Agam Satik Part 35 Pindniryukti Aadi Sutra Gujarati Anuwad

SR No.: 009026
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Total Pages: 120
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Agam, Canon, & agam_pindniryukti
File Size: 1 MB

Page 74

મૂલ-૪૩ થી ૪૩૯
૧૨૯
ગવેષણાદિ જેમ જાણવી. પણ તધ્યતિરિક્ત દ્રવ્યોત્પાદના ત્રણ પ્રકારે છે - સચિત, અચિત, મિશ્ર. ભાવોત્પાદના બે ભેદે - આગમથી અને નોઆગમથી. આ નોઆગમચી ભાવોત્પાદના બે ભેદે – પ્રશસ્ત, અપશસ્ત. જ્ઞાનાદિની ઉત્પાદના તે પ્રશસ્ત છે, અપ્રશસ્ત ઉત્પાદના ૧૬ ભેદે છે.
[૪3૮] સચિત દ્રવ્યોત્પાદના:- દ્વિપદ તે પુત્રાદિ, ચતુષપદ - અશ્વાદિ, અપદવૃક્ષાદિ. ઔપયાયિતક, ભાડું, જળ આદિ. કેશ રોમાદિ ભેટવાળા વડે જે વ્યાપ્ત છે વાલચિત એટલે પુરુષ. પુરષ, તુરંગ અને બીજ આદિ વડે જે ઉત્પાદના તે સચિવ છે. જેમકે – કોઈ પુરુષે પોતાની પત્નીને પુણોત્પતિ માટે દેવતાની માનતા વડે પુણોત્પત્તિ કરી, ઘોડી માટે ઘોડાનું ભાડુ આપી વછેરો ઉત્પન્ન કરાવ્યો. જળ વડે બીજને સીંચીને છોડ ઉત્પન્ન કરાવ્યો.
[૪૩૯] અચિત અને મિશ્ર દ્રવ્યની ઉત્પાદના - આ અર્થ ગાથાર્થમાં કહેલ જ છે. બાકી સુગમ છે. હવે ભાવ ઉત્પાદના કહે છે.
• મૂલ-૪૪૦નું વિવેચન :
ભાવના વિષયવાળી ઉત્પાદના બે પ્રકારે – પ્રશસ્ત, પ્રશd. તેમાં ક્રોધાદિ સહિત એવી ધાબીપણાની જે ઉત્પાદMા તે પ્રશસ્ત છે. તથા જ્ઞાનાદિ ત્રયની ઉત્પાદના તે પ્રશસ્ત છે. અહીં અપ્રશસ્ત ભાવોત્પાદનાનો અધિકાર છે. ઉત્પાદનોના સોળ ભેદ છે, તેને કહે છે –
• મૂલ-૪૪૧,૪૪ર :
(૧) ધામી, (૨) દૂતી, (3) નિમિત, (૪) આજીવ, (૫) વનીપક, (૬) ચિકિત્સા, (0) કોલ, (૮) માન, (૯) માયા, (૧૦) લોભ, (૧૧) સંતવ, (૧૨) વિઘા, (૧૩) મંત્ર, (૧૪) ચૂર્ણ, (૧૫) યોગ, (૧૬) મૂળ કર્મ. આ ઉત્પાદનના દોષો છે.
• વિવેચન-૪૪૧,૪૪ર :-(૧)- ધાત્રી - બાળકને પાળનારી, ધાત્રીપણું કરવું કે કરાવવું. -(૨)- દૂતિ - બીજાને સંદેશો કહેનારી. દૂતીપણું કરવું કે કરાવવું. -(૩)- નિમિત્ત - અતીતાદિના અર્થને જાણવાના હેતુરૂપ શુભાશુભ ચેષ્ટાદિ. -(૪)- આજીવ - આજીવિકા -(૫)- વનીપક - ભિક્ષાચર, તેની જેમ જે આચરણ કરવું તે. -(૬)- ચિકિત્સા - રોગનો પ્રતિકાર, -(૭ થી ૧૦) ક્રોધ, માન, માયા, લોભ એ ચારે પ્રસિદ્ધ છે. -(૧૧)- સંતવ - પૂર્વ કે પછીના પરિચિત વડે સંસ્તવ કરવો. -(૧૨)- વિધા • સ્ત્રીરૂપ દેવતાથી અધિઠિત કે સાધના સહ અક્ષરવિશેષ. -(૧૩)- મંત્ર • પુરણરૂપ દેવથી અધિઠિત વિધા કે સાધનારહિત હોય તે. -(૧૪)- ચૂર્ણ - સૌભાગ્યાદિને ઉત્પન્ન કરનાર વસ્તુનો ભુકો.
