAra rahayo. bhikSA samaye AcArya sAthe bhikSArthe gayo. tyAM aMtaprAMta gharomAMthI bhikSA levaDAvI, tethI te kAMtirahita mukhavALo thayo teno bhAva jANI koI dhanADhayane tyAM gayA. vyaMtarI adhiThita bALakane raDato joI saMgamAyAryae capaTI vagADI kahyuM - "raDa nahIM temanA prabhAve vyaMtarI nAzI gaI, bALaka raDato baMdha thayo. gRhasvAmIe harSita thaI ghaNAM lADu ApyA. datta muni tethI harSita thaI vasatimAM AvyA. saMgamAcArya zarIrmsa vize nispRha hovAthI Agamokta rIte aTaka karI vasatimAM AvyA. pratikramaNa vakhate dattane kahyuM - tuM dhabIpiMDa ane cikitsApiMDanI AlocanA kara. dave pUchyuM ke - huM to ApanI sAthe ja hato. pachI mane kaI rIte doSa lAgyo ? bALakanI kIDAthI kIDana dhAbIpiMDa ane vyaMtarIne bhagADI tethI cikitsA piMDa thayo. tenAthI datta muni dveSa pAmIne vicAre che ke- A bhAvathI paNa mAsa kathanathI karatA ane mane AlocanA karavA kahe che, te vasatinI bahAra cAlyA gayo. devIe tene zikSA karavA vasatimAM aMdhakAra ane vAyu sahitanI vRSTi vikarvI. 134 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda data muni gabharAyo. saMgamAcAryae karaNAthI AMgaLI uMcI karI, te dIpazikhAnI jema pradIpta thaI dattane thayuM - are ! A to agnine paNa parigraha kare che. devIe dattane dhikkArI samagra vRtAMta kahyo. tyAre teNe AcArya mahArAjane khamAvyA. A rIte dhaNIdoSa kahyo. have dUtidoSa kahe che - * mUla-463 thI 469 : [63] dUti be bheda - gAmati, paragrAmadUti. te tArI mAtA ke tAro pitA ema kahe te pragaTa che. gupta vacana vaDe kahe te chaa che. - [46] - baMne bhedo banne prakAre che : pragaTa ane chaa. cham paNa be prakAre * lokottara ane ubhayapakSane vize. - 4i6] * pragaTadartiva A pramANe * bhiAdi mATe jatA sAdhu mAtAdino saMdezo kahe ke - tArI mAtA ke tAro pitA ema kahe che. * [66] lokomAM chamtitva - dUtipaNe niMdita che ema gaNato koI saMdiSTa sAdhu, bIjA sAdhunA pratyayathI bole ke - tArI putrI jinazAsanamAM akuzaLa che, jeNIe mane kahyuM ke - mArI mAtAne Ama kaheje. * [6] * ubhayapakSamAM chamtitva - tame mArA pitA ke mAtAne kahejo ke te kArya te pramANe thayuM athavA te kArya te pramANe karo. 68,46] pragaTa evA paragrAma dUtipaNAne ApIne deeld dvArA doSo batAve che. temAM eka daSTAMta che. je vivecanamAM spaSTa karela che. * vivecana-463 thI 469 : [46] - je gAmamAM sAdhu vasatA hoya, te ja gAmamAM saMdezane kahenArI hoya to te svagrAmadUti. pagAmamAM jaIne kahe te paragrAmati. te baMnenA paNa babbe bheda * pragaTa ane channa. - [464] - dUtipaNAnuM je AcaraNa karavuM te paNa dUti kahevAya che. temAM channa dUtipaNAnA paNa be bheda che - (1) lokottara-bIjA saMghATaka sAdhuthI paNa gupta (2) loka ane lokotarane vize - saMghATaka sAdhu ane pAse rahelA loko, te baMnethI gupta hoya. - [465] - svagrAma ane paragrAma saMbaMdhI pragaTa dUtine kahe che - bhikSAdi nimitte jatA sAdhu te ja gAmamAM ke paragAmamAM mAtA-pitAdino saMdezo kahe. - [466] - have lokottara chaDAdUtine kahe che - koI sAdhu koIka strInI putrIe saMdezo ApavAnuM kahetA vicAre ke- "dUtipaNuM kharekhara niMdita che." kemake te sAvadha che. vaLI saMghATaka sAdhu paNa mane dUtidoSathI dUSita na jANe, tethI zabda stranA badalIne bole ke - tamArI putrI jinazAsanamAM aMkuzaLa che, A pramANe saMdezo kahevaDAvela che. mAtA paNa samajI jAya ane sAmo javAba Ape ke - sAra, mArI paNIne kahI daIza ke pharI A rIte saMdezo na kahevaDAve. - [46] - have ubhayapakSe channa evI dUtine kahe che - gAthArtha spaSTa che. pragaTa evA paragrAmadatipaNAne AzrIne deTAMtathI doSa kahe che - [468,469] vistIrNa nAme gAma hatuM, tenI nIkaTa gokuLa nAme bIjuM gAma hatuM. vistIrNa gAmamAM dhanadata rahe, tenI patnI priyamatI nAme hatI. devakI nAme putrI
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-463 thI 469 135 hatI. te ja gAmamAM suMdara nAme mANasa paraNyo. temane baliSTha nAme putra thayo. revatI nAme pugI thaI. revatIne gokuLa gAmamAM saMgama nAme mANasa paraNyo. priyamati mRtyu pAmI. dhanadad dIkSA lIdhI. guru sAthe vicaratA pharI keTalAMka kALe vistIrNa gAmamAM pAchA AvyA. te potAnI putrI devakInI vasatimAM rahyA. baMne gAmane tyAre paraspara vaira cAlatuM hatuM. vistIrNa gAmavALAe gokuLa gAma upara dhADa taiyAra karI. tyAre dhanadattamuni gokuLa gAme bhikSA levA gayA. devakIe putrI revatIne saMdezo mokalyo, A gAma tAre gAma dhADa pADavA Ave che. badhI milkata ekAMtamAM sthApaje. sAdhue revatIne kahyuM te tenA pati saMgame AkhA gAmane kahyuM. badhAM laDavA taiyAra thaI gayA. paraspara moTuM yuddha thayuM. suMdara, baliSTha ane saMgama traNe yuddhamAM maraNa pAmyA. devakI pati, putra ane jamAInuM maraNa sAMbhaLI vilApa karavA lAgI. badhAMne khabara paDI ke A saMdezo dhanadatta munie (devakInA bApe ja Apelo hato. te sAdhu badhe ja sthAne dhikkAra pAmyo, pravacananI malinatA thaI. o dUti dvAra kahyuM. have nimitta dvAra kahe che - * mUla-40 thI 434 - prikSepa gAthA-pa, bhASya-43,44] [19] traNa kALanA viSayavALA paNa cha prakAranA nimittane vize nize doSo lAge che. temAM vartamAnakALe Ayuno bhaya tackALa thAya che. * 4i1) - lAbhAlAbha, sukha-du:kha, jIvita-maraNa A cha nimitto che - [47] - nimitta vaDe bhoginIne vaza karI ItyAdi daSTAMta vivecanamAM jevuM. - [473,474] bhASyakArazrI A be gAthA ukta daTAMtano ja saMkSepa noMdhe che. * vivecana-430 thI 404 - bhUta-vartamAna-bhAvikALanA viSayamAM pratyekane vize - lAbha, alAbha, sukha, du:kha, jIvita, maraNarUpa cha prakAranA nimittane vize avazya doSo lAge che. temAM keTalAMka doSo sAdhune mAvA vagerenA heturUpa hoya che. keTalAMka baMneno ghAta karanAra hovAthI sAdhu ane zeSa jIvonA ghAtanA heturUpa hoya che. vartamAnakALamAM tatkALa parano vighAta karAvanAra A daTAMta che. koI gAmanAyaka potAnI patnIne ghera mUkIne digyAmAe gayo. tenI patnIne koI sAdhae nimitta vaDe vaza karI. gAmanAyake vicAryuM ke mArI patnI suzIla che ke duHzIla te huM jouM. patnIe sAdhu pAsethI patinuM Agamana jANI parivArane sAme mokalyo. ghera AvIne joyuM to nimitta kahenAra sAdhu ghera hato. bhoginIne khAtrI karAvavApUrvaka nAyaka sAthe vAta, svapna, teNInA zarIra uparanA masA Adi badhuM kahato hato. gAmanAyakane patnInI vAtathI IrSyA thaI, kopathI sAdhune pUchyuM - he sAdhu A ghoDInA garbhamAM zuM che ? sAdhu bolyA - pAMca tilakavALo vachero che. gAmanAyakane thayuM ke jo sAghanI vAta sAcI haze to mArI patnInI vAta paNa mAnIza. anyathA A baMne avazya viruddhakarma AcaranAra che. ghoDIno garbha vidAryo. sAdhuo kaheluM tevo ja vachero taraphAto nIkaLyo. teno kopa zAMta thaI gayo. piMDaniyuktimUlasUtra saTIka anuvAda A kAraNe sarvathA nimittano prayoga karavo nahIM. nimitta dvAra kahyuM. have AjIvaka dvAra kahe che - * mUla-4pa thI 480 : [45] - jAti, kula, gaNa, karma ane zilya e pAMca prakAre AjIvanA che, te darekanA baLe bheda che - AtmAne sUcA vaDe athavA asUcA vaDe kahe. - 9i5] - jAti ane kuLane vize vividha prakAre bolavuM, gaNa eTale mallAdi, karma - khetI vagere, zilAnUNavuM vagere athavA anAvarjaka te karma, Avarjaka te zilpa kahevAya che. * [47] - sUcA :- homAdi bharAbhara karavAthI jaNAya che - A zrotriya putra che ke guskULamAM rahyo che, ke AcAryanA guNa sUcave che. - [48] - ANe nyUna, adhika ke viparIta kriyA karI tethI asamyapha kriyA karI che ane samidha, maMtra, Ahati, sthAna, tyAga, kALa tathA ghoSAdikane AgrIne samyapha kriyA karI ema kahe. - [49] - ugAdikuLane vize paNa e ja pramANe jANavuM. gaNane vize maMgala pravezAdi, devakuLanuM darzana, bhASAnuM bolavuM tathA daMDAdi badhAMnI prazaMsA karavI. - [48] - e ja pramANe karma, zilpa, tenA katani ghaNAM ane vividha prakAranA prayojananI apekSAvALI vastuone sUyA ane asUyA vaDe sArI ke narasI kahevI. * vivecana-45 thI 480 : [45] AjIvanA jAti Adi pAMca bhede batAvI. sUvA - vacananI stranA vizeSa. mahUvA - kuTa vacana vaDe kahe che. temAM jAti AdinuM lakSaNa kahe che - [46] - nAti - brAhmaNa Adi, jana - ugrakulAdi, athavA nAta - mAtAjI utpala, vana * pitAthI utpanna. nA - malla Adino samUha, varSa - khetI vagere. zAzva - tUNavuM, sIvavuM Adi. athavA nAva naM - apati utpanna karanAra te karma, sarva naM * prIti utpanna karanAra zilpa. bIjA kahe che - AcArya vinA upadezAya te karma, AcArya upadezita te zila. - [437] - bhikSArthe koI sAdhu brAhmaNane tyAM praveze, homa Adi kriyA joIne potAnI jAti pragaTa karatAM kahe ke - vidhipUrvaka homAdi karato A tamAro ja putra lAge che, ItyAdi - x - te sAMbhaLI brAhmaNa kaheze ke - tame avazya brAhmaNa lAgo cho, jethI tame A vidhi jANo cho. A rIte teNe sUtra vaDe potAnI jAti pragaTa karI kahevAya. jo ke temAM ghaNAM doSo che. brAhmaNa bhadrika haze to ghaNo AhArAdi Apaze, te jAti vaDe upajIvananuM nimitta thaze, ke jeno niSedha che. jo adharmI haze to A sAdhue jAti bhraSTa karI, mAnI kADhI mUkaze. mUvI - AhArane mATe sAdhu potAnI jAti pragaTa kare che. A pramANe ja kuLa Adi vize bhAvanA karavI. [48] - bhikSArthe gayela sAdhu brAhmaNane tyAM pravezI tenA putranI kriyA joI, jAti pragaTa karavA bole ke- tamAsa puge kriyA samyak karI ke asabhya, samyapha kriyA traNa bheda - jUna, adhika ke viparIta. yathAvasthita samidhAdi ane ghoSAdine
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-435 thI 480 133 AzrIne kare te samyak kriyA. samaya - pIpaLo Adi, maMga-omakArAdi, mAta - agnimAM dhRtAdi nAMkhavA, sthAna - Asana, thA1 - yajJa. vana - prAta:kALa, popa - udAtAdi. zeSa kathana sUjha-437 mujaba jANavuM. [49] kulAdithI upajIvana - jAtinI jema ja kulAdimAM jANavuM. jemake - ugrAdi kuLamAM jaIne, tenA putranA ArakSaka karmane prazaMsavuM ItyAdi. * x * e rIte anyokti dvArA potAnA kuLane prakAzavuM. e mUvI vaDe kuLane pragaTa karyuM kahevAya. umUvI - pragaTapaNe ja "huM amuka kuLano chuM" ema jaNAve. temAM bhadra ke prAMtapaNAnA doSo pUrvavat jANavA. | gaNa - ahIM samudAyanA vADAmAM gayela koI eka malane je pRthvIno khaMDa maLela hoya te maMDala kahevAya. tyAM pratihaMdI mallano vighAta karavA mATe pravezavuM ItyAdi. yuddhamAM pravezatA cAmuMDAdevInI pratimAne namavuM, pratimalane bolAvavA tevuM vacana bolavuM. pRthvI upara pADavo A badhI bAbatane AzrIne gaNane ghera gayelA sAdhu tenA putranI prazaMsA karIne jaNAve ke A sAdhu malla che. - [480] - karma ane zilAnuM AjIvana - kuLa AdinI jema upajIvana kahevuM. ahIM sAdhu koIpaNa rIte potAnuM karma ke zilA viSayaka kuzaLapaNuM batAve, te dvArA AjIvikA ubhI kare. A sUvA kahevAya. phUTa vacana vaDe kuzaLapaNuM kahevuM te kUvA. o "AjIva' dvAra kahyuM. have vanapaka dvAra kahe che - * mUla-481 thI 493 - 4i81) : zramaNa, brAhmaNa, kRpaNa, atithi, pAMcamo #na che. prAyaH AtmAne bhakitavALo dekhADIne mAMge che, tethI tanipaka kahevAya. * [48] - mRtamAtAvALA vAcharaDA mAphaka AhArAdinA lobhathI zramaNAdi pAMcane vize potAnI bhakti dekhADe te vanapaka kahevAya che. - [8] - ninja, zAkya, tApasa, zaika, AjIvaka e pAMca prakAranA zramaNa kahevAya che. temane bhojana ApatI vakhate koI sAdhu lobhathI potAne bhakatarUpe dekhADe. - [484] - te mATe cimakama tivatuM bhojana kare. vaLI dayALu ane dAnarucivALa che, kAmamAM gardabha jevA brAhmaNone vize paNa ApeluM nAza pAmatuM nathI, to pachI yatiomAM ApeluM nAza na pAme, temAM zuM kahevuM? - [485 - have tenA ISo kahe che mithyAtvanuM sthirIkaraNa. udgama doSa, sAdhu zAkyAdimAM cAlI jAya, "khuzAmatIyA che' tevo vivAda thAya. vipakSI thAya to AvA kare [486] * bAhANa prazaMsArUpa vanIpakapaNuM - lokane anugraha karanArA bhUmideva temaja bahAbaMdhune vize paNa ApeluM dAna ghaNAM phaLavALuM thAya che, to ghaTakamAM tatpara evA temane vize to kahevuM ja zuM? - [48] * kRpaNa viArUpa vanIpakava pUjA vaDe vaza karAya evA A lokamAM kUpaNa, dumanavALA, bAMdhavarahita, roga, kUlA, pAMgaLAne darzana denAra dAnapatA grahaNa kare che. - [488) atithi pasaMsArUpa vanIkad - prAya: loko upakArIne, paricitane 138 piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda ane Azritane darzana Ape che, paNa je mArgathI kheda pAmelA atithine pUje che, te ja dAna kahevAya. - [489] zvAna prazaMsArUpa vanIkapaNuM gAya vagerene tRNAdi AhAra sulabha che, paNa chI-chI ravApUrvaka haNAyelA zvAnone te sulabha nathI. - [49] - vaLI A zaalno kailAsa bhavanathI AvelA guhyaka devo yakSarUpe pRvI para cAle che, temanI pUja hitakArI che ane apUja ahitakArI che. [41] - brAhmaNAdi viSayaka vanIpakapaNAnA dod - prAmAdi vaDe Avarjana karavA lAyaka A lokamAM A sAdhue mAro bhAva jAmyo che. tethI te pratyekane vize pUrvokta bhadraka ane prAMtAdi doSo jANavA. [49] - zvAnanA grahaNathI kAkAdinI paNa sUcanA thaI che athavA je puruSa kAkAdimAM Asakta hoya, tenI vanapakatA kare che. [43] - patra ke agamAM apAtuM dAna niphala nathI, ema bolavAmAM paNa doSa che, to pachI apaganI prazaMsA karanArane to nizce mahAdoSa lAge. * vivecana-481 thI 493 : [481] vanIpaka pAMca bhede - zramaNAdi viSayaka che. vanIka - prAyaH dAtAranA mAnItA zramaNAdimAM potAno bhaktibhAva dekhADIne piMDanI yAcanA kare che. - [482] - bhojana, patra, vasta AdinA lobha vaDe zramaNAdimAM potAno bhaktibhAva dekhADe te vanapaka kahevAya che. - [483] - nirgunya - sAdhu, sAvatha - bauddho, tApasa-vanamAM rahenAra, gairaka - parivrAjaka, AjIvaka - gozALAnA ziSyo. teo gRhasthane ghera Avela hoya tyAre bhojanadAna vakhate koI AhAralaMpaTa sAdhu AhArAdimAM lubdha thaI, potAne zAkyAdinI bhaktivALo dekhADe. - [484] - kaI rIte vanIpakapaNuM dAkhave ? te kahe che - aho! A zAkyAdi pujayo nizcala rahI bhojana kare che - citramAM hoya tevA jovAmAM Ave che, A parama karuNAlu ane dAnacika che mATe temane avazya bhojana ApavuM. gardabhanI jema maithunAsakta brAhmaNamAM paNa dAna nAza pAmatuM nathI, to zAkyAdimAM kema pAme ? [485] - ukta kathanathI thatAM doSo kahe che - AvI zAkayAdi prazaMsA vaDe lokamAM mithyAtva sthira thAya, sAdhu paNa prazaMse che to temano dharma sAro ja haze ne ? temanA bhakto bhadrika hoya to sAdhu mATe paNa AdhAkamadi karaze, lubdha banI sAdhu kadAca veza paNa tajIne tyAM jAya, sAdhuo khuzAmatIyA che, tevo paNa avarNavAda thAya. kadAca zAkyAdi pratyenIka bane to, kADhI paNa mUke. [486] - have brAhmaNAdinI prazaMsArUpa vanIpakapaNuM kahe che - piMDadAnAdi kriyA vaDe lokopakArI, bhUdeva samAna ke jAtimAtrathI paNa brAhmaNane apAtuM dAna bahuM phaLavALuM thAya che to pachI yajJanyAgAdimAM tatpara brAhmaNane apAtuM dAna to phaLadAyI thAya ja. * [48] - loka pUjA vaDe Avaya-vaza karAya te pUjAhArya - pUjitane pUjanAra che. paNa koI kRSaNAdine dAna Apato nathI. kRpaNa, ISTajananA viyogAdithI du:khI manavALA, bAMghavarahita ItyAdimAM - x * dAna deto puruSa A lokamAM
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-481 thI 493 139 dAnapatAkAdine grahaNa kare che. * [488] - ahIM prAyaH karIne loko upakArI ke paricito ke Azritone vize ja bhojanAdinuM dAna Ape che. paraMtu je mArgathI kheda pAmelA atithine pUje che, te ja dAna jagatamAM pradhAna che. [489,4(c)] zvAna bhakto pAse zunakanI prazaMsArUpa vanIpakapaNuM karato sAdhu kahe che - zvAnone je apAya che te ghaNAM phaLavALuM che ItyAdi gAthArtha mujaba jANavuM. [491] brAhmaNAdi viSayaka vanIpakapaNAne vize doSo - namavA ane dAnAdi vaDe Avarjana karavA lAyaka evA brAhmaNAdi pratyekanuM vanIpakava karavAmAM pUrve kahelA bhadraka-prAMtAdi doSo vicAravA. jo bhadraka haze to prazaMsA vacanathI AdhAkamadi AhAra Apaze. jo prAMta-adharmI haze to gherathI kADhI mUkavA vagere doSo Avaze. - [492) : zAnanuM prahaNa e kAgaDA AdinuM upalakSaNa che, tethI tenI paNa vanIpakatA kahe che - sAdhu te kAka AdinA pUjArIpaNe Asakta pAse potAne tenA bhaktarUpe dekhADe che. [49]] vanIpakapaNuM karanAra sAdhunI doSa bahulatA - apAjhadAnanI pagadAnanA jevI prazaMsA karavAthI samakitamAM aticAra saMbhave che, to pachI apAtronI sAkSAt prazaMsA karanAranuM zuM kahevuM? temAM nize mahAdoSa lAge che. A pramANe vanIpaka dvAra kahyuM, have cikitsAhAra kahe che - * mUla-494 thI 498 : [49] sAdhu bole ke - huM taidha nathI, athavA potAnA roganI kriyA kahe athavA to vaidhapaNAe karIne ciAi kare, ema traNa prakAre cikitsA jANavI. - [495 - bhikSAdi mATe gayela sAdhu rogI pUche tyAre bole ke - "zuM huM vaidha chuM ?" Ama kahIne athafpatithI abudhane bodha karyo. - [496] - AvuM ja mAruM duHkha amuka auSadha vaDe nAza pAmeluM hatuM. athavA akasmAta utpanna thayela rogane ame amAdithI nivArIe chIe. - [49] - Agatuka ane dhAtunA bhavALA vyAdhimAM je kiyAne kare che. te A pramANe saMzodhana, saMzamana ane nidAnanuM vajevuM che. - [498] A rIte cikitsAthI asaMyamayoganuM niraMtara pravartana, gRhastha ayogolaka samAna hovAthI kAyavadha thAya. temAM durbaLa vAghanuM udAharaNa che. atirogano udaya thAya to grahaNa ane udAha thAya. * vivecana-494 thI 48 : [494] - vi - rogano pratikAra ke roganA pratikArano upadeza. sAdhune AzrIne cikitsA traNa bhede che - (1) zuM huM vaidha chuM ? Ama kahIne vaidha pAse javAnuM parokSa sUcana karI dIdhuM te eka cikitsA. (2) mane Ama thayuM, tyAre meM amuka auSadha lIdheluM. (3) vaidhapaNe sAkSAt cikitsA kare. pahelI be sUkSma che, bIjI bAdara che. - [495 - pUrve kahyA mujaba - zuM huM vaidha chuM ? kahIne vaidha pAse javuM joIe tevo bodha kare. [496] - amuka auSadhathI mAruM duHkha nAza pAmela athavA ame akramAdi tapathI roga nivArIe tema kahevu. - [497] AgaMtuka ane dhAtunA kSobhathI 140 piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda roga utpanna thatAM temAM je kriyAne kare che, te A pramANe - (1) haraDe Adi ApavA vaDe saMzodhana. (2) pitta AdinuM upazamana, (3) roganA kAraNanuM varjana karavuM. [498] cikitsA karavAmAM thatA doSa batAve che - tenAthI sAvadha vyApAronuM niraMtara pravartana thAya che kemake gRhastho tapelA loDhAnA goLA jevA che, nIrogI thayelo te cAvajIva chakAyano vadha kare che. tethI cikitsAkaraNa niraMtarapaNe asaMyama yogonuM kAraNa che. durbaLa vAgha - aTavImAM aMdhapaNAne lIdhe bhakSyane na pAmato vAgha hato. koIe cikitsA dvArA tene dekhato karyo. teNe pahelA to vaidhane ja mArI nAMkhyo, pachI ghaNAM jIvono nAza karyo. e rIte cikitsA pAmela gRhastha sAdhanA saMyama prANone haNe che. pachI pRvIkAyAdine haNe che. jo roga vadhI jAya to, sAdhune rAjakuLe pakaDAvI de che, tenAthI pravacana mAlinya thAya che. cikitsA dvAra kahyuM. have krodhAdi cAra dvArone kahe che - * mUla-499 thI pa02 - [499] - hastakalpa, giripuSeita, rAjagRha, caMpA * * * karelA ghevara, seva, modaka, siMhakesara A cAre krodhAdi utpattinA kAraNo che. [Saool - sAdhunA vidhA ane tapanA prabhAvane athavA rAjakuLamAM vallabhapaNAne athavA chAtInA baLane jANI, te sAdhune je piMDa prApta thAya te krodha piMDa jANavo. - [51] * athavA bIjAne devAtA piMDanI yAcanA karato sAdhu o na pAmavAthI ladhirahita hovAthI kopa kare, tyAre gRhastha krodhAnuM phaLa dITheluM hovAthI tenI pAsethI je piMDa, sAdhu pAme te kopiMDa kahevAya. - [pa02] * mRtakanA bhojanane AzrIne daSTAMta che, vivecanathI artha jANavA. * vivecana-49 thI 502 - [499] krodhapiMDanA deTAMtanuM nagara hastaka, mAnapiMDanuM bispiNita, mAyApiMDanuM rAjagRha, lobhapiMDanuM caMpA jANavuM tathA karelA ghebara na pAmanAra sAdhune krodha utpanna thayo, e rIte sevathI mAna, lADuthI mAyA ane siMhakesarA lADuthI lobhotpatti thaI. have krodhapiMDa - [500] sAdhunA potAnA uccATana, mAraNAdi vidhAnA prabhAvane, zApa devo Adi tapanA prabhAvane, rAjakuLamAM vallabhapaNAne ke sahasra yodhitva baLane jANIne je AhAra gRhastha Ape te krodhapiMDa che - athavA -- [51] - brAhmaNAdine AhAra apAtA sAdhu yAcanA karavA chatAM piMDane pAme nahIM, tyAre labdhirahita thaI kopa kare, "sAdha kope te sAruM nahIM" mAnI gRhastha AhAra Ape te kodhapiMDa athavA krodhita munie ApelA zrApane saphaLa thatAM joIne gRhastha AhAra Ape te kroghapiMDa. [502] daSTAMta - hastakalA nagaramAM koI brAhmaNane ghera koI marelAnuM mAsikabhojana apAtuM hatuM. mAsakSamaNanA pAraNe koI sAdhu bhikSArthe AvyA. ghebara brAhmaNone apAtA joyA, dvArapALe sAdhune na javA dIdhA. te kopa pAmIne bolyA
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-499 thI 52 141 142 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda koI bIjAnI mAsika tithimAM Apajo daivayoge tyAM koI marI gayuM. pUrvavata mAsakSamaNanA pAraNe sAdhu gayA, dvArapALe niSedha karyo. pharI kopa pAmI sAdhu bolyA - pharI koI bIjAnA mAsikamAM Apajo. pharI tyAM koI maraNa pAmyuM. trIjI vakhata paNa sAdhue zrApa Apyo. dvArapALe gRhanAyakane nivedana karyuM. teNe Adara sahita vahorAvyuM. A pramANe krodha piMDa kahyo, have mAnapiMDa vize kahe che - * mUla-503 thI 511 - [Saos] bIjAe utsAha pamADelo ke labdhi ane prazaMsA vaDe garvita thayelo athavA bIjAe apamAna karelo sAdhu je piMDanI eSaNA kare te mAnapis kahevAya. [504 thI 511-pUvaddhi] ATalI gAthAomAM mAnapiMDanuM STAMta che, tene vivecanathI gaNavuM. [511-uttaraddha] Avo mAnapiMDa levAthI bemAMthI ekane . pahela thAya, AtmAnI vipatti thAya, zAsanano uddAha thAya che. vivecana-503 thI 511 - [53] bIjA sAdhuo vaDe - "tuM ja A kArya karavA samartha che" ema utkarSa pamADelo athavA labdhi ane prazaMsA vaDe garvita thayelo - "huM jyAM paNa jauM, tyAM sarva sthAne mane lAbha maLe." ItyAdi athavA "tArA vaDe kazuM nahIM thAya" e pramANe bIjA dvArA apamAna karAyelo sAdhu ahaMkAra vaza thaI, piMDanI je eSaNA kare che, te mAnapiMDa kahevAya che. [504 thI 511-pUrvAddha] mAnapiMDamAM kSullakanuM dRSTAMta : giripuSita nAme nagaramAM siMha nAme AcArya parivAra saha AvyA. koI dine te nagaramAM sevAkki (seva]no utsava thayo. sUtraporisi bAda eka sthAne yuvAnA sAdhuno samudAya maLyo. paraspara ullApa thayo. koI sAdhu bolyA - badhAM mATe savAramAM kayo sAdhu seva lAvaze ? guNacaMdra nAme kSullake kahyuM ke huM lAvIza. teo bolyA - jo seva badhAM sAdhune pUrNa na thAya ke ghI-goLa rahita hoya to tenuM kaMI prayojana nathI. kSullaka sAdhue kahyuM - tame Iccho cho tevI lAvIza. naMdIpAtra laI bhikSArthe nIkaLyA. teo koI kauTuMbikane ghera gayA. tyAM seva, ghI, goLa taiyAra joyA. aneka cATu vacanathI sulocanA nAme kauTuMbikanI bharyA pAse yAcanA karI. paNa teNIe sarvathA niSedha karI dIdho. tyAre amarSa pAmelA kSullaka sAdhue kahyuM huM te avazya grahaNa karIza, tAruM nAka kApIza. bahAra nIkaLI pRcchA karI ke A ghara konuM che ? vibhumiranuM che. sAdhue sabhA maLe jaIne pUchyuM ke tamArAmAM viSNamitra koNa che ? mAre tenI pAse kaMIka yAcanA karavAnI che. tyAre sabhAjano bolyA, kRpaNa che, kaMI nahIM Ape, amArI pAse mAMgo. viSNumine apamAnathI bacavA kahyuM ke - bolo, bolo Apane zuM joIe che? sAdhue kahyuM ke strIne AdhIne evA cha puruSomAMno tuM na ho to yAcanA karuM. badhAM bolyA - kaho kaho - evA strImukhA cha puruSo koNa che ? (1) zvetAMguli - koI gAmamAM koI puruSa potAnI patnInI IcchA mujaba vartanAro hato. bhukhyo thavAthI savAre patnI pAse bhojana mAMge che. teNI bolI - tame jAte ja cUlAmAMthI rAkha kADho, agni nAMkho, iMdhaNathI saLagAvo, cUlA upara tapelI mUko yAvat rasoI karIne mane kaho, eTale huM tamane pIrasu. roja tema karavAthI tenI AMgaLI zeta thaI javAthI loko tene zetAMguli kahe che. (2) bakovRyaka - koI gAmamAM koI puruSa potAnI patnInA mukhanAM darzanarUpa sukhamAM laMpaTa hato. tethI teNInI AjJAmAM vartato hato. koI vakhate teNIe taLAvamAMthI pANI bharI lAvavA kahyuM, patnInI AjJAne devAjJA mAnI zirodhArya karI, loko na jue te mATe rAtrinA chellA prahare haMmezAM taLAvamAMthI pANI bhare che. tenA paganA saMcAra ane ghaDo bharavAnA avAjathI bagalA uDI javA lAgyA. tethI loko tene bakoNayaka kahevA lAgyA. (3) kiMkara - koI gAmamAM koI puraSa, patnInA stana, jaghanAdinA sparzamAM laMpaTa hovAthI patnInI IcchA pramANe vartato hato. te savAramAM uThIne hAtha joDIne patnIne pUche ke - "he priye ! huM zuM karuM ?" tenI patnI tene je-je Adeza Ape tema karyA karato. tyAM sudhI ke tenI patnI teNInA paga dhovAnuM kahe, to te paNa dhoI deto. tethI loko tene 'kiMkara' kahetA hatA. (4) nAyaka * koI gAmamAM koI puruSa panInI AjJAmAM raheto hato. koI divase patnIne kahyuM - huM snAna karavAne IcchuM chuM" teNI bolI- AmaLAne zilA upara vATo, khAnanI potaDI pahero, tela vaDe zarIrane mAlIza karo, ghaDo hAthamAM lyo, taLAve snAna karIne jaLathI bharIne ahIM lAvo. haMmezAM tema karavA lAgyo. lokoe tenuM nAma nAyaka karyuM. (5) vRdha Iva rikhI - koI gAmamAM koI parapa panInA Adeza mujaba kArya karato hato. te strI soI karavA beThI, teNe patnI pAse bhojana mAMgyuM, teNI bolI - mArI pAse thALI laIne Avo. bhojana ApyuM, teNI bolI bhojana sthAne jaIne jamo. A rIte te roja gIdhanI jema ubhaDaka page Thekato - Thekato hAthamAM thALa laIne Ave-jAya che. tethI lokoe AvuM nAma rAkhyuM. (6) hadajJa - koI gAmamAM patnInuM mukha jovAmAM laMpaTa puraSa teNInI AjJAmAM vartato hato. tene eka putra thayo. te bALaka viTAdi kare tyAre, te patnInI AjJAthI tene pakhALe che. hadanane pakhALato hovAthI hadajJa kahevAyo. kSullake A kathA kahetA badhAM aTTahAsya karatAM bolyA ke - he sAdhu ! A viSNu mitra to cha e puruSonA guNa dharAve che. tethI strImukhA evA AnI pAse kaMI mAMgazo nahIM. viSNamitra kahe nA-nA huM tevo nathI. mAMgo te ApuM. lake sevaghI-goLa mAMgyA. ghera laI gayo. patnIne koI bahAne mALIye caDAvI dIdhI, pachI
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-503 thI 511 143 sIDI kheMcI lIdhI. kSallakane paNa bharIne seva-ghI-goLa ApyA. teNe sulocanA sAme joIne nAka upara AMgaLI pheravI nizAnI karI. pachI pAtra bharIne potAnI vasatimAM gayo. [511-uttarAddha) Avo mAnapiMDa grahaNa na karavo. kemake tenAthI baMne daMpatine hepa thAya, tadravya ane anya dravyano viccheda thAya. apamAnita thayelI te strI potAnuM maraNa kare, pravacananuM mAlinya thAya. mAnapiMDanuM daSTAMta kahyuM, have mAyApiMDane kahe che - * mUla-512 thI 518 :aSADhAbhUtinuM deetta che. gAthArtha vivecanamAM samAviSTa che. * vivecana-512 thI 518 : rAjagRhI nAme nagara hatuM. tyAM siMharI nAme rAjA hato. te nagare vizvakarmA nAme naTa hato. tene be putrI hatI. baMne ati suMdara ane rUpazreSTha hatI. abhuta mukha kAMti, kamalayugala jevA netro, puSTa-uMcA ane AMtararahita evA stanayugala vALI ItyAdi - X - X - thI sarvAga suMdara hatI. tyAM vihAra karatA dharmaruci AcArya padhAryA. temane aSADhAbhUti nAme buddhinidhAna ziSya hatA. bhikSArthe aTana karatAM vizvakama naTanA gharamAM pravezyA. tene zreSTha modaka maLyo. bahAra nIkaLI vicAryuM ke - modaka to AcArya mahArAjano thaze. rUpa parAvartana karI bIjo modaka mAMgu. kANAnuM rUpa karI pharI te ghera jaI bIjo modaka prApta karyo. A to upAdhyAyano thaze. kunjanA rUpe jaI bIjo modaka prApta karyo. A modaka bIjA saMghATaka sAdhano thaze. kuTInuM rUpa karI cotho modaka prApta karyo. vizvakama naTa upara beThA beThA badhuM joto hato. teNe vicAryuM ke- A amArA madhya uttama naTa thaI zake che. mALethI utaryo, AdarapUrvaka aSADhA bhUtine bolAvI, tenuM paNa modakathI bharI dIdhuM. vinaMtI karI ke - Apa haMmezAM ahIM AhArArthe padhAjo. aSADhAbhUti gayA. vizvakamAM naTe sAdhunA rUpa parAvartananI vAta karI, putrIone kahyuM ke - dAna ApI, prIti dekhADI tame A sAdhune vaza karI lo. aSADhAbhUti roja temane tyAM Ave che, baMne naTa kanyA te pramANe upacAra kare che. sAdhune atyaMta rAgavALA jANIne, ekAMtamAM laI joI naTa kanyA bolI - tame amane paraNIne bhogavo, ame tamArA vinA rahI zakatI nathI. aSADhA bhUtinuM cAritrAvaraNa karma udayamAM AvyuM. viveka jato rahyo. kuLajAtino mada jato rahyo. nATakanyAnI vAta svIkArI. guru pAse sAdhuveza mUkavA cAlyA. gurune namIne sva-abhipAya kahyo. gurue ghaNAM vArtA, zAstravacano kahyA. ASADhAbhUti bolyA - Apa sarvathA satya cho, paNa tevA karmonA udayathI huM rahI zakato nathI. gurune vAMdIne rajoharaNa pAchuM soMpyuM. paNa gurune pITha dekhADavI te aviveka samajI 144 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda pAchA page cAlato vasatinI bahAra nIkaLyo. vizvakarmAtaTane ghera Avyo. naTapunIoe sAdara tene animeSanayane joyo, aSADhAbhUtinuM AzcaryakArI rUpa joyuM. savAMga saMpUrNa evA tenA pauraSatvane joIne AdhIna thaI. vizcakamaei baMne kanyA temane paraNAvI. vizvakarmAe baMne putrIne kahyuM ke - je AvI avasthA pAmyA pachI paNa gurupAdanuM smaraNa kare che, tethI te avazya uttama prakRtivALo che. tethI AnA cittane vaza karavA tamAre niraMtara madirApAna karyA vinA ja rahevuM. anyathA te vikata thaIne cAlyo jaze. aSADhAbhUti kuzaLa hovAthI te naTono agraNI thayo. sarva rathAne ghaNuM dravya, vastra, AbharaNo meLave che. koI divase naTI zUnya nATaka bhajavavAnuM hatuM. baghAM pota-potAnI strIne ghera mUkIne rAjakuLe AvyA. aSADhAbhUtinI baMne bhAya te divase khUba dArU pIne cetanA rahita ane vaarahita thaI bhUmi upara paDelI hatI. rAjAe niSedha karatAM badhAM naTo ghera gayA. aSADhAbhUtie AvIne baMne panI, bIbhatsarUpe nagna paDelI joI. aSADhAbhUtine turaMta moha utarI gayo ane cAritranI ruci thaI, gharamAMthI bahAra nIkaLI gayo. vizvakamaei aSADhAbhUtinA iMgitAkArAdithI jANyuM ke A nakkI virakta thaIne jAya che. tenI putrIone uThADI dhamakAvI, tene pAcho vALo, na vALI zakatI ho to AjIvikA mAMgo. baMne panIo doDI, aSADhA bhUtie mAtra dAkSiNyatAthI AjIvikA mATe anumati ApI. pachI teNe bharatacakravartInA caaine pragaTa karatuM rASTrapALa nAme nATaka banAvyuM. rAjA pAsethI 500 rajano ane AbhuSaNAdi mAMgyA. aSADhAbhUti pote bharata cakravartI thayo. rAjaputrone yathAyogya sAmaMtAdirUpe taiyAra karyA. cakravartInI badhI ja Rddhi samRddhi vikurtI, cheka arisAbhavanamAM bharata cakIne kevaLajJAna thayuM tyAM sudhI bhajavyuM. rAjAe ane lokoe puSkaLa AbharaNAdi ApyA. paNa 500 rAjapura sahita aSADhAbhUti dharmalAbha daIne cAlyA. rAjAne thayuM A zuM? teNe kahyuM bharatakI pAchA pharelA ke huM karuM? pharI guru pAse jaI dIkSA lIdhI. A rIte mAyApiMDa na sevavo, chatAM glAna, kSapaka, prAthUrNaka ane sthaviradino nibhAva na thato hoya to mAyApiMDa grahaNa karavo. mAyApiMDa kahyo. have lobhapiMDa kahe che - * mUla-pa19 thI para1 - [51] - Aje huM amuka vastu grahaNa karIza ema dhArI prApta thatI evI paNa bIjI vajI grahaNa na kare, te lobhapiMDa. athavA A sArA savALuM che ema jANIne niSNAdi grahaNa kare te lobhapiMDa. [para0,51] A viSayamAM siMha kesarA modaka viSayaka STAMta che, teno gAthArtha vivecanamAM samAyela che. * vivecana-519 thI para1 - - Aje haM siMkesarIyA modakAdine grahaNa karIza, evI buddhithI vAla, caNAdi maLe to paNa na le paNa INitane ja grahaNa karavA te lobhapiMDa che. athavA lApasI
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-pa19 thI para1 145 Adine ghaNAM grahaNa kare te lobhapiMDa. caMpAnagarImAM suvrata sAdhu hatA. koI divase nagaramAM modakano utsava thayo. te divase savata sAdhune thayuM ke - Aje mAre siMhakesarAmodaka ja grahaNa karavA. bhikSA levA cAlyo. aDhI prahara sudhI modaka mATe bhaTakayo modaka na maLavAthI te naTayita thayo. 'dharmalAbhane badale jenA ghera jAya tyAM te 'siMhakesarA' bole che. te pramANe bhamatA rAtre be prahara gayA. koI zrAvakanA ghera 'siMhakesarA' bolatA praveza karyo. zrAvaka gItArtha ane DAhyo hato. te samajI gayo ke siMhakesasalADu na maLavAthI A naSTayita thayA che, tethI teNe siMha kesarAnuM bharela pAtra mUkI dIdhuM. lo ! grahaNa karo. te grahaNa karyA pachI suvata sAdhunuM citta svastha thayuM. pachI zrAvake kahyuM - bhagavad ! Aje meM purimaanuM pratyAkhyAna karela che, teno samaya thayo ke nahIM ? tyAre suvrata sAdhue upayogapUrvaka AkAzamAM joyuM, tArA samUha joI madhyarAtri thayAno khyAla Avyo. potAnA jIvita upara dhikkAra chuTyo. zrAvakanA guNane prazaMsato ane potAne niMdato vidhipUrvaka modaka paraThave che. dhyAnAgni prajavalita thayo. kSaNavAramAM badhAM ghAtikarmo bALIne kevaLajJAna pAmyA. A lobhapiMDa kahyo. have saMtavadvAra kahe che - * mUla-pa22 thI pa31 - [para saMtava be bhede che - saMbaMdhI saMstava, vacana saMtava. te darekanA be bheda che - pUrva ane pazcAtuM. [53] - mAtApitAdi pUrva saMstava che ane sAsu-sasarAdi pazcAt saMtava che. temAM sAdhu gRhastha sAthe pUrva ke pazcAt saMstavanA saMbaMdhane kare. - [para4] - kevI rIte paricaya kare? potAnI vaya ane paranI vaya jANIne tene yogya saMbaMdha dekhADe, ke - mArI mAtA AvI hatI ke bahena ke putrI ke pautrI AvI hatI. [55] - pUrvarUpa saMbaMdhI saMtava :- koI sAdhu sAdhIraja vaDe netramAM akSa lAve, pUchatA kahe ke - mArI mAtA AvI ja hatI, tyAre te ratanakSepa kare, paraspara saMbaMdha thAya, vidhavA nuSAdinuM dAna kare. - [26] - pazcAt saMtAvanA A doSo - "A mArI sAsu jevI che' kahetA vidhavAdi putrInuM dAna kare 'AvI mArI bhAya hatI' kahevAthI tatkALa ghAta ke vratabhaMga thAya. asAdhAraNa doSa kahI have sAdhAraNa doSa kahe che - [] - A mAyAvI ane cATukArI sAdhu amane vaza kare che, ema niMdA kare che te adhama hoya to kADhI mUke, bhadrika hoya to pratibaMdha thAya. * [Sara * pUrUSa vacana saMtava :- pahelAM chatA ke achatA guNasaMstava vaDe je sAdhu dAnA kayAM pahelAM dAtAnI stuti kare te pUrva saMsAva kahevAya. - [29] - te ja A che ke - jenA guNo daze dizAmAM na nivAryA chatAM prasare che, anyathA kathAmAM ame sAMbhaLyA che, te atyAre ame pratyakSa tamane joyA che . [53] bhojanAdi [35/10]. 146 piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda ApyA pachI chatA ke achatAM guNonI stuti vaDe dAtAnI stuti karAya, te pazcAta saMjIva kahevAya che. - [31] - Aje tame mArA cakSu nirmaLa karyA. tamArA yathArthaguNo saba vistAra pAmelA che, pahelAM mane zaMkA hatI. have mAruM mana niHzaMka thayuM che. * vivecana-pa22 thI 531 : [522] saMtava be bhede - paricaya rU5, glAdhArUpa. paricayarUpa te saMbaMdhI saMtava ane plAdhArUpa te vacana saMtava. te pratyeka paNa babbe bhede che. pUrvasaMtava, pazcAsaMsva. baMne prakAranA saMbaMdhI saMtava kahe che - pi23] mAtApitAdi rUpa paricaya te pUrva saMtava. sAsu-sasarAdi te pazcAt saMstavasAdhu paricaya ghaTanAne pUrva ke pazcAtu kALamAM sAMkaLe. [524] paricaya kevI rIte kare ? sAdhu AhAra laMpaTAvathI potAnI ane bIjAnI vaya anusAra saMbaMdha batAve. jemake te vayovRddhA hoya to tyAM "mArI mAtA AvI hatI" tema kahe. ItyAdi * x - pUrvarUpa saMbaMdhI saMstava : (para5] gRhasthane ghera bhikSArthe pravezI potAnI mAtA jevI koIka strIne joIne AhAranA laMpaTapaNAthI kapaTa karI AMkhamAM azru lAvI de. te strI pUche, tyAre kahe - mArI mAtA tamArA jevI ja hatI. tenA doSo kahe che - te strI mAtRtva dekhADavA sAdhunA mukhamAM stanane mUke. paraspara sneha saMbaMdha thAya. vidhavA putravadhU AdinuM dAna kare dAsI vagerenuM paNa dAna kare. A pUrvasaMstavanuM dRSTAMta kahyuM. e pramANe pazcAt saMstava saMbaMdhI daSTAMta jANavuM, tenA doSo kahe che - [26] mArI sAsu AvI hatI kahetA te strI potAnI putrInuM dAna kare. "mArI patnI AvI hatI' ema kahe tethI koI IrSyALu pati sAdhuno ghAta kare. jo teNIno pati samIpa na hoya to "ANe mane patnI karI" ema vicArI unmatta thaI te strI patnIpaNe varte to sAdhuno vrata bhaMga thAya. | [52] A mAyAvI sAdhu amane vaza karavA mATe khuzAmata kare che, evI niMdA thAya. bhikhArI jevI mAtA-pitAnI kalAnAthI amArI apabhAjanA kare che, ema vicArI gharamAMthI kADhI mUke. jo zrAvako bhadrika hoya to sAdhu upara pratibaMdha - Asakti thAya, AdhAkarmAdi AhAra Ape che.. [528] audArya Adi guNo, temano je prazaMsArUpa vacanasamUha satya ke asatya hoya tenAthI bhojanAdi pUrve ja dAtAnI stuti kare. [529] sugama che. have pazcAt vacana saMtava kahe che - [53] bhojanAdi ApyA pachI dAtAne satya ke asatya rUpe guNa paricaya kahevA vaDe je sAdhu stuti kare che. [31] jemake - vAha ! tamArA darzana thayA, amArA teno nirmaLa thaI gayA. ItyAdi - 4 - o saMstava dvAra kahyuM, have vidhA ane maMtranuM dvAra kahe che -
