________________
ચારસો નિર્જળ ઉપવાસો
પ્રભુનો તેરમો વર્ષીતપ હતો ચારસો નિર્જળ ઉપવાસો. આમ તો આપણે પ્રભુના વર્ષીતપ તરીકે જેને ગણીએ છીએ એ જ આ વર્ષીતપ છે, છતાં ય આપણી સમજ અને પ્રભુના વર્ષીતપમાં ઘણો ફરક છે. લોકોને સુપાત્રદાન વિષે કશી જ ખબર ન હતી, ને માટે પ્રભુને ગોચરી મળતી ન હતી, એ વાત સાચી છે. પણ છતાં ય પ્રભુને પરાણે આ તપ કરવો પડ્યો, એ વાત સાચી નથી.
પ્રભુ ધારત તો એક જ શબ્દથી તે તે ઘરમાં હાજર કલ્પ્ય વસ્તુનો નિર્દેશ ખરી શકત. દીક્ષાના બીજા જ દિવસે પ્રભુનું પારણું થઈ શકત. પણ પ્રભુની આ અગોચર સાધના હતી. લોકો જ્યારે સોના, ચાંદી, હીરા, મોતી, રત્નો, હાથી, ઘોડા ને પોતાની કન્યાઓનો સ્વીકાર કરવા માટે પ્રભુને વિનંતી કરી રહ્યા હતાં, અત્યંત આગ્રહ કરી રહ્યા હતાં, કેમ નથી લેતા ?’ આ પ્રશ્નનો રીતસર વરસાદ વરસાવી રહ્યા હતા, કમ સે કમ ત્યારે પ્રભુએ ખુલાસો કરી દીધો હોત, તો ય પ્રભુનું પારણું થઈ જાત. પણ પ્રભુએ તેવું પણ કર્યું નથી.
भिक्षामलभमानोऽपि स्वाम्यदीनमनाः सदा ।। १-३-१०० ॥
પ્રભુનો વર્ષીતપ એ લાચારી કે મજબૂરી ન હતી, બલ્કે ખમીર અને ખુમારીનો એક જ્વલંત ઈતિહાસ હતો.
આપણે એકાંતરા ઉપવાસ કરીએ છીએ, આપણા દરેક ઉપવાસની આજુ-બાજુ બે-બે બેસણાનો મજબૂત પહેરો હોય છે. ‘તપ’ છે માટે શારીરિક અનુકૂળતાઓ વિશેષ હોવી જોઈએ આવી આપણી દૃઢ માન્યતા છે. કઈ રીતે વધુ ને વધુ શાતા રહે એ આપણું લક્ષ્ય છે. છટ્ઠ ઓછા આવે તો સારું એવી આપણી આશા છે. માન-પાન ને આમંત્રણો વધુ મળે તો સારું એવું આપણું મન છે. જલ્દી વરસ પૂરું થઈ જાય એવું આપણું વલણ
ચારસો નિર્જળ ઉપવાસો
૩૦