-(૧૫) યોગ - આકાશગતિ આદિ ફળવાળો દ્રવ્ય સમૂહ. [35/9].
૧૩૦
પિંડનિર્યુક્તિ-મૂલસૂત્ર સટીક અનુવાદ (૧૬)- મૂળકર્મ- વશીકરણ. ૦ ધામી આદિ દોષથી પિંડ-આહાર મેળવવો તે. • મૂલ-૪૪૩ થી ૪૪૭ :
[૪૪] - ક્ષીર, મ નમંડન ક્રીડન, અંક ધMી. આ પ્રત્યેક કરવું અને કરાવવું બે પ્રકારે છે. - [૪૪] - બાળકને ધારણ કરે, પોષણ કરે અથવા બાળક તેને ધાવે માટે ધાત્રી કહેવાય. પૂર્વકાળમાં વૈભવનુસાર પાંચ ધાની રહેતી. - [૪૪] . દુધના આહારવાળો આ રૂવે છે, તેથી ભિક્ષાની આશા રાખનાર મને ભિક્ષા આપ. પછી તેને સ્તન્ય પાજે. અથવા મને પછી આપજે અથવા માટે ભિક્ષા નથી જોઈતી, હું ફરીથી અહીં આવીશ. - [૪૬] • અપમાન ન કરાયેલો બાળક બુદ્ધિમાન, અરોગી, દીધયુ થાય છે. યુઝનું મુખ દુર્લભ છે, માટે તેને પા, અથવા હું તને આપું. - [૪૪] - જે તે ભદ્રિક હોય તો અધિકરણ કરે, અધમ હોય તો હેક કરે. જે બાળક કમોંદર્ય પ્લાન થાય તો ઉકાહ થાય અથવા ચાટુકારી છે એમ આવવાદ થાય. પોતાનો પર અન્ય શંકા કરે.
• વિવેચન-૪૪૩ થી ૪૪૭ :
[૪૪]] ક્ષરધામી - જે સ્તત્યપાય છે. મજન-સ્નાન વિષયક, મંડન-શણગાર કરનારી, કીડન - રમાડનારી, અંકધામી-ખોળામાં લે. સ્તનધણી-પોતે સ્તનપાન કરાવે તે સ્વયં કરણ, બીજા પાસે કાવે તે કારાવણ ક્ષીરધાર્તા. એ પ્રમાણે મર્જનાદિ બધીમાં જાણવું. હવે ધાત્રી શબ્દની વ્યુત્પત્તિ - [૪૪૪] - બાળકને ધારણ કરે છે, ભાડું દેવા વડે ધારણ કરાય, બાળક ધાવે માટે ધાત્રી. હવે સાધુ સ્તનપાન કરાવવા રૂપ ઘણીપણું કરે છે તે દેખાડે છે - [૪૪૫ - પૂર્વ પરિચિત ઘેર પ્રવેશી સાધુ, બાળકને રડતું જોઈ, માતાને કહે – આ બાળક હજી ક્ષીર આહારી છે, ક્ષીર વિના હે છે, મને જલ્દી આહાર આપી. આ બાળકને સ્તનપાન કરાવ, અથવા પહેલા કરાવી પછી મને ભિક્ષા આપજે.
[૪૪૬] અપમાન ન કરેલો બાળક મતિમાનાદિ થાય ઈત્યાદિ તેથી બધાં કામ મૂકીને દુધ પા. જો તું ન પાય તો હું તેને દુધ આપું અથવા બીજી પાસે સ્તનપાન કરાવું. એ રીતે સાધુએ ધણીપણું કરેલ દેખાડ્યું છે. તેના દોષો કહે છે - [૪૪૭]. • જે માતા ભદ્રિક હોય તો રામવાળી થઈ આધાકમદિ કરે. જો ધર્મ સન્મુખ ન હોય તો પ્રસ્વેષ કરે ઈત્યાદિ ગાથાર્થ મુજબ કહેવું ચાવત્ તેનો પતિ મૈયુનાદિ વિષયમાં શંકિત થાય છે.
• મૂલ-૪૪૮ થી ૪૫૩ -
[૪૪૮] - ધામીકરણમાં આ બીજો વિકલ્પ છે, ભિક્ષાચયમાં કોઈ સાધુએ કોઈ અધૃતિવાળી શ્રાવિકાને પૂછ્યું - તેણી બોલી દુ:ખના સહાયકને દુ:ખ કહેવાય. તો આજે મણે ધાર્તાપણું હરણ કરાયું છે. - [૪૪૯] - તેણીની વયને, ગંડને, શૂલપણાને, કૃશપણાને ન જાણતો સાધુ તે બધું પૂછીને ત્યાં ગયો, તે બાળકને જોઈ ગૃહસ્વામીની સમક્ષ કહેવાલાગ્યો. શું? - (૪૫o] - આ તમારું.