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-532 thI 530 143 148 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda * mUla-532 thI 537 : [] vidyA ane maMtranI prarUpaNA karavI. vidyAmAM bipAsakanuM daSTAMta che, maMgAmAM zirovedanAmA muraMDa rAjAnuM daSTAMta che. * [533,534] A baMne gAthAno artha vivecanamAM dauTAMta saha samAvAya jAya che. temAM doSo kahe che - [3] * pratividhya dvArA che ke bIjo tenuM saMbhanAdi kare. tathA A pApa vaDe jIvanArA mAyAvI ane kAmaNagArA che, ema lokamAM juguptA ane grahaNAdi thAya. - [36] maMtranA viSayanuM dRSTAMta che. jeno artha vivecanamAM jovo. - [53] tenA doSo - pratimaMga vaDe te athavA bIjI tenuM staMbhanAdi kare ItyAdi gAthA- pa35 - mujaba jANavuM. * vivecana-532 thI 537 : [532] vidhA sAdhanA sahitanI athavA strIrUpa devatAdhiSThita je akSara racanA. maMtra * sAdhanArahita ke puruSa devatAdhiSThita akSara sthanA. [533,534] bhikSa-upAsakanuM dRSTAMta - sAdhumAM AlApa thayo ke bipAsaka ati prAMta che, tene koI apAve evo che ? sAdhue kahyuM - mane anujJA Apo. gaMdha samRddha nagarano A dhanadeva bhikSapAsaka sAdhune kaMI Apato na hato. anujJA pAmela sAdhu keTalAMka sAdhune laIne tene ghera gayo. vidhA vaDe maMtrita karyo. teNe sAdhune kahyuM - tamane zuM ApuM ? teo bolyA - ghI, goLa, vastrAdi Apo. teNe svajano mAraphate ghaNAM ghI, goLa Adi apAvyA. pachI sAdhue vidyA saMharI lIdhI. bipAsaka mULa svabhAvamAM AvI gayo. vilApa karavA lAgyo ke mArA pI Adi koNa haraNa karI gayuM ? tyAre tenA parijano bolyA- tame ja sAdhuone amArA hAthe apAvela che. [535] ahIM tenA doSo kahe che - vidhAmukta thayelo te gRhastha kadAca hepI thAya, teno pakSano koI pratividhAthI staMbhana, uccATana, mAraNAdi kare. A sAdhu vidhAdithI jIvanArA, mAyAvI, zaTha che evI lokamAM niMdA thAya che. rAjakuLe pakaDAvo, veza choDAvavo, kadarzanAdi paNa thAya che. [36] maMtranA viSayamAM muruDa rAjA, pAdaliptasUrinuM daSTAMta :- pratiSThAnapura muruMDa rAjA hato. tyAM pAdaliptAcArya rahetA hatA. koI divase muruMDa rAjAne ati zirovedanA thaI, koI tenuM zamana na karI zakyA, tyAre koI na jANe tema pAdaliptAcAryae maMtranA dhyAnapUrvaka oDhela vastranI aMdara potAnA jamaNA jAnunI upara, paDakhe, cotarapha potAnA jamaNA hAthanI aMgulI jema jema bhamAvavA lAgyA, tema tema rAjAnI zirovedanA dUra thavA lAgI. sajA AcArya bhagavaMtano upAsaka thayo ghaNAM AhArAdi ApavA lAgyo. [53] ahIM pAdaliptAcA koI doSa sevana karela nathI. paNa pUrve kahelA vidhA kathAnakanI jema maMtra prayoga karatAM doSo saMbhave che tethI tene kahevAyela che. doSo 'vidhA-prayoga'vata jANavA. chatAM saMghAdinA prayojanamAM maMtrano prayoga e apavAda mArga che. vidhA ane maMtra kahyA. have cUrNAdi dvArone kahe che :* mUla-pa38 thI pa4ra : [538] adeya karanAra cUrNamAM cANakayanuM, pAdaparUpa yogamAM samitasUrinuM, mUlakama-vivAha, garbha parizATanamAM be yuvatInuM daSTAMta che. [pa39 thI 241] A traNa gAthAmAM daSTAMta che, artha vivecanamAM joyo. [54] vidhA ane mane vize je doSo kahyA, te ja vazIkaraNAdi cUrNone vize paNa jANavA. eka ke aneka upara pahela kare ke nAza paNa thAya. * vivecana-pa38 thI 54ra - kusumapura nagaramAM caMdragupta nAme rAjA hato. cANakaya teno maMtrI hato. tyAM jaMghAbaLarahita susthitAcArya hatA. tyAM dukALa paDyo. AcAryae vicAryuM ke - samRddha nAmanA ziSyane AcAryapade sthApI, gaccha sahita koI subhikSa dezamAM mokaluM. ema vicArI tene yoniprAbhRta ekAMtamAM bhaNAve che. be nAnA sAdhu adRzya thavAnA kAraNarUpa aMjananI vyAkhyA sAMbhaLI. samRddha nAmaka munine AcAryapade sthApyA. gaccha sahita dezAMtara mokalyA AcAryazrI ekalA rahyA. be nAnA sAdhu temanI pAse rahyA. AhAra paripUrNa na hovAthI AcAryazrI durbaLa thavA lAgyA. aMjanavidhithI adRzya thaI teo caMdragupta sAthe bhojana kare che. caMdragupta rAjA dubaLo thavA lAgyo. AhAra pUro thato nathI. cANakyae vicAryu ke ATalo AhAra pIrasAvA chatAM Ama kema ? mATe janasiddha puruSa rAjA sAthe jamato hovo joIe. cANakyae buddhithI jANyuM ke be aMjanasiddha puraSo Ave che. pakaDavA mATe dhumADo karyo. AMkhamAMthI AMsu sAthe aMjana paNa relAI gayuM. baMne sAdhu pratyA thayA. cANakyae pravacananI malinatA na thAya te mATe caMdraguptane dhanyavAda ApI, vedanA karIne baMne sAdhune vidAya ApI. pachI AcAryazrIne kahyuM ke ApanA mulako ugraha kare che. AcAryazrIe temane kahyuM - zrAvaka thaIne paNa tame muninA nivahino vicAra karatA nathI ? cANakayae kSamAyAcanA karI. cUrNadvAra kahyuM. have 'yoga' padane jaNAve che - * mUla-pa43 thI 543 - prikSepa-6] [54] saubhAgya ane daubhagya karanArA yogo AhArya, anAhArya ema be bhede che. temAM ArSa ane dhUpavAsa AhArya che ane pAdalapAdi yoga anAhArya che . [544 thI 546] pAdalepana yoganuM STAMta che, jeno gAthArtha vivecanamAM samAviSTa che. [54] A eka prakSepa gAthA che. je mUlakarma saMbaMdhI che. je have pachInA dvAramAM kahevAze. * vivecana-543 thI 547 :yogo be bhede - lokone prItikArI ane potikArI. pANI vagerenI sAthe
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-543 thI 543 149 je AhAra karAya te AhArya, tenAthI viparIta te anAhArya. je jalAdi sAthe pIvAya te AgharSa kaheya. [zaMkA) cUrNa ane vAsamAM zo taphAvata che ? (samAghAna sAmAnya vastuthI banela zuka ke Addha bhUko te cUrNa, sugaMdhI vastuthI banela, ati pIsAyela te vAsa kahevAya. pAdalepanayoganuM dRSTAMta - acalapuranagara pAse kRSNA ane chellA be nadI, vacce brahma nAme dvIpa che. tyAM 49 tApaso sAthe devazarma kalapati vasaMto hato. potAnA tIrthanI prabhAvanA karavA saMkrAMti Adi divase pAralepa karI kRSNA nadI upara cAlIne calapura Avato. loko vismita thaIne teno bhojanAdi satkAra karatA. teo zrAvakonI niMdA karatA ke tamArA guramAM AvI zakti nathI. samita sUrine vAta karI. samita sUri jANatA hatA ke A pAdalepa karI lokone chetare che. temAM koI tapazakti nathI. AcAryazrIe kahyuM- tame tene bhojana mATe nimaMtrI, paga dhoI nAMkhajo. pachI zrAvakoe tema karI badhAM lokone bolAvI nadIe vaLAvavA gayA pAdalapa na hovAthI te tApasa kulapati DUbavA lAgyo. lokamAM tenI apabhAjanA thaI. tene bodha karavA samitasUri tyAM padhAryA. badhAM loko samakSa temaNe nadIne kahyuM - he kRNA! ame sAme kAMThe javA IcchIe chIe, te vakhate tenadInA baMne kAMThA eka sAthe maLI gayA. badhAM vismaya pAmyA. tApase dIkSA lIdhI. yoga dvAra kahyuM, have 'mUla' nAmaka dvAra kahe che - * mUla-548 thI 554 : [548] bhinna yonika kanyA saMbaMdhe daSTAMta che, vivecana thakI gAthArtha jANavo. [54] temAM pahela ane uddAha nAme doSa lAge che. [SaSao] vivAha saMbaMdhe putrInuM daSTAMta che. [51] vivAha saMbaMdhe putranuM dRSTAMta che. gAthA, vivecanathI jANato. [552,553] AdAna ane paztiADa be avayavanI vyAkhyA eka daSTAMta dvArA kahI che. gAthArtha vivecanamAM che. pipa4] mulakamamAM doSa :- saMkhaDI karavAmAM chakAyanI virAdhanA thAya, ekamAM kAmanI pravRtti kare, ekamAM uhAdi thAya. ekamAM mAvajIva bhoLAMtarAya thAya che. * vivecana-548 thI 554 ; [548] koI nagaramAM dhana nAme zreSThI hato, tenI patnI dhanapiyA, bI suMdarI hatI. teNI bhinnayonivALI hatI. A vAta mAtA jANatI hatI pitA nahIM. koI zreSThIputra sAthe vivAha thayo. mAtAne thayuM ke Ano pati jo teNIne bhinnayonikA jANaze to A du:khI thaze. koI sAdune badhI vAta jaNAvI. sAdhue teNIne Agamana ane pAnaauSadha ApyA. tenAthI te abhinna yonivALI thaI. [549] caMdrAnanA nagarImAM dhanadatta sArthavAha, caMdramukhI tenI patnI hatI. baMnene koI dine paraspara kalaha thayo. dhanadad bIjI zreSThIpumI paraNavA vicAryuM. te vAta caMdramukhIe jANI. teNIne IrSyA thaI. aMdhAparijita nAme sAdhu bhikSArthe AvyA. 15o piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda caMdramukhI pAse sapatnInI vAta sAMbhaLI, sAdhue teNIne auSadha Ayu, kahyuM ke A koI rIte teNIne khavaDAvI deje. jethI te bhinnayotikA thaze ane te vAta tArA patine kaheje, jethI paraNaze nahIM. ukta baMnemAM A doSa che - cAvajIva maithuna pravRtti thAya. jo strI A vAta jANe to tene sAdhu upara dveSa thAya, pravacana uEAhaNA thAya. [55] koI gRhapatinI putrI yuvAna thaI, koI sAdhu bhikSArthe AvyA. sAdhue teNInI mAtAne kahyuM ke- Ane nahIM paraNAvo to koI yuvAna sAthe kArya AcarI kuLane malina karaze. lokazruti paNa che - x * paraNAvI devI. [551] koI gAmamAM koI kuTuMbIno putra cauvanane pAmela hato. tene joI sAdhu, tenI mAtAne kahe ke - A tamAro putra yauvanane pAmyo che, to tene kema paraNAvatAM nathI ? paraNIne patnInA snehathI sthira thaze, na paraNyo to koI svacchaMdAcArI strI sAthe cAlyo jaze. tenA karatA paraNAvI do. [552,553] saMyuga nAme nagara hatuM. siMdhurAja rAjA hato, tene be patnI hatI * zRMgAramatI, jayasuMdarI, zRMgAramatIne gabhadhAna thayuM. jayasuMdarIne mAtsaryathI dhRti thaI. koI sAdhu AvyA, teNIne pUchyuM ke kema duHkhI che? sapanIno vRtAMta sAMbhaLyo. teNIne garbhAdhAnanuM vacana ApyuM. teNI bolI ke- mane putra thaze to paNa yuvarAjapaNuM nahIM pAme. sAdhue be auSadha AyA - (1) teNInA garbhAdhAnanuM (2) sapanInA garbhanA pAtananuM [554] vivAha kAryamAM chakAyanI virAdhanA thAya che. eka sthAne akSata yonipaNuM ane garbhAdhAna karavAmAM maithuna pravRtti thAya - paraMparA cAle che. garbhapAtAdi karAvatA pravacananI malinatA, AtmAno vinAzAdi thAya che. kSatayotikaraNathI cAvajajIva bhogAMtarAya ane uDAtAdi thAya che. A pramANe utpAdanonA 16-doSo kahyA. have grahaNauSaNA kahe che - * mUla-papapa thI pa58 - [papas] e pramANe udgama ane utpAdanAthI vizuddha, gaveSaNA karela tathA grahaNanI vizodhie karIne vizuddha evA piMDanuM grahaNa thAya che. * pipa6] * sAdhuthI utpanna thayelA doSo utpAdanonA che, ema tuM jANa. potAthI ane parathI utpanna thayelA doSo grahaeSaNAnA che, tene huM kahIza. - [55] - zakita tathA bhAvathI apariNata be doSo sAdhuthI utpanna thayelA che, bAkInA AThe doSo nizcayathI gRhastha vaDe utpanna thayelA tuM jANa. * pipa8] * grahaNa eSaNAnA nikSepa - nAma, sthApanA, dravya, bhAva e cAra bhede che. temAM dravyamAM vAnarayUthaTAMta ane bhAvamAM daza pado che. * vivecana-papapa thI pa58 :pipapa udagama ane utpAdanArUpa doSathI rahita gaveSaNA karelA piMDanuM grahaNa
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-555 thI 558 thAya che. paNa kyAre ? grahaNamAM zaMkAdi doSanA abhAve vizuddha hoya to, anyathA vizuddha thatuM nathI. tethI huM grahaNaiSaNAnA doSo kahIza. [556] gAcArya kahyo. potAthI ane parathI utpanna thayelA doSone vibhAga pADIne kahe che - [55] sugama che. have grahaNaiSaNAno nikSepa kahe che - [558] grahaNaiSaNA cAra bhede - nAma grahaNaiSaNA, sthApanA grahaNaiSaNA, dravya grahaNaiSaNA, bhAvagrahaNaiSaNA. gaveSaNAvat A bhedo kahevA. vizeSa e ke - tadravya grahaNaiSaNAmAM vAnarayUthanuM dRSTAMta che. bhAva grahaNaiSaNA be bhede che - AgamathI ane noAgamathI. temAM noAgamathI be bhede - prasastagrahaNaiSaNA ane apazasta grahaNaiSaNA. prazasta eTale samyajJAnAdi viSayavALI. aprazasta eTale zaMkitAdi doSathI duSTa bhakta-pAnAdi viSayavALI. * mUla-559 thI 561 : dravya grahaNaiSaNA saMbaMdhe vAnarajuthanuM udAharaNa A traNa gAthAmAM che. vivecana-559 thI 561 : 151 vizAlazRMga nAme parvata hato. tyAM eka vanakhaMDamAM vAnarayUtha ramatuM hatuM. te ja parvate bIjuM paNa vanakhaMDa sarva puSpa ane phaLanI samRddhivALuM hatuM. paNa tyAM drahamAM moTo matsya hato, te pANI pIvA AvanAra badhAM mRgAdi prANIne kheMcIne khAI jato. potAnuM vanakhaMDa puSpAdi rahita jANIne yUthasvAmIe nirvAha samartha evA bIjA vanakhaMDane zodhavA be vAnara mokalyA. temaNe zodhela vanakhaMDamAM sUyapati potAnA yUthasahita gayo. teNe vanakhaMDa madhye draha joyo, tyAM pravezatA zvApadonA pagalAM joyA paNa bahAra nIkaLatAM na joyA. teNe vAnarone sUcanA ApI ke kAMThe rahIne kamaLanI nALa vaDe pANI pIjo, aMdara pravezazo nahIM. jemaNe TUthapatinuM vacana mAnyuM. teo svecchAthI sukha bhogavanAra thayA, na mAnyuM te vinAza pAmyA. have prazasta bhAvagrahaNaiSaNAmAM zaMkitAdi daza bhedo kahe che - * mUla-562nuM vivecana : (1) zaMkita - AdhAkarmAdi doSanI saMbhAvanA, (2) prakSita - sacita pRthvIkAyAdithI kharaDita, (3) nikSipta - sacitta upara sthApela, (4) pihita-sacittathI DhAMkela, (5) saMhata-bIje sthAne mUkela, (6) dAyaka-dAyaka doSathI dUSita, (7) unmizrita - puSpAdithI mizra, (8) apariNata - prAsuka na thayela, (9) lipta - lepavALuM, (10) chardita - bhUmi upara verAyela. A daza eSaNA doSo che. * mUla-563 thI 572 : [563] - zaMkitamAM caturbhAgI che. temAM bemAM, grahaNamAM, bhojanamAM doSa lAge che. pacIzamAMthI je doSanI zaMkAne pAme te doSa lAge che mAtra chello bhaMga zuddha che - [54] - AdhAkadi 16-udgama doSo, makSitAdi nava eSaNA doSo e kula 25-doSo che, chello bhaMga zuddha che - [565] - upayogavaMta ane Rju piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda evo zrutajJAnI chadmastha sAdhu prayatnathI vaiSaNA karato pacIzamAMthI koI doSane pAme to paNa zrutajJAnanA pramANapaNAthI zuddha che. - [566] sAmAnyathI zrutamAM upayogavaMta zrutajJAnI jo ke - azuddhane grahaNa kare to teno kevaLI paNa AhAra kare che. anyathA zruta pramANarUpa thAya. - [567] - zrutanA apamANamAM cAstrino abhAva thAya, tethI mokSano abhAva thAya, mokSano abhAva thatAM dIkSAnI pravRtti nirarthaka bane ce. - [568] - pahelAM bhaMgano saMbhava H- koI lajjALu sAdhu kema tame ghaNI bhikSA Apo cho ?' ema pUchavA samartha nathI, tethI zaMkA vaDe grahaNa karIne zaMkAvALo ja teno AhAra kare che. - [569] - bIjo bhaMga - zaMkita hRdayathI grahaNa karI, te bIjA sAdhue zodhI, kaMIka prakaraNa athavA paheNaka che te sAMbhaLIne zaMkA rahita vApare. - [57] - trIjo bhaMga :- AlocanA karatA bIjA sAdhune sAMbhaLI pote vicAra kare che ke - "amuka ghera meM jevI ghaNI bhikSA prApta karI che, tevI ja bIjAe paNa prApta karI che" ema zaMkA sahita khAnAra sAdhu. - [571] - jo zaMkA ja doSa karanArI hoya, to e pramANe zaMkAvALuM zuddha chatAM paNa azuddha thaze tathA aneSaNIya paNa zaMkArahitapaNe anveSita kareluM zuddha thase. - [572] - AcArya kahe che ke tArI zaMkA ThIka che, to paNa - bemAMthI eke pakSamAM na paDelo azuddha pariNAma epaNIyane aneSaNIya kare che ane vizuddha pariNAma aneSaNIyane eSaNIya kare che. * vivecana-563 thI 572 3 152 zaMkitane vize caturbhUgI - (1) grahaNa karavA ane bhojana baMnemAM zaMkita. (2) grahaNamAM zaMkita paNa bhojanamAM azaMkita, (3) bhojanamAM zaMkita paNa grahaNamAM azaMkita, (4) grahaNa ane bhojana baMnemAM azaMkita. AmAM pahelAM traNe bhaMgo doSayukta che. kayA doSa - udgamanA-16, eSaNAnA-9, je AdhAkarmapaNAthI zaMkti hoya te grahaNa ke bhojana karato AdhAkarmanA doSa vaDe baMdhAya che. e pramANe ja auddezika doSamAM paNa samajavuM. cotho bhaMga zuddha che. pacIza doSathI zuddha - grahaNa karavAmAM ke bhojana karavAmAM zaMkti nahIM evA cothA bhaMgamAM vartato sAdhu zuddha che. kemake chAsyanI parIkSAthI zaMkArahita grahaNa kareluM hoya te zuddha kahevAya. gAthA-565 no artha spaSaT che. sAmAnyathI piMDaniyukti Adi Agamane vize upayogI, AgamAnusAre kalpsa - akalyanI bhAvanA karato zrutajJAnI jo koI prakAre azuddha grahaNa kare to paNa kevaLajJAnI tene khAya che. anyathA zrutajJAna apramANa thAya, zrutajJAnanA pramANapaNAthI sarva kriyAnA lopano prasaMga Ave, kemake zruta vinA chAsyone kriyA kAMDanA jJAnano asaMbhava che. kriyA kAMDano asaMbhava thavAthI - zruta vinA yathA yogya sAvadha ane niravadha vidhi ane pratiSedhanA jJAnanA asaMbhavathI sUtranuM apramANapaNuM thatAM cAstrino abhAva
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-563 thI 52 153 154 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda thAya. cAvata dIkSA nirarthaka thAya kemake dIkSAnuM bIjuM kaMI prayojana nathI. have pahelAM ItyAdi bhaMgano saMbhava kahe che. [1] koI sAdhu svabhAvathI lajjAvAnuM hoya, koI gharamAM bhikSArthe praveze, ghaNI, bhikSA pAmI zaMkita thAya ke ATalI bhikSA kema apAya che ? paNa lajjAthI pUchI na zake ane vadhAre to te pahelA bhaMgamAM varte che. | [] koI sAdhu pahelAM bhaMgavALo hoya, paNa saMghATaka tenI zaMkAnuM nivAraNa karI de, pachI je AhAra vApare, te bIjA bhaMgamAM varte ce. [B] koI sAdhu ghaNI bhikSA pAme, samyak AlocanA karatA bIjA sAdhunI AlocanA sAMbhaLI zaMkA kare ke - mArI jema bIjA saMghATake paNa ghaNI bhikSA prApta karI che, to te AdhAkarma doSathI dUSita haze, ema vicArato je sAdhu AhAra kare, te bIjA bhaMgamAM varte che. zaMkA-samAdhAna gAthArtha-pa1 ane pa mujaba jANavA. vizeSa che ke - avizuddha evo manano pariNAma, kevA prakArano avizuddha? A bhojanAdi zuddha ja che ke azuddha ja che, ema eke pakSamAM na paDelo hoya to te zuddhane paNa azuddha kare che. vizuddha pariNAma eTale Agamokta vidhi pramANe gaveSaNA karanArano 'A zuddha ja che' evo adhyavasAya, svabhAvathI azuddha evA paNa bhojanAdine zuddha kare che. o zaMkitadvAra kahyuM, have makSita dvAra kahe che - * mUla-573 thI 581 - [Saos] makSita be bhede che - sacitta ane acita. sacitta traNa bhede ane acitta be bheTe che. * [54] - sacitta makSita traNa bheda - pRthvI, apU, vanaspati. acitta prakSita be bhede - gahiMta ane gahiMta. kalayAkalayanI vidhimAM bhajanA. - [535] - je raja sahita zuka che ane A4 pRvIkAya vaDe prakSita hoya te sarva sacitta prakSita che. have kAyamakSitane kahIza. [56] * purakarma, pazcAtkarma, saniSTha, udakAddha e cAra akAyanA bhedo che. pratyeka ane anaMta vanaspatikAyanA utkRSTa sa vaDe Alipta je hastAdika te vanaspatikAya prakSita che. - [53] - bAkInA teuM, vAyu, basa e traNa kAya vaDe saciva, mizra ke AdratApa makSita hotu nathI. [58] - sacitamakSita evA harad, pAtrane vize cAra bhaMga thAya che temAM pahelAM traNa bhaMgano niSedha che, chellA bhaMgane vize anujJA che. * [Neel - acita prakSitane AzrIne cAra bhaMgomAM bhajanA che, eTale ke aNahiMtanuM grahaNa ane gaeitano niSedha che. * [paco] - saMsata jIvavALA ane gahiMta evA paNa gorasa ane dvava vaDe makSitane vajanuM tathA mAdhu-thI-tela-goLa vaDe prakSita varjavuM. kemake mAkhI ane kIDIno zata na thAo. ... [51] * lokamAM gahiMta evA paNa mAMsa, carabI, zoNita, madirA vaDe prakSita hoya te vache. baMnene vize garhita evA mUtra, viTAthI sparzita paNa varjatuM. * vivecana-pa33 thI 581 - [53] - makSita be bhede che - (1) sacita makSita - sacita pRthvI Adi vaDe kharaDAyela, (2) acita makSita - acita pRthvInI jAdi vaDe je kharaDAyela hoya te. [34] gAyArtha kahyo ja che. vizeSa A - fkta - carabI AdithI lIMpAyela, arfta - dhRtAdi vaDe lIMpAyela. sacicpRthvIkAyamakSita kahe che - [55] sacita pRthvIkAya be bhede - (1) zuka :- rajasahita zuka pRthvIkAya vaDe - ati bArIka bhasma jevA pRthvIkAya vaDe je deya vastu, pAna ke hAtha makSita hoya. (2) Addha - sacita Adra pRthvIkAya vaDe makSita. [56] akAyamakSita cAra bhede - (1) bhojanAdi ApyA pUrve sAdhu mATe hAtha, pAna Adine jaLa vaDe dhovuM Adi karma te puraH karma. (2) pachI je dhovAya Adi te pazcAkarma. (3) saniSpa - kaMIka dekhAtA jaLa vaDe kharaDAyela hAtha Adi. (4) udakAThuM - spaSTa dekhAtA jaLAdi saMsargavALA hAtha Adi. ghaNAM rasayukta pratyeka vanaspatinA - AmaphaLAditA, anaMtakAyika eTale phaNasa AdinA tAjA zleSNa kakaDA vaDe kharaDAyela hatAdi. [57] sacivAdi teukAyAdinA saMsarga chatAM lokamAM makSita zabdanI pravRtti dekhAtI nathI. ayita evA bhasmAdirUpa te traNa vaDe pRthvIkAyava makSitapaNuM saMbhave che, tethI teno niSedha nathI. acita vAyukAya vaDe paNa makSitapaNAMno saMbhava nathI, kemake lokamAM tevI pravRtti nathI. [58] pRthvIkAyAdi sacita vaDe makSita evA hasta ane pAtrane vize cAra bhaMga A pramANe - (1) hasta makSita, paNa paNa makSita (2) hasta makSita paNa paga nahIM, (3) paNa makSita paNa hasta makSita nahIM. (4) eke makSita nahIM. pahelAM traNa bhAMgAmAM grahaNa karavuM na jyo. cothA bhaMgamAM kare che. [39] ayita prakSitamAM paNa hAtha ane pagane AzrIne pUrvavata cAra bhAMgA kasvA. cAre bhAMgAmAM bhujanA che. lokamAM aniMdha dhRtAdi vaDe makSita hoya to grahaNa karAya, lokamAM siMdha evA carabI Adi vaDe makSita hoya to niSedha che. temAM paNa cotho bhaMga zuddha ja che, tenuM grahaNa thAya. | [58] tenI madhya paDelA jIva vaDe yukta agahiMta evA dahIM Adi ane pAnaka vaDe makSita athavA makSita evA hAtha ane pAtra vaDe apAtuM hoya to varSa che. ahiMta evA madha, ghI, tela vaDe makSita hoya ke makSita evA hasta, paNa vaDe devAtuM hoya te varSa che. ItyAdi - X - X -- [581] - lokamAM gati ane evA mAMsAdi vaDe makSita, tene varjavuM - 4 - 0 makSita dvAra kahyuM, have nikSipta dvAra kahe che - * mUla-582 thI 586 :[58] kAyamAM nikSipta be bheda - satimAM, mizramAM. te pratyeka be
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-pa82 thI 586 155 prakAre - anaMtara, paraMpaTa, * [58] - pRnI, apa, teu, vAyu, vanaspati, basa, te pratyekanA be bheda - anaMtara, paraMpara. agnikAyanA sAta bhedo che. [58] saciva pRthvIkAyamAM sacitta pRthvIkAya nAMkhyo, e pramANe ay, teuM, vanaspati, vAyu ane trasakAyamAM jANavuM - [58] - e pramANe bAkInAno paNa avanikAyamAM nikSepa hoya che. temAM eka eka bhaMga potAnA sthAnamAM ane pAMca-pAMca bhaMga parasthAnamAM hoya che. - [58] - e ja pramANe miznamAM paNa 36bhedo kahevA. e pramANe sacetanamAM mizranA 36-bhedo kahevA. ema ja minA mitrane kahevA e ja pramANe sacita ane mizranA acittamAM kahevA. * vivecana-582 thI 586 : [58] manaMtara - AMtara vinA, paraMpara - AMtarA sahita. jemake - sacita pRthvIkAya upara thALI ane tenA upara devA lAyaka vastu mUkI hoya te ahIM parihArya ane aparihAryanA vibhAga vinA sAmAnyathI sacitta, acita ane mizrarUpa bheda vaDe karIne nikSipta praNa prakAre che. temAM traNa caturbhagI che te A pramANe - (1) sacitamAM acita, (2) mizramAM saciva, (3) sacitamAM mizra, (4) mizramAM mizra. A eka caturbhAgI thaI. sacita ane acittane AzrIne bIjI caturbhagI che. acita ane mizrane AzrIne trIjI caturbhagI che. have anaMta-paraMpara vibhAgane kahe che - [583] pRthvIkAyano nikSepa cha prakAre che - (1) pRthvIkAyano pRthvIkAyane vize niphopa, (2) pRthvIkAyano apakAyane vize nikSepa, e rIte (3) teukAyane vize, (4) vAyukAyane vize, (5) vanaspatikAyane vize ane (6) trasakAyane vize pRthvIkAyano nikSepa. A pramANe apakAyAdi darekano paNa nikSepa cha prakAre jANavo. badhAM maLIne 36-bhedo thAya che te dareka bheda be prakAre - anaMtara nidropa, paraMpara nikSepa. [584] pRthvIkAyane vize cha prakAre nikSepa - gAyAI mujaba jANavo. e rIte pRthvIkAya nikSepa cha bhede kahIne, bAkInA kAyono nirdeza kare che. pi8 pRthvIkAyanI mAkaka apakAyAdino nikSepa pRthvI Adine vize hoya che. temAM eka eka bhaMga potAnA sthAnamAM ane bAkInA pAMca-pAMca bhaMga parasthAnamAM hoya che. jema pRthvIkAyano pRthvIkAyamAM vikSepa te sva sthAna che, kAyAdi pAMca te parasthAna che. A rIte sacitamAM sacita evA prakAranA pahelAM bhaMgamAM 36 bhedo thayA. bAkInAno atideza kare che. pi86] sacitamAM sacittanI jema mizra pRravyAdikane vize paNa sacita yvyAdikano niphopa 36-bheTavALo jANavo. A rIte pahelI caubhaMgIno bIjo bhaMga kahyo. e pramANe sacita pRthvI Adine vize mizra pRthvI Adino nikSepa 36-bheTavALo kahevo. Ama kahIne caubhaMgIno trIjo bhaMga kahyo. e ja pramANe mizrapRthvI Adino mizra pRthvI Adine vize 36-bheda kahevA. e pahelI caturbhagIno cotho bhaMga kahyo. 156 piMDaniyuktimUlasUtra saTIka anuvAda e pramANe 144-mUMgo thayA. e rIte traNe caturbhagI maLIne 432-bhedo jANavA. have kalayAkataya vidhi - * mUla-pa87,588 : [58] je nirUpamAM sacina ane mizrane ApIne caubhaMgI kahI che, temAM cAra bhaMgamAM anaMtara ane paraMpara tathA paritta ane anaMta vanaspati agrAhya che. - [58] - athavA ahIM caubhaMgI judI rIte thAya che. temAM eka pakSamAM sacita-mizra ane eka pakSamAM acita. pahelA traNa bhaMganI vAta ja nathI. * vivecana-pa83,588 - gAthArtha kahyo. vizeSa e ke bIjI ane trIjI caturbhagInA pahelAM traNa bhaMgamAM vatatu anaMtara Adi paNa agrAhya che. tathA bIjI, trIjI caubhaMgInA cothA bhaMgamAM vartata grAhya che. kemake te levAmAM doSa nathI. have matAMtara kahe che - - pUrvanA krama vaDe catugI A pramANe - sacitamAM sayimizra, acittamAM sacivamizra, sacitamizramAM acita ane ayitamAM acita. ahIM pahelAMnI jema pratyeka bhaMgamAM pRthvI Adi cha bhedathI 36-36 bhedo thAya, e rIte kula-144 bhedo thAya. temAM pahelAM traNa bhaMgamAM grahaNa karavAnI vAta ja nathI. sAmarthyathI cothA bhaMgamAM kalpa che. bIjI ane trIjI yobhaMgI saMbaMdhIno trIjo trIjo bhaMga je sAmAnyathI azuddha che, te viSayamAM vizeSa kahe che - * mUla-589,590 : [58] vaLI je koI acita dravya sacitta ke mikAmAM nikSepa karAya che, tyAM A anaMtara ane paraMpara vaDe mAgaNA hoya che. * [] - pRthvI upara sthApita avagAhimAdi anaMtara che, pRthvI upara rahelA tapelI AdimAM sthApana karela te paraMparA che. mAkhaNa Adi jalamAM nAMkhela hoya te anaMtara, nAva AdimAM mUkela hoya te paraMpara kahevAya che. * vivecana-pa89,50 : gAthArtha kahyo. vizeSa A pramANe :- vatta dravya - odanAdi, atharfeife * paDvAnna, mAMDA vagere. A gAthAmAM pRthvIkAyane AzrIne anaMtara ane paraMpara nipho kahyo. pachI akAyane AzrIne kahela che. have teukAyane AzrIne anaMtara ane paraMparanI vyAkhyA kare che - * mUla-591 thI 594 : [51] vidhyAta, mura, kaMgAla, apAta, prApta, samajavAla ane bhutakAMta ema sAta prakArano agni che. te be prakAre che, temAM liMpelA mane vize yatanAthI grahaNa karAya che . [592 - agni spaSTa dekhAto na hoya, paNa iMdhaNa nAMkhavAthI dekhAya tevo hoya to vidhyAta kahevA. kaMIka pILA aninA kaNIyA
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-591 thI 594 153 mara kahevAya, vAlArahita te aMgAra kahevAya. [53] vAlA thALI Adi sudhI na pahoMce to cothA aprApta bhedamAM ane prApta thaI hoya to pAMcamAM bhedamAM jANavuM. chaThThA bhedamAM karNa sudhI jvAlA jAya che ane chellA bhedamAM kaNathI upara adika javAlA jAya che. pi94] te kaTAha cAre paDakhe lIdhela hoya, rasanuM parizATana thatuM na hoya, te kaTAha paNa vizALa hoya, te Irasa paNa turaMta nAMkhela hoya ane ati uNa na hoya to kahyuM. * vivecana-591 thI 594 : agni sAta prakAre - (1) vidhyAta - spaSTa dekhAto hoya, pachI iMdhaNa nAkhavAthI vRddhi pAmato dekhAya che. (2) murkhara - kaMIka pILA ane agha bujhAI gayelA agninA kaNiyA. (3) aMgAra - jvAlA hita agni, (4) apAta - cUle sthApela paNa javALA vAsaNane na sparzatI hoya. (5) prApta-javALA vAsaNamAM taLIyAne sparzatI hoya. (6) samajavAla - jvALA vAsaNanA kAMThA sudhI sparze. (3) vyutkrAMta * vALA vAsaNanA kAMThAthI uMce jAya. sAte teukAyanA bhedo che. darekanA baLe bheda * anaMtara nikSipta, paraMparanikSipta. artha pUrvavat. * * * x - have A ja gAthAnuM vivaraNa vidhyAtAdinA svarUpathI kahe che. [592,593] TIkArya gAthArthamAM ane pUrva sUtranI TIkAmAM kahelo che. [594] jo kaDAInI cotapha mATI lIdhela hoya, devAtA IcchussanA biMduo na paDatAM hoya, jo te kaDAI paNa vizALa mukhavALI hoya, jo te Iphyumsa paNa turaMtano nAMkhelo hoya, to te devAto IkSarasa che. ahIM te IkSarasanuM biMdu paDe to paNa mATInA lepamAM paDe paNa cUlAnA teukAyamAM nahIM, tethI lIpala kaDAI kahI. vizALa mukhavALA pAtramAMthI kheMcAtu kamaMDala Adi-thI kaDAI na bhAMge, teukAyanI virAdhanA na thAya mATe 'vizALa' zabda lakhyo. 'ati uNa' na hoya te grahaNa karavAnuM kAraNa pote kaheze. dhe udakane AzrIne vizeSathI kahe che - * mUla-55 thI 599 : [595] uNodaka paNa guDasathI pariNAma pAmeluM ati uNa na hoya to paNa kahyuM che, vaLI je piTharanA karNa ghasAyA vinA apAya te kahyuM che, kemake ghasAvAthI lepa ke jaLanA paDavAthI agninI virAdhanA na thAya. * [56] - pArve lIula kaTAha, anatiuNa Izurasa, aparizATa ane agharzata A cAra pada vaDe soLa bhaMga thAya che. temAM pahelAM bhaMgamAM anujJA che, zeSa bhaMgomAM anujJA nathI. - [59] - padanI jeTalA dvika sthApavA, tene guNavAthI bhaMgonuM mAna thAya che. tenI syanA eka AMtarAvALA laghu, guru mUkavA ItyAdithI thAya che. 58] ati uSNa detAM be prakAranI virAdhanA, chana thavAthI hAni tathA pAtrano bheda thAya. 158 piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda vAyue upADelI paTikA anaMtara che ane bastimAM rahela paraMparA che. [59] vanaspatimAM haritAdika upara apUAdika anaMtara nikhi che. pirAdimAM nAMkhela paraMpara che. tathA pITha upara mUkela apUNadi anaMtara che ane maska ke kutupAdimAM mUkela che paraMpara che. * vivecana-55 thI : [195] je kaDAImAM pahelAM goLa ukALyo hoya, temAM nAMkhela jaLa kAMIka tapela hoya to paNa saMsakta guDarasa vaDe mizra thavAthI tatkALa acitta thAya che. tethI ati uSNa na hoya to paNa kyo. je jaLa devAtu hoya tyAre piTharanA baMne karNa praveza karatA ke bahAra nIkaLatA kamaMDaLAdi vaDe athaDAtA na hoya to te devAtuM jaLa kalo che. Ama kahIne have kahevAnAra soLa bhaMgonI madhye pahelo bhaMga dekhADyo. have te 16-bhaMga kahe che - [596 gAthArthamAM artha kahevAyela ja che. have bhaMga gAthA kahe che - [59] jeTalAM padonA bhaMgo lAvavAnI IcchA hoya teTalA liMka upara ane nIce evA krama vaDe sthApavA. pachI temano yathAkrama guNAkAra karatAM chellA dvikamAM je aMka Ave, te bhaMgonuM pramANa jAmyuM. gAthA-pa96mAM kahelA cAra padonA bhaMga lAvavAne ISTa che. tethI cAra liMka upara nIcenA krama vaDe sthApana karavA. pachI pahelA dvikane bIjA ki vaDe guNavo, tyAre cAra thAya. te cAra vaDe bIjo dvika guNavo eTale ATha thayA. te ATha vaDe cotho dvika guNavo tyAre soLa thayA. vRittimAM paMktiracanA kema karavI ? tenI paddhati kahI che ane sthApanA paNa dekhADI che, jeno anuvAda ame karela nathI.] mAtra eTaluM ke temAM pAzvavilita, ananyuNa, aparizATi, aghati karmano bhAMgo zuddha che, bAkInA paMdare bhaMgo azuddha che. temanA vize anujJA Apela nathI. | [598] ati uSNa grahaNa karavAmAM doSa kahe che - (1) Atma (2) pavirAdhanA. ati uSNa grahaNa karavAthI te bhAjana tenAthI tapatA hAtha vaDe grahaNa karanAra sAdhu dajhe, te AtmavirAdhanA. sthApana karelA sthAna vaDe ApanArI Ape, te ati uSNa hovAthI teNI paNa zake che, te paravirAdhanA. ati uSNa hovAthI dAna ApatA koI prakAre sAdhunA pAtrathI bahAra paDe to IzrusAdinI hAni thAya. vaLI te bhAjana-pAna paDI javAthI bhaMga thavAno ke cha javanikAyanI virAdhanAthI saMyama virAdhanA thAya. vAyukAya sugama che. [599] vanaspatinA viSayamAM ane basanA viSayamAM anaMtara ane paraMpara nikSipta kahela che te gAyAmAM spaSTa ja che. temAM sarvatra je anaMtara nikSipta hoya te grahaNa karavA lAyaka nathI. kemake sacitano saMghaTTa vagere doSano saMbhava che ane paraMpara nipti hoya to sacitanA saMghAdino tyAga karavA vaDe yatanApUrvaka grahaNa karavA lAyaka che.
