Yogshastra

Author(s): Hemchandracharya, Kesharsuri
Publisher: Balchand Sakarchand Shah

Page 12

ત્યારે પછી ક્રમે આત્માની શુદ્ધ પવિત્ર દશાને સમજે. યાદ કરો. અને તે માટે અનેક પવિત્ર મહાપુરૂષોનાં જીવન ચરિત્ર તપાસે. આત્માની વિશુદ્ધતા સમજી તેજ પ્રમાણે આત્મદ્વારા વિશુદ્ધતા અનુભવે. આ આત્મ વિશુદ્ધતામાં તમે પોતેજ છો અથવા તે વિશુદ્ધતા તેજ તમારું સત્ય સ્વરૂપ છે તે મેળવો. તે વિશુદ્ધતા એવી રીતે અનુભવો કે ફરી વ્યુત્થાન દશા નજ પામો. તેમાંથી ખસી. ફરી પાછા નીચા ન આવે, તે અહીં જ જીવનમુક્ત દશા અનુભવશો અને પરિપૂર્ણ કર્મ ક્ષય થતાં શાશ્વત સિદ્ધ સ્વરૂપે થઈ રહેશે.
આ પૂર્વના મહાપુરૂષોને બેધ છે. કૃપાળુ મહાત્માએ તે વિષે અનેક ગ્રંથ લખી આપણને બેધે છે. પૂર્વાચાર્ય પ્રણીત તે માંહેલા અનેક ગ્રંથના આ ગામ એક ગ્રંથ છે.
આ ગ્રંથ વાંચવા ભણવાના અધિકારી સુખને ઈચછનાર દરેક પ્રાણું છે. તથાપિ સત્ય સુખને મેળવવા પ્રવૃત્તિ કરનારાઓ, આ ગ્રંથના મુખ્ય અધિકારી ગણી શકાય. પશુ, પક્ષી વિગેરેની માફક આહાર, નિદ્રા ભય અને મથુનાદિ કિયેના વિષયોનેજ મેળવવા ઇચ્છનાર, આ ગ્રંથના અધિકારી થતા નથી.
અધિકારીઓએ ગ્રંથના વિષયનું મનન કરી, તે સાધ્ય કરવા સાધક બનવાનું છે, અને તેમ કરી લેખકના પ્રયાસને સફળ કરવાને છે.
ગ્રંથકાર મહાશય, કળીકાળ સર્વજ્ઞ શ્રીમાન હેમચંદ્રાચાર્ય આ ગ્રંથ કુમારપાળ મહારાજાની પ્રાર્થનાથી બનાવ્યા છે. તે વિષે અંત્યના કાવ્યની ટીકામાં આચાર્યશ્રી પોતે જણાવે છે કે “કુમારપાળ મહારાજાને યોગ વિશેષ પ્રિય હતા તેણે યોગ સંબંધી અન્ય દર્શનકારોનાં બીજા ગ શાસ્ત્રો જોયાં હતાં. અને જૈન સંબંધી યોગ જાણવાની તેની વિશેષ ઉત્કંઠા હેવાથી આ યોગશાસ્ત્ર તેની પ્રેરણાથી બનાવવામાં આવ્યું છે.”
એટલે આ યોગશાસ્ત્ર બનાવવાનું મુખ્ય હેતુ કુમારપાળ મહારાજાની યુગ સંબંધી ઈચ્છા તૃપ્ત કરવાનો છે અને ગૌણ રીતે સંસાર તાપથી તપ્ત થએલી સર્વ જીવોને આત્મિક સુખની શીતળતા બતાવી, તે પ્રમાણે વર્તન કરવા પ્રેરણા કરી શાંત કરવાને છે.
આ યોગશાસ્ત્ર પર કુમારપાળ મહારાજાનો કેટલે પ્રેમ હતું તે કુમારપાળ ચરિત્ર' પરથી જણાઈ આવે છે કે આ યોગશાસ્ત્ર કુમારપાળ મહારાજાને કઠસ્થ હતું. અને તેઓ દિવસમાં એકવાર નિરંતર સ્વાધ્યાય તરિકે તેનું મરણ કરતા હતા.