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-595 thI 599 159 nikSipta dvAra kahyuM. have pihitadvAra kahe che - * mUla-600 thI 604 : [60] saciva, citta ane mizra vaDe pihitane AalIne caubhaMgI thAya che. temAM pahelAM kaNAne vize pratiSedha che ane chellA bhaMgane vize bhajanA che. 6i01] je pramANe nikSiptadvAramAM saMyogo ane bhaMgo kahI che, te ja pramANe A pihiddvAramAM jANatuM. trIjA bhaMgamAM ATaluM vizeSa che. 6i02] aMgAradUpitAdi anaMtara pihita che ane sarAvAdi sAMtara pihita che tathA tene vize je vAyu RSTa che, te anaMtara che ane basti vaDe pihita hoya te paraMparA che. 6ios] vanaspatikAyamAM phalAdi vaDe spaSTa rIte pihita hoya te anaMtara che. chakAdimAM rahela te paraMparA che. trasakAya viSayamAM kacchapa ane saMcArAdi vaDe pihita hoya te anaMtara ane bIjuM paraMpara jANavuM. [6os] acitta vahu pihita hotA guru gura vaDe, guru laghu vaDe, laghu gura vaDe, baMne lai ema caturbhAgI thAya che. temAM be bhaMga agrAhya che. * vivecana-600 thI 604 : 6i00] ahIM traNa caturbhagI thAya - (1) sacita ane mizrapada vaDe, (2) sacita ane acita pada vaDe, (3) mizra ane acita pada vaDe. jemake - (1) sacita vaDe sacita pihita, (2) mizra vaDe sacitta pihita, (3) sacita vaDe mizra pihita, (4) mizra vaDe mizra pihita. A ja pramANe bAkInI baMne samajI levI. temAM pahelI caturbhagImAM cAre bhaMgomAM AhAra na kahyuM. bIjI ane trIjI caturbhagImAM darekanA pahelA-pahelAM traNa bhaMgamAM na kahyuM. chellA bhaMga vizenI bhajana gAthA-604 mAM kaheze. 6i01] traNa caturbhagInA viSayavALA avAMtara bhaMga kathanamAM bhalAmaNa je prakAre nizcitatAramAM saciva, acita, mizranA saMyogo pUrve kahyA che, e pramANe svasthAna ane parasthAnanI apekSAthI eka eka bhaMgamAM 36-36 bhedo kahyo. ema karatAM traNa caturbhagImAM 432 bhaMgo thAya che, te ja pramANe ahIM pihita dvAramAM jANavA. * * * * * vizeSa e - bIjI ane bIjI caturbhagInA darekanA trIjA bhaMgamAM anaMtara ane paraMpara mArgaNAnI vidhimAM nikSiptadvAra thakI A AgaLa kahevAze. te taphAvata jANavo. temAM sacita pRthvIkAya vaDe sparza karAyela je khaMDakAdi te saciva pRthvIkAya anaMtara pihita hoya che, jene garbhamAM sacita pRthvIkAya che evA piThAdi vaDe je pihita te sacita pRthvIkAya paraMpara pihita che. e ja pramANe hima AdinA deTAMta sacita akAyane paNa jANavA. 62] ahIM jyAre tapelI AdimAM dALa-kaDhI vageremAM kaDachI Adine vize gArAne sthApIne hIMga Adi vaghAra devAya che. tyAre te aMgArA vaDe keTalAMka dALakaDhIno sparza thAya che. te anaMtarapihita kahevAya che. ahIM mArA zabdathI mumusadimAM 160 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda nAMkhelA caNA Adi anaMtarapihita jANavA. aMgArAthI bharelA zarAvAdi vaDe DhAMkela piTharAdi paraMparapihita kahevAya che. te aMgAradUSitAdikamAM vAyuthI pRSTa che, mATe te anaMtarapihita jANavuM. kemake jyAM agni hoya tyAM vAyu hoya che, tathA vAyuthI bharela basti vaDe ane upalakSaNathI basti vagere vaDe je pihita te paraMpara piti jANavuM. 6i03] vanaspatikAyanA viSayamAM phaLAdi vaDe atirohita je pihita hoya te anaMtarapihita kahevAya che ane chIbuM, thALI, vAsaNa vagerene vize rahelA phaLAdi vaDe je pihita te paraMparapihita kahevAya che. trasakAyamAM kAcabA vaDe ane kITikAnI paMkti vagere vaDe je pihita te anaMtara pihita kahevAya ane jene kacchapAdi garbhamAM che evA piTharAdi vaDe je pihita te paraMpara pihita kahevAya. ahIM je anaMtarapihita hoya te kaze nahIM ane paraMparapihita hoya te yatanAvI levuM. 6i04] devAlAyaka acita vastu pihita hovAthI cAra bhaMgo thAya che. guru guru vaDe pihita e pahelo bhaMga, guru laghu vaDe pihita e bIjo bhaMga, laghu gura vaDe pihita e trIjo bhaMga, laghu laghu vaDe pihita e cotho bhaMga che. A cAre bhaMgamAM pahelo ane trIjo bhaMga agrAhya che. bIjo, cotho bhaMga grAhya che. pihita dvAra kahyuM, he saMta dvAra kahe che. * mUla-605 thI 613 - 6i05 saciva, acitta ane mizra saMhatane vize cAra bhaMga che. temAM pahelAM traNamAM pratiSedha che, chellAM bhaMgamAM bhajanA che. * [66] * je prakAre niti dvAramAM saMyogo ane bhaMgo kahyA che, te ja ahIM saMta dvAramAM kahevA. temAM bIja bhaMgamAM vizeSatA che. * 6ios - je pagamAM denArI ApavAnI che, te pagamAM kaMIka na devA lAyaka je azanAdi hoya tene bIjA sthAne nAMkhIne te paga vaDe Ape te saMharaNa kahevAya. - [68] te saMkaraNa pRthvI Adi che e kAyane vize hoya che tathA je saMharaNa baMne prakAre acittane AcittamAM saMhare temAM cAra bhAMgA hoya. - [69] te bhaMgo - (1) zukamAM zuSka, (2) zukamAM Ak, (3) AddhamAM zuka, (4) AddhamAM addha. - [10] - zuSkAdi cAra bhaMgamAM pratyeka bhaMgane vize caturbhAgI thAya che. te roka ane vahunA bhedathI jaNavuM. - 6i11] je bhaMgamAM rokamAM stoka, zukamAM zuka ke Adra ApavAmAM Ave che grAhya che. kemake je te Adeyavastu bahu bhAra rahita hoya to tene ThekANe nAMkhI anya vastu Ape che to te kahyuM che. - [61] * akaya bhaMgamAM A doSo che - moTuM bhAjana letA mUkatA denArIne pIDA thAya, sAdhu lobhI dekhAya, papx nAza thAya to dache, apiti, viccheda, chakAya vadha thAya. 6i13] sokamAM sToka nAMkhela hoya, te paNa zukamAM Addha hoya to te AcINa che, paNa bahuka hoya
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-605 thI 613 to kRta doSa che, mATe anAsIrNa che. * vivecana-605 thI 613 - [605) je pAtrathI denArI bhojanAdi devAne Icche, te pAtramAM bIjI na devA lAyaka kaMIpaNa saciva, acita ke mizra hoya, tene temAMthI laI bIje sthAne bhUmi Adi upara nAMkhIne, te paNa vaDe bIjI vastu Ape che. prathamanI vastu je saritAdimAM nAMkhe, tene saMharaNa kahevAya. saMharaNane vize traNa caubhaMgI thAya che. te A pramANe - (1) sayita ane mizra, (2) sacita ane acitta, (3) mizra ane acita. jemake - (1) sayitamAM sacita saMdaryuM, (2) mizramAM sacita saMdaryuM. (3) sacitamAM mizra saMdarya, (4) mizramAM mizra saMharyuM. e rIte bAkInI be caubhaMgI paNa samajI levI. pahelImAM badhAM bhaMgomAM pratiSedha, (2) bIjI ane trIjImAM pahelAM traNa-traNa bhaMgone vize pratiSedha che. cothA bhaMgamAM bhajanA che. - [66] nikSipta dvAramAM sacita, ayita, mizrapadanA saMyogo karyA che, tathA svasthAna-parasthAnanI apekSAe eka ekamAM 36-bhaMgo kahyA, kula-432 bhaMgo thayA che, tema ahIM paNa jANavA. vizeSa e ke saMhata dvAramAM anaMtara ane paraMpara mArgaNA anyathA rIte thaze. [] gAthArtha kahyo. vizeSa A pramANe che - sacita pRthvIkAyamAM jyAre saMharaNa kare tyAre anaMtara sacita pRthvIkAya saMharaNa kahevAya. sacita pRthvIkAya upara rahelA bhAjanAdimAM saMkaraNa kare tyAre paraMpara sacita pRthvIkAyamAM saMharaNa karyuM kahevAya. A pramANe akAyAdimAM kahevuM. anaMtaramAM grahaNa na karavuM. paraMpara saMhatamAM sacitano sparza na hoya to grahaNa karavuM. 6i08] pAtramAM rahela adeya vastunuM saMharaNa sacita pRthvIkAyAdi che jIvanikAsamAM thAya che. temAM anaMtarokta anaMtara paraMpara mArgaNA vadhAravI kalayAlayano vidhi jANavo. AdhAraNa ane saMvaraNIya vastune AzrIne cAra bhaMga - [69] - zuka ane Adrane AzrIne A cAra bhaMga kahyA che. * 6i10] - zukAdimAM paNa pratyekane AzrIne sToka ane bahunA bhedathI cAra bhaMga jANavA. A rIte sarva saMkhyA-16-thaze. have kalaya-akalayanI vidhi kahe che - 6i11] bahumAM sToka ane te paNa zukamAM zuka saMharela hoya to kalo che. AdramAM zuka ke AdramAM saMharyuM hoya to te grAhya che. ghaNAM bhAra vALI adeya vastune bIjA sthAne nAMkhI bIjI vastu Ape to te kaye anyathA na kahyuM. pahelA ane trIjA bhaMgamAM kaze, bAkImAM nahIM. 612] bhAre vAsaNa upADatA dAgIne pIDA thAya. "A sAdhu lobhIyo che, bIjAnI pIDAne gaNato nathI" evI TIkA thAya. uSNa vastu hoya ane vAsaNa mAMge to denArI ane sAdhu baMne dache. A muMDIyAne bhikSA detA vAsaNa mAMgyuM ema kheda thatAM aprIti thAya. baMnenA dravyano viccheda thAya. bhojanAdi cotarapha verAtA chakAya virAdhanA thAya. evA doSo bIjA ane cothA bhaMgamAM jANavA. * * AdramAM zuka ke 35/11] 162 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda Addha te AsIrNa che mATe kahyuM che. bahukanuM saMharaNa anaMtara gAthA mujaba doSavALuM che. * mUla-614 thI 619 : saMhala dvAra kahyuM. dAyaka nAme chaTakuM dvAra cha gAthANI kahe che. te A pramANe - (1 thI 5) bAla, vRddha, mAM, unmatta, kaMpato, (6 thI 10) javaravALo, AMdha, pragalita, pAdukADha, hAthanA baMdhanavALo, (11 thI 15) nigaDa baMdhanavALo, hAtha paga rahita, napuMsaka, garbhiNI, bAlavatsA, (16 thI 20) bhojana karatI, dahIM valovatI, bhuMjatI, daLatI, khAMDatI, (21 thI 5) pIsatI, pIMjatI, loDhatI, kAMtatI, pafkhatI, (26 thI ) cha kAya sahita hAthavALI, cha kAyane sAdhune mATe nI upara nAMkhatI, cha kAyane paNa vaDe calAvatI, teno ja saMgha karatI, teno ja AraMbha karatI, (31 thI 35) saMsakata dravya vaDe lIdhelA hAthavALI, tenA vaDe kharahelA pAtravALI, uddhanA karatI, sAdhAraNa bhojanAdine ApatI, corela vastu ApatI, (36 thI 40) prAbhRtikAne sthApana karatI, apAyavALI, anyanuM udiSTa ApatI, AbhogathI ApatI ane anAbhogathI ApatI. A doSo varjavAnA che. * vivecana-614 thI 619 : (1) cIna - janmacI ATha varSano, (2) vRddha - 30 ke bIjA mate 60 varSa, tethI uparano. (3) matta madirAdi pIvAthI, (4) 31 - garviSTha ke gRhita, (5) kaMpato, (6) jvarita-tAvano rogI, (7) aMdha-cakSurahita, (8) pragalita-jharatA koDhavALAM, (9) ArUDha-pAdukA upara caDhelo. (10) hAthanA baMdhanavALo. (11) page beDI bAMdhela, (12 thI 13) sugama che. (18) cUlA upara kaDAI AdimAM caNA zekatI, (19) ghaMTI vaDe ghauM hatI, (20) khANIyAmAM taMdulAdine khAMDatI. (21) zIlA taLe AmaLA vATatI, (22) rUne pIMjatI, (23) kapAsane loDhatI, (24) kAMtatI, (25) rUrta chUTuM pADatI. (26 thI 30) sugama che. (31) dahIM Adi vastuthI kharaDAyelA hAtha vALI (3) tenAthI ja kharaDelA pAnavALI. (33) moTA vAsaNAdinuM udvartana karIne temAMthI ApatI. (34 ane 35) sugama che. (36) agrakUTAdi nimite mULa tapelImAMthI kADhIne thALI AdimAM mUkatI. (39) apAyanA saMbhavavALI dAgI. (38) vivakSita sAdhu sivAya bIjA sAdhune uddezIne sthApela hoya tene ApatI. (39) sAdhune A prakAre na kaho ema jANavA chatAM paNa pAse AvIne azuddha ApatI, (40) anAbhogathI azuddha ApatI. dAyakanA A 40-doSo che. apavAdathI A dAyakano tyAga-atyANa. * mUla-620,61 - dira) A dAyako maLe keTalAMka pAsethI grahaNa karavAnI bhajanA che, keTalAMka pAsethI grahaNa na karAya. tethI viparIta vize grahaNa hoya che. [1]
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-620,621 163 164 bAlane AzrIne doSa vize STAMta che, artha vivecanathI jANato. * vivecana-620,621 - bAlAdi dAyako vize keTalAMka pAsethI - 1 thI 5 sudhInA dAtAro pAsethI grahaNa karavAnI bhajanA arthAt moTA prayojanamAM kahyuM, bAkI samaye na kaze. cha kAya yukta hAthavALI, 26 thI 40 sudhInInA hAthe bhikSAnuM grahaNa che. paNa bAlAdi sivAyanA dAyaka hoya to grahaNa thaI zake. bAlAdimAM doSo - koI navI zrAvikA potAnI putrIne 'sAdhune bhikSA Apaje' tema kahIM khetaramAM gaI. koI sAdhu bhikSArthe AvyA. te bAlikAe taMdula-bhAta ApyA. bAlikAne mugdha jANIne badho bhAta vahorI lIdho. e pramANe maNa, ghI, dahIM Adi sarve ApyuM. sAMje mAtA ghera AvI, teNIe je-je mAMgyu, te-te bAlikA bolI sAdhune ApI dIdhuM. te zrAvikA roSa pAmI. badhuM sAdhune ApI dIdhuM? sAdhue mAMgyuM ane meM ApyuM. sAdhu upara kopAyamAna thaI, zrAvikA AcArya pAse AvI. uMce svare phariyAda karavA lAgI. paraMparAe ghaNAM loko ekaThA thaIne sAdhuno avarNavAda karavA lAgyA, - "A sAdhu laMyarA che" AcAryae te sAghanA badhAM upakaraNAdi kheMcI laI vasatithI bahAra kADhI mUkyo. zrAvikA anukaMpAthI tene mAphI ApI bolAvI levA kahyuM, tene zikSA ApI vasatimAM dAkhala karyo. A rIte bALaka pAse bhikSA na levI. sthaviranA doSo kahe che - * mUla-62 thI 625 : dira sthavira hoya te gaLatI lALavALo hoya, hAtha kaMpatA hoya athavA deto eLe te paDI jAya, A to asvAmI che, ema dhArIne ekane ke baMnene vize dveSa thAya - 6ira3] - AliMgana, ghAta, pAtrabheda, vamana, zuci che ema lokanI gaha e doSo mAMne vize che. vamanane tajIne badhAM ja doSo unmattane vize che. * 6ira4] . kaMpatA pAsethI grahaNa karatAM te vastunuM parizATana thAya athavA pAtranI paDakhe te vastu paDI jAya ke pagano bhaMga thAya. e ja doSo varitamAM che, vaLI varano saMkrama ane udAha thAya. * [65] * dha pAse bhikta grahaNamAM uEAha, kAyavadha, pote paDe ane vastu pAnanI bahAra paDe. ati karatAM lohIvALo ke cAmaDInA doSavALAmAM vyAdhi saMkame. * vivecana-622 thI 625 : 6i22] ati sthavira prAyaH lALa jharato hovAthI deva vastu paNa lALa vaDe kharaDAya, te grahaNa kare to lokamAM gaha thAya, tenA hAthanA kaMpacI deya vastu paDI jatAM cha kAyanI virAdhanA thAya. sthavira pote paDe to tene pIDA thAya ane chakAya virAdhanA thAya. prAyaH sthavira gRhasvAmI raheto nathI. tethI navA svAmIne tene dAna deto joIne dveSa thAya. - [63] - mata puruSa kadAca matapaNAthI sAdhune AliMganA kare, koI madanA vyAkuLapaNAthI sAdhune kema Avyo cho ? pUche, ghAta kare, pAma bhAMgI piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda nAMkhe, pIdhelA dArUnuM vamana kare, tethI sAdhu ke sAdhunA pAka kharaDAya, lokamAM guNA thAya. tethI mata pAse grahaNa na karUM vamana sivAyanA doSo unmAdIne vize paNa jANavA. mATe tenI pAse paNa na levuM. [624] kaMpatA dAtA pAse paNa bhikSA letAM vastu paDI jaLa, pAtra kharaDAvuM, vAsaNa kUTavuM Adi doSo thAya. varavALA pAse paNa A doSo saMbhave che. sAdhune jvarano saMkrama thAya, lokamAM ugeNAdi thAya. - [65] - aMdha pAse bhikSA letA paNa udAhaNAdi thAya - "jo A sAdhu, AMdhaLA pAse bhikSA le che." te dekhato na hovAthI chakAya virAdhanA thAya. khalanA pAme, bhojana paDI jAya, pAtra bhAMge, AhAra pAnanI bahAra paDe. cAmaDInA dahIM pAse paNa na levuM. ItyAdi badhuM gAthArthava jANavuM. have pAdukArUDha Adi doSa kahe che - * mUla-626 thI 630 : [66] pAdukArUDhane paDavAnuM thAya, baddha pAse letA tene paritApa thAya, azucithI jugupsA thAya. hAtha cheTAyelA pAsethI letA jugupsA thAya. paNa chedAyelA pAse levA jugupsA tathA paDavAnuM bane. - 6i27] - napuMsaka bhikSA Apato evo potAne, parane, ubhayane doSa lAge. vAraMvAra bhikSA levAthI kSobha ane loka musA thAya che. * 6i28] - uThatAM, besatAM garbhiNInA garbhano saMcAra thAya che, tathA bALakane mAMsakhaMDa ke sasalAnuM baccuM dhArIne mArAdino nAza kare che. - 6ira9] - bhojana karatI daxI Acamana kare to jaLanI virAdhanA thAya, na kare to gobarI che ema lokagaha thAya, mathana karatI Ape to saMsakata vize lapAyela hAthane vize rasamAM rahelA jIvono vinAza thAya. * 6iBo] - pIsavuM. khAMDavuM, daLavuM karatI dabI bhikSA Ape to jaLa ane bIjanuM saMghana thAya, bhajatI hoya to baLI jAya, piMjana ane sUcanAdi jatI dI Ape to lIMpAyelA hAthane dhotAM jaLanI virAdhanA thAya che. * vivecana-626 thI 630 : [626] pAdukArUDha mANasane cAlatI veLA patana thavuM saMbhave che, bAMdhela dAtAne du:kha thAya. mUtrAdinA tyAga karanAra pAsethI letAM "A sAdhuo azuci che." evI jugupsA thAya che. huMThA pAsethI letA evI gupsA thAya ke- tathA prakAranA hAthanA abhAve zauca karavAno asaMbhava che, bhikSApAtra ke deya vastunuM paDavuM thAya che, cha kAya jIvano vadha thAya che. A ja doSo laMgaDA dAtAmAM paNa thAya che. teone to potAne paDavAno paNa saMbhava thAya. | [62] napuMsaka pAse vAraMvAra bhikSA levAtA paricaya vadhe. tenAthI napuMsakane, sAdhune ke baMnene vedodayarUpa kSobha thAya che. baMnene maithuna sevArUpa karmabaMdha thAya. vaLI kyAreka grahaNa karavAmAM paNa loka juguptA saMbhave che - A sAdhu adhama evA napuMsaka pAsethI paNa bhikSA le che. sAdhune paNa tevA samaje.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-626 thI 30 165 [28] bhikSA ApavA uThatI ke besatI garbhiNInA garbhano saMcAra thAya che. tethI tenI pAsethI na levAya. bALakane bhUmi upara ke mAMsAdi upara mUkIne jo bhikSA Ape to paNa bilADI, kutarAdithI vinAza saMbhave che, kharaDAyelA hAthe bALakane grahaNa kare to tene pIDA thAya che. tethI bAlavIsAthI na levuM. 6ira9] bhojana karatI dAbI bhikSA ApavA hAtha dhove to jaLa virAdhanA. nA dhove to teNI gobarI lAge. dahIMne valovatA jo te dahIM Adi saMsakta hoya to bhikSA detAM tadvarNa jIvono vadha thAya che tethI levuM na kaze.. 6i30] pIsavuM, khAMDavuM, daLavuM Adi karatI dapNInA hAthe letAM jaLa ane bIjanuM saMghana saMbhave che. kemake tala Adi sayita tenA hastAdimAM lAgelA saMbhave che. hAtha khaMkheravAthI ke bhikSAnA saMbaMdhI ke bhikSA ApIne jaLa vaDe hAtha dhovAthI jaLa ane bIjano vinAza saMbhave che. A ja pramANe khAMDavA ane daLavAmAM yathAyogya. bhAvanA karavI. muMjatI vakhate te bhikSA ApatI hoya to lAgavAthI kaDAImAM nAMkhelA caNA Adi baLI jAya che. e rIte pIMjavuM, loDhavuM AdimAM jaLa vaDe hAtha dhotA jaLano vinAza thAya che. mATe tenI pAsethI bhikSA levI na ko. have chakAya vyagrahastAdi doSonuM svarUpa - * mUla-631 thI 635 - [631,63] hAthamAM sajIva lavaNa, jaLa, agni, basti, phalAdi ane masyAdi hoya, tene bhUmi para nAMkhIne Ape, tene paga vaDe halAve, tene zeSa avayava vaDe saMdRna kare, teno ja AraMbha kare, bhUmine khode, snAna kare, dhove, kaMIka chAMTe, chaMda ane vizAraNane kare, kratA trasakAyane chede. 6i33] keTalAMka AcAryo chakAya vagrahastA eTale kolAdi karma upara rAkhelA hoya ane siddhArtha puSpone mastaka upara rAkhelA hoya, to tenA hAthathI ApeluM na ko ema kahe - 6i34] - bIjI kahe che ke - daze eSaNA maLe tenuM grahaNa karyuM nathI, tetI te varjA lAyaka nathI, tene javAba Ape che ke dAyakanA grahaNathI tenuM grahaNa AvI ja jagayuM. 6i35] saMsaktivALA dezamAM saMsativALA dravya vaDe jenA hAtha ke paga leMpAyela che evI daMI varjI tathA moTA vAsaNane utAratAM saMzazmi pANIno vinAza thAya, vAsaNa uMcu upADatA paNa te ja doSa thAya che. * vivecana-631 thI 65 - cha kAya vyagrahatA strI jo A sajIva lavaNAdimAMthI koIpaNane sAdhune bhikSA ApavAne bhUmi upara nAMkhe to tenA hAthethI bhikSA na ko. cha kAyane paNa vaDe sparze, hAtha Adi vaDe tenuM saMghana kare. koza Adi vaDe pRthvI Adine khode. Ama kahI pRthvIkAyano AraMbha kahyo. teNI zuddha jaLa vaDe snAna kare, vastro dhue, vRkSAdine sIMce A kriyA thakI akAyano AraMbha kahyo. kuMka mArI agni saLagAvatI 166 piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda ke sacita vAyuthI bharela basti vagerene Ama tema nAMkhatI, ema kahIne agni ane vAyuno AraMbha kahyo. zAka vagerene chedana-vizAratI, taMdula ke maga Adine sApha karatI, trasakAyarUpa matsAdi pIDA vaDe uchaLatAne chedatI, ema kahI trasakAyano AraMbha kahyo. A pramANe che jIvanikAyano AraMbha karatI dAbInA hAthe levuM na kahe. keTalAMka AcAryo bora vagerenuM grahaNa kare che, kAnamAM dhAraNa karelA ke mastake rAkhelA sarasava ane puSpone paNa varje che, temanA mate chakAyavyagraharatA padathI chakAyano sparza karatI e padano vizeSa durapapAda che. to koI kahe che ke chekAya vyagrahastA zabdanuM grahaNa daze eSaNA doSomAM nathI. tethI kolAdi vaDe yukta dAtrIthI bhikSAnuM grahaNa varya nathI. temane uttara Ape che ke "dAyaka' doSamAM chakAya vyagrahastAnuM grahaNa thaI ja jAya che. gAthA-635no artha spaSTa ja che. vizeSa A - saMvAra eTale saMsArima kITikA, makoTa Adi prANIno vyAghAta. moTA piThAdi vAsaNa vAraMvAra upADAtA nathI, jema-tema teno saMcAra thato nathI, vizeSa prayojanathI ja tene kyAreka upADAya che. tethI prAyaH tene AzrIne kITikAdi prANI saMbhave che. tethI tene udavarta karIne apAya tyAre tene AzrIne rahelA jaMtuno vinAza thAya che. dAmIne paNa pIDA thAya, mATe temAM bhikSA na kaye. * mUla-636 thI 638 - [36] ghaNAMne sAdhAraNa evI vastu ApatAM anikRSTamAM kahelA doSo lAge che, tathA corI vaDe karmakara ke putravadhU Ape to grahaNAdi doSa lAge. * 6i37) prAbhRtikAne sthApana karIne Ape to pravanAdi doSo lAge, apAya traNa bheda - tirya, udad, Adha, dhArmikAdi mATe sthApana kareluM ke anya saMbaMdhI dravya paranuM che mATe na levuM. - [638] - jANavA chatAM paNa anukaMpAe karIne ke pratyanIkApaNAthI te eSaNAnA dodhone kare che. bIje mANatA ja aAThamaNe kare che. * vivecana-636 thI 638 : [636] gAthArtha kahyo. vizeSa A - corIthI Ape to baMdhana, tADana Adi doSo lAge, mATe tenI pAsethI levuM na lo. - [63] - A gALAmAM prAbhRtikA sthApana Adi traNa doSa kahela che. te A - bali Adi nimite upahAne sthApIne je dAbI bhikSA Ape temAM pravartanAdi doSo lAge. apAya traNa bhede che :- tIrtho apAya - gAya AdithI, urva apAya - bArasAkha uparanA kASTha vakI, adho apAya * sarpa, kAMTA AdithI. A apAya jANIne tenI pAsethI bhikSA na le. anya sAdhu, kATikAdi nimite sthApana karela hoya. te paramArcathI bIjA saMbaMdhI che, mATe na levuM, tenAthI adattAdAna doSa lAge athavA para eTale glAnAdi, tenuM paNa levuM na kalpe. mAtra temAM je "jJAnAdi na le to tame vAparajo ema kahela hoya to levuM kaze. -
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-636 thI 638 16 [638] - muni sadA aMta prAMta je khAya che to anukaMpAthI ghebara Adi kare athavA sAdhane aneSaNIya na levAno je niyama che, teno bhaMga karAvavAnI buddhithI AdhAkamadi doSo kare athavA azaTha bhAvathI ja koI ajANatA ja vahorave. have 'bhajanA' samajAve che. * mUla-639 thI 642 - 3i9] bALaka pote bhiHImatra ja Ape ke koInA kahevAthI Ape to te grahaNa karAya, paraMtu ghaNuM Ape to vicAravuM, anujJA hoya to kahyuM - 6i4o] * sthavira chatAM prabhu hoya, tharatharato chatAM bIjAe dhAraNa karela hoya ke dea zarIrI hoya to kahyuM che. kaMIka mata hoya to paNa zrAvaka, aparAdhIna ane asAmArika hoya to kahyuM che. - [641] - daitAdi che zuci ane bhadraka hoya, kaMpato paNa Dha hAthavALo hoya, ra paNa ziva hoya ane aMdha paNa e zrAvaka hoya ane deya vastu bIjAe dhAraNa karI hoya athavA AMdhane bIjAe dhAraNa karela hoya to tenI pAsethI kahyuM che. - [64] maMDala ane prasUtirUSa koDhavALA sethI sAgarikanA abhAve kahyuM, pAdukArUDha acaLa hoya to kahyuM, paNa baMdhAyelo cAlI zakato hoya to kahyuM, na cAlI zakato hoya to sAgarikanA abhAve beTho beTho Ape to kalo. * vivecana-639 thI 64ra : 6i39] mAtAnI gerahAjarImAM bALaka apa bhikSA Ape ke pAse rahela mAtAdinA kahevAthI bALaka vaDe apAya to bhikSA kahyuM che. bALaka jo ghaNuM ApatuM hoya to tenA mAtApitAdinI anujJA hoya to ko. anyathA na kaze. - [64] - sthavira ane matanA viSayavALI bhajanAne A gAyAmAM kahe che, gAthArtha spaSTa ja che. - 6i41] - unmata eTale tAdi ati madonmata ke grahagRhitAdi, te jo zuci ane bhadraka hoya to tenA hAthethI dIdheluM kale, anyathA na kalpe. zeSa vRtti gAthArya mujaba jANavI. * 6i42] - have vadoSAdi pAMcanI bhajanA kahe che - goLAkAra vizeSa prakAranA kharajavA, nakhAdithI vidAratA chatAM cetanAnuM jJAna na thAya evA prakArano je zuka koDha roga hoya tevo te sAgArika abhAve Ape to levuM kaho. bIjA kuThI ke sAgAkinA dekhatA levuM na ko. - x * page baMdhAyelA jo pIDArahitapaNe Amatema jaI zakato hoya to tenI pAsethI kaze anyathA levuM na kare. hAtha bAMdhela hoya te to bhikSA devA samartha ja nathI, tethI pratiSedha ja che. paNa upalakSaNathI mUkela che. zeSa kathana gAthArtha mujaba che. * mUla-643 thI 646 : [64] napuMsaka che ApatisevI hoya, prasUti veLA thaI hoya, bALaka stana vaDe jIvato hoya, e ja pramANe bIjA badhAM jANavA, musaLa uMcu karela hoya, temAM koI bIja lAgelA na hoya, tene anApAta sthAnamAM sthApe to kahyuM. 168 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda - [64] . pIsatI A pIsI rahI hoya, pAsukane pIsatI hoya, asaMsaktanuM mathana karatI hoya, zaMkha cUrNa vaDe hAtha kharaDyA vinA kAMtatI hoya ke kharaDelA hAthane jaLa vaDe dhotI na hoya - 6i45 - uddhanine vize asaMsakta hAtha vaDe asthikane sparzatI na hoya tathA pIMjaNa ane pamanane vize paNa paullckarma na karatI hoya to teNInA hAthathI ApeluM kahyuM che. - [646] * kAyagrahaNa Adi zeSa dvArone vize pratipakSa saMbhavato nathI tethI pratipakSanA abhAve nizcaye tenuM grahaNa ja che. * vivecana-643 thI 646 : [64] napuMsaka paNa jo liMgAdi sevanAra na hoya to tenI pAsethI ko. garbhavatI paNa navamA mAsanA garbhavALI hoya to sthavira kabhI teno tyAga kare, paNa ATha mAsa sudhInI hoya to sthavirakalIne teNInA hAthathI levuM kale che. stanapAnathI ja jIvatA bALakanI mAtA pAsethI levuM na kaho. paNa AhAra karatA thayela bALakanI mAtA pAsethI levuM kalo. jinakaliko to baMnene sarvathA varje che. bhojana karatI e koLIyo hajI mukhamAM mUkela na hoya to teNInA hAthe kahe che. muMjatI evI e paNa saciva godhUmAdi zekIne utAryA hoya ane bIjA haju hAthamAM na lIdhA hoya tyAre sAdhune Ape to levuM kahyuM che. daLelA saciva maga Adi sAthe chaMTI mUkI de tevA samaye AvelA sAdhune Ape ke sacita maga Adi daLatI hoya to tenI pAsethI levuM kalo che. muzaLanA viSayamAM gAthArca mujaba jANavuM. have bhajanI kahe che 6i44,645] gAthArtha spaSTa ja kahela che vRtimAM vizeSa A pramANe che - pazcAtkarma na thAya te prakAre grahaNa karavuM sAdhune kare che. 646] gAthArtha spaSTa che -0- have utmizra dvAra kahe che :* mUla-647 thI 650 : [64] ahIM sacita, Acita ane mizra e traNa bheda che. temAM mizramAM caturbhagI che. pahelAM traNa bhaMgamAM niSedha ane chellAmAM bhajanA che. * 6i48) - jema pahelAM saMkaraNa dvAramAM kAyanA bhaMgo dekhA , temaja urmizra dvAramAM paNa kahevA, temAM ATaluM vizeSa che - [649] - deya odana ane adeya dahIM Adi, bane te mizra karIne Ape te ubhi sadeya vastune bIje sthAne mUkIne je Ape te saMharaNa kahevAya che . [65] - temAM paNa zukane vize zuddha ItyAdi cAra baMgo, saMhatanI jema kahevA. abha ane vahune AzrIne paNa cAra kahevA, te ja pramANe AcIrNa ane anAcINa jANavA. * vivecana-647 thI 650 : [647] ahIM je jene vize mizra karAya che, te baMne vastu traNa prakAre che - saciva, acita, mizra. tethI mizrane vize caturbhagI thAya che. temAM (1) sayita ane mizrapadathI (2) saciva ane acita padathI, (3) mizra ane amita padathI, ema
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-647thI 650 169 10 traNa caturbhAgI thAya che je pUrvavata samajI levI. gAthArtha kahela ja che, have atidezane kahe che - [648] pahelAM saMharaNa dvAra mAphaka 432 bhaMgo ahIM paNa kahevA. jemake - sacita pRthvIkAya sacita pRthvIkAyane vize utmizra, sacita pRthvIkAya saciva kAyane vize utmizra. evA 36-bhaMgo thAya. pratyeka saMyogomAM vaLI caturbhAgI thAya. e pramANe 36ne 12 vaDe guNavAthI 432-bhaMgo thAya. 649] saMhata ane umizranA taphAvatane jaNAvavA A gAthA kahela che - sAdhune ApavA lAyaka ane na ApavA lAyaka vastune mizra karIne ApavI te utmizrA kahevAya, saMtaraNamAM sthAnanuM parivartana hoya che. [65] ayitamAM acitane mizra kare tyAM paNa zukamAM zuka mizra ema cAra bhaMga saMharANamAM kahyA mujaba jANavA. jemake zukamAM zuka, zukamAM Adra, AdramAM zuka, AdramAM AduM. te pratyeka paNa saMharamanI jema atA ane bahu vaDe cAra-cAra bhaMga pAme sarva saMkhyAthI 16-bhaMga thAya. kanya ane ekalavya umizra paNa saMharaNanI jema jANavuM. temAM sTokamAM sToka ke bahumAM sToka utmizra karyA che. bAkInA be akalaya che ItyAdi - 4 - utmizradvAra kahyuM have apariNata dvAra kahe che - * mUla-651 thI 654 : [651] * apariNata paNa dravya ane bhAva be prakAre che te darekanA babbe prakAra che, dravyane vize cha prakAra ane bhAvane vize bhAIo che. * [65] - jIvapaNuM na gayuM hoya to pariNata ane jIva jatAM pariNata kahevAya che. temAM dudha ane dahIM TAMta che, te paNa apariNata ane pariNata jANavuM. * [65]. * be vagere sAmAnya vastumAM je huM 'dauM' ema ekanI pariNati thAya ane bIjAnI na thAya to bhAvathI apariNata jANavuM. - [54] - teomAM koI eke manamAM pariNamAvyuM ane bIjAe na pariNamAvyuM to te paNa grAhya che. bhAI ane svAmI dAtA che, sAdhu grahItA che. * vivecana-651 thI 654 : 6i51] apariNata be prakAre - dravyathI apariNata, bhAvathI apariNata. vaLI te pratyeka dAtA ane grahItAnA saMbaMdhathI be prakAre che. te A pramANe - dAtA saMbaMdhI, dravya apariNata, grahItA saMbaMdhI dravya apariNata. - [652] - sacetanapaNuM nAza nA thatAM pRthvIkAyikAdi dravya apariNata kahevAya, paNa cAlI jatAM pariNata kahevAya. jema dudha dudhapaNAthI bhraSTa thaI dahIMpaNAne pAmatA pariNata kahevAya. dudhapaNuM avasthita hoya to apariNata kahevAya. tema pRthvIkAyikAdi paNa svarUpathI sajIva che, tyAre te pariNata kahevAya ane jIvapaNAthI mukta thatAM pariNata kahevAya. jyAre te dAtAnI sattAmAM hoya tyAre dAtA saMbaMdhI, grahItAnI sattAmAM hoya tyAre pRhItA saMbaMdhI che. [53] dAtA viSayaka bhAva apariNata - bhAI vagere be, traNa Adine piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda sAdhAraNa evI deya vastu vize jo koI ekano 'huM Apu' evo bhAva thAya, bIjAno na thAya to te bhAva apariNata. vizeSa e ke jayAre dAtA pratyakSa na hoya tyAre sAdhAraNa anikRSTa kahevAya. dAtA pratyakSa hoya tyAre dAtR bhAva apariNata kahevAya. - 6i54] - gRhitA saMbaMdhI bhAva apariNata - koI eka AgaLa ke pAchaLa rahelA sAdhue A eSaNIya che ema manamAM pariNamAvyuM, bIjAe na pariNamAvyuM te bhAva apariNata che, mATe sAghane agrAhya che. grahaNa karavAthI zakitatva ane lahAdi doSa saMbhave che. -0- apariNata dvAra kahyuM. have liddvAra kahe che : * mUla-655 thI 664 - [65] alepakRtane ja grahaNa karavuM, lepakRtane grahaNa karavAmAM pamickarma Adi doSa na thAo ane rasanI vRddhino prasaMga thato nathI. Ama kahetA ziSya pUche che ke - [65] - je pazAkarma hoya to kadApi khAtuM ja nahIM? he ziSya ! anazana karatA sAdhune ta5, niyama ane saMyamanI hAni thAya. 6i5 lipta doSa jaNAvI alepa levuM ema gue kahyuM, tyAre ziSya kahe che ke- cha mAsa upavAsa karavA, tevI zakita na hoya to hAni karatA karatA upavAsa karI AyaMbila karavuM, temAM paNa Azakta hoya to Abha lepa grahaNa karavuM. - [65] - niraMtara cha mAsanA upavAsa karIne zaraNe AyaMbila karo, je cha mAsI karavAnI zakita na hoya to eka divasa ocho karo. [659] e rIte eka eka divasa upavAsa karIne AyaMbilanuM pAraNuM karo, evI paNa zakti na hoya to divase divase nirlepa AyaMbila ko. [66] ziSyae AvuM kahetA AcArya uttara Ape che - hAlamAM ke AgAmI kALe yoganI hAni na thatI hoya to upavAsI thAo, tevI zakita na hoya to kSapaNAMtara karo, paNa AyaMbila avazya karo. 6i61] pharI ziSya kahe che - nIcenI pRthvImAM ane kozala dezamAM rahenArA manuSyo sauvIra ane kUriyA khAnArA che, teo paNa je nivahi kare che, to sAdhu kema nivaha na kare? - [66] - AcArya kahe che - sAdhuone traNa zIta che, te ja traNa gRhasthone uNa che. tethI sAdhuone takAdi grahaNa karavAnI anujJA ApI che tathA kafarAdikamAM bhajanA che - [66] - te traNa kanyA che ? AhAra, upadhi, thayA e traNe pRsyone zatakALamAM paNa uNa hoya che. tethI teono AhAra baMne prakAre uSNa vaDe jIrNa thAya che. - 6i64] - A traNe sAdhuone zIkhaTakatumAM paNa zItaLa thAya che, tethI jaTharAgni maMda thAya che. tethI ajINadi doSa thAya che. * vivecana-655 thI 664 - 6i55] sAdhue haMmezA alepakRta - vAla, caNA Adi ja grahaNa karavA. kemake lepakRtunA grahaNamAM pazAkamiida eTale dahIM Adi vaDe vepAyela hAtha Adine dhovA
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-655 thI 664 ItyAdi doSa na lAge che. A izabdathI kITikAdi vaDe saMsakta evA vastrAdine luchavA vagerenuM grahaNa karavuM. vaLI alepakRta levAthI rasanA AhAramAM laMpaTapaNAnI vRddhi thatI nathI. ahIM ziSya prazna kare che - [656] ukta doSo thatA hoya to kadApi sAdhue bhojana na karavuM, kemake tethI sarva doSonI utpattino mULathI ja nAza thAya che. AcArya kahe che - he ziSya ! sarvakALa anazanatapane karavo zakya nathI. tethI tapAdinI hAni thAya. pharI ziSya kahe che - to pachI cha mAsI tapa kare, karIne alepakRt pAraNuM kare. guru uttara Ape che ke - jo tema karatA tapa, niyama, saMyamanA yogo karavAne zaktimAna thato hoya to bhale kare. pharI ziSya kahe che - jo ema hoya to cha mAsa upavAsa karIne AyaMbila kare, jo tevI zakti na hoya to ekAdi divasanI hAni karIne AyaMbila kare, jo tevI zakti na hoya to ekAdi divasanI hAni karIne pAraNe AyaMbila kare, tema paNa na thAya to eka-eka divasanI hAni karatAM-karatAM chelle eka upavAsa ane pAraNe AyaMbila kare, tema paNa na karI zake to sarvadA alepakRta ja grahaNa kare. na 171 [65] guru kahe che ke "je lipta che te sadoSa che." ema kahI alepakRt bhojana kare, tevI tIrthaMkaranI anujJA che. tyAre ziSye kahyuM ke - jAvajIva bhojana na kare yAvat ghaTatAM ghaTatAM chelle roja alepakRt grahaNa kare. [658,659] gAthArtha kahyo che. vRttimAM koI ja vizeSatA nathI. jyAre ziSyae chamAsI tapa ke te na thaI zake to yAvat alepa AyaMbilane ja grahaNa karavAnuM kahyuM, tyAre guru jaNAve che ke - [660] - jo te sAdhune vartamAna kALe ke bhAvikALe pratyupekSaNAdirUpa saMyama yogano nAza na thato hoya to cha mAsa Adino upavAsa kare yAvat sarvadA AyaMbilarUpa tapa kare. paraMtu hAlamAM sevAI saMhananavALAne tevI zakti nathI, tethI Avo upadeza karAto nathI. pharI ziSya kahe che - [661] - nIcenI pRthvImAM rahenArA mahArASTrIo ane kozala dezotpanna manuSyo sarvadA sauvIra ane kUrIyAnuM ja bhojana karanArA che, temane paNa sevArtA saMhanana che, teo jo A rIte yAvajjIva nirvAha kare che, to mokSaikalakSI sAdhuo nirvAha kema na kare? AcArya jaNAve che - na [662] AgaLa kahevAnAra traNa vastu sAdhune zItaLa che, haMmezAM AyaMbila karavAmAM takra AdinA abhAve AhAra pAcana asaMbhavathI ajIrNAdi doSo pragaTa thAya che ane te ja traNa vastu gRhasthone uSma che, tethI sauvIra ane pUriyA mAtranA bhojana chatAM temane AhAranuM pacavuM thatuM hovAthI ajIrNAdi doSa thatA nathI. tethI teo tevA prakAre nirvAha karI zake che. paNa sAdhuone to upara kahyA mujaba doSo thAya che, tethI sAdhuone takrAdika grahaNa karavAnI anujJA che. ahIM prAyaH sAdhune vikRtinA pariMbhogano tyAga karIne sarvadA potAnA zarIranI cApanA karavI joIe ane zarIranI piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda - apaTutA hoya tyAre saMyama yoganI vRddhi mATe baLa prApta karavA kadAcit vikRtino upayoga karavo. sUtramAM kahyuM che ke vigaInA paribhogamAM takrAdi ja u5yogI che, tethI takrAdinuM grahaNa karavuM dhRtivaTikA sahitanuM grahaNa vikalpo karAya che tethI glAnatyAdi prayojanamAM ja grahaNa karavuM, zeSakALe nahIM. [663] have te trika kayA che ? te keha che - gRhasthone AhAra, upadhi, zayyA traNe zItakALe paNa uSNa thAya che. tethI temane takrAdi vinA paNa bAhya ane atyaMtara tApa vaDe AhAra jIrNa thAya che. temAM bhojananA vazathI atyaMtara ane zayyA tathA upadhinA vazathI bAhya tApa vaDe jIrNa thAya che. - [664] - A ja traNe sAdhuone grISNa kALamAM paNa zItaLa hoya che. sAdhune ghaNAM gharomAMthI thoDo-thoDo AhAra lAbha thavA vaDe ghaNo kALa jatAM AhAra zItaLa thAya che. upadhi varSamAM eka ja vAra dhovAthI malinatAne lIdhe ane vasati samIpe agni karavAno abhAva hovAthI 172 zItaLatA thAya che. vaLI jaTharAgninA upaghAtathI ajIrNa, kSudhAnI maMdatA Adi doSo thAya che. tethI sAdhune takrAdinI anujJA ApI che. jethI jaTharAgni pradIpta thAya che. have alepa dravyone dekhADe che - * mUla-665 thI 668 : - [665] audana, mAMDA, sAthavo, kubhASa, rAjamApa, kalA, vAla, tuvera, masUra, maga ane aDada vagere badhAM sUkAyelA hoya te alepakRt che. - [666] alpalepavALA dravyo darzAve che udbhazrva, peya, kaMga, tarka, ullaNa, sUpa, kAMjI, kvakSita Adi. tene vize pazcAtkarmanI bhajanA che. - [667] - kSIra, dadhi, jAuM, kaTTara, tela, ghI, phANita, sapiMDarasa Adi dravyo bahu lepavALA che, temAM pazcAtkarma avazya karavAnuM che. - [68] - hAtha ane patra paNa saMsRSTa athavA asaMsRSTa hoya che, dravya paNa sAvazeSa ke niravazeSa hoya che. tene vize ATha bhaMga thAya che. temAM viSama bhaMgamAM avazya grahaNa karavA yogya che. * vivecana-665 thI 668H [665] ovana - bhAta, maMDu - mAMDA, sattu - sAthavo, zubhASa - aDada, rAnamASA - oLA, nA - goLa caNA ke vaTANA, vallA-vAla, tuvarI-tuvera, masUra - dvidaLa vizeSa, maga. AvA dhAnyo sUkA hoya te alepakRta jANavA. - [666] - alpalepavALA dravyo - bhedya - vatthalAnI bhAjI, peya - rAbaDI, blyU - kodarAnA cokhA, ta - chAza, ullaNa - osAmaNa, sUpa - rAMdhelI dALa kAMjika - sauvIra, kvacita - tImanAdika. AvI baLa vastu alpalepavALI che, temAM pazcAtkarmanI bhajanA che. have bahu lepavALA dravyone batAve che - - [667] - kSIra - dudha, dhi - dahIM, nAka - kSIrapeyA, pALita - goLanuM pANI. sapiMDa rasa - ati adhika rasavALA khajUra Adi. A badhAM dravyo bahulepakRt hovAthI temAM pazcAtkarma avazya thAya che.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-665 thI 668 13 - [66] dAtA saMbaMdhI hAtha saMskRSTa ke asaMskRSTa hoya che, jenAthI bhikSAne Ape che te pAtra paNa saMskRSTa ke asaMsRSTa hoya che. dravya paNa sAvazeSa ke niravazeSa hoya che. A saMskRSTa hAtha, saMskRSTa pAtra, sAvazeSa dravya rUpa traNa pada te paNa pratipakSa sahitanA paraspara saMyogathI ATha bhaMga thAya che. te A pramANe - (1) saMsRTa hAtha saMsRSTapAtra sAvazeSa dravya, (2) saMskRSTa hAtha, saMsRSTapAtra ane niravazeSa dravya. (3) saMsRSTa hAca asaMskRSTa pAtra ane sAvazeSadravya ItyAdi *X-X - A bhaMgamAM avazya viSama eTale pahelA, bIjA, pAMcamAM, sAtamAM bhaMgamAM grAhya che. paNa sama eTale beThI bhaMgo agrAhya che. sArAMza e ke - hAtha ke pAtra athavA baMne potAnA mATe saMskRSTa ke asaMsRSTa hoya to tenA vazathI pazcAtkarma saMbhavatu nathI, paNa dravyanA vazathI, pazcAkarma saMbhave che. * x - dravya sAvazeSa hoya temAM hAtha ane paga sAdhune mATe kharaDyA hoya to paNa dAjhI dhotI nathI. kemake pharIthI pIrasavAno saMbhava che, jemAM niravazeSa dravya hoya - pAtra khAlI hoya, temAM sAdhune ApyA pachI te pAtra, hAtha Adi avazya dhove che, tethI dvitIyAdi sama bhaMgomAM niravazeSa dravya hovAthI pazcAkarma saMbhave che. mATe na kaze. prathamAdi viSama bhaMgamAM pazcAtkamano asaMbhava hovAthI grahaNa karavuM kahe che. liptadvAra kahyuM che, have chardiddvAra kahe che - * mUla-669,630 : [66] saciva, acitta ane mizra ema chardita te vize caubhaMgI thAya che. A caubhaMgIne vize niSedha che. tenA grahaNathI AjJAdi doSa lAge che. - 6ieo] uNanA kadanamAM denAra che athavA pRthvI Adi kAyano dAha thAya che tathA zatadravyanA paDavAmAM pRthvIkAyAdinI virAdhanA thAya che, madhubiMdu Ezid - * vivecana-669,630 : chardita, ujhita ane vyakta e badhAM pAyio che, chardita traNa bhede - sacita, ayita, mizra dravyanA saMyogathI caturbhAgI thAya che. jemake sacitta ane mizrapadathI eka caturbhAgI ItyAdi - x * temAM sayitamAM sacittachardita, mizramAM sacita, sacitamAM mizra ane mizramAM mizra A pahelI caubhaMgI. e pramANe sacita ane acitanI, acita ane mizranI be caubhaMgI thAya che. A badhAM bhaMgamAM sacita pRthvIkAya, sayita pRthvIkAyamAM chardita ItyAdi vaDe svasthAna ane parasthAnathI 36-36 vikalpo thAya, tethI 36 x 12 = 432 bhaMgo thAya. e badhAmAM bhojanAdi grahaNano niSedha che. jo kadAca le to AjJAbhaMga, anavasthA, mithyAtva, virAdhanAdi doSo lAge che. charditanA grahaNamAM doSamAM madhubiMdunuM dRSTAMta A pramANe - vAratapura nagara, abhayasena rAjA, vArataka amAtya che. dharmaghoSa nAme muni 14 piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda bhikSArthe aTana karatA vArataka maMtrInA ghera padhAryA. tenI patnIe ghI, khAMDa sahitanI khIranI thALI upADI, khAMDavI mizra evuM ghInuM biMdu jamIna upara paDyuM. arihaMtokta bhikSA grahaNa vidhimAM udhamI muni dharmaghoSa A bhikSA chardita doSa duSaNavALI jANI, mAre na ka" ema vicArI nIkaLI gayA. te vArataka amAtyae joyuM. tene vicAra thayo ke sAdhue mAre tyAM kema bhikSA na lIdhI ? tyAM mAkhIo AvIne te khAMDayuktabiMdumAM coMTI. - mAkhIne khAvA garoLI AvI, garoLIne mAsvA kAkIDo doDyo, tene mAravA bilADI doDI, tenA vadhArthe mahemAnano kutaro doDyo. tene joI tyAMno sthAyI kutaro doDyo. baMne kutarA paraspara bAjhayA. potapotAnA kutarAno parAbhava joI tenA svAmIo doDyA, temanI vacce talavArathI yuddha thayuM. A badhuM vAratake pratyakSa joyuM. tene thayuM ke eka biMdumAM thanAra adhikaraNanA bhayathI sAdhue bhikSA na lIdhI. aho ! arihaMta deve sArI rIte dharmane joyo che sarvajJa bhagavaMta vinA Avo ekAMta hitakara dharmopadeza ApavA koNa samartha che? ItyAdi vicAraNAthI, saMsAranA bhayathI vimukha banelA vAratake dharmaghoSamuni pAse dIkSA lIdhI. cAvatu mokSe gayA. o eSaNA dvAra kahyuM. have saMyojanAdi dvArA kahe che, temAM grAmaiSaNA - * mUla-671 thI 675 - [6] nAma, sthApanA, dravya ane bhAva ema cAra bhede grAmaiSaNA jANavI. temAM dravyamAM marcanuM Tald, bhAvamAM pAMca prakAro che. * [6] - jema odanane sAdhavA mATe iMdhaNa che, tema ane sAdhavA mATe carita ane kalpita be TAMta jANavA. * [63 thI 65] traNa gAthA vaDe dravya gAmaiSaNAmAM matsyanuM STAMta che, jeno artha vivaraNathI jANavo. * vivecana-671 thI 675 - grAmaiSaNA cAra bhede - nAmagrAmaiSaNA, sthApanA prAraupaNA, dravya viSayaka grAmaiSaNA, bhAvaviSayaka grAmaiSaNA. temAM grahaNauSaNAvatuM badhuM ja jANavuM. vizeSa A - tathyatikti grAmaiSaNAmAM matsyanuM dRSTAMta che. bhAva viSayaka grAmaiSaNA be bhede - AgamacI, noAgamacI. noAgamamAM paNa be bhedo - prazasta ane apazad. temAM saMyojanAdi doSa rahita hoya te prazasta ane saMyojanAdi doSayukta hoya te prazasta che. ahIM vivakSita arthanA pratipAdana mATe be prakAranuM udAharaNa jANavuM. te A pramANe - carita ane kalpita. prastuta arthanA sAdhavA mATe eka kalpita udAharaNa * koI macchImAra matsyane pakaDavA sarovare gayo. kAMThe mAMsapezIsahitanI eka gala sarovaramAM nAMkhI. tyAM pariNata buddhivALo eka mahAdakSa nAme juno maccha hato. te mAMsanI gaMdha sudhIne Avyo. yatanApUrvaka cheDe cheDe rahela badhuM mAMsa khAIne puccha vaDe galane mArIne dUra cAlyo gayo. macchImAre joyuM. pachI pharI mAMsapezI sahita galane
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-631 thI 65 135 temAM nAMkhyo. te ja pramANe pahelo matsya te galanuM mAMsa khAI, puccha vaDe galana mArI nAsI gayo. traNa vAra ema thayuM. paNa te na pakaDAyo. mAMsa kSINa thatAM te matsya mAchImArane kahyuM ke - tuM A zuM vicArI rahyo che ? tuM je rIte nirlajja thAya che. te pahelAM sAMbhaLa. huM ekadA traNa vakhata bagalInA mukhathI mUkAyo. traNa vakhata mArI caturAI ane dakSatAthI ja bacI gayelo. 21-vAra macchImAranI jALamAMthI nIkaLI gayo. eka vakhate koI macchImAre pANIrahita praha karIne mane pakaDyo. teNe badhAM matsyo bhega karI, tIkSNa loDhAnI saLImAM parovyA. tyAre macchImAra na jANe tema huM svayaM ja mukha vaDe loDhAnI zalAkAmAM vaLagI raho. pachI macchImAra te matsyone dhovA sarovaramAM gayo, tyAre huM jaLamAM pesI gayo. AvA svarUpanuM mAruM satva, kuTilatva ane macchImArAdinA upAyane calAvanAruM che, tuM mane gala vaDe grahaNa karavA Icche che ? A tAre nIlapaNuM che. A dravyagrAmaiSaNA.. o have bhAva grAmaiSaNAmAM upanaya karAya che. matsyane sthAne sAdhu jANavA. mAMsane sthAne bhojana pAna jANavA. macchImAranA sthAne gAdi doSono samUha jANavo. sAdhue matsyanI jema chaLAvuM na joIe. paNa bhojanAdi AhArathI AtmAne bacAvavo. te ja batAve che - * mUla-676,677 : [66] beMtAlIsa eSA doSa vaDe saMkaTavALA bhojanAdi grahaNa karavAmAM he jIva! tuM chamyo nathI to have AhAra karatAM rAga-dveSa vaDe jema na 9LAya tema kara, * [67] - bhAvagrAmaiSaNA prazasta ane apazasta be prakAre che. Apazasta pAMca prakAre che, tethI viparIta te prazasta che. * vivecana-676,677 : [66] ahIM eSaNA zabdanA grahaNathI eSaNAmAM rahelAM doSo kahevAya che. tethI 4ra-saMkhyAvALA je eSaNAnA doSo te vaDe saMkaTavALA bhojanapAnAdine grahaNa karavAmAM na chaLAyo, to tuM e rIte AhAra kara, jethI rAga-dveSa vaDe na kaLAto. - [67] - bhAvanA viSayamAM rASaNA be bheda :- (1) aprazasta-saMyojanA, atibahaka, gAra, dhUma, nikAraNa. (2) prazasta - A pAMca doSothI rahita. have saMyojanAnI, ja vyAkhyA karavA kahe che - * mUla-678 thI 681 : [68] dravya ane bhAva e be bhede saMyojanA che. temAM dravyamAM bahAra ane aMdara ema be bheda che. bhikSArthe aTana karato je saMyojanA kare te bAhya che. [66] dudha, dahIM, dALa ane kaTTarano lAbha thatAM tathA goLa, ghI, vaTaka, luMka prApta thatA bahAra ja je saMyojanA kare te bAhya-saMyojanA kahevAya. tathA atyaMtara traNa prakAre - patra, laMbana vadanathI. [68] saMyojanAmAM doSa kahe che - je sAdhu dravyanA rasAdine mATe 176 piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda bhojana-pAnanI saMyojanA kare. teno A vyAghAta thAya che. - [68] te dravyonI saMyojanA karIne AtmAne karmanI sAthe joDe che. A bhAva saMyojanA jANavI. tA karma vaDe bhavane ane bhava thakI du:khane saMyoje che. * vivecana-678 thI 681 - saMyojanA be bhede ItyAdi gAyArthamAM kahyuM. vizeSa e ke - bhikSArthe aTanA karato dudha vagerene khAMDa AdinI sAthe rasanI vRddhithI vizeSa sa utpanna karavA mATe mizra kare te bAhya saMyojanA. temAM dudha, dahIM, dALa ItyAdi je kaMI prApta thayA hoya, temAM vizeSa rasa utpanna karavA anukULa dravyane mATe bhikSArthe aTana karato bahAra ja je saMyojanA kare te bAhya dravya saMyojanA che. atyaMtara saMyojanA vasatimAM AvIne bhojananI veLAe kare che - (1) pAtra saMyojanA :- je dravya, je dravyanA sa vizeSane dhAraNa kare, jemake lApasImAM khAMDa, ghI. te pAtra avyaMtara saMyojanA kahevAya. (2) kavala saMyojanA - hAthamAM raheluM ja koLIyArUpe upADela cUrNa, temAM khAMDa AdinI saMyojanA kare te. (3) mukha saMyojanA - moDhAmAM koLIyo mUkIne, temAM kaDhI jevA koI peya padArtha nAMkhe ke maMDakAdi khAto mukhamAM goLa Adi nAMkhe te vadanane vize atyaMtara saMyojanA che. A saMyojanAthI AtmAne saga-dveSa yukta kare che mATe apazakhA saMyojanA che. saMyojanAmAM anukULa dravyanI sAthe khaMDAdinI saMyojanA karanAra sAdhune AgaLa kahevAnAra vyAghAta - duHkhanI prApti thAya che. te vyAghAtane ja bhAvatA bhAva saMyojanA kahe che - khAMDa Adi dravyonI sa gRddhi vaDe saMyojanA karato sAdhu potAnA gRddhirUpa apazasta bhAvo vaDe saMyojanA kare che tathA prakAre dravyone saMyojato AtmAmAM jJAnAvaraNIyAdi karmone bAMdhe che. kamathI ati dIrdha saMsArano saMyoga kare che. *x - dravya saMyojanAno apavAda - mUla-682,683 - 6i] pratyekane ghaNo lAbha thatAM bhojana pachI paNa bAkI vadhela hoya to te zeSanA nigamanane mATe saMyoga dekhelo che. have bIje paNa teno A krama che - 6i83 - rasane mATe saMyogano niSedha che, paNa zvAnane mATe kahyuM che. athavA jene bhojana upara araci hoya, ke je sukhocita hoya ane je abhAvitA hoya tene kahyuM che. * vivecana-682,683 - pratyeka sAdhu saMghATakane ghaNAM dhRtAdi prApta thatAM, koIpaNa prakAre vAparyA chatAM paNa vadhela hoya to zeSanA nirgamana mATe tIrthakare saMyoga karavAnI anujJA ApI che. kemake vadhelA ghI vagere khAMDa Adi sivAya ekalA maMDakAdi sAthe paNa khAI zakAtuM nathI, prAya: sAdhu gharAI gayA hoya che ane ghI vagere paraThavavA paNa yogya nathI. kemake tethI ghaNAM kITakAdino vyAghAta saMbhave che. A saMyojanAno pahelo
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-682,683 133 apavAda kahyo, bIjo AgaLa kahevAze. have temAM krama-paripATI kahe che - gRddhi vaDe vizeSa sane utpanna karavA mATe tIrthakarAdie saMyogano pratiSedha karyo che. paraMtu mAMdAne sAjo karavAmAM ko che. e rIte bhojana upara arUci hoya, rAjapugAdi hoya, bAlasAdhu hoya to tene kahyuM che. saMyojanA dvAra kahyuM. have AhAra pramANa dvAra kahe che - * mUla-684 thI 686 : [68] puruSane baxIza kavaLarUpa AhAra kukipUraka kaho che ane mane aThThAvIsa kavaLa. * 6i85] - sAdhune A pramANathI kaMIka hIna, AI, adhi, yAtrA mA AhAra pramANa dhIrapuruSo kahe che, te ja avama AhAra che. 6i86) have pramANanA doSo kahe che - je sAdhu prakAma, nikAma, praNIta, atibhahu ne ati bahuzaH bhojanAdi AhAra kare, tene pramANa doSa jANavo. * vivecana-684 thI 686 : puraSanI kukSine pUrNa karanAra AhAra madhyama pramANavALo 32-kavalapa kaho che. strIne-28 ane napuMsakane-24 kvala kahyo che. paNa napusaMkane dIkSA prAyaH ayogya hovAthI ahIM tenuM grahaNa karela nathI. A kavala pramANa kukaDInA aMDa jeTaluM che. kukakuTI be bhede - dravyathI, bhAvathI. dravyakukakuTI be bhede - udarakukakuTI ane gala kukakuTI. udarakukakuTI eTale - udara pramANa AhAra, paNa nyUnAdhika nahIM. teno je 32-mo bhAga te aMDaka kahevAya. galakukakuTI-vikAra rahita mukhavALA purapanA gaLAnI vacce kavala lAgyA vinA praveza kare. te pramANavALo kavala. zarIrarUpI kukakuTI, tenuM mukha maMDaka. temAM netrAdino vikAra pAmyA vinA je kavala mukhamAM praveza kare te pramANavALo kavala. bhAva kukakuTI eTale je AhAra khAvA vaDe udara nyUna ke adhika na thAya ane dhRtine vahana kare tathA jJAnAdigayanI vRddhi thAya teTalA pramANavALo AhAra, tenA bagIzamo je bhAga te aMDaka che. A batrIza kavalathI eka, be, traNa vaDe hIna Adi AhAra levo te. Ane ja uNodarI kahe che. pramANanA doSanI gAthA spaSTa ja che. * mUla-687 thI 689 : [68] Bra Adi kavalathI vadhu khAya te prakAma. tene ja haMmezA khAya te nikAma, TapakatAM ghIvALA padArtha khAya te praNIta ema jino kahe che. * [688] * atibhahu, atimahuvAra vRti na pAmatA je bhojana khAdhuM hoya te atisAra kare, vamana karAve ke ajIrNa thavAthI maraNa pamADe. * [68] - bahune ullaMghe te ati bahu, traNa ke traNathI vadhu vAra khAya te atibahuza:, tathA te ja praNathI vadhAre vAra ke vRddhi pAmyA vinA bhojana kare te ati pramANa. vivecana-683 thI 689 :[35/12] 138 piMDaniyukti-mUlasUtra saTIka anuvAda gAthArtha spaSTa ja che. vizeSa A pramANe - gdha - tIrthaMkarAdi kahe che. tathA tatha6 A AgaLa kaheze. matava du: anekavAra tRpti na pAmatAM bhojana karyuM hoya che. tenAthI atisAra, vamanAdi thAya. mATe pramANAtikrama na karavo. yadu - pramANathI ati bhojana. - x - pramANayukta hInAdi bhojana - * mUla-60 thI 66 : 6i90] hitAhArI, mitAhArI, alpAhArI je manuSyo, tenI vedho cikitsA karatA nathI, paNa teo ja potAnA cikitsaka che - [61] - tela ane dahIMno yoga tathA dudha, dahIM, kAMjIno yoga ahita che, paNa pathya dravya rogahara che, tene roganuM kAraNa thatuM nathI. - [69] mita eTale vyaMjana sahita azananA traNa bhAga karavA, pANInA be bhAga ane vAyunA saMcAra mATe chaThTho bhAga dhUna rAkhavo.. * vivecana-60 thI 62 - hita be bhede - dravyathI ane bhAvathI. aviruddha dravya te dravyathI hita che ane eSaNIya dravya te bhAvathI hita che. teno AhAra kare te hitAhArI. pramANopeta AhAra kare te mitAhAri. babIza kavalathI paNa anya AhAra kare te apAhArI. AvA manuSyone rogano saMbhava nathI, mULathI ja roga na thAya. dahIM ane tela Adino yoga ahita-viruddha che. - x * aviruddha dravyano yoga te pathya che. te utpanna roganA vinAzaka che, thanArA roganuM kAraNa nathI. * x * have mitanI vyAkhyA :- udaranA cha vibhAgo kAvA. traNa bhAga azananA AdhArarUpa karavA, be bhAga pANInA AdhArarUpa karavA eka bhAga vAyu mATe choDavo. kALanI apekSA hovAthI traNa kALa kahe che - * mUla-693 thI 696 - 6i98] kALa traNa bhede - zIta, uSNa, sAdhAraNa. A AhAra mAtra sAdhAraNa kALane vize kahI che. - [694] - zItakALe pANIno eka bhAga ane AhAranA cAra bhAga athavA pANInA be bhAga. uSNa kALe pANInA be ke traNa bhAga, bAkInA bhAga bhojananA jaNavA. 6i95] pANIno eka bhAga ane bhojanano be bhAga avasthita che. pratyekamAM bhaoLe bhAga vRddhi ane hAni pAme che. - 6i96] - ahIM trIjI ane cotho e be bhAga asthira che tathA pAMcamo, chaThTho, pahelo ane bIjo bhAga avasthita che. * vivecana-693 thI 696 : gAthArtha kahyo ja che. vRtigata vaiziDya A pramANe :- A upara kahI te mAtrA che eTale pramANa che. madhyama zItakALamAM pANInA be bhAga kalo traNa bhAga bhojananA kalo. madhyama uNakALamAM be bhAga, bhojananA traNa bhAga kalAvA. ItyAdi - 4 - badhAM kALamAM chaThTho bhAga vAyusaMcAra mATe che. o bhAgonA sthira ane carapaNAne kahe
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-663 thI 696 19 che - pANIno eka bhAga ane bhojananA be bhAga avasthita che. bAkInA baLe bhAga vadhe che athavA ghaTe che. jemake zItakALamAM bhojananA ane uNakALamAM pANInA be bhAga vadhe. o gAthArtha kahela che. vizeSa A * AhAra viSayaka pahelo ane bIjo bhAga, pANI viSayaka pAMcamo bhAga, vAyanA saMcAra mATeno cho bhANa te cAre avasthita che. eTale kadApi na hoya tema nathI. o have sAMgAra ane sAdhUma dvAra kahe che - * mUla-697 thI 302 - [69] mUchavALo thaIne je AhAra kare te sAMgAra hoya che ane niMdato evo te AhAra kare te sadhUma hoya che. - [68] - aMgArapaNAne na pAmela ane saLagatuM evuM je uMdhana te sadhUma che ane te ja baLI gayela iMdhaNa dhUma thatAM te aMgAra kahevAya che. - 6i99] * pAsukAhAranuM bhojana karato evo paNa rAgarUpI agina vaDe ati pradIpta thayela manuSya caraNarUpI iMdhanane tatakALa bolA aMgAranI jevuM kare che. - [soo] - dIpato evA hevarUpI agina paNa jyAM sudhI pItirUpa dhUma vaDe dhUmita evuM cAstri aMgAra matra jevuM na thAya tyAM sudhI bALe che. - [bo] - rAga vaDe sAMgAra ane tela vaDe sadhUma bhojana jANavuM. rIte bhojanavidhimAM 46- doSo thayA. - [eo] tapasvI - (sAdhu) sAMgara ane sadhuma AhArane kare che, te paNa dhyAna ane adhyayana nimitte kare. A pravacanano upadeza che. vivecana-697 thI 302 - gAcArya kahyo che. vRttimAM kahela anya vizeSatA mAtra noMdhIe chIe - sAMgAra doSayukta bhojana - te bhojanamAM rahela vizeSa gaMdha ane sanA AsvAdanA vaza mUcha utpanna thaI hoya tevo te bhojananI prazaMsA karato AhAra kare che ane saghama doSavALo AhAra - temAM rahelA virU5 rasa ane gaMdhanA AsvAdathI vyalika yitavALo te bhojananI niMdA karato vApare. aMgAra doSa be bhede - dravyathI ane bhAvathI. dravya - agnithI baLelA lAkaDA. bhAva - rAgarUpa agnithI balela cAtrirUpI iMdhana. dhUma paNa be bhede - dravyathI te ardha baLelA kASThano dhUma, bhAvathI - dveSarUpI agnithI baLatA caraNarUpI. iMdhaNano je niMdArUpa kalubhAva. aMgAra ane dhUmanuM lakSaNa gAthAmAM kahyuM. vizeSa eTaluM ja ke - rAtrirUpI iMdhaNa garU5 agni vaDe baLI jatAM aMgArarUpa kahevAya ane heparUpI agni vaDe baLatuM cAtrirUpI iMdhaNa sadhUma kahevAya. te ja vAta gAthA-69 ane 900mAM paNa kahela che. te gAthArtha spaSTa ja che. tenA vaDe siddha thayuM ke rAga vaDe dhamadhamatAnuM je bhojana te sAMgAra jANavuM. kemake tethI cAmirUpI iMdhaNa sAMgAra thaI jAya che. dveSa vaDe dhamadhamatAnuM je bhojana te sadhUma jANavuM. kemake niMdAtmaka kaluSapaNArUpa dhUma vaDe 180 piMDaniryukti-mUlasUtra saTIka anuvAda mizra che. A rIte kula 46 doSo kahyA. have sAdhunA uddezIne kahe che ke - tapasvI sAdhu AvA rAgadveSane choDIne AhAra kare. te paNa kAraNa vinA na kare, paNa zubhadhyAna ane adhyayana nimite kare. * have kAraNa dvAra - * mUla-903 thI 306 - [pos] cha kAraNe sAdhu AhAra karavA chatAM dharma Acare che ane cha kAraNe AhAra vinA nirvAhane pAmato paNa dhamane Acare che. - [eo] - cha kAraNo - vedanA zAMti mATe vaiyAvacca, Iyapane mATe, saMyama, prANa dhAraNArthe dhamaciMtArthe AhAra kare. [so5 - sudhA samAna vedanA nathI, tene zamAvavA bhojana re, bhukhyo vaiyAvacca na karI zake mATe AhAra kare. [bo] - IryA na zodhI zake, pekSAdi saMyama na karI zake, baLa hAni pAme, guNana ane anapekSAmAM asamartha thAya che.. vivecana-303 thI 306 : gAthArtha kahela ja che, vRttimAM kiMcita vizeSa je che, tenuM ja kathana karIe chIe - AhAra karavAnA cha kAraNonuM kathana kare che - (1) kSudhA vedanAnuM upazamana karavA mATe, (2) AcAryAdinuM vaiyAvacca karavA mATe, (3) IyapithanA saMzodhanane mATe, (4) prekSA Adi saMyama nimite, (5) prANane dhAraNa karavA mATe, (3) dharma ciMtAnI vRddhine mATe. A ja vAtane AgaLa gAyA 305 ane 706mAM vistAre che :sudhA - bhukha jevI koI vedanA nathI. kemake kahyuM che ke - X - X *x - AhAra hita prANIne sarva duHkho samIpapaNAne Ape che. tethI sudhAvedanAne zAMta karavA mATe bhojana karavuM joIe. vaLI bhukhyo vaiyAvacca na karI zake kemake kahyuM che ke- AhAra rahita prANInuM baLa gaLI jAya che, utsAha nAza pAme che, badhAM vyApAro zithIla thAya che, satya nAza pAme che ane arati vRddhi pAme che. tethI vaiyAvaccArye bhojana karavuM joIe. kSadhAd evo prekSAdi saMyama pALavA samartha na thAya. tethI saMyamanI vRddhi mATe bhojana karavuM tathA baLa-prANa, te bhukhyAnA hAni pAme che ane graMthanuM parAvartana tathA ciMtavana paNa bhUkhyAthI thatuM nathI, tethI A cha kAraNe te lIdhe bhojana karavuM joIe. AmAMnA koI eka kAraNe paNa AhAra karato sAdhu dharmanuM ullaMghana karato nathI. * mUla-30 thI 010 : [eo] athavA sAdhu cha sthAna vaDe AhAra na kare. pachI pAchalI vayamAM AtmAne khapAvIne AhArano tyAga kare. - [so8 bhojananI A che kAraNo che - (1) AtaMkamAM, (2 upasarga thAya tene sahana karavA te, (3) bahAcaryanI guptimAM, (4) pANIdayAne mATe, (5) tapa mATe, (6) zarIratyAga mATe. [309,710] AtaMka eTale vara Adi, rAja ane svajanAdinA upasarga. bahovAne pALavA mATe, varSa Adi thAya tyAre pANIdavA mATe, upavAsathI cha mAsI sudhInA tapane mATe, zarIranA vicchedana mATe AhAra tyAga kare.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-301 thI 10 181 182 piMDaniyuktimUlasUtra saTIka anuvAda te pramANe meM vyAkhyA karI che, je vaDe dhamavizvaka yogo hAni na pAme te karyuM. [1] yatanA karatA, sUgavidhi vaDe pUrNa ane adhyAtmanI vizuddhi vaDe yukta sAdhune thatI virAdhanA nirjarAnA phaLavALI che. * vivecana-712,313 : A AhAra vidhinI kALane yogya potAnI matinA vaibhava vaDe meM vyAkhyA karI che. apavAdamAM kahe che ke - zrutadharma, cAaidharma ane pratikamaNAdi vyApAre je vaDe hAtine na pAme te karavuM. kemake sAdhue jema yogya hoya tema utsarga ane apavAdamAM rahevuM. apavAda sevI paNa zaTha - Rju sAdhune je virAdhanA thAya te paNa nirjarAnA phaLavALI che te mATe gAyA-713mAM kahela che, te gAthArtha spaSTa ja che. bhAvArthamAM vRttikArazrI lakhe che ke- kRtayogI, gItArtha, kAraNanA vazathI yatanA vaDe apavAdane sevanArA sAdhune je virAdhanA thAya te siddhinA phaLavALI che. A rIte Agama (sUtrakrama 41/1 evA piMDaniyukti [mUla sUtra krama2]no TIkA sahitano anuvAda kiMcit saMkSepathI noMdhyo. ahIM piMDaniyukti ane vika oghaniryukti ema baMne alaga Agama paraMparAmAM svIkArya hovAthI 41/1 ane 41/2 evo bhAga karela che. * vivecana-707 thI 310 : [999] AgaLa kahevAnAra cha sthAno vaDe sAdhu AhAra na kare, ziSyanuM sthApana vagere sarva kartavya karyA pachI pAchalI vayamAM saMlekhanA karavA dvArA AtmAne khapAvIne jAva:jIva anazana pratyAkhyAna karavAne yogya evo karIne bhojanano tyAga kare. anyathA na kare. Ama kahIne pahelI-bIjI vayamAM saMlekhanA karyA vinA zarIranA tyAgane mATe anazana karatA evA sAdhune tenuM pratyAkhyAna karavAmAM jinAjJA bhaMga che ema dekhADe che. [malayagirijI mahArAjanuM A kathad koI gItAtha pAse samajavuM, zrIharibhadrasUri AdimAM AvI vyAkhyA thaI nathI. (Bo8abhojananA kAraNo - Artava - javara Adi vyAdhi. 35Naf - rAjA ke svajanAdie karelA athavA deva, manuSya, tiryae karelA upasargamAM, tene sahana karavAne mATe, 26/varyati nA pAlanane mATe. jIvadayAne mATe. tapanA kAraNe, chellI avasthAmAM zarIranA tyAgane mATe. A ja kAraNe bhojanano tyAga kare. have A gAyAno ja vistAra be gAvAmAM kare che - [09,710] gAthArtha kahyo che, keTaluMka vivaraNa gAthA-Bo8nA vivecanamAM AvI gayela che. tethI mama vizeSa noMdhanIya vRtti ja ahIM lIdhela che, te A pramANe (1) AtaMka - javarAdi vyAdhinI utpattimAM AhAra na kare. kemake varAraMbhe laMghana hitakArI che. (2) upasarga utpanna thatAM tenA upazamanane mATe AhAra na kare. (3) mohodaya thatAM brahmavatanA pAlanArthe AhAra na kare. kemake AhAra hita prANInA viSayo nAza pAme che. (4) varasAda varasato hoya athavA mahikA-dhummasa paDatuM hoya, sUkSma deDakI AdithI bhUmi vyApta hoya tevA saMyogomAM jIvadayAne mATe aTanano tyAga karato evo te AhAra na kare. (5) cha mAsI paryattanA upavAsano tapa karavI mATe AhAra na kare. vardhamAna svAmInA tIrthamAM cha mAsathI vadhu tapano niSedha che. tathA pUrvokta chaThuM kAraNa * caramakALe zarIranA bhAgane mATe anazana kare. A rIte grAmaiSaNA kahI. tema karatAM traNe eSaNA pUrI thaI. * mUla-711 + vivecana : udgamanA 16-doSo, utpAdananA 16-doSo, eSaNAnA 10-doSo, saMyojanAdipa-doSo maLIne kula-47ndoSo thAya che. A doSonI zuddhi karanAra sAdhu piMDanI zuddhi kare che. piMDazuddhithI cAstri zuddhi, cAstri zuddhithI mokSaprApti thAya che. doSonI zuddhi na kare to cAstrino nAza jANavo. bhikSAcayamAM paritApa pAmatAne maMda saMvegavALo jANavo. bhikSAcayae jJAna ane sAtrinuM mULa che, temAM udhamI te tIvra saMvegavALo jANavo. piMDanI zuddhi na karato sAdhu acAstriI ja che. cAritrAbhAve dIkSA nirarthaka che. * mUla-712,313 - [1] A AhAravidhi je pramANe savabhAvadarzI tIkaro e kahela che, muni dIparatnasAgare karela-Agama-41/1 piMDaniyukti [mULasUtra-2no saTIka anuvAda pUrNa o - X - X - X - X - 0
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ oghaniryukti oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra oghaniryukti-mUlasUtra/2 Agama-41/2no viziSTa sUrasAra , Agama saTIka anuvAda zreNImAM A 41-muM Agama che. te cAra mULasUtromAM bIjuM sUtra che. "oghaniryukti" nAmathI prasiddha che. tene prAkRtamAM nipatti kahevAmAM Ave che. A Agama piMDaniryuktinA vikatAmAM che. A AgamamAM mULa niti -812 che, temAM bhASya gAthA-322 che ane prakSepagAthA-31-che e rIte badhuM maLIne 1165 gAthA che, jene ame 'mUta' zabdathI mUkela che. | ogha-niryukti-sAra bhAga-35-cAlu 41/2-oghaniryukti-mUlasUtra-2 A AgamamAM ya - sAmAnyathI sAdhunI dinacaryAnuM varNana che, tethI paNa oghaniyukti kahevAya che. zrI bhadrabAhusvAmI racita A niyuktimAM sAta dvAra - pratilekhanA, piMDa, upadhi, anAyatanavarjana, pratisevA, AlocanA ane vizuddhinuM varNana karI caraNakaraNAnuyoganI mukhyatA mUkI che, jo ke temAM dharma kathAnuyoga samAviSTa to che ja. navamAM pUrvamAM rahela trIjI AcAra vastunA vIsamAM odhapAmRtamAM rahela ogha sAmAcArIe A Agamano AdhAra gaNAya che. A AgamanI vRddhi paNa hovAnuM jANavA maLela che, paNa ame to droNAcArya vRttino ja AdhAra lIdhelo che. sUtra-sAra piMDa niyuktino TIkA sahita anuvAda karatI veLAe paNa ame anubhaveluM ke ATalo vistAra ane tenuM uMDANa samajAvatA pahelAM nutana sAdhu-sAvIne temAM praveza karAvavA sArarUpa samajaNa vadhu upayogI thAya. A ja kathana oghaniyukti mATe paNa satya ja che. piMDaniyukti karatAM paNa doTuM kada dharAvato ane jemAM piMDaniyukti karatAM 450 jeTalI vadhAre gAyA che tevuM A Agama TIkA sahita akSarazaH anuvAda pAme tevI bhAvanA chatAM ame ahIM mAtra temAM praveza karAvavArUpa "oghaniryukitaviziSTa sarasAra" mukIne amArI pratijJAthI pAchA ja khaselA chIe. amAro hetu "saraLathI jaTIla' tarapha laI javAno che. tethI zramaNa upayogI A Agamane mAma pravezadvAra pe ja rajU karela che. AmAM nathI badhI gAthAono artha ke nathI puro TIkAno artha, A mAtra oghaniryuktinI paricayapustikA ja che, te vAta ame sakheda kabulIe chIe. Apa tene amAro pramAda gaNazo to paNa amAre te kabUlavuM ja rahyuM. - muni dIparatnasAgara
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-1 thI 6 $ oghaniryukti-prabhA che - X - X - X - X - X - * mUna thI 30 prastAvanA :- oghaniyukitakartA caudapUrvadhara bhadrabAhusvAmI che. temaNe zramaNazramaNI varSanA anugahArce navamAM pUrvamAM rahela, trIjI AyAsvastunA vIsamAM oupAmRtamAM rahela ogha sAmAcArI ke jemAM sAdhuAyAra svarUpa che, tenuM uddharaNA karela che. ahIM ogha, piMDa, samAsa, saMkSepa e eka artha jaNAvatAra zabdo ke ekArcika nAmo che. ogha niyuktinI sthanA karatA AvI pratijJA jaNAve che ke - "huM baghAM ja arihaMta bhagavaMtone, badhAM ja caudapUrvadharone, badhAM daza pUrvadharone, baghAM agiyAra aMgaghAraNa karanArAone tathA badhAM sAdhuone namaskAra karIne caraNa-karaNAnuyogamAMthI alA akSaQALI ane mahAt arthavALI evI oghaniyukti sAdhuonA anugrahane mATe kahuM chuM." AthI A opaniyutimAM zabdo thoDAM hovA chatAM arthathI mahAna che ane sAdhu-sAdhavI mATe khUba upakAraka che. A caraNa sivArI ane karaNa sitarI zuM che ? te kahe che - * mUla- ?* caraNasittarI :- caraNa sitarInA 90 bhedo A pramANe che - (1) vrata, (2) zramaNadharma, (3) saMyama, (4) vaiyAvacca, (5) brahmacarya, (6) jJAnAdi mika, () tapa ane (8) krodhAdi nigraha. temAM - (1) vrata pAMya che * sarvathA (1) prANAtipAta viramaNa, (2) mRSAvAda viramaNa, (3) adattAdAna viramaNa, (4) maithuna viramaNa, (5) parigraha viramaNa. - (2) zramaNadharma daza che - kSamA, mArdavatA, saraLatA, mukti (saMtoSa), tapa, saMyama, satya, pavitratA, niparigrahatA ane brahmacarya. - (3) saMyama 17 bhede che - pRthvI, aApu, teu, vAyu, vanaspati e pAMca ekendriya tathA beIndriya, teIndriya, caurindriya, paMcendriya maLIne nava prakAranA jIvonI virAdhanA, paritApanA, kilAmaNA na thAya tema vartavuM. (10) ajIvatemAM raNa ke dveSa na karavo. (11) prekSA saMyama - yakSa AdithI paDilehavA mATeno upayoga rAkhavo te. (2) upekSA saMyama * zakti hovA chatAM saMyamamAM vIrya na phoravatA evA AtmAo tathA sAvadha vyApAramAM pravartatA gRhastho prati upekSA bhAva rAkhavo. (13) pramArjanA - vastu letA ke mUkatAM pUMjavAno upayoga rAkhavo. (14) pAriThApanA * zarIranA maLamUtrAdi vidhipUrvaka pAThavavAmAM upayoga rAkhavo. (15 thI 17) mana, vacana, kAyAnI azubha pravRttio rokIne zubha pravRttimAM upayukta rahevuM. oghaniyukita-viziSTa sUtrasAra - (4) vaiyAvacca daza prakAre che - AcArya, upAdhyAya, tapasvI, zaikSa, glAna, kula, gaNa, saMgha, sAdhu, samanojJa e dazenI bhakti-sevA karavA. - (5) brahmacarya nava prakAre che - (1) strI, pazu ane napuMsaka rahetA hoya te vasatimAM na rahevuM. (2) strInI sAthe rAgathI vAtacIta na karavI ke strI pazu napuMsaka saMbaMdhI kAmakathA na karavI. (3) strI beThI hoya tyAM puSe be ghaDI ane puruSa beTho hoya te sthAne strIne traNa prahara sudhI besavuM nahIM. (4) strInA aMgopAMga, mukha, stana, ca, paga, hAya vagere samadaSTithI joyA nahIM. daSTi paDI jAya to paNa turaMta khaseDI levI. (5) zrI saMbaMdhI kAmakathA bhIMta ke bIna sthAnanA AMtasthI na sAMbhaLavI ke bhatanA AMtarethI jovI nahe. (6) gRhasthapaNAmAM strI sAthe karela kAmakIDAnuM smaraNa na karavuM. () pauSTika, utejaka, kAmavaki snigdha AhAra nA vAparo. (8) vigaIrahita AhAra paNa sudhA zAMta thAya tethI vadhAre na vAparavo. (9) sArA dekhAvA zarIranI TApaTIpa na karavI. - (6) jJAnAdi trika - jJAna, darzana, cAstrinI suMdara ArAdhanA karavI. - () tapa - cha bAhya ane cha atyaMtara bhede tapa kamyo che. temAM cha bAhAtaSa A pramANe - (1) anazana - AhAranA bhAgarUpa, (2) uNodarI - bhukha karatAM becAra koLIyA nyUna sakhI AhAra karavo, (3) vRttiiphoSa - dravya, kSotra, kALa, bhAvathI AhAradino saMDropa karavo. (4) satyAga - chae viyono ke be, traNa vigaIono tyAga. (5) kAyakaleza - loca Adi kaSTa ke zIta-uNAdine sahevA te. (6) saMlInatA - aMgopAMgane saMkocIne rAkhavArUpa. cha atyaMtara tapa A pramANe che - (1) prAyazcita * mUlaguNa ke uttara guNanA viSayamAM thayela je koIpaNa bhUla hoya te sarve bhUlonI AlocanA karI Atma zuddhi karavI. () vinaya - AcAryAdi nAdhikano vinaya kakvo - Ave tyAre ubhA thavuM, hAtha joDavA, Asana ApavuM vagere. (3) vaiyAvacca * bAla, glAna, AcAryAdi, vRddha vagerenI sevA kasvI, AhAra pANI auSaghAdi lAvI ApavA, zarIranI vizrAmaNAdi karavA. (4) svAdhyAya - vAyanA, pRcchanA Adi paMcavidha je svAdhyAya tene niraMtara karavo. (5) dhyAna * ekAgra manathI zubhadhyAna. tava AdinI vicAraNA vagere karavA. (6) kAyotsarga - karmakSayArce mauna-dayAna-sthAna vaDe sthira thaIne AtmAnA bahibhavane vosirAvavA pUrvaka rahevuM te kAyotsarga athavA deha-upAdhi Adi bAha ane krodhAdi kaSAyarUpa atyaMtarano utsarga atyaMta tyAga. - (8) krodhAdi kaSAyato nigraha karavo - temA kodhano nigraha kSamAthI karavo, mAnano nigraha namatAthI kavo, mAyAno nikAla saraLatAthI karavo ane lobhano nigraha saMtoSavI karavo. A pramANe mukhya ATha bhedomAM peTAbheda A pramANe thayA - 5 + 10 + 17 + 10 + 9 + 3 + 2 + 4 = go e sitera bhede caraNa sitarInA kahyA che, tema jANavuM.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-8 183 188 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra mUla-8 - A gALAmAM karaNasitarInA sittera bhedo jaNAve che, te A - (1) piMDa vizuddhi, (2) samiti, (3) bhAvanA, (4) pratimA, (5) Indriya nirodha, (6) pratilekhanA, (7) gupti, (8) abhigraha. - (1) piMDa vizuddhi cAra bhede che -(1) vastra, (2) pama, (3) vasati, (4) AhAra athavA sAmAnyathI eka "AhAra' ja, te nirdoSa meLavavA mATe gaveSaNA Adi karavI che. - (2) samiti pAMca prakAre che, te A pramANe - (1) Iyasimiti- sADA traNa hAtha pramANa bhUmi upara daSTa rAkhI cAlavuM. (2) bhASA samiti - nivadha, hitakara, mita ane khapa pUratI satya bhASA bolavI athavA bolavAmAM samyak upayoga rAkhavo. (3) eSaNAsamiti - phakta saMyama yAmInI nirvAha mATe beMtAlIza doSarahita ane yatanApUrvaka AhArAdinI gaveSaNA karavI. (4) AdAna mAMDa mAtra nikSepaNA samiti - vastra, pAtra Adi koIpaNa vastu letA ke mUktA dRSTithI joI, pUMjI, pramArjI, levuM ke mUkavuM. (5) pAriSThApanikA samiti - maLa, mUtra, kapha, mela, saMyamane anupayogI thayelA vama, paNa Adine nirjIva sthAnamAM ane vidhipUrvaka paraThavavA temaja pravacanano uaha na thAya tema paraThavavAmAM upayukta hovuM. - (3) bhAvanA bAra prakAre che, te A pramANe : (1) anitya bhAvanA - jagatanA padArtho anitya-nAzavaMta che. (2) azaraNa bhAvanA - maraNa athavA bahu kaSTa kALe koI zaraNabhUta thatuM nathI. (3) saMsAra bhAvanA - cAra gatirUpa ke paMcavidha bhava sAgararUpa A saMsAra bhayaMkara che. temAM zaNumitra ke miga-tra banI jAya che. (4) ekava bhAvanA-jIva ekalo ja janme che, marIne paralokamAM ekalo ja jAya che, potAnA karmonuM vedana ekalo ja kare che. koI ke tiryaMca gati ane zubha bhAvathI manuSya ane devalokarUpa gati prApta thAya che. nijazuddha bhAvathI siddhi gati pamAya che. (11) bodhi durlabha bhAvanA - moha vyAdhivALAne sadejJAna dRSTi ane bodhi duwAya che. viratirUpa nijabhAvanuM cAsTi paNa dukara che, traNa ranonI prApti thavI te bodhi kahevAya che. (12) dharmasvarUpa bhAvanA - aho ! jinezvaroe kevo A suMdara dharma upadezela che. ItyAdi ciMtavanA. A dharma asaMga ane svabhAvarAmI che. - (4) pratimA - viziSTa pratijJA, te bAra prakAre che. A bAre pratimAnuM svarUpa dazAzruta skaMdhamAM sArI rIte varNavela che, Avazyaka niryukti-vRttimAM paNa tenI suMdara vivecanA che. jemAM eka mAsa, be mAsa yAvatu sAta mAsanI pratimA e sAta, traNa saptAhorAganI, eka-eka ahoramanI ema bAra pratimAM thAya che. jo ke A pratimAnuM ArAdhana, prathama saMghayaNavALA, dhIraja ane savayukta sAdhu guru mahArAjanI AjJAthI karAya che. - (5) Indriya nirodha - Indriyo pAMca bhede che, te A - (1) sparzanendriya, (2) rasanendriya, (3) dhrANendriya, (4) carindriya, (5) zrobendriya. A pAMce IndriyonA viSayabhUta sparza, sa, gaMdha, rUpa ane zabda parave maga ke dveSano tyAga karI, samabhAva keLavavAmAM udhamazIla rahevuM. -6- paDilehaNA - paccIza prakAre kahela che, te A pramANe - vidhipUrvaka, bola bolavApUrvaka ane soLa doSothI rahita evI paDilehaNA karavI joIe. 16 doSo A pramANe che :- (1) nartana-vastra ke zarIrane nacAvavuM, (2) valana-vastra ke zarIkhe sIdhuM na rAkhavuM, (3) anubaMdha-khoDA, pakhoDA vadhAre karAvavA, (4) moralI - kapaDAM jema-tema levAM ke mUkavA. (5) AbhaTa-utAvaLe paDilehaNA karavI. (6) saMmarda - vastra pura kholyA vinA paDilehaNA karavI, (9) prasphoTana-vastrane jhApaTavA. (8) nikSepa-vastra eka bAju pheMkatA javuM athavA kapaDAMnA cheDA addhara karavA. (9) vedikA - baMne hAtha DhIMcaNanI upara rAkhavA ke nIce rAkhavA. (10) prazithila - kapaDuM DhIluM pakaDavuM. (11) pralaMba - kapaDuM laTakatuM rAkhavuM, (12) lola-kapaDuM jamInane aDADavuM. (13) kAmarza - eka bAjuthI pakaDI halAvIne kapaDuM nIce mUkI devuM. (14) anekarUpa dhUnana - aneka kapaDAM bhegAM karI khaMkheravA. (15) zaktigaNanA - akhoDA pakhoDA bhUlI javA. (16) vitacakaraNa * paDilehaNa karatA vAto karavI, paccakhANAdi ApavA. -- gupti traNa prakAre jANavI. te A - mananI, vayananI, kAyAnI azubha pravRttione rokavI. -8- abhigraha cAra prakAre che, te A - dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI viziSTa niyamane dhAraNa karavA te. A pramANe mukhya ATha bhedonA peTA bhedo vaDe 90 prakArone kahyA. temAM 4 sAthe AvatuM nathI. (5) anyatva bhAvanA- svajana, kuTuMba, dhana cAvat zarIra paNa potAnuM nathI, mAruM koI nathI, sau pota-potAnA svArthamAM DUbelA che. (6) azucita bhAvanAzarIranI utpatti, svarUpa, pariNAma apavitra che. temAMthI niraMtara azaci jharyA kare che. temAM rahela mAMsa, lohI, maLa, mUtrAdi badhuM azuci che. (3) Azraya bhAvanA - IndriyAdi Azravo AbhAne karmathI malIna karanAra che. temAM avata, yoga, kaSAya, mithyAtva, pramAdanI pariNati mAtra ja Azrava che. (8) saMvara bhAvanA- sabhyardaSTiva, virati, jJAnAdithI karmano baMdha aTakavo te. (9) nirjarA bhAvanA - karmanuM AtmAthI chUTA paDavuM te. jo dezathI karma chUTA paDe to te nirjarA che, sarvathA karmo kharI jAya to tene mokSa kahe che. karmo svakALathI ke tapa ane vratathI chUTA paDe che. (10) lokaravarUpa bhAvanA-cha dravyano samavAya ke udho adha ane madhya e traNa bhedathI A loka che. jemAM azubha bhAvAdithI naka
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-8 189 10 oghaniryukti-viziSTa sUtrasAra (5) pratisevanAdvAra - saMyamanI sAdhanAmAM pramAdAdi doSo thAya te nirUpaNa. (6) AlocanAdvAra - thayelA doSonuM prAyazcitta nirUpaNa. (3) vizuddhidvAra - prAyazcita karI doSonI zuddhi karavI, tenuM nirUpaNa. badhI ja kriyA pratilekhanApUrvaka karavI joIe. tethI sUtrokta vidhi anusAra hotra Adine jovA te mATe sarva prathama pratilekhanA dvAra kahyuM. pratilekhanA karavA mATe zarIra sAmarthya joIze, te sAcavavA mATe piMDa-AhAra dvAra kahyuM. AhAra grahaNa karavA patra Adi joIe mATe trIjuM upAdhidvAra. AhAra lAvyA pachI vAparavA mATe sthAnanI jarUra paDe, tethI vyAghAta rahita pazupaDakAdi sahita vasati joIe mATe coyuM anAyatana varjana dvAra. A badhuM grahaNa karatAM avidhi Adi thaI hoya to tapAsavA mATe pAMcamuM pratisevanA dvAra, temAM lAgelA doSonI AlocanA karavI, te mATe gurudad prAyazcita karavuM te chaThuM AlocanA dvAra ane AlocanA anusAra tapAyadi karI pApadoSanI zuddhirUpa sAtamuM vizuddhidvAra. - muni dIparatnasAgare anuvAda karela oghaniyukti-saTIka-saMkSepa-paricaya-bhUmikA pUrNa + 5 + 12 + 12 + 5 + 25 + 3 + 4 = 90 bhedo karaNa sitarInA thayA. A karaNasittarI sAdhunA uttaguNarUpa che. 0 varaVT - haMmezA je karavA ke pALavAnA hoya, te mahAvratAdi. o #RUT - prayojana paDe karavAnA gaucarI Adi. - e rIte ukta 30 + 90 = 140 mAM vitatha AcaravAthI aticAra lAge che, mATe A 140mAM koI doSa na lAge te mATe sAvadha rahevuM. * mUla-9 thI 19 : ahIM kahevAyela che ke caraNakaraNAnuyogathImAMthI huM oghaniyukti kahIza. AthI caraNakaraNAnuyoga sivAya bIjA anuyogo paNa hoya ja. te bIjA traNa anuyogo A pramANe che ane te cAstrinI rakSA mATe che. (1) caraNa karaNAnuyoga - sAdhunA AcArarUpa 'AcAra' sUtrAdi. (2) dharmakathAnuyoga- kathA svarUpa, jJAtAdharmakathAdi. (3) gaNitAnuyoga - gaNitarUpa sUrya prajJapti Adi. (4) dravyAnuyoga - jIvAjIvAdi padArthaQyAraNA. A cAre anuyoga eka ekathI caDiyAtA che, tenuM daTAMta Ape che - eka rAjAnA dezamAM cAra khANo hatI. rananI, sonAnI, cAMdInI, loDhAnI. cAre khANo eka eka putrane eka eka vaheMcI ApI. jenA bhAge loDhAnI khANa AvI tene ciMtA thaI ke mArA bhAIone kiMmatI khANo maLI, mane nakAmI khANa maLI. te du:khI thavA lAgyo. subuddhipradhAne tene samajAvyo ke tane cAremAM kiMmatI khANa maLI che, kemake bIjI traNe khANo loDhA upara AdhAra rAkhe che. loDhA sivAya te ratno, sonuM, cAMdI kADhI zakAtA nathI. jyAre tArI pAse badhAM loTuM mAMgavA Ave tyAre tuM rano AdinA badalAmAM loDhuM Apaje, jethI sauthI dhanavAnuM banI zakIza. A rIte caraNakaraNAnuyoga hoya to ja bIjA traNa anuyogo che. caraNakaraNAnuyogamAM akSaro alA hovA chatAM arthathI mahAna che. te pahelAM bhaMgamAM che, tenuM daSTAMta oghaniyukti che. dharmakathAnuyogamAM akSaro ghaNAM ane artha thoDo, te bIjA bhaMgamAM che. dravyAnuyogamAM akSaro ghaNA ane artha paNa ghaNo che, te bIjA bhaMgamAM che. gaNitAnuyogamAM akSaro thoDAM ane artha paNa thoDo che, te cothA bhaMgamAM che. sAdhu-sAdhvInA anugrahane mATe caudapUrvIzrI bhadrabAhu svAmIe oghaniyukitanI canA karelI che. tenA mukhya sAta dvAro che - * mUla-20 :(1) pratilekhanAdvAra - paDilehaNA kema karavI tenuM nirUpaNa. (2) piMDadvAra - gocarInI zuddhi kema rAkhavI tenuM nirUpaNa. 3) upadhi pramANadvAra - saMkhyA ane mApathI keTalI ane keTalA pramANavALI vastu rAkhavI tenI nirUpaNA. (4) anAyatana varjanadvAra - kevI vasatimAM na rahevuM tenuM nirUpaNa.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-1 thI 23 $ hAra-1-pratilekhanA 4 - x -- X - X - X - mula- thI 23 : pratilekhananA ekArcika nAmo A pramANe che - Abhoga, mArgaNA, gaveSaNA, IhA, Apoha, pratilekhanA, prekSaNA, nirIkSaNA, AlokanA, pralokanA. pratilekhanA zabdazI pratilekhaka : paDilehaNa karanAra, pratilekhanA * jenuM svarUpa AgaLa kahevAze te be bhede, pratilekhitavya - paDilehaNa kasvAnI vastu. traNe bAbato kahevAnI che, jema ghaDo-zabda kahevAthI teno kata, kuMbhAra ane mATI vagere badhuM ja AvI jAya che, o pratilekhaka - eka ke aneka hoya. te paDilehaNA karanAra kArakhika hoya athavA nikANika hoya, te sAdharmika hoya ke vaigharmika hoya. o kArakhika - azivAdi kAraNe ekalA thAya che. o nikAraNika - dharmacaka, rUpa, yAtrA Adi nevAnA nimite ekalA. 0 eka-ekalo hoya te o aneka - ekathI vadhu hoya che. o sAdharmika - samAna AyAsvALA hoya che. 0 paigharmika * asamAna AcAra ke vyavahAQALA hoya che. * mUla-24 thI 45 - A kAraNothI ekalA thAya che kAraNika kahevAya. evA azivAdi daza kAraNo kalla che. te A pramANe - - (1) aziva - devatA AdinA upadrava thavAthI, bAra varSa pUrve evI khabara paDe ke A pradezamAM kALa Adi thavAno che, to sAdhuo te vakhate tyAMthI vihAra karI sugaporiti Adi karatAM sukALa pradezamAM jAya. dukALa paDavAnI khabara A rIte paDI zake che - (1) avadhijJAna hovAthI (2) tapasvInA prabhAvathI koI devatA AvIne kahI jAya. (3) AcArya nimitatA phAna vaDe kahe athavA koI naimittika kahI de. bAra varSa pUrve dukALanI khabara paDe to bAra varSa pUrve vihAra karI jAya, te zotra choDI de. kadAya bAra varSa pUrve khabara na paDe paNa agiyAra varSa pUrve khabara paDe to tyAre vihAra karI jAya. e rIte yAvat daza-nava-ATha-sAta-cha-pAMca-cA-gaNa-beeka varSa agAu jANa thAya to te vakhate paNa vihAra karI jAya, chevaTe azivAdi utpanna thayA pachI khabara paDe to tyAre vihAra karI bIjA sArA phogamAM jAya. paNa rastAmAM jatAM sUjha porisi ane artha porisi na cUke. | upadrava mastAra devatAdinI caturbhagI A pramANe che - (1) sAdhune upadrava na kare, paNa gRhasthane kare. (2) gRhasthane upadrava na kare, paNa sAdhune kare. (3) baMnene upadrava na kare. (4) baMnene upadrava kare. ukta cAramAMthI trIjA bhAMgAmAM rahevuM. 192 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra paNa bAkInA traNe bhaMgomAM avazya vihAra karI javo. pahelAM bhAMgAmAM sAdhune upadrava karanAra nathI. paraMtu gRhasthane upadrava karatAM devatA kadAca sAdhune paNa padvava karanAra thaI jAya. mATe temAM tyAM ja rahevuM. gAmamAM upadrava thayA pachI nIkaLavAnuM thAya to upadrava karUAra devatA AkhA gacachane upadrava kare tevuM lAge to sAdhu aDadhA-aDaghA thaIne vihAra kare, aDadhA thayA pachI paNa upadrava kare to tethI ochA thaIne vihAra kare yAvatu chevaTe eka-eka thaIne vihAra kare. jevA prakAranA devatA hoya tevA prakAre saMketa karIne badhAM vihAra kare ane jyAM ekaThA thAya tyAM je gItA hoya tenI pAse AlocanA kare. jo saumyamukhI devatA hoya to te te ja phonamAM upalva kare. tethI bIjA kSetramAM javuM. kALamukhI devatA hoya to cAre dizAmAM bIjI kobamAM paNa upadrava kare. mATe bIjA phonamAM javuM. katANI devatA hoya to cAre dizAnA trIjA kSetramAM paNa upadrava kare, mATe traNa kSetrane mUkIne cothA kSetramAM javuM. jo nIkaLatA pahelAM koI sAdhune mithyArdaSTi devatAe upadrava karelo hoya to te sAdhune pUchIne zakya hoya to bIjA koI kAraNosara rokAyelA sAdhune bhalAmaNa karIne bIjA sAdhuo upadvavathI ta gherAya eTalA mATe vihAra karI jAya. have upadravavALAnI sAsvAra kema karavI ? te batAve che - koI kAraNathI koI glAnAdinI vaiyAvaccanA kAmo nIkaLI zakAya tema na hoya ane sevA mATe rokAvuM paDe to vaiyAvaccArye rokAyelA sAdhue - (1) vigaI na vApasvI, (2) mIThuM nA vAparyuM, (3) dazIvALuM vasya na vAparavuM, (4) loDhAno sparza na kaspo. (tathA] (5) je gharamAM devatAno upadrava hoya te gharomAM gocarI na javuM. (6) badhAM ja gharomAM devatAno upadrava hoya to, AhAra grahaNa karatAM gRhastha sAmI eka najara na kapI, kemake daiSTi eka thavAthI teno upadrava sAdhumAM saMkramavAnI saMbhAvanA che. je sAdhune devatAdino upadrava hoya, tene bIjA oraDAmAM rAkhavo, bIjo oDho na hoya to vacce paDado rAkhavo. aMdara javA-AvavAno rasto jo rAkhavo, eTale je bAjuthI jAya tenI bIjI bAjuthI bahAra Ave. AhAradi traNa paraMparAe Ape, eka Ape, bIjo grahaNa kare ane trIjo upadravavALA sAdhune anAdasvI Ape. ApyA pachI tenA dekhatAM mATIthI hAtha dhoI nAMkhe kemake anAdarathI upadrava karanAra devatAdi jadI cAlyA jAya. sAdhune uMcAnIyA kasvA paDe ke phesvavA paDe to vayamAM kapaDuM rAkhIne sAravAra kare. sevA karanAra sAdhu (1) bIkaNa na hovA joIe. (2) tapadAyamAM vadhAro kare, navakArazI vALo porisi kare, porisi vALo sAddha porisi kare e pramANe je tapa karato hoya temAM vRddhi kare, upadravavALo sAdhu kadAca kALa karI jAya to, tenI upadhi, pAtarAM vagere paraThavI devA. tenI koI paNa vastu bIjI koIe na vAparavI. kemake je te sAdhunI
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-24 thI 45 193 upadhi, pAtarA Adi koIpaNa vastu bIjA sAdhu vApare, to kadAca devatAdi tene paNa upadrava kare. koI kAraNe te loba choDI javAno avasara Ave to, te upadravavALA sAdhune koI bIjA sAdhune soMpe, sAdhu na hoya to pAsatyAdi pAse mUke, te na hoya to caityavAsI pAse mUke, te na hoya to zayyAtarane sope, te paNa na hoya to chevaTe koI yogya upAyapUrvaka pote nIkaLI jAya. (2) dukALa- bAra varSa pUrve khabara paDe to tyAre nIkaLI jAya cAvata dukALa paDe tyAre nIkaLI jAya. jatAM AkhA ga9no nibhAva thAya tema hoya to badhAM sAthe nIkaLe, badhAMnuM pUruM thAya tema na hoya to aDadhA-aDadhA jAya. athavA traNa bhAgamAM ke cAra bhAgamAM ke cAvata ekalA vihAra karI jAya. jema gAyono cAro eka sthAne pUro thAya tema na hoya to govALa gAyone thoDI thoDI jude jude sthAne carAve che, tema AcArya paNa sAdhuno nirvAha thAya tema na hoya to yAvat eka eka sAdhune vihAra karAve. temAM glAna sAdhune ekalo na mUke paNa sAthe laI le. (3) rAjabhaya- rAjA taraphathI cAra prakAre bhaya thAya- (1) vasatina Ape. (2) AhAra-pANI na Ape. (3) vA-pAkAdi laI le, (4) mArI nAMkhe, to AvA saMyogomAM rAjamAMthI nIkaLI koI nirUpadravI-sArA kSetramAM jAya. [zaMkA sAdhuone to hAtha, paga, jIbha kAbUmAM hoya che, Indriyo paNa svAdhIna hoya che, to pachI rAjA temane zuM kare ? (samAdhAna] (1) koI vakhate koIe sAdhuno veza laI rAjakuLamAM pravezI koInuM khUna karyuM hoya. tethI kopAyamAna thayelo rAjA badhAM sAdhune bolAvIne mArI nAMkhe ke bIjA pAse marAvI nAMkhe. (2) koI rAjA sAdhunuM darzana amaMgala mAnato hoya, (3) koI rAjAne caDAve ke A sAdhu tamAruM bagADavA mAMge che. (4) rAjAnA niSedha chatAM koIne dIkSA ApI hoya, tethI kopAyamAna rAjA sAdhune herAna kare. (5) koI sAdhavezadhArIe aMtaHpuramAM jaI akRtya karela hoya. (6) koI vAdI sAdhue abhimAnI rAjAno parAbhava karela hoya, rAjA tenAthI kopAyamAna thaI kaMI upadrava karato hoya to ekAkI thaI vihAra karI jAya. (4) subhita - kSabhita eTale bhaya pAmavo ke trAsa pAmavo. jemake ujainI nagarImAM ghaNAM cora loko gAmamAM AvIne ghaNAM manuSyonuM haraNa karI jatA hatA. koI vakhate keTalAMka mANaso koI jhADa nIce beThA hatA, tyAre koI mANase 'pAnA tatA' ema kahyuM mALA paDI gaI tema artha karavAne badale 'mALavAnA coro AvyA' ema samajI, gabharAIne tyAM beThelA mANasoe nAsabhAga karI mUkI. evI rIte akasmAte koI sAdhu kSobha thavAthI ekalo thaI jAya. (5) anazana - koI sAdhune anazana karavuM che, AcArya pAse koI niyamika sAdhu nathI, paNa bIjA sthAne che, tethI anazana karavA Icchuka sAdhu bIje [35/13] 194 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra sthAne jAya, tyAre rastAmAM ekalA thavuM paDe athavA koI anazana svIkArela sAdhu, te sAdhu pAse apUrva zrutajJAna che, tevuM bIjA koI pAse nathI to sU-artha ke ubhaya svIkAravA saMghATakanA abhAve ekalo jAya. athavA anazanI sAdhunI sevA mATe saMghATakanA abhAve ekalo jAya. (6) sphaTita- (1) mArge jaI rahyA che, rastAmAM be phAMTA Ave, tyAM bhUlathI bIjA raste caDI jAya, tethI ekalA thaI jAya. (2) dhIme dhIme cAlavAnA kAraNe pAchaLa rahI jAya. (3) DuMgara Adi caDhAva Ave tyAM bIjA sAmarthyavAnuM sAdhu caDIne AgaLa jAya. paNa glAna, bALa, vRddha Adi sAdhu tenA upara caDI zake tema na hoya tethI pharIne jAya tethI ekalA paDe. () plAna - bimAra sAdhu mATe auSadhAdi lAvavA mATe koI na hoya tevI ekalAM javuM paDe. athavA bIjA koI sthAne sAdhu bimAra hoya, tenI sevA karanAra koI nathI, to tenI sevArthe ekAkI javuM paDe. (8) atizaya - koI atizaya saMpanna AtmA jJAnathI jANe athavA tene khabara paDe ke 'navadIkSita sAdhune pAcho laI javA tenA svajano Ave che' AvA kAraNe saMghATakanA abhAve sAdhune ekalA vihAra karAve. ahIM sAdhunA rakSaNa mATe ekAkI karAya che. (9) devatA - temanA nimite ekalA javuM paDe. tenuM dRSTAMta kahe che - kaliMga dezamAM kaMcanapura nAme nagara hatuM tyAM ghaNAM jJAnI AcAryo rahetA hatA. koI vakhate AcAryazrI ziSyone pATha ApIne gAma bahAra thaMDila bhUmi jatAM hatA. rastAmAM jhADa nIce koI strI rUdana karI rahI hatI. AcAryae teNIne joI. bIje divase paNa joI. AcArya bhagavaMte vicAryu - A bI kema rUdana karatI haze? pAchA vaLatA teNIne pUchyuM - kema raDe che ? te strI bolI - mAre thoDuM raDavAthI zuM thaze ? huM A nagaranI devatA chuM. A nagarI jaLapraNayathI DUbI javAnI che. vaLI tame bhUmimAM ahIM svAdhyAya karo cho, teno vyAghAta thaze, eTale tame paNa cAlyA jazo. - AcAryae pUchyuM - nagarImAM jaLapralaya thaze ema kaI rIte jANavuM ? devatAe kahyuM ke - kAle nAnA sAdhune bhikSAmAM dudha maLaze. te dudha pAtramAM paDatAM ja lohI thaI jaze. tenAthI tame jANajo ke jaLapralaya thaze. te dudha bIjA sAdhuone pAtramAM thoDuM-thoDuM Apajo ane te paNa sAthe vihAra karAvajo je kSetramAM dudha svAbhAvika thaI jAya, tyAM jaLapralaya nahIM thAya. (10) AcArya- koI kAraNe AcArya, sAdhune ekalA mokale, tethI ekalA javuM paDe. jemake - amuka kArya mATe koI samartha sAdhune AjJA Ape, tyAre te sAdhu kahe ke - "Ape mArA upara mahAt upakAra karyo." have te sAdhune savAramAM vaheluM javAnuM hoya to. sUga porisi karIne ke karyA vinA sUI jAya. sUtA pahelA paNa AcAryazrIne kaheto jAya ke "Ape kahelA kAma mATe huM savAre jaIza." tema na
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-24 thI 45 195 kahevAmAM doSa ane pUchatA lAbha che. jemake - (1) kadAca AcAryane yAda Ave ke - mAre amuka kArya kahevAnuM hatuM paNa bIjuM kahyuM. (2) je kAma mATe sAdhune mokalavAnA che, te prayojana sArthaka thAya tema nathI kemake te AcArya tyAM nathI. (3) saMghATaka AcAryane kahe ke- Ape amuka sAdhune javA mATe AjJA karI, paNa te sAdhu gayachamAMthI nIkaLI javAnI IcchAvALo che. sAdhu pUchavA Ave tyAre AcAryazrI kahe ke - "javAnI jarUra nathI' athavA je kAryanI bhalAmaNa karavAnI hoya te karIne, "javAnI AjJA Apo." savAramAM janAro sAdhu AcArya pAse Ave. jo AcAryazrI nidrAmAM hoya to gItArtha sAdhu AcAryazrIne jagADe ke page saMghanA kare eTale jANe. sAdhu temane vaMdanA karIne kahe - "Ape je kAma batAvyuM te mATe huM jauM chuM." jo AcAryazrI dhyAnAdimAM hoya to janAra sAdhu tyAM ubho rahe. kemake dayAnAdimAM koI kArya siddha thavAnuM hoya to aTakI jAya. dhyAna pUrNa kare, tyAre vaMdanA karIne kahe ke - "huM kArya karavA mATe jauM chuM." janAra sAdhu, ranAdhikAdi badhAMne vaMdanA kare. AvA ekAkI sAdhu vihAramAM zo vidhi sAcave ? * mUla-46 thI 57 : (1) vihAra vidhi :- ghaNe lAMbe javAnuM hoya to vahelo vihAra kare. nIkaLatI vakhate ghaNuM aMdhAru hoya ke kUtarA ke zikArI janAvarano bhaya hoya to, bIjo sAdhu tenI sAthe ajavALu hoya tyAM sudhI jAya. janAra sAdhune laghunIti, vaDInItinI zaMkA hoya to gAmanI najIka zaMkA TALIne AgaLa vihAra kare, bIjo sAdhu vasatimAM pAcho jAya. vahelA javAmAM cora Adino bhaya hoya to ajavALuM thayA pachI vihAra kare. - janAra sAdhune AhAra karIne javAnI IcchA hoya to, gItArtha sAdhu saMkhaDI ke sthApanA kuLamAMthI yogya vastu lAvI Ape. te sAdhune vasatimAM vAparavuM hoya to vAparI le, na vAparavuM hoya to sAthe laIne vihAra kare ane be kosamAM vAparI le, kemake tenAthI vadhu AhAra-pANI laI javAthI kSetrAtikrama doSa lAge. gAmanI hada pUrI thatAM rajoharaNathI paNa pUMjI le. jethI mizra ke sacita pRthvInI virAdhanA na thAya. jyAM jyAM judI bhUmi Ave tyAM tyAM avazya paNa pUMje. jo koI gRhastha jotA hoya to paNa pUMjavAmAM bhajanA. paNa nipadhAthI paMje, haraNayI nahIM. te niSadhA zarIrazna na aDe tema hAthamAM laTakatI rAkhIne thoDe sudhI jAya, gRhastha na dekhAya tyAre pharI tene bagalamAM mUkI de. paNa pUMjatI vakhate tyAM rahela gRhastha koI cAlato hoya, koI kAryamAM citavALo hoya to haraNathI paNa paMje. temAM ATha bhAMgA thAya. temAM kayA bhaMgamAM paNa pUMje ane kayA bhaMgamAM na pUMje te kahe che jo gRhastha (1) cala, vyAkSipta ke anupayukta hoya, (2) cala, avyAkSipta 196 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra ke anupayukta hoya, (3) sthira, vyAkSipta ke anupayukta hoya, (4) sthira, avyApti ke anupayukta hoya to pramArjanA kare. paNa jo gRhastha upayukata hoya to cala, sthira, vyApti ke atyAkSipta e cAramAMthI eke bhaMgamAM pramArjanA na kare. ahIM sthira ubho hoya. 3rafkSapta - kaMI kAma karato na hoya. 3payuvata - sAdhu zuM kare che ? te tarapha dhyAna hoya. uparokata ATha bhAMgAmAM pahelA bhaMgamAM to avazya pramArjanA kare, bAkInA bhaMgomAM sAdhu tarapha gRhasthano upayoga jyAM hoya tyAM na puMje, paNa upayoga na hoya tyAM pUMje. tethI sUrakAre bhajanA zabda kahela che. 0 vihAra karatA rasto kaI rIte pUchavo ? rasto pUchavAmAM traNa trika thAya che. be vyaktine rasto pUchavo, jethI bhUlA na paDAya. mukhyatAe be taruNa zrAvakane sto pUchavo, te na hoya to be taruNa, anyadharmIne prItipUrvaka sto pUchavo, bAkInA ATha bhAMgAmAM pUchavAthI doSa saMbhave che. te ATha A pramANe - (1) vRddha - vismRtithI rasto barAbara batAvI na zake. (2) bALaka - krIDApriya hovAthI khoTo rasto batAvI de. (3 ane 4) strI ane napuMsaka - jo madhyama vayanA hoya to koI zaMkA kare ke sAdhu AnI sAthe zuM vAta kare che ? athavA baMnemAM kaMI akArya che. (5 thI 8) vRddha napuMsaka, bALa napuMsaka, vRddha strI, bAlikA- A cAre mAthiI ajANa hoya athavA barAbara jANatA na hoya. najIkamAM rahelAnI pAse jaIne rasto pUche. jo te mANasa mUMgo rahe to na pUche, jo te mANasa mauna rahe to na pUche. jo dUrathI bUma pADIne pUche, to kadAca zaMkA thAya ke - "AnI pAse dravya haze ke baLada dine laI janAra haze ? athavA te doDato Ave to rastAmAM vanaspati AdinI virAdhanA thAya. sAdhu jo dUra sudhI tenI pAse jAya to pRthvIkAyAdi virAdhanA thAya, pagamAM kAMTo vAgavAno saMbhava rahe. AthI saMyama virAdhanA ane Atma virAdhanA thAya. tethI najIkamAM rahelAne pUche. madhyama vayanA puruSa na hoya to daia smRtivALA vRddhane pUche. daMDha smRtivALA vRddha na hoya to bhavika taraNane pUche, strI hoya to pahelAM madhyama vayavALI strIne pUche. te na hoya to deDha mRtivALI vRddhAne pUche te na hoya to taruNIne pUche, te na hoya to saraLa bALAne pUche. napuMsakamAM pahelAM madhyama vayanA napuMsakane pUche, na hoya to deDha smRtivALA vRddha napuMsakane pUche, te na hoya to saraLa napuMsakane pUche. A darekamAM paraspara saMyogI bhAMgA 131 thAya che. sAgharmikamAM-4pa ane anyadharmImAM 45 bhaMgo, ubhayamAM-81 bhAMgA ema kula-131 thAya. * mUla-58 thI 8 :mArge cAlatA chakAyanI jayaNA pALavI. te A pramANe - (1) pRthvIkAyanI jayaNA - pRthvIkAya sacita, acita ane mizra e traNa bhede hoya che. tethI acitta pRthvImAM jAya. acittamAM paNa Addha ane zuka baMne hoya
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-58 thI 98 193 to zukamAM cAle. zukamAM paNa retIvALo ane retI vinAno mArga hoya to retI vinAnA mArge jAya. retI vinAnA mArgamAM paNa AkAMta ane anAkAMta be prakAre mArga hoya, temAM AkAMta mArge jAya. - Adra mArga paNa traNa prakAre hoya. madhusikatha-pagathI pAnI sudhIno kAdava, piMDaka - page mojA paheryA hoya tema lAge teTalo kAdava cikikhala-gathvI javAya teTalo kadAva. zuka mArga na hoya to ja Adra mArge jAya. mArgamAM jatAM saMyama virAdhanA ane AtmavirAghanA na thAya tevI pRthvI upara cAle. saMyamavirAdhanA eTale sajIva pRthvIkAyanI virAdhanA thAya che. AtmavirAdhanA - kAMya Adi vAgatAM zarIrane pIDA thAya che. ziyALA ane unALAmAM haraNa (niSadhA)thI paNa pUMje ane comAsAmAM pAdalekhanikAthI pUMje. pAdalekhanikA-12 AMgaLa bI, eka AMgaLa jADI, baMne bAju nakhanI jevI aNIyALI komaLa dareka rAkhavAnI hoya. jemAM eka taraphathI sacita pRthvI dUra kare, bIjI bAjuthI acitta pRthvI dUra kare. (2) akAyanI jayaNA - pANI be prakAre hoya, (2) AkAzathI paDatuM, (2) jamInathI nIkaLatuM. AkAzamAMthI paDatuM pANI paNa be prakAre - (1) dhummasanuM (2) varasAdanuM. dhummasa paDatuM hoya tyAre makAnanA bArI-bAraNAM baMdha karI, kAmaLI oDhIne makAnamAM eka bAju besI rahe. paDilehaNAdi kiyA na kare, ume avAje nA bole, jarUra paDe paraspara IzArAthI ja vAta kare. varasAda paDato hoya tyAre makAnamAMthI bahAra na jAya, nIkaLyA pachI jo varasAda paDe to rastAmAM vRkSa nIce ubho rahe. ghaNo varasAda paDato hoya to sUkA jhADa upara caDI jAya athavA koI evA sthAne rahe ke jyAMthI zarIra upara pANI nA paDe. bhaya hoya to kAmaLI oDhIne jAya. mArgamAM nadI Ave ane bIjo rasto hoya to pharIne jAya. pula hoya to pula upacI jAya. bhayavALo ke retI kharato pula hoya to na jAya. je nadImAM pANI jaMghA jeTaluM hoya tene saMghaTTa kahe che. nAbhi pramANa pANIne lepa kahe che. nAbhithI vadhAre pANI hoya tene lepoparI kahe che. saMgha nadI utaratAM eka paNa pANImAM ane bIje paNa khANAthI addhara rAkhavo. temAMthI pANI nItarI jAya eTale te paNa AgaLa pANImAM mUke ane pANImAM rahela paNa bahAra kADhe, pachI te paga nItarI jAya eTale AgaLa mUke. sAme kinAre pahoMcI ubho rahe, pANI nItaryA pachI IriyAvahI kare. nAbhi pramANa pANIvALI nadI nirbhaya hoya to, gRhasthAdi utaratAM hoya tyAre temanI pAchaLa pAchaLa utare. jo bhaya hoya to colapaTTAne gAMThavALI mANasonI vacamAM utare kemake kadAca pANImAM kheMcAya to loko bacAvI le. sAme kinAre pahoMcI colapaTTAnuM pANI nItarI jAya. tyAM sudhI ubho rahe. pachI IriyAvahI karI AgaLa jAya. jo kAMThe zikArI pazu ke cora Adino bhaya na hoya to colapo zarIrane nA aDe tema laTakato rAkhe. 198 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra nadI utaratI veLA gRhastha na hoya to nAsikAthI pANI mApe. jo ghaNuM pANI hoya to upakaraNo bhegA karI bAMdhI le ane moTuM pAtra uMdhu zarIra sAthe bAMdhIne tarIne sAme kAMThe jAya. nAvamAM besIne utaravuM paDe tema hoya to nAvamAM thoDA mANaso bese pachI caDe. nAvanA madhya bhAge bese, utaratAM thoDA mANaso utaryA pachI utare, nAvamAM besatA sAgArika anazana kare ane kAMThe utarI IriyAvahI karI AgaLa jAya. (3) teukAyanI jayaNA - stAmAM jatA vanadava AgaLa hoya to pAchaLa javuM, sAme Avato hoya to sUkI jamInamAM ubhA rahevuM. sUkI jamIna na hoya to kAmaLI bhInI karIne oDhI le. jo ghaNo agni hoya to cAmaDuM oDhI le athavA upanihathI cAle. (4) vAyukAyanI jayaNA - pavana ghaNo hoya to parvatanI khINamAM ke vRkSanA oye ubhA rahe tyAM bhaya hoya to nichidra kAmaLI oDhI le. (5) vanaspatikAyanI jayaNA - pratyeka ane sAdhAraNa vanaspatikAya. darekamAM acita, mizra, sayita. temAM pratyekamAM sthira ane asthira. te darekamAM paNa AkAMta nipratyakhAya, AkAMta sapratyapAya, anAkAMta nipratyapAya ane enAkAMta sapratyapAya e cAra bhedo jANavA. temAM - AkAMta eTale kacaDAyelI nityapAya * bhaya rahita, anAkAMta - na kacaDAyela, sapatyapAya - bhayavALI. sthira - deDhasaMghayaNI AmAM jayaNA kaI rIte ? | mukhya rIte to - (1) acita, pratyeka, sthira, AkAMta, bhaya vinAnI vanajJAtimAM javuM. te na hoya to (2) ayita, pratyeka, sthira, anAkAMta, bhaya vinAnI vanaspatimAM javuM te na hoya to (3) acita, pratyeka, asthira, AkAMta ane bhaya vinAnI vanaspatimAM javuM. te na hoya to (4) acita, pratyeka, asthira, anAkrAMta, bhaya vinAnI vanaspatimAM javuM. A ja rIte cAra bhaMga anaMtakAya vanaspatinA kahevA. te paNa na hoya to mizra, pratyaka, sthira, AkAMta ane bhayarahita vanaspatimAM javuM te paNa na hoya to bAkInA sAta cita mujaba samajI levA. te paNa na hoya to sacitta, pratyeka, sthira, AkAMta, bhayarahita mArge javuM. bAkInA sAta acita pramANe samajI levA. A rIte kula-24 bhaMga thAya. chevaTe bhaya vinAnI vanaspatimAM jayaNApUrvaka javuM. (6) trasakAyanI jayaNA - beIndriya, Indriya, caurindriya, paMcendriya. te darekamAM sacita, mizra ane ayita. darekamAM sthira saMghayaNa ane asthira saMghayaNavALA. te darekamAM AkAMta, anAkAMta, sapatyapAya, nipratyapAya. vitta - jIvatA beIndriyAdi jIvothI vyApta bhUmi. vitta * mRta beIndriya Adi jIvothI vyApta bhUmi. mizra - keTalAMka jIvatA ane keTalAMka marelA hoya tevI. A badhAmAM mukhyatAe agid vyApta bhUmimAM javuM.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-58 thI 8 19 sajAtIyamAM yatanA kahIne pachI vijAtIyamAM yatanA kahe che. te A - pRthvIkAya ane akAya hoya to pRthvIkAyamAM javuM cAvatu trasakAya hoya to basa hita bhUmimAM javuM. A badhAM bhaMgomAM ochI virAdhanA thAya. tevA mArge javuM. A rIte jatAM jo AtmavirAdhanA thatI hoya to saMyama virAdhanAne gauNa karIne paNa AtmarakSA karavI. kemake badhe saMyama rakSA karavI. saMyamathI paNa AtmAnI rakSA karavI. kemake jIvato haze to jIva virAdhanAdithI AtmAnI zuddhi, tapa vagere dvArA karI zakAze. [zaMkA] jIvanI hiMsA thavAthI pahelA mahAvatanuM khaMDana thayuM. vaLI kahyuM ke - eka vratanA khaMDanamAM badhAM vratanuM khaMDana thAya che tenuM zuM ? [samAdhAna] Azaya zuddhi hovAthI tathA citanA vizaddha pariNAma hovAthI tene avirati thatI nathI. vizuddha pariNAma mokSano hetu che. [zaMkA] "sAdhu zarIrane sAcave" ema kahyuM to pachI gRhastha ane sAdhumAM phera zo ? kemake gRhastha paNa kAdava, zikArI pazu Adi hoya tevA raste jatAM nathI. [samAdhAna sAdhu ane gRhasthamAM ghaNo phera che. kemake gRhastho jayaNA, ajayaNA, sacita, mizra Adi jANI zakatA nathI. tene jIvavadhanA paccakakhANa nathI, tethI game tema cAlato jIva virAdhanA kare che. sAdhu upayogapUrvaka, dayAnA pariNAmathI jayaNA pALatA cAle che. kadAca jIva virAdhanA thaI jAya to paNa zuddha sAdhune hiMsAjanya karmabaMdha thato nathI. kemake je ane jeTalA hetu saMsAranA che, te ane teTalA hetu mokSanA che. rastAmAM jayaNApUrvaka cAlatA kiyA mokSa mATenI thAya che. jema tema cAle to kriyA karmabaMdha mATe thAya che. karmabaMdha ane karma nirjarAmAM paNa sAdhu ane gRhasthane ghaNo pharka paDe che. jinezvara bhagavaMte ekAMta niSedha ke ekAMta vidhi kahela nathI. niSedha ane vidhi vyakti-vizeSa che. sAdhune AzrIne zArAmAM utsarga ane apavAda baMne kahelAM che, gItArtho ja teno nirNaya karavA samartha che. zaMkA] bAhya vastune AzrIne karmabaMdha thato nathI. paNa jevo AtmAno pariNAma te pramANe karmabaMdha thAya che. to pachI pRthvIkAya AdinI jayaNA zuM kAma karavI ? mAtra mana zuddha rAkhavuM. (samAdhAna mAtra bAhya vastu ja karmabaMdhanuM kAraNa nathI, to paNa munio pariNAmanI vizaddhi mATe pRthvIkAyAdinI yatanA kare che. jo pRthvIkAya AdinI cetanA na kare to pariNAmanI zuddhi rahI zake nahIM. tethI manioe avazya pRthvIkAyAdinI yatanA karavI joIe. jo muni jayaNA sahita varte to jIvahiMsA na thAya to paNa hisA pratyayika karmabaMdha thAya che. paNa jo jayaNA sahita varte to kadAca jIvahiMsA thAya to paNa hetu karmabaMdha thato nathI. kemake tene pariNAmanI zuddhi rahelI che. * mUla-9 thI 107 :o rastAmAM koI gAma vagere Ave to temAM pravezavAnI vidhi saMbaMdhe sAta dvArA 2oo oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra che. glAna, glAnayatanA vagere. te A pramANe - (1) glAnaviSayaka prathama dvAra - zAstrakAra pahelAM zaMkA dvAra jU karI teno uttara Ape che . [zaMkA AyAyAdinA kAyarthei jaldI javAnuM che, to pachI gAmamAM pravezanuM zuM prayojana ? (samAdhAna] pravezamAM ghaNAM guNo che. jemake - (1) Ihalaukika guNo - jemane mATe gayela hoya te AcArya Adi amuka sthAne che ke mAsakAdi karI te ja gAmamAM AvelA che, to tyAM ja kArya thaI jAya AgaLa vicaravuM na paDe. athavA gAmamAM AhA-pANI laIne jaI zake. (2) pAralaukikaguNo - kadAca gAmamAM koI sAdhu-sAdhvI bimAra hoya to tenI sevAno lAbha maLe. jinamaMdira hoya to darzanAdi kare. ItyAdi | pRcchA - gAmamAM pravezatA pRcchA be prakAre thAya. avidhi ane vidhi. (1) avidhi pRcchA - gAmamAM sAdhu che ke nahIM ? prazna sAdhu vize hovAthI, gAmamAM sAvI haze to paNa pUchanAra kaheze ke - sAdhu nathI. 'sAdhvI che ke nahIM ?' tema pUche to sAdhu hovA chatAM prazna sAdhvIno hovAthI - "nathI" tema kaheze. zrAvaka che ke nahIM * ema pUche to thaze ke Ane AhAra karavo haze. jo zrAvikA vize pUche to tene thaze ke A kharAba AcAravALo che. ItyAdi kAraNe vidhipUrvaka pRcchA karavI joIe. (2) vidhi pRcchA - gAmamAM javA AvavAne raste ubho rahIne ke gAmanI nIkaTa mANasone pUche ke- gAmamAM amAro pakSa che ? sAmeno mANasa na jANato hoya to sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA che ItyAdi pUche. jinAlaya hoya to pahelA darzana karIne sAdhu pAse jAya. vaMdanAdi kare. pachI jo tyAM sAdhu ema kahe ke- 'ahIM sAdhu bimAra che tenA auSadhAdi vize ame jANatAM nathI, to te batAve, vyAdhi zAMta paDe pachI vihAra kare. jo koI kAraNa na hoya to darzana-vaMdana karI AgaLa jAya. * mUla-108 thI 118 : glAna nAmaka pahelAM dvAramAM ja sUtrakAra glAnanI paricayadi vize AgaLa kahe che - (1) gamana-bimAra sAdhumAM zakti hoya to vaidhane tyAM laI jAya, jo zakti na hoya to bIjA sAdhu auSadha mATe vaidhane tyAM jAya. (2) pramANa - vaidhane tyAM eka sAdhu na jAya, paNa traNa, pAMca ke sAta sAdhu jAya. (3) upakaraNa - vaidhane tyAM jatAM cokhA kApa kADhelA kapaDAM paherIne javuM. (4) zukana-sAsa zukana joIne javuM. (5) vyApAra * vaidha bhojana karato ke gaDagumaDa kApato hoya tyAre na pUchavuM. (6) sthAna - vaidha ukaraDe ke photarAdinA DhagalA upara hoya to na pUchavuM. (7) upadeza - vaidhane yatanApUrvaka pUchIne te je kahe te barAbara sAMbhaLI levuM ane te mujaba bimAranI paricaya karavI. (8) vaidhane lAvavA - je vaidha kahe ke bimArane jevo paDaze. to bimArane upADIne vaidhane tyAM na laI javA, paNa vaidhane upAzrayamAM lAvavA. te pahelAM bimArane gaMdhodakathI vAsita kapaDAM paherAvavA, mATI pANI Adi vaidhane dhovA mATe rAkhavuM. vaidhanA AvavAnA samaya pahelAM AcAryae upAzrayamAM ATA mAsvA kemake
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-108 thI 118 201 vaidha Ave tyAre AcArya ubhA thAya to lAghavatA thAya ane na uThe to vaidhane kopa thAya. glAna sAdhu AhAra lAvato ke bahAra spaMDilArthe jato thaI jAya tyAM sudhI vaiyAvacca kare. pachI tyAM rahela sAdhu sahAya Ape to tenI sAthe, nahIM to ekalA AgaLa vihAra kare. anya sAMbhogika sAdhu hoya to bIjA sAdhune sAmAcArI jotAM viparIta pariNAma na thAya te mATe potAnA upadhi Adi upAzrayanI bahAra mUkIne aMdara jAya. jo bimAra mATe rokAvuM paDe to bIje rahe. gAmamAM jatAM koI ema kahe ke "tame glAnanI sevA karazo ?" to sAdhu 'hA' kahe. je sAdhu kallA-mAtrAthI lepAyelA che, tema jANe to pANI laIne glAna sAdhu pAse jAya ane loko jue te rIte bagaDelAM vastrAdi dhuve. koI pUche ke "kayA saMbaMdhathI AnI sevA karo cho ?" to kahe ke dharma saMbaMdhathI. jethI lokomAM "dharma* vize ahobhAva thAya. sAdhu vaidaka jANato hoya to te rIte auSadhAdi kare, na jANato hoya to vaidyanI salAha mujaba dravya, phoga, kALa, bhAvathI vaiyAvacca kare. glAna kANe ekalo thayo hoya to sAra thatA tenI anukULatA pramANe sAthe vihAra kare, nikAraNa ekalo thayo hoya to zAstrokta rIte Thapako Ape. 0 sALI saMbaMdhe vidhi - gAmamAM sAdhvI rahelA hoya to upAzraya pAse AvI bahArathI nimIhi kahe. jo sAdavI svAdhyAyAdimAM lIna hoya to bIjA dvArA kahevaDAve ke- "sAdhu AvyA che. te sAMbhaLI mukhya sALI sthavirA hoya to bIjA eka sALI sAthe bahAra Ave. sAdhune AsanAdi nimaMtraNA kare. pachI sAdhu te sAvIonI sukhazAtA pUche. jo sAdhvIjIne koI bAdhA hoya to te sAdhu teno nigraha kare athavA samartha sAghane tyAM mokale. kadAca sAdhavI ekalA hoya ane bimAra hoya ane bIjA upAzrayamAM rahIne sahana karI zake tema na hoya to te ja sthAne vacce paDado karI zuzruSA kare. sAruM thayA pachI kAraNe ekalA paDela hoya to yatanApUrvaka sthAne pahoMcADe ane nikAraNe ekalA hoya to gacchamAM bhegA karAve. * mUla-119 thI 136 - (2) plAna catanA nAmaka bIjuM dvAra have kahe che - jo sAdhu jANe ke bAjunA gAmamAM bimAra sAdhu che, to tyAM jaIne bimAranI sevA kare. te sAMbhogika, anya sAMbhogika ane glAnanI sevA kare. te mujaba pAsasthA, osa, kuzIla, saMsata, nivAsI glAnanI paNa sevA kare. paNa temanI sevA prAsuka AhAra, pANI, auSaghAdithI kare. jo koI gAmamAM glAnane yogya vastu maLe. bIje gAma glAnA sAdhanA samAcAra maLe, to te gAmamAM jaI AcAryadine batAve. AcArya kahe keglAnane yogya bIjuM ghaNuM che. mATe tame ja vAparo, to pote vApare. AcAryane zaTha jANe to vihAra kare. 202 oghaniryukti-viziSTa sUtrasAra jo koI vezadhArI glAna hoya to te sAjo thAya eTale kahe ke - dharmamAM udhama karo, jethI saMyamamAM doSa na lAge. ItyAdi. A rIte glAnAdi sevA karatAM vihAra kare. prazna :- A rIte badhe sevA karato vacce rokAya to AcAryanI AjJA na lopAya kemake AcAryae je kAme mokalela che, tyAM ghaNAM kALe pahoMce. uttara : tIrthaMkaranI AjJA AcAryanI AjJA karatAM baLavAnuM che. tIrthaMkaranI AjJA che - "plAnanI sevA kaQI." tethI AjJA bhaMga na thAya. chatAM pravacana virAdhanAno prasaMga hoya to vacce na rokAya, e rIte kAryanA balAbalano viveka karI varte. A viSayamAM rAjA ane mukhInuM daSTAMta che - koI rAjA yAsArthe nIkaLyo. sipAIne amuka gAme mukAma karIzuM. tevI AjJA karI sipAIe gAmamAM jaI sajAne mATe eka AvAsa karavAnI sUcanA ApI. A sAMbhaLI mukhIe paNa gAmalokone potAnA mATe eka AvAsa karavA kahyuM. gAma lokoe vicAryu - rAjA eka divasa ja raheze ane mukhI to kAyama rahevAnA che. ema vicArI rAjA mATe ghAsanA mAMDavA jevuM makAna banAvyuM, mukhI mATe suMdara mahela jevuM makAna banAvyuM. rAjAne sAmAnya makAnamAM utAro Apyo. teNe suMdara makAna joIne pUchyuM - A konuM makAna che ? loko bolyA - mukhI mATe banAvela che. te sAMbhaLI rAjAe gusse thaI mukhIne kADhI mUkyo ane lokono daMDa karyo. ahIM mukhInA sthAne AcArya ane rAjAnA sthAne tIrthakara che. tIrthakaranI AjJAnA lopathI saMsAra vadhe che. - bIjA gAmanA lokoe vicAryuM ke - sajA mATe suMdaratama mahela banAvIe, kemake sajAnA gayA pachI mukhInA kAmamAM ja Avaze - ema vicArI teno amala karyo. rAjAe khuza thaI gAmano kara mApha karyo, mukhIne bIjA gAmano svAmI banAvyo. A rIte tIrthakaranI AjJAmAM vartanAra saMsAra samudra tarI jAya che. kemake tIrthakara AjJAmAM AcAryaAjJA samAI jAya che. * mUla-13 thI 161 - 3-thrAvakadvAra - glAnArthe rokAya paNa bhikSArthe vihAramAM vilaMba na kare, tenA dvAro kahe che - (1) gokuLa - rastAmAM gokuLa Ave tyAM dudha vagere vAparI turaMta cAle to mArgamAM vaDInItinI zaMkA thAya, kAMjI sAthe dudha viruddhAhAra che, tethI saMyama virAdhanA thAya ane zaMkA roke to maraNa thAya. vaLI gokuLamAM gaucarI javAmAM AtmavirAdhanA sAthe pravacana virAdhanA thAya, AgaLa javAmAM vilaMba thAya. mATe gokuLamAM bhikSArge na javuM. (2) gAma :- samRddha hoya, paNa bhikSAno samaya na thayo hoya ane dudha Adi grahaNa kare to pUrvavat doSa lAge. (3) saMkhaDI:- jo rAha jue to A AdinA saMghAdi doSo thAya. samaya thatAM AhAra lAvI ghaNuM vApare to bimArI Ave. vAraMvAra caMDila javuM paDe to vihAramAM vilaMba thAya. (4) saMjJI :zrAvaka Agraha kare ane gaucarIno samaya thayo na hoya to doSo pUrvavat thAya. (5) dAnazrAvaka - ghI vagere ghaNuM vahorAvI de ane vApare to bimArI Adi doSa, paraThavI
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-137 thI 161 203 de to saMyama virAdhanA. (6) bhadraka :- bhadraka svabhAvI pAse javAmAM vilaMba kare, pachI te lADavA Adi vahorAve. to paNa dAnazrAvaka jevA ja doSa lAge. (3) mahAninAda - vasativALA prasiddha gharomAM jAya, niSpAdi AhAra maLe to pUrvavata doSo lAge. vadhAre vApare to uMgha Ave, sUrapATha na thAya, sUtrArtha visarAI jAya ane udya to ajIrNa thAya. tethI gokuLAdimAMthI mAtra chAza-bhAta grahaNa kare. kAraNika sevana :- pote je gAme Avyo tyAM bhikSAveLA thaI na hoya, bIjuM gAma dUra hoya atavA nIkaTanuM gAma navuM vaseluM ke khAlI thaI gayeluM hoya, pratyenIka Adi kAraNo hoya to, AvA kAraNe gAma bahAra rAha jue. bhikSAveLA thatAM ukta gokuLa, saMkhaDI, zrAvakAdithI dudha lAvI, vAparI AgaLa cAle. sAdhunA rUApaNAthI koThAmAM dUdha-ghI kSINa thaI jAya che. A rIte kAraNe dudha-dhI sevana guNarUpa thAya. gAmamAM jaIne khabara paDe ke bhikSAveLA thaI nathI. to rAha jue, udgamAdi doSo tapAse, bALakone pUchI-tapAsIne bhikSA grahaNa kare. gAmamAM gaucarI vaparAya tevuM stAna na hoya to gAma bahAra jAya ane devakuLa ke zunyagRhAdimAM jyAM gRhasthAdi na hoya tyAM gaucarI vApare. zunyagRhAdimAM pravezatA pUrve lAkaDI ThapakAre. khAMsI Adi avAja kare, jethI koI aMdara hoya to nIkaLI jAya, pachI IriyAvahI karI, gaurI vApare. te veLA kadAca koI gRhastha AvI jAya to gabharAyA vinA bolavA mAMDe ke - "camAya piMDe svAhA", "varNAya piMDa svAhA", "dhanadAya pis ravAhA" ItyAdi AthI pe'lA mANasa bhaya pAmI bhAgI jAya. kadAca koI mANasa bahArathI, chidramAMthI, uparathI AdithI kyAMka joI jAya ane te bIjAne bUmo pADI bhegA kare ane kahe ke - juo juo A sAdhu pAkamAM bhojana kare che, to gRhastho dUra hoya to thoDuM vApare. vadhArAnuM tyAM rahelA khADA AdimAM nAMkhI de ke ghaLathI DhAMkI de. mANaso AvatA pahelAM patra svaccha karI, svAdhyAya karavA lAge. te mANaso pUche ke- gaucarI kyAM karI ? jo teoe gAmamAM gaucarI pharatA joyela hoya to kahe ke - zrAvakAdinA ghera vAparIne Avyo chuM jo na joyela hoya to AkhuM pUche ke - "zuM bhikSA veLA thaI gaI ?' jo teo pAtra jovA Agraha kare to pAtra batAve. patra cokhyA joI AvelA mANaso kahenArano tiraskAra kare, jethI zAsanano uaha na thAya. gAmanI najIka sthAna na maLe ane kadAca dUra javuM paDe to tyAM jaIne IriyAvahI karI, thoDIvAra svAdhyAya karI, zAMta thaI, bhikSA vApare. jo koI bhadraka vaidha jANe ke A sAdhune dhAtunuM vaiSamya thayela che, jo AhAra turaMta vAparaze to avazya maraNa thaze. temanI pAchaLa jAya, spAIne jue ke sAdhu AhAra nahIM paNa kaMIka kriyA kare che, tenAthI zarIramAM dhAtu sajA thaI jAya che. mATe sAdhune AhAramAM vipariNamana thatuM nathI. to vaidha AvIne sAdhune pUchaze ke - zuM tame vaidhaka bhaNyA 204 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra cho ke- jadI bhikSA na vAparI ? tyAre sAdhu kaheze ke- nA, A to amArA sarvajJa bhagavaMtano upadeza che ke svAdhyAya karIne vAparavuM. pachI sAdhu vaidhane dharmopadeza Ape, tethI kadAca vaidha dIkSA le ke zrAvaka thAya. Ama vidhi pAlanamAM ghaNAM lAbho thAya. traNa gAu javA chatAM gaucarI vAparavAnuM sthAna na maLe ane najIkanA gAmamAM AhAra maLe tema hoya tathA samaya pahoMcato hoya to lAvelo AhAra paraThavI de, paNa samaya na hoya to traNa gAue ja yatanApUrvaka AhAra vAparI le jethI kAtikrama doSa na lAge. * mUla-162 thI 171 - (4) sAdhudvAra :- sAdhu be prakAre - joyelA ane na joyelA. temAM paricayathI guNa jANelA ane guNa na jANelA. na joyelamAM sAMbhaLela guNavALA ane na sAMbhaLela guNavALA. temAM prazasta guNavALA ane apazasta guNavALA. temAM paNa sAMbhogika ane anya sAMbhogika. jo sAdhu zuddha AcAravALA hoya to temanI sAthe nivAsa karavo. apazasta sAdhunI parIkSA cAra prakAre- (1) bAhya dravya parIkSA - jaMghA Adi sAbu vagerethI sApha kare, joDAM sakhe, sAdhavI mAphaka mAthe kapaDuM oDhe, sAdhu paraspara hAtha mIlAvI cAle, DAphoLIyA mAratAM cAle, dizA AdinA upayoga vinA spaMDila bese. ghaNAM pANIthI prakSAlana kare Adi. (2) bAhya bhAvathI parIkSA - vikathA karatAM cAle, rastAmAM gAna karatA ke maithuna saMbaMdhI vAto karatA cAle, manuSya ke tiryaMco AvatA hoya, tyAM mAgu, spaMDilA jAya, AMgaLI dazavI koI cALA Adi karatA hoya. kadAca bAhya prekSAmAM azuddha hoya to paNa vasatimAM javuM ane gurunI parIkSA karavI. kemake kadAca sAdhu gurunI manAI hovA chatAM tevuM AcaraNa karatAM hoya. bAhya parIkSAmAM zuddha hoya to paNa atyaMtara parIkSA kare. (3) atyaMtara dravya parIkSA - bhikSA Adi mATe gayA hoya tyAM koI gRhastha Adi nimita vagere pUche to na kaheto hoya. azuddhAhArAdino niSedha karato ane zuddhAhAra grahaNa karato hoya, to tevA sAdhu zuddha jANavA. upAzrayamAM roSakALamAM pIThaklaka-pATa pATalAM vApare che ke kema ? manu Adi gRhasthayI judu kare che ke kema ? glema, baLakhA Adi kaI rIte nAMkhe che ? A badhuM jue. tenA AdhAre zuddhatA nakkI kare. (4) atyaMtara bhAva parIkSA - bibhatsa gIta gAna ke kathA karatA hoya, pAsA-koDI Adi ramatA hoya to azuddha jANavA. guNayukta samanojJa sAdhu sAthe rahevuM, tevA na hoya to amanojJa guNavALo sAthe rahevuM. upAzrayamAM pravezI, vaMdanAdi karIne gaucarI jAya. * mUla-172 thI 138 :(5) vasatidvAra - saMvijJa samanojJa sAdhu sAthe vasati zodhavI, tevI na hoya
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-172 thI 18 205 to nityavAsI, amanojJa, pAsatyAdi tyAM rahelAM hoya to temanI sAthe na vasavuM paNa judA sthAnamAM rahevuM - prI hita zrAvakanA gharamAM rahe, na maLe to strIrahita bhadrakanA ghera rahe, na maLe to strI sahita bhadrakanA ghera judA oraDA ke DelImAM rahe, te na maLe to strI sahita bhadrakanA gharamAM vacce paDado karIne rahe. te na maLe to zUnyagRhamAM rahevuM. te na maLe to ukta kAlacArI nityavAsI pArthasthAdi hoya, tyAM temaNe na vAparelA pradezamAM utare. upadhi Adi pAse rAkhI pratikamaNAdi karI kAyotsarga kare, jAgavAnI zakti na hoya to yatanApUrvaka suve, te na maLe to yathAchaMda AdinI vasati upayogamAM le. paNa tyAM te khoTI prarUpaNA karato hoya to teno vyAghAta kare, tema na thAya to dhyAna kare, uMcethI bhaNavA mAMDe. kAnamAM AMgaLI khosI de, nasakorA bolAvato uMghavAno DoLa kare. jethI pe'lo kaMTALI jAya. ema na thAya to potAnA upakaraNo pAse rAkhI catanApUrvaka suve. * mUla-179 thI 190 : (6) sthAnasthitadvAra - kAraNe-vihAra karatA vaNakALa AvI jatAM vayamAM rokAvuM paDe che te javAnuM hoya te gAmamAM azivAdi upadrava vagere kAraNe vayamAM rokAvuM paDe. je kAme nIkaLela hoya te AcArya vihAra karI gayA che, tema jANI, jyAM sudhI AcArya kayA gAme gayA che, te khabara na paDe tyAM sudhI rokAvuM paDe. te AcAryazrInA kALadharmanA samAcAra jANI, cokkasa na thAya tyAM sudhI vaccenA gAmamAM rokAvuM paDe ke pote bimAra paDatAM rokAI jAya. ItyAdi * * * * * A rIte kANika hoya te pramAda choDIne vicare, have akAraNika sthAnasthitane kahe che - (1) gacchamAM sAraNA, vAraNAdi thatAM hoya, tethI dubhAIne ekalo thaI jAya, to potAnA AtmAne nukasAna kare che. kemake * * * * * * * gacchamAMthI kaMTALIne nIkaLI janAra sAdhu ulaTo sAdhutAthI bhraSTa thaI jAya. pratikULatA chatAM gacchamAM rahevuM joIe. (2) je sAdhu caka, stUpa, pratimA, kalyANakAdi bhUmi, saMkhaDI Adi mATe vihAra kare. (3) pote jyAM rahyAM te sthAna sAruM na hoya tevI vihAra kare. (4) sArA sArA upadhi, vastra, patra tathA gocarI na maLavAthI vihAra kare. A nikAraNa vihAra kahevAya. paNa jo sAdhu sUtra, artha, ubhayane karatAM samyagdarzanAdi sthira karavA mATe vihAra kare to kAraNika vihAra kahevAya. paraMtu je gItArtha ekalo vicare ke badhAM ja agItArtha vicaratA hoya to te saMyama ane Atma virAdhanA karanAra thAya che. * mUla-11 thI 19 : zArAkAre eka gItArtha ane bIjo gItArtha nizrita evA be vihAranI anujJA Apela che. A rIte vihAra karanArA cAra bhede che - (1) jayamAtA :- traNa bhede - (1) bIjA AcAyAdi pAse apUrva zrata jJAna hoya te meLavavA vihAra kare. (2) jaina zAsananI prabhAvanArthe vihAra kare, (3) vihAra karatI veLA mArgamAM ghaNI virAdhanA thatI jANI, bacavA mATe pAcho vihAra kare. 206 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra - (2) viharamAnA - be bhede che (1) gacchamAM rahelA sAdhu, AcArya, sthavira, vRSabha-vaiyAvacca samartha, bhikSu-gocarI lAvanArA, bAla sAdhu. (2) gacchamAM na rahelA sAdu-pratyeka buddha, jinakabhI, pratimAghArI. - (3) avadhAvamAna - be bhede che. (1) sAdhuveza rAkhavApUrvaka gRhastha thayelA. (2) pAzvastha, kuzIlAdi thaI gayelA. - (4) AhiMDakA - be bhede (1) upadeza AhiMDakA - AjJA mujaba vihAra karanArA, sUtra ane artha grahaNa karIne prAmAdino anubhava levA mATe bAra varSa vicare, (2) anupadeza AhiMDakA-stupAdi jovA mATe vicaranArA. * mUla-200 thI ra19 : mAsamakSa ke comAsu pUrNa thaye AcAryAdi bIjA kSetramAM javAnuM hoya tyAre kSetra pratyuprekSako AvI gayA pachI badhAM sAdhune bhegA karIne AcArya pUche ke - kone kayuM kSotra yogya lAgyuM ? badhAMno mata laIne sUtrArthanI hAni na thAya te rIte vihAra kare. cAre dizA zuddha hoya to cAre dizAmAM, traNa dizA zuddha hoya to traNa dizAmAM, be dizA zuddha hoya to be dizAmAM sAta, pAMca ke traNa e rIte saMghATaka vihAra karAve. jayAM javAnuM hoya te kSetra pahelAM jANI le, jANIne vihAra kare. je tapAsa na kare to kadAca vasati na maLe ke bhikSA durlabha hoya ke bALa, glAna Adine yogya bhikSA na male ke mAMsa, lohI AdithI asajhAya rahevAthI svAdhyAya na thAya. mATe tapAsa karI yatanApUrvaka vihAra kare. banI tapAsa mATe badhAMno mata le, gaNane pUchIne koIne mokale. khAsa abhigrahavALA sAdhu hoya to temane mokle, na hoya to bIjA samarthane mokale paNa bALa, vRddha, agItArtha, yogI, vaiyAvaccI Adine na mokale. kemake jo bALane mokale to svecchAdi koI upADI jAya athavA mArgamAM ramavA lAge, kartavya-akartavya na samaje, loko anukaMpAthI vadhu Ape ItyAdi doSo lAge. jo vRddha sAdhune mokale to temanuM zarIra kaMpatuM hoya tevI lAMbA kALe yogya sthAne pahoMce. IndriyonI zithilatAthI to barAbara na joI zake, eNDila bhUmi barAbara tapAsI na zake, loko anukaMpAthI vadhu Ape ItyAdi doSa lAge. agItAryane mokale to te mAsakA, vaSakitpAdi vidhi jANato na hoya tethI vasatinI parIkSA na karI zake athavA avidhithI uttara Ape. yogIne mokle to jaldI kArya patAvavAnI buddhithI jaldI jadI jAya, mArganI barAbara pratyupekSA na thaI zake, svAdhyAyano arthI hovAthI bhikSA mATe bahu phare nahIM ItyAdi doSo lAge. vRSabhane mokale to roSathI sthApanA kulo kahe nahIM, kahe to paNa bIjAne javA na de athavA sthApanA kulo tenA ja paricita hovAthI bIjA sAdhune prAyogya AhArAdi na maLe ItyAdi doSa lAge. tapasvIne mokale to te duHkhI thAya, loko tapasvI jANIne tene vadhAre AhArAdi Ape athavA te traNa vAra bhikSArthe javA asamartha hoya mATe tapasvIne paNa na mokale. bIjA koI samartha sAdhu jAya tema na hoya to apavAde upara kahelamAMthI koI
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-200 thI 219 203 208 oghaniryukti-viziSTa sUtrasAra sAdhane yatanApUrvaka mokale. bALa sAdhune mokale to sAthe gaNAvacchedakane mokale. te na hoya to gItArthane mokale, te na hoya to gItArtha sAdhune sAmAcArI kahIne mokale. yogIne mokale to anAgADha yogI hoya to yogamAMthI kADhIne mokale. te na hoya to tapasvIne pAraNuM karAvIne mokale. te na hoya to vaiyAvaccIne mokale che. na hoya to vRddha ane taruNane ke bAla ane varuNane mokale. * mUla-220 thI 443 : mArge jatAM cAra prakAranI pratyupekSaNA karatA jAya. te A pramANe - (1) dravyathI pratyupekSaNA - rastAmAM kAMTA, cora, zikArI pazu, pratyenIka, kUtarA Adine jovA. (2) kSetrathI pratyupekSaNA - uMcI, nIcI, khADAM-TekarA, pANIvALA sthAnAdi. (3) kALathI pratyupekSaNA - javAmAM rakhe ke divase jyAM Apatti hoya te jANI le. athavA kALathI rasto kyAre kharAba che, te jANI le. (4) bhAvathI pratyupekSaNA - te kSetramAM nikUva, caTaka, parivrAjaka Adi vAraMvAra AvatA hoya tevI lokonI dAnanI ruci rahI che ke nahIM te tapAse. 0 kSetra jovA kaI rIte jAya? jyAM sudhI Icchita sthAne na pahoMce tyAM sudhI sagaporimi, artha porisi na kare, kSetranI najIka AvI jAya tyAre najIkanA gAmamAM ke gAma bahAra gaucarI vAparIne, sAMjanA vakhate gAmamAM praveza kare ane vasati zodhe. vasati maLI jAya eTale kAlagrahaNa laI bIje divase kaMIka nyUna porisi sudhI svAdhyAya kare. pacI gaucarI jAya. kSetranA traNa bhAga kare. eka bhAgamAM savAre gaucarI jAya, bIjA bhAgamAM bapore gaucarI jAya, bIjA bhAgamAM sAMje gaucarI jAya. badhethI thoDuM thoDuM grahaNa kare. dha-dahIM-ghI vagere mAMge jethI loko dAnazIla che ke kevA che ? te khabara paDe. traNe vakhata gaucarI jaIne parIkSA kare. A rIte najIkamAM rahelA AsapAsanA gAmamAM paNa parIkSA kare badhuM sArI rIte maLatuM hoya to te kSetra uttama kahevAya. koI sAdhu kALa kare to tene paraThavI zakAya te mATe mahA spaMDila bhUmi paNa joI rAkhe. vasati kayA sthAne karavI ane kayA sthAne na karavI, te mATe je vasati hoya temAM DAbe paDakhe pavabhimukha vRSabha beThelo hoya tevI kalpanA kare. tenA dareka aMganA lAbhAlAbha A pramANe :- zIMgaDAnA sthAne vasati kare to kalaha thAya. paganA sthAne vasati karatA peTanA roga thAya. puMchaDAnA sthAne vasati karatAM nIkaLI javuM paDe. mukhanA sthAne vasati kare to gaucarI sArI maLe, zIMgaDAnA madhyabhAge vasati karatAM pUja sakAra thAya. skaMdha ane pIThanA sthAne vasati kare to bhAra thAya. peTanA sthAne vasati kare to nitya tRpta rahe. * mUla-244 thI 246 - - zayyAtara pAse anujJA levI ane saMvAda kaI rIte karavo ? zayyAtara pAsethI dravyAdi prAyogyanI anujJA meLave, te A pramANe :- dravyathI - ghAsa, Dagala, rAkha AdinI. kSetrathI - kSetranI maryAdA Adi. kALathI - rAge ke divase spaMDila mAgu paraThavavAnI. bhAvacI - glAnAdi mATe yogya pradezanI. zayyAtara sAthe saMvAda - jemake - huM tamane ATaluM sthAna ApuM chuM, vadhu nahIM. tyAre sAdhu kahe - je bhojana Ape te pANI paNa Ape, e rIte amone vasati ApatA tame caeNDila-mAtrAdi bhUmi Adi paNa ApI ja che. zayyAtara pUche - keTalo samaya rahezo ? sAdhu kahe - jyAM sudhI anukULa haze tyAM sudhI. zayyAtara pUche - keTalAM sAdhu ahIM rahezo ? sAdhu kahe ke "sAgaranI, upamAo'. jema samudramAM koI vakhata ghaNuM pANI hoya, koI vakhata maryAdita pANI hoya, tema gacchamAM sAdhunI vadha-ghaTa thayA kare.. zayyAtara pUche - kyAre Avazo ? sAdhu kahe - amArA bIjA sAdhu bIje sthAne phona jovA gayelA che, tethI vicArIne kSetra yogya lAge to AvazuM. zayyAtara ema kahe ke - tamAre ATalAM ja kSetramAM ane ATalI saMkhyAmAM rahevuM to te kSetramAM sAdhune mANakA Adi karavo na bhe. jo bIje vasati maLe to tyAM nivAsa kare. je vasatimAM rahyA hoya, te vasati jo parimita hoya ane tyAM bIjA sAdhuo Ave to temane vaMdanAdi kavA, ubhA thavuM pAda pAlana karavuM. bhikSA lAvI ApavI, ItyAdi vidhi sAcavavI. pachI te sAdhune kahevuM ke amane A vasati parimita maLI che, eTale bIjA vadhu rahI zake ema nathI. * mUla-247 thI 280 : ba tapAsa karyA pachInI vidhi kSetranI tapAsa karI pAchA AvatA bIjA raste thaIne AvavuM. kemake kadAca bIjuM sAruM kSetra hoya to khabara paDe. pAchA vaLatAM paNa sUtra ke artha porisi na kare. kemake jeTalAM moDAM Ave teTalo samaya AcAryane rokAvuM paDe. mAsakAthI vadhu thAya te nityavAsa che. AcAryazrI pAse AvI, IriyAvahI Adi karI, AcAryane kSetranA guNo vagere kahe. AcArya baghAM sAdhune bhegA karI phoganI vAta kare badhAMno abhiprAya laI yogya lAge te phoga tarapha vihAra kare. AyAryamata pramANa gaNAya. te kSetramAMthI vihAra karatAM vidhipUrvaka zayyAtarane jaNAve. avidhithI kahevAmAM aneka doSo che. zayyAtarane kahyA. sivAya vihAra kare to te ema vicAre ke A bhikSa lokadharmane jANatA nathI. je pratyakSa lokadharmane jANatA nathI, te aldaSTane kevI rIte jANatA hoya ? kadAca jainadharma mUkI de. athavA bIjI vAra koI sAdhune vasati na Ape. koI zrAvakAdi AcAryane maLavA ke dIkSArthe AvyA hoya, te zayyAtarane pUche ke - AcArya kyAM che ? seSita thayelo te kahe ke - "amane zI khabara ?" kahyA vinA jatA rahyA che. AvA javAbo sAMbhaLI zrAvakAdi vicAre ke- loka vyavahAranuM paNa jJAna nathI to pachI paralokanuM zuM jJAna haze ? AthI darzanano tyAga kare ItyAdi
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-247 thI 280 209 doSo thAya, mATe vidhipUrvaka nIkaLe. jo najIkanA gAmamAM javAnuM hoya to sUtra ke artha porisi karIne vihAra kare. dUra javAnuM hoya to paNa paDilehaNA karyA sivAya vahelA nIkaLe. bAla, vRddha Adi potAthI upaDe teTalI upadhi le, bAkInI taruNAdi upADe. koI guDa-pramAdI jevA vahelA na nIkaLe to temane bhegA thavA mATe jatAM saMketa karIne jAya. vahelAM jatI veLA avAja na kare, kemake loko jAgI jAya to adhikaraNAdi doSo lAge. badhAM sAdhu sAthe ja nIkaLe. vihAra sArI tithi, muhUrta, sArA zukana joIne karavo. 0 apazukano A pramANe - malIna zarIrI, phATelA kapaDAvALo, zarIre tela coLelo, kubaDo, vAmana, kUtaro, pUrNa garbhavatI strI, moTI uMmaranI kanyA, lakADAno bhAro, bAvA, pAMDu rogI ityAdi. o sArA zukano - naMdI, vAjIMtra, pUrNa bharela ghaDo, zaMkha ke paTanAda, chatra, cAmara, dhvajA, zramaNa, puSya ItyAdi. * mUla-281 thI 290 : - have saMketa Adi dvAro kahe che - (1) saMketa - pradoSa kALe AcArya badhAM sAdhune bhegA karI kahe ke - "amuka samaye nIkaLIzuM" amuka sthAne vizrAma karIzuM - rokAIzuM. amuka gAme bhikSArthe jaIzuM. koI khammuDaprAyaH AvavA taiyAra na thAya to tene paNa amuka sthAne bhegA thavAno saMketa Ape. loga pratyuprekSako keTalAMka gacchanI AgaLa, keTalAMka madhyamo keTalAMka pAchaLa cAle. satAmAM spaMDila, makAdinI jagyA batAve. jethI koIne ati zaMkA thaI hoya to TALI zake. mArgamAM gAma Ave tyAM bhikSA maLI zake tema hoya ane jyAM rokAvAnuM hoya te gAma nAnuM hoya, to taruNa sAdhune gAmamAM bhikSA levA mokale, tenI upadhi bIjA sAdhu laI le. jo koI sAdhu asahiSNu hoya to gaucarI mATe tyAM mUkatA jAya ane sAthe mArgajJa sAdhune mUke. jethI je gAma javAnuM che, tyAM sukhapUrvaka AvI zake. makAma karavAnA gAmamAM koI kAraNe pheraphAra thaI gayo hoya to pAchaLa rahelA sAdhu bhegA thaI zake te mATe tyAM be sAdhune rokatA jAya. jo be sAdhu na maLe to ekane roke athavA koI gRhasthane kahe ke "ame amuka gAma jaIe chIe.' pAchaLa amArA sAdhu Ave che tene kahejo. jo te gAma zUnya hoya to je mArge javAnuM hoya te mArge lAMbI rekhA karavI, jethI pAchaLa AvatAM sAdhune mArganI khabara paDe. gAmamAM praveza kare, temAM je vasatino vyAghAta thayo hoya to bIjI vasatinI tapAsa karIne utare. mArgamAM bhikSArthe rokelA sAdhu bhikSA laIne Ave tyAM khabara paDe ke - gacchA AgaLa gayelo che, to jo te gAma be gAuthI vadhu hoya, to eka sAdhune gaccha pAse mokale, bhikSA AvI gayAnA samAcAra Ape. tethI bhUkhyA thayelA sAdhu pAchA phare ane gaucarI vAparIne te gAmamAM jAya. jo gAmamAM pahoMcelA sAdhuoe vAparI lIdhuM hoya to kahevaDAve ke - tame vAparIne [35/14]. 210 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra Avo, ame gaucarI karI lIdhI che. * mUla-291 thI 318 : (2) vasatigrahaNa - gAmamAM pravezI upAzraya pAse Ave. pachI vRSabha sAdhu vasatimAM pravezI kAjo le, tyAM sudhI bIjA sAdhu bahAra ubhA rahe. kAjo levAI gayA pachI badhAM sAdhu vasitamAM praveza kare, jo gocarIveLA thaI gaI hoya to eka saMghATaka kAjo le ane bIjA gaucarI jAya. pUrve nakkI karela vasatino koI kAraNe vyAghAta thayo hoya, to bIjI vasati zodhIne, badhAM sAdhuo te vasatimAM jAya. * * * * * [zaMkA] gAma bahAra gaucarI vAparIne vasatimAM praveze to ? [samAdhAna jo bahAra gaucarI kare to, gRhasthone dUra javA kahevuM paDe, jo te dUra jAya to saMyama virAdhanA thAya. kadAca na jAya ane kalaha paNa kare. maMDalIbaddha rIte sAdhu vAparatA hoya, tyAM kautukathI gRhastho Ave to kSobha thAya. AhAra gaLe na utare ItyAdi doSo thAya. bIjA gAmamAM jaIne vApare to upadhi ane bhikSAnA bhArathI ke kSadhAne lIdhe Ipitha joI na zake, Adi kAraNe AtmavirAdhanA thAya. AhAradi verAya to che kAya virAdhanA thAya.. vikAle praveze to vasati na joI hoya to pravezamAM ja kUtarA Adi karaDI khAya. coro upadhi laI jAya, koTavALa pakaDe ke mAre, baLada vagere zIMgaDA mAre, bhUlA paDAya, siMgha gRhonI khabara na paDe. kAMTA vAge, sarpa daMza thAya AthI Atma virAdhanA thAya na joyela, na pramArjela vasatimAM saMthAro karavAthI kIDI Adi maratAM saMyama virAdhanA thAya. na joyela vasatimAM kAlagrahaNa lIdhA vinA svAdhyAya kare to doSa lAge ane svAdhyAya kare to sUkAInI hAni thAya. sthaMDila, mAgu na joyelA sthAne pAThave to saMyama virAdhanA tathA Atma virAdhanA baMne thAya. spaMDila roke to maraNa, mAthu roke to cakSunuM teja ghaTe, oDakAra roke to koDha thAya. ukta doSone kAraNe zakyataH savAramAM jAya. vasati na maLe to zaJhAdimAM rahe, varo paDado kare. jo gozALA ke sabhA Adi sthAna maLe to kAlabhUmi joIne tyAM kAlagrahaNa kare tathA caMDila bhUmi joI Ave. apavAde vikAle praveza kare te A rIte rastAmAM koTavAlAdi maLe to kahe - "ame sAdhu chIe cora nathI." jo zUnyagRha hoya to vRSabha sAdhu dAMDAthI uparanIce ThapakAre jethI sarpa-manuSyAdi hoya te jatAM rahe ke khabara paDe. AcArya mATe traNa saMthArA bhUmi rAkhe eka pavanavALI, bIjI pavana vinAnI. trIjI saMthArA mATenI vasati moTI hoya to chuTA-chuTA saMthArA kare, vasati nAnI hoya to kramavAra saMthAro karI vacce pAtrAdi mUkI de sthavira sAdhu, bIjA sAdhune saMthArAnI jagyA vaheMcI Ape. jo AvatAM rAtri thaI gaI hoya to kAlagrahaNa na kare, paNa niryukti saMgrahaNI Adi maMda svare bole guru pAse kALe saMthArA porisi bhaNe. saMthAro pAtharIne zarIrane paDilehe, guru AjJA laI vidhi pramANe saMthAro kare paga lAMbo-TuMko karatAM
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 mUla-21 thI 318 ke paDakhuM pheravatAM pramArjanA kare. rame mAgAdi kAraNe uThe to pahelAM dravyAdi upayoga kare, jemake - dravyathI huM koNa chuM? dIkSita chuM ke adIkSita. gayI - nIce chuM ke upara ? kALathI rAtri che ke divasa ? bhAvathI - kAyikAdinI zaMkA che ke kema ? jo AMkhamAM uMgha hoya to zvAsane rUMdhe, uMgha uDe pachI saMthArAmAM ubho thaI pramArjanA karatAM dvAra pAse Ave. bahAra cora Adino bhaya hoya to eka sAdhune uThADe, te dvAra pAse ubho rahe, pote kAyikAdi zaMkA TALIne Ave. kUtArA Adino bhaya hoya to be sAdhune uThADe. eka dvAra pAse ubho rahe, pote kAyikAdi vosirAve, bIjo rakSaNa kare pachI pAchA AvI IriyAvahI kare. sUma Ana-prANavALo hoya to caude pUrva gaNI jAya. labdhiyukta na hoya to ghaTatA-ghaTatA chelle traNa gAyA gaNI suve. A vidhithI nidrAnA pramAdano doSa dUra thAya. urgathI zarIra upara vastra oDhyA vinA save, ThaMDI Adi lAge to eka, be ke traNa kapaDAM oDhe. to paNa ThaMDI dUra na thAya to bahAra jaI kAyotsarga kare, pachI aMdara Ave. chatAM ThaMDI lAge to badhAM kapaDAM kADhI nAMkhe, pachI eka-eka vastra oDhe, samAdhi rahe tema kare. * mUla-319 thI 331 - (3) saMjJI - vihAra karatAM vacce koI gAma Ave. te sAdhunA vihAravALuM hoya ke vinAnuM hoya, tyAM zrAvakonA ghara hoya ke na paNa hoya, jo saMvijJa sAdhanA vihAravALuM hoya to gAmamAM praveze. pArthastha AdinuM hoya to na praveze jinAlaya hoya to darzana karavA jAya. gAmamAM sAMbhogika sAdhu hoya to prAdurNaka mATe gocarI pANI lAvI Ape. koI zrAvaka Agraha kare to AgaMtuka sAthe koI eka sAdhune mokale. upAzraya nAno hoya to AgaMtuka sAdhu bIjA sthAne utare, gAmamAM rahelA sAdhu temane gaucarI lAvI Ape. sAMbhogika na hoya to AvelA sAdhu gaucarI lAvI AcAryadine prAyogya ApI bAkInuM bIjA vApare. * mUla-332 thI 336 : (4) sAdharmika - AhAradinuM kAma patAvI, ThallAnI zaMkA TALIne sAMje sAdharmika sAdhu pAse jAya, jethI temane bhikSAdi mATe Akulatya na thAya. sAdhune joIne tyAM rahelA sAdhu ubhA thAya, sAme jAya pAsAdi laIle. - X- gAma nAnuM hoya, bhikSA prApta na hoya, bapore javAmAM mArgamAM cora Adino bhaya na hoya to savAramAM ja bIje gAma jAya. upAzrayamAM pravezatA nitIhi kahe. tyAM rahelA sAdhu te sAMbhaLI sAmA Ave. vAparatA hoya to koLIyo mukhamAM hoya ne vAparI le, hAthamAM hoya to pAtrAmAM mUkI de. sAme AvelA sAdhunuM sanmAna kare. AvelA sAdhu saMkSepathI AlocanA karI, temanI sAthe AhAra vApare. je teoe vAparI lIdhuM hoya to tema kahe. jo vAparavAnuM bAkI 212 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra hoya to badhAM sAthe vApare AhAra ocho hoya to, potAne mATe bIjo AhAra lAvIne vApare. AvelA sAdhunI traNa divasa AhAra-pANI AdithI bhakti kare zakti na hoya to bAla-vRddha AdinI traNa divasa bhakti kare. * mUla-333 thI 55 - (5) vasati - traNa prakAre, moTI-nAnI-pramANayukta. pahelAM pramANayukta vasati grahaNa kare, te na hoya to nAnI vasati grahaNa kare, te paNa na hoya to moTI vasati grahaNa karavI. moTI vasatimAM bIjA loko, pAradAriko, bAvA Adi AvIne suve che, tethI tyAM sUtra-artha porisi karatAM ke jatA AvatAM, koI asahiSNu hoya to bUmAbUma karI mUke, jhaghaDo thAya pariNAme AtmavirAdhanA ke saMyama virAdhanA thAya vaLI badhAnA dekhatAM zaMkA TALe to pravayananI laghutA thAya. rAtre vasatimAM paMjatA paMjatA jAya to koIne coranI zaMkA thAya ane kadAca mArI nAMkhe sAgArika gRhasthane sparza thatAM te sAdhune napuMsaka samaje. strIno sparza thaI jAya to strI samaje che ke - A sAdhu mane Icche che, temAM mArapITa thAya. divase sAdhu upara sagI thayela koI zrI rAme sAdhunI pAse AvIne sUI jAya, sAdhune baLAtkAre grahaNa kare tethI moTI vasatimAM na utaravuM. nAnI vasatimAM be jatAM-AvatAM koInA upara paDI javAya. jAgI jatAM coranI zaMkA thAya ItyAdithI Atma ane saMyama virAdhanA thAya. pramANayukta vasatimAM kevI rIte utaravuM ? eka eka sAdhu mATe traNa hAtha pahoLI jagyA rAkhavI, eka hAtha-cAra AMgaLa pahoLo saMthAro, pachI vIsa AgaLa khAlI jagyA rAkhavI, pachI eka hAtha jagyAmAM pAgAdi mukavA, pachI bIjA sAdhunA AsanAdi rAkhavA. pagAdi bahu dUra mUke to bilADI, uMdara AdithI rakSaNa na thAya. bahu nIkaTa rAkhe to pAgAdi tuTavAno bhaya rahe. mATe 20 AMgaLa pAMtara rAkhavuM. jo be hAthathI vadhu aMtara hoya to, koI gRhastha vacce sUI jaze. tethI bIjA doSo lAgaze. tyAM be sAdhu vacce be hAthanI jagyA rAkhe. jo hAthathI ochuM AMtaruM hoya to, bIjA sAdhuno sparza thaI jAya to bhakta bhogIne pUrvakIDAnuM smaraNa thaI Ave. kumArapaNAmAM dIkSA lIdhI hoya tene sAdhunA sparzathI strIno sparza kevo haze ? tevuM matahala thaze. vacce be hAthanuM aMtara rAkhe, tethI paraspara kalaha Adi na thAya. bhIMtathI eka hAtha dUra saMthAro karavo. paga nIce paNa javA AvavAno mArga rAkhavo. moTI vasati hoya to bhIMtathI traNa hAtha dUra saMthAro rAkhavo. pramANayukata vasati na hoya to nAnI vasatimAM rAtre jayaNA pUrvaka javuM-AvavuM hAthathI paramArtha karI bahAra nIkaLavuM. patrAdine khADAmAM mUkavA ane khADo na hoya to dorI bAMdhI uMce laTakAvavA. moTI vasatimAM utaravuM paDe to sAdhu chuTA chuTA thaI suve. koI AvIne eka bAju thaI javA kahe to tema karI paDado karI le. tyAM bIjA gRhastho Adi hoya to jatAM AvatAM pramArjanAdi na kare.
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-356 thI 38 * mUla-356 thI 387 : (6) sthAnasthita - pravezanA dine prAtaHkAlIna pratikamaNAdi karI, sthApanA kuLa, prAMta kulAdino vibhANa kare eTale amuka gharomAM gaucarI javuM, amukamAM na javuM. pachI sArA zukana joIne gAmamAM praveza kare. pravezatA pahelAM kathAlabdhisaMpanna sAdhane mokale. te sAdha gAmamAM jaI zayyAtara pAse kathA kare. pachI AcAryazrI padhAre tyAre ubhA thaI vinaya sAcave ane zayyAtarane kahe ke - A amArA AcAryazrI che. AcAryane kahe ke A mahAnubhave ApaNane vasati Ape che. AcArya pachI zayyAtara sAthe vAtacIta karo, jethI tene ema na thAya ke A loko ucita jANatA nathI. vasatimAM AcArya mATe traNa jagyA rAkhI sthavira sAdhu bIjA mATe ratnAdhikanA krame yogya jagyA vaheMcI Ape. tra pratyuprekSako AvelA sAdhune aMDita bhUmi, svAdhyAya bhUmi Adi batAve. sAdhumAM koI tapasvI hoya, koIne vAparavAnuM hoya to sthApanAkuLa Adi batAve che. - jinAlaye jatAM AcArya sAthe eka-be sAdhu pAkA laIne jAya kemake tyAM koI gRhasthane gaucarI ApavAnI bhAvanA thAya to laI zakAya. pAkA laIne AvIzuM kahe ane zrAvaka vastu rAkhI mUke to sthApanA doSa lAge. badhAM sAdhue sAthe na javuM kemake to gRhasthane e thaze ke kone ApuM ane kone na ApuM. sAdhune joIne bhaya pAme athavA A badhAM khAugharA che tema vicAre. tethI AcArya sAthe be-traNa sAdhu ja pAtra laIne jAya. je te kSetramAM pahelAM mAsakatA na karela hoya ke pahelAM AvyA hoya, to jANakAra sAdhu darzana ke gaucarI arthe jAya, tyAre dAna ApanAra AdinA kuLo batAve kAM to pratikramaNa karyA pachI dAnAdi kulo kahe. AcArya paNa pratikramaNa karyA bAda kSetra pratyapekSakone bolAvI sthApanAdi kuLo pUche. homa pratyuprekSako te jamAve temane pUchyA vinA sAdhu sthApanAdi kuLomAM jAya, to saMyama ke Atma virAdhanAdi doSa lAge. 0 sthApanAdi kuLonuM prayojana - sthApanAdi kuLo sthApavAnuM kAraNa e che ke, AcArya glAna prAparNakAdine yogya bhikSA maLI rahe. je badhAM ja sAdhu tyAM bhikSA levA jAya to gRhasthone kadarcanA thAya ane AcArya AdinA prAyogya dravyano kSaya thavAthI joIe tyAre vastu na maLe. kemake teNe ghaNAM sAdhune dhRtAdi ApyA. hovAthI dhRtAdi khalAsa thaI jAya. prAMta-virodhI gRhastho hoya to strIne mAra mAre ke mArI paNa nAMkhe athavA Thapako Ape ke- teM sAdhuone dhRtAdi ApyuM eTale khalAsa thaI gayuM. bhadraka hoya to navuM lAve ke karAve. sthApanA kuLo rAkhavAthI glAna, AcArya, bALa, vRddhAdinI yathAyogya bhakti karI zakAya che, tethI sthApanA kuLo rAkhavA joIe. tyAM amuka gItArtha sivAya badhAM 214 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra sAdhuoe na javuM. kahyuM che ke - AcAryanI bhaktithI gacchanI anukaMpA thAya, gacchAnukaMpAthI tIrtha paraMparA cAle che. A kuLomAM vinA kAraNe paNa thoDAM thoDAM divase javAnuM cAlu rAkhuM kemake temane khyAla rahe ke ahIM sAdhu Adi rahelAM che. * mUla-388 thI 428 : - AcAryanI vaiyAvara mATe A daza prakAranA sAdhu ayogya che - (1) ALasu-pramAdathI samaye gaucarI na jAya, (2) ghasira - bahu khAnAro hoya to potAno ja AhAra pahelAM pUro kare tyAM bhikSAno samaya thaI jAya. (3) uMghaNazI * uMdhyA kare, tyAM gaucarIno samaya pUro thaI jAya. (4) tapasvI-tene gaucarImAM vadhu samaya lAge, tethI AcAryane paritApanAdi thAya, jo tapasvI pahelAM AcAryanI gaucarI lAve to tene paritApanAdi thAya. (5) krodhI-gaucarImAM krodha kare. (6) mAnI - sakAra na maLe to gaucarI na jAya, (9) mAyI - sAruM sAruM ekAMtamAM vAparI, rUkSa AhAra vasatimAM lAve. (8) lobhI - maLe teTaluM badhuM laI le, (9) kutuhalI - mArgamAM naTa Adine ramatAM jovo ubho rahI jAya. (10) pratibaddha - sUgAryanI tallInatAvALo hoya. upara batAvyA sivAyanA gItArtha, priyadharmI sAdhu hoya te AcAryanI bhakti mATe yogya che, temane gaucarI mokalavA. kemake teo vivekathI bhikSA grahaNa karaze. pariNAme tAdi dravyonI niraMtara prApti karIne bhAvanI vRddhi karanArA thAya che. sthApanA kuLomAM eka saMghATaka jAya, bIjA kuLomAM bALa, vRddha, tapasvI Adi jAya. taraNa bIje gAma gaucarI jAya. temanA bahAragAma javAthI gAmanA gRhasyone khyAla Ave ke A sAdhu bahAragAma gaucarIe jAya che, navA sAdhu Ave tyAre ja ApaNe tyAM Ave che, tethI bALa, vRddhAdine ghaNuM Ape. A pramANe gaucarI jatAM AcAryAdine na pUchatAM AvA prakAranA doSo thAya che - (1) stAmAM cora Adi upadhine ke tene upADI jAya to temane zodhavA muzkela paDe. (2) prAdurNaka AvyA hoya temane yogya kaMI lAvavAnuM hoya to khabara na paDe. (4) rastAmAM kUtarA Adino bhaya hoya to karaDe. (5) strI ke napuMsakanA doSo hoya tenI khabara na paDe, kadAca bhikSAe gayA tyAM mUcha AvI to zodhavA kyAM ? tethI jatI veLA AcAryane kahe ke - huM amuka gAmamAM gaucarI jau chuM. * * * * * kadAca nIkaLatI vakhate kahevAnuM bhUlI jAya, pachI yAda Ave to pAcho AvIne kahI jAya, teTalo samaya na hoya to mArgamAM caMDila ke AhAradi mATe nIkaLelA sAdhune kahe ke - huM amuka gAme gaucarI jAuM chuM, tame AcAryane kahI dejo. jyAM jAya te gAma koI kAraNe dUra hoya, nAnuM hoya ke khAlI thaI gayuM hoya, to koI sAthe kahevaDAve ane bIjA gAme gaucarI jAya. cora Adi sAdhune upADI jAya, to sAdhu rastAmAM akSaro lakhato jAya athavA vastra phADIne TukaDA rastAmAM nAMkhato jAya, jethI tapAsa karanArane khabara paDe ke sAdhune kaI dizAmAM laI gayA che. gaucarI Adi gayelA sAdhune ghaNI vAra lAge to
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-388 thI 428 215 216 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra vasatimAM rahelAM sAdhu, na AvelA sAdhu mATe viziSTa vastu rAkhIne bIjuM vAparI le. pachI sAdhu je dizAmAM gayA hoya te dizAmAM tapAsa kare. koI cihna na maLe to gAmamAM jaIne pUche, ItyAdi tapAsa kare. bIjA gAma gaucarI javAthI - AdhAkamadi doSathI bacAya. AhAradi vadhu maLe, apamAna Adi na thAya. moha na thAya. vIcAranuM pAlana thAya. o saMghATaka gaucarI Adi kaI rIte grahaNa kare ? eka pAtramAM AhAra, bIjA pAtramAM pANI, ekamAM AyAdine prAyogya AhAra, bIjAmAM jIva saMsUTAdi hoya tevA AhAra ke pANI grahaNa kare. * mUla-429 thI 435 : - paDilehaNA dvAra - be prakAre che. (1) kevaLInI, (2) chaThAsthanI. baMne bAhAthI ane AtyaMtarathI. bAhya - dravya, atyaMta-bhAva. kevaLInI paDilehaNA prANIthI saMsakta dravya viSayaka che. chAnI paDilehaNA pANIthI saMsakta ke saMsakta dravya viSayaka che. o kevaLInI dravya paDilehaNA - vastrAdithI jIvAdithI saMsakta hoya to paDilehaNA kare tathA jayAre te vaga vAparavAnuM hoya tyAre jo saMsakta hoya to ja paDilehaNA kare -- kevaLInI bhAva paDilehaNA-vedanIya karma ghaNuM bhogavavAnuM hoya ane Ayukarma ochuM hoya to kevaLI bhagavaMto kevaLI samudghAta kare che, te bhAvapaDilehaNA. o chavAsthanI dravya paDilehaNA - saMsakta ke asaMsakta vA AdinI paDilehaNA karavI te. -0- chAsyanI bhAva paDilehaNA - rAtre jAge tyAre vicAre ke - meM zuM karyuM ? mAre zuM karavAnuM che ? ItyAdi. * mUla-436 thI 496 - - paDilehaNA zenI zenI kare? sthAnAdi pAMcanI, A pramANe - (1) sthApanA paDilehaNA:- sthAna traNa prakAre che - (1) kAyotsarga, (2) besavuM, (3) sUvuM. temAM kAyotsarga - sthaMDilAdi jaIne guru pAse AvI IriyAvahI karatAM kAyotsarga kare. yogya sthAne cakSuthI pramArjanA kare ane javA-AvavAno mArga rokIne kAyotsarga na kare. besatI vakhate- jaMghA ane sAthaLano vacalo bhAga pramArjI, jamInanI pramArjanA karIne bese sUtI vakhate paDakhuM pheravatAM pramArjanA karIne bese. sUtI vakhate paDakhuM pheravatA pramArjanA kare, suve paNa pUMjIne. () upakaraNa paDilehaNA - vasA ane pAka saMbaMdhI paDilehaNA savAra, bapora be vakhate kare. muhaspati paDilehIne pachI bIjA vadi paDilehe. o vastranI paDilehaNA kaI rIte kare ? vamanA traNa bhAga buddhithI karIne jovA, pachI pAchaLanI bAju traNa bhAga karIne joyA. traNa vAra cha purimA karavA. ukaTaka Asane besI vidhipUrvaka paDilehaNA kare, temAM A vidhi che - (1) paDilehaNa karatAM vastra ke zarIrane na nacAve. (2) sAMbelA mAphaka vayA uMcu na kare. (3) vastranA nava akhoDA-pakhoDA ane cha vAra praphoTana karavuM. (4) paDilehaNa karatAM vastra ke zarIrane uMce chatane, bhIMtane ke jamInane na lagADavuM. (5) paDilehaNa karatAM utAvaLa na kare. (6) vedikA doSa varjavo :- udadvedikA-DhIMcaNa upara hAtha rAkhavA. adho vedikA-DhIMcaNa nIce hAtha rAkhavA. tichI vedikA-saMDAsAnI vacce hAtha rAkhavA. egato vedikA - eka hAtha, be paganI aMdara ane bIjo hAtha bahAra rAkhavo. dvidhAto vedikA - be hAthanI vacce paNa rAkhavo. (9) vastra ane zarIra barAbara sIdhA rAkhavA. (8) vastra lAMbu na rAkhavuM. (9) vaane laTakatuM na rAkhavuM. (10) vastranA barAbara traNa bhAga karavA. (11) eka pachI eka vAnI paDilehaNA karavI. eka sAthe vadhAre vA na jovA. (12) upayogapUrvaka paDilehaNA karavI. o savAre paDilehaNA karavAno kALa :- (1) aruNodaye paDilehaNA karavI. (2) aruNodaya thatAM Avazyaka karI pachI paDilehaNA karavI. (3) ekabIjAnA mukha joI zakAya, tyAre paDilehaNA karavI. (4) hAthanI rekhA dekhAya tyAre paDilehaNA karavI. AvA cAra alaga-alaga mato che. paNa siddhAMtavAdI kahe che ke - A badhAM Adezo barAbara nathI. utsargathI pratikramaNa pUruM thayA pachI muhapati, joharaNa, be nipadhA, colapaka, traNa kapaDAM, saMcAro ane uttara paTTo - A dazanI paDilehaNI pUrI thatAM sUryodaya thAya. te rIte paDilehaNA zarU karavI. apavAde samayAnusAra paDilehaNa kare. paDilehaNamAM utsa viparyAsa na kare. te viSayasa be bhede che - (1) puruSa viparyAsa :- mukhyatAe AcAryAdinI paDilehaNA karanAra abhigrahI sAdhu pahoMcI vaLe, tema hoya to gurune pUchIne potAnI ke glAnAdinI upadhipaDilehe. jo abhigrahI na hoya ane potAnI upAdhi paDilehe to anAcAra thAya. paDilehaNa karatAM paraspara vikathA kare, zrAvakAdine paccakakhANa karAve, sAdhune pATha Ape ke pote pATha le, to paNa anAyAra thAya. cha kAya jIvanI virAdhanAno doSa lAge. tethI upayogaparvaka paDilehaNA kare. (2) upadhi vipardhAsa - koI cora Adi Avela hoya to pahelAM paNa paDilehaNA kare, pachI vaA paDilehaNA kare. A pramANe vikAle sAgArika AvI jAya to paNa paDilehaNAmAM viparyAsa kare. paDilehaNAdi badhAM ja anuSThAno bhagavaMte kahyA mujaba karavAthI karma nirjarA thAya che. cinokta pratyeka yoganI samyak ArAdhanA karatAM anaMtA AtmA kevaLI thayA che. e pramANamAM paDilehaNathI paNa AtmAo kevaLI thaI mokSe gayela che. zaMkA-paDilehaNa karatAM aneka AtmA mokSe jatAM hoya to pachI ame ekalI ja paDilehaNA karIe, bIjA anuSThAno zA mATe karavA ? samAdhAna - Ama karavuM barAbara nathI. kemake bIjA anuSThAno na kare ane mAtra paDilehaNA karyA kare, to te saMpUrNa ArAdhaka thaI zakato nathI. mAtra deza
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-436 thI 496 217 ArAdhaka thAya, mATe badhAM anuSThAno karavA joIe. o sarva ArAdhakanI vyAkhyA - pAMca IndriyothI gupta, mana Adi trividha karaNathI yukta, tapa-niyama-saMyamamAM joDAyela saMpUrNa ArAdhaka thAya. - pAMca IndriyanA viSayo zabda, rUpa, gaMdha, rasa, sparzanI IcchA na karavI tathA prApta thayelA viSayo anukULa hoya to rAga na kare, pratikULa hoya to veSa na kare. - mana, vacana, kAyAne azubha karmabaMdha thAya tevA vyApAthI rokavA ane zubha karmabaMdha thAya temAM pravRtta karavA. - cha bAhya ane cha atyaMtara e 12 bhede tapa karavo. - Indriya ane manane kAbumAM rAkhavA, tathA krodhAdi na kasvA. - 17 prakArano saMyama pALavo. jemAM jIva saMyamane pRthvIkAyathI paMcendriya paryanta nava prakAranA jIvanI virAdhanA na thAya tema vartavuM. rAjIva saMyama te lAkaDuM, vastra AdimAM lIla phUga hoya to grahaNa na karavuM. prekSA saMyama te * vastu paMjI. pramAjIne levI, ItyAdi. upekSA saMyamamAM - sAdhune saMyamamAM vartavA preravA ane gRhasyane pApakArya mATe na pevA te. ukta badhI ArAdhanA karanAra saMpUrNa ArAdhaka thAya. savAre paDilehaNA karI, pachI svAdhyAya karavo, pAdona porisi thAya tyAre pAbAnI paDilehaNA karavI. pachI sAMje pAdona porisi rahetA bIjI vakhata paDilehaNA karavI. porisinuM mApa gaNavA mATe zApriya vidhi AvI che - sUryanA prakAzamAM ubhA rahetAM je paDachAyo paDe tenI laMbAInA mApa uparathI kayA mahinAmAM kyAre savAnI ane sAMjanI porisi gaNavI tenA mApane AdhAre porisi samayano nirNaya thaI zake che. jemake :- aSADa suda pUname be pagalAM-zUnya AgaLa porisa ane carama porisibe pagalAM ane cha AMgaLa e rIte zrAvaNamAM porisi - 24 ane carama porisi - 2/10 che. e pramANe mahAsuda pUnama sudhI cAra-cAra AMgaLa vadhe ane pachI cAracAra AMgaLa ghaTatAM jeTha suda pUname porisi-2/4, carama porisi 2/10 thaze. 0 paga paDilehaNAM - temAM pAMce Indriyono upayoga barAbara rAkhavo. pAka jamInathI cAra AMgaLa uMcA rAkhavA. patrAdi upara bhramarAdi hoya to jayaNApUrvaka dUra karavA. pahelAM pAtrA, pachI gucchA, pachI pallAnI paDilehaNA karavI. jo paDilehaNA moDI thAya to kalyANaka prAyazcitta Ave. jo pAtrane gRhakokilAdinuM ghara lAgyuM hoya to pAkAne traNa prahara sudhI eka bAju rAkhI mUkavuM. eTalAmAM ghara na kharI paDe to bIjuM paNa levuM. bIjuM pAtra na hoya to pAmano teTalo bhAga kApIne bAjumAM mUkI de. jo sUkI mATInuM ghara hoya ane temAM jo kIDA na hoya to mATI dUra karavI. ziyALA, unALAmAM pAsAdi paDilehaNa karI, bAMdhIne rAkhavA. kemake agni, corAdinA bhaya vakhate, badhI upAdhi laIne sukhethI nIkalI zakAya. jo na bAMdhe to 218 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra baLI jAya ke utAvaLe letAM tuTI jAya che. * mUla-498 thI pa3ra : (3) sthaMDila - anApAta ane asaMtoka zuddha che. nApAta - svapakSa ke parapakSamAMthI koInuM tyAM AvAgamana na hoya. asaMto - sthaMDila beThA hoya, tyAM koI joI na zake. spaMDilabhUmi A prakAre hoya - (1) anApAta asaMloka - koInI avara-javara nahIM, tema koI jue nahIM. (2) anApAta saMloka - koInI avara javara na hoya, paNa joI zakAtuM hoya. (3) ApAta asaMloka - avara javara na hoya, paNa joI zakAtuM hoya. (4) ApAta saMloka - avara javara paNa hoya ane joI paNa zakAtuM hoya. ApAta - be prakAre che. svapakSa saMyata varga, papakSa gRhasthAdi. svapaNA ApAta be prakAre che - sAdhu ane sAdhvI. sAdhumAM saMvijJa ane asaMvijJa. saMvijJamAM dharmI ane nidharmI. parapakSa ApAta be bhede - manuSyaApAta ane tiryaMca ApAta. manuSya ApAta traNa bhede - paraSa, strI ane napuMsaka. tiryaMca ApAtanA traNa bheda - puSa, strI, napuMsaka. puruSa ApAta traNa prakAre - rAjA, zreSThI, sAmAnya. vaLI te zaucavAdI ane azaucavAdI. A je traNa bhedo strI ane napuMsakamAM paNa jANavA. tithi ApAta be bhede - mArakaNAM ane na mArakaNAM. te paNa jaghanya, madhyama ane ukRSTa Adi. | mukhyatAe anApAta ane asaMlokamAM spaMDita javuM. manojJanA pAtamAM spaMDila jaI zakAya. sALIno ApAta ekAMte varjavo. o paraspakSa ApAtamAM thatA doSo - (1) loko vicAre ke - A sAdhu ame jyAM jaIe chIe tyAM ja thaMDila Ave che, te amAruM apamAna che. athavA amArI strInI abhilASAvALA che athavA koI strIe saMketa karI rAkhela haze, mATe jAya che. AnAthI zAsananI ujhuhaNA thAya. - (2) ochA pANIthI paNa ullAhaNA thAya. - (3) koI moTo mANasa sAdhane te dizAmAM jatA joI bhikSAdino niSedha kare. - (4) zrAvakAdine sAdhunA cAstrimAM zaMkA thAya. - (5) kadAca bI dharAra grahaNa kare. o tiryaMca ApAtamAM thatA doSo - (1) zIMgaDuM mAre, karaDe. * (2) hiMsaka hoya to khAI jAya. - (3) gadheDI AdimAM maithunanI zaMkA thAya. 0 saMlokamAM thatA doSo :- tiryaMcanA saMlokamAM koI doSa thatA nathI, manuSya saMlokamAM ugruha Adi doSo thAya. strI AdinA saMlokamAM mUcha ke anurAga thAya, tethI strI saMlokamAM to na ja javuM. ApAta ane saMlokanA doSo na thAya tyAM spaMDita javuM. sAdhavIjIoe ApAta hoya paNa saMloka na hoya tyAM spaMDita javuM. * aMDila mATenI kALa ane akALa saMjJA - temAM rAtraIsA - trIjI porisimAM caMDila javuM che. mAtra saMtA - trIjI porisi sivAyanA vakhate spaMDila javuM te athavA gaucarI vAparyA pachI caMDita javuM te kALa saMjJA athavA artha porisi
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-498 thI pa3ra 26 220 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra to koI vastu ke pATIyA AdithI DhAMkela bhIMta vagere hoya to tyAM paMjIne Teko devo. * mUla-pa38 thI pa47 : (5) mArca - rastAmAM cAlatA sADA traNa hAtha pramANa bhUmi joIne cAlavuM kemake teTalA pramANamAM daSTi rAkhI hoya to jIva Adi jotAM ekadama paNa mUkAto rokI zakAya che. te pramANathI dUra najara rAkhI hoya to najIka rahelA jIvonI rakSA thaI zake nahIM, joyA vinA cAle to rastAmAM khADo Adi Ave to paDI javAya. jethI pagamAM kAMTA Adi vAge tayA jIvonI virAdhanA paNa thAya che. mATe 3 hAtha pramANa bhUmimAM upayoga rAkhI cAlavuM. A pramANe paDilehaNa vidhi zrI gaNadhara bhagavaMtoe kahelI che. A paDilehaNa vidhine AcaratA caraNakaraNAnuyogavALA sAdhuo aneka bhavanA saMcita anaMtA karmone khapAve che. muni dIparatnasAgare karela paDilehaNa dvArano saTIka saMkSipta paricaya pUrNa karyA pachI caMDita javuM te kAla saMjJA. comAsA sivAyanA kALamAM Dagala laI tenAthI sApha karI pachI traNa vAra pANIthI Acamana karavuM. sApa, vIMchI AdinA dara na hoya, kIDA, jIvajaMtu ke vanaspati na hoya tathA prAsuka sama bhUmimAM chAyo hoya tyAM spaMDita javuM. A prAsuka bhUmi utkRSTathI bAra yojana, jaghanyathI eka hAtha lAMbI-pahoLI, AgADha kAraNe jaghanyathI cAra AMgaLa lAMbI-pahoLI ane daza doSa hita jAyAno upayoga karavo. A daza doSa A pramANe che : (1) Atma upaghAta-bagIcA AdimAM jatA. - (2) - pravacana upaghAta - kharAba sthAna - viNA Adi hoya tyAM jatAM. - (3) - saMyama upaghAta - agni, vanaspati Adi hoya, jayAM javAthI cha kAya jIvonI virAdhanA thAya. - (4) - viSaya sthAnamAM - jyAM javAthI paDI javAya, kevI Atma virAdhanA thAya, mAtR Adino relo utare temAM trasa Adi jIvonI virAdhanAthI saMyamavirAdhanA thAya. -(5) - polANavALI jIyA- tyAM jatAM vIMchI Adi karaDavAno saMbhava che, tethI Atma virAdhanA. polANamAM pANI Adi javAthI basa Adi jIvonI virAdhanA thavAthI saMyamavirAdhanA thAya. - (6) - makAnonI nIkaTamAM - tyAM jatAM saMyama ane AtmavirAdhanA thAya. - () - bilavALI jagyAmAM - tyAM jatAM paNa saMyama ane Atma virAdhanA thAya. - (8) - bIja, trasAdi jIvo hoya - tyAM paNa ukta virAdhanA thAya che. - (9) sacitta bhUmimAM - tyAM paNa ukta virAdhanA thAya che. - (10) - eka hAthathI ochI cita bhUmimAM jAya - tyAM paNa ukta saMyama ane Atma virAdhanA thAya. A daza doSonA ekAdi sAMyogika-1024 bhaMgo thAya che. aMDila besatAM pUrve "prabhunA da namuno ane uDyA pachI traNa vAra vozirU - 'vosire' kahevuM. pUrva dizA ane uttara dizAne pITha karIne na besavuM. kemake te baMne dizAo pUjya gaNAya che. rAtre dakSiNa dizA prati pITha karavI nahIM, kemake e pizAyAdi AvatA hoya che. pavanane pITha na karavI, kemake durgadha nAkamAM jAya to tethI masA thAya. sUrya tathA gAmane pITha na karavI. kemake tevI apayaza thAya. peTamAM kRmi thayelAM hoya ane chAMyo na maLe to vosirAvIne be ghaDI sudhI tyAM zarIranI chAyA karIne ubhA rahevuM. jethI be ghaDImAM kRmi svayaM pariNamana pAme. joharaNa ane daMDa DAbA sAthaLa upara rAkhavA. pAtra jamaNAM hAthamAM rAkhI traNa vAra Acamana karI zuddhi karavI. * mUla-533 thI pa3s : (4) avaTuMbha - lIdhelI bhIMta, thAMbhalA Adine Teko na devo. kemake tyAM niraMtara trasa jIvo rahelA hoya che. paMjIne paNa Teko na devo. Teko devAnI jarUra paDe
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-548 thI 553 che dvAra-2-"piMDa" che. -x -x -x -xhave piMDa ane eSaNAnuM svarUpa kahevAmAM Ave che. * mula-548 thI pa53 - * piMDanI eSaNA traNa prakAre - gaveSaNA, grahaauSaNA, grAmaiSaNA. 0 piMDa traNa prakAre - saciva, ayita, mizra. temAM amita piMDa daza prakAre che - pRthvIkAya cAvatuM vanaspatikAya piMDa, beIndriya cAvatu paMcendriya piMDa ane lepapiMDa, sacita ane mizra piMDa :- lepa piMDa sivAyanA nava nava prakAre jANavo. pRvIkAyamI paMcendriya sudhIno piMDa traNa bhede che - vatta - jIvavALo. %i - jIvasahita ane hita. Ivana jIvarahi. * mUla-papa4 thI 559 - (1) pRthvIkAya piMDa :- sayita, aciva, mizra. sacita be bhede che - (1) tizayathI sacita - ratnaprabhA, zarkarApabhAdi, himavaMtAdi mahAparvatonA madhyabhAgAdi. (2) vyavahArathI saciva * jyAM chANa Adi na hoya, sUryano tApa ke manuSyAdinI avara-javara na hoya tevA jaMgala Adi mizra pRthvIkAya - kSIvRkSa, vaDa, udbAdino nIceno chAyAvALo besavAno bhAMga. haLathI kheDela jamIna Akta hoya tyAM sudhI, bhInI mATI eka, be, traNa prahara sudhI mizra hoya che. iMghaNa ghaNuM hoya, pRthvI thoDI hoya to eka prahara sudhI mizra. iMghaNa thoDuM pRthvI ghaNI hoya to traNa prahara sudhI mizra. baMne sarakhA hoya to be prahara sudhI mizra. acita pRthvIkAya - zIta zA, uNa zastra, tela, kSAra, bakarInI lIMDI, agni, lavaNa, kAMjI, ghI AdithI haNAyela pRthvI acita thAya che. A ayita pRthvIkAyano upayoga- dAhane zamAvavA, sarpadaMza upara lagADavA, bimArImAM, kAyotsarga karavAmAM, suvA-besavA-cAlavAmAM upayogI thAya che. * mUla-pa60 thI 54 - (2) akAyapiMDa - saritAdi traNa bhede. sacita be prakAre (1) nizcaya sacitta * ghanodadhi Adi, karA, draha-samudranA madhyabhAganuM pANI. (2) vyavahAra sacita - kUvA, taLAva, vasAda AdinuM pANI. mizra aSkAya * barAbara na ukeLala pANI, varasAdanuM pANI pahelI vAra bhUmi upara paDe tyAre - A baMne mizra akAya che. ayita akAya - bANa ukALAvALuM pANI tathA bIna zarudiyI haNAyeluM pANI ayita thAya che. ayita akAyano upayoga - tRSA chIpAvavA, zeka kasvA, hAtha-paga-vAdinA prakSAlana mATe thAya che. vaSatritunA Abhe vastrano kApa kADhavo. te sivAya Rtubaddha kALamAM kApa 222 oghaniyukita-viziSTa sUtrasAra kADhe to bakaza cAIi , vibhUSaNazIla thAya ane tethI brAhmacaryano vinAza thAya. loko paNa tene kAmI samaje che. kapaDAM dhovAmAM saMpAtima jIvo tathA vAyukAya jIvonI virAdhanA thAya che. vaSakALa pahelAM kApa kADhavo joIe. na kADhe to doSo thAya. kapaDAM melA thavAthI bhAre thAya, lIla-ga thAya, jU Adi paDe, melAM kapaDAMthI ajIrNa Adi thAya. vaSabikatunA AraMbhe 15 divasa pUrve avazya kApa kADhavo. badhAMno kApa bAra mahine kADhavo tema nahIM, AcArya ane plAnAdinA melAM vastro dhoI nAMkhavo, jethI lokamAM niMdA na thAya, glAnAdine vyAdhi na thAya. o kApa kevI rIte kADhavo ? kapaDAmAM ja AdinI parIkSA karyA bAda kApa kADhavo. ju Adine jayaNApUrvaka dUra karIne pachI kApa kADhavo. kapaDAM dhobInI mAphaka pachADIne na dhovA. dhokA mArIne na dhove paNa jayaNApUrvaka be hAthethI masaLIne kApa kADhe. chAyAmAM sUkave, taDake nahIM. * mUla-pa9pa thI 58 ? (3) agnikAya piMDa :- sacivAdi traNa bhede che, sayita be bhede - nizcaya sacitta - iMTanA nibhADAnA madhya bhAgano ane vIjaLI Adino agni. vyavahAra sacita-aMgArA Adino agni. mizraagnikAya * taNakhA, mumura Adino aMi. ayitAni - bhAta, kUra, zAka, osAmaNa, ukALeluM pANI Adi anithI paripakva thayela. A acita agnikAya AhApANI Adi vAparavAmAM ane iMTanI TukaDA Adi anyAnya upayoga thAya che. agnikAyanA zarIra be prakAranA hoya che. (1) baddhalaka * agni sAthe saMbaMdhita hoya tevA. (2) muzkelaka - agnirUpa banIne chUTAM paDI gayela hoya tevA. AhAradi muzkelaka anikAya kahevAya che ane teno upayoga vApasvAmAM thAya che. * mUla-pa39 : (4) vAyukAyapiMDa :- sacitAdi traNa bhede che. temAM (1) nizcaya saciva * ratnaprabhAdi pRthvInI nIce valayAkAre rahela ghanavAta, tanuvAta, ati ThaMDImAM vAto vAyu, ati durdinamAM vAto vAyu Adi. (2) vyavahAra saciva * pUvaradi dizAno pavana ati ThaMDI ane ati durdina sivAyano vAto vAyu. mizravAyukAya * marAkAdimAM bharelo vAyu amuka samaya pachI mizra thAya. ayita vAyukAya * te pAMca prakAre che. (1) AkAMta kAdavAdi dabAvAthI nIkaLato vAyu, (2) makAdino vAya, (3) dhamaNa Adino vAyu, (4) zarIramAM rahelo vAyu, (5) saMmUrNima * paMkhA Adito vAyu. A acita vAyukAyano upayoga * masaka tavAnA kAmamAM Ave tayA glAtAdinA upayogamAM levAya che. acita vAya kyAM sudhI acita rahe? acita vAyu bharelI mazaka - kSetrathI 100 hAya sudhI tene tyAM sudhI acita. bIna 100 hAya sudhI mizra ane 200 hAya pachI sayita thAya. A aMge vizeSa jANavA
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-pa39 piMDaniryukti TIkAnuvAda" juo. * mUla-580,581 - (5) vanaspatikAyapiMDa - savitAdi traNa bhede che. temAM (1) nizcaya saciva * anaMtakAya vanaspati. (2) vyavahAra sayita - pratyeka vanaspati. mizra - cImaLAyelA kulAdi, cALyA vinAno loTa, khAMDela DAMgarAdi. acita - zastrAdithI pariNata vanaspati. teno upayoga saMthArAmAM, kapaDAmAM ane auSadhAdimAM thAya che. * mUla-582 thI 587 : (6 thI 8) be-traNa-cAra Indriya piMDa - A badhAM eka sAthe pota-potAnA samUharUpe hoya tyAre piMDa kahevAya che. te paNa saritAdi traNa bhede hoya che. temAM acita vikalendriyanuM prayojana A pramANe che - beIndriyamAM - caMdanaka, zaMkha, chIpa Adi sthApanAmAM, auSadhAdi kAryomAM Ave. teIndriyamAM - ughehInI mATI Adi auSadharUpa che. caurindriyamAM - zarIra, Arogya mATe ulaTI AdimAM mAkhInI AgAra kAma Ave che. (9) paMcendriya piMDa - cAra prakAre che, nArakI - tiryaMca - manuSya - devatA. temAM nArakIno vyavahAra koI rIte na thaI zake. tiryaMca paMcendriyano upayoga - cAmaDA, hADakA, vALa, dAMta, nakha, roma, zIMgaDA, viSTA, mUtra Adino kAraNe upayoga karAya che tathA vastra, dudha Adi upayogI che. manuSyano upayoga - sacita manuSyane dIkSA apAya ke mArga pUchavA kAma Ave. acita manuSyanI khoparI veza parivartanAdi karavA mATe kAma Ave tathA ghasIne upadrava zAMta karI zakAya. devano upayoga - tapasvI ke AcArya potAnuM mRtyu pUchavAne, zubhAzubha pUchavA ke saMghakArya mATe upayogI thAya. * mUla-588 thI 644 : (10) lepa piMDa :- pRthvIkAyathI manuSya sudhI A navenA saMyoga vaDe utpanna thayela lepa piMDa hoya che. kevI rIte ? gADAMnA akSamAM pRthvInI ja lAgela hoya, tethI pRthvIkAya. gADuM nadI utaratAM pANI lAgeluM hovAthI akAya. gADAMnuM loDhuM ghasAtAM agni utpanna thavAthI teukAya. jyAM agni hoya tyAM vAyukAya hovAthI vAyukAya. akSa lAkaDAno hovAthI vanaspatikAya. maLImAM saMpAtima jIva paDelA hovAthI beIndriya Adi ane doraDuM ghasAvAthI paMcendriya. e pramANe lepapiMDa kahyo che. A lepapiMDano upayoga - raMgavAmAM thAya che. lepa yatanApUrvaka grahaNa karavo. gADAM pAse jaI tenA mAlikane pUchIne lepa grahaNa karavo. zayyAtaranA gADAMno lepa levAmAM zayyAtara piMDano doSa na lAge. lepane dUrathI sUMdhIne parIkSA karavI. mITho hayo to grahaNa karavo. lepa levA jatAM gurujIne vaMdana karIne pUchIne javuM. pahelAM navA pAtrAno lepa karavo, pachI jUnAM 224 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra pagAno lepa karavo. jUnA pAnA gurune batAvIne pachI lepa karavo. kemake koI navA sAdhu sUtra-artha grahaNa karavAne AvavAnA hoya to pATAne lepa karavAno niSedha karI zake. athavA mAyAvInI vAraNA thaI zake. - savAramAM lepa lagAvI pAtrane sUkAvA devuM. zakti hoya to upavAsa karIne lepa levo. zakti na hoya to lepa karela pAtra bIjAne soMpIne AhAra karavA jAya. tema na kare to saMpAtima jIvonI virAdhanA thAya. lepanI poTalI banAvI pAtra che, pachI AMgaLIthI suMvALA kare, lepa be, traNa ke pAMca vAra lagAve. lepa vibhUSA mATe nahIM paNa saMyama mATe kare. lepa be prakAre che - yukita lepa ane khaMjana lepa. aneka vastu meLavIne thato yuktilepa niSiddha che. ziyALAmAM lepakRta pAtrane pahelA ane chellA praharamAM tApamAM na sUkave. unALAmAM pahelo ane chello ardha prahara lepakRtu pAtra taDakAmAM na sUkave. kemake ukta kALa snigdha hovAthI lepano vinAza thAya, mATe na sUkave. ghaNAM tApamAM mAtra sUkavatA lepa jaldI sUkAI jAya che. paNa tuTeluM hoya to mudrikA baMdhathI tathA nAvA baMdhathI sAMdhavuM. paNa tenA baMdhathI na sAMdhavuM. kemake stanabaMdhamAM baMne bAju sAMdhA na dekhAya te rIte pAkane aMdarathI saMdhAya che, tethI pAtra nirbaLa bane che. * mUla-645 thI 648 : 0 piMDanA ekAryaka nAmo- piMDa, nikAya, samUha, saMpiMDana, piMDanA, samavAya, samavasaraNa, nicaya, upacaya, jaya, jumma, razi. A rIte dravyapiMDa kahyo, have bhAvapiMDa kahe che : bhAvapiMDa be bhede che - prazasta ane aprazasa0, 0 aprazasta bhAvapiMDa be, sAta, ATha ane cAra ema cAra bhede kahevAyela che. te A rIte che - be bhede - rAgathI ane dveSathI. (2) sAta prakAre - Ihaloka bhaya, paraloka bhaya, AdAna bhaya, akasmAtuM bhaya, AjIvikA bhaya, maraNa bhaya ane apayaza bhaya. (3) ATha prakAre - jAti, kuLa, baLa, rUpa, tapa, sattA, zruta ane lAbha e ATha madanA sthAnothI. tathA - ATha karmonA udayathI. (4) cAra prakAre - krodha, mAna, mAyA, lobhathI piMDa grahaNa karavo te. 0 prazasta bhAva piMDa traNa bhede che:- (1) jJAnapiMDa - je piMDathI jJAnanI vRddhi thAya. (2) darzana piMDa - je piMDathI darzananI vRddhi thAya. (3) cAstri piMDa - je piMDathI cAritranI vRddhi thAya. A traNe mATe zuddha AhAradi grahaNa karavA. lepakRtu pAtramAM AhAradi grahaNa karAya che. te eSaNA yukta hovo joIe. tethI eSaNAnuM svarUpa kahe che - * mUla-649 thI 679 :0 eSaNA :- traNa bhede che, gaveSaNA grahamaiSaNA grAmaiSaNA. (1) gaveSaNA - tenA ATha dvAro che. pramANa, kALa ItyAdi.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-649 thI 69 2pa -1- pramANa :- bhikSArthe gRhasthonA ghera be vAra javuM - akALe ghaMDilanI zaMkA thaI hoya to pANI levA. bhikSA vakhate AhAradi levA. 2- kALa :- je gAmamAM bhikSAno je kALa hoya tyAre javuM. samaya pahelAM jAya to ja prAMta teNavALA gRhasyo hoya to A pramANe doSo thAya :- (1) jo te sAdhunuM darzana amaMgala mAnato hoya to sAdhune jotAM ja parAbhava kare, niMde ke mAre, (2) A sAdhu mAtra peTabharA che, atyAramAM nIkaLI paDyA che Adi. (3) bhikSA samaya pachI gaucarI jAya to jo gRhastha saraLa hoya to gharamAM kahe ke havethI amuka samaye rasoI banAvajo, AthI udgamAdi doSa thAya athavA sAdhu mATe AhArAdi rAkhI mUke. (4) gRhastha prAMta hoya to niMdA kare ke, zuM A bhikSAno samaya che ? na savArano, na baporano. (5) samaya sivAya bhikSArthe jatAM ghaNuM karavuM paDe, tethI zarIrane kaleza thAya che. (6) A rIte bhikSAnA samaya pUrve jatAM jo bhadraka hoya to vahelA AhArAdi karAvaze, prAMta hoya to hIlanAdi karaze. *3- Avazyaka :- ThallA, mAmAdinI zaMkA dUra karIne bhikSArthe javuM. upAzrayanI bahAra nIkaLatAM 'Avasahi' kahevuM. -4- saMghAka - be sAdhu sAthe bhikSArthe jAya. ekalA javAmAM aneka doSono saMbhava che. strIno upadrava thAya ke kUtarA, pratyanIkAdithI upaghAta thavAno saMbhava rahe. o sAdhu ekalo bhikSArthe jAya tenA kAraNo :- (1) huM labdhimAna chuM mAnIne jAya. (2) bhikSArthe jAya tyAM dharmakathA karavA mAMDe, tethI bIjA sAdhu sAthe na jAya. (3) mAyAvI hovAthI ekalo jAya. sAruM sAruM bahAra vAparIne sAmAnya gaucarI vasatimAM lAve. (4) ALasu-hovAthI ekalo gaucarI lAve. (5) lubdha hovAthI - bIjo sAdhu sAthe hoya to vigaI Adi mAMgI na zake. (6) nidharmI hovAthI aneSaNIya grahaNa karavA ekalojAya, (3) dukALa-Adi kAraNe bhikSA meLavavA judA judA jAya. (8) AbhAdhiSThita - potAne je maLe te ja vAparavA mATe. (9) vaDhakaNo hovAthI koI sAthe na jAya. -pa- upakaraNa :- utsathI sarve upakaraNo sAthe laIne bhikSAe jAya. to tema karavA samartha na hoya to pAtrA, palA, rajoharaNa, be varA ane daMDa sAthe laIne gaucarIe jAya. -6- mAtraka :- pAtranI sAthe bIjuM mAtraka bhikSAe laI jAya. -- kAyotsarga :- upayoga karAvaNiyano ATha zAsocchavAsa kAyotsarga karIne Adeza mAMge. 'saMdisaha' AcArya kahe "lAbha' sAdhu kahe 'mahaMsu" AcArya kahe - "jahA gahiyaM purva sAhi.' -8- yoga - pachI kahe 'AvasiyAe jarsI jogo' je-je saMyamane upayogI haze te te grahaNa karIza. apavAdo kahe che - (1) AcArya, glAna, baLa, tapasvI Adi mATe be thI vadhu vakhata gaucarI jAya. gayA pachI laghunIti-vaDInIti zaMkA thAya to yatanApUrvaka [35/15 226 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra gRhasthanI rajA laIne zaMkA dUra kare. (2) sAthe gaucarI pharatAM samaya pahoMce ema na hoya to baMne judA judA thaI jAya. (3) ekAkI gaucarI gayA hoya ane kadAca strI bhoga mATe prArthe to tene samajAve ke maithuna sevanathI AtmA narakamAM jAya che, ItyAdi. chatAM na choDe to kahe ke - mArA mahAvato guru pAse mUkIne AvuM, Ama kahIne gharamAMthI nIkaLI jAya. to paNa na javA de to kahe ke - oraDAmAM tArA vrato mUkI dauM. pachI oraDAmAM jaI gaLe phAMso nAMkhe. te joI bhayathI te strIno mohodaya zamI jAya ane choDI mUke. Ama karavA chatAM na zame to gaLe phAMso khAIne marI jAya, paNa vrata na khaMDe. (5) kUtarA, gAya AdinI dAMDA vatI yatanA kare. (5) pratyenIkanA ghera na javuM. kadAca praveza thaI jAya to paNa game tema karI nIkaLI javuM. * mUla-680 thI 688 : * bhikSA grahaNa karatI veLA pAMca mahAvratanI yatanA :- (1) bhikSA grahaNa karatAM koI jIvanI virAdhanA na thAya teno upayoga rAkhavo. - (2) - koI nimittAdi pUche to 'huM jANato nathI' tema kahe. - (3) - hiraNya, dhana Adi rahela hoya tyAM na javuM. - (4) - upara kahyA mujaba brahmacarya vratanuM rakSaNa karavuM. - (5) - udgamAdi doSothI rahita AhAradinI gaveSaNA karavI. azuddha saMsakta AhAra-pANI AvI jAya to turaMta paraThavI devA. * mUla-689 thI 08 : o bIjA gAma gaucarI jAya tyAM bhikSAveLA thaI che ke nahIM? te kevI rIte ane kone pUche ? taraNa, madhyama, sthavira Adi bhedathI pUrve mArga pRcchAmAM kahyuM tema jayaNApUrvaka pUche. bhikSA veLA thaI gaI hoya to paNa paMjIne gAmamAM praveza kare. gAmamAM eka sAmAcArIvALA sAdhu hoya to upakaraNa bahAra mUkI, aMdara jaI, vaMdana karI, sthApanAdi mULo pUchI gaucarI jAya, bhinna sAmAcArIvALA sAdhu sAme maLe to thobhanaMdajJa kare. che jIvanikAya rAka sAdhu paNa jo ayatanAthI AhAra, vihAra kare ke pleccha, juguNita, caMDAlAdi kuLamAMthI bhikSA le to bodhidurlabha kare. niSiddha sthAne vasati na kare. niSiddha kuLathI bhikSA na le. je sAdhu jema maLe tema, je maLe te doSita AhAra, upAdhi Adi grahaNa kare che, te zramaNa guNathI rahita thaIne saMsAra vadhAre che. je pravacanathI nirapekSa, AhAradimAM niHzaka, labdha ane mohita thAya che, teno anaMta saMsAra zrI jinezvara bhagavaMte kahyo che, mATe vidhipUrvaka nidoMSa mahArAdi gaveSaNA kare. A gaveSaNA be bhede che - (1) dravyathI (2) bhAvathI. * mUla-709 thI 24 : dravya gaveSaNAnuM daSTAMta:- vasaMtapura nagaramAM jitazabu rAjAne dhAriNI nAme saNI hatI. teNIe vikasabhAmAM suvarNanI pIThavALuM haraNa joyuM. te saNI garbhavatI
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-709 thI 24 rara3 hatI. tene AvA haraNanuM mAMsa khAvAnI IcchA thaI. rAjAe potAnA mANasone suvarNamRga pakaDI lAvavA hukama karyo. ItyAdi kathA piMDaniyukti dravya gaveSaNAmAM Apela che. tyAMthI joI levI. A ja rIte tyAM azvanuM paNa dRSTAMta che. bhAva gaveSaNAnuM daSTAMta - koI saMkhaDImAM ghaNAM sAdhune AvelA joIne koI zrAvake ke bhaddhike sAdhu mATe ja bhojana taiyAra karAvyuM. bIjA anekane bolAvIne bhojana ApyuM. tene thayuM ke A joIne sAdhuo AhAra levA Avaze. AcAryane koI rIte A vAtanI khabara paDI jatAM teNe sAdhuone kahyuM ke - tyAM AhAra levA na jazo. te AdhAkarmI che. keTalAMka sAdhu tyAM AhAra levA na gayAM. paNa anyatra jaI gaucarI lAvyA. keTalAMka sAthe AcAryanA vacanane gaNakAryuM. te AhAra lAvIne vAparyo. jeoe AcAryanuM vacana pALyuM. teo tIrthakara bhagavaMtanI AjJAnA ArAdhaka thayA ane paralokamAM sukhane pAmyA. jemaNe AdhAkarmI AhAra lAvIne vAparyo, teo jinezvara bhagavaMtanI AjJAnA virAdhaka thaI saMsAra vadhAranArA thayA. ukata kAraNe sAdhuoe nirdoSa AhAra-pANInI gaveSaNA karavI joIe. doSita AhAra-pANIno tyAga karavo joIe. * mUla-725 thI 328 :0 grahaauSaNA :- te be bhede che - dravyathI ane bhAvathI. dravya grahauSaNAnuM deTAMta - eka vanamAM keTalAMka vAnaro rahetAM hatAM. koI vakhate unALAmAM te vanamAM phaLa, pAna Adi sUkAI gayelAM joI mukhya vAnare vicAryuM ke - "bIjA vanamAM jaIe'. bIjA sArA vatanI tapAsa karavA judI judI dizAmAM keTalAMka vAnarono mokalyo. te vAnaro tapAsa karIne maLyA. pachI eka suMdara vanamAM badhAM vAnaro gayA. ItyAdi AkhuM dRSTAMta - "piMDaniyukti'mAM prahaSaNAmAM che, tyAM jovuM. bhAva grahamaiSaNAnuM daSTAMta - te paNa piMDaniyukitamAM jovuM. * mUla-729 thI 382 - o bhAva grahamaiSaNAnA dvAro - sthAna, dAyaka Adi 11 che - (1) sthAna - traNa bhede che (1) Atma upaghAtika sthAna - gAya, bheMsa Adi jyAM hoya, tyAM ubhA rahIne bhikSA grahaNa karavAmAM te gAya, bheMsa Adi zIMgaDu ke lAta mAre, tethI paDI javAya. vAge ke pAtra bhAMgI jAya. tethI chakAya jIva virAdhanA thAya. tethI tevA sthAno tathA jyAM jIrNa bhIMta, kAMTA, dara Adi hoya tyAM paNa ubhA rahIne bhikSA ne grahaNa karavI. (2) pravacana upaghAtika sthAna :- ThallA-mAmAnAM sthAna, gRhasthane nAnA karavAmAM sthAna, khALa Adi zucivALA sthAne ubhA rahI bhikSA grahaNa karatAM pravacananI hIlanA thAya, AvA sthAne rahI bhikSA na levI. (3) saMyama upaghAtika sthAna :- pRthvI, pANI, agni, bIja, Adi jyAM 228 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra hoya tyAM ubhA rahIne bhikSA grahaNa karatAM te jIvonI virAdhanA thAya, mATe tevA sthAne ubhA rahI bhikSA grahaNa na karavI. (2) dAyaka :- ATha varSathI ochI uMmaranuM bALaka, nokara, vRddha, napuMsaka, mata, gAMDo, krodhI, vaLagALavALo, hAya vinAno, paga vinAno, AMdhaLo, beDIvALo, koDha rogI, garbhavALI strI, khAMDatI, daLatI, pIMjatI Adi strI pAsethI bhikSA grahaNa na karavI. apavAde-koI jAtano doSa na thAya tema hoya to upayogapUrvaka bhikSA grahaNa kare. (3) gamana * bhikSA ApanAra, bhikSA levA aMdara jAya to tenI upara nIcenI jamIna tathA AsapAsa paNa jovuM. jo te jatAM pRthvI, pANI, agni Adino saMghaTTo karatAM hoya to bhikSA grahaNa na karavI. kemake tevI bhikSA grahaNa karatAM saMyama virAdhanA thAya athavA ApanArane aMdaranA bhAgamAM jatA kadAca sarpa Adi karaDe, to gRhasthAdi mithyAtva pAme. (4) grahaNa - nIcuM dvAra hoya, jyAM barAbara joI zakAtuM na hoya, kamADa vAyela hoya, ghaNAM mANaso Ava-jA karatAM hoya, gADAM vagere ADAM paDelA hoya, tyAM bhikSA grahaNa na karavI. jo barAbara upayoga rahI zake tema hoya to bhikSA grahaNa karavI. (5) Agamana :- bhikSA laIne AvatA gRhastha, pRthvI AdinI virAdhanA karato Avato hoya to bhikSA grahaNa na karavI. (6) prApta :- ApanArano hAtha kAcA pANIvALo che ke kema ? te jovuM. AhAra Adi saMsakta che ke kema ? te jovuM. bhAjana bhInuM che ke kema ? ItyAdi jovuM. AvuM hoya to bhikSA grahaNa na karavI. () parAvarta :- AhAra Adi bIjA vAsaNamAM nAMkhe to te vAsaNamAM sayita pANI Adi saMsakta hoya to te vAsaNamAMno AhAra na levo. (8) patita - AhAra pAtramAM grahaNa karyA pachI tapAsavo. piMDa yogavALo che ke svAbhAvika te jovuM. jo yogavALo ke bheLaseLa lAge to toDIne tapAsavo. kadAca temAM jhera bheLaveluM hoya ke kaMI kArpaNa kareluM hoya athavA suvarNa Adi nAMkhela hoya, kAMTA Adi hoya to saMyama virAdhanA ane Atma virAdhanA thAya. (9) guruka - moTA patthara vagerethI DhAMkeluM hoya, te khaseDavA jatAM gRhasthane kadAca IjA thAya, ApavAnuM bhAjana ghaNuM moTuM hoya ke bhAre vajanadAra hoya, te upADIne ApavA jatAM kadAca hAthamAMthI paDI jAya, to gRhastha dAjhI jAya athavA page IjA thAya, temAM rahela AhAra nIce DhoLAya to cha kAya jIvanI virAdhanA thAya. mATe tevA moTA ke bhAre bhAjanathI bhikSA grahaNa na karavI. (10) gividha :- kALa traNa prakAre che (1) grIma, (2) hemaMta, (3) varSAkALa ApanAra paNa traNa prakAre che. (1) strI, (2) puruSa, (3) napuMsaka. te darekanA paNa traNa bheda che - (1) taruNa, (2) madhyama, (3) sthavira.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-29 thI 82 229 napuMsaka zIta hoya che, strI umAvALI hoya che, puruSa zItoSNa hoya che. teomAM pura:karma, udakAddha, sanidha gaNa hoya che. tenA paNa pratyekanA sacitta, ayita ane mizra traNa bhedo che. sasnigdhamAM eTale mizra ane sacita pANIvALA hAtha hoya te hAthanA AMgaLA, rekhA, hatheLIne AzrIne sAta bhAga karavA. temAM kALa ane vyakti bhede jo sUkAyelA hAtha hoya to bhikSA grahaNa karAya. * mUla-783 thI 811 - o bhAva- te laukika ane lokotara be bhede che. laukika eTale sAmAnya jana samudAya prasiddha, lokotara - jinezvaranA zAsanamAM pracalita prazasta eTale mokSamArgamAM sahAyaka, apazasta eTale mokSamAmAM sahAyaka nahIM. 0 laukika daTAMta :- koI gAmamAM be bhAIo judA rahetA, khetI karIne nirvAha karatA hatA. ekanI strI sArI hatI. bIjAnI strI bedarakAra hatI. teNI savAramAM vahelI uThI hAtha-moM dhoIne potAnI ja kALajI rAkhatI. nokaronI khabara na rAkhatI, temanI sAthe kalaha karatI. kramazaH nokaro Adi badhAM cAlyA gayA, dravya paNa khalAsa thaI gayuM. A laukika aprazasta bhAva. bIjAnI strI hatI te nokaronI khabara rAkhatI, samayasara bhojana Adi ApatI. kAmakAjamAM preraNA karatI. AthI nokaro sArI rIte kAma karatAM anAja paNa ghaNuM pAkyuM, ghara dhana-dhAnyathI samRddha thayuM. A laukika prazasta bhAva. 0 lokottara deTAMta - je sAdhu saMyamanA pAlanArthe AhArAdi grahaNa kare che, paNa potAnA rUpa, baLa ke zarIranI puSTi mATe AhAra karatA nathI, AhArAdi lAvI AcAryAdine ApIne vApare che. te darzana-jJAna-cAritrano ArAdhaka thAya che. A lokottara prazastabhAva. je sAdhu sva varNa, bala, zarIrAdi puSTi mATe AhAra grahaNa kare che. AcAryAdinI bhakti na kare. te Asadhaka na thAya. te lokottara apazasta. 4ra-doSarahita zraddhAhAra grahaNa karIne, te AhAra tapAsI levo. temAM kAMTA, saMsakatAdi Adi hoya to te kADhI-pAThavIne Ave. upAzrayamAM pravezatA paNa pUMjI traNa vAra nisIhi kahIM mAthuM namAvIne namaskarA kare. je ilA-mAmAnI zaMkA hoya to pAkA bIjAne soMpI zaMkA tivArI, AvIne kAyotsarga kare, kAyotsargamAM gaucarImAM lAgelA doSo ciMtave, gara samakSa AlocanA kare. jo gura svAdhyAyamAM, vizrAmamAM ke vyAkSita cita hoya to AlocanA na kare, paNa zAMta, avyAkSipta citAdi hoya to Aloce. mUla-812 thI 822 - AlocanA karatI veLA TALavAnA doSo :- (1) naTTa - gocarI AlocatA hAtha, paga, bhRkuTI, mAthuM, AMkha AdinA vikAra na kare. (2) yarsa - hAtha ane zarIra na vALe. (3) naM - ALasa maraDatA na AlocavuM. (4) RTE - gRhastha bhASAmAM 230 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra na Aloce. (5) pU - muMgA muMgA AlocanA na kare. (6) jana * moTA avAje AlocanA na kare. A cha prakAranA doSo na lAge e rIte AcAryAdi pAse AlocanA karavI. thoDo kALa hoya to saMkSepathI AlocanA kare. pachI gaucarI batAvI, pahelAM potAnuM mukha ane mastaka pramAzeM. upara-nIce Asa-pAsa najara karIne pachI gaucarI batAve. - X - X - gaucarI batAvIne ajANatAM lAgelA doSonI zuddhi mATe ATha zvAsocchavAsa pramANa kAyotsarga kare ane ahIM ninf6 masAva nA gAthA ciMtave. jo ke pUrve be alaga gAthA ciMtavAtI hatI.] * mUla-823 thI 839 : 0 AlocanA karIne zuM kare ? gocarI AlovyA pachI muharta mAtra svAdhyAya karIne guru pAse jaIne kahe ke - prApUrNaka, tapasvI, bALa Adine Apa gaucarI Apo. guru mahArAja Ape athavA AjJA kare ke - "tame ja te ApI do." pote prAdurNaka Adine tathA bIjA sAdhune nimaMtraNA kare. jo teo grahaNa karaze to nirjarA, thaze. avajJAthI nimaMtre to karmabadha thAya. kahyuM che ke - pAMca bharata, pAMca airAvata, pAMca mahAvideha phogo. A paMdara karmabhUmimAM rahelAM sAdhumAMthI eka sAdhunI paNa hIlanA karavAthI badhAM sAdhunI hIlanA thAya che. eka sAdhunI paNa bhakti karavAthI (jo badhAM paratvenuM bahumAna hoya to badhA sAdhunI bhakti thAya che. [zaMkA] ekanI hIlanAthI badhAMnI hIlanA ane ekanI bhaktithI badhAMnI bhakita kema thAya? yajJadA khAya temAM devadattanuM peTa kema bharAya ? [samAdhAna jJAna, darzana, tapa ane saMyama - e sAdhunA guNo che. A guNo jema eka sAdhumAM che, tema badhAM sAdhumAM che. tema eka sAdhunI niMdA karavAthI badhAM sAdhunA guNonI niMdA thAya che. yokanI bhakti, pUjA, bahumAna karavAthI paMdare karmabhUmimAM rahelAM badhAMnI bhakti, pUjAdi thAya che. uttama guNavAnuM sAdhunI haMmezAM vaiyAvaccAdi karavAthI, potAne badhAM prakAre samAdhi maLe che. vaiyAvacca karanArane ekAMte karmanirjarA thAya. sAdhu be prakAre hoya. keTalAMka mAMDalImAM AhAra karanArA, keTalAMka judA vAparanArA. je mAMDalImAM AhAra karanArA hoya, te bhikSA gayelA sAdhu AvI jAya eTale badhAM sAthe vApare. tapasvI Adi guvAiAthI judu vApare. * mUla-840 thI 845 - 0 grAmaiSaNA - be bhede che - (1) dravya grAmaiyANA, (2) bhAva grAmaiSaNA. o dravyagrAsa eSaNA :- eka mAchImAra mAchalAM pakaDavA mATenA kAMTAmAM mAMsapiMDa bharAvIne drahamAM nAkhato hato, te vAta eka mAchalo jANato hato. tethI te mAchaluM kAMTA uparanuM mAMsapiMDa AjubAjuthI khAI jAya che, pachI gala halAve che. tethI
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-840 thI 845 mAchImAra mAchaluM temAM phasAyeluM jANI, te bahAra kADhe che, to kAMI hetu nathI. A pramANe vAraMvAra peluM mAchaluM mAMsa khAI jAya che, paNa galamAM sapaDAtuM nathI. mAchImAne vicAramAM paDela joI mAchaluM tene mAchaluM kahe che ke huM eka vAra pramAdamAM paDyo, bagalAe mane pakaDyo ItyAdi - x * x * x AkhuM daTAMta piMDa niryuktinA grAmaiSaNAmAM AvI gayela che, tyAM jovuM. A rIte mAchalo sAvadhAnIthI AhAra meLavato hato. tethI kyAMya chetarAto na hato. * mUla-846 thI 848 : o bhAva grAmaiSaNA : A pramANe koI doSomAM na kaLAya te rIte nirdoSa AhA-pANInI gaveSaNA karI, saMyamanA nivahi mATe ja AhAra vAparavo. AhAra vAparatAM paNa potAnA AtmAne zAsita kare ke- he jIva! tuM beMtAlIsa doSa rahita AhAra lAvyo che, to have vAparavAmAM mUchavaza thaIza nahIM, rAga-dveSa karIza nahIM. AhAra vadhu paNa na vAparavo, tema ocho paNa na vAparavo. jeTalAM AhArathI zarIra TakI rahe teTalA pramANamAM AhAra vAparavo. * mUla-849,850 : 0 gocarI koNa-koNa judI vApare ? te kahe che :- (1) AgADha yoga vahanA karanAra judu vApare - (2) - mAMDalI bahAra rAkhelA amanojJa judA vApare. - (3) - mahemAna sAdhu AvelA hoya, temane pahelAMthI pUrepUru ApavAmAM Ave eTale teo jada vApare che. - (4) - navadIkSita hoya, upasthApanA na thaI hoya, tyAre temane juduM vAparavA Ape. - (5) - doSa zuddhi mATe prAyazcitta karatAM hoya te zabala bhaTTa cAritrIo judA vApare. - (6) - bALa, vRddha, asahiSNu judu vApare. A rIte judu vAparanArA asamudezika kahevAya che. taduparAMta koDha Adi rogavALA judu vApare. * mUla-851 thI 859 : 0 prakAzanI vyAkhyA - AhAra prakAzamAM karavo joIe. A prakAza be prakArano che - (1) dravya prakAza, (2) bhAva prakAza. (1) dravya prakAza - dIpaka, rana Adino hoya che. (2) bhAva prakAza - te sAta prakAre che, sthAna, dizA ItyAdi. - (1) sthAna :- mAMDalImAM sAdhune javA AvavAno mArga mUkIne tathA gRhastha AvatA na hoya tevA sthAnamAM paryAyAnusAra besIne AhAra kare. - (2) dizA :- AcAryanI sAme, pAchaLa ke parAMbhukha na besavuM, paNa mAMDalI. pramANe gurathI ani ke IzAna dizAmAM besIne AhAra karavo. - (3) prakAza :- ajavALuM hoya tevA sthAne besIne AhAra karavo. jethI mAkhI, kAMTo, vALa Adi hoya to khabara paDe. aMdhArAmAM AhAra karatAM mAkhI Adi AhAra sAthe peTamAM jAya to ulaTI, vyAdhi Adi thAya che. - (4) bhAjana :- aMdhArAmAM bhojana karatAM je doSo lAge, te doSo sAMkaDA oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra mukhavALA pAtramAM vAparatA lAge che. nIce AhAra verAya, vastrAdi bagaDe ItyAdi doSo thAya. tethI pahoLA patramAM AhAra vAparavo. - (5) prakSepa :- kukaDInA iMDA pramANa koLIyo laIne mukhamAM mUkyo athavA mukha vikRta na thAya teTalA pramANano koLIyo mukhamAM mUke. - (6) guru :- guru joI zake tema vAparavuM. kemake tema na karatAM sAdhu jo ghaNuM vApare ke apathya vagere to rogAdi thAya athavA gaucarImAM niSpa dravya maLela hoya, to te gurune batAvyA sivAya vAparI le. * (bhAva :- jJAna, darzana, cAtrinI ArAdhanA sArI rIte thaI zake te mATe vAparavuM paNa varNa, baLa, rU5 Adi mATe AhAra na vAparavo. je sAdhu gurune batAvIne vidhipUrvaka vApare che, te sAdhu gaveSaNA, grahamaiSaNA ane grAmaiSaNAthI zuddha vApare che. * mUla-860 : upasaMhAra - A rIte vAparavAno vidhi saMkSepathI kahyo. te badhAM sAdhu mATe samajI levo. paNa aneka sAdhu hoya to mAMDalIbaddha vApare. * mUla-861 thI 868 :0 mAMDalI zA mATe karavI ? mAMDalI karavAnA kAraNo A pramANe che - (1) glAna sAdhunI koI eka sAdhu vaiyAvacca kare to tene sUtra, arthanI hAni thAya. jo maMDalIbaddha hoya to judA judA sAdhu kAryo saMbhALI le tethI koIne sUtrArthanI hAni na thAya, glAnanI sevA sArI thAya. () bALa sAdhu - bhikSA lAvavA samartha nathI, tethI jo mAMDalIbaddha hoya to bIjA sAdhu gacarI Adi lAvI Ape, bALa sAdhu sukhe sacavAI jAya. (3) vRddha sAdhu - bALa sAdhu pramANe ja samajI levuM. (4) navadIkSita gocarInI zuddhi na jANe, tethI bIjA sAdhu lAvI Ape. (5) prApUrNaka Ave tyAre sAthe maLIne bhakti karI zakAya te mATe. (6) asamartha evA rAjaputrAdine dIkSAmAM saMyamanI hAni na thAya. () badhAM sAdhuone AhArAdinI bhaktino lAbha laI zakAya. (8) koI alabdhika sAdhune AhArAdi na maLe to sIdAya nahIM. ukta kAraNothI mAMDalI karavAmAM Ave che, jethI saMyamArAdhanA sukhe thAya. * bhikSArthe gayela sAdhu upAzrayIvasatimAM Ave tyAre vasatipAlaka sAdhue karavAnI vidhi - bhikSArthe gayela sAdhune AvavAno samaya thAya eTale vasatipAlaka naMdI paNa paDilehaNa karIne taiyAra rAkhe. sAdhu AvIne temAM pANI nAMkhe. pacI pANI svaccha thaI jatAM bIjA pAtramAM gALI levAya. gacchamAM sAdhunI saMkhyAnusAra paNa-saMkhyA rAkhe. vasatipAlaka naMdIpAtra rAkhavA samartha na hoya ke naMdIpaNa na hoya, to sAdhu potAnA pAtramAM cAra AMgaLa ochuM pANI lAve. jethI ekabIjAmAM nAMkhIne pANI svaccha karI zakAya. pANImAM kacaro ke kIDI Adi hoya to jayaNApUrvaka
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-861 thI 868 233 pANIne gALe ane kIDI Adine dUra kare. sAdhuo mAMDalImAM yathAsthAne besIne badhAM sAdhu AvI na jAya tyAM sudhI svAdhyAya kare. asahiSNu hoya to tene vAparavA ApI de. 0 gaucarI-AhAranI vaheMcaNI koNa kare ? gItArtha, ratnAdhika, alababdha evA maMDalI sthavira AcAryazrInI jA laIne mAMDalImAM Ave. A gItArtha, ratnAdhika ane alubdha e traNa padanA ATha aMgo thAya che. te A pramANe- (1) gItArtha, ratnAdhika, alubdha, (2) gItArtha, rAdhika, lubdha, (3) gItArtha, ladhuparyAya, alubdha, (4) gItArtha, laghupacaya, lubdha. (5) agItArtha, ratnAdhika, alubdha. (6) agItArtha, ratnAdhika, lubdha. (3) agItArtha, laghupayi, alubdha. (8) agItArtha, laghu paryAya, lubdha. ukta ATha bhaMgomAM labdhavALA cAre bhaMgo duSTa che. pacI alubdhamAM paNa pAMcamo ane sAtamo apavAde zuddha, mAtra pahelo ane trIjo bhaMga zuddha che. A zuddha maMDalI sthavira badhAM sAdhune AhAra vaheMcI Ape. ratnAdhika sAdhu pUvabhimukha bese, bAkInA sAdhu yathAyogya paci pramANe mAMDalIbaddha bese. gaucarI vAparavA besatI vakhate dareka sAdhu rAkhanI kuMDI sAthe rAkhe. kemake vAparatAM kadAca ThaLIyo, kAMTo Adi Ave to kuMDImAM nAMkhI zakAya. vAparatI vakhate gRhasthAdi AvI na jAya te mATe eka sAdhu nAkA upara bese. * mUla-876 thI 85 : 0 AhAra kevI rIte vAparavo ? pahelAM niSpa ane madhura AhAra vApare. kemake tenAthI buddhi ane baLa vadhe tathA pittanuM zamana thAya. vaLI snigdha AhAra chello rAkhe to paraThavavo paDe tyAre asaMyama thAya. A AhAra kaTaka cheda, pratara cheda ke siMhabhakSita rIte vApare. temAM vaTAchera - kaTakA karI karIne vAparavo. pratA che - uparathI vAparatA javuM fighta - eka bAjuthI zarU karI badho AhAra kramasara vApare. AhAra vAparatAM - sabakkAM na bolAve, cabacaba na kare, utAvaLa na kare, bahu dhIme paNa na vApare, vAparatAM nIce na vere. rAgadveSa na kare. mana-vacana-kAyAthI gupta thaI zAMta cite AhAra vApare. ugama utpAdanA doSothI zuddha, epaNA doSarahita evo paNa goLa Adi AhAra duSTabhAvathI adhika grahaNa karavAthI sAdhu jJAna-darzana-cAritrathI asAra thAya che. jyAre zuddha bhAvathI pramANasara AhAra grahaNa karavAthI sAdhu jJAna-darzanacAstrinA sArarUpa thAya che. * mUla-896 thI 08 : have AhAra vAparavA ke na vAparavAnA cha-cha-kAraNo kahe che - sAdhu kSaghAvedanA zamAvavA, vaiyAvaccArye, Iyapatha zodhavA mATe, saMyama arthe, zarIra TakAvavAne, svAdhyAya karavA mATe, A ja kAraNe AhAra kare. - tathA - cha kAraNe AhAra na 234 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra kare, te A - tAva ke bimArI hoya, rAjA ke svajanAdino upadrava hoya, brahmacarya rakSArthe, jIvadayArthe, viziSTa tapazcaryA nimite ane zarIranA tyAga mATe anazana kare tyAre. A kAraNo che.] AhAra vAparyA bAda pAtra traNa vAra pANIthI dhovAM joIe. * mUla-09 thI 13 : AhAra vadhe tyAranI vidhiH- AhAra vAparyA chatAM vadhyo hoya to nAdhika sAdhu vadhelo AhAra AcAryane batAve. AcArya kahe ke AyaMbila, upavAsavALA sAdhune bolAvo. tyAre mohanI cikitsa mATe jemaNe upavAsa karyo hoya, jemaNe amAdi karyA hoya, glAna ke Atma labdhika hoya te sivAyanA sAdhune ratnAdhika sAdhu kahe ke - "tamane AcArya bhagavaMta bolAve che." te sAdhuo AcAryazrI pAse upasthita thAya. AcArya kahe ke - "A AhAra vadhyo che, te vAparI jAo." tyAre sAdhu kaheze ke - vaparAze eTaluM vAparIzuM. vaparAyA chatAM AhAra vadhe to jenuM pAtra hoya te sAdhu AhAra paraThavI de. jo sAdhu "vaparAze teTaluM vAparIzuM" ema na bolyA hoya to vadheluM te pote paraThavI de. * mUla-14,15 - 0 pAtramAMthI bIjAne kevo AhAra Apavo ? vidhipUrvaka lAvelo ane vidhipUrvaka vAparelo AhAra bIjAne ApI zakAya, tenA cAra bhAMgA thAya. te A pramANe- (1) vidhithI gRhIta-vidhithI vAparela. (2) vidhi vaDe gRhIta - avidhithI vAparela. (3) avidhithI gRhIta - vidhithI vAparela. (4) avidhithI gRhIta - avidhithI vAparela. vidhigRhIta eTale udgamAdi doSarahita ane gRhastha jevo Apyo hoya tevo ja grahaNa karela. te sivAyano avidhipRhIta che. * mUla-916 thI 923 - vidhi avidhi bhojananuM svarUpa kahe che - (1) avidhi bhojananA cAra bhedo che : (1) * kAkabhukta - jema kAgaDo viSTA AdimAMthI vAla, caNA Adi kADhIne khAya che, tema pAtramAMthI sArI-sArI ke amuka-amuka vastu kADhIne vApare te athavA khAtA khAtA vere tathA mukhamAM koLIyo nAMkhI kAgaDAnI mAphaka AsapAsa jue - (2) - mRgAla bhukta - ziyALanI jema jude judethI laIne khAya. - (3) - drAvita rasa - bhAta osAmaNa bhegA karelamAM pANI ke pravAhI nAMkhIne eka sarUpa thayeluM pI jAya. - (4) - parAkRSTa - pheraphAra, uMdhu-catu, taLanuM upara ane uparanuM taLe karIne vApare. (2) vidhi bhojana - pahelAM utkRSTa dravya, pacI anuvRSTa dravya, pachI samIkRtasa vAparavuM e vidhi bhojana. avidhithI grahaNa kare ane avidhithI vApareluM bIjAne Ape ke grahaNa kare to AcArya baMnene eka kalyANaka prAyazcitta Ape.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-924 thI 94ra 235 236 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra * mUla-924 thI 42 : AhAra vadhe to pAriSThApana karavAnI vidhi - pariSThApanA be prakAre che - (1) jAta pariSThApanA - prANAtipAta doSothI yukta athavA AghAkamiida doSavALuM athavA lobhathI lIdheluM tathA abhiyogakRta, vazIkaraNa kRtu, maMga-cUNAdi mizrakRta tathA viSamizrita AhAro paNa azuddha hovAthI paraThavavAmAM 'nAta' bheda kahevAya che. (2) ajAta pariThApanA - zuddha AhAra vadhelo hoya tene paraThavavo te '3manIta' kahevAya che. te AhAra sAdhuone khabara paDe te rIte traNa DhagalI karI paraThavavo paraThavIne traNa vakhata vosira- vosire kahevuM. A pramANe vidhi pariThApanAthI sAdhu karmabaMdha karato nathI. [zaMkA zuddha ane vidhipUrvaka lAvelo AhAra kaI rIte vadhe? | (samAdhAna] je kSetramAM rahelA hoya tyAM AcAryAdine prAyogya dravya durlabha hovAthI AhAra bIje gAma gaucarI gayelA badhAM sAdhu AcArya prAyogya dravya maLI jatAM grahaNa kare. athavA gRhastha vadhAre vahorAvI de, tethI vadhe. A kAraNe zuddha AhAra paNa paraThavavo paDe. * mUla-943 thI 949 : 0 AcAryane prAyogya grahaNa karavAthI thatAM lAbho :- AcArya prAyogyanI grahaNathI gurune sUtra ane artha sthira thAya che. manojJAhArathI sUtra ane arthanuM sukhapUrvaka ciMtana karI zake che. AthI AcAryano vinaya thAya, navadIkSitane AcArya pratye bahumAna thAya, prAyogya ApanAra gRhasthane zraddhAnI vRddhi thAya. ziSyane nirjananuM kAraNa thAya che. ukta kAraNe AcArya prAyogya grahaNa karavAthI AcAryanI anukaMpA thAya che. AcAryanI anukaMpArI gacchanI anukaMpA thAya che. gaccha anukaMpAthI tIrthanI bhakti thAya che. mATe A prAyogya grahaNa karavuM. AcArya prAyogya jo maLatuM hoya to dravya, kSetra, kALa, bhAvathI utkRSTa dravya prathama grahaNa karyuM. utkRSTa na maLe to yathAyogya grahaNa karyuM. paraMtu plAna mATe niyamA prAyogya grahaNa karavuM. * mUla-950 thI 962 : 0 paraThavatAM eka, be, traNa DhagalI karavAnuM kAraNa - gaucarI Adi gayelA, vihAramAM rahelA sAdhuone zuddha-azuddha Adi AhAranI khabara paDI zake athavA kadAyita gAmamAM rahelA sAdhune jarUra paDe, te mATe eka-be-traNa DhagalI karavI. vAparyA pachI ThallA AdinI zaMkA hoya to dUra anApAtAdi spaMDilamAM jaIne vosirAve. pachI paDilehaNano samaya thAya tyAM sudhI svAdhyAya kare. * mUla-963,964 - 0 paDilehaNanI vidhi cotho prahara zarU thAya, eTale upavAsI pahelAM muhapati ane zarIrane paDilehIne AcAryanI upAdhi paDilehe. pachI anazana karelAnI, navadIkSitanI, vRddha AdinI kramazaH paDilehaNA kare. pachI AcArya pAse jaIne "upadhipaDilehuM" Adeza mAMgIne pAtrAnI paDilehaNA kare. pachI mamaka ane potAnI upadhi paDilaihI chelle colapaTTo paDilehe. gauyarI vAparI hoya te pahelAM muhapatti, pachI zarIra, pachI colapaTTo paDilehe. pachI kramazaH gucchA, jhoLI, 5DalAM, jasmANa, pachI mAtrA paDilehe. pachI AcAryanI upadhipaDilehe. pachI Adeza mAMgI gaccha sAdhAraNanA pAtrA, aparibhogya vara paDilehe. pachI potAnI upadhi paDilehe. chelle joharaNa paDilehe. paDilehaNa karyA pachI svAdhyAya karavo athavA sIvavA Adi kArya hoya to te karavuM. e pramANe svAdhyAyAdithI chellI porisino caturtha bhAga bAkI rahe tyAM sudhI kare. pachI kALa pratikramIne 24-mAMDalA kare. sUrya asta thatAM badhAM pratikramaNa kare. AcAryazrI dharmakathAdi karatA hoya, to badhA sAdhu AvazyakabhUmi mAMDalImAM potapotAnA yathAyogya sthAne kAyotsargamAM rahI svAdhyAya kare. koI kahe che ke - sAghao sAmAyika suga kahI kAyotsargamAM arthapATha kare. AcArya na Ave tyAM sudhI ciMtavanA kare. AcArya AvI sAmAyika sUNa kahI, daivasika atiyAra ciMtave tyAre sAdhuo paNa manamAM daivasika atiyAra ciMtave. - bIjA vaLI ema kahe che ke - AcArya Ave eTale svAdhyAya karatAM sAdhu paNa AcArya sAthe sAmAyika sUtra ciMtavI, aticAra ciMtave. AcArya be vAra aticAra ciMtave, sAdhu eka vAra ciMtave. e rIte Avazyaka pUrNa karyA pachI uMcA vadhatA svI traNa stuti maMgala mATe bole. kAlagrahaNa veLA thaI ke nahIM te tapAse. * mUla-975 thI 105 - kAlagrahaNanI vidhi-saMkSepathI :- kALa be bhede che. te A pramANe - (1) vyAghAta - thAMbhalA ke vaideziko sAthe jatAM - AvatAM saMghaTTo thAya tathA AcArya zrAvakAdi sAthe dharmakathA karatA hoya to kAlagrahe nahIM. (2) atyAghAta - koI ja vAghAta na hoya to kAlagrahI ane dAMDIdhara AcArya mahArAja pAse jaI AjJA mAMge ke ame kAlagrahaNa karIe ? pachI paNa jo Avo vyAghAta hoya to kAla na grahe - AcAryane pUchela na hoya, avinayathI pUchela hoya, vaMdana na karela hoya, AvasahI na kahI hoya, avinayathI kahela hoya, paDI jAya, IndriyanA viSayo pratikULa hoya, dimoha thAya, tAsa khare, asvAdhyAya thAya, chIMka thAya, ujjuhI lAge ItyAdi to kAlagrahaNa na le. kAlagrahI kevo hoya ? priyadharma, deTadharmI, mokSasukhAbhilASI, pApabhIra, gItArtha, savazIla evo sAdhu kAlagrahaNa le. kALa cAra prakAre che - (1) prAdoSika, (2) ardhasamika, (3) vairAjhika, (4) prAbhAtika. prAdoSika kALamAM badhAM sajajhAya sAthe sthApe. bAkInA traNamAM sAthe athavA judA judA sthApe.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-975 thI 1005 233 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra (c) dvAra-3-upadhi uche - X - X - X - prAdoSika ane ardhAgika kALa uttara dizAmAM levAya. vairAmika kALa uttara ke pUrvamAM pheravAya. prabhAtika kALa pUrvamAM levAya. prAdoSika kALa zuddha hoya to svAdhyAya karIne pahelI, bIjI porisi jAgaraNa kare, kALa zuddha na Ave to ukAlika sUtrano svAdhyAya kare. [kALa grahaNa viSayaka ghaNI ja vizeSa hakIkatonuM kathana jovA maLe che, te TIkA graMthathI ke bhAgyathI jANI zakAya che. ame tenuM avataraNa karela nathI, kemake te sUranI sAthe kriyArUpe pratyakSa ja samajAya tevuM che.] muni dIparatnasAgare karela piMDa dvArano saTIka saMkSipta paricaya pUrNa have oghaniryuktinuM trIjuM "upadhi" nAme dvAra kahe che - * mUla-1006 thI 1026 : upakAra kare te upadhi kahevAya che. te dravyathI zarIrane upakAraka che ane bhAvathI jJAna-darzana-cAritrane upakAka che. A upadhi be prakAre che - (1) ogha upadhi, (2) upagraha upadhi. A baMne paNa saMkhyA pramANa ane mApa pramANathI babe bhede che. 0 ogha upadhi - nitya dhAraNa karAya che. o upagraha upadhi - kAraNe saMyamanA mATe dhAraNa karAya che. o jinakabhInI ogha upadhi - te utkRSTa bAra prakAre kahelI che. te A pramANe :- (1) pAnA, (2) jhoLI, (3) nIceno guccho, (4) pAtra kesarikA athavuM pAtra paDilehaNanuM vastra vizeSa, (5) pagalAM, (6) rajaANa, (7) uparano guccho, (8 thI 10) maNa kapaDAM, (11) ogho, (12) muhapati. A bAra bheda utkRSTathI kahyA. bAkI 11, 10, 9, 5, 4, 3 ane jaghanyathI be prakAre paNa hoya che. be prakAramAM ogho ane muhapati to avazya darekane hoya ja che. traNa prakAramAM ogho, muhapati ane eka vaya hoya. cAra prakAramAM ogho, muhapatti ane be vara hoya. pAMca prakAramAM ogho, muhapatti ane traNa vastra hoya. nava prakAramAM ogho, muhapatti, paga, jhoLI, nIceno guccho, pAtra kesakiA, paDatAM, rajaNa ane uparano guccho hoya. daza prakAranI upadhimAM ukta nava upadhi uparAMta eka vastra hoya ane agiyAra prakAranI upadhimAM ukta nava upadhi uparAMta be vastro hoya che. jyAre bAra prakAranI upadhimAM ukta bAre hoya che. o sthavikalponI ogha upadhi : - sAdhu mATe cauda prakAranI upadhi hoya che :- ukta 12 prakAranI upadhi uparAMta (13) mAtraka, (14) colapaTTo. - sAdhvI mATe paccIza prakAre upadhi kahelI che kemake sAdhvIne jinakalA svIkAravAno hoto nathI. te 25-upAdhi A pramANe : patra, koLI, nIceno guccho, pakesaskiA, paDalAM, rajaNa, uparano guccho, traNa kapaDAM, ogho, muhapati, mAnaka e tera [tathA (14) kamaMDhaka - vAparavA mATenuM juduM paNa. (15) avagrAhanaMtaka - gula bhAvanA rakSaNa mATe komaLa ane majabUta na nAva samAna vA. (16) paTTo - zarIra pramANa karI baMdha. (17) addhoga - ardha sAthaLa sudhInuM sIvyA vinAnuM ca jevuM vA, (18) calaNI - jAnuM pramANa sADo. (19 ane 20) be nivasanI - aMtarnivasanI, je ardha sAthaLa sudhI lAMbI hoya ane bahirnivasanI - ghuMTI sudhInI lAMbI hoya.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-1006 thI 1026 239 (21) kaMcaka - chAtI DhAMkavA mATe, (22) upakakSikA- jamaNI bAjuthI kaMcaka DhAMkavA mATe, (23) vekakSikA - ukta 1,22ne DhAMkavA mATe. (24) saMghATI cAra - (1) be hAtha pahoLI-upAzraya mATe, (2) traNa hAtha pahoLI-gaucarI javAmAM, (3) traNa hAtha pahoLI - sthaMDita javAmAM, (4) cAra hAtha pahoLI-samavasaraNamAM vyAkhyAna ubhA rahetAM, mAthAthI paga sudhInA AcchAdana mATe. (5) skaMdhakaraNI - svarUpasAvIne khuMdhI banAvavA mATe. ukta upadhiomAM uttama, madhyama, jaghanya traNa bheda che - * mUla-1028 thI 1030 : o jinakabhInI uttamAdi upadhi :- (1) utama cAra- praNa vastra ane pAtra, (2) madhyama cAra - jhoLI, 5DalAM, jasmANa, ogho, (3) jaghanya cAra - guccho, nIceno guccho, muhapati, pAtra kesarikA. o sthavira kalapInI uttamAdi upadhi:- (1) uttamacAra - traNa vastra ane pAtra, (2) madhyama cha * paDalAM, jANa, jhoLI, colapaTTo, ogho, mAtraka, (3) jaghanya cAra - baMne gucchA, muhapati, pAtra kesarikA. o sALInI uttamAdi upadhi:- (1) utama ATha - cAra saMghATikA, pAtra, skaMdha karaNI, aMtarnivasanI, bahirnivasanI, (2) madhyama upAdhi tera bhede - jhoLI, paDalAM, prANa, ogho, mAka, avagrahAnaMtaka, paTTo, oddhorUka, calaNI, kaMcuka, kikSikA, vaikalikA, kamaDhaka. (3) jaghanyacAra bhede - baMne gucchA, muhapati, pAka kesarikA. * mUla-1031 thI 1076 :ogha upadhinuM pramANa :- pAtra AdinuM pramANa kramazaH batAve che. (1) pANa- sarakhuM ane goLa hoya, goLAImAM potAnI traNa veMta ane cAra AMgaLa, tethI ochuM hoya to jaghanya, vadhu hoya to utkRSTa pramANa gaNAya athavA AhAra pramANa patra levuM. vaiyAvacca karanAra AcAryae ApeluM ke potAnuM naMdI pAtra rAkhe. nagano rodha ke aTavI utaratAM Adi kAraNe teno upayoga thAya. pAtra majabUta, niSpavarNI, barobara goLa, lakSaNayukta grahaNa karavuM, baLeluM, chidravALuM ke vaLI gayela pAtra na rAkhe. paNa cha kAya jIvanI rakSAne mATe rAkhavAnuM hoya che. 0 pAnanA guNa-doSa - avasara prApta hovAthI pAtranA guNa-doSa jaNAvatA lakSaNavALuM, lakSaNa vinAnuM, tenA lAbho jaNAve che - -o- lakSaNavaMta pAtra - cotarapha sarakhuM, goLa, majabUta, potAnuM, snigdha varNavALuM pAtra grahaNa karavuM. -o- lakSaNarahita patra - uMcu-nIcuM, vaLI gayeluM, chidravALuM, AvA pAtra rAkhavA nahIM. -0* lakSaNavaMta pAtranA lAbha - (1) sakhA goLa pAkathI lAbha thAya, (2) ra4o oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra majabata pAtrathI gacchanI pratiSThA thAya. (3) vraNarahita pAtrathI kIrti ane Arogya maLe. (4) snigdhavarNa pAtrathI jJAna saMpatti thAya. -o- kulakSaNa pArathI doSa - (1) uMcA-nIcA pagathI cAmino vinAza thAya. (2) doSavALA pAmI gAMDapaNa thAya. (3) paDaghI vinAnA pAnAthI gaccha ane cAtrimAM sthiratA na rahe, (4) khIlA jevA uMcA pAtrathI paNa paDaghIrahitavatu doSa (5) kamaLa jevA pahoLA pAkathI akuzaLa thAya. (6) chidravALA pAnAthI zarIre gumaDAM Adi thAya. (2) jhoLI - pAtra baMdhAya, cheDA cAra AMgaLa vadhe tevI rAkhavI. (3 thI 5) baMne gucchA ane pAtra kesarikA - A traNe eka veMta ane cAra AMgaLa rAkhavA. baMne gucchA unanA rAkhavA ane jhINA, suMvALA sutarAI kapaDAMnI pAtra kesarikA rAkhavI. (6) pagalAM - komaLa ane majabUta rAkhavA. Rtubhede traNa, pAMca ke sAta rAkhavA. bhegAM karatAM sUryanA kiraNo na dekhAya tevA, aDhI hAtha lAMbA ane 36AMgaLa pahoLA rAkhavA. Rtubheda pramANe saMkhyA-unALe traNa, ziyALe cAra, comAse pAMca hoya paNa jIrNa ke vizeSa jIrNa pagalAM hoya to coka-ekanI saMkhyA vadhAsvI. bhikSArthe jatAM phUla, patra AdithI rakSaNArthe pATA DhAMkavA. tathA liMga paNa DhaMkAya te jovuM. (9) rajaANa - raja AdithI rakSaNa mATe pAtranA pramANamAM rAkhavuM. (8 thI 10) traNa vastro - zarIra pramANa, oDhatAM khabhe rahe, aDhI hAtha pahoLAM, laMbAI zarIra pramANa, be sutarAu ane eka unanuM vastra hoya. ghAsa, agni na levA paDe. ThaMDI AdithI rakSaNa thAya te mATe vastra che. (11) joharaNa - mULamAM dhana, madhyamAM sthira, dazI pAse komaLa. aMguThAnA parvamAM pAsenI AMgaLI mUkatAM jeTalo khADo thAya teTalI jADAIvALuM joharaNa rAkhavuM. madhyamAM dorAthI traNa AMTA mArI bAMdhavuM. te kula 32-AMgaLa lAMbu hoya. joharaNanuM prayojana pUMjavA - pramArjavA mATe che. tathA sAdhunuM cihna gaNAya che. (12) muhapatti * sutarAu, eka veMta ane cAra AMgaLanI eka ane bIjI trikoNa karIne mukha upara DhAMkI, pAchaLathI gAMTha baMdhAya, teTalA pramANanI vasati pramArjanA vakhate bAMdhavA mATe hoya. muhapattinuM prayojana - saMpAtima jIvonA rakSaNa mATe, bolatI vakhate mukha AgaLa rAkhavA, kAjo letI vakhate ja Adi mukhamAM na praveza mATe bIjI, ema be rAkhavI. (13) mAtraka - prastha pramANa. AcArya Adine prAyogya levAne athavA odana ane supathI bhareluM, be gAu cAlIne Avelo sAdhu vAparI zake teTalAM pramANavALuM hoya. (14) colapaTTa - sthavira mATe komaLa, be hAtha lAMbu, yuvAna mATe sthULa cAra hAya pramANa hoya. gulendriya DhAMkavA colapaTTo rAkhavo.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-1077 thI 1115 242 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra * mUla-1033 thI 1115 - upagraha upadhinuM pramANa - A pramANe jaNAve che : (1,2) saMthAro, uttarapaTTo - jIva ane dhULathI rakSaNArthe aDhI hAtha lAMbo ane eka hAtha cAra AMgaLa pahoLo rAkhavo. saMthArA upara uttarapaTTo pAtharavo saMcAro unano, uttarapaTTo sutarAu rAkhavo. (3,4) oghArIyuM, nizIthiyuM - jIva rakSA mATe oghArIyuM garama, nizIthiyuM sutarAu rAkhavuM. eka hAtha pahoLuM, joharaNa pramANa lAMbu hoya. aupagrahika upadhimAM kAmaLI ane pagalAM AtmarakSA tathA saMyama rakSAyeM, gaucarI Adi mATe bahAra jatA hoya teNe varSAvAsamAM banne rAkhavA [7] varSAkALe eka ja rAkhe to bhInA thayelA oDhI rAkhavAthI bimArI thAya. ati malIna vastro upara pANI paDatAM akAya jIvonI virAdhanA thAya. gaucarI Adi mATe gayA hoya tyAM varasAdathI bhInA thatAM AvIne bIjI upadhino upayoga karI zakAya. bAkInI upadhi eka ja rAkhavI. vo zarIra pramANa karatAM lAMbA ke TUMkA jevA maLe tevA grahaNa karavAM, paNa lAMbA hoya to phADavA nahIM, TUMkA hoya to sAMghavA nahIM. aupagrahika upadhimAM sAdhune dAMDo, yaSTi, viSTi rAkhavAnI hoya che. tathA carma, carmakoza, sapuM, astro, neraNI, yogapaTTaka, paDado vagere guru-AcArya ja rAkhe. sAdhu na rAkhe. A ogha upadhi kahI. zAstramAM daMDa pAMca prakAre kahyAM che - (1) yaSTi - zarIra pramANa, paDado bAMdhavA mATe. (2) viyaSTi - zarIra pramANathI cAra AMgaLa nyUna - nAsikA pramANanI. upathAyanA dvAranI ADe rAkhavA mATe. (3) daMDa - khabhA sudhIno - katubaddha kALamAM upAzrayanI bahAra bhikSArthe bhamatAM hoya tyAre hAthamAM rAkhavA mATe (4) vidaMDa * kALa pramANa, vaSakALamAM bhikSArthe bhamatAM grahaNa karAya che. (5) nAlikA - pANInI uMDAI mApavA mATe zarIra pramANathI cAra AMgaLa adhika. 0 yaSTinA lakSaNa - parvane AzrIne kahe che, te A pramANe : eka parvanI yaSTi prazaMsAvALI che, be parvanI yaSTi kalahakArI che, traNa parvanI caSTi hoya to lAbhakArI che, cAra parvanI yaSTi mRtyakArI che, pAMca parvanI yaSTi hoya to zAMtikArI ane mArgamAM kalaha nivAranArI che, cha parvanI yaSTi kaTakArI che, sAta parvanI yaSTithI nirogI rahe. ATha pravanI yaSTi hoya to saMpatti dUra rahe. nava parvanI yaSTi yazane karanArI che ane daza parvanI yaSTi sarva rIte saMpadAkArI che. nIcethI cAra AMgaLa jADI, upara pakaDavAno bhAga ATha AMgaLa uMcAIno rAkhavo. duSTa pazu, kUtarA, kAdava tathA viSama sthAnathI rakSAyeM yaSTi khAya che. te tapa ane saMyamane paNa vadhAre che. kaI rIte ? mokSa prApti mATe jJAna meLavAya che, jJAna mATe zarIra, zarIranA rakSaNa mATe yaSTi Adi upakaraNo che. pAtra Adi je jJAna vagerenA upakAra mATe thAya, te upakaraNa kahevAya ane [35/16] je jJAnAdinA upakAra mATe na thAya te sarve adhikaraNa kahevAya. udgama, utpAdana ane eSaNAdi doSothI hita temaja pragaTa jenI paDilehaNA karI zakAya evI upadhi sAdhue rAkhavI joIe. saMyamanI sAdhanA mATe upadhi rAkhavI. paraMtu te upadhi upara mUcha na rAkhavI, kemake mUcha e parigraha che. Abha bhAvanI vizuddhi dharato sAdhu vastra, patra Adi bAhya upakaraNone sevato chatA paNa aparigrahI che, ema kailokya darzI jinezvara bhagavaMtoe kaheluM che. ahIM koI digaMbara matAvalaMbI zaMkA kare ke - "upakaraNa hovA chatAM nilthi kahevAya to gRhastho paNa upakaraNa rAkhe che, tethI gRhasthone paNa zuM nirmasthA kahevA ? nA, adhyAtmanI vizuddhithI sAdhu upakaraNayukta hovA chatAM nirgastha kahevAya che. jo adhyAtma vizaddhi na mAno to Akho loka jIvothI vyApta che, temAM nagna paNe pharatAM evA tamone paNa hiMsakapaNuM kema na Ave ? Avaze ja. tethI tamAre AtmabAvanI vizuddhithI ja ahiMsakapaNuM mAnavAnuM raheze. te pramANe ahIM AtmabhAva vizuddhithI sAdhune niSparigrahatva che. gRhasthane e bhAva AvI zakato nathI, mATe te nirgastha na kahevAya. ahiMsakapaNuM paNa zrI jinezvara bhagavaMto, AtmAnI vizuddhimAM kahe che. jemake - IryAsamitiyuktavA sAdhunA paga nIce kadAca beIndriyAdi jIvanI virAdhanA thaI jAya to paNa mana-vacana-kAyA nirdoSa hovAthI te nimitano sUma paNa pApabaMdha che sAghane lAgato nathI. yogapatyayika baMdha to pahelA samaye baMdhAya ane bIjA samaye bhogavAI jAya che.. jyAre pramApuruSathI je hiMsA thAya, teno hiMsAjanya karmabaMdha te puruSane avazya thAya che. uparAMta hiMsA na thAya to paNa hiMsAjanya pApakarmathI te baMdhAya che, eTale pramAdI hiMsaka ja gaNAya che. kahyuM paNa che ke - nizcayathI AtmA e ja hiMsaka che ane AtmA e ja ahiMsaka che. je apramatta AtmA che te ahiMsaka che. je pramata AtmA che, te hiMsaka che. zrI jinezvara bhagavaMtanA zAsanamAM pariNAma e pradhAna vastu che. A uparathI jeo bAhya kriyAne choDI daIne kevaLa pariNAmanuM ja grahaNa kare che, teoe dhyAnamAM rAkhavuM ke - bAhya kriyAnI zuddhi vinA pariNAmanI zuddhi paNa jIvamAM AvI zakatI nathI. tethI vyavahAra ane nizcaya e ja mokSano mArga che. | muni dIparatnasAgare karela upadhi dvArano saTIka saMkSipta parIcaya pUrNa
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-1116 thI 1138 244 oghaniryukti-viziSTa sUtrasAra jANo. tevA prakAranA sAdhuo bAhyathI mAtra vezane dhAraNa kare che, temane anAyatanA jANavA. 0 Ayatana - be bhede che. (1) dravya Ayatana - jinamaMdira, upAzraya Adi. (2) bhAva Ayatana - traNa bhede che, darzana-jJAna-cAritrarUpa. jyAM sAdhuo ghaNAM zIlavAnuM bahuzruta, cAsTiAcAra pAlaka hoya tene Ayatana jANo. AvA sAdhu sAthe vasavuM joIe. sArA janono saMsarga e zIlaguNothI daridra hoya to paNa zIla Adi guNavALo banAve che. jema meru parvata ugela ghAsa paNa sonApaNAne pAme che, tema sArA guNavALAno saMsarga karavAthI potAne paNa tevA guNo prApta thAya che. muni dIparatnasAgare karela anAyatana varjana dvArano saMkSipta paricaya pUrNa che hAra-ja-"anAyatana varjana che - X - X - X - X - X - X - * mUla-1116 thI 1138 : vidhipUrvaka upakaraNane dhAraNa karato sAdhu sarvadoSa rahita Ayatana eTale guNonA sthAnabhUta bane che. je avidhithI gRhIta upadhi Adi dhAraNa karanAra anAyatana - guNonA asthAnarUpa thAya che. anAyatana, sAvadha, azodhisthAna, kuzIlasaMsarga A zabdo ekAIka che. ane Ayatana, niravadha, zodhisthAna, suzIla saMsarga ekAIka che. 0 sAdhue anAyatananA sthAna choDIne Ayatana sthAno sevavA. A anAyatana sthAna be bhede che - (1) dravya anAyatana sthAna-rUddha AdinAM ghara vagere. (2) bhAva anAyatana sthAna - laukika ane lokottara, laukika bhAva anAyatana sthAna - vaizyA, dAsI, tiryaMco, zAyAdi rahelA hoya. tathA zmazAna, zikArI, sipAI, bhIla, mAchImArAdi hoya tathA lokamAM durgachApAtra niMdanIya sthAna hoya to te badhAM kahevA. AvA sthAnomAM sAdhu-sAdhvIe kSaNavAra paNa na rahevuM, tyAM saMsarga doSa lAge che. lokottara bhAva anAyatana sthAna - jemaNe dIkSA lIdhI che ane samartha hovA chatAM saMyama yogonI hAni karatAM hoya, tevA sAdunI sAthe na vasavuM, saMsarga paNa na karavo. kemake lImaDAnA mULIyA bhegA thatAM AMbo jema madhuratA gumAve che, tema sArA sAdhunA guNo paNa saMsargadoSathI nAza pAme che ane durguNo saMkamatA vAra lAgatI nasI. zaMkA zuM saMsargathI doSa ja thAya, evuM ekAMta che. to pachI zeraDI sAthe rahelA nalataMba kema madhura na thAya? [samAdhAna] jagatmAM dravyo be prakAranA che (1) bhAvuka - saMsargamAM Ave tenA jevA banI jAya. (2) abhAvuka - saMsargamAM AvavA chatAM jevA che tevA ja rahe. vairya, maNi Adi abhAvuka che, AmavRkSAdi bhAvuka che. jema bhAvuka dravyamAM tenA somA bhAga pramANa lavaNa Adi vyApta thAya, to te AkhuM dravya lavaNabhAvane pAme che. carma-kASThAdimAM vyApta lavaNa teno nAza karI de che, tema kuzIlano saMsarga ghaNAM sAdhane duSita kare che, mATe kazIla saMsarga na karavo. jyAM jyAM darzana-jJAna-cAritrano upaghAta thAya ema hoya tevA anAyatana sthAnono pApabhIru sAdhue turaMta tyAga karavo joIe. 0 anAyatana sthAno - traNa gAyAmAM kahe che. te A pramANe che - jyAM ghaNAM sAdhuo zraddhA saMvega vinAnA anArya hoya, mUlaguNa thatu prANAtipAtAdine sevatA hoya tene anAyatana jANavo. jyAM ghaNAM sAdhu zraddhA saMvega vinAnA anArya hoya, uttaraguNa piMDavizuddhi Adi doSo karatAM hoya tene anAyatana
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra46 mUla-1139 thI 1143 oghaniryukti-viziSTa sUrasAra ja vihAra thAya. amuka kALe to gaucI joIe ja, amuka kALa to vivA joIe ja A kALa pratibaMdha che, Avo pratibaMdha na rAkhavo. 0 bhAva pratibaMdha - mane to khAmoza sAdhu sAce ja phAve. kalahakArI sAdhu to na ja cAle. guru mahArAja to amuka prakAsvA ja joIe. vAraMvAra kacakaca kare to na phAve athavA guru vicAre ke ziSya vinita ja joIe, sAme javAba Ape tevA na joIe ItyAdi. to AvA baghAM bhAva pratibaMdha kahevAya, Avo pratibaMdha AtmAne virAghaka bhAvamAM laI jAya. pratibaMdha eTale Asakti, mAnasika parAdhInatA. * pratibaMdhothI bacavA sAdhu kevI vicAraNA kare? te kahe che - (1) je dravya-Dhodi pratibaMdha mArA AtmAne gaLiyo banAve che, jenuM TaNa mAnasamAM ukApAta macAve che, tenI jhaMkhanA zuM kApI jemanI pAse Avo punyodaya nathI, jemanI pAse dravya-zogAdi tevA anukULa saMyogo nathI, to kevI rIte calAve @ dvAra-5-pratisevanA che -x -x -X - X - X - * mUla-1139 thI 114a : AyatananuM sevana karatAM arthAt sArA zIla-jJAna-gAsTivALA sAdhuo sAthe rahetAM paNa sAdhune kaMTaka paMcanI jema kadAya rAga-dveSa AvI jAya ane tethI vizuddha AcaraNa thaI jAya te A pramANe che - 0 mUvaguNamAM cha prakAre - prANAtipAta, mRSAvAda, adadidAna, mayuna, parigraha, samibhojana saMbaMdhI koI oSa laNe. 0 uttaSNuNamAM traNa prakAre - udgama, utpAdana ane eSaNA saMbaMdhI koI doSo lAgI jAya. te pratisevana * doSonuM sevavuM te kahevAya. ekArmika nAmo - pratisevanA, malina, bhaMga, vimAnA, khalanA, upaghAta, zuddha ane zabalIkaraNa. - 0 pratisevanAthI bacavAnA mArgo - kSamAzIla, upazAMta, dAMta banavuM. bAhya viSayomAM doSanuM darzana karyuM. jitendriya bane * Indriyone AMtaramAM dore arthAt viSayane na sevavAmAM vRtivALA, nispRhI, satyabhASI, trividhe cha kAya jIva hiMsAthI aTakavuM. mana-vacana-kAyAnI azubha pravRttine rokavI. A kathA ane strI saMsargathI dUra rahevuM. strInA aMgopAMga na nIrakhavA. upAMga eTale aMgUTho paNa na jove. - jema satI, tenA 100 varSanA AyumAM eka paNa vakhata zIlano bhaMga thavA nA de, tema sAdhu jIvanaparyatta ekapaNa vakhata zIlano bhaMga na thavA de. eTale ke sAdhune mATenI ayogya pravRtinuM lezamAtra sthAna sAdhu jIvanamAM na hoya. te samajato ja hoya ke "A ApaNI dizA ja nathI." sAdhu vicAre ke- ApaNe ucca-kulIna chIe. ApaNA zarIra ke manane A zobhe ja nahIM. AvA vicAsvALA sAdhunI AMkha strInI sAme uMcI paNa na thAya ane A pApa chUTe tyAre ja ucca tatvonI ramaNatA aMtaramAM cAle, paNa jo indriyanA viSayo magajamAM ramatA hoya to paramatatvanA vicAro magajamAM ramI zake. vaLI sAdhu va zarIramAM paNa nirmamatva bhAvavALA hoya che eTaluM ja nahIM paNa dravya, kSotrAdithI paNa apratibaddha hoya. pratibaMdha A rIte - o dravya pratibaMdha ;- mAre to AvuM dravya hoya to ja cAle. vastra-pAga-AhAra mAro mana mAnela na hoya to na ja cAle. ItyAdi dravya pratibaMdha che. garbhavAsa ane bhava bhramaNAthI bhaya pAmelA AmAe AvA dravya pratibaMdhathI rahita banavuM joIe. 0 kSetra pratibaMdha - mAre to AvI ja vasati joIe. abhyAsa to amuka sthAnamAM ja thaI zake. vihAra to mAsathI ATalo ja thAya athavA amuka rAjyamAM ja phAve, to A kSetra pratibaMdha che, te paNa na rAkhavo. 0 kALa pratibaMdha ;- mArAthI to sAMjano ja vihAra thaI zake ke ziyALAmAM jeo nAcchImAM parAdhInatA seve che, tevo jIvo paramAdhAmInA ghamAM mAmUDane sahe che, nakanA bhUmigata du:khone sahe che, kSaNavAra paNa sukha pAmatA nathI, to paNa calAvavuM ja paDe che ne? vaLI tiryaMcagatimAM je parAdhInatA ane pratikULatA che, tene vicAre. to AhAra-pANI, zIta-uNAdi paritApo badhuM ja sahevuM paDe che tenI sAme mAre zuM pratikULatA che ke zo trAsa che ? (2) AtmAmAM jJAnAdi guNonI sthiratA ane guNasthAnakanuM ArohaNa ItyAdi samabhAve sahevAthI Avaze ke mana dhAryuM karavAthI Avaze ? A pramANe viyAtA dravya-gAdinI pratikULatA paNa saMyama poSaka lAgaze. cAlo, karma khapAvavAno avasara maLyo, sAruM thayuM. (3) kamanI nirjasa anukULatAo vadhAvI levAmAM nathI, paNa pratikULatAo vadhAvI levAmAM che. (4) dharmanI kasoTI paNa pratikULatA sahevAmAM che, tethI jevA dravyAdi prApta thayA hoya tene yogya mATe (5) mAre sAdhanA zenI karavAnI che ? A dravya - kSetrAdinI anukULatA meLavavAnI ke mokSanI ? ahoniza zAstra ciMtavavA ke AnukUlya? (6) ukta dravyAdinI anukULatAnI vicAraNA, adhyAtma ciMtana ke tava vicAraNA choDAvI jaDapudgalanI gaDamathalamAM pADe che. 0 asaMyama - papa che, te aneka prakAre che. te A pramANe :- hiMsAdi pApa, zabdAdi viSayo, IndriyonI pasvazatA, kaSAyonI pasvazatA, mana-vacana-kAyAno daMDa ItyAdi che. -o- hiMsA-pRthvI Adi cha mAM thAya.
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-1139 thI 113 24 -0mRSA * pAramArthika ane sarvottama je paramArtha mokSa, tenI sAthe saMbaMdha sakhanAra Avika dharmano upadeza choDIne mRSAvAda kaQo. -0- corI - udgama, utpAdatA, eSaNA ane mAMDalInA doSayukata gauyarI vApare te corI che. te rIte upadhi, upakaraNAdi azuddha vApare che paNa corI che. tIrthakara AjJA viruddha vartatA tIrthakara datta lAge. e rIte svAmI dad, jIva adatta, gura adatta paNa samajavuM. -0- maithuna - mAtra manathI paNa divya kAma tinA sukhane ke audArika ti sukhane ciMtave tene brahmacArI mAnavo. kadAya bA na seve to paNa strI kathA kare, strInI vasatimAM rahe. e rIte bahAcaryanI vADa virAdhI. sarAmardaSTi kare to paNa brahmacarya bhaMjaka che. -o- parigraha - saMkhyA ane pramANathI vadhAre evuM je dharmopakaraNa te parigraha pApa che. AgaLa vadhIne kahIe to mUccha ja parigraha che. apazastayogonuM AcaraNa te hiMsA, thoDo paNa AraMbha te hiMsA. kaSAya ke kurabhAvathI kaluSita vANI ane sAvadha vacana - mRSAvAda. eka taNakhaluM paNa mAlikanI jA vinA le te corI. hastakarma, zabdAdi viSayamAM Asakti hovI te maithuna jyAM mUcha, lobha, kAMtA, mamatva hoya te parigraha. uNodarI na rAkhe ane AkaMTha vApare te sani bhojana -0- zabdAdi viSayo - ISTa hoya ke aniSTa, paraMtu tenA upara na paNa karavo ke ta hepa na karavo. sagaDheyasI AtmAne karmabaMdha thAya. -- kapAyo - krodha, mAna, mAyA, lobhathI karma baMdhAya che. -o- yogo - mana, vacana, kAyAno khoTo prayoga, tethI karma baMdhAya. -o- pratisevanA - cAri pAlanamAM je-je viruddha AcaraNa thAya che. ozaniyukti-viziSTa sUtrasAra jI hAra-6-"AlocanA che - X - X - X - X - X* [ vAto ahIM to ati saMpa ja rajU karU che, paNa jijJAsu, bhavabhI, AmANI, mo.visI ke saMyamanA khapI sAdhu-sAdhIne ma prArthanA che ke mULa |ikina pAThaTIkA sahita khAsa vAMcavo - samajavo * ciMtavavo 0 AlocanA be bhede che * mULaguNa saMbaMdhI, uttaraguNa saMbaMdhI. A baMne AlocanA sAdhu, sAdhavI vargamAM cAra kAnavALI kahI che. kevI rIte? sAdhamAM eka AcArya ane bIjI AlocanA karanAra sAdhu. e baMnenA thaIne cAra kAna thaze. e pramANe sALImAM paNa eka pravartinI ane bIjI sAdhavI ema baMnenA thaIne cAra kAno thaze. teo AcArya pAse mUlaguNa ane uttaguNanI AlocanA kare. e rIte baMnenI maLIne ATha kAnavALA AlocanA thAya che. AcArya vRddha hoya to cha kAnavALI AlocanA paNa thAya. sAdavIjIe AcArya pAse AlocanA letI vakhate sAthe bIjA sAdagI avazya sakhavA, paNa ekalA sAlavIe kaI AlocanA na karavI. 0 uSNa mArge AlocanA AcArya bhagavaMta pAse ja karavI joIe. jo AcArya bhagavaMta na hoya to - - bIna deza ke gAmamAM tapAsa karIne AcArya pAse AlocanA kare. - AcArya mahArAja na hoya to gItArca pAse AlocanA karavI. - gItArtha paNa na maLe to cAvata chelle siddha bhagavaMtanI sAkSIe paNa avazya AlocanA karI Atmazuddhi karavI. AcArya je rIte AlocanA Ape tene te rIte pUrNa karavI joIe. 0 AlocanAnA ekAcika nAmo - AlocanA, vikaTanA, zuddhi, sadbhAvadApanA, niMdA, gaha, vidurNa, saluddharaNa. 0 zasa- be prakAranA che, (1) sUkSma ane bAdara, " te baMne paNa bAya gaNa prakAre kahelA che, te A pramANe - (1) ghora (2) ugra ghora, (3) utaraghora, (1) ghora >> anaMtAnubaMdhI, patyAkhyAnI, pratyAkhyAnI, saMdvana mAyA. (2) uMgaghora - anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI, saMvatanI mAtayukta mAyA. (3) ugrataghora - anaMtAnubaMdhI, apatyAkhyAnI, pratyAkhyAnI, saMjvalanI cArethI krodha-lobha ane mAnayukta evI mAyA. 0 sUma ke bAdara koI paNa zalya hoya, to teno takALa ane jadI uddhAra kavo joIe. te vize zrI mahAnizIya sUtramAM jovuM. 0 kSaNavAra paNa zalya sahita na rahevuM joIe. - jema nAnA sApolIyAnI upekSA paNa jhera phelAvI zake che. - jema nAno agnino kaNIyo paNa je jhAvavAmAM na Ave to thoDIvAramAM muni dIparatnasAgare karela pratisevanA dvArano saTIka saMkSepa paricaya pUrNa
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-1139 thI 1143 249 25o bhaDako thaI nagarane paNa bALI devA samartha ce. - AlA paNa vyAdhi samagra zarIrane rogAnaMkamaya karI zake che. e pramANe nAnuM paNa zalya jo sevyuM hoya ane teno tatkALa uddhAra na karela hoya to karoDo bhava bhavAMtaramAM saMtApanuM sthAna bane che. guru gautamasvAmI bhagavaMtane pUche che ke - bhagavad ! A je pApazalya che, te uddharavA atyaMta muzkela che, suddhara che. kemake ghaNAM loko evA che ke - "potAnA dhArelA ghora tapathI pote zalyane uddharyuM mAnatA hovA chatAM jANI zakatA nathI ke hajuM zalya uddharAyuM che ke nathI * * * *** ati pote zalya sevana karyA pachI potAnI kalAnA vaDe tenuM prAyazcita karI le. - - - athavA - - - tenuM je prAyazcitta hoya tenAthI dazagaNuM prAyazcita kare. paraMtu A pramANe vAstavika rIte zacoddhAra thato nathI. kemake teNe vidhipUrvaka gura samakSa pragaTa karela nathI. A kAraNe he bhagavan! te zalyoddhAra ghaNo duSkara che, te kacana yogya che ?. he gautama! je zalya bhavAMtaramAM sarve aMgopAMgone bhedI nAkhe tevAM atyaMta dakara paNa zabdano uddhAra karavo hoya to teno paNa mArga kahelo ja che. zAstrokta mA te zalyoddhAra thaI zake che - te kevI rIte? kayo mArga che? 0 zacoddhArano upAya - samyagudarzana, samaNUAAna, samyagucAgni. A kamenuM ekIkaraNa te zalyanA uddharaNano upAya che. 0 daSTAMta dvArA A vAtane samajAvatA kahe che - jema koI kSatriya yoddho hoya, te laDAImAM jAya, laDAI jItI jAya, paraMtu laDAImAM tINa bANonA ghA vAgyA hoya. temAM koI koI bANa jherI paNa hoya, tenA zalyo zarIramAM gUDha banI gayA hoya, vaLI keTalAMka zalyo chUpAI gayAM hoya, keTalAMka bahAra dekhAtAM hoya, tyAre keTalAMka zalyo hADakAmAM pravezI gayA hoya, keTalAMka zalyo zarIranA cheka aMdaranA bhAgamAM pravezI gayelA paNa hoya, tevuM banI zake che. te kSatriya che, jItelo paNa che, paraMtu aMdaranA zalyonuM zuM ? te pramANe sAdhu saMsAra upara vijaya meLavI le. paraMtu je zalyo aMdara pravezI gayA che, tenuM zuM ? daSTAMtamAMnA kSatriyane je zalyo bahAra che, te zakya tarIkenI garaja sAratAM nathI. paNa je aMdara che, teno nirmULa uddhAra karavo paDe che. tevI ja rIte sAdhune zalyoddhAra karavA mATe samyagdarzana, samyagrajJAna ane samyagrakhyAtrine ekameka karatAM zalyoddhAra thAya. niSkarSa :- zalya eTale chupAvela pApakarma. jenuM prAyazcitta levAnuM mana thatuM nathI athavA mAtra bacAva karato sAdhu kahe ke - "AmAM kaMI vizeSa pApa jevuM che nahIM. oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra sAmAnyathI kaSAyo ane saMjJAo, tenI lAgaNIo, viSayono pakSapAta vagere je hadayamAM ghara karI gayA hoya che, tenAthI keTalAMkano mana bagADavAno svabhAva hoya che. keTalAMkanI vRttio ja pApI rahyA karatI hoya che. je tyAga ane vairAgyanI vRtti sAdhumAM rahevI joIe, te rahetI nathI. A badhAM zalyo Atma svabhAvamAM ghara karI gayA che, teno uddhAra karavAno che, te zalyoddhArano bhagavaMte (eka) upAya batAvela che, te che - samyaga evA darzana, jJAna, cAaine ekIbhUta karI devAM. 0 zalya eTale zuM ? pracchanna pAponI vidhipUrvaka AlocanA, prAyazcitta na karavuM che. tevuM ja bIjuM mahAzalya ApaNI svabhAvagata banI cUkelI keTalIka moTI bhAvanAo, pApavRtio ane anyatama kapAyo che. jemake - pratyeka vAtamAM kaMIka vAMku paDavuM. koIka paNa sArI vastu joI ke temAM lobhAI javuM. jemAM kaMI ja levA-devAnuM na hoya, to paNa saheje AkaSaI jAya. AvA je koI paNa zalyo che, teno uddhAra karavAno che, tenA mATe sabhya darzana-jJAna-cAstrinuM ekIkaraNa joIe. * madanA ATha sthAno paNa zalyane koIne koI rIte AtmAmAM surakSita rAkhe che, paNa zalyoddhAra thavA detA nathI. 0 madanA ATha sthAno kayA che? - te kaI rIte zalyarUpa bane che ? madanA ATha sthAno te (1) kuLa, (2) jAti, (3) rU5, (4) baLa, (5) lAbha, (6) tapa, (3) aizvarya ane (8) jJAna e suprasiddha che. ahIM A ATha sthAno vaDe zalya kaI rIte praveze te jaNAve che - [1,2] kuLamada ane jAtimada : AtmA vicAre ke loko mane ucca jAtimAM ane ucca kuLamAM janmelA tarIke jANe che, oLakhAve che ane jo huM mArA A gupta pApakAryone jAhera karI daIza, to loko mArA vize zuM dhAraze ? arere ! uccakuLa ane ucca jAtimAM janmelo ane Avo pApI ? [3] rUpamada - potAnA rUpano mada hoya, tethI manamAM AvuM zalya rahe ke - AlocanA karIza to zakya che ke mane prAyazcittamAM ghaNAM AyaMbila, nIpi vagere Apaze. te AyaMbilAdi karavAthI mAruM AvuM suMdara rUpa che te kyAMka kharAba ke kupapaNe pariNamaze. ]i baLamada - potAnA baLano mada karato sAdhu hoya, to manamAM evuM zakya rAkhaze ke - "jo tane cha mAsI tapa rUpa prAyazcita Avaze." to mAruM zarIra sUkAI jaze ane A badhuM baLa khatama thaI jaze. [5] lAbhamada - jo koI sAdhune lAMbhAtarAyano ghaNo ja kSayopazama thayelo hoya, jyAM jAya tyAM je joIe te maLI rahetuM hoya tyAre tene evo mada thaze ke - juo mAre lIdhe A samudAya sukhethI nabhe che. huM Avo labdhivAnuM chuM. jo have huM AlocanA karuM ane mArA pracchanna pApo - doSone nahera karIza to loko mAre vize zuM dhAraze ?
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-1139 thI 1143 ra1 di tapamada : tapasvI hoya, pote tapasvI che tevA abhiyAnamAM rAcato hoya, tyAre te evuM vicAraze ke mAre to tapathI ja zuddhi che mATe vaLI AlocanA ke prAyazcitanI zI jarUra che ? [ aizvaryamada : mAre ATalA ziSyo che, Avo mAro bhaktavarga che, AvI punyAI che, evA prakAranA aizvaryanA abhimAnamAM rAyato sAdhu manamAM zalyavALo thaze ke have mArAthI AlocanA karAya ja kema ? [] jJAnamada - je jJAnI che, jJAnanuM abhimAna che, te to evuM ja vicAravAno ke - mane to khabara ja che ke - kayA doSanuM zuM prAyazcitta Ave che ? huM mArI meLe ja mAruM prAyazcita karI laIza. A pramANe AThe prakAranA mado aMtarane zuddha thavA detA nathI. vaLI A mada moTA sAdhune ke mahA sAmarthyavALAne ja thAya che, tevuM paNa nathI, nAnA sAdhune ke alA baddhivAnane paNa mada thaI zake che. kyAreka zarAvAn AtmA evuM paNa vicAre che ke - jo huM have AlocanA kare ane kaTTAca AlocanA denAranI dRSTimAM huM kharAba dekhAIza to ? paraMtu A mAnyatA khoTI che. kemake gItArtha mahApuraSo to sAgaranI jema gaMbhIra hRdayI ane khUba udAtta hoya che. vaLI sAdhu evuM paNa vicAre ke - jo huM aMtaranI malina vRtio, kaSAya ke viSayanAM AkarSaNonI AlocanA na karuM to bIjAo mArA vize ghArI leze ke - "A sAdhu niraticAra cAtri pALanAra che." AvA bhramamAM rAcato te zalyAMkita thaI AlocanA kare, to A paNa khoTI mAnyatA che. kemake Atmonnati koInA pramANa patrathI nahIM paNa ApaNI nirmaLatA ane zuddhine AdhAre ja thAya che. jo zarA rAkhIne sAdhu ArAdhanA kare to karoDo varSono karelo tapa paNa nakAmo thaI jaze. mATe saMpUrNapaNe niHzaca thaI AlocanA karavI. kazuM ja na chUpAvI, ati laghurUpa thaI AlocavuM joIe. kevaLajJAna pAmelAnI bhAvanA bhAve - sAdhune upadeza ApatAM ahIM bhagavaMta kahe che - "je bhAvothI AlocanA kevaLI thAya tene sAMbhaLo - (1) saMvegathI AlocanA karatAM karatAM kevalI thAya. (2) hamaNAM ja huM guru bhagavaMta pAse jaIne mAruM ja badhuM dukRta kahI dauM. ema vicArIne eka DagaluM mAMDatA kevalI thAya. (3) koI guru bhagavaMta pAse jaIne moM khole tyAM ja kevalI thAya. (4) koI guru mukhe prAyazcita sAMbhaLatA-sAMbhaLatA ja kevalI thAya. (5) koI prAyazcitta grahaNa bAda mahA vairAgyormi jAgatAM athavA AlocanA pUrvenA ukaTa vairAgyathI kevalI bane. (6) keTalAMka AlocanA karIne pachI kevalI thAya. (7) keTalAMka - "pApAtmA chuM' eTalo vicAra karatAM kevaLI thAya. jemake 52 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra - jhAMjharIyA muninA ghAtaka rAjA kevalI thayA. (8) keTalAMkane thAya ke - "arere ! "huM jJAnInI AjJA viruddha cAlyo". tenA pazcAttApamAM kevalI thAya. (9) huM sAvadha yoga jarA paNa nahIM levuM, ema vicAratA kevI thAya. (10) "huM mArA tapa-saMyama-vratanI rakSA karuM" evuM vicAratA kevalI. (11) potAnAthI thayelA pAponI niMdA-gaI karatAM kevalI thAya. (12) koTIpUraka tapa vaDe lagAtAra prAyazcittane vahana karuM ane mArA zIlane sarvathA rahyuM - ema vicArI kevalI thAya. (13) "zarIra ane vastrAdinuM kaMI ja parikarma na karuM" evI niSakima banIne bhAvanAmAM ArUDha thatAM kevalI thAya. (14) Aha-dohathI pApabaMdha thAya, mATe mauna rahuM evA prakAranI bhAvanA bhAvatA kevalI thAya. (15) saMyamane durArAdhya jANI, dIrdhakALa pALavAnI taiyArInA abhAve anazana karI lauM - evI bhAvanAthI kevalI thAya. (16) sva dukRtyo joI - "mAruM zuM thaze ?" evI nitya AlocanA karatAM mAtra navakAra gaNatAM kevalI thAya che. (17) zalya hita thayA pachI kevalI bane. (18) zacoddhAra karatAM-karatAM kevaLI bane. (19) AvI zakyoddhAranI sAmagrI maLatAM potAnI jAtane dhanya mAnato mAtra anumodanAthI kevaLI thAya. (20) have sazalya avasthAmAM rahevuM nathI, huM kema saMpUrNa jJAnavALo, unnativALo ane doSarahita na banuM? ema vicAratA kevalI thAya. (21) guru mukhe prAyazcitta kathana sAMbhaLato ja kevalI thAya. (22) anityabhAvanA bhAvato kevalI thAya. (23) AlocanA, niMdAdi karI, durakara prAyazcittathI kevalI thAya. (24) prAyazcitta grahaNa karI eka hAtha pAcho phare tyAM kevalI thAya. (5) prAyazcita laIne Asane jAya tyAM kevalI thAya. (26) ATha kavaLanuM prAyazcita karato karato kevalI thAya. (27) keTalAMkane dANAnuM prAyazcita Ape, te sAMbhaLatA kevI thAya. (28) prAyazcitta vahanano AraMbha kare tyAM kevalI thAya. (29) prAyazcitta vahana karavAmAM kALamAM kevalI thAya. (30) prAyazcita samApti karatAM kevalI thAya. (31) svazuddhi thatI nathI, koI prAyazcita dAtA nathI, tema bhAvatA kevalI. (32) eke prAyazcitta vahyuM nathI, bIjo vahe che tyAM kevaLI bane. (33) AtmA ni:zalya bane tevuM prAyazcitta vadhuM tema bhAvAtA kevalI.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-1139 thI 1143 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra (r) dvAra-7-"vizuddhi" - X - X - X - X - (34) te-te zalyone huM rokuM evI bhAvanA karatAM kevalI. (35) huM kevuM prAyazcitta karuM evI ugra bhAvanAthI kevalI. (36) jinAjJA bhaMga karatAM prANatyAga sAro-vicAratA kevalI. (38) zarIra to bIjuM maLaze, paNa bodhi nahIM maLe - vicAratA kevalI. (38) zarIra samartha che, to pApone bALI nAMkhu - vicAratA kevalI. (39) anAdi pApamalane dhoI nAMkhu - ema vicAratA kevalI. (40) pramAdAcAraNa nahIM ja karuM ema vicAratA kevalI. (41) dehanI kSaNikatA vicAratA karmanirjarAthI kevalI thAya. (42) "zarIra dhAraNa karavAno sA-nikalaMka samaya che" evI bhAvanA bhAvato-bhAvato kevalI thAya. (43) manathI paNa zIlane na khaMDa, khaMDita thAya to prANane dhAraNa karIza nahIM. - evI bhAvanA bhAvato kevalI thAya. anAdikALamAM AvI rIte anaMtA kevalI thayA che. muni dIparatnasAgare karelA AlocanA dvArano saTIka saMkSepa paricaya pUrNa 0 AlocanA dvAra kahIne have vizuddhi dvAra kahe che - * mUla-1146 thI 1153 : dhIrapuraSoe, jJAnI bhagavaMtoe zatroddhAra karavAnuM pharamAvela che, te jANIne suvihita loko tenuM AcaraNa karIne potAnA AtmAnI zuddhi kare che. AvI zuddhi be bhede che - (1) dravyathI, (2) bhAvathI. (1) dravyazuddhi - vastra Adine cokhyA karavA te. (2) bhAvazuddhi - mUla guNa ane uttara guNomAM je doSo lAgyA hoya tenI AlocanA prAyazcitta dvArA zuddhi karavI. jAti, kuLa, baLa, rUpAdi chatrIza guNothI yukta evA AcAryane paNa zuddhi karavAno avasara Ave to bIjAnI sAkSIe karavI joIe. jema hoziyAra vaidhane paNa potAnI jAta mATenI cikitsA karavI hoya to bIjA pAse levI paDe che. arthAt bIjo vaidha tapAsIne tene roga nivAravA mATenI cikitsA AraMbhe che. A pramANe pote prAyazcitanI vidhi jANatA hoya to paNa avazya bIjAnI pAse AlocanA karI zuddhi karavI joIe. jo AvA gaNavAnu AcAryane paNa bIjA samakSa AlocanA karavI Avazyaka che, to pachI sAmAnya sAdhunI to vAta ja zuM karavI ? tethI sarva koIe guru samakSa vinayapUrvaka aMjalI joDIne potapotAnA AtmAnI zuddhi karavI joIe. zuddhi mATenuM sArabhUta kathana karatAM kahe che ke - jemaNe AtmAno sarva jAla dUra karelo che tevA zrI jinezvara bhagavaMtanA zAsanamAM pharamAvela che ke - "je AtmA sazalya che, tenI zuddha thatI nathI." sarve zalyono je uddhAra kare che, te ja AtmA zuddha bane che. o doSo lAgavAnA kAraNo batAve che - AbhAne sahasA, ajJAnatA Adi ATha kAraNo e batAvela che. jenAthI doSo lAgatA hoya che, te A pramANe - (1) sahasA - pagaluM joIne upADyuM, tyAM sudhI nIce kaMI na hatuM. paNa paga mUkatAM ja nIce koI jIva AvI jAya ItyAdi kAraNe. (2) ajJAnatAthI - lAkaDAM upara nigoda Adi hoya, paNa tenuM jJAna nA hovAthI, tene luMchI nAMkhe.. (3) bhayathI - jUThuM bole ke, praznano jUTho uttara Ape.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUla-1146 thI 1153 55 (4) bIjAnI preraNAthI - bIjAe kaMIka mAyApUrvaka jUThuM ja samajAvela hoya ane te mujaba mAnIne akArya kare. (5) saMkaTamAM - vihAra AdimAM bhUkha ke tarasa lAgI hoya, tyAre AhAradinI, zuddhi na tapAsIne vAparI le. (6) rogapIDAmAM - AdhAkarmI Adi vAparI le. () mUDhatAthI - mUDhatAne lIdhe khyAla na rahevAthI doSa seve. (8) rAgadveSathI - rAga ke dveSane kAraNe doSa seve ke lage. o have AlocanA kaI rIte karavI ? te jaNAve che - * mUla-1154 thI 1156 : sAdhu guru pAse jaIne vinayapUrvaka be hAtha joDIne je rIte doSo thayA hoya, te badhAM doSo zarArahita thaIne, jema nAnuM bALaka potAnI mAtA pAse jevuM hoya tevuM badhuM saraLa rIte bolI jAya che, te pramANe gurunI samIpe jaIne mAyA ane madathI hita thayelo sAdhu potAnA doSo jaNAvI potAnI Atmazuddhi kare. he jIva! je te spaSTapaNe tArA pApa kAryo guru samIpe jaIne pragaTa karIza, to tAro vize uddhAra thaze. are ! mAtra "huM kahevA jauM chuM." evI avasthAmAM paNa ghaNAM pApa to khatma thaI jAya che. tathA pApanuM pragaTIkaraNa karIza ke, jethI guru mahArAjanI kRpA tArI upara utaraze ane tAruM nakkara sthAna che pUjya bhagavaMtanA hadayamAM nizcita thase to he mumukSu ! tenA jevo moTo lAbha bIjo kayo thaze ? avasare garajI evI sAraNAM-vAraNAM Adi karaze ke jenAthI he sAdho ! tAruM jIvana dhanya banI jaze. paNa A badhuM kyAre banI zake ? jo hRdaya taddana spaSTa, zuddha ane sApha kareluM hoya to, gurunI bhavya preraNAthI bane. zacoddhAra karyA pachI mArmajJa AcArya bhagavaMta je prAyazcitta Ape, te prAyazcitane vidhipUrvaka pUrNa karI ApavuM joIe. jethI anavasthAne prasaMga na Ave. anavasthA eTale akAryanI AlocanA na kare athavA AlocanA laIne tene pUrNa na kare. AvA anavasthA karavAthI bIjA sAdhune thaze ke - prANI hiMsA AdimAM kaMI prAyazcita AvatuM nathI, tethI prANI hiMsA Adi karavAmAM koI doSa lAgato nathI. pariNAme bIjA sAdhu paNa pApakArya karatAM thaI jaze. tethI anavasthA na thAya te mATe sAdhue prAyazcita AcaravuM joIe. * have Atmazuddhi na karavAthI thatAM nukasAnane jaNAve che - * mUla-1153 thI 1161 - zaba ke viSa je nukasAna karatAM nathI, duSTaprayukta vaitAla paNa pratikULa thaIne je du:kha Apato nathI, [ulaTuM cAleluM yaMtra paNa je nukasAna karatuM nathI] krodhAyamAna sapa paNa je karI zakato nathI, tenAthI anekagaNuM du:kha zalyano uddhAra na karavAthI thAya che. 256 oghaniyukti-viziSTa sUtrasAra zastra AdinA du:khathI vadhumAM vadhu eka bhavatuM ja maraNa athavA kaTa Ape che, paNa zakya na uddharela AtmAne durlabha bodhitva ane anaMta saMsArIpaNArUpa bhayaMkara nukasAna thAya che. tethI sAdhue sarve kAryonI AlocanA karI Atmazuddhi karavI. gAravarahitapaNe AlocanA karavAthI muni bhava saMsArarUpa latAnA mUlane chedI nAMkhe che. tathA mAyAdi zalyone dUra kare che. jema mAthe bhAra upADelo majUra, bhAra mUkavAthI haLavo thAya che, tema sAdhu zArahita pAponI AlocanA, niMdA, mahIM guru sanmukha karavAthI kamarUpI bhArathI haLavo thAya che. sarvazarAthI zuddha banelo sAdhu bhartpratyAkhyAna anazanamAM atyaMta upayogavALo thaI maraNAMtika ArAdhano kato sadhAvedhane sAdhe che. arthAta samAdhipUrvaka kALa karI uttamArgane sAdhe che. * upasaMhAra - karatAM have jaNAve che ke - * mULa-1162 thI 1164 - ArAdhanAmAM tatpara sAdhu sArI rIte ArAdhanA karI, samAdhipUrvaka kALa kare to avazya bIjA bhave mokSane pAme che. [zaMkA sarvavirati sAmAyika prApta AtmA utkRSTathI AThamA bhave ane jaghanyathI te ja bhave mokSa pAme che ema kaheluM che, tame trIjA bhave mokSane pAme tema kaho cho ? to tava zuM che ? [samAdhAna] "jaghanyathI te ja bhave ane utkRSTathI AThamA bhave mokSa pAme" A vayana vajaRSabhanArAya saMghayaNIne AzrIne kaheluM che. ahIM je "trIje bhave mokSA pAme' tema kahyuM ke chellA saMghayaNavALAne AzrIne che. chellA saMghayaNavALo paNa atizaya ArAdhanAnA baLathI trIje bhave avazya mokSa pAmanAro thAya che. caraNakaraNamAM Ayukata sAdhu, A pramANe sAmAcArInuM pAlana karatAM aneka bhavamAM saMcita karelA anaMtA karmone khapAve che. muni dIparatnasAgare karelA vizuddhi dvArano saTIka saMkSipta paricaya pUrNa oghaniryukti saTIka saMkSepa paricaya pUrNa d bhAga-35-samApta %
